Kredietaanvraag. 3 februari 2014

3 februari 2014

Kredietaanvraag Dr.Alem Teshai Tesfa East Wollega Postbus 446, Naqamte Ethiopië Tel.: + 251 913 017 987/ + 251 917 444 306 Email: [email protected] [email protected]

Inhoudsopgave Voorwoord

1.

Algemeen

5

1.1

Aard van de financieringsaanvraag

5

1.2

Historie en juridische vorm van de onderneming

5

1.3

Het bedrijf anno 2014

6

1.4

Beschrijving van de ondernemer

12

1.4.1 Kwaliteiten

12

1.4.2 Track record

12

1.5

13

Ondernemingsactiviteiten

1.5.1 Kritische succesfactoren

13

1.6

20

Algemene informatie Ethiopië

1.6.1 Bevolkingsaantal, incl. prognose Ethiopië 2010 – 2020

20

1.6.2 Landgebruik

20

1.6.3. Exportproducten

21

1.6.4 Importproducten

21

1.7

Melkveehouderij-sector in Ethiopië in cijfers

21

1.7.1 Aantal melkkoeien in Ethiopië 2006 – 2011

22

1.7.2 Producentenkostprijs van rauwe melk

22

1.7.3 Consumptie en gebruik van melk vergeleken

22

1.7.4

Melkveehouderij, productie en consumptie in Ethiopië, Kenia en Soedan

23

1.7.5

Veronderstelde vraag naar melk in Ethiopië 2011 – 2020

23

1.7.6

Zuivelconsumptie Ethiopië, mid ’90’er jaren

24

2.

Investeringsplan & kredietbehoefte

25

2.1

Cijfermatig overzicht

25

2.2

Toelichting

25

2.3

Specificatie investeringsplan

26

3.

Financiële situatie

38

3.1

Balans

38

3.2

Toelichting

38

4.

Solvabiliteit & aansprakelijk vermogen

40

4.1

Grafische weergave

40

4.2

Toelichting

40

5.

Resultatenrekening

41

5.1

Grafische weergave

42

5.2

Toelichting

42

6.

Terugbetalingscapaciteit

51

6.1

Grafische weergave

51

6.2

Toelichting

52

6.3

Risico – analyse

53

7.

Dekkingswaarde

54

7.1


54

7.2

Toelichting

54

8.

Gewenste financieringsstructuur

55

8.1

Technische onderbouwing

55

9.

Conclusie

55

9.1

Melkveehouderij

55

9.2

Financiën

56

9.3

Omgeving

57

9.4

Advies

57

Bijlagen: -

Taxatierapport Bouwtekening stal CV Alem Tsehai Tesfa Voorbeeld offerte Zambia Foto ruïne huis 2008 Kopie Melkcontrole Boek

1

Algemeen

1.1

Aard van de financieringsaanvraag

De financiering is bedoeld voor de verdere uitbouw van een bestaand melkveebedrijf in Naqamte, West-Ethiopië. Het melkveebedrijf wordt getransformeerd in een grotere modelboerderij, waar veehouders, o.a. van de eigen lokale coöperatie Robsan, kennis kunnen nemen van de laatste stand der zaken wat betreft de landbouwtechniek van de melkveehouderij, in de breedste zin van het woord. In aansluiting hierop en als onderdeel van het gehele project wordt een processing unit op de boerderij geplaatst. Zowel de melk van het eigen bedrijf als de aan te kopen melk van de coöperatie-leden wordt in deze unit verwerkt. De melk wordt in de processing unit gepasteuriseerd en verkocht op lokale markten, binnen een straal van 50 km rondom Naqamte, als gepasteuriseerde melk, als yoghurt of eventueel - in een latere fase van het project - als kaas. De houdbaarheid van het product wordt daarmee sterk verbeterd; een voorwaarde voor verkoop van grotere volumes in een land, waar 2 dagen per week en 2+1+1 maanden per jaar ( april, mei, augustus, december ) geen zuivelproducten geconsumeerd mogen worden vanuit cultureel-religieuze overwegingen. In de omgeving van Naqamte geldt deze beperking voor ca. 30 % van de bevolking. Op dit moment wordt het overschot aan melk (productie minus eigen verbruik) eveneens verkocht op de markt van Naqamte, vers in een eigen winkel. De verschillende onderdelen worden bij het investeringsplan nader gespecificeerd. De ondernemer acht deze uitbreiding wenselijk, zodat de productiefactoren grond, kapitaal en arbeid optimaal benut worden. 1.2

Historie en juridische vorm van de onderneming

In 2008 is Alem Tsehai Tesfa, (verder: Dr.Tesfa) teruggekeerd naar Naqamte vanuit Finland. Het melkveebedrijf betreft haar ouderlijk bedrijf. Haar moeder is als weduwe van het bedrijf gezet in de eerste jaren na de revolutie van 1975. Het bedrijf werd vervolgens bewerkt door 14 lokale families. In 1991 eindigde deze politieke periode in de geschiedenis van Ethiopië en dus ook van Naqamte. Dr.Tesfa heeft de 14 families in totaal ca. € 15.000 compensatie betaald, alvorens zij het familieeigendom weer in bezit kon nemen. Van de oorspronkelijke 7 ha grond kon 4,7 ha, inclusief 0,70 ha erf, alleen middels 50-jarige erfpacht terug verkregen worden. Het insteekgeld bedroeg € 2.200. De laatste 2 ha kan mogelijk in de toekomst nog bij het bedrijf gevoegd worden. De ondergrond van de woning, 0,30 ha, is in volle eigendom, evenals de woning zelf en de andere opstallen.

Hein-Willem Leeraar & partners 2014

Tesfa, A.T. 0015_296_1 3 februari 5

Voor wat betreft de erfpacht heeft de erfpachter geen (terug-) kooprecht van de grond, waarop het erfpachtrecht rust. Het erfpachtrecht kan wel verkocht worden en geldt daarmee als onderpand. Aangezien er geen vrije markt is voor land – alle land is staatseigendom; de staat verkoopt geen land - , kan de waarde van het erfpachtrecht niet berekend worden als een percentage van de vrije verkoopwaarde. Het betreft een eenmanszaak; er zijn geen andere eigenaren. Wel een opvolger. Het ouderlijk bedrijf werd in 2008 aangetroffen in erbarmelijke staat. De totale renovatie heeft € 350.000 gekost. Momenteel zijn er 14 vaste arbeidskrachten, die werken en wonen op het bedrijf: ● 3 man voor dierverzorging ● 3 bewakers ● 1 schoonmaker ● 1 chauffeur ● 1 tuinman ● 1 melkcontroleur ● 1 administrateur

● 1 winkel - verkoopster

● 2 keukenhulpen 1.3 Het bedrijf anno 2014

Entree boerderij



Entree woonerf

Veranda woning



Aanbindstal: type ‘Hollandse Stal’, 20 + 17 standen

Zij-aanzicht Hollandse Stal, opvang regenwater



Afkalfruimte

Conditie bespreken



Onderkomen personeel

Land achter stal, rechts tegen de bosrand aan loopt de rivier Dingatto



Plattegrond Compound

Google Earth Compound



1.4

Beschrijving van de ondernemer

1.4.1 Kwaliteiten Dr. Tesfa geeft op haar eigen wijze leiding aan de onderneming. Zij geniet een natuurlijk soort autoriteit, gebaseerd op haar afkomst, haar opleiding en haar visie. Op operationeel niveau voert het personeel de toegewezen taken uit; de administrateur rapporteert de technische en financiële resultaten rechtstreeks aan Dr.Tesfa, op dagelijkse basis. Op strategisch niveau wordt een duidelijke koers gehanteerd, namelijk groei van het bedrijf. Op tactisch niveau werkt de ondernemer vanuit de gedachte van sociale verantwoordelijkheid, aansluitend bij het zogenaamde systeem van de ‘extended family’, zoals in veel landen in Afrika ook in Ethiopië een gedragen concept. ⅓ van het personeel is vrouwelijk. Ook de wens de boerderij te laten uitgroeien tot een soort voorbeeldbedrijf kan in dit licht gezien worden. Indien mogelijk worden gekwalificeerde adviseurs ingeschakeld om het rendement van de onderneming te kunnen verhogen c.q. om als klankbord te fungeren. In 2009 heeft Dr.Tesfa een zelfhulpgroep voor vrouwen opgericht onder de naam Darartu Wacha, Bloeiend Wacha. De goede doelen organisatie Exeter Ethiopia Link, UK, heeft € 1.000 ter beschikking gesteld. Dr.Tesfa is voorzitter van de groep. Momenteel zijn er 20 vrouwen lid. De bijeenkomsten zijn maandelijks en het doel is tweeledig: 1) hygiëne training 2) verstrekken van kleine leningen volgens het concept van micro-financiering.

1.4.2 Track record Dr. Tesfa is geboren op 12 juli 1949. Van 1969 – 1971 studeerde zij diergeneeskunde aan het College of Veterinary Science in Debre Zeit, Ethiopië, Bachelor of Science graad. Op 22 november 1975 is zij naar Finland gegaan, in navolging van haar echtgenoot, die een studiebeurs had gekregen. Van 1976 tot 1982 behaalde Dr.Tesfa haar Master aan de Faculteit van Dierwetenschappen, Universiteit van Helsinki. In het Finse onderwijssysteem kan er na het behalen van een Master niet rechtstreeks gepromoveerd worden Er dient een aantal jaren gewerkt te worden onder supervisie van een professor, waarna vervolgens deze voor promotie vereiste Licentiate Degree werd behaald in 1990. Op 1 september 1992 promoveerde Alem Tsehai Tesfa aan de Universiteit van Helsinki: rapeseed oil in ruminants diet: its effect on rumen metabolism and animal performance.



In 2008 keerde zij, na 33 jaar, terug naar Ethiopië. Haar directe familie verblijft in Helsinki. Naaste familie verblijft in Naqamte. De leiding van het bedrijf zal te zijner tijd overgenomen worden door Dr.Elias Aberra, een zoon van haar oudste broer. Dr.Aberra is chirurg in Helsinki en zal binnen afzienbare tijd zijn eigen medische privé-kliniek openen in Naqamte. Hij is eveneens opgegroeid op het ouderlijke bedrijf van Dr.Tesfa, samen met zijn ouders. Hij is 57 jaar. 1.5

Ondernemingsactiviteiten

Jaarproductie 2013 Rundvee, vrouwelijk* Rundvee, mannelijk*

Schapen*

35.000 31,00 15,00 28,00

kg aantal aantal

aantal

* gemiddeld over 2013

Grondtitel: Eigendom Erfpacht Totaal aanwezig

0,30 ha 4,70 ha 5,00 ha

Grondgebruik: Grasland Erf, wegen, greppels Ondergrond woning Moestuin Totaal

3,50 0,70 0,30 0,50 5,00

ha ha ha ha ha

1.5.1 Kritische succesfactoren De ruimte in de stal is adequaat voor het aantal aanwezige dieren. De veestapel wordt geënt tegen:    

Miltvuur BRD Boutvuur LSD

In de veestal is een aparte afkalfruimte beschikbaar. Zo ook een separatie-ruimte.



Aan de voorzijde van de stal bevindt zich het tanklokaal van 6 * 8 * 3 meter. Binnenkort in gebruik als kleinschalig laboratorium voor melkanalyse. De uitrusting hiervoor is gefinancierd middels een gift van het Hans Blankert Fonds ad € 4.000. De coöperatie Robsan is opgericht in september 2013 door Dr.Tesfa. Momenteel zijn er 28 melkveehouders lid, met gemiddeld 6 stuks melkvee per lid. Het bestuur bestaat uit de voorzitter, vice-voorzitter, secretaris en penningmeester. 5 leden hebben bijzondere taken op zich genomen: aankoop voer (2) , materiële zaken (2), public relations (1). Het inschrijfgeld betrof € 12. 50 aandelen zijn inmiddels verkocht voor € 75. Het maximum aantal aandelen per lid is 5. Dividend wordt te zijner tijd uitgekeerd naar rato van het aantal aandelen in bezit. Er zijn geen gecertificeerde of preferente aandelen. Er is maar één soort aandelen. Vergaderingen vinden eens per 2 maanden plaats in Naqamte. Stemrecht naar rato van het aantal aandelen in bezit. Op de boerderij mag niet gerookt of gedronken worden. Het personeel is intern. Dit komt het arbeidsethos ten goede. Zorg voor elkaar is hiermee veilig gesteld. Het is tevens een waarborg voor sociale cohesie.

Melklokaal & in te richten Lab, 6*8*3 meter, waarna uitbreiding tot tanklokaal



Handmelken, 2 x daags, 05.30 uur/15.30 uur

Het witte goud



Van stal naar melklokaal

RMO Chauffeur



RMO op pad

RMO arriveert



Verkoop begint



Verkooppunt van de concurrent, melk in plastic zakken



1.6

Algemene Informatie Ethiopië

Ethiopië is het op één na meest bevolkte land in Sub - Saharisch Afrika. De bevolkingsgroei is hoog. In werkelijkheid (2013) ligt het bevolkingsaantal nog hoger dan hier weergegeven. De snel groeiende bevolkingsomvang leidt ook tot een groeiende stedelijke bevolking, resulterend in een stijgende vraag naar zuivelproducten. Ontwikkeling van de melkveehouderij leidt tot activiteiten, waarmee inkomen gegenereerd kan worden op het platteland, een stijgend inkomen voor de boeren en meer werkgelegenheid in het algemeen. (SNV, 2008).

Ethiopische bevolking Bevolking (2012) BNP BNP Groei Inflatie Per capita inkomen Economische groei (2004-2005/2011-2013) Ethiopiërs, in extreme armoede* (2011/2013) Ethiopiërs, levend van zelfvoorzienende landbouw

91,73 miljoen $ 43.133.073.099 8,4 % 22,7 % $ 410 10,6 % 29,6% 87 %

Bron: World Bank, 2013. *betekent een inkomen < $1.25 per dag

1.6.1 Bevolkingsaantal, incl. prognose Ethiopië 2010 – 2020 jaar

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

bev.

82,9

84,7

86,5

88,3

90,2

92,0

93,8

95,6

97,4

99,2

101,0

Bron: FAOSTAT 2011 ( * 1 miljoen )

1.6.2 Landgebruik Oppervlakte: Land: Water: Akkerbouwland Permanente gewassen Anders Geïrrigeerd land


1.104.300 km² 1.000.000 km² 104.300 km² 10,01 % 0,65 % 89,34 % 2.900 km²


1.6.3 Exportproducten Koffie, qat, goud, leder producten, vee, olie-zaden 1.6.4 Importproducten Voedsel, vee, petroleum (-producten), machines, motorvoertuigen, granen, textiel Bron: World Bank 2013

1.7 Melkveehouderij-sector in Ethiopië in cijfers De rundvee-stapel in Ethiopië is de grootste in Afrika, circa 50,9 miljoen stuks, waarvan 55% vrouwelijk (CSA, 2010). Kleine boeren moderniseren snel en passen hun manier van werken aan nieuwe ontwikkelingen aan: klimaatverandering, vrije markt en nieuwe rassen. Extensieve veeteelt vindt plaats op zogenaamde ‘rangelands’, grasland bestaand uit natuurlijke vegetatie. De rangelands beslaan ca 0,7 miljoen km² , ⅔ van de totale oppervlakte, (WUR). In 2010 werd in Ethiopië 2.940 miljoen liter melk geproduceerd met 9,6 miljoen koeien (FAO, 2011).

Rangelands in Ethiopië



1.7.1 Aantal melkkoeien in Ethiopië 2006-2011 jaar

2006

2007

2008

2009

2010

2011

aantal

4,4

5,2

7,6

9,9

9,6

10,7

(* 1 miljoen) 1.7.2 Producentenkostprijs van rauwe melk Ethiopië 2006-2011 jaar

2006

2007

2008

2009

2010

2011

prijs

0,30

0,41

0,51

0,50

0,36

0,27

($ per liter) Bron: FAOSTAT, 2013 Tussen 2005–2009 steeg de exportwaarde van 73.000 $ tot 123.000 $, terwijl in dezelfde periode de importwaarde steeg van 5,6 miljoen $ tot 10,3 miljoen $. 1.7.3 Consumptie en gebruik van melk vergeleken De consumptie van zuivel en zuivelproducten bedraagt ca. 19 kg per capita per jaar. Dit niveau is één van de laagste in Zwart Afrika, als gevolg van economische en culturele factoren. De WHO beveelt 175 kg aan, per capita. De laatste jaren stijgt de vraag naar melk als gevolg van verstedelijking, veranderende gewoonten en bevolkingsgroei. De groei van de melkproductie houdt gelijke tred met de bevolkingsgroei.



1.7.4 Melkveehouderij, productie en consumptie in Ethiopië, Kenia en Soedan

Voeraanbod in kg mais equivalent per koe Jaaruitgave R&D voor landbouw in $/ha Liters per lactatie Groei -% melkproductie 1970 - 1999 Binnenlandse consumptie van melk * 1000 liter

Ethiopië

Kenia

Soedan

28

40

94

7

27

8

208

498

480

2,36

3,60

4,79

893.699

2.212.323

2.753.129

Bron: samengesteld uit Staal et al, (2008)

1.7.5 Veronderstelde vraag naar melk in Ethiopië 2011 – 2020

Bron: FAO 2011



Een groot deel van de melk wordt verwerkt tot boter, zie tabel hieronder. Een andere bron geeft aan dat zelfs méér dan 82 % op de boerderij wordt verwerkt tot boter (Bron: Geert Westenbrink, Dairy Forum december 2010, Addis Abeba) De FAO gaat er vanuit dat een veel groter deel van de productie ‘rauw’ verbruikt wordt. 1.7.6 Zuivelconsumptie Ethiopië, mid ’90’er jaren gebruik

melk * miljoen liter

rauwe melk gepasteuriseerde melk boter * kaas yoghurt

630 5 595 185 15

percentage 44 <1 42 13 1

totaal 1430 100 * boter wordt gebruikt bij de bereiding van voedsel, ook als body – en haarlotion Bron: CSA 2001

In 2010 was de gemiddelde melkproductie per koe 1,69 liter bij een lactatie-periode van 180 dagen, hetgeen resulteert in 305 liter per jaar. Uit de meest recente literatuur komen de volgende oorzaken naar voren voor de achterblijvende ontwikkeling van de melkveehouderij-sector in Ethiopië: ●

geen afzet mogelijkheden

●

inëfficiënte inseminatie, slechte sperma - kwaliteit

●

gebrek aan kruislingen

●

gebrek aan ruwvoer en bijproducten

●

gebrek aan water

●

gebrekkige melktechniek en - verwerking

Er is een ernstig tekort aan feed in het gehele land. Ruwvoer is van slechte kwaliteit en doorgaans duur. De meeste melkproducenten hebben te weinig kennis van veevoeding. (Bron: FAO 2011)



2

Investeringsplan en kredietbehoefte

2.1


Investeringsoverzicht (* € 1,-) Activa Gebouwen (aanpassing tanklokaal)* Machines (melkleidingssyteem/2 apparaten) Veestapel (10 koeien *1.500) Transportmiddelen (Isuzu)* Generator* Koecomfort Matten Waterbron Ventilator Processing Unit* Werkkapitaal* Onvoorzien Totaal investeringen Financieringsplan (* € 1,-) Lening Rekening courant Lening

10.000 10.000 15.000 50.000 20.000 15.000 35.000 5.000 200.000 20.000 20.000 400.000

35.000 20.000 345.000

Totaal financieringen

400.000

* geheel of gedeeltelijk volgend uit of samenhangend met processing

2.2 Toelichting Per ultimo 2013 is de bestaande lening van € 35.000 bij de Development Bank of Ethiopia afgelost. Er is geen rekening courant faciliteit. Crediteuren zijn niet aanwezig. Het investeringsbedrag bedraagt 400.000. De financiering vindt plaats middels een lening van de Awash International Bank, Ethiopië en een Nederlandse donor. Langlopende leningen: 380.000 De gevraagde rekening-courant faciliteit is 20.000. In bovenstaand overzicht is deze volgetrokken onder de noemer “werkkapitaal”.



2.3 Specificatie Investeringsplan Gebouwen Het bestaande melklokaal meet 6 bij 8 bij 3 (meter) hoog. Recentelijk is een elementaire laboratorium - uitrusting gekocht, die daar geplaatst is. Volgens opgave van de fabrikant van de processing unit - Scherjon Dairy Equipment, Surhuisterveen – volstaat een beperkte uitbreiding van ca. 3 bij 3 meter. Aan de zijkant van het melklokaal kan deze uitbreiding eenvoudig gerealiseerd worden door het weggraven van een stuk grond. In verband met de looplijnen naar en van de melkveestal is deze oplossing voorlopig werkbaar, doch niet ideaal. Een hygiëne-corridor biedt hier uitkomst. De uitbreiding moet dan verder vergroot worden met de ruimte die de corridor in beslag neemt, stel in totaal 4,50 bij 3. De meerkosten van een geheel nieuw pand zijn voor de time being buiten beschouwing gelaten. De beperkte verbouwing is geschat op € 10.000. Wanneer voorzien wordt dat méér boeren dan de huidige 28 leden van de coöperatie melk gaan leveren, verdient een geheel nieuw pand de voorkeur. Niet alleen vanwege de omvang van de pasteur etc., maar ook omdat de grotere aanvoer van melk dan op een meer bereikbare plaats moet gebeuren. Machines Voor dit type stal is een vacuümleiding ideaal. Gezien de omvang van 30 melkkoeien zijn 2 melkapparaten voldoende. Servicebedrijf Jan Castelein BV, Scharnegoutum, heeft een prijsindicatie afgegeven van € 8.000, excl. transport, installatiekosten en importheffing voor een vacuümleidingsysteem. Vandaar dat hier een bedrag is opgenomen van € 10.000. Voor alle export naar Afrika geldt het 0 % BTW tarief (Bron: Mr.D.Hiemstra, Priore Accountants & Fiscalisten) Veestapel De ondernemer heeft in 2010 20 stuks melkvee gekocht, 75 % Holstein-Frisian. Van het aangekochte vee zijn 8 over + 10 stuks aanfok, geeft een huidige melkveestapel van 18 stuks. Het vervangingspercentage is gesteld op een normatieve 25 - 30 % per jaar. Middels aankoop van 10 stuks vee, wordt de melkveestapel per direct vergroot tot ca. 23. Aankoopprijs is gesteld op € 1.500 per stuk. Hierbij is rekening gehouden met transportkosten om het aangekochte vee op de boerderij te krijgen. 10 * 1500 = € 15.000. (Bron: Dr.Tesfa) Aankoop van crossbreeds 50% HF dient overwogen te worden. De genetische potentie is ook dan ruim voldoende om de gestelde melkproductie te realiseren, terwijl die dieren beter bestand zijn tegen de omstandigheden.



Transportmiddelen De aanschaf is noodzakelijk om de melk op te halen van de verzamelplaatsen. De gebouwtjes waar de melk verzameld wordt, te bouwen aan asfaltwegen, moeten worden gefinancierd door de coöperatie Robsan. De apparatuur benodigd in deze verzamelstations – koelen, testen, wegen - is opgenomen in de offerte van de processing unit. De melk zal voorlopig opgeladen en getransporteerd worden in melkbussen. Er is dan geen kooi-aap nodig. Evenmin een tank op de auto.

Daarnaast is aanschaf van de Isuzu noodzakelijk voor het vervoer van o.a. ruwvoer. Transport in Ethiopië is bijzonder kostbaar, vanwege de vaak lange afstanden. Ruwvoer moet regelmatig ook van langere afstanden gehaald worden. Prijs Isuzu € 25.000, na importheffing € 50.000 (Bron: Dr.Tesfa)



Generator De elektriciteitsmaatschappij is in Naqamte een volstrekt onbetrouwbare partner. Bij opschaling is een eigen generator een absolute vereiste. Telefonisch overleg met Servicebedrijf Jan Castelein BV Scharnegoutum, heeft geleerd, dat een capaciteit van 15 KiloWatt voldoende moet zijn. Het betreft een stand alone unit, waarvoor geen tractoraandrijving benodigd is. De prijs bedraagt ca. € 1.000 per KW. In verband met transport hier € 20.000 opgenomen. Importheffing pm. Er zijn echter ook typen te koop, die automatisch in- en uitschakelen complementerend aan de reguliere elektriciteit leverantie. Bij uitwerking van de opdracht dient een definitieve berekening te worden gemaakt van de vereiste zwaarte van de generator. Koematrassen De aanbindstal heeft een massieve betonnen vloer. De koeien staan jaarrond op stal. Een kleine uitloopweide is beschikbaar, doch aardvarkens, op zoek naar termieten, veroorzaken diepe gaten in het terrein, waardoor koeien makkelijk struikelen en benen kunnen breken. Vanuit het oogpunt van dierwelzijn verdienen rubbermatten sterke aanbeveling. Voor knieën en hakken van de dieren is een kale betonnen vloer op de lange duur funest. Zacht zand, zaagsel, stro zijn niet voorhanden of onbetaalbaar. Koeien liggen normaliter 11 – 14 uur per dag, veelal om te herkauwen. Kreupele koeien liggen langer, zodat minder voeropname plaatsvindt met een lagere melkgift als gevolg. De prijslijst van Bos Rubber, Schagerbrug, noemt prijzen rond de € 85 per strekkende meter. Benodigd 2 * 40 meter * € 85 = € 7.000. Rubber en plastic producten kennen een invoerheffing van 100 % (Bron Dr. Tesfa) Hier opgenomen € 15.000.

dikke hakken


dikke knieën


Bewegingen bij het neerliggen, (volgens Schnitzer 1971, geciteerd door Fritsch 1991)



Bewegingen bij het opstaan, (volgens Schnitzer 1971, geciteerd door Fritsch 1991)

Bron: Actuele Bindstallen voor Melkvee, Vlaamse Overheid, mei 2004



Bron: Bos Rubber, Schagerbrug

rubberboxbedekking in de praktijk

Bron: Actuele Bindstallen voor melkvee, mei 2004, Vlaamse Overheid



Waterbron De watervoorziening is gebrekkig in Naqamte. Niet alleen op de boerderij, maar in de gehele stad. Traditioneel drinken de dieren in een aanbindstal uit drinkbakjes: 1 per 2 dieren. Qua beschikbaarheid in principe voldoende; verschillen in dominantie kunnen nog wel storend werken voor het ene of het andere dier. In dit geval beschikken veel dierplaatsen helemaal niet over drinkbakjes. Waar er wel bakjes zijn is de waterleiding doorgeroest.

Drinkbakje per 2 dieren

De realiteit: natte bijproducten leveren enig vocht



De huidige oplossing



Bron: Actuele Bindstallen voor Melkvee, mei 2004, Vlaamse Overheid

Bron: Handboek voor de Melkveehouderij, 2012, WUR

De totale vochtbehoefte voor het vee bedraagt (30 stuks melkvee * 70 liter) + ( 20 stuks jongvee * 30 liter) + ( 15 stieren * 60) + 30 schapen = 3800 liter per dag.



Daarnaast is water nodig voor de pasteur, melkinstallatie en toebehoren en de mensen. De totaal vereiste capaciteit van de bron is minimaal zo’n 5000 – 6000 liter per dag. Vanwege de nabij gelegen rivier zal het grondwaterpeil naar verwachting niet al te diep liggen; vanwege seizoenspatronen in het weer is wateruit-de-rivier geen optie. De droge periode is december – april; in de natte periode valt zo’n 2000 mm per jaar, veelal in de vorm van tropische stortbuien. Erosie is een issue, maar gelukkig niet op de boerderij. De opvangtanks voor regenwater zijn doorgeroest als gevolg van gebruik van een legering van inferieure kwaliteit, niet ongebruikelijk in Ethiopië. De kostprijs van de bron is : € 35.000 (Bron: Dr.Tesfa) Ventilator

Huidige ventilatie De ventilatie is suboptimaal. Naarmate koeien meer melk produceren, stoten ze meer warmte uit. Voor een aan te sluiten ventilator is € 5.000 opgenomen.

.



Processing Unit



Voor een gedetailleerde beschrijving wordt verwezen naar de prijsindicatie, zoals afgegeven door Scherjon Dairy Equipment, Surhuisterveen. Scherjon heeft ervaring opgedaan in meerdere landen in Sub Saharan Afrika. Recent is een contract gesloten voor Oeganda met een waarde van € 4 mio. De directie nodigt de decision makers van harte uit voor een 2 daags bezoek aan Oeganda. De prijsindicatie is inclusief installatie en transport; exclusief commissie en importheffingen. Geïndiceerd is 188.500; opgenomen is hier € 200.000. De offerte dient bedrijfsspecifiek gemaakt te worden.

Werkkapitaal Voor het werkkapitaal is ⅔ van de variabele dierkosten aangehouden. Onvoorzien Voor onvoorzien is ruim 5 % gereserveerd.



3

Financiële positie

3.1

Balans

Balans activa * € 1,Bedrijfsgebouwen Woning & ondergrond Laboratorium uitrusting Veestapel Machines en inventaris Immateriële vaste activa: erfp-recht Financiële vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen* Vlottende activa Totaal activa

Balans passiva * € 1,Eigen vermogen Totaal eigen vermogen Lening Awash Lening donor Lening familie Langlopende schulden Debetsaldo rekening courant Aflossingen komend jaar Kostencrediteuren Kortlopende schulden Totaal passiva

3.2

2013 88.000 43.000 4.000 40.000 22.000 22.000

BNK Zelf 98.000 43.000 4.000 55.000 177.000 22.000

BNK Coöp 98.000 43.000 4.000 55.000 377.000 22.000

219.000

399.000

599.000

219.000

20.000 20.000 419.000

20.000 20.000 619.000

prog zelf

BNK 219.000 219.000 31.500 130.500

BNK 219.000 219.000 31.500 310.500

-

162.000 20.000 18.000

342.000 20.000 38.000

219.000

38.000 419.000

58.000 619.000

219.000 219.000

Toelichting

Activa: Grond:

Het betreft 0,30 ha ondergrond van de woning in eigendom Gebouwen:

Het betreft de aanbindstal, type Hollandse Stal, gebouwd in 2008/2009. 20 veeplaatsen aan één kant en 17 aan de andere kant; separatieruimte, afkalfruimte,



melklokaal, voeropslag en uitloop. Gebouwen worden in 10 jaar afgeschreven. De bedrijfseconomische levensduur lijkt langer te zijn in dit geval. Veestapel

De veestapel is niet getaxeerd; het betreft een geschatte waarde op basis van actuele marktprijzen. (Bron: Dr.Tesfa) Machines:

Het bedrijf is licht gemechaniseerd. Uit Finland zijn meegebracht: hooipers, tractor Massey Ferguson, voermeng installatie, maaimachine. De aanschafwaarde is verminderd met 10 % afschrijving per jaar vanaf jaar van aanschaf: 2008. Financiële vaste activa:

Aandelen in de coöperatie Robsan zijn buiten beschouwing gelaten. Aanschafprijs 5 * € 75 = € 375. De verwachtingswaarde is niet berekend. Immateriële vaste activa:

Het erfpachtrecht heeft een geschatte waarde van € 0,46 per m². 47.000 m² * € 0,46 = 22.000 € . Het insteekgeld ad € 2.200 is reeds afgeschreven. Vorderingen & Voorraad:

pm. Liquide middelen:

pm

Passiva: Eigen vermogen:

Op dit moment is er geen vreemd vermogen. Hypothecaire lening:

Het aan te trekken vreemd vermogen van de Awash Bank zal in de vorm van een hypothecaire lening verstrekt worden; vereist is, dat ook de rekening courant hypothecair gedekt moet zijn. Familielening:

Op dit moment is er geen familie lening aanwezig. Korte schulden:

Dit betreft de volgetrokken rekening courant en de veronderstelde aflossingen voor komend jaar. Het boekjaar van de onderneming loopt van 1 juli t/m 30 juni.



4

Solvabiliteit & aansprakelijk vermogen

(* € 1,-) Eigen vermogen Correcties binnen balans: erfpachtrecht Aanspr.vermogen binnen balans Stille reserves Totaal aansprakelijk vermogen geherwaardeerd balanstotaal Solvabiliteit na correctie

4.1

SNK zelf 219.000 -22.000 197.000

SNK coop 219.000 -22.000 197.000

197.000

197.000

397.000 50%

597.000 33%

Grafische weergave SNK Zelf

SNK Coöp

250.000

60%

200.000

50%

Eigen vermogen

40%

Aansprakelijk vermogen

150.000 30%

Solvabiliteit

100.000 20% 50.000

10%

-

0% SNK Zelf

SNK Coöp

Figuur 1: Solvabiliteit en aansprakelijk vermogen

4.2

Toelichting

De onderneming is na de investeringen solvabel. De activa zijn geherwaardeerd op de balans opgenomen tegen vrije verkoopwaarden: dan wel op basis van taxatie, o.g., dan wel op basis van schatting: vee, machines, erfpachtrecht. Met latente belastingheffing of compensabele verliezen kan als gevolg van onbekende wet- en regelgeving geen rekening worden gehouden.



5

Resultatenrekening

Resultatenrekening * € 1,Melkgeld Omzet & aanwas Overige opbrengsten Inkoop omzet melk Totale opbrengsten Voerkosten Gezondheidszorg Verpakkingsmateriaal melk Totaal toegerekende kosten Saldo Grond & Gebouwen Werk door derden, incl. bet. arb. Machines Algemene kosten Erfpacht Afschrijvingen Totaal bedrijfskosten Rentelasten Totale kosten Bedrijfsresultaat Cashflow

prog zelf prog coop 122.000 390.000 2.000 2.000 159.000124.000 233.000 28.000 28.000 1.000 1.000 58.000 29.000 87.000 95.000 146.000 2.000 4.000 7.000 9.000 15.000 22.000 1.000 1.000 1.000 1.000 33.000 53.000 88.000 177.000 15.000 25.000 103.000 202.000 21.000 31.000 54.000 84.000

prog zelf prog coop Aantal mk 30 198 Aantal pi 7 pm Aantal ka 7 pm Aantal ha ruwvoer 3,50 pm Totaal aantal ha. 3,50 pm Jaarproductie Dr.Tesfa 122.000 122.000 Vet % 3,50 3,50 Inkoop melk 258.000 Vet % n.v.t. 3,50 Totaal productie 122.000 380.000 Te verkopen melk 117.000 375.000 kg melk/koe eigen 4.067 pm vet % 3,50 3,50 eiwit % 3,00 3,00 vet % gewogen gemiddelde; eiwit % conform concurrent en opgave

prognose zelf = upgrading boerderij / prognose coöp = inclusief processing unit



5.1

Grafische weergave

Opbrengsten Kosten Cashflow 250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

-

Figuur 2: Ontwikkeling opbrengsten, kosten en cashflow

5.2 Toelichting De jaarproductie op het eigen bedrijf, uitgangspunten (op jaarbasis): ● 50 % geboorten / TKT 18 maanden (berekend/opgave) ● 25 % vervanging

(opgave)

● 10 % kalversterfte 1e jaar (normatief, in 2013 5 %) ● jongvee 8 weken aan melk, zoet (opgave) 18 dieren minus 5 plus 10 aankoop = 23 dieren + 7 nieuwe aanfok = 30 dieren 30 dieren * 14,5 kg/dag * 280 dagen lactatie = 122.000 kg. 30 dieren * 50 % geboorten minus 10 % kalversterfte = 14 stuks jongvee



Af: eigen gebruik

14 kalveren * 6 liter * 28 dagen 14 kalveren * 4 liter * 28 dagen privé-gebruik per jaar totaal

= 2.500 liter = 1.700 liter = 800 liter = 5.000 liter

In 2013 lag de melkproductie tussen de 2.000 en 3.000 kg per dier. Melkcontrole is een dagelijkse bezigheid.

Het melkcontrole boek: voorkant en inhoud

Dr.Tesfa in het lab aan het werk Na installatie van de recent aangeschafte laboratorium uitrusting kan de melk gecontroleerd worden op vet, eiwit, ziektekiemen etc.. Als gevolg van een



verbeterde wateropname is een productie-stijging van 1.000 kg per dier zonder meer haalbaar. Een verbeterde wateropname leidt tot een hogere drogestof opname, nog eens gestimuleerd door een beter voeraanbod als gevolg van een werkende voermeng – installatie ( stabiele electriciteitsvoorziening ). Te verkopen: 117.000 liter; ⅔ van de productie zal verkocht met rond de 4 % vet à 28 Birr/liter en ⅓ zal met een vet % van ca. 2,5 verkocht worden voor 26 Birr/liter. 117.000 liter * ⅔ * € 1,07 117.000 liter * ⅓ * € 1,--

= € 83.000 = € 39.000

Totaal aan melkgeld: € 122.000

½ liter melk gepasteuriseerd, aangeschaft in een supermarkt in Naqamte, 1701-2014 voor 0,50 €. Voor de verwerking zal van de coöperatieleden melk worden ingekocht. De 28 leden hebben gemiddeld 6 stuks melkvee * 8 liter per dag * 200 lactatiedagen. 28 * 6 * 8 * 200 = 269.000 liter * 96 % ivm eigen gebruik = 258.000 liter 258.000 liter * ⅔ * € 1,07 (hoog vet) = € 183.000 258.000 liter * ⅓ * € 1,-- (laag vet ) = € 85.000 € 122.000 + € 390.000 Inkoopprijs melk ligt op € 0,615/liter: 258.000 liter * € 0,615 = € 159.000 Cup 500 ml prijs ligt op 2 EthB = per 1 liter € 0,154 * 375.000 liter = € 58.000 (Bron: Gerard vd Wal, Crown Ethiopia, jan. 2014, verpakkingsmateriaal incl. sealing, bedrukking)



Omzet & aanwas: 14 kalveren betekent 7 mannelijk en 7 vrouwelijk. De 7 vrouwelijke dieren zijn nodig voor vervanging van het uitstoot-vee. Er zijn momenteel zelfs 13 stuks vrouwelijk jongvee, zodat er een buffer is ten aanzien van de vervanging. Een eventueel surplus zal afgezet worden bij leden van de coöperatie. Hier is geen opbrengst voor opgenomen. Het uitstoot vee levert op : 7 koeien * € 115 = € 800 Voor stieren nuka’s is geen markt in Ethiopië ; de consument prefereert ‘taai’ vlees; in 2013 is het 4e hotel in Naqamte geopend met 50 kamers. Bezoekers kunnen een andere vraag naar vleesproducten hebben. Bij de volkstelling van 2007 telde Naqamte 75.000 inwoners, waarvan 48 % protestant, 39 % oosters orthodox, 11 % moslim. (Bron: www.wikipedia.org ) . Naqamte is de hoofdplaats van de regio Oromia. In een straal van 50 km rondom Naqamte wonen ongeveer 500.000 mensen. Onder Chinese leiding wordt het wegennet in geheel Ethiopië in snel tempo gemoderniseerd. Recentelijk is een stuwmeer aangelegd om de watervoorziening te verbeteren. (Bron: Dr.Tesfa) Zoals onder 1.1 gesteld gelden de voedselbeperkingen met betrekking tot zuivel alleen voor de leden van de Ethiopisch Orthodoxe Kerk. Circa ¼ van hen hanteert minder strikte regels met betrekking tot de voedselvoorschriften. Voor een diepere analyse van de afzetmogelijkheden verwijzen wij naar het rapport van Dhr.M.Kooijmans, eerder verschenen en bekend bij opdrachtgevers. De stieren worden op het bedrijf afgemest tot een leeftijd van ca. 1,5 jaar. 1 stier wordt aangehouden ter natuurlijke dekking, een 2e wordt, iets ouder, voor hetzelfde doel verkocht aan het meest biedende lid van de coöperatie, Samenvattend: 7 stieren minus 1 eigen gebruik = 6 stieren; 5 stieren worden verkocht op 1,5 jarige leeftijd à € 200

= € 1000

1 fokstier wordt op oudere leeftijd verkocht aan derden

= €

400

Het uitstoot vee levert op : 7 koeien * € 115

= €

800

De 28 schapen zijn voor eigen gebruik; hiervoor is geen opbrengst ingerekend. Aanfokwaarden (een pink is meer waard dan een kalf; koe is meer waard dan een pink) zijn gelijkgesteld aan Aankoopwaarden (aanschaf koeien). Per saldo dus: baten = lasten. Overige opbrengsten zijn niet aanwezig.



Meststierenhok

Schapenhok



De variabele kosten worden in de landbouw ‘toegerekende kosten’ genoemd, namelijk direct toe te rekenen aan het stuks melkvee. In dit geval beperken de toegerekende kosten zich tot de voerkosten en de kosten voor gezondheidszorg. Aan voerkosten is in 2013 uitgegeven (31 ♀ + 15 ♂ rundvee, 28 schapen) € 3.000 6.700 3.400 200 3.000 600 €16.900

hooi mais korrel, incl. malen en transport soja, incl. transport raapzaadkoek mineralen zout totaal

Om te rekenen naar een melkveestapel van 30 dieren, incl. stieren en jongvee etc. is hiervoor € 28.000 opgenomen. Aan gezondheidszorg is € 1.000 begroot, volgens dezelfde omreken - systematiek. Veel zaken op dit vlak neemt Dr.Tesfa voor haar eigen rekening: drachtig voelen, ziekte behandeling etc. Sperma kosten zijn niet aanwezig; er is gekozen voor natuurlijke bevruchting. Onderhoud gebouwen is een sterk fluctuerende post. In 2013 is € 1.000 besteed, hier € 2.000 opgenomen. Voor prognose ‘coöp’ 4.000 opgenomen. De kosten voor betaalde arbeid waren in 2013 € 7.000. Voor de pasteur en toebehoren, extra vee, etc. zijn 4 extra personeelsleden nodig. Voor de verwerking volstaat dagproductie: 7000/14*18 = € 9.000. Het aanbod van arbeid c.q. het werkeloosheidspercentage drukt structureel de loonkosten. Machine-kosten 2013, 30 % naar boven afgerond, met name ten behoeve van de prognose. € 1.500 1.000 1.500 1.000 1.000 6.000

brandstof olie en vetten banden onderhoud machines verzekeringen totaal

Brandstofkosten Generator 15 KW : 12 draaiuren * 100 % belasting * 4 liter diesel * € 0,73 * 365 dagen = € 13.000. Generatorkosten zonder gekoppelde



verwerkingsunit: 50 % = 7.000 = stelpost. Totaal ‘prognose zelf’ 6.000 + 7.000 + 2.000 verzekeringen = € 15.000 Verzekeringen en onderhoud bij verwerkingslijn : € 1.000 extra. ‘Prognose coöp’ : 6.000 + 13.000 + 3.000 = € 22.000 Algemene kosten: contributies, abonnementen, nuts, vergaderkosten, overig zijn begroot op € 1.000. Afschrijvingen: De afschrijvingen zijn niet naar tijdgelang doorgerekend. De cashflow wijzigt daardoor echter niet. Een toename van de afschrijvingen door de investeringen is evident. De huidige afschrijvingen hebben betrekking op de machines, 2.000 en de gebouwen, incl. de woning 13.000. Als bedrijfseconomische afschrijvingstermijn is 10 jaar gehanteerd, gebruikelijk in Ethiopië. toename van de afschrijvingen als gevolg van de investeringen: € 380.000/10 = € 38.000 Totale afschrijvingen: 15 K + 38 K = 53 K in ‘prog coöp’. In ‘prog zelf’ is de toename van de afschrijvingen 18.000 dan: 15 K + 18 K = 33 K

(180.000/10). Totaal

Rentelasten: Het totale obligo bedraagt 400 K. Hiervan is 20 K werkkapitaal. De totale investering sec bedraagt dus 380 K. Hiervan heeft 195 K – gebouw (10) en processing unit (200) minus melktank (15) - rechtstreeks te maken met de beslissing tot verwerking over te gaan. De generator kan mogelijk 5 K goedkoper uitvallen zonder pasteur, als gevolg van een benodigde capaciteit, die dan lager ligt. Totaal 200 K verbonden aan de pasteur. Resteert 180 K aan investeringen voor upgrading naar de modelboerderij. Een kleinere rekening courant faciliteit volstaat in dat geval overigens, maar dit terzijde. De ondernemer heeft een indicatie gekregen van de Awash National Bank, dat een lening van 55 K tot de mogelijkheden behoort. De Awash National Bank kent 3 typen leningen: short-, mid- en long-term, respectievelijk met een looptijd van 0-3 jaar, 3-5 jaar, 5-10 jaar. In dit geval ligt een lening met een aflossingstermijn van 10 jaar voor de hand, conform de afschrijvingsperiode. De rente kan alleen variabel worden afgesloten. Op dit moment bedraagt de rente voor zo’n lening 15 %, de rekening courant rente ca. 20 %.



35 K * 15 % = € 5.250 rente in jaar 1 31,5 K * 15 % = 4.725 2 28 K * 15 % = 4.200 3 Jaar 2 geeft de gemiddelde stand weer over 3 jaar gezien. Een rekenrente van 19 % * 31.500 resulteert in € 6.000 rentelasten. 20 K * 20 % = € 4.000 rente; een rekening courant faciliteit is echter niet bedoeld om maximaal debet te staan; een gemiddelde stand van 10 K debet zou reëel moeten zijn. Rentelasten halveren in dat geval tot € 2.000. De Nederlandse donor draagt 145 K bij * 5 % rekenrente = € 7.250 rentelasten, gemiddeld liggen de rentelasten lager als gevolg van aflossingen. Totale rentelasten: 15.000. Voor de investering in zijn geheel, weliswaar gefaseerd in de tijd, ( depotkosten worden bij de Awash National Bank niet berekend; eenmalig moet 2 % aan kosten betaald worden) zijn de rentelasten als volgt: Gemiddelde stand over 3 jaar 31,5 K * rekenrente van 19 % = € 6.000 Rekening Courant:

gemiddelde stand 10 K debet * 20 % = € 2.000

In dit scenario draagt de Nederlandse donor 345 K bij * 5 % rekenrente = € 17.250. Totale rentelasten 25 K. Waarbij aangetekend, dat de financieringscondities van de Nederlandse donor op dit moment niet bekend zijn; veiligheidshalve is dus met de rente uit jaar 1 gerekend. Dat betekent dat ook een andere verdeling van het obligo tussen de beide partijen een optie is. Ook is een gedeeltelijke schenking om ‘niet’ wellicht haalbaar.



Bezoek aan de bank, van links naar rechts: Dr.E. Aberra, bedrijfsopvolger, Dr.A.T.Tesfa ondernemer, H.-W.Leeraar agronoom en financieringsdeskundige, M.Kooijmans, marketeer en public relations expert.



6


Bedragen * € 1,-

prog zelf

prog coop

Cashflow

54.000

84.000

Privé - onttrekkingen

15.000-

15.000-

Rentelasten

15.000

25.000

Beschikb. voor rente en aflossing

54.000

94.000

Rentelasten

15.000

25.000

Aflossingsverplichting

18.000

38.000

Totale financieringslasten

33.000

63.000

1,6

1,5


6.1

Grafische weergave

100.000 90.000 80.000 70.000 60.000 Beschikbaar

50.000 Totale financiële lasten

40.000 30.000 20.000 10.000 Prog zelf

Prog coöp

Figuur 3: Terugbetalingscapaciteit



6.2

Toelichting

De privé-onttrekkingen uit de onderneming zijn beperkt. Dr. Tesfa geniet een pensioen uit Finland. In 2013 bedroegen de privé – onttrekkingen ca. 7000. IB bedraagt ca. 30 % in Ethiopië. Gegeven het verwachte bedrijfsresultaat, zijn de privé onttrekkingen daarom met 8.000 verhoogd tot €15.000. Het pensioen van Dr.Tesfa moet gezien worden als verzekering voor ziekte-kosten. Sociale verzekeringen zijn in Ethiopië onbekend. De onderneming kan bij gestelde uitgangspunten 1½ maal aan haar financiële verplichtingen voldoen. De ruimte voor vervangingsinvesteringen is als volgt:

Cashflow:

54.000

84.000

Af: Privé

15.000

15.000

Af: Aflossingen

18.000

38.000

Af: Vervangingsinvesteringen

10.000

10.000

Liquiditeit

11.000

21.000

De aflossingen bij de Awash International Bank zijn gesteld op 10 jaar; Nederlandse donor idem. Prognose Zelf

Awash

35.000/10

=

3.500

Donor

145.000/10

=

14.500

Prognose Coöp Awash

35.000/10

=

3.500

Donor

345.000/10

=

34.500

Het verdient aanbeveling de aflossingen te laten ingaan, ná implementatie van de investeringen. Het eerste jaar of de twee eerste jaren is een aflossingsvrije lening wenselijk, zeker waar het de lening van de donor betreft. Ook de Awash Bank heeft te kennen gegeven hierover te willen meedenken. Aflossen in 15 jaar geeft de ondernemer meer lucht om tegenvallers op te kunnen vangen. De toepasbaarheid van een (bouw-) depot dient onderzocht te worden. Mogelijk dat een overbruggingskrediet noodzakelijk is, bijvoorbeeld ter voorfinanciering van de BTW, welke in Ethiopië 15 % bedraagt. Bij een andere verdeling of hoogte van het obligo, dienen de berekeningen aangepast te worden.



6.3

Risico - analyse

Bij een afwijking in het bancair rentepercentage van 1% heeft de ondernemer 4.000 meer/minder te besteden. Bij een gefaseerde uitvoer past financiëel maatwerk en periodieke ondersteuning. Het juridisch kader, waarbinnen en waarmee de coöperatie opereert, dient solide te zijn. De ondernemer heeft aangegeven de coöperatie - structuur nader uit te werken. En hiertoe advies te willen inwinnen.



7

Dekkingswaarde

7.1


b/n

Omschrijving

vrije v.w.

dekking % voorbelasting

inschrijving

dekk.waarde -

b

Ondergrond en woning

43.000

60%

25.800

b

Bedrijfsopstallen

88.000

60%

52.800

n

Verbouwing

10.000

60%

6.000

Totaal OG:

141.000

-

Dekkingsoverzicht zekerheden (*€ 1,-) b/n

Omschrijving

boekwaarde

dekking

dekk. waarde

b

Veestapel

40.000

50%

n

Veestapel

15.000

50%

7.500

b

Machines

22.000

50%

11.000

n

Machines

355.000

50%

177.500

b

Erfpachtrecht

22.000

80%

17.600

b

Lab.uitrusting

4.000

50%

20.000

2.000

Totaal dekking

320.200

Totaal obligo

400.000

Totaal dekkingspercentage

7.2

80%

Toelichting

De vrije verkoopwaarden van het onroerend goed zijn ontleend aan het taxatierapport van Yewondwosen Yassin, januari 2014. De dekkingspercentages zijn conform bancaire praktijk in Nederland. De dekking van het totale obligo ligt op 80 %. Uitgesplitst naar bank is de dekking voor de Awash Bank 84.600/55.000 = 154 % en voor de Nederlandse donor 235.600/345.000 = 68 %. Aannemende, dat de Awash Bank genoegen neemt met het onroerend goed als onderpand. Het juridisch kader - hypotheekrecht, pandrecht - is niet onderzocht. Ook hier geldt dat een verdeling tussen gift en lening de berekeningen drastisch kan doen veranderen.



8

Gewenste financieringsstructuur Lening

Bank

Hoofdsom

Aflossing p/j

Rente %

Rente bedrag

Rentevast periode

Bancair Bancair Bancair

35.000 345.000 20.000

3.500 34.500 -

15,00% 4,00% 20,00%

pm pm pm

variabel pm n.v.t.

400.000

38.000

NIEUW Hypothecair nieuw Hypothecair nieuw RC faciliteit

Totaal

8.1

-

Technische onderbouwing

Dient onderbouwd te worden na uitwerking offertes, zodra definitieve obligo, verdeling etc. bekend is. Dan kan de financieringsstructuur pas worden uitgewerkt. Bovenstaand moet in dat licht gezien worden.

9

Conclusie

9.1

Melkveehouderij

De onderneming is beoordeeld op haar technische en financiële meritis. De onderneming in de huidige vorm is opgebouwd vanaf 2008. Landbouwtechnisch gesproken is de boerderij een voorloper in een omgeving, waar melkveehouders geen landbouwopleiding hebben genoten zijn en maximaal ca. 10 melkgevende dieren hebben, veelal geweid in hun naaste omgeving. De status van de boerderij kan niet los gezien worden van de positie van de ondernemer, voorheen universitair docent aan de Faculteit voor Dierwetenschappen in Helsinki. Niet alleen de remigratie en de herbouw spreken tot de verbeelding, maar ook de afkomst van de familie speelt in de plattelandssamenleving van Naqamte een niet te onderschatten rol. Uit de vele gesprekken bleek, dat de ondernemer openstaat voor verdere technische verbeteringen als o.a. drinkwatervoorziening, stalvloer-bedekking, ventilatie, egaliseren van de uitloopweide, gebruik van de voer-menginstallatie etc. Voor het overgrote deel maken deze verbeteringen allang deel uit van het



wensenplaatje van de ondernemer. Dr. Tesfa gaf echter ook aan, dat haar financiële grenzen bereikt zijn. Hetgeen tot nu toe gerealiseerd is, verdient ieders respect. Haar omgang met dieren, de verzorging ervan, de toewijding aan tuin- en moestuin, de zorg voor het personeel strekken tot voorbeeld, in een omgeving waar mensen al genoeg moeite hebben om zelf het hoofd boven water te houden. 9.2

Financiën

De financiële analyse leert dat de kengetallen, waarop financiers gewoon zijn ondernemingen te beoordelen als volgt kunnen worden samengevat. Het eigen vermogen van de onderneming is op dit moment 100 %. Er is namelijk geen vreemd vermogen. Na de 1e investeringsfase bedraagt de solvabiliteit 50 %. De solvabiliteit is hierbij gecorrigeerd voor de immateriële activa. Na implementatie van de processing unit bedraagt de solvabiliteit altijd nog ruim 30 %. De waarde van de activa zijn daarbij zo nauwkeurig mogelijk vastgesteld, o.a. op basis van een recent taxatie - rapport van het onroerend goed. Wat betreft de investeringen op zich zal voor iedere investering een actuele offerte moeten worden overlegd, voordat eindcijfers gepresenteerd kunnen worden. De vele bronvermeldingen, frequent verkeer met Nederlandse leveranciers, soms zelfs in Ethiopië gevestigd, geven echter voldoende vertrouwen om tot de genoemde conclusies c.q. kengetallen te komen. Met name de transportkosten en de importheffingen zijn echter slechts een grove inschatting. En voor zover niet expliciet in offertes, mondeling dan wel schriftelijk, vermeld, geldt dit eveneens voor de installatiekosten. Wat betreft de twee fasen van het project, uitbouw modelboerderij respectievelijk installatie processing unit, zullen de bijbehorende investeringen ook in de tijd moeten worden uitgezet. Hierop dienen de financieringsvoorwaarden te worden afgestemd, zoals eerder reeds uiteengezet. Gezien de cultureel-religieuze en infrastructurele randvoorwaarden (afstanden) heeft uitbreiding van de productiecapaciteit op de boerderij betrekkelijk weinig zin, wanneer de houdbaarheid van de eindproducten niet kan worden verlengd c.q. het assortiment niet kan worden verbreed. De afzetmogelijkheden zijn reeds aan de orde geweest in het voorgaande rapport van Dhr. Kooijmans. De algemene informatie over Ethiopië in 1.6 en 1.7 sluit daar op aan. De processing unit is weliswaar fase twee, maar mag betiteld worden als conditio sine qua non, voor wat betreft fase één, de upgrading naar een modelboerderij. De onderneming kan, voor wat betreft beide fasen, bij gestelde uitgangspunten ruimschoots aan haar verplichtingen voldoen. Zelfs bij een strak aflossingsregiem van 10 jaar. De privé-onttrekkingen van de ondernemer zijn beperkt, dankzij haar Finse pensioen. Opbrengstprijzen zijn in naburige supermarkten gecontroleerd. Kostprijzen zijn omgerekend naar een grotere veestapel en bovendien sterk naar



boven afgerond om tot een veilige prognose te komen. Om die reden is ook een hoge rekenrente gehanteerd. De terugbetalingscapacteit is 1,5. De onderneming kan dus anderhalf keer aan haar financiële verplichtingen voldoen. De dekkingspositie is figuratief, omdat het juridisch kader niet is onderzocht. De Awash International Bank heeft, zoals verwacht, aangegeven, het 1 e recht van hypotheek te verlangen. De financieringsvoorwaarden van de Nederlandse donor dienen expliciet te worden gemaakt, alvorens een gewenste financieringsstructuur kan worden voorgesteld. Voor wat de betreft de dekkingspositie van de Nederlandse donor is de integriteit van Dr.Tesfa en haar bedrijfsopvolger Dr. Aberra het enige kompas. Alvorens tot verstrekking over te gaan verlangt de Awash Bank een Engelstalige versie van het definitieve rapport, d.w.z. nadat conveniërende offertes binnen zijn en de totale financieringsbereidheid bekend is. 9.3

Omgeving

Speciale aandacht moet gegeven worden aan de sociale component van het bedrijf. Zowel de modelboerderij als de processing unit biedt werkgelegenheid voor ca. 20 mensen. De mensen wonen op de compound, waar niet gerookt of gedronken mag worden. Daarnaast is de coöperatie Robsan betrokken bij de aanvoer van melk. Naar verwachting zal de coöperatie toenemen in ledental, wanneer de processing op gang is gekomen. Om de betrokkenheid en het commitment te versterken geeft de ondernemer aan, dat aandelen beschikbaar moeten zijn voor leden. De ondernemer heeft tevens aangegeven, dat de vrouwengroep Darartu Wacha betrokken moet worden bij haar project. Een aantal details inzake de coöperatie-structuur moeten nog worden uitgewerkt. 9.4

Advies

Namens Dr.Tesfa en Dr.Aberra adviseren wij u als financiers inhoud te geven en medewerking te verlenen aan de voorstellen, zoals hier weergeven. Met vriendelijke groet, namens Dr. Tesfa & Dr. Aberra,

Hein-Willem.Leeraar, directeur - eigenaar Hein-Willem Leeraar & partners



Kredietaanvraag. 3 februari 2014

Recommend Documents