Kritische zelfreflectie Technische Universiteit Delft College van Bestuur, augustus 2014
Inhoudsopgave 0 Basisgegevens ............................................................................................................................ 4 1 Inleiding .................................................................................................................................... 5 2. Onderwijsvisie en onderwijsorganisatie ....................................................................................... 7 2.1 Visie .................................................................................................................................... 7 2.2 Organisatie .......................................................................................................................... 8 3 Onderwijskwaliteitszorgsysteem .................................................................................................10 3.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs .......................................................................................10 3.2 Beleid .................................................................................................................................10 3.3 Resultaten ..........................................................................................................................10 3.4 Verbeterbeleid ....................................................................................................................11 3.5 Organisatie en beslissingsstructuur ......................................................................................12 3.6 Analyse ..............................................................................................................................13 4 Studiesucces .............................................................................................................................16 4.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs .......................................................................................16 4.2 Beleid .................................................................................................................................16 4.3 Resultaten ..........................................................................................................................17 4.4 Verbeterbeleid ....................................................................................................................18 4.5 Organisatie en beslissingsstructuur ......................................................................................20 4.6 Analyse ..............................................................................................................................20 5 Toetsbeleid ...............................................................................................................................22 5.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs .......................................................................................22 5.2 Beleid .................................................................................................................................22 5.3 Resultaten ..........................................................................................................................23 5.4 Verbeterbeleid ....................................................................................................................23 5.5 Organisatie en beslissingsstructuur ......................................................................................25 5.6 Analyse ..............................................................................................................................25 6 Studeren met functiebeperking ...................................................................................................27 6.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs .......................................................................................27 6.2 Beleid .................................................................................................................................27 6.3 Resultaten ..........................................................................................................................27 6.4 Verbeterbeleid ....................................................................................................................28 6.5 Organisatie en beslissingsstructuur ......................................................................................28 6.6 Analyse ..............................................................................................................................29 Bijlagen .......................................................................................................................................31 Bijlage 1 Opleidingenoverzicht met studentenaantallen ...................................................................32 Bacheloropleidingen ..................................................................................................................32 Ongedeelde opleidingen ............................................................................................................32 Masteropleidingen, ....................................................................................................................33 Studentenaantallen per faculteit ................................................................................................34 2
Bijlage 2 Docentenaantallen ..........................................................................................................35 Docentenaantallen per faculteit .................................................................................................35 Bijlage 3 Organogram ...................................................................................................................36 Bijlage 4 Onderwijsoverleggen ......................................................................................................37 Universitaire overleggen ............................................................................................................37 Inspraak centraal ......................................................................................................................37 Onderwijsspecifieke overleggen .................................................................................................37 Toetsingscommissies ................................................................................................................37 Themaoverleggen .....................................................................................................................38 Wettelijke organen of faculteitsniveau ........................................................................................38 Bijlage 5 Overzicht opleidingsaccreditaties .....................................................................................39 Bijlage 6 Gebruikte termen en afkortingen .....................................................................................40
3
0 Basisgegevens Naam instelling Technische Universiteit Delft Status instelling bekostigd Locatie(s) Delft Overzicht met alle opleidingen, studenten- en docentenaantallen Zie bijlage 1 en bijlage 2
4
1 Inleiding De Technische Universiteit Delft (hierna TU Delft) heeft in november 2011 een positief oordeel van de NVAO ontvangen voor de instellingstoets kwaliteitszorg1. Het positieve besluit verloopt in november 2017. Nu, halverwege de zesjaarstermijn, heeft het College van Bestuur conform het vastgestelde onderwijskwaliteitsplan TU Delft2 opdracht gegeven tot een midterm review in de vorm van een interne audit. Bij deze midterm review staat de verbeterfunctie centraal. Het is een belangrijk instrument om te weten waar de TU Delft staat en wat de agenda voor de komende paar jaar moet zijn ten aanzien van onderwijskwaliteit. Om bij deze interne audit tevens te kunnen beschikken over een onafhankelijke blik van buiten is gekozen om de commissie samen te stellen met twee auditoren afkomstig van buiten de TU Delft en één van de acht directeuren onderwijs van de TU Delft. Onderhavige kritische zelfreflectie is bedoeld als input voor de commissie die deze interne audit zal uitvoeren. De thema’s voor de interne audit zijn via een zorgvuldig selectieproces geïdentificeerd. Er is een uitgebreide documentanalyse gedaan, waarna er gesprekken gevoerd zijn met alle belangrijke actoren die betrokken zijn bij onderwijsbeleidsthema’s. Bij de uiteindelijke selectie van de thema’s voor deze kritische zelfreflectie is advies ingewonnen bij de directeur Onderwijs & Studentenzaken en de leden van de permanente Commissie Onderwijskwaliteit (hierna PCO).3. Belangrijke bronnen bij de selectie waren de adviezen uit de instellingstoets kwaliteitszorg van 2011 (Aanbevelingen commissie Mouwen)4, gecombineerd met de prioriteiten van de instelling zoals geformuleerd in de Roadmap 20205. Het aantal beleidsthema’s dat daaruit naar voren kwam is vervolgens geclusterd en teruggebracht tot vier. Door te kiezen voor een select aantal thema’s bestaat het risico dat er een wat eenzijdig kritisch beeld ontstaat. Wij hebben er echter bewust voor gekozen om die thema’s te selecteren waar veel heeft gespeeld en zal spelen in de komende jaren of waar verbeteringen kunnen worden verwacht.
De vier geselecteerde thema’s Onderwijskwaliteitszorgsysteem In de instellingstoets kwaliteitszorg staat het systeem voor onderwijskwaliteitszorg centraal. Daarom kan dit thema niet ontbreken in de interne audit. Het thema richt zich op het systeem van kwaliteitszorg, maar ter illustratie zullen ook enkele voorbeelden van onderwijsbeleidsthema’s besproken worden. In het hoofdstuk wordt tevens een aantal subonderdelen expliciet meegenomen, die uit eerdere adviezen naar voren zijn gekomen, zoals het opvolgen van analyses van externe kwaliteitsindicatoren als Nationale Studenten Enquête (NSE) en WO-monitor en de rol van werkveldcommissies. Studiesucces Het programma Studiesucces staat vanaf de periode van de instellingstoets kwaliteitszorg centraal in het onderwijsbeleid van de TU Delft. Gezien de relevantie en de geleverde inspanning op dit cruciale thema willen we weten hoe de auditcommissie het proces en de voorlopige uitkomsten beoordeelt. Toetsbeleid Dit thema stond al centraal in de interne thematische audit van 2012. Aangezien toetsbeleid van groot belang is in het accreditatiestelsel, is besloten het ook in deze interne audit mee te nemen.
1 2 3 4 5
NVAO (2011, 21 november). Besluit tot het verlenen van een instellingstoets kwaliteitszorg TU Delft (2009). Onderwijskwaliteitsplan TU Delft Zie bijlage 4 voor taak van deze commissie NVAO (2011, 5 oktober). Adviesrapport Technische Universiteit Delft – Instellingstoets kwaliteitszorg TU Delft (2012). Roadmap TU Delft 2020. Freedom to excel. Instellingsplan TU Delft.
5
Functiebeperking Op dit gebied is bij de instellingstoets 2011 geadviseerd om het destijds geformuleerde beleid zo snel mogelijk om te zetten in structurele maatregelen. Deze interne audit wordt gebruikt om na te gaan of dit advies voldoende opgepakt is.
Opbouw rapport Het rapport start met een algemene beschrijving van de onderwijsvisie en organisatie van de TU Delft. Hiermee wordt het kader geschetst voor de vier thema’s. Vervolgens volgt er per thema een apart hoofdstuk. De vijf standaarden van de instellingstoets kwaliteitszorg worden in opeenvolgende paragrafen toegepast per thema. De visie en organisatie die specifiek zijn voor het thema, worden in het desbetreffende hoofdstuk in de paragrafen 1 en 5 besproken. Elk thema wordt afgesloten met een eigen analyse, opgedeeld in gerealiseerd, nog niet gerealiseerd, oordeel vanuit de ambitie van de TU Delft en zelf geformuleerde verbeteracties om deze ambitie te bereiken.
6
2. Onderwijsvisie en onderwijsorganisatie 2.1 Visie Visie op onderwijs In de Roadmap 2020 zijn de missie en visie van de TU Delft geformuleerd. Daarin zijn deze vertaald in de visie op onderwijs. Kernwoorden in de onderwijsvisie van de TU Delft zijn: • Onderwijs van hoge kwaliteit; • Onderwijs en onderzoek zijn verweven; • Maatschappelijk relevantie; • Internationale oriëntatie; • Multidisciplinariteit, gefundeerd op een grondige basis van natuurwetenschappen en wiskunde. Met haar kwalitatief hoogwaardige onderwijs draagt de TU Delft substantieel bij aan de duurzame samenleving van de 21e eeuw, onder meer door het opleiden van maatschappelijk betrokken ingenieurs. De TU Delft wil een wereldwijd vooraanstaande technische universiteit blijven, die een compleet en hoogwaardig spectrum aan disciplines, opleidingen en faciliteiten biedt t.a.v. de ingenieurswetenschappen. Wetenschappers en studenten werken en denken vanuit inter- en multidisciplinariteit. Science, design en engineering zijn de invalshoeken van het onderwijs en onderzoek. Onderwijs en onderzoek zijn verweven. De nieuwste inzichten uit het onderzoek worden overgedragen aan studenten. Studenten maken zo vroeg mogelijk in hun studie contact met wetenschappelijk onderzoek en de methodologie ervan. Het werken met studenten is stimulerend voor onderzoekers en kan bijdragen aan nieuwe onderzoeksvragen. In het onderwijs wordt de studenten ook de mogelijkheid geboden zich voor te bereiden op ondernemerschap. Studenten worden opgeleid om in een internationaal speelveld in veeleisende functies bij te dragen aan duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Ze leren om ideeën om te zetten in concrete oplossingen en passen dit vaak al gedurende hun opleiding toe. Dit vraagt een breed pakket aan kennis, vaardigheden en inzicht, waarmee zij als ingenieur een hoge kwaliteit kunnen leveren, vernieuwde oplossingen kunnen aandragen, verantwoordelijkheid en leiding nemen, kunnen samenwerken – ook in multidisciplinaire teams - vanuit een zelfstandige, ondernemende en kritische houding. De ingenieur van de TU Delft functioneert in een multidisciplinair denk- en handelingskader, gefundeerd in grondige basiskennis van natuurwetenschappen en wiskunde. Het projectteam Kwaliteitsplan TU Delft heeft bij de oplevering van haar eindrapport in februari 2013 als aandachtspunt benoemd dat de TU Delft haar onderwijsvisie meer expliciet zou kunnen formuleren.6 Door een aanscherping van de visie op de ingenieur van de 21e eeuw (toekomstbestendige ingenieur), kan meer richting gegeven worden in inhoudelijke keuzes voor het opleidingsportfolio en de inrichting van de opleidingen. Dit advies is opgevolgd door in mei 2013 met de directeuren onderwijs een sessie te organiseren over dit thema en bijna een jaar later een eerste conceptvisie te bespreken. Kort samengevat stond de volgende vraag centraal in de discussies: hoe veranderen ontwikkelingen als globalisering, digitalisering, toenemende maatschappelijke complexiteit en het belang van multidisciplinariteit de rol van de ingenieur in de toekomst en wat betekent dat voor ons onderwijs? De komende maanden wordt de toekomstbestendige visie nader uitgewerkt.
Visie op besturing De TU Delft is een lerende organisatie, die leert van goede ervaringen elders en van ‘wat niet goed gegaan is’. Het adagium is: doen we als TU Delft de goede dingen (strategie en planning), en doen we de dingen goed (monitoring en evaluatie)? Vertrouwen is de modus operandi en randvoorwaarde om te floreren als organisatie met veel zelfstandig denkende professionals. Heldere en door iedereen doorleefde kaders en regels bakenen de speelruimte af. De kernwaarden zijn respect, integriteit, expertise, betrokkenheid en transparantie. Transparantie betekent een omgeving waar open
6
Projectteam Kwaliteitsplan TU Delft (2013, 21 februari). Eindrapportage project Kwaliteitsplan TU Delft, 0&S-UIT-724/JB/dt.
7
gecommuniceerd wordt. Medewerkers gaan kritisch en oplossingsgericht met elkaar om. Initiatieven voor beleid komen bottom-up en top-down tot stand en besluiten worden pas na overleg genomen. Bij deze visie op besturing hoort een besluitvormingsstructuur waarin ruimte is voor overleg en afstemming. Dat gebeurt op verschillende momenten en in verschillende overlegorganen, die hieronder bij organisatie (paragraaf 2.2) genoemd worden.
2.2 Organisatie Organisatie Het College van Bestuur is het hoogste bestuursorgaan van de TU Delft en is belast met het bestuur en beheer van de universiteit. Het College van Bestuur van de TU Delft bestaat uit drie leden, die door de Raad van Toezicht worden benoemd: Voorzitter, Rector Magnificus en Vice-President for Education and Operations (VPEO). De VPEO heeft onder meer de portefeuille onderwijs en de portefeuille studentzaken in het takenpakket. Het College van Bestuur vormt met de decanen van de acht faculteiten de Groepsraad. De Groepsraad gaat over zaken die het algemeen belang van de universiteit in haar geheel betreffen. Dit staat mede in relatie tot de specifieke belangen van de faculteiten en is gericht op het bevorderen van de eenheid en ontwikkeling van de universiteit als instelling van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. De TU Delft heeft twee centrale medezeggenschapsorganen: de Ondernemingsraad die de medewerkers vertegenwoordigt, en de Studentenraad die de studenten vertegenwoordigt. Zij komen ook gezamenlijk bijeen in de Gezamenlijke Vergadering. Deze Gezamenlijke Vergadering heeft instemmingsrecht op onder meer het instellingsplan en het kwaliteitszorgsysteem van de instelling. De universiteitsdienst (hierna UD) is verantwoordelijk voor de dienstverlening aan medewerkers en andere stakeholders. De UD heeft 10 expertisegebieden (domeinen) die aan totstandkoming van de ambitie van de TU Delft. De UD faciliteert en coördineert processen en heeft een belangrijke taak voor initiëren en (laten) uitvoeren van de agenda. De dienst is gedeeltelijk centraal en deels decentraal georganiseerd.
studenten, meewerken bestuurlijke bestuurlijke
De TU Delft heeft een instellingsbrede Planning- en Evaluatiecyclus (hierna P&E-cyclus), gericht op strategische planvorming en monitoring en evaluatie daarvan7. Kern van deze P&E-cyclus is het bestuurlijk overleg tussen College van Bestuur en het management van alle faculteiten en de UD dat tweemaal per jaar plaatsvindt. Het voorjaarsoverleg blikt terug op de resultaten en prestaties van het afgesloten jaar en kijkt vooruit naar de facultaire strategie rondom een aantal actuele thema’s. In het najaarsoverleg staat de facultaire begroting en het bijbehorende werkplan voor het komende jaar centraal. Tussentijdse monitoring van doelen, resultaten en risico’s vindt plaats tijdens de kwartaalgesprekken tussen de VPEO en de individuele decanen.
Onderwijsorganisatie Een van de domeinen van de UD is Onderwijs en Studentzaken (O&S). De directeur Onderwijs- en Studentenzaken staat aan het hoofd van dit domein. Bij de dienst O&S zijn veel ondersteunende processen gecentraliseerd, zoals de studentenadministratie, studievoortgangsadministratie, roostering, en studenten- en docentenvoorzieningen als het Onderwijskundig Centrum Focus (hierna OC Focus), het Central International Office en het Career Centre. De dienst O&S is ook verantwoordelijk voor voorbereiding en uitvoering van het onderwijsbeleid. De decanen van de faculteiten zijn verantwoordelijk voor het onderwijsportfolio van de faculteit. Elke faculteit heeft één directeur onderwijs, die inhoudelijk verantwoordelijk is voor het facultaire onderwijs. In het maandelijkse overleg directeuren onderwijs bespreken alle directeuren onderwijs samen met de VPEO en de directeur O&S het strategische onderwijsbeleid van de TU Delft en de vertaling daarvan naar de faculteiten.
7
TU Delft (2014, januari). Strategische Planning & Evaluatie. Beschrijving integrale Planning- en Evaluatiecyclus TU Delft.
8
Alle faculteiten hebben een afdeling Onderwijs en Studentzaken (hierna O&S), onder leiding van een hoofd O&S. Deze afdelingen ondersteunen de faculteitsdirectie op gebieden direct gerelateerd aan het facultaire onderwijs. Functies zijn onder meer studieadvisering, onderwijscoördinatie, secretaris examencommissie, onderwijskwaliteitszorg, coördinatie internationalisering. De facultaire hoofden O&S zijn ook voor een deel van hun taakomvang beleidsmedewerker voor de centrale dienst O&S. Dit zorgt voor een coördinatie tussen facultair en instellingsbreed onderwijsbeleid, naast de afstemming in het overleg directeuren onderwijs en de Groepsraad. De hoofden van de facultaire en centrale afdelingen overleggen tweewekelijks over onderwijsbeleid en – uitvoering in het hoofdenoverleg. Bij dit overleg sluiten ook de centrale beleidsmedewerkers O&S aan. Op de diverse aandachtsgebieden ten aanzien van beleid en uitvoering van het onderwijs zijn functionele overleggen georganiseerd waar facultaire medewerkers O&S met dit gebied in hun takenpakket regelmatig bijeen komen (zie bijlage 4). Dit zijn overleggen als de werkgroep Kwaliteitszorg, Plasa (studieadviseurs) en werkgroep Regelgeving. Deze overleggen worden meestal voorgezeten door een centrale (beleids)medewerker met dat aandachtsgebied in het takenpakket. Elke opleiding aan de TU Delft heeft een opleidingscommissie, bestaande uit een afvaardiging van docenten en studenten. De examencommissies zijn of facultair of via subexamencommissies per opleiding georganiseerd. De taken en bevoegdheden van deze commissies vloeien voort uit de wettelijk omschreven taken en worden nader gespecificeerd in het studentenstatuut en de faculteitsreglementen.
9
3 Onderwijskwaliteitszorgsysteem 3.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs De internationaal erkende kwaliteit van de Delftse ingenieursopleiding is leidend voor de kwaliteitscultuur binnen de instelling (Roadmap 2020). De instelling wil haar onderwijsprogramma’s in structuur en inhoud kunnen meten aan programma’s van topuniversiteiten in het buitenland. De reputatie van de instelling is in belangrijke mate gebaseerd op deze erkende kwaliteit. De TU Delft kiest ervoor om de kwaliteit te borgen via een universiteitsbreed stelsel, met een centraal en facultair deel. Oordelen van studenten en afgestudeerden maken integraal deel uit van de kwaliteitsborging. Een positief bevonden Instellingstoets kwaliteitszorg ziet de TU Delft als een noodzakelijke voorwaarde voor de kwaliteitsborging van de opleidingen. Het zelfcorrigerend vermogen moet op een hoog peil gehouden worden. Hiervoor is een instellingsbreed onderwijskwaliteitszorgsysteem nodig, waarmee de kwaliteit op overtuigende wijze te garanderen is. Het kwaliteitszorgsysteem is transparant en stimuleert het kwaliteitsbewustzijn van de instelling op alle niveaus. Het is gericht op het continu verbeteren van de kwaliteit van onderwijs.
3.2 Beleid De visie van de TU Delft op haar onderwijskwaliteitszorg is uitgewerkt in het onderwijskwaliteitsplan TU Delft. Dit beschrijft zowel een kwaliteitszorgsysteem op instellingsniveau als op opleidingsniveau, waartussen een relatie is. Het systeem moet het College van Bestuur vertrouwen geven dat de onderwijskwaliteit goed geborgd is. Het kwaliteitszorgsysteem is gebaseerd op de Plan-Do-Check-Actcyclus (PDCA-cyclus). Deze cyclus vindt plaats op verschillende niveaus – van cursus tot instellingsbeleid. Faculteiten hebben elk een kwaliteitshandboek opgesteld, waarin de kwaliteitscyclus op facultair niveau nader uitgewerkt is. Het kwaliteitszorgsysteem omvat tevens een beschrijving van de verankering in de organisatie. Voor Joint Education programma’s en minorprogramma’s heeft de TU Delft twee aparte toetsingscommissies. Aan starten van nieuwe varianten (tracks) in geaccrediteerde masteropleidingen stelt het College van Bestuur eisen. Het gehele opleidingsaanbod dat leidt tot een diploma of certificaat van de TU Delft wordt jaarlijks vastgelegd in het Register Opleidingen. Voorbeelden van onderwijskwaliteitsbeleid zijn: • Het programma Studiesucces, om de studievoortgang van studenten te bevorderen (zie hoofdstuk 4); • Beleid rondom excellentie-onderwijs; • Het HR-beleid t.a.v. onderwijs: onderwijs heeft een verankering in het aanname- en beoordelingsbeleid van wetenschappelijk personeel. Ook beleid rondom docentprofessionalisering valt hieronder; • Beleid voor faciliteiten van onderwijs: in de nieuwe Campusvisie en Vastgoedstrategie zijn doelen vastgesteld voor de kwaliteit en kwantiteit van onderwijsruimten en werkplekken. De geselecteerde onderwijsbeleidsthema’s studiesucces, toetsbeleid en studeren met functiebeperking worden in aparte hoofdstukken uitgewerkt. In dit hoofdstuk (paragraaf 3.4) wordt nog een aantal andere voorbeelden beschreven van de wijze waarop het onderwijskwaliteitszorgsysteem aanleiding heeft gegeven tot verbeteracties op enkele onderwijsbeleidsthema’s.
3.3 Resultaten Het onderwijskwaliteitsplan TU Delft beschrijft een groot aantal instrumenten om de kwaliteit te meten. Resultaten van de invoering van het kwaliteitsplan zijn het beschikbaar komen van onderwijsmanagementinformatie via dashboards managementinformatie onderwijs, de BScjaarrapportages, de ontwikkeling van facultaire kwaliteitsplannen en facultair toetsbeleid (zie H5). Voor de masteropleidingen is een format voor rapportage ontwikkeld, waarmee een pilot is 10
uitgevoerd. Halverwege de periode van beperkte opleidingsbeoordelingen voeren opleidingen interne audits uit. Op instellingsniveau heeft een interne thematische audit over toetsing plaatsgevonden (zie H5.3), en deze zelfstudie is onderdeel van de interne audit instellingstoets. Naast interne informatie wordt ook externe informatie structureel gebruikt. De resultaten van de WO Monitor worden op instellingsniveau geanalyseerd en gerapporteerd. Ditzelfde geldt voor de uitkomsten van de Nationale Studenten Enquête (NSE) en i-Graduate (internationale studentenbarometer). Deze gegevens worden ook door de opleidingen gebruikt als informatiebronnen. De meeste opleidingen maken gebruik van een eigen werkveldcommissie. Hoe dit georganiseerd is, verschilt per faculteit. Soms zijn het facultaire commissies, die zo zijn samengesteld dat ze het werkveld voor alle facultaire opleidingen representeren. In een aantal gevallen zijn er commissies per opleiding, waar de commissie adviseert over de bachelor- en bijbehorende masteropleiding. De werkveldcommissies geven advies over de inhoud van het curriculum in aansluiting op de behoefte van het werkveld. Bij de enkele opleiding waar geen werkveldcommissie is, wordt via een andere vorm de inbreng van het werkveld op het curriculum vormgegeven. Bijvoorbeeld bij de track Architecture binnen de master Bouwkunde zijn alle hoogleraren ook actief in een architectenbureau. De vele gastdocenten bij deze faculteit zijn uitgenodigd voor de bijeenkomsten over de ontwikkeling van het nieuwe bachelorcurriculum in het kader van het programma Studiesucces (H4). Belangrijke resultaten zijn natuurlijk ook de externe beoordelingen van ons onderwijs. Na de instellingstoets kwaliteitszorg werden ook alle beperkte opleidingsaccreditaties positief afgerond (zie bijlage 5).
3.4 Verbeterbeleid Sinds de vorige instellingstoets is een aantal instrumenten actiever in gebruik genomen. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de uniforme managementinformatie in de zogenoemde onderwijsdashboards, die ervoor zorgt dat alle medewerkers van de instelling op elk moment op zijn/haar gewenst niveau, uniforme managementinformatie kunnen vinden, daaruit conclusies trekken en waar nodig acties ondernemen. De interne audit toetsbeleid heeft verbeteradviezen voor de faculteiten opgeleverd, die dit gebruikt hebben ter voorbereiding van hun opleidingsaccreditatie. De meeste opleidingen hebben gebruik gemaakt van een interne audit ter voorbereiding op hun opleidingsbeoordeling, gevolgd door een beperkte opleidingsbeoordeling met positief resultaat (zie bijlage 4). Op het moment van de instellingstoets waren de bachelorjaarrapportages in gebruik genomen en hadden faculteiten een kwaliteitshandboek. Sindsdien zijn de rapportages grotendeels jaarlijks geschreven en binnen de faculteit besproken en vastgesteld. Een aantal faculteiten heeft het facultaire kwaliteitshandboek aangescherpt. De masterjaarrapportages zijn verder ontwikkeld en worden vanaf komend studiejaar ook jaarlijks geschreven. Het probleem met de masterjaarrapportages was om de rendementen en studieduur zuiver in kaart te brengen. Studenten haalden mastervakken, terwijl ze nog hun een bachelorinschrijving hadden voor het afronden van hun bachelor. Nu de Bachelor-voorMasterregel (‘harde knip’) enige tijd effectief is ingevoerd zal dit probleem op korte termijn opgelost zijn. Daarnaast heeft het aanpakken van het bachelorprogramma en de prestatieafspraken met de overheid de prioriteit gehad de afgelopen tijd. De instelling wilde niet alles tegelijk oppakken en onze grootste verbeterpunten betroffen de bacheloropleidingen. Bij oplevering van het eindrapport van het projectteam Kwaliteitsplan TU Delft in februari 2013, heeft het team het College van Bestuur geadviseerd om een permanente Commissie Onderwijskwaliteit in te stellen. Deze commissie adviseert het College van Bestuur over onderwijskwaliteitszorg in het algemeen en de resultaten van de uitvoering van het onderwijskwaliteitsplan in het bijzonder. Hiermee wordt geborgd dat de PDCA-cyclus op verschillende niveaus van de instelling op elkaar aansluiten. Deze commissie is per januari 2014 formeel ingesteld. In hoofdstuk 2 is al aangegeven dat de huidige visie op onderwijs nog steeds van toepassing is, maar dat ook behoefte is aan een herijking ervan in het licht van ontwikkelingen als globalisering, 11
digitalisering, toenemende maatschappelijke complexiteit en het belang van multidisciplinariteit. De komende maanden werkt de TU Delft dit verder uit. Uit enquêtes onder studenten en alumni komen sterke en zwakke punten van ons onderwijs naar voren. Sterke elementen zijn bijvoorbeeld het niveau, arbeidsmarktperspectieven, werk dat aansluit bij de opleiding. De TU Delft scoort echter op een aantal onderdelen onder het gemiddelde, bijvoorbeeld op studielast, stages en docentkwaliteit. Een werkgroep is ingesteld om verbeteracties in te zetten op specifieke aandachtspunten die volgen uit de NSE. Tot in 2012 werd in het voorjaar een aparte onderwijsronde georganiseerd naast de overleggen in het kader van de Planning- en Evaluatiecyclus (P&E-cyclus) tussen College van Bestuur en de faculteiten. Deze aparte ronde is sinds studiejaar 2012-2013 geïntegreerd in de P&E-cyclus. In 2012 zijn alle faculteiten gestart met het structureel toetsen van het didactische competentieniveau van hun zittende docenten – de onderwijsscan. Basis voor deze toetsing is de 3TU-competentieset van de Basiskwalificatie Onderwijs (BKO). Elke faculteit heeft de mogelijkheid gekregen het proces van toetsing op eigen manier in te vullen. De facultaire toetsprocedures zijn allemaal voorgelegd aan het College van Bestuur en goedgekeurd. Aan de hand van de scan worden docenten verzocht een volledige BKO te volgen, doorverwezen naar specifieke cursussen of ontvangen een vrijstelling, bijvoorbeeld als zij al een didactische aantekening hebben of op een andere wijze hun onderwijskwalificatie kunnen aantonen. Bij sommige faculteiten is training een standaard onderdeel van het pakket. Hiermee is een inhaalslag gemaakt in het aantal docenten waarvan vaststaat dat ze BKO-waardig zijn, dat wil zeggen een BKO hebben of een geregistreerde vrijstelling ontvangen op basis van aangetoonde competentie: van 7% in 2010 naar 39% in 2013. Het doel is dat dit eind 2015 70% is. Ook op andere fronten is verbeterbeleid ingezet. Zo was bij een aantal opleidingen het programma Studiesucces nog onvoldoende succesvol. Deze opleidingen zijn om aanvullend beleid verzocht (zie ook hoofdstuk 4). Op het gebied van onderwijsruimten is verbeterbeleid gemaakt met als doel de kwaliteit te verbeteren, maar ook de kwantiteit te vergroten om de stijgende instroom het hoofd te kunnen bieden. Acties varieerden van het bouwen van extra zalen bij de faculteit 3mE en het inrichten van extra werkplekken voor studenten in de aula, tot het ontwikkelen van een plan voor de bouw van een Learning Centre.
3.5 Organisatie en beslissingsstructuur Het College van Bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteitscyclus op instellingsniveau. De VPEO is de portefeuillehouder, bijgestaan door de directeur O&S. Het College vindt het belangrijk dat er draagvlak is voor het onderwijsbeleid en de maatregelen daarin. Dit draagt bij aan daadwerkelijk realiseren van beleid en de kwaliteitscultuur van de instelling. Hiervoor gebruikt het bestaande overlegstructuren, zoals het overleg directeuren onderwijs, hoofdenoverleg en de overleggen in het kader van de P&E-cyclus. De kwaliteitszorg op opleidingsniveau is gedelegeerd naar de decanen van de acht faculteiten, waarbij elke faculteit een directeur onderwijs heeft die inhoudelijk verantwoordelijk is voor het onderwijs van zijn faculteit en een hoofd Onderwijs en Studentzaken die verantwoordelijk is voor de ondersteuning van het onderwijs. De permanente Commissie Onderwijskwaliteit monitort de uitvoer van het onderwijskwaliteitsplan en adviseert het College van Bestuur over hieruit vloeiend beleid. De Studentenraad agendeert in het overleg met College van Bestuur geregeld punten die raken aan de onderwijskwaliteitszorg. Maatregelen die raken aan het personeelsbeleid, zoals onderwijskwalificaties, worden ook besproken in het overleg met de Ondernemingsraad. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs door twee maal per jaar de visitaties van de verschillende opleidingen te bespreken. Ook de instellingstoets kwaliteitszorg en het
12
systeem van kwaliteitszorg zijn besproken. Daarnaast komen verschillende onderwijsthema’s, zoals studiesucces en online onderwijs, geregeld ter sprake. Intern toetst de commissie voor Joint Education, voorgezeten door de conrector, welke internationale samenwerkingsverbanden erkend worden. De toetsingscommissie minoren onder voorzitterschap van een directeur onderwijs toetst de minors die de TU Delft aanbiedt.
3.6 Analyse Advies mogelijke verbetermaatregelen uit instellingstoets kwaliteitszorg 2011 -
Het op een meer gestructureerde wijze betrekken van het werkveld bij de bachelor- en masteropleidingen in alle faculteiten Hoewel in dit rapport vele malen lovend is gesproken over de overlegcultuur, wil de commissie het College van Bestuur in overweging geven de balans tussen tijdsinvestering en resultaat kritisch te blijven bezien.
Gerealiseerd De TU Delft heeft een sterke kwaliteitscultuur. Het College van Bestuur kan erop vertrouwen dat medewerkers en studenten een hoge kwaliteit belangrijk vinden. Bij nieuw beleid staat de kwaliteit van onderwijs altijd voorop. Er is geen bereidheid om ten aanzien van de kwaliteit van onderwijs compromissen te sluiten, als daar al om zou worden gevraagd. In overleggen als het overleg directeuren onderwijs staat structureel de vraag op de agenda ‘wat kan beter’. Ook de dialoog met de Studentenraad draait vaak om deze vraag. Dit sluit ook aan bij de aard van de ingenieur – problemen signaleren en deze willen oplossen. De centrale regie inzake onderwijsbeleid is afgelopen jaren versterkt. Dit is te zien bij thema’s als studiesucces (zie H4). Ook bij deze projecten vergewist het College van Bestuur zich van draagvlak door in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering medewerkers van diverse geledingen van de universiteit te betrekken. De regie ligt centraal als het gaat om geven van kaders en toekennen van middelen. Faculteiten zijn verantwoordelijk om hieraan goede invulling te geven, en hebben ruimte voor eigen initiatief. De filosofie daarbij is: bottom-up aanpak waar mogelijk, en top-down als het noodzakelijk is. Het uitgangspunt is het geven van vertrouwen aan de faculteiten en geregeld nagaan wat de faculteiten met dit vertrouwen doen. Met de onderwijsdashboards hebben medewerkers op elk moment de beschikking over de meest actuele managementinformatie voor onderwijs op het niveau dat hem/haar interesseert: universitair, facultair of op opleidingsniveau. De uniforme definities geven transparantie in de gebruikte kwantitatieve kwaliteitsindicatoren. De informatie uit de dashboards zijn de basis voor de gesprekken in het kader van de P&E-cyclus, het jaarverslag van de universiteit, en de BSc- en MSc-jaarrapporten. De instrumenten die zijn ontwikkeld in het kader van het onderwijskwaliteitsplan hebben de faculteiten extra handvatten gegeven voor hun kwaliteitszorgcyclus. De BSc-jaarrapporten bieden bijvoorbeeld een concrete basis voor de dialoog met de opleidingscommissie over de onderwijskwaliteit. De quick scan opleidingen geeft de opleidingen een snel beeld waar ze de aandacht op moeten richten. De interne opleidingsaudit en het opstellen van een plan van aanpak voor de verbeterpunten uit de beperkte opleidingsbeoordeling helpen opleidingen om in tussenliggende periode tussen accreditaties scherp te houden en deze verbeterpunten ook daadwerkelijk te implementeren. Er is tevens aandacht geweest voor het meer efficiënt verzorgen van kwaliteitszorg, door enerzijds te prioriteren (niet alles tegelijkertijd aanpakken) en anderzijds door naar overlegmomenten te kijken (niet dubbelen). Een voorbeeld van het eerste is dat het accent van het beleid de laatste jaren is gelegd bij de bacheloropleiding. Een voorbeeld van het tweede is de integratie van de separate onderwijsrondes in de gesprekken van de P&E-cyclus. Veel faculteiten hebben werkveldcommissies die inbreng geven op het onderwijs. Dit is divers georganiseerd. Daar waar de commissie facultair is, of gericht op de bachelor en doorstroommaster, 13
wordt advies gegeven over meerdere opleidingen of opleidingsniveaus. De commissies komen zo’n één à twee keer per jaar bijeen. Advies gaat over eindtermen en curriculumopbouw van de opleiding(en) en de aansluiting daarvan op het werkveld. Ook zaken als numeri fixi staan op de agenda voor opleidingen waarvoor dit speelt.
Nog niet gerealiseerd De MSc-jaarrapportages zijn als format wel ontwikkeld, maar nog niet zodanig ingevoerd dat zij even structureel worden gehanteerd als de BSc-jaarrapportages. Dit reden daarvoor is tweeledig: de meeste verbeterpunten zaten de afgelopen periode in de bacheloropleidingen, waardoor daar de prioriteit lag. Daarnaast was het genereren van bruikbare en betrouwbare kwantitatieve informatie voor de masteropleidingen complex, doordat de harde knip nog niet volledig doorgevoerd was. In de uitvoering afgelopen jaren hebben we gemerkt dat het kwaliteitssysteem zeer degelijk van opzet is, d.w.z. veel instrumenten en verplichtingen bevat en weinig rekening houdt met spreiding in tijd. De permanente Commissie Onderwijskwaliteit is gevraagd het kwaliteitssysteem onder de loep te nemen en te kijken waar een verdere efficiencyslag kan worden gemaakt. Dit sluit aan bij de opdracht van deze commissie voor evaluatie en/of advisering met betrekking tot producten van het kwaliteitssysteem van de TU Delft, zoals BSc-jaarrapporten en interne opleidingsauditrapporten.
Oordeel vanuit ambitie De TU Delft streeft er naar om excellent te zijn en blijven. Daarom is het continu streven naar verbetering van kwaliteit van primair belang. Het kwaliteitsplan legt nadruk op de ten minste vereiste kwaliteit, maar voor een excellente instelling is het van belang de doelen hoger te stellen. De afgelopen jaren heeft het onderwijs breed in de aandacht gestaan, met projecten als invoering toetsbeleid, programma Studiesucces en online onderwijs. Voor een instelling die excellent wil zijn in onderwijs, is het van belang deze aandacht op onderwijs vast te houden. De aandacht is de afgelopen jaren vooral gericht geweest op onderwerpen als studieduur, het kwaliteitssysteem en prestatieafspraken met de overheid. Daarmee is ruimte gekomen om nu het accent te leggen op inhoud, d.w.z. het nader invullen van de visie op de Delftse ingenieur van de 21e eeuw. Een meer expliciete visie ondersteunt inhoudelijke keuzes voor het opleidingsportfolio en de didactische inrichting van de opleidingen en kan als basis dienen voor excellent(er) onderwijs. Het geeft ook een nieuwe impuls aan de discussie over onderwijskwaliteit. Uit evaluaties onder studenten, zoals de NSE, blijkt dat op een aantal onderwijsinhoudelijke thema’s nog ruimte is om te verbeteren. Op dit moment vindt een grondige analyse plaats met studenten, op basis waarvan de komende jaren nieuwe (verbeter)plannen gemaakt worden. Ondertussen wordt gewerkt aan verbetering, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijsfaciliteiten. Toenemende studentenaantallen hebben geleid tot een hogere druk daarop. In de campusstrategie is vastgesteld dat de komende jaren 10% meer onderwijsruimten worden gebouwd. Ook wordt een Learning Centre ontwikkeld, dat over 2,5 jaar moet zijn opgeleverd. Tenslotte wordt voor de korte termijn extra ruimte gehuurd in de binnenstad. Van belang is ook de didactische kwaliteit van degenen die het onderwijs verzorgen: excellent onderwijs vraagt om excellente docenten. Met de onderwijsscan voor zittende docenten is hierin weer een stap gemaakt. De TU Delft wil echter een stap verder zetten. De komende tijd wordt uitgewerkt hoe een systeem van permanente educatie (continuing education) voor de docenten eruit komt te zien. Hierbij past ook verder uitbreiding van het pakket aan trainingen en workshops, onder meer op het gebied van online onderwijs en het lesgeven aan internationaal samengestelde groepen. De TU Delft werkt hierbij samen met de universiteiten van Leiden en Rotterdam. Jaarlijks volgt ook een groep medewerkers van de TU Delft de LDE (Leiden, Delft, Erasmus) leergang onderwijskundig leiderschap, waarin kwaliteit een centraal thema is. Tevens heeft de TU Delft besloten om samen met haar partners in 3TU en LDE verband te investeren in onderzoek naar succesfactoren voor hoogwaardig hoger onderwijs. In 3TU verband is het Centre for Engineering Education (CEE) opgericht, en in LDE verband het Centre for Education and Learning (CEL).
14
Een zorg met betrekking tot de ambitie om excellent onderwijs te verzorgen is de (ervaren) werkdruk onder de wetenschappelijke staf. De afgelopen jaren is bij de meeste opleidingen het aantal studenten fors gegroeid. Maatschappelijk gezien is het zeer gewenst dat het aantal technische studenten groeit. Maar de stijging verhoogt ook de druk op de wetenschappelijke staf, zeker omdat het gecombineerd gaat met een intensief curriculum (gemiddeld 23 contacturen per week, veel practica en projectonderwijs), inspanningen om de curricula te herzien in het kader van het programma Studiesucces, ontwikkelingen in online onderwijs, onderzoek en het acquireren van onderzoeksgelden. In een aantal gevallen kan de kwaliteit alleen gegarandeerd worden door tijdelijke numeri fixi in te stellen, zodat de staf en de faciliteiten kunnen meegroeien met de studentenaantallen. Tegelijkertijd dringt zich echter de vraag op welke capaciteit wenselijk en haalbaar is. De instroom van de TU Delft voor de Bachelor opleidingen groeide in 10 jaar van 1816 studenten in 2003 naar 2876 in 20138. Het kunnen blijven garanderen van kwaliteit, maar ook arbeidsmarktperspectieven zoals voor de opleiding Bouwkunde, spelen daarbij een rol. Het College van Bestuur wil de komende maanden analyseren wat een reële capaciteit is. De TU Delft ziet het als haar taak om zoveel mogelijk studenten op te leiden, waarbij geen concessie kan worden gedaan op kwaliteit. De vraag is kortom: hoe kan de instelling haar ambitie om excellente kwaliteit te leveren blijven realiseren bij een snel groeiend studentenbestand? Een ander belangrijk punt is dat onderzoek nog steeds de belangrijkste factor is voor het carrièreperspectief van het wetenschappelijk personeel. Dat speelt bij vrijwel alle research intensieve universiteiten en ook bij de TU Delft. Ondanks maatregelen in het aanname-, bevorderings- en professionaliseringsbeleid, is de TU Delft er nog niet voldoende geslaagd om de balans onderwijs onderzoek voldoende vorm te geven. De ontwikkeling van online onderwijs (o.a. MOOCs) geeft daaraan een positieve stimulans, het heeft onderwijs zichtbaarder gemaakt en veel energie gecreëerd voor onderwijsinnovatie. Maar meer stappen moeten worden gezet.
Verbeteracties om ambitie te bereiken Kwaliteitsmetinginstrumenten tegen licht houden t.a.v. doelmatigheid. Visie op de opleiding tot Delftse ingenieur van 21e eeuw nader uitwerken. Aandacht voor opleidingsmogelijkheden voor docenten in het kader van continuing education in samenwerking met de universiteiten van Leiden en Rotterdam. Zorgen voor meer (zichtbare) waardering richting wetenschappelijke staf voor het verzorgen van onderwijs; een goede balans in onderwijs – onderzoek vinden, ook in incentives. Uitbreiden capaciteit onderwijszalen en werkplekken.
8
Nieuwe instroom in de TU Delft. Bron Jaarverslag 2013
15
4 Studiesucces 4.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs De TU Delft zet in op verdere vergroting van de effectiviteit en efficiëntie in de gehele opleidingsketen, van bachelor- tot en met promotieopleidingen, door de ambitieuze studiecultuur te versterken (Roadmap 2020). De studiecultuur van de TU Delft kenmerkt zich door inhoud, uitdaging, inzet en academische verbreding. De TU Delft legt de lat hoog zodat haar studenten en promovendi zich als ‘Delftse ingenieur’ blijvend succesvol kunnen meten op de internationale arbeidsmarkt. Een belangrijke randvoorwaarde is dat alle betrokkenen bij het onderwijs gericht zijn op studiesucces, in denken en in doen. De TU Delft kiest als uitgangspunt dat alle Delftse studenten nominaal moeten (kunnen) studeren. Dit betekent ook dat de opleidingen zo georganiseerd zijn, dat geschikte studenten redelijkerwijs binnen de nominale studieduur hun diploma kunnen halen.
4.2 Beleid Het eindniveau en -rendement van de Delftse opleidingen kan de vergelijking met andere technische universiteiten in de wereld goed doorstaan. De doorlooptijd is wel een probleem. In 2011 rondde slechts 22% van de herinschrijvers zijn bacheloropleiding af binnen vier jaar. Hierdoor had de TU Delft de langste gemiddelde studieduur van alle universiteiten in Nederland. Ook internationaal gezien was deze te lang. Om de gemiddelde doorlooptijd te verkorten, heeft de TU Delft in 2011 een pakket aan samenhangende maatregelen genomen. Basisgedachte achter het programma is ‘nominaal studeren is normaal’. Als eerste stap wordt van studenten verwacht dat zij minimaal 45 ECTS-studiepunten per jaar halen; oftewel maximaal 4 jaar over hun bacheloropleiding doen. Daarbij is als uitgangspunt geformuleerd dat het niveau niet verlaagd wordt. Ten tijde van de instellingstoets (juni 2011)9, lag de adviesnotitie ‘naar een bachelordiploma in 4 jaar’ op tafel, geschreven door een werkgroep met afgevaardigden van diverse geledingen van de universiteit.10 De voorgestelde maatregelen vormden een samenhangend pakket gebaseerd op bewezen aanpakken binnen en buiten de instelling. Dit document is in een tijdsbestek van enkele maanden breed besproken in de universiteit. In het collegebesluit11 werd besloten tot: • Verhogen norm voor het Bindend Studieadvies (BSA) na het eerste studiejaar naar 45 ECTSstudiepunten vanaf collegejaar 2012-2013 en voortgangadviezen (niet-bindend) geven aan herinschrijvers • Modulair onderwijs invoeren • Beperken van het aantal summatieve toetsmomenten en gebruikmaken van formatieve toetsen • Studielast per opleiding beter in lijn brengen met het aantal ECTS-studiepunten • Afstudeerprocedures strikter hanteren en de doorlooptijd van mastereindprojecten monitoren Na overleg met de Studentenraad zijn de maatregelen op enkele punten aangevuld12. • De doorlooptijd van het bacheloreindproject meenemen • Structureel aandacht geven aan professionaliseren van docenten Verder zijn met de Studentenraad afspraken gemaakt over extra middelen voor studiebegeleiding, evaluatie van de BSA-norm van 45 ECTS-studiepunten en heldere voorlichting.
9
TU Delft (2011, mei). Reactie TU Delft op het Adviesrapport TU Delft (commissie Mouwen) ten behoeve van de Instellingstoets Kwaliteitszorg NVAO. 10 Werkgroep Brakels, Drs. J.K., Mudde, Prof.dr. R.F., Sanders, Prof.ir. F.M., Drunen, Ir. T.P.J. van, Schmit MSc L. (2011, 13 januari). Naar een bachelordiploma in vier jaar! Adviesnotitie maatregelen Studiesucces TU Delft. 11 College van Bestuur TU Delft (2011, 16 mei). Verhogen Studiesucces TU Delft. 12 College van Bestuur TU Delft (2011, 21 jun). Aanvullingen verhogen Studiesucces TU Delft.
16
Een door het College van Bestuur ingestelde Werkgroep Didactiek (zie 4.5) stelde vervolgens kaders op om uitvoering van de maatregelen voor zover nodig TU-breed af te stemmen. Randvoorwaarden en adviezen voor de studieprogramma’s staan in het rapport: ‘Koersen op studiesucces’, verschenen in oktober 2011.13 De opleidingen konden binnen deze randvoorwaarden hun curriculum inrichten op een wijze die het beste paste bij de eindtermen van de opleiding. Voor de uitvoering van het programma Studiesucces werd een projectorganisatie ingesteld (voor de beschrijving zie 4.5) en een fasering van het invoeren van de maatregelen vastgesteld. Het College van Bestuur stelde geld beschikbaar voor de uitvoering. Daarnaast werd ook ondersteuning beschikbaar gesteld vanuit de Werkgroep Didactiek en OC Focus. Door het projectteam in samenwerking met OC Focus worden geregeld lunchlezingen voor docenten rondom het thema studiesucces georganiseerd. Best practices met betrekking tot studiesucces worden centraal verzameld en via de website gedeeld (www.tudelft.nl/studiesucces).
4.3 Resultaten Het doel is dat in 2015 55% van de herinschrijvers in het 2e bachelorjaar de bacheloropleiding in 4 jaar heeft afgerond. Voor 2020 is dit doel 70%. Daarnaast heeft de instelling ook andere streefwaarden benoemd die relateren aan studiesucces, zoals het percentage studenten met positief BSA, percentage uitval, switchers en de onderwijsintensiteit (zie Tabel 1). Tevens streeft de TU Delft naar een lichte vermindering van het – traditioneel hoge – aantal contacturen. Dit moet zorgen dat studenten meer tijd hebben voor zelfstudie. Tabel 1: Streefwaarden voor studievoortgang, -rendement en –belasting t.o.v. realisatie in 2010
Bachelorrendement herinschrijvers (BSc-in-4) BSA (45 ECTS-studiepunten) positief Uitval 1e jaar Switch na 1e jaar Contacttijd * BSA lag in 2010 op 30 ECTS-studiepunten
Realisatie 2010 27 % 67 %* 19% 8% 25 uur/week
Streefwaarde 2015 Min. 55% Min. 70% Max. 22% Max. 8% Max. 22 uur/week
Streefwaarde 2020 Min. 70% Min. 73% Max. 19% Max. 6% Max. 20 uur/week
De realisatie van de streefwaarden wordt gemonitord via regelmatig peilen van de behaalde kwantitatieve resultaten. De kengetallen en de behaalde resultaten maken deel uit van de onderwijsdashboards. De kengetallen en de inhoudelijke stand van zaken staan op de agenda van de kwartaalgesprekken tussen decanen en het College van Bestuur en voor- en najaarsoverleggen van de P&E-cyclus. Daarnaast bekijkt de Stuurgroep Studiesucces (zie 4.5) deze resultaten ook halfjaarlijks, en worden ze ook voorgelegd in het overleg van directeuren onderwijs en het hoofdenoverleg. Vrijwel alle opleidingen hebben hun bachelorcurriculum herzien. In de periode tussen het collegebesluit en de beoogde start van de nieuwe curricula in september 2013, legden de faculteiten de plannen per opleiding in steeds gedetailleerdere vorm voor tot de Stuurgroep goedkeuring verleende. In het kader van de monitoring van de voortgang heeft de Projectgroep Studiesucces in 2012 en 2013 gespreksrondes gevoerd met de faculteiten, waarvan ook verslag is gelegd. De voortgang is tevens besproken in het overleg directeuren onderwijs. Het onderwijs in de nieuwe curricula zal worden geëvalueerd volgens de fasering zoals opgenomen in de facultaire kwaliteitszorgplannen.
13
Werkgroep Didactiek (2011, 5 oktober). Koersen op studiesucces. TU Delft.
17
4.4 Verbeterbeleid Het programma Studiesucces is een verbeterprogramma. Het probleem van de lange doorlooptijd bestaat al langer bij de TU Delft en verschillende zaken zijn – zonder groot succes – afgelopen decennia ingezet. 14 Daarbij werd vooral gewerkt op vakniveau (bijv. struikelvakken) en het in beperkte mate bijstellen van onderwijscurricula. De ervaring leerde dat deze maatregelen nauwelijks effect hadden op het studietempo. Met het programma Studiesucces werd een meer samenhangend pakket van maatregelen ingezet, dat behalve vakinhoudelijke en didactische maatregelen ook bijsturen van de studiecultuur omvatte. Hiermee zijn goede eerste stappen gezet bij het realiseren van verbetering van het studierendement. Naast het programma Studiesucces zijn er ook enkele andere factoren die afgelopen tijd hebben bijgedragen aan de verbetering van de gemiddelde studieduur. De effectuering in 2010 van de BScvoor-MSc-regel (‘harde knip’) zorgde ervoor dat studenten eerst hun bachelor moeten afronden, voor te starten aan de master. Tot dan toe starten veel studenten al met vakken van de doorstroommaster15. De verwachte langstudeerboete heeft studenten ook gestimuleerd meer studiepunten te halen per jaar. Hoewel deze invoering niet is doorgegaan, heeft dit wel effect gehad op de studiesnelheid van studenten.
Gefaseerde aanpak Aangezien het programma bestaat uit veel maatregelen, is besloten om deze gefaseerd aandacht te geven. Na invoering van de BSA-norm van 45 EC is een jaar later voor de meeste bacheloropleidingen een vernieuwd curriculum met modulair onderwijs ingevoerd. De volgende stap is aandacht voor de studievoortgangsadviezen in het 2e en 3e jaar en de doorlooptijd van de eindprojecten.
Bindend studieadvies De invoering van het BSA, eerst volgens de norm van 30 ECTS-studiepunten (Studiejaar 2009/2010) en vervolgens de ophoging van deze grens naar 45 ECTS-studiepunten (Studiejaar 2012/2013), is kwantitatief en kwalitatief gemonitord. Het BSA van 45 ECTS-studiepunten heeft ten doel om het studietempo te verhogen en moet daarnaast ook helpen om de student sneller op de juiste plek te hebben. De selecterende functie van het eerste jaar wordt versterkt en eventuele uitval vervroegd. Uit evaluatie16 bleek onder meer dat uitval steeds vaker voor 1 februari plaatsvindt, en dat studenten tevreden waren met de procedure en begeleiding. Aandachtspunten waren onder meer de voortgang van switchers en herinschrijvende studiestakers. Het percentage positieve BSA bij de 30 ECTSstudiepunten bleef instellingsbreed gelijk. Bij de overgang naar 45 ECTS-studiepunten was een lichte daling van positieve BSA, veroorzaakt door een groter percentage stakers. Het gemiddelde studietempo in studiepunten is afgelopen jaren gestegen (zie ook tabel 3). De verschillen tussen de opleidingen zijn wel groot; bij twee opleidingen is het percentage positieve BSA in 2012/2013 rond de 55%. In september 2013 heeft het College van Bestuur met deze faculteiten specifieke afspraken gemaakt over hoe dit aan te pakken. De faculteiten hebben extra acties uitgevoerd, zoals het verder stroomlijnen van het curriculum, beter plannen van tentamens, zomerklassen wiskunde, enz.
Nieuwe bachelorcurricula Tabel 2 geeft weer wanneer welke opleidingen met een vernieuwd bachelorcurriculum gestart zijn. Uit het overzicht blijkt dat de Stuurgroep Studiesucces op onderdelen afwijkingen van de richtlijnen uit ‘Koersen op studiesucces’ toestond. De afwegingen daarbij hadden meestal te maken met samenwerking met andere instellingen (Delfts-Leidse gezamenlijke opleidingen), of een recent vernieuwd curriculum. De nieuwe opleidingen Nanobiologie (gezamenlijk met Erasmus universiteit Rotterdam) en Klinische Technologie (gezamenlijk met Erasmus Universiteit Rotterdam en Universiteit 14
In 2008 zijn meerjarenafspraken gemaakt tussen VSNU en OCW. Over het bachelorrendement na 4 jaar werd afgesproken dat in 2014 dit 70% was. 15 De doorstroommaster is afgeschaft, maar bestond nog in de periode waar deze beschrijving over gaat. De doorstroommaster verwijst naar de wettelijke verplichting om voor elke bachelor in het Wetenschappelijk Onderwijs minimaal 1 master aan te bieden waar de student zonder extra voorwaarden in toegelaten wordt na de bachelor. 16 Werkgroep BSA (2013, 13 februari). Presentatie Bindend Studieadvies Evaluatie 2009-2013.
18
Leiden) werden buiten beschouwing gelaten. Nanobiologie is momenteel bezig om volgens afspraak een plan te maken om het onderwijs modulair, in kwartalen, op te bouwen. Klinische technologie gaat van start in september 2014. Tabel 2: Overzicht goedkeuringen bachelorcurricula en relatie tot ‘Koersen op studiesucces’ Status
Opleiding
Start in september 2013; volledig volgens ‘Koersen op studiesucces’ Start in september 2013; kleine afwijkingen t.o.v. ‘Koersen op studiesucces’ Start in september 2013; afwijkend t.o.v. ‘Koersen op studiesucces’ Start in september 2014; volledig volgens ‘Koersen op studiesucces’ Nieuwe opleidingen nog buiten traject ‘Koersen op studiesucces’
BK, IO*, TB, TI, TA CT, MT, TW, WB, MST, LST LR, TN EE NB, KT
* Het curriculum van IO voldeed al aan de eisen van ‘Koersen op studiesucces’
Didactische ontwikkelingen Door de curriculumwijzigingen is onderwijs volop onder de aandacht geweest binnen de universiteit. Er is veel gediscussieerd over wat studiesucces is en hoe dit het beste te bereiken is. Het wijzigen van de curricula heeft ook aanleiding gegeven om aandacht te besteden aan didactische zaken, zoals de inzet van toetsing en gebruik van digitale middelen. Dat op zijn beurt heeft geleid tot extra aandacht voor de hierbij benodigde scholing van docenten en verbeterde onderwijsfaciliteiten. De bacheloropleiding Technische Bestuurskunde heeft de curriculumwijziging aangegrepen om het eerste jaar van de Bachelor om te zetten in een blended programma. De eerste resultaten daarvan zijn positief.
Evaluatie curriculumherzieningen Er is een eerste vervroegde evaluatie gedaan van de curriculumherzieningen na afloop van het eerste semester van het studiejaar 2013-2014, naar aanleiding een rapportage vanuit de Studentenraad over mogelijke knelpunten in de nieuwe curricula van de bacheloropleidingen (brief december 2013)17. Uit de evaluatie bleek dat meerdere opleidingen meer summatieve toetsen hadden dan de richtlijn voorschrijft.18 Het aantal formatieve toetsen is daarentegen beperkt. Daarom heeft de VPEO de directeuren onderwijs verzocht om per opleiding de inrichting van toetsing te coördineren en bewaken, waarbij een verschuiving wordt gerealiseerd van summatieve toetsen naar formatieve toetsen. Het goed invullen van formatieve toetsing wordt als lastig ervaren. Docenten hebben de ervaring dat studenten toetsen alleen serieus nemen als dit bijdraagt aan het eindcijfer (als bonus of als deelcijfers). Daarom verzamelt en verspreidt de Projectgroep Studiesucces best practices op het gebied van formatief toetsen en bereidt de Werkgroep Didactiek een advies voor over dit onderwerp.
Kwantitatieve resultaten In Tabel 3 is te zien dat de universiteit goede stappen heeft gezet op weg naar verkorting van de studieduur tot een bachelordiploma te komen. Naast het bachelorrendement in 4 jaar, zijn er ook andere kwantitatieve signalen dat een stijgende lijn is ingezet. Het aantal studenten dat alle punten haalt in het eerste jaar (P-in-1) is gestegen. Het gemiddelde aantal studiepunten stijgt in alle jaren, wat een voorspelling is voor daling van de gemiddelde studieduur. Hiermee kan ook voorspeld worden dat de BSc-in-4 rendementen verder zullen stijgen. Tabel 3: Realisatie van kwantitatieve doelen Bachelorrendement herinschrijvers (BSc-in-4) BSA (45 ECTS-studiepunten) positief Uitval 1e jaar Switch na 1e jaar Contacttijd * BSA lag in 2010 op 30 ECTS-studiepunten
17 18
Realisatie 2010 27% 67%* 19% 8% 25 uur/week
Realisatie 2013 49% 64% 17% 9% 23 uur/week
Streefwaarde 2015 Min. 55% Min. 70% Max. 22% Max. 8% Max. 22 uur/week
Centrale Studentenraad (2013, 20 december). Evaluatie Nieuw Curriculum, VS/SR/13/22. Mulder, Anka (2014, 14 april). Stuur- en de Projectgroep Studiesucces, OS-UIT-1027/EB/kb.
19
4.5 Organisatie en beslissingsstructuur Inspraak Bij de totstandkoming van het programma Studiesucces is de universitaire gemeenschap in een kort tijdbestek breed geïnformeerd. Alle medewerkers van de TU Delft werd gelegenheid geboden om reactie te geven op het voorstel voorafgaand aan het Collegebesluit. Het besluit is besproken in de gemeenschappelijke vergadering van Studentenraad en Ondernemingsraad. Op basis daarvan is het collegebesluit aangevuld met een aantal afspraken. Ook de Raad van Toezicht is hierover geïnformeerd.
Projectorganisatie Voor de uitvoering van het programma Studiesucces is een projectstructuur ingericht. De projectaanpak waarborgt de voortgang en maakt het mogelijk alert te reageren op tussentijdse resultaten. In de verschillende werkgroepen zijn medewerkers vanuit de diverse geledingen van de universiteit aangesteld. De Stuurgroep is verantwoordelijk voor het programma Studiesucces. Zij adviseert het College van Bestuur bij het nemen van besluiten en het beoordelen van de facultaire plannen. Zij heeft zorg voor regie en structuur, die nodig zijn voor het gezamenlijk invoeren van de maatregelen. De Projectgroep monitort dat de beoogde projectresultaten worden behaald, zowel op inhoud, proces als qua planning. De Projectgroep rapporteert hierover aan de Stuurgroep Studiesucces. De Projectgroep is verantwoordelijk voor de afstemming tussen de werkgroepen onderling en de Stuurgroep. Per faculteit is door de decaan een projectteam ingericht, dat zorgt voor de implementatie binnen de gestelde termijn. De universitaire Projectgroep en de facultaire projectteams worden ondersteund door een aantal specifieke werkgroepen. De Werkgroep Didactiek is specifiek gericht op ondersteuning van de curriculaire aanpassingen. Deze Werkgroep geeft advies, tools en is een sparringpartner voor de faculteiten. De Werkgroep Jur/Adm/Fin zorgde in de eerste twee jaar van het project voor goede afstemming op financieel, juridisch en administratief gebied van de activiteiten binnen het project. Vanaf 2013 is deze Werkgroep niet langer structureel actief, maar wordt deze ad hoc ingezet als een vraag speelt op een van de drie gebieden. De Werkgroep BSA zorgt voor structurele BSA-informatie aan de studenten en de faculteiten en monitort de BSA-resultaten TU-breed. In eerste instantie is deze Werkgroep gericht geweest op invoering van de BSA van 45 ECTS-studiepunten in de propedeuse. Tot slot is er een Werkgroep Communicatie die zorgt voor goede en tijdige communicatie over het programma Studiesucces naar direct betrokkenen en de universitaire gemeenschap.
Programma in relatie tot staande overlegstructuur De einddoelen van het programma, doorvertaling van de streefcijfers naar de faculteiten, komen terug in de vaste overleg- en beslissingsstructuren. In de gesprekken in het kader van de P&E-cyclus staan de realisatie van de streefcijfers per faculteit op de agenda van de voor- en najaarsoverleggen. Daarnaast wordt geregeld in het overleg van directeuren onderwijs en het hoofdenoverleg de voortgang besproken. Daar zijn bijvoorbeeld ook de reactie en maatregelen naar aanleiding van de brief van de Studentenraad besproken voorafgaand aan verzending aan de Studentenraad.
4.6 Analyse Advies mogelijke verbetermaatregelen uit instellingstoets kwaliteitszorg 2011 Het proces rondom studiesucces is dermate ingrijpend en weerbarstig dat de auditcommissie het College van Bestuur adviseert om de invoering van de maatregelen met betrekking tot het studiesucces blijvend van heel nabij te volgen, zoals dat tot nu toe het geval is.
Gerealiseerd Met het programma Studiesucces is een grootschalig, centraal aangestuurd, programma ter verbetering van de doorlooptijden van de bacheloropleidingen in gang gezet, waarbij tevens ruimte werd gegeven aan specifieke facultaire invulling. Het College van Bestuur heeft het programma op de voet gevolgd, onder meer via kwartaalgesprekken met de decanen en het overleg van directeuren 20
onderwijs. Voor de ondersteuning van faculteiten en monitoring is een sterke projectstructuur ingericht. Daarnaast is ruim aandacht gegeven aan de ‘zachte’ kant: het uitwisselen van kennis en ervaring via workshops en bijeenkomsten. In de loop van de tijd is een stijging in studievoortgang waargenomen, onder invloed van invoering en ophoging van het BSA, van kracht worden van de BSc-voor-MSc-regeling en externe invloeden als de verwachte langstudeerboete. We houden nauwgezet de vinger aan de pols ten aanzien van de realisering van de kwantitatieve doelen, via rapportages over BSA-cijfers en in de P&E-rondes. Opleidingen die in voortgang achterblijven, worden strikter gemonitord. De nieuwe curricula zijn op een aantal uitgangspunten van ‘Koersen op studiesucces’ na een half jaar geëvalueerd. Hierbij speelden signalen vanuit de Studentenraad een belangrijke rol. Het programma heeft het gesprek over wat studiesucces is gestimuleerd in de universiteit. We merken een beweging t.o.v. een aantal jaren geleden. Destijds werd (lange) uitloop van de studieduur als normaal gezien, terwijl nu de mening gangbaar wordt dat (nominale) studieduur ook een teken is van een goede student.
Nog niet gerealiseerd Uit de eerste evaluatie kwam een aantal punten naar voren, waarin opleidingen afweken van de richtlijnen zoals vastgesteld in ‘Koersen op studiesucces’. Een voorbeeld daarvan is het aantal summatieve toetsen en de programmering van de toetsen. Het College van Bestuur heeft opleidingen gevraagd goed te kijken naar de spreiding van toetsen en moedigt faculteiten aan om meer formatieve toetsen in te zetten in plaats van summatieve toetsen. Omdat de nieuwe curricula pas onlangs van start zijn gegaan, is het nu nog te vroeg om exacte conclusies te trekken over de curriculumherzieningen. Het programma heeft afgelopen tijd veel inspanning gevraagd van iedereen binnen de universiteit, maar blijvende aandacht is nodig om de einddoelen in het vizier te houden en deze daadwerkelijk te kunnen bereiken. Het kan goed zijn dat in het eerste jaar de curriculumherzieningen door opstartproblemen nog niet het studiesucces opleveren waarop gehoopt wordt. Een mogelijk risico kan zijn dat de extra tijdsinspanning die al geleverd is, leidt tot een verbetermoeheid waardoor het bijstellen van het programma niet opgepakt gaat worden. Een andere zorg is de invloed van de stijgende studentenaantallen en de moeite die het zal kosten om deze goed te faciliteren. In een project als dit blijft ook de uitdaging om de juiste balans te vinden tussen centrale controle en facultaire verantwoordelijkheid.
Oordeel vanuit ambitie Als instelling die excellentie nastreeft, kunnen we geen genoegen nemen met lange doorlooptijd in onze opleidingen. Het behalen van de doelen van dit programma is een randvoorwaarde voor het excellente onderwijs dat de TU Delft wil bieden. De TU Delft vindt het belangrijk om niet alleen naar kwantitatieve resultaten te kijken. Excellente opleidingen vragen ook excellente didactische kwaliteit. Niet alleen een goed ingericht programma, maar ook een goed gegeven programma. We willen daarom verder werken aan didactisch excellente docenten en goed onderwijsmanagement en -leiderschap. De diverse ervaringen bij de opleidingen in hun vernieuwde curricula zijn een mooie basis voor uitwisseling wat bijdraagt tot excellent onderwijs met goede doorstroom.
Verbeterpunten om ambitie te bereiken Aandacht vast blijven houden op het programma door blijvend monitoren van realisatie t.o.v. de gestelde doelen. Daarbij realiseren dat het tijd kan kosten om de gewenste resultaten te behalen. Gesprek blijven voeren over wat kwalitatief excellent onderwijs is en hoe je dit bereikt en vaststelt, gericht zijn op de verbetering van de didactiek. Systeem van continuing education voor docenten ontwikkelen en scholing van onderwijsmanagement op leiderschap in onderwijs. 21
5 Toetsbeleid 5.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs De TU Delft vindt het belangrijk dat de verschillende niveaus van kennis en vaardigheden in toetsing een plek krijgen. Toetsbeleid raakt onderwijsdoelstellingen en onderwijsuitkomsten. Aangezien de onderwijsdoelen en onderwijsuitkomsten tot het domein van de faculteiten behoren, zijn het de faculteiten die inhoud geven aan het toetsbeleid en zorgen dat deze aansluit op het facultaire onderwijs.
5.2 Beleid Vanaf 2011 stelt het College van Bestuur aan de faculteiten verplicht om een toetsbeleidsplan te hebben. De TU Delft heeft gekozen voor een generiek kader, waarbinnen ruimte is om dit op facultair niveau in te vullen. Bij het opstellen van het generieke kader zijn de faculteiten nauw betrokken geweest. In het generieke kader is gedefinieerd dat het toetsbeleid de richtlijnen en procedures omvat m.b.t. toetsen en examens die waarborgen dat studenten de beschreven doelstellingen (academische criteria) van de opleiding daadwerkelijk realiseren. Het toetsbeleid moet in ieder geval beschrijven: 1 Rol van toetsing in het onderwijsproces 2 Rol van de examencommissie 3 Kwaliteitszorg en –borging Delen van het toetsbeleid komen ook tot uitdrukking in de Onderwijs en Examenregelingen (OER) met bijbehorende uitvoeringsregelingen (UR) van opleidingen en Regels en Richtlijnen van de examencommissie (RRvE). De universitaire werkgroep Regelgeving zorgt jaarlijks voor een update van de modellen voor deze regelingen. De modellen worden door de faculteiten gebruikt als basis voor de OER/UR en RRvE voor elke opleiding. In het kader van het programma Studiesucces is meer richting gegeven aan de toetsing binnen de TU Delft. Toetsing wordt in ‘Koersen op studiesucces’ beschreven als middel, naast activerende onderwijsvormen, om studenten te activeren - ‘aan de bal te houden’. Tussentijds toetsen zorgt dat studenten eerder aan het leren gaan. Formatieve toetsen worden gestimuleerd, omdat ze studenten tijdig een indicatie geven van de beheersing van de stof. Het aantal summatieve toetsen is beperkt tot max. 1 per 2,5 EC en programmering van max. 2 summatieve toetsen per week, wat ervoor moet zorgen dat de aandacht van de student gefocust blijft. Het aantal herkansingen moet beperkt zijn en goed geprogrammeerd. Strak handhaven van de tentamenaanmelding draagt daar ook aan bij. Een mindere prestatie op een enkel vakonderdeel moet een goede student niet belemmeren in de doorstroom – compensatoir toetsen binnen een module moet mogelijk zijn.
Ondersteuning In het voorjaar van 2011 zijn de faculteiten hun toetsbeleid gaan uitwerken. Voor de totstandkoming van het facultaire toetsbeleid zijn de faculteiten ondersteund vanuit het projectteam Kwaliteitsplan TU Delft en OC Focus. Deze organiseerde o.a. bijeenkomsten met als doel kennis op te doen en ervaringen uit te wisselen. In deze bijeenkomsten was de facultaire contactpersoon toetsbeleid in ieder geval afgevaardigd. Faculteiten werden gekoppeld om van elkaar te leren. De concept toetsplannen zijn – in juni 2011 – gereviewd in gesprekken tussen twee faculteiten en afgevaardigden van het projectteam. In een gezamenlijke sessie in aanwezigheid van een externe expert zijn de resultaten hiervan besproken. In het najaar van 2011 wisselden de faculteiten hun concept toetsbeleidsplannen uit. De ondersteunende diensten dragen bij aan de realisatie van toetsbeleid en -kwaliteit door uitvoering van toetsprocedures en via activiteiten op het gebied van digitaal toetsen. In 2009 is er begonnen met de uitrol van digitale toetsingsmogelijkheden aan de TU Delft. Digitale toetsing kan bijdragen aan de kwaliteit van de toets, de beoordeling en de (snelheid van) feedback aan studenten. In 2014 zullen naar verwachting ongeveer 1500 digitale toetsen worden afgenomen. In een samenwerking tussen
22
ICT- en onderwijskundige ondersteuners wordt de afname van toetsen gecoördineerd en georganiseerd en krijgen de docenten scholing en ondersteuning. In 2014 is TU-breed beleid geïmplementeerd dat de verplichte inschrijving en toegang tot tentamens regelt.19 Dit heeft zijn vorm gekregen in het tentamenloket. Dit beleid biedt duidelijkheid aan studenten, docenten, opleidingsdirecteuren en examencommissies ten aanzien van het recht op het afleggen van tentamens en de beoordeling daarvan.
5.3 Resultaten Om inzicht te krijgen in de stand van zaken aan de faculteiten organiseerde het College van Bestuur in 2012 een thematische audit toetsbeleid. Het doel van deze audit was de voortgang van de ontwikkeling en implementatie van het toetsbeleid te stimuleren en de faculteiten voor te bereiden op de aanstaande opleidingsaccreditaties. De auditcommissie was samengesteld uit interne en externe leden, met specifieke expertise op het gebied van toetsing. De auditcommissie heeft een rapport over haar bevindingen aangeboden aan het College van Bestuur.20, 21 Daarin zijn suggesties gedaan aan de faculteiten, best practices uitgewisseld en advies uitgebracht aan het College van Bestuur. Borging van de toetskwaliteit is belegd bij de examencommissies. Zij rapporteren over de kwaliteitscontrole in hun jaarverslag. Voor dit jaarverslag is als handreiking een format opgesteld door de werkgroep Regelgeving. Dit jaarverslag sturen zij naar de decaan van de faculteit. Kwaliteit van toetsing maakt ook onderdeel uit van de kwaliteitszorg op facultair niveau. Op vakniveau in vakevaluaties (ten minste eens per 4 jaar), en op opleidingsniveau via consultatie van het werkveld over de eindkwalificaties. Via de NSE, i-Graduate en de WO-monitor wordt ook onder studenten en alumni toetskwaliteit op opleidingsniveau geëvalueerd. In het toetsbeleid van de faculteit is ook beschreven of nog andere evaluaties plaatsvinden van toetsen. Met de beperkte opleidingsbeoordelingen, en de interne opleidingsaudits, halverwege, wordt de toetskwaliteit door een externe commissie getoetst. Met name de opleidingsaudits geven de instelling informatie over de stand van zaken bij de opleidingen, ook ten aanzien van toetsing.
5.4 Verbeterbeleid Interne thematische audit De thematische toetsaudit leverde richting de faculteiten specifieke feedback op hun toetsbeleidsplannen. De faculteiten zijn hiermee zelf verder aan de slag gegaan. Voor een groot deel van de faculteiten was dit ook onderdeel van de voorbereiding op de beperkte opleidingsbeoordeling. De auditcommissie gaf het College van Bestuur de volgende adviezen: • In het format ontbreekt expliciet dat de faculteit haar plan begint met een visie op onderwijs en daaraan gerelateerd een visie op toetsing • Sturing op professionalisering van docenten, examinatoren en examencommissies verdient veel aandacht omdat dit een belangrijke waarborg is voor de kwaliteit van toetsen • Het hoofdstuk over kwaliteitsborging wordt meestal niet nader aangevuld – faculteiten moet in het format verzocht worden om dit in meer detail uit te werken, zodat helder is waarop dit in de praktijk plaatsvindt • In het format mist de aanwijzing om informatie te geven over de feedback van het werkveld op de eindkwalificaties – het is wenselijk dat werkveld daarbij nauw betrokken is en blijft
19
TU Delft (2013). Het nieuwe tentamenbeleid en de uitvoering ervan. Roadmap naar een centraal en eenduidig TU breed tentamenbeleid. 20 Commissie interne toetsaudit (2012, 16 juli). Toetsen en beoordelen. Interne audit TU Delft. Eerste ronde vrijdag 29 juni 2012. 21 Commissie interne toetsaudit (2012, 20 december). Toetsen en beoordelen. Interne audit TU Delft. Tweede ronde woensdag 7 november 2012.
23
•
De rol en houding (meer pro-actief dan voorheen) van examencommissies verdient zeker in de beginfase meer monitoring • Een beleid t.a.v. Cum Laude voor de instelling ontbreekt • Meer centrale regie over serviceonderwijs is noodzakelijk; helder moet zijn welke examencommissie verantwoordelijk is • Roep een centrale commissie onderwijskwaliteit in het leven die ook de jaarverslagen van de examencommissies opvraagt, ze leest en feedback geeft • Verdere implementatie van het toetsbeleid verdient eerstkomende jaren nog een centrale monitoring • Organiseer op meer structurele basis overleg tussen examencommissies/ examencommissievoorzitters Deze aanbevelingen zijn besproken in het overleg directeuren onderwijs in maart 2013. Een aantal adviezen is in de loop van de tijd opgepakt (zie hieronder). In plaats van aanpassen van het TUformat voor toetsbeleid, zijn de faculteiten specifiek gewezen op het aanvullen van onvolledige punten zoals de visie op onderwijs en toetsing, de rol van het werkveld t.a.v. de eindkwalificaties of nadere invulling van de kwaliteitsborging.
Beperkte opleidingsbeoordelingen Vrijwel alle opleidingen zijn onlangs gevisiteerd. Alle opleidingen zijn positief bevonden op hun eindniveau (zie bijlage 5). In de meeste visitaties kwam naar voren dat de visitatiecommissies vonden dat het toetsbeleid weliswaar goed is neergezet, maar dat sommige opleidingen de implementatie ervan voortvarender ter hand kunnen nemen.
Examencommissies Om examencommissie meer inzicht te geven in de verschuiving van hun rol sinds 1 september 2010, is in 2011-2012 de handreiking ‘Examencommissies in de spotlight’22 geschreven door een medewerker van OC Focus. Het stuk is adviserend. Het kan de decaan en examencommissie ondersteunen bij de gedachtevorming en invulling van de taak en rol van de examencommissie(s). De examencommissies zijn zich bewust van hun rol t.a.v. borging van toetskwaliteit. De examencommissies verschillen op dit punt qua fase van ontwikkeling. De meeste examencommissies hebben acties ondernomen ten aanzien van de borging van de beoordeling van het eindproject. Daarbij heeft een aantal gekeken naar de beoordelingssystematiek en beoordelingsformulieren voor de MSc Thesis, een aantal heeft ook steekproefsgewijs naar afstudeerwerken zelf gekeken, of afstudeersessies bezocht of verdeling cijfers bekeken. Borging van de toetskwaliteit van het overige onderwijs moet op de meeste faculteiten nog nadere invulling krijgen. Er is een nieuw halfjaarlijks overleg tussen de voorzitters van de examencommissies onder leiding van de conrector, waar onder andere het beleid t.a.v. Cum Laude- en het honoursbeleid is besproken. De secretaris van de werkgroep Regelgeving is ook secretaris van dit overleg. Het overleg is collegiaal van aard en dient om tot uitwisseling van best-practices en afstemming over zaken met betrekking tot examenbeleid te komen. Komend studiejaar (2014-2015) gaan de examencommissies invulling geven aan de wettelijke verplichting om per 1 september 2015 een extern lid te hebben. OC Focus heeft lunchseminars voor examencommissieleden georganiseerd op het gebied van toetsbeleid23. Elke bijeenkomst werd ingeleid door een interne of externe spreker, gevolgd door casuïstiek uit de examencommissies. Per seminar van drie uur waren circa 45 deelnemers aanwezig, waarbij een groep van 15-20 examencommissieleden alle bijeenkomsten heeft bijgewoond. Ook is OC
22 Klaassen, R (2011). Examencommissies in de spotlight. Een handreiking voor examencommissies met betrekking tot uitvoering van de nieuwe wet versterking bestuur hoger onderwijs. TU Delft. 23 Verslagen van deze bijeenkomsten zijn te vinden op http://ocfocus.weblog.tudelft.nl/category/toetsing/ en https://intranet.tudelft.nl/specifieke-ingangen/onderwijs/onderwijsverbetering/oc-focus/cursussen/trainingenexamencommissies/eerdere-sessies-in-de-examencommissie-lunchlezingen-reeks/
24
Focus bezig met een gericht trainingsaanbod te ontwikkelen om examencommissies beter te begeleiden in hun taak. Dit start bij de opleiding Klinische Technologie van de faculteit 3mE.
Docentprofessionalisering In het kader van de BKO werken docenten aan hun toetsexpertise. De module toetsing is verplicht voor iedereen die een BKO wil behalen. Bij de onderwijsscan van ervaren docenten (zie 3.4) is de 3TU-competentieset gebruikt. Toetsing maakt onderdeel uit van deze competentieset. Verder heeft OC Focus op verzoek van een aantal faculteiten scholing verzorgd gericht op toetsing, soms zijn ervaren docenten specifiek doorverwezen naar de toetsmodule.
5.5 Organisatie en beslissingsstructuur Het College van Bestuur heeft met de vaststelling van het onderwijskwaliteitsplan vastgelegd dat faculteiten toetsbeleid moeten hebben, en aan welke voorwaarden dit moet voldoen. Het College van Bestuur heeft met de interne toetsaudit laten controleren of het ontwikkelde toetsbeleid per faculteit in lijn is met de wetgeving. De inhoud van het toetsbeleid is de verantwoordelijkheid van het faculteitsbestuur, meestal bij de directeur onderwijs belegd. In het kader van het programma Studiesucces is de directeuren onderwijs gevraagd expliciet de inrichting van toetsing te coördineren en bewaken. Gesuggereerd is dit te beleggen bij de opleidingsdirecteur/opleidingscoördinator van de Bacheloropleiding. De decaan heeft de wettelijke verantwoordelijkheid om de examencommissies aan te wijzen. De examencommissie rapporteert jaarlijks aan de decaan via het jaarverslag. De overige verantwoordelijkheden voor toetsing verschillen per faculteit en worden in het toetsbeleid beschreven. Bij de toetsaudit in 2012 is gecontroleerd of deze verantwoordelijkheden in overeenstemming zijn met de wettelijke bepalingen.
5.6 Analyse Advies mogelijke verbetermaatregelen uit instellingstoets kwaliteitszorg 2011 Het versneld implementeren van de centrale richtlijnen met betrekking tot het toetsbeleid en de rol van de examencommissies op facultair niveau.
Gerealiseerd De centrale ondersteuning bij de ontwikkeling van facultair toetsbeleid hielp om de voortgang te bewaken en zorgde voor uitwisseling van ideeën. Door ruimte te bieden in de generieke kaders, konden faculteiten zorgen voor een toetsbeleid dat aansloot bij het facultaire onderwijs. Met het programma Studiesucces is meer centrale sturing gekomen in de programmering van toetsing. Ook andere activiteiten, zoals inrichting tentamenloket en afstemming van de OER, UR en RRvE dragen bij aan uniforme kaders voor toetsing. De verplichte toetsmodule als onderdeel van de BKO helpt de kennis over toetsing onder docenten te vergroten. Als bij de onderwijsscan bleek dat een zittende docent onvoldoende kennis bezit op gebied van toetsing, moest hiervoor training gevolgd worden. De interne thematische audit in 2012 heeft gezorgd dat het toetsbeleid op de agenda bleef. Het gaf een extra impuls voor faculteiten om hun toetsbeleid in orde te hebben. Alle faculteiten hebben in de thematische audit concrete informatie gekregen over hun facultair toetsbeleid en hebben verbetersuggesties gebruikt ter voorbereiding op hun opleidingsbeoordelingen. Op verschillende manieren is de hernieuwde rol van examencommissies onder de aandacht gebracht van de examencommissies en het management van de faculteiten en opleidingen. Examencommissieleden kunnen de cursus van OC Focus volgen en/of ondersteuning daar aanvragen. Met de handreiking ‘Examencommissies in de spotlight’ hebben decanen en examencommissies een document op basis waarvan zij nadere invulling kunnen geven aan de commissie. De examencommissies schrijven jaarverslagen volgens een uniform format. Deze jaarverslagen worden in ieder geval voorgelegd aan de decanen van de faculteiten. 25
Nog niet gerealiseerd De opleidingsoverstijgende adviezen uit de interne toetsaudit hebben nog niet allemaal een vervolg gekregen. Dit is te verklaren doordat de aandacht de afgelopen periode gericht is geweest op de visitaties van de opleidingen en de invoering van de hernieuwde bachelorcurricula. Overigens is in beide gevallen toetsing aan de orde geweest. Voor de opleidingsbeoordelingen hebben de opleidingen aangetoond dat zij voldoende toetskwaliteit bieden. Nu is het van belang te zorgen dat met de implementatie van de daar goed bevonden plannen ook voldoende voortgang wordt geboekt. In de eerste tussentijdse evaluatie van het programma Studiesucces hebben we geconstateerd dat de regie op het programmeren van toetsen verbeterd kan worden. Op dit moment is onvoldoende in beeld of de jaarverslagen van de examencommissies op de faculteiten structureel worden besproken en opgevolgd. De permanente Commissie Onderwijskwaliteit gaat dit monitoren. Hoewel de examencommissies zich bewust zijn van hun veranderde rol t.a.v. borging van toetskwaliteit en zij hun taak serieus nemen, is de uitvoering daarvan in de eerste fase. De borging van de kwaliteit van afstudeerwerk is het meest breed opgepakt.
Oordeel vanuit ambitie We streven om ten minste goed en bij voorkeur excellent te scoren bij onderwijsvisitaties. Dit vraagt ook excellentie op gebied van toetsing. Goed functionerend toetsbeleid is een cruciale randvoorwaarde voor excellentie en het borgen dat dit kwaliteitsniveau behouden wordt. Dit hoge ambitieniveau vraagt erom om toetsbeleid weer hoger op de agenda te zetten. De aanscherping van de onderwijsvisie (zie H2, p3 en H3.4) kan ook nader richting geven aan het toetsbeleid. Gezien de centrale rol van de examencommissie bij goede borging van toetskwaliteit, is het van belang dat examencommissieleden in staat zijn goed te functioneren. Dit betekent dat de examencommissie leden moet hebben met specifieke expertise op het gebied van toetsing. Een zorg is dat de werkdruk van de examencommissies verhoogd wordt doordat er meer studenten zijn, meer studenten met verzoeken en bezwaren komen door de toenemende studiedruk die zij ervaren, en docenten sneller doorverwijzen naar examencommissies. Het is belangrijk dat wij ruimte geven aan leden van examencommissies en de tijd die zij besteden aan hun lidmaatschap waarderen.
Verbeterpunten om ambitie te bereiken Toetsbeleid moet hoog op de agenda blijven staan, met een centrale monitoring van de implementatie. Schrijven en opvolgen van de jaarverslagen examencommissie laten monitoren door de permanente Commissie Onderwijskwaliteit. Verwachte (toets)expertise van examencommissieleden nader omschrijven en professionaliseringsaanbod hierop aansluiten. Het lidmaatschap van een examencommissie explicieter waarderen, bijvoorbeeld door aandacht in de Resultaat & Ontwikkelingscyclus (R&O-cyclus).
26
6 Studeren met functiebeperking 6.1 Visie op de kwaliteit van onderwijs Sinds de instellingstoets kwaliteitszorg uit 2011 is de visie en het beleid van de TU Delft op het gebied van studeren met een functiebeperking ongewijzigd. De TU Delft wil studenten met een functiebeperking dezelfde kansen bieden op volgen en afronden van een academische opleiding als studenten met gelijke competenties en hetzelfde kennisniveau zonder functiebeperking. Om dit te bereiken hecht de instelling veel waarde aan een inclusief onderwijs- en studentenbeleid, waarin alleen onderscheid naar doelgroepen wordt gemaakt wanneer extra voorzieningen en/of begeleidingsstructuren nodig zijn om een student in een evenwaardige positie te kunnen brengen.
6.2 Beleid De beleidsnotitie ‘Studeren met een functiebeperking’24 uit 2009 had als doel om ten aanzien van studeren met een functiebeperking de bestaande initiatieven meer op 1 lijn te brengen. Op korte termijn werd doelgroepgericht beleid nodig geacht om de tot dan toe enigszins achtergebleven aandacht voor functiebeperking in te halen. Op de lange termijn wordt uitgegaan van inclusief beleid, dat wil zeggen dat bij opzet van nieuw beleid al zo veel mogelijk wordt geanticipeerd op de mogelijke effecten op studenten met een functiebeperking. De acties die zijn ingezet in de periode tussen het verschijnen van het beleidsstuk en de instellingstoets, zijn structureel doorgezet in afgelopen jaren. Door de registratie bij aanmelding in studielink wordt een snelle signalering bewerkstelligd en is na aanmelding contact tussen studentendecaan, studieadviseur en student. Als de student daadwerkelijk komt studeren, is de studieadviseur het aanspreekpunt. Bij verzoeken waarvoor een besluit van examencommissie nodig is, is de studieadviseur vaak adviseur of zelfs gemandateerd om het verzoek af te handelen. In voorlichting voor (aanstaande) studenten is ook altijd aandacht voor functiebeperking. Op de website van de TU Delft is uitgebreide informatievoorziening te vinden, voor (aanstaande) studenten en docenten. Nederlandstalige en Engelstalige studentfolders zijn beschikbaar. Bij de studentendecanen is er een wekelijks open spreekuur. Het Studentenplatform van studenten met een functiebeperking wordt door de studentendecanen gecoördineerd. Studenten kunnen gedurende een periode een studiemaatje krijgen – een medestudent die je enkele uren per week ondersteunt bij of studieactiviteiten of ontspannende activiteiten.
6.3 Resultaten Het Studentenplatform is voor de studentendecanen een belangrijke groep om nieuw beleid te bespreken op concrete uitwerking en impact, en bestaand beleid te evalueren. Buiten informatie uit het Studentenplatform is kwantitatieve en kwalitatieve informatie over hoe studenten met een functiebeperking het beleid ervaren beperkt. Centrale managementinformatie is een wens, maar nog niet gerealiseerd. De informatiestromen van aanmelding via Studielink, de registraties van de studentendecanen en gespreksnotities van studieadviseurs zijn gescheiden. Daardoor is geaggregeerde informatie beperkt beschikbaar en is het lastig om op instellingsniveau zicht te krijgen van de resultaten van het beleid. In voorbereiding op de interne audit is daarom faculteiten expliciet gevraagd naar de resultaten. In alle faculteiten is de studieadviseur het centrale aanspreekpunt. Daar komen studenten geregeld om o.a. afspraken te maken over voorzieningen en eventueel extra begeleiding te krijgen bij de studie. Veel van het werk is maatwerk. Daar waar uniformering mogelijk is, bijvoorbeeld bij veel voorkomende functiebeperkingen zoals dyslexie, is dit gedaan. De aantallen studenten met functiebeperking worden met handmatige tellingen en schattingen aangegeven.
24
TU Delft (2009). Beleidsnotitie Studeren met een functiebeperking.
27
In de NSE is een module opgenomen met vragen over functiebeperking. Deze resultaten worden nationaal door het Expertisecentrum Handicap gerapporteerd op instellingsniveau. In de TU Delft wordt niet apart gerapporteerd over deze resultaten, niet op faculteits- of opleidingsniveau. De studentendecanen nemen wel kennis van deze evaluatiegegevens.
6.4 Verbeterbeleid Na de instellingstoets in 2011 zijn vooral de toen gestarte acties bestendigd. In het overleg van studieadviseurs en studentendecanen (Plasa) staat het thema geregeld op de agenda om ervaringen uit te wisselen, kennis te delen en afspraken te maken. In 2011 is een ‘Protocol studeren met een functiebeperking’25 opgesteld met als doel op de punten waar dat mogelijk is naar uniformering te gaan en duidelijkheid naar studenten te bieden. De daarin beschreven onderwijsovereenkomsten worden op een aantal faculteiten gebruikt, hoewel niet bij alle en niet altijd op structurele wijze. De informatiestromen van aanmelding via Studielink, de registraties van de studentendecanen en gespreksnotities van studieadviseurs zijn gescheiden. Hierdoor is het genereren van uniforme managementrapportages complex. Gewerkt wordt om Osiris26 in te zetten voor de gehele registratie en dus als bron voor managementinformatie. In najaar 2011 is een eigen enquête uitgevoerd in opdracht van de studentendecanen onder studenten met een functiebeperking die tussen 2008 en 2012 gestart zijn met hun opleiding bij de TU Delft. Daarover is gerapporteerd. De uitkomsten zijn in voorjaar 2012 besproken met onder meer het studentenplatform. Het studentenplatform komt 3 tot 4 keer per jaar bijeen. Hier zijn afgelopen jaren zaken besproken als de website, het tentamenloket, het protocol, bijdrage leveren aan de OWEE (introductieweek van de TU Delft), bijdrage leveren aan de ouderavond. Ook besproken zijn verschillende lettertypes voor studenten met dyslexie, maar het bleek dat de behoefte te divers is om één lettertype actief te ondersteunen. Bij de invoering van het tentamenloket is ook aandacht geweest om centraal de extra tentamentijd voor studenten met dyslexie te regelen. Vanaf studiejaar 2014-2015 is het de bedoeling dat in Osiris geregistreerd staat welke studenten een dyslexieverklaring hebben, en dat via het tentamenloket de tentamentijdverlenging geregeld wordt. Verlengde tentamentijd wordt ook geboden voor andere functiebeperkingen, maar dit gaat (nog) niet via het tentamenloket geregeld worden. De laatste gebouwenscan is uit 2005, maar een nieuwe staat op de agenda van de dienst Facilitair Management en Vastgoed (FMVG). De dienst Communicatie houdt bij de ontwikkelingen voor de website contact met de studentendecanen over de toegankelijkheid.
6.5 Organisatie en beslissingsstructuur Centrale actoren t.a.v. studeren met functiebeperking zijn de studentendecanen (centraal) en studieadviseurs (facultair cq opleiding). De studieadviseurs en studentendecanen wisselen ervaringen uit en maken gezamenlijke afspraken via het overleg Plasa. De studentendecanen geven voorlichting over studeren met functiebeperking aan aanstaande studenten en zijn voor aanstaande studenten het eerste aanspreekpunt. Het eerste gesprek over mogelijkheden en voorzieningen met een (nieuwe) student met functiebeperking wordt gedaan door de studentendecaan en/of studieadviseur. Voor studiegebonden aanpassingen gedurende de studie is de studieadviseur het aanspreekpunt. De examencommissie besluit over aanpassingen t.a.v. toetsing. 25 26
Plasa (2011). Protocol studeren met een Functiebeperking TU Delft versie 1.0 Onderwijsadministratiesysteem gebruikt door de TU Delft
28
De decaan besluit over aanpassingen t.a.v. het onderwijs. De studentendecaan is er voor zaken buiten de studie: studiefinanciering, universitaire regelingen en materiële voorzieningen. Studentpsychologen begeleiden en bieden steun bij moeilijkheden, die goed studeren in de weg staan. Via het Studentenplatform hebben studenten met een functiebeperking inspraak op voorgestelde protocollen. Het bleek niet haalbaar om dit tot een zichzelf organiserend team te vormen, zoals het plan was in 2011. Aangezien de inbreng vanuit deze groep van belang wordt gevonden, speelt de studentendecaan hierin een actieve rol in het bij elkaar brengen en agendavorming van de groep. Toegankelijkheid van de website en gebouwen met faciliteiten is belegd bij respectievelijk de diensten Communicatie en FMVG. De dienst O&S speelt een rol om dit onder de aandacht te brengen bij hun collega-diensten.
6.6 Analyse Advies mogelijke verbetermaatregelen uit instellingstoets kwaliteitszorg 2011 Het implementeren van structurele maatregelen voor studenten met een functiebeperking.
Gerealiseerd De acties die zijn ingezet rondom de periode van de instellingstoets, zijn onderdeel geworden van het standaardproces. Voor het traject van voorlichting en eerste binnenkomst zijn afspraken gemaakt die goed werken. De studenten met een functiebeperking zijn op deze manier snel in beeld, waarna vervolgens heldere afspraken gemaakt kunnen worden over beschikbare ondersteuning. De studieadviseurs spelen een centrale rol t.a.v. de opleiding en maken afspraken op maat. Uitgangspunt is daarbij het inclusief beleid. Via het overleg Plasa stemmen de studieadviseurs, studentendecanen en studentpsychologen hun werk af en hebben onder meer een protocol tot stand gebracht.
Nog niet gerealiseerd Managementinformatie is nog niet beschikbaar en beschikbare evaluatiegegevens uit de NSE gebruiken we nog niet actief op universitair, facultair of opleidingsniveau. Dit kan bijdragen om het onderwerp met enige regelmatig op de agenda van het management te hebben, en om op alle niveaus van de organisatie het belang van inclusief beleid onder de aandacht te houden. Het protocol is bekend bij alle studieadviseurs, maar de daarin beschreven onderwijsovereenkomsten worden alleen gebruikt in gevallen dat vooraf vermoed wordt dat het belangrijk is afspraken vast te leggen. Uit de eigen evaluatie blijkt dat studenten met een functiebeperking wel waarde hechten aan de onderwijsovereenkomsten.
Oordeel vanuit ambitie De TU Delft streeft naar inclusief beleid ten aanzien van studeren met functiebeperking. Voor studenten met functiebeperking betekent dit dat zij zich niet door hun beperking belemmerd voelen, indien zij wel de benodigde competenties en kennisniveau hebben om de opleiding met een goed gevolg af te leggen. Op dit moment hebben we op centraal niveau onvoldoende zicht of we dit structureel bereiken en dus of het beleid voldoet of bijgesteld moet worden. Managementinformatie en evaluatiegegevens zijn daarvoor essentieel. Ook zijn er signalen dat het procentuele aantal studenten met een functiebeperking stijgt (naast stijging van het absolute aantal studenten voor de instelling). Dit kan ook veroorzaakt worden omdat er meer openheid is en het laagdrempeliger is geworden om een functiebeperking via Studielink te melden. Het maatwerk dat een rol speelt bij inclusief beleid, is tijdsinspannend. We moeten alert zijn of we ook met de stijging van studenten het huidige niveau kunnen handhaven. Wellicht kan meer uniformering bij een aantal andere specifieke beperkingen, zoals bij dyslexie is gebeurd, helpen.
Verbeterpunten om ambitie te bereiken Een versnelling inzetten voor beschikbaar maken van managementinformatie. Beschikbare evaluatiegegevens uit NSE ook rapporteren op faculteits- en opleidingsniveau. streefwaarden benoemen en acties vragen als deze niet gehaald worden. Studenten met functiebeperking moeten minstens even tevreden zijn als studenten zonder functiebeperking (inclusief beleid). 29
De hierboven genoemde informatie gebruiken samen met informatie uit het Studentenplatform en de uitkomsten uit de eigen evaluatie uit 2012 actief gebruiken voor formuleren en inzetten van verbeteracties. Het onderwerp eens per jaar op de agenda zetten van het hoofdenoverleg en het overleg directeuren onderwijs, bijvoorbeeld aan de hand van managementinformatie en evaluatiegegevens.
30
Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Opleidingenoverzicht met studentenaantallen Docentenaantallen Organogram instelling Onderwijsoverleggen TU Delft Overzicht opleidingsaccreditaties Gebruikte termen en afkortingen
31
Bijlage 1 Opleidingenoverzicht met studentenaantallen Bacheloropleidingen Faculteit BK
naam opleiding Bouwkunde
Afkorting BK
CiTG
Civiele Techniek
EWI CiTG
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1820
1861
1905
1768
1821
1972
2126
2111
1901
1635
1294
CT
1034
988
955
899
895
994
1124
1153
1173
1180
1274
Elektrotechniek
ET
399
380
350
298
251
249
272
272
271
326
370
Geodesie
GE
35
22
20
11
4
IO
Industrieel Ontwerpen
IO
1298
1264
1290
1232
1061
1145
1224
1352
1293
1196
1143
TNW
Life Science & Technology Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek Maritieme Techniek
LST
225
141
177
194
207
213
241
246
228
219
248
LR
1348
1316
1309
1279
1377
1489
1613
1704
1663
1488
1400
MT
271
260
272
262
272
301
321
328
339
328
382
Molecular Science & Technology Nanobiologie
MST
55
117
176
217
260
284
260
227
242
65
115
Scheikundige Technologie en Bioprocestechnologie Technische Aardwetenschappen Technische Bestuurskunde Technische Informatica
STBT
241
228
173
126
70
56
29
TA
199
178
178
171
161
168
177
188
188
230
284
TB
487
493
521
532
568
629
672
736
762
728
773
LR 3mE TNW TNW TNW
CiTG TBM EWI
NB
TI
759
721
647
551
485
483
490
476
465
484
548
TN
343
385
420
475
480
489
502
491
533
526
610
EWI
Technische Natuurkunde Technische Wiskunde
TW
157
156
129
124
143
144
156
173
199
194
253
3mE
Werktuigbouwkunde
WB
921
1031
1169
1182
1231
1353
1482
1541
1602
1638
1887
TNW
Peildatum: 1 december van het betreffende jaar
Ongedeelde opleidingen Facul- naam opleiding teit BK Bouwkunde
Afkorting BK
CiTG
Civiele Techniek
LR
Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek Maritieme Techniek
3mE TNW TBM EWI 3mE
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 8
5
CT
3
2
LR
23
2
MT
6
8
Scheikundige Technologie STBT en Bioprocestechnologie Technische TB Bestuurskunde Technische Informatica TI
7 408
294
174
118
90
67
34
13
87
60
38
30
22
11
5
3
15
10
8
6
4
3
TM
29
15
TNW
Technische Materiaalwetenschappen Technische Natuurkunde
TN
4
1
3mE
Werktuigbouwkunde
WB
30
21
Peildatum: 1 december van het betreffende jaar
32
Masteropleidingen27,28 Facul- naam opleiding teit LR Aerospace Engineering
Afkorting AE
CiTG
Applied Earth Science
EWI
Applied Mathematics
TNW
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 250
310
367
507
503
536
560
597
740
840
995
AES
66
61
62
66
88
117
142
162
166
180
196
AM
50
60
68
66
55
47
43
59
77
73
81
Applied Physics
AP
125
111
103
97
129
159
176
188
183
185
203
1303
1082
918
1007
1046
1074
1171
1271
1317
1325
1446
18
22
23
17
11
9
7
1
7
18
40
65
84
84
91
114
122
141
92
73
81
62
79
80
83
99
141
BK
Architecture
AR
TNW
Bio-Chemical Engineering
BCE
3mE
Bio-Medical Engineering
BME
TNW
CBE
TNW
Chemical and Biochemical Engineering Chemical Engineering
TNW
Chemistry Education
CHED
9
5
2
2
CiTG
Civil Engineering
CIE
365
370
384
467
565
627
634
637
691
810
901
EWI
Computer Engineering
COE
31
50
62
97
114
114
110
96
69
49
57
EWI
Computer Science
CS
2
102
119
149
195
186
173
163
212
222
241
TNW
1
13
37
41
66
118
158
IO
Computer Science CSE Education Construction Management CME & Engineering Design for Interaction DFI
EWI
Electrical Engineering
EE
EWI
Embedded Systems
ES
TBM
Engineering and Policy analysis Geomatics
EPA GM
25
IDE
308
TNW
Industrial Design Engineering Industrial Ecology
CiTG
BK IO
96
CHE
1 67
2
7
24
50
100
160
186
205
220
216
232
250
192
194
187
216
282
281
277
254
227
212
257
1
14
40
63
79
80
81
97
47
66
85
84
64
66
67
78
75
22
15
14
26
29
38
23
20
19
29
265
173
67
27
1 3
7
4
1
37
IE
IO
Integrated Product Design IPD
16
60
100
158
297
294
270
253
278
332
352
TNW
Life Science & Technology LST
29
42
51
54
56
63
63
64
62
82
89
TBM
Management of Technology Marine Technology
MOT
79
63
60
60
63
92
109
132
156
162
169
MT
50
45
41
57
80
78
71
83
88
104
104
MSE
34
37
25
24
24
25
24
22
28
34
40
TNW
Materials Science Engineering Mathematics Education
19
15
17
9
5
3mE
Mechanical Engineering
ME
231
195
200
256
297
320
355
363
407
467
565
EWI
Media & Knowledge Engineering Nanoscience
MKE
23
43
66
101
110
97
76
70
31
14
9
4
8
18
23
18
17
11
4
2
Nanoscience en Nanotechnologie Offshore and Dredging Engineering Physics Education
NSNT
12
7
2
107
128
134
193
279
Science Education and Communication Strategic Product Design
SEC
19
47
61
63
58
83
Sustainable Energy Technology
SET
3mE 3mE
TNW TNW 3mE TNW TNW IO TNW
MED
NS
OE
16
33
43
61
84
PED
6
11
8
7
3
SPD
4
20
52
86
173
181
197
197
223
234
262
2
27
60
106
170
235
268
252
27
Alle schakelstudenten zijn bij de masteropleiding geteld waarvoor ze schakelen, hoewel ze formeel niet als masterstudent gezien worden. Studenten die binnen een masterprogramma een variant volgen met een (internationale) double degree of in het kader van Erasmus Mundus, worden meegeteld bij dat masterprogramma.
28
33
Vervolg Masteropleidingen Facul- naam opleiding teit 3mE Systems and Control
Afkorting SC
TBM
SPM
EWI CiTG
Systems Engineering, Policy Analysis and Management Technical Informatics
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
TI
Transport, Infrastructure & Logistics
7
22
30
40
52
57
77
78
80
98
117
8
31
50
66
54
78
84
93
111
188
217
60
70
111
148
102
TIL
1
12
37
63
56
57
Peildatum: 1 december van het betreffende jaar
Studentenaantallen per faculteit faculteit
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
3mE
1579
1657
1803
1914
2090
2308
2525
2637
2792
2984
3515
BK
3131
2948
2838
2789
2893
3075
3335
3405
3238
2979
2769
CiTG
1702
1622
1611
1651
1777
1975
2171
2241
2354
2629
2961
EWI
1802
1766
1666
1633
1671
1652
1665
1645
1631
1655
1913
IO
1633
1633
1665
1643
1718
1807
1896
2022
2010
1994
2007
LR
1646
1650
1676
1786
1880
2025
2173
2301
2403
2328
2395
TBM
983
918
852
842
860
950
963
1040
1096
1156
1234
TNW
1074
1036
1142
1211
1281
1374
1535
1602
1655
1736
1987
Totaal
13550
13230
13253
13469
14170
15166
16263
16893
17179
17461
18781
34
Bijlage 2 Docentenaantallen Docentenaantallen per faculteit Bezoldigd fte (excl regeling) 3mE
HL
UHD
UD
Docent
PROM
Totaal
29,8
24,3
BK
20,7
36,7
53,3
8,3
160,8
276,5
62,0
48,2
21,7
CiTG
39,8
189,3
25,8
54,6
15,2
177,7
EWI
313,1
40,1
45,3
60,3
22,3
221,9
389,8
IO
17,3
16,2
36,8
29,3
37,5
137,1
LR
15,0
14,5
44,9
13,0
78,4
165,8
TBM
21,6
34,9
56,8
26,6
54,7
194,6
TNW
41,8
27,3
64,9
8,3
208,7
351,0
Totaal
226,1
225,0
433,5
171,1
961,3
2017,0
Peildatum 31 december 2013 Noten: 1. Het gaat hier uitsluitend om bezoldigd personeel in aantal fte dat onderwijs geeft; onderzoekers zijn buiten beschouwing gelaten. 2. De studentassistenten die begeleiden in vakken zijn niet meegenomen. 3. De gastdocenten (bijvoorbeeld BK) zijn niet meegenomen in deze tellingen. 4. De gezamenlijke opleidingen van de TU Delft met andere instellingen zijn niet meegnomen in het overzicht. 5. Het inhuren en het verlenen van interfacultair serviceonderwijs komt in deze getallen niet expliciet terug. 6. Het is moeilijk percentages onderwijsinzet te geven omdat onderzoek en onderwijs heel nauw verbonden zijn; veel van wat WP’ers doen ten behoeve van onderzoek komt ook ten goede aan het onderwijs.
35
Bijlage 3 Organogram
36
Bijlage 4 Onderwijsoverleggen Universitaire overleggen Overleg College van Bestuur overleg
Samenstelling Voorzitter CvB, Rector Magnificus, VPEO
Agenda Bestuur en beheer universiteit
Groepsraad
CvB-leden en decanen faculteiten
Overleg CvB met decanen over zaken van algemeen belang die de universiteit in haar geheel betreffen.
P&E-cyclus - Voorjaarsoverleg
CvB-leden en facultair bestuur
Resultaten van het afgesloten jaar (review) en bespreking facultaire strategie rondom een aantal actuele thema’s.
P&E-cyclus - Najaarsoverleg
CvB-leden en facultair bestuur
Werkplan van de faculteit voor het aanstaande jaar ir.t. facultaire begroting
Directeurenoverleg
Directeuren van de diensten, VPEO
Noot: Bij deze overleggen maakt onderwijs(beleid) deel uit van de agenda, die breder is.
Inspraak centraal Orgaan Studentenraadoverleg
Samenstelling VPEO en 10 gekozen studentleden
Taak Adviseren College van Bestuur over studentgerelateerde besluiten – nadere uitwerking in reglement van de Studentenraad
Gemeenschappelijke vergadering
CvB, Studentenraad en Ondernemingsraad (personeelsafvaardiging)
Instemming (conform de WHW) op Instellingsplan, vormgeving van het systeem van kwaliteitszorg, het Bestuurs- en Beheersreglement en de hoofdlijnen van het financiële beleid.
Onderwijsspecifieke overleggen Overleg Overleg directeuren onderwijs (ODO)
Samenstelling Directeuren onderwijs, VPEO, directeur O&S, beleidsmedewerker O&S
Agenda Strategisch onderwijsbeleid
Hoofdenoverleg
Directeur O&S, facultaire hoofden O&S, beleidsmedewerkers O&S, domeinhoofden
Voorbereiden strategisch onderwijsbeleid, afstemmen onderwijsorganisatie
Permanente Commissie onderwijskwaliteit (PCO)
Directeur onderwijs (vz), hoogleraar, hoofd O&S, medewerker OC Focus, examencommissielid, beleidsmedewerker Strategic Development, student, beleidsmedewerker onderwijskwaliteitszorg (secr.)
Borging universitaire onderwijskwaliteitszorg door het College van Bestuur te adviseren over onderwijskwaliteitszorg in het algemeen en de resultaten van de uitvoering van het onderwijskwaliteitsplan in het bijzonder.
Toetsingscommissies Commissie Toetsingscommissie Joint Education
Samenstelling Conrector, beleidsmedewerker O&S, beleidsmedewerker Strategic Development, juridisch medewerker Legal Services, medewerker Valorisatiecentrum, faculteitssecretaris, hoofd international office
Taak Adviseren CvB over voorstellen voor joint education, gebaseerd op toetsingskader; tevens adviseur Erasmus Plus aanvragen
Toetsingscommissie Minors
Hoofd O&S/beleidsmedewerker minors, 2 directeuren Onderwijs
Adviseren CvB over nieuwe minors en evaluatie bestaande minors
Certificeringscommissie voor de ontwerper- en beroepsopleidingen
VPEO, 3 leden van WP van TU Delft, beleidsmedewerker O&S
Kwaliteitsborging post-initieel onderwijs
37
Themaoverleggen Naam Werkgroep onderwijskwaliteitszorg (OKZ)
Samenstelling Facultaire kwaliteitszorgmedewerkers, beleidsmedewerker onderwijskwaliteitszorg
Agenda Uitwisselen en afstemmen
Platform voor studentenadviseurs (Plasa)
Facultaire studieadviseurs, studentendecanen, studentpsychologen
Uitwisselen en afstemmen
Facultair overleg Internationalisering (FOI)
Facultaire medewerkers internationalisering, hoofd international office
Uitwisselen en afstemmen
Werkgroep regelgeving
Per faculteit een afgevaardigde, juridisch medewerker Legal Services, beleidsmedewerker regelgeving
Afstemmen regelgeving (model OER/UR, RRvE)
Facultaire contactpersonen HBO-WO
Per faculteit een afgevaardigde, beleidsmedewerker HBO-aansluiting
Uitwisselen en afstemmen
Overleg examencommissies
Conrector, Voorzitters examencommissie, beleidsmedewerker regelgeving
Uitwisselen en afstemmen
Wettelijke organen of faculteitsniveau Orgaan Examencommissies
Samenstelling Docenten
Taak Vastgelegd in WHW 7.12.2 en 7.12.1: Op objectieve en deskundige wijze vaststellen of een student voldoet aan de voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling stelt ten aanzien van kennis, inzicht en vaardigheden die nodig zijn voor het verkrijgen van een graad (WHW 7.12.2); borging kwaliteit examens en tentamens (WHW 7.12b.1a)
Opleidingscommissies
50-50 docenten en studenten van de opleiding
Adviseren over de OER, jaarlijks beoordelen uitvoering van de OER, gevraagd en ongevraagd advies geven over onderwijs in de betreffende opleiding
38
Bijlage 5 Overzicht opleidingsaccreditaties Opleiding
Standaard 1
Standaard 2
Standaard 3
Intended Learning Outcomes
Teaching – learning environment
Assessment and achieved learning outcomes
Totaaloordeel General conclusion
NVAO Definief besluit
Faculteit 3mE BSc Werktuigbouwkunde BSc Maritieme Techniek MSc Mechanical Engineering MSc Marine Technology MSc Offshore & Dredging Engineering MSc Materials Science & Engineering MSc Systems & Control (3TU) MSc Biomedical Engineering
Good Good Good Good Good Good Good Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Excellent Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Good Good Good Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Good Good Good Satisfactory Satisfactory Satisfactory
√ √ √ √ √ √ √ √
Faculteit Bk BSc Bouwkunde MSc Architecture MSc Geomatics
Good Satisfactory Satisfactory
Good Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Satisfactory
√ √ √
Good Satisfactory Good Satisfactory Good Good
Good Satisfactory Good Good Satisfactory Satisfactory
Good Satisfactory Good Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Good Satisfactory Good Satisfactory Satisfactory Satisfactory
√ √ √ √ √ √
Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Good Voldoet Satisfactory Voldoet Good Voldoet
Faculteit CiTG BSc Civiele Techniek BSc Technische Aardwetenschappen MSc Civil Engineering MSc Transport, Infrastructure & Logistics MSc Applied Earth Sciences MSc Construction Management and Engineering (3TU) Faculteit EWI BSc Technische Wiskunde BSc Technische Informatica BSc Elektrotechniek MSc Applied Mathematics MSc Computer Engineering MSc Computer Science MSc Electrical Engineering Faculteit IO BSc Industrieel Ontwerpen MSc Design for Interaction MSc Integrated Product Design MSc Strategic Product Design Faculteit LR BSc Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek MSc Aerospace Engineering Faculteit TBM BSc Technische Bestuurskunde MSc Systems Engineering, Policy Analysis and Management MSc Engineering and Policy Analysis MSc Management of Technology Faculteit TNW BSc Molecular Science & Technology BSc Life Science & Technology MSc Life Science & Technology MSc Chemical Engineering MSc Science Education & Communication (3TU) MSc Sustainable Engineering Technology (3TU) BSc Technische Natuurkunde MSc Applied Physics
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Good Volgens oude systeem, 21 facetten Satisfactory Satisfactory Volgens oude systeem, 21 facetten Satisfactory Good Volgens oude systeem, 21 facetten
Satisfactory Good
Good Good Good Good
Good Good Good Good
Good Good Good Good
Good Good Good Good
Excellent Satisfactory
Good Satisfactory
Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory
√ √ √
Volgens oude systeem, 21 facetten Volgens oude systeem, 21 facetten
Voldoet Voldoet
√ √
Volgens oude systeem, 21 facetten Volgens oude systeem, 21 facetten
Voldoet Voldoet
√ √
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory
√ √ √ √ √
Voldoet
√
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory Satisfactory
Volgens oude systeem, 21 facetten Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory
Satisfactory Satisfactory
39
Bijlage 6 Gebruikte termen en afkortingen Term/Afkorting 3TU
Toelichting 3 Technische Universiteiten
De drie Technische Universiteiten in Nederland werken samen in de 3TU.Federatie, waarbij ze zich gezamenlijk inzetten voor versterking en bundeling van technologische kennis. BKO BSA BSc BSc-in-4 CvB ECTS
Basiskwalificatie Onderwijs Bindend Studieadvies Bachelor of Science Bachelordiploma binnen 4 studiejaren College van Bestuur European Credit Transfer and Accumulation System
Europees systeem voor registreren van studiepunten gebaseerd op de werklast voor studenten die nodig is om de beoogde leeruitkomsten te realiseren. FMVG Harde knip (BScvoor-MSc-regel) LDE
Facilitair Management en Vastgoed
Gangbare term bij de TU Delft voor de bachelor-voor-master regeling. Met invoering van deze regeling mogen studenten pas beginnen aan een masteropleiding als zij hun bacheloropleiding volledig hebben afgerond Leiden, Delft, Erasmus
Samenwerkingsverband tussen Universiteit Leiden, TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam (sinds 2012) op gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie. MOOC
Massive Open Online Course
Een MOOC is een online cursus gericht op grote schaal interactieve deelname en open toegankelijkheid via het internet. MSc NSE
Master of Science Nationale Studenten Enquête
Landelijk jaarlijks onderzoek onder studenten in het hoger onderwijs naar hun mening over de opleiding die ze volgen NVAO
Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie
Door de overheid opgerichte onafhankelijke, binationale accreditatieorganisatie om een deskundig en objectief oordeel te geven over de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen. De NVAO verleent accreditatie aan bachelor- en masteropleidingen (van minimaal een jaar) in het Nederlandse en Vlaamse hoger onderwijs en voert sinds 2011 Instellingstoetsen Kwaliteitszorg uit op verzoek van een instelling. O&S OC Focus OER Osiris OWEE
Onderwijs en Studentzaken Onderwijskundig Centrum Focus Onderwijs- en examenregeling
Onderwijsadministratiesysteem dat de TU Delft gebruikt Ontvangstweek
Algemene introductieweek voor eerstejaarsstudenten voorafgaand aan het collegejaar georganiseerd door studenten P&E-cyclus
Planning- en evaluatiecyclus
Instellingsbrede cyclus waar strategie en middelen zijn gekoppeld ter ondersteuning van de strategische planning. Het omvat een instrumentarium van processen en producten, bestuurlijke dialoog en afspraken tussen bestuur en leidinggevenden. PDCA
Plan, Do, Check, Act
Een PDCA-cirkel geeft vier opeenvolgende, onderling samenhangende activiteiten aan waarmee de kwaliteit van een object systematisch verbeterd kan worden. Plasa
Platform voor Studentenadviseurs
Overleg van alle studieadviseurs van faculteiten, de studentendecanen en studentenpsychologen. 40
R&O-cyclus
Resultaat- en ontwikkelingscyclus
Het instrument van de TU Delft voor waarborging van de prestaties en groei van medewerkers. RRvE TU Delft UD UR VPEO
Regels- en richtlijnen van de examencommissie Technische Universiteit Delft Universiteitsdienst Uitvoeringsregeling Vice-President for Education and Operations
Eén van de drie leden van het College van Bestuur van de TU Delft WO-monitor
Wetenschappelijk onderwijs monitor
Landelijke 2-jaarlijkse enquête onder recent afgestudeerden van het wetenschappelijk onderwijs over de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt
41
