4 .a L E E S T E K S T
Krijgen die zwartwitte koeien wel voldoende eten? Van oerrund tot verschillende rundveetypes. Als je de knokige lichaamsbouw van sommige koeien bekijkt zou je je dat wel afvragen. Maar wees gerust, ze krijgen heus wel genoeg. Daarvoor zijn de koeien te waardevol voor onze landbouwers. Waarom sommige koeien er dan zo mager uit zien en andere zo goed in het vlees zitten? De wisent Net zoals bij honden, paarden en vele andere diersoorten, hebben we ook bij onze koeien verschillende rassen. Hoe komt dat vraag je je misschien wel af. Eerst en vooral is er de natuur zelf die voor verschillen gezorgd heeft. Laat ons daarom eens een eindje terug gaan in de tijd. In Europa had je tot rond de Middeleeuwen 2 soorten wilde runderen. Het oerrund wordt beschouwd als de voorouder van de meeste moderne westerse huisrunderen. Rond 1600 stierf het laatste exemplaar van dit oerrund. De tweede soort was de wisent, die in dierentuinen voor uitsterven werd behoed en later terug in het wild werd uitgezet. Uit deze twee hebben zich dan een aantal rassen ontwikkeld waarbij de verschillen grotendeels bepaald werden door de omgeving waarin ze leefden. Zo hebben Schotse-Hooglandrunderen een veel langere beharing dan de meeste andere runderen. Deze dieren leven immers in koudere streken en kunnen een warmer jasje best gebruiken.
Foto: Boerenbond
gebruiken. Elke landbouwer had dan ook enkele koeien die hem voorzagen van melk en vlees. De laatste jaren merken we echter dat de landbouwers zich meer en meer gaan specialiseren. Sommige landbouwers vonden de melkproductie het belangrijkste en anderen kozen voor de vleesproductie*. En dat heeft ook zijn invloed gehad op de verschillende rundveerassen. De mens ging proberen om verschillende rassen met elkaar te kruisen en zo de goede eigenschappen van beide rassen te verenigen in een nieuw ras. En met succes! Nu kun je kiezen tussen echte vlees-koeien, echte melkkoeien en gemengde rassen.
Maar dan is de mens zich ermee gaan bemoeien. Reeds heel snel had hij immers gemerkt dat zo’n koe wel heel nuttig kon zijn: ze gaf melk, het vlees was lekker en je kon ze ook als trekdier
4.1 Zuivel
En dan te bedenken dat het kruisen van koeien nog maar het topje van de ijsberg is. Men is er immers in geslaagd dieren te “klonen” (zeg maar te kopiëren). Misschien zien onze koeien er in de toekomst wel helemaal gelijk uit en geven ze precies evenveel melk... MOL.
4 .b L E E S T E K S T
Er zijn meer koeien die Blaar heten. Enkele rundveetypes. We kunnen de verschillende rassen in vier grote groepen onderverdelen.
Holsteiner
Het éénzijdig melktype wordt hoofdzakelijk gefokt voor de melkproductie. Die koeien hebben een langgerekt lichaam met weinig spieren. Bovendien zien die koeien er mager uit. Het zwart-bonte Holstein ras is hier een zeer gekend ras dat je regelmatig in de weiden kan waarnemen.
Witblauw
Landbouwers die vooral geïnteresseerd zijn in de vleesproductie (slachtvee) kiezen voor een éénzijdig vleestype. Deze hebben een gedrongen lichaamsbouw, korte poten en zijn soms zo sterk gespierd, dat je zou denken dat ze aan body-building doen. De melkproductie bij deze rassen is soms zo laag dat ze niet voldoende is om de eigen kalveren te voeden. Zeer bekend in deze groep is het Witblauwe ras van België. Misschien hebben sommigen ook al gehoord van Charolaisras uit Frankrijk of het Piemonte-ras uit Italië, beide ook vleestypes.
Een derde groep heet het gemengd type. Deze dieren leveren zowel melk als vlees, maar minder (van elk) dan hun gespecialiseerde soortgenoten. Men spreekt hier wel eens van een “dubbel-doel-koe”. In de weiden kan je hier en daar nog wel het Witrood Oost-Vlaams ras en het Rood West-Vlaamse ras zien grazen maar deze gemengde rassen zijn momenteel niet meer zo interessant voor de landbouwers. Ze zijn zeldzaam geworden en momenteel zijn het beschermde veerassen. Het Rood-bont ras, internationaal verspreid, evolueert geleidelijk in de richting van het éénzijdig melktype. U heeft het al begrepen, straks hebben we maar twee groepen meer.
Foto’s: Vlaamse Rundveeteelt Vereniging
Zuivel 4.2
4 D O E - A C T I V I T E I T E N
Krijgen die zwart-witte koeien wel voldoende te eten ? 1. Prenten classificeren: Leren herkennen van de verschillende types Voortaak: De leerlingen zoeken afbeeldingen van koeien De prenten worden geclassificeerd in twee categorieën: melktype - vleestype Dit kan op verschillende manieren: klassikaal, in groepjes of individueel Naderhand klasgesprek: Waarom heb je die afbeelding daar geplaatst.
2. Rollenspel 1. Als ik landbouwer was ... Stel dat je bent landbouwer, en je moet kiezen welk soort runderen je gaat houden. Welke keuze zou je maken, en waarom ? 2. Discussie tussen twee landbouwers Twee landbouwers die gekozen hebben voor een verschillende rundveetype trachten elkaar ervan te overtuigen dat hun keuze de beste is... Om de leerlingen te helpen hieronder een aantal argumenten die ze kunnen gebruiken. vleestype melktype - Je bent niet gebonden aan twee melkbeurten per dag - Je kan zelf boter en kaas maken - Je hebt minder weiden nodig - Elk jaar heeft iedere koe een nieuw kalfje - De koeien blijven zeker tien jaar op het bedrijf : Je kent je - Je stallen moeten zo groot niet zijn als bij melkvee - Je moet geen geld steken in een melkstal dieren - Als je zeer hygiënisch werkt krijg je een hogere prijs voor - Je bent niet afhankelijk van de schommelende melkprijs - Je kan met krachtvoer die dieren vlugger vetmesten je melk - Je hebt geen last van de schommelingen van de vleesprijs - Je kan de mest kwijt op je weiden 3. Koeien aan het woord... Een zwart-bonte Holsteinkoe en een koe van het witblauwe ras staan naast elkaar in de weide. Ze vinden zichzelf natuurlijk de beste. Wat zeggen ze tegen elkaar ? Je mag er gerust een grappig dialoogje van maken.
4.3 Zuivel
4 W E R K B L A D
Krijgen die zwart-witte koeien wel voldoende te eten ? 1. De verschillende soorten runderen. In de tekst worden drie verschillende types van runderen beschreven. - Kan je onderstaand schema invullen aan de hand van de tekst ? melk type
vlees type
uitzicht
functie
afbeelding
2. Ken je mijn naam? 1. Veel zie je me niet meer. Ik geef zowel melk als vlees, maar niet zoveel. Rood vind ik wel een mooie kleur ...
2. Met mijn korte poten en zware lijf ben ik niet geschikt om aan hoogspringen te doen. Alle niet kenners vinden me veel te dik, en sommigen vinden me zelf maar minderwaardig want ik geef niet veel melk. Men zegt dat mijn vacht een grijsblauwe schijn heeft …
3. Ik ben niet op dieet, en toch kan je mijn ribben tellen onder mijn zwartw i t t e vacht. Ik ben kampioen in het melkgeven ...
Zuivel 4.4
gemengd type
4 W E R K B L A D
3. Een spreekwoord. In onderstaande tabel zijn alle klinkers van het spreekwoord weggevallen. Kan jij ze aanvullen ? Het uitzicht van het rund is van belang !
m
n
t
g
n
m n
b f
n
t
r
s
n k
k
v
j
l n
Spreekwoord: Betekenis : Beschrijf een situatie waarin je het spreekwoord zou kunnen gebruiken.
4.5 Zuivel
.
