Jaarverslag OCK het Spalier
Krediet voor de jeugdzorg! In de financiële wereld heeft een verlies aan vertrouwen voor een flinke crisis gezorgd. In de jeugdzorg was van deze crisis weinig te merken. Integendeel, overheden en werkers hebben in 2008 grote investeringen gedaan om de zorg in zowel kwalitatieve als kwantitatieve zin te versterken. Deze inspanningen waren van materiële èn immateriële aard. In dit jaarverslag worden deze inspanningen, voor zover door OCK het Spalier geleverd, nader belicht. Hiernaast staan we kort stil bij een aantal grotere thema’s. Verder in het jaarverslag leest u meer over de belangrijkste activiteiten en resultaten in de verschillende afdelingen en diensten.
Financiën - Goede zorg verlenen kan niet zonder een gezonde financiële situatie. Binnen OCK het Spalier was daar in 2008 sprake van. Dat neemt niet weg dat op onderdelen nog financiële zorgen bestaan, met name binnen de sector Jongere Jeugd. De kosten zijn hier niet in evenwicht met de subsidie, die in feite te laag is. Naar verwachting komt er met de aanstaande nieuwe financieringssystematiek een passender financiële waardering. Ziekteverzuim - Sinds 2004 is het ziekteverzuim binnen onze organisatie gedaald van 5,4% naar 3,14% in 2008 (excl. zwangerschapsverlof). Het is een mooi cijfer, maar ‘goede resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst’. Onze slogan Ziek zijn overkomt je; bij verzuim heb je een keuze blijft dan ook actueel. De bevindingen van de bedrijfsarts van Arbodienst De Witte Raaf komen elders in dit verslag aan de orde.
2008
Reorganisatie ambulant werk - Ervaringen en nieuwe inzichten hebben geleid tot een forse reorganisatie van het ambulante werk. De plannen liggen gereed: twee teams van ambulant werkers worden in vieren gesplitst en verbonden aan de afdelingen. Betere samenwerking tussen betrokken functionarissen en versterking van het gezinsgericht werken, dat zijn de belangrijkste doelen van deze operatie. In hoeverre de beoogde doelen ook daadwerkelijk bereikt worden, zullen we volgen in een speciaal voor dit doel ingerichte monitor. Renovatie Aerdenhout en verhuizing - Na een ruime aanloopfase vond eind december de verhuizing plaats van de dagbehandeling in Aerdenhout naar de tijdelijke locatie aan de Leidsevaart. Kinderen en medewerkers konden 5 januari 2009 weer met elkaar van start gegaan. Al met al een enorme klus, waaraan veel mensen hebben meegewerkt.
Naast de medewerkers van Aerdenhout zelf ging het met name om de Dienst Automatisering en de Facilitaire Dienst. Volgens de planning zal de renovatie van het pand in Aerdenhout ruim een jaar in beslag nemen. HKZ - April 2008 oordeelde Lloyds positief over ons kwaliteitsmanagementsysteem. Uit handen van gedeputeerde Sacha Baggerman ontving OCK het Spalier in mei het HKZ kwaliteitscertificaat voor alle afdelingen en diensten van de organisatie. Ook op dit punt geldt dat we alert moeten blijven: de eerste opvolgtoets had al weer plaats in oktober, met vervolgtoetsen in 2009 en 2010. Om de kwaliteit ‘levend’ te houden is dit jaar gestart met de Maand van de kwaliteit. In deze maand zal organisatiebreed extra aandacht worden besteed aan alle kwaliteitsonderwerpen zoals protocollen en dergelijke. Zwan Hutten, algemeen directeur en Ton van Voorden, directeur zorg
INHOUD 1 Krediet voor de jeugdzorg! 2 Zorginhoud en innovatie 5 Kwaliteitsbeleid 6 Bedrijfsvoering 7 Externe contacten 8 Personeel & organistatie
ZORG EN INNOVATIE
Wachtlijst nog steeds te lang Met de in 2008 ter beschikking gestelde wachtlijstmiddelen zijn ongeveer 18% meer cliënten geholpen dan in 2007. Na eerdere uitbreidingen in 2007 is in 2008 een nieuwe behandelgroep aan de Verspronckweg van start gegaan. Daarop volgt in maart 2009 nog Artemis, een behandelgroep in Velsen-Noord. Toch is de wachtlijst nog steeds te lang. Op 31 december 2008 stonden er 121 kinderen op die langer dan negen weken op hulp wachtten. In totaal bedroeg de wachtlijst 175. Minister Rouvoet stelt opnieuw extra middelen ter beschikking, met als prestatie dat op 31 december 2009 geen kinderen meer op de wachtlijst staan die langer dan negen weken op de juiste vorm van hulp wachten. Voor 2009-2010 worden nu nieuwe afspraken gemaakt tussen de provincie, Bureau Jeugdzorg en de zorgaanbieders.
KWALITEITSBELEID
Kernwaarden blijven actueel Ook in 2008 is weer volop gewerkt met de kernwaarden betrouwbaar, toegankelijk, professioneel en dialooggericht. Zoals bij de dienst Secretariaat, waar een aantal gerichte acties plaatsvonden om de telefonische toegankelijkheid en bereikbaarheid te verbeteren. In een gezamenlijke training van de secretariaatsmedewerkers zal dit onderwerp in 2009 verder worden uitgewerkt. Elders in het jaarverslag leest u meer over hoe andere afdelingen invulling geven aan de kernwaarden.
KWALITEITSBELEID > PAGINA 5 ZORG EN INNOVATIE > PAGINA 2
> Zorg en innovatie
Januari 2008 • Provinciale aanpak kindermishandeling vastgesteld • Proefaudit HKZ
Februari
Maart
• Start doelrealisatie binnen beide regio’s en sector jongere jeugd • Project Professionalisering voltooid
April
• Initiatief agrarische projectgezinnen • Eigen Kracht Conferentie en Familie Netwerk Beraad toegevoegd aan aanbod
Mei
• HKZ gecertificeerd • Werkbezoek gedeputeerde • Toezegging minister Rouvoet extra middelen om wachtlijsten weg te werken
Juni • Extra plaatsen voor pleegzorg en intensief ambulant • Start onderzoek telewerken
• Instellingsmiddag over gezinsgericht werken • Start onderzoek over werkdruk/werklast
AMBULANT EN DAGBEHANDELING
Professionaliseren en herpositioneren Het afgelopen jaar heeft vooral in het teken gestaan van de verdere professionalisering van het personeel, de herpositionering van het ambulante werk, het uitwerken van de kernwaarden van onze instelling, het verminderen van de wachtlijst en het opzetten van een aantal pilots binnen de dagbehandeling. Belangrijk was de start van de IAG-opleiding aan de leidinggevenden van het ambulante werk, verzorgd door de
REGIO MIDDEN-KENNEMERLAND Aanval op de wachtlijst
Hogeschool Leeuwarden. IAG staat voor intensieve ambulante gezinsbehandeling. Na de training van de leidinggevenden zullen de uitvoerende werkers in 2009 worden geschoold in de IAG. Er wordt gewerkt aan een instellingsbreed begrippenkader en een gezamenlijke basis in de aanpak en werkwijze binnen de ambulante modulen, door het scholen van alle leidinggevenden en uitvoerenden. Dit is vooral van belang in het kader van de herpositionering, die in 2009 gereed moet zijn.
Veel energie is gestoken in het terugdringen van de wachtlijst. Alle creativiteit en inventiviteit hebben de medewerkers aangewend om zoveel mogelijk wachtende cliënten een aanbod te doen, in de vorm van ambulante overbruggingshulp, cursusaanbod en parttime plaatsingen in de groepen. Helaas is het niet gelukt om iedereen te helpen en zijn er nog altijd gezinnen die op hulp moeten wachten.
Twee pilots Aan het eind van het jaar zijn bovendien de voorbereidingen gestart voor twee pilots die in 2009 moeten gaan draaien. Het gaat om een kortdurend intensief gedragstherapeutisch aanbod voor kinderen van 0-7 en 6-14 jaar.
Uitwerking van kernwaarden Ook in Midden-Kennemerland is veel aandacht besteed aan de kernwaarden van OCK het Spalier (zie ook elders in dit jaarverslag). Er is hard gewerkt aan de verbetering van de bereikbaarheid van onze medewerkers. Door het hoge percentage parttimers blijft dat een punt van aandacht. De kernwaarden hopen we herkenbaar te maken in onze manier van werken, met name in de omgang met de cliënten en
onderling met collega’s. Op de locatiedag in oktober zijn alle medewerkers bezig geweest met de uitwerking van de kernwaarden. Dat heeft geleid tot tal van suggesties om zaken te verbeteren, waaraan door iedereen actief is bijgedragen. In 2009 zullen de suggesties verder worden uitgewerkt. Aan de hand van de in oktober afgenomen C-toets hopen we zicht te krijgen op de resultaten van deze acties.
‘IAG-opleiding door Hogeschool Leeuwarden’
HOGESCHOOL INHOLLAND
Investering met meerdere vruchten
Vraag & aanbod (excl. crisisplaatsingen)
Aantal aanmeldingen OCK het Spalier en INHOLLAND School of Social Work Haarlem blijven investeren in een goede samenwerking. Doel is om een hoogwaardig opleidingsaanbod te blijven leveren aan studenten dat aansluit op de behoeften van de praktijk. Ook kan de samenwerking resulteren in nieuwe medewerkers die beschikken over de door OCK het Spalier gewenste competenties. In de praktijk betekent het dat een van de sectormanagers voorzitter is van de Beroepenveldcommissie, die zorgt voor de afstemming tussen onderwijs en werkveld. Daarnaast stelt OCK het Spalier met voorrang stageplekken ter beschikking voor studenten. Ook verzorgen wij informatieochtenden voor eerstejaars en bieden wij docenten de gelegenheid om op werkbezoek te komen.
597
576
Aantal wachtenden (op 31-12)
459
2006
2007
144
134
2006
2007
2008
Aantal plaatsingen
498 429 372
EXTERNE CONTACTEN > PAGINA 7 2006
2
175
2007
2008
2008
Juli
Augustus
• Groen licht voor nieuwe behandelgroep in Velsen-Noord
September
• Project Chathulpverlening van start • Opnieuw extra capaciteit van Rijksoverheid
Oktober
• Zwan Hutten 40 jaar in dienst • Bedrijfsfitness van start! • Start Project Geïntegreerde toegang • Resultaten Medewerkers Tevredenheidsonderzoek in beeld
• Locatiedag Heemskerk • Onderzoek onder oud-cliënten afgerond • Participatiebijeenkomst sector oudere jeugd
SECTOR JONGERE JEUGD
Het zorgprogramma Orthopsychiatrie begint zijn belang te bewijzen. De aanmeldingen zijn in de loop van het jaar toegenomen. Het probleem was ook nu weer het tijdig doorplaatsen van de kinderen die het zorgprogramma succesvol hebben doorlopen. Vanwege een niet-sluitende begroting zijn de behandelingsgroepen opnieuw onderworpen aan een kritisch onderzoek naar de inrichting en organisatie. Dat heeft geleid tot een herindeling van het aanbod. Gestreefd wordt naar meer differentiatie en kleinschaligheid. Als alternatief voor opname binnen de behandelingsgroep werd het concept van Agrarische Projectgezinnen ontwikkeld. Daarmee werd een kwaliteitsslag gemaakt, die in eerste instantie werd ingeluid door een bezuinigingsnoodzaak. We zijn er nog niet. Het is niet gelukt om de doelstelling van bezuiniging geheel te realiseren. De vraag naar waar de grenzen liggen wordt steeds meer evident.
2006
Aantal aanmeldingen excl. crisis Totaal Justitieel Vrijwillig Provinciaal Landelijk Jongens Meisjes Ingetrokken Afgewezen Aantal wachtende 01- 01 Aantal wachtende 31-12
December • Afname C-toets • Onderzoek Cliënt geholpen afgerond • Afscheid Pleegzorg Centrale Noord-Holland • Herpositionering ambulant
• Week van de Jeugdzorg succesvol verlopen • Open dagen binnen de instelling • Externe audit positief beoordeeld
AMBULANT EN DAGBEHANDELING
REGIO ZUID-KENNEMERLAND
Behandelingsgroepen kleiner en diverser
Aantal geplaatst Ambulant Dagbehandeling 0-7 Dagbehandeling 6 -18 Res JJ Tussengroep Zeeboei Schakel Res OJ Pleegzorg Crisisvoorzieningen, JJ en OJ Confetti Kortdurende opvang PEL Totaal Totaal exclusief crisis
November
121 40 28 16 13 2 74 55 171 7 8 8 543 372
2006 459 253 206 456 3 267 192 85 38 151 144
2007 135 52 46 21 7 2 72 54 223 11 14 15 652 429
2007 576 247 329 309 20 321 255 93 24 144 134
Varianten verbinden voor betere doorstroming
Succes met De Zeeboei In het kader van tijdelijke wachtlijstmiddelen heeft de Crisisunit in 2008 de tijdelijke wachtgroep ‘De Zeeboei’ voortgezet, omdat het aanbod zeer succesvol bleek. Juist vanwege de tijdelijkheid van het project was er een grote doorstroom van kinderen. De doorgeplaatste kinderen kregen een goede vervolgplek. Deze zorgvariant voorziet dus duidelijk in een behoefte. De projectgezinnen zijn goed benut geweest. In juli 2008 heeft er in het project in Driehuis een wisseling van projectouders plaats gevonden. De overdracht is naar omstandigheden soepel verlopen en de opgenomen kinderen konden in het huis blijven wonen. De moeizame zoektocht naar geschikte projectouders heeft wel geleid tot discussie over de capaciteitsgrootte van dit type projecten. In 2009 zal daar verder naar gekeken worden.
Ook in Zuid-Kennemerland heeft de herpositionering van het ambulante werk veel aandacht opgeëist. Daarnaast zijn er verdergaande verbindingen gemaakt tussen de dagbehandelingsvarianten (0-7, 6-14 en 12-18 jaar). Een eventuele doorstroming van de cliënt kan daardoor vloeiender verlopen.
157 53 33 12 19 3 59 72 181 7 17 6 619 498
2008 597 294 303 572 25
37 25 140 175
Residentieel oudere jeugd Fasenhuizen KTC’s Behandelgroepen Behandelgroep Velsen Noord Pleegzorg Spoedeisende zorg Confetti Kortdurende opvang Overbruggingsproject PEL
Beeindigde plaatsingen Ambulant Dagbehandeling 0-7 jr Dagbehandeling 6 -18 jr Res JJ Tussengroep Zeeboei Schakelgezinnen Res OJ Pleegzorg Crisisvoorzieningen Confetti Kortdurende opvang PEL
Evenals vorig jaar stond de samenwerking met de ketenpartners prominent in de jaarplanning. Centrale thema’s zijn een goede afstemming van en een betere aansluiting op elkaars aanbod. In verschillende samenwerkingsverbanden worden de thema’s nader uitgewerkt. Doel is een keten te creëren waarin cliënt en collega’s de juiste weg kunnen inslaan en doorlopen. In dit kader neemt Zuid-Kennemerland ook deel aan het Triple P project van de JGZ.
Tijdelijke plek Tenslotte is de Locatie Aerdenhout tijdelijk verlaten ten behoeve van een grootse renovatie. Op de Leidsevaart is, in het oude Connexxion-gebouw, een prima tijdelijk onderkomen ingericht, waarin jeugdhulp, verblijf en onderwijs gewoon doorgaan.
2006 % bezet 107.02 100.43 121.37
2007 % bezet 142.05 102.06 152.47
ROSS capaciteit 40 8 11
capaciteit 190 80 36
2008 % bezet 102.98 98.95 106
RR
capaciteit 150 80 36
16 12 6 10 4 16 -
89.83 94.82 100.18 81.86 87.26 84.59 -
22 6 4 4 16 6
96.86 91.78 74.63 97.53 85.96 86.93 56.31
6 -
22 6 0 4 4 16 6
94.68 96.08 81.66 100 80.05 87.41 85.75
8 -
16 25 34 182 8 12 5 10
112.83 92.64 91.35 96.54 96.51 91.42 47.34 56.74
16 133.55 25 99.73 34 84.65 - niet gestart 182 106.09 8 95.65 6 134.61 5 95.92 10 82.71
8 7 8 10 4 -
24 92.80 25 89.19 34 90.30 8 niet gestart 192 97.81 8 85.18 6 86.48 5 74.93 6 83.88 10 71.45
4 18 4 -
aantal 79 31 17 19 6 1 61 50 174 10 7 13
2006 dagen 456 595 510 643 65 201 365 701 45 213 128 143
2007 dagen 440 432 504 598 166 1643 376 613 33 276 119 135
aantal 141 63 37 16 12 3 54 62 189 10 17 10
capaciteit 150 80 36
Residentieel jongere jeugd Behandelgroepen Intensieve behandelgroepen Tussengroep Zeeboei Long stay ‘de Roef’ en gezinshuis Schakelgezinnen Spoedeisende zorg PIB
Afstemming met ketenpartners
De dagbehandeling van 0-7 jaar heeft haar aanbod verbreed met een observatie-/behandelgroep. De maximale verblijfsduur is zes maanden. Binnen die periode moet antwoord op een observatievraag gegeven kunnen worden en, indien nodig, helder zijn waar het kind het best terecht kan voor een vervolgaanbod. Dat kan intern zijn, maar ook extern. De ouder-kindgroep heeft haar focus verlegd naar een aanbod dat grotendeels gericht is op de thuissituatie. Staptoe (dagbehandeling 12-18 jaar) heeft een breed scala van mogelijkheden ontwikkeld om jongeren en hun ouders gemotiveerd aan de slag te laten gaan
2008 Bezettingspercentage Ambulant Dagbehandeling 0 -7 jr Dagbehandeling 6 -18 jr
met hun specifieke hulpvraag. Een visiedocument is in ontwikkeling.
aantal 98 51 32 15 14 3 64 51 222 8 13 15
2008 dagen 490 462 515 488 127 148 399 847 43 310 103 236
42 8 11
3
> Zorg en innovatie
VOORZIENING VOOR PLEEGZORG
Aantal plaatsen boven 200 Bij de Voorziening voor Pleegzorg heeft 2008 in het teken gestaan van verdere uitbreiding van de capaciteit. Die nam toe van 192 naar 210-230 plaatsen. In het laatste kwartaal zijn de plannen vastgesteld voor de eerder aangekondigde wijziging van de coördinatiestructuur. Met ingang van 2009 is de nieuwe structuur geëffectueerd.
zieningen zouden vanaf die datum de functies voorlichting, werving, selectie en ondersteuning zelf uitvoeren. Uiteindelijk vond de ontmanteling eerder plaats: per 1 oktober zijn de functies (exclusief de administratie) overgedragen aan de respectievelijke voorzieningen. Voor de betrokken medewerkers zijn, in goed overleg met de collega-zorgaanbieders, goede perspectieven gerealiseerd.
PleegzorgCentrale opgeheven Begin 2008 werd het besluit genomen om de PzC aan het begin van 2009 te ontmantelen. De samenwerkende voor-
SECTOR OUDERE JEUGD
Inhaalslag met doelrealisatie De sector Oudere Jeugd diende een inhaalslag te maken met doelrealisatie. Alle inhoudelijk behandelcoördinatoren, teamcoördinatoren en pedagogisch medewerkers zijn daarin getraind door PI-Research. De werkwijze is in alle werkeenheden geïmplementeerd.
Ook is een mogelijkheid tot diagnostisch onderzoek gerealiseerd. Met een geschikte testruimte, nieuwe tests en beschikbare formatie zijn twee IBC’s (gedragswetenschappers) in staat dergelijke onderzoeken uit te voeren.
Van kortdurend naar overbrugging Met de aanstelling van twee begeleiders is in 2008 de jongerenparticipatie nieuw leven ingeblazen. Deze medewerkers beleggen samen met jongeren en de sectormanager twee keer per jaar een bijeenkomst. In oktober is de eerste bijeenkomst geweest.
‘Training in omgaan met alcohol-/drugsgebruik’
Op verzoek van de medewerkers van fasehuis Driehuis is het gelukt eind oktober de Kortdurende Opvang (KDO) los te koppelen van fasehuis Driehuis. Door extra wachtlijstmiddelen en een leegstaand pand aan de Verspronckweg is het KDO opgegaan in het Overbruggingsproject Verspronckweg. Dit project wordt gefinancierd met tijdelijke wachtlijstmiddelen tot en met december 2009. Eind 2009 zal besloten worden over het al dan niet doorgaan met het project.
In juni 2008 is de evaluatie van de fasering van de behandelgroepen afgerond. De aanbevelingen zijn overgenomen in de notitie Fasering Behandelgroepen.
Drugsbeleid in praktijk De commissie Drugsbeleid is eind 2008 met de notitie Algemeen Drugsbeleid OCK het Spalier gekomen. Het beleid zal 2009 geïmplementeerd worden. Alle pedagogisch medewerkers binnen de sector oudere jeugd zijn door de Brijder Stichting getraind in het omgaan met jongeren die alcohol en/of drugs gebruiken. Daarnaast hebben OCK het Spalier en de Brijder Stichting de samenwerking uitgebreid met twee experimenten in 2009: chathulpverlening en een inloopspreekuur op de locaties Centraal Bureau in Santpoort-Noord en het Wilsonsplein in Haarlem.
Balans per 31 december 2008 2008
Vaste activa Immateriële vaste activa Financieringskosten gebouwen
143.314
259.584 16.796.071 211.184 431.914 36.392 186.922 40.203 -
175.967
430.210
155.782 681.057
155.782 567.648
23 858.663 1.355.035
2.849.560 961.496 189.252
1.780.440
2.528.995 801.574 194.406 4.000.308
Langlopende schulden Subsidie FINH-projecten Staat der Nederlanden – waarborghypotheken Financiële instellingen Pensioenfondsen Eigen bijdragen bouwprojecten
3.524.975
7.255.386
7.255.386
2.362.358 4.238.238 38.117 2.691.234
2.902.431 4.364.263 44.470 2.691.234
4.593 8.208.350
1.153.640 5.721 5.956.090 5.961.811 25.547.917
Kortlopende schulden Crediteuren Te betalen subsidie Provincie NH Belastingen/premies sociale verzekeringen Overige schulden/overlopende passiva
170.875 198.126
991.559 1.896.173
759.899 1.855.818 4.385.331 27.184.693
2.984.718 25.547.917
2008 Werkelijk
Begroot
19.864 1.073
19.442 462
Totaal baten
20.937
19.904
Uitgaven Personeelskosten Apparaatskosten Accommodatiekosten Verzorgings- en vervoerskosten Activiteiten (oa. pleegzorg) Bijzondere baten en lasten
14.145 1.103 2.246 1.080 1.413 517
14.057 1.041 2.111 1.212 1.175 -
Totaal lasten
20.504
19.596
433
308
Exploitatiesaldo (- = tekort) 17.257.784
481.770 1.015.829
(Bedragen x 1.000 euro’s) Inkomsten Subsidies Prov. Noord-Holland Overige subsidies en opbrengsten
23 858.663 921.754
16.585.334
8.212.942 27.184.693
4
Voorzieningen Voorziening Wachtlijstgelden 2006 en 2007 Onderhoudsvoorziening Voorziening uitgestelde beloningen
18.256.499
29.328
Eigen vermogen Stichtingskapitaal Algemene reserve Risicoreserve Provincie NH
2007
2.213.721
262.774 16.965.627 227.635 542.626 27.169 178.047 52.621 -
866.167 Liquide middelen Kassaldi Banken
2008
2007
17.962.270 Vlottende activa Vorderingen Te vorderen subsidies Provincie Noord-Holland Te vorderen subsidies Overige vorderingen en overlopende activa
Er is een grote vraag naar plaatsen in een 24-uurs KamerTrainingsCentrum (KTC) door zwaarder wordende problematiek van de aangemelde jongeren. Besloten is om in 2009 de niet 24-uurs KTC’s IJmuiden en Duvo te sluiten en op te laten gaan in een nieuwe 24-uurs KTC in Haarlem. Vooruitlopend op een organisatiebreed onderzoek naar de werkdruk bij (I)BC’s en pedagogisch medewerkers is het gelukt uren vrij te spelen voor uitbreiding van IBC-uren voor ontwikkeltaken en beleidszaken.
Exploitatierekening
(in euro’s)
Materiële vaste activa Grond. terreinen en tuinaanleg Gebouwen Installaties Inventarissen Audio- en video-apparatuur Computerinstallaties Bedrijfsauto’s Bedrijfsmiddelen in uitvoering
Nieuwe 24-uurs KTC
> Kwaliteitsbeleid
C-TOETS
DOSSIERONDERZOEK
KLACHTEN
Van indicatie tot hulpverleningsplan
Alles duidelijk?
1x geluidsoverlast
Aan de hand van een checklist vindt jaarlijks het intern dossieronderzoek plaats. Het onderzoek richt zich op de aanwezigheid van geldige indicatiestellingen en hulpverleningsplannen, het opstellen en werken met doelen en de mate van tevredenheid over de behaalde resultaten. Voorafgaand aan het onderzoek zijn de indicatoren per onderdeel vastgesteld. Vanuit de analyse van de uitkomsten zijn per sector en regio verbetermaatregelen vastgesteld die zijn opgenomen in de diverse jaarplannen.
Eind 2008 is het cliënttevredenheidonderzoek, ofte wel de C-toets, weer uitgevoerd. De toets vindt eens in de twee jaar plaats. Aan het onderzoek is een extra vraag toegevoegd: OCK het Spalier wil graag weten of alle mondelinge en schriftelijke informatie die aan de cliënten wordt verstrekt begrijpelijk en voldoende is. De analyse van de resultaten zal begin 2009 plaatsvinden. In 2008 is landelijk een tevredenheidsonderzoek speciaal voor pleegouders ontwikkeld (P-toets). In maart 2009 zal de betreffende vragenlijst worden uitgezet.
Gedurende het verslag jaar zijn er geen klachten in behandeling genomen door de onafhankelijk klachtencommissie. Wel heeft een buurman van een voorziening voor oudere jeugd geklaagd over geluidsoverlast. Deze klacht is behandeld door de betreffende leidinggevende.
Enkele speerpunten voor 2009 zijn: • volledig geldige indicaties in overleg met Bureau Jeugdzorg en het aanscherpen van de bijbehorende administratieve processen; • opstellen van het eerste hulpverleningsplan vóór aanvang van de plaatsing; • doelrealisatie meer zichtbaar maken in het hulpverleningsplan. In het dossieronderzoek van 2009 wordt getoetst in hoeverre de genomen maatregelen ook tot het gewenste resultaat hebben geleid.
DOELREALISATIE
‘Cliënt geholpen’ meet effectiviteit Samen met PI-Research hebben NoordHollandse zorgaanbieders en Bureau Jeugdzorg het project 'Cliënt Geholpen' afgerond. De belangrijkste vraag die aan het project ten grondslag lag, was of de geboden hulp zinvol/effectief is geweest. Een belangrijk doel was om tot onderlinge afstemming en vergelijking te komen, zodat resultaten eenduidig en valide zichtbaar worden. Ook beoogde het project om een procedure te ontwikkelen die aansluit bij de dagelijkse praktijk van de zorgaanbieders. Door de verschillen in voortgang bij de zorgaanbieders is 'Cliënt geholpen' meer een ontwikkelproject geworden dan aanvankelijk de bedoeling was. De resultaten
zijn naar omvang gemeten te beperkt, waardoor de gegevens niet altijd representatief zijn. Niettemin heeft het project belangrijke bevindingen opgeleverd, op basis waarvan wij gezamenlijk verder kunnen werken. Het Instellingen Beraad heeft de aanbevelingen uit het eindverslag Prestaties in de Provincie integraal overgenomen. Ook binnen OCK het Spalier was het aantal feitelijk gescoorde hulpverleningstrajecten nog niet voldoende om tot betrouwbare conclusies te komen. Momenteel wordt binnen de regio’s en sectoren gewerkt aan de uitwerking van de onderzoeksresultaten, waaronder een uniforme wijze van scoring en invoering in het cliëntregistratiesysteem.
CLIËNTENPARTICIPATIE
FOBO
‘Agressie’ meest gemeld Met een totaal aantal van 137 FOBO-meldingen is duidelijk dat inmiddels alle medewerkers bekend zijn met deze meldingsprocedure. In 121 gevallen ging het om ‘uitingen van agressie’ van de jongere kinderen (0-12). Het gaat dan om schoppen, slaan en soms ook bijten, veelal als reactie op frustratie. De vraag kan gesteld worden of ‘agressie’ daarvoor de juiste benaming is.
Agressietrainingen zijn overigens een vast onderdeel van het opleidingsplan van de organisatie.
De meeste medewerkers beschouwen dit soort van gedrag binnen deze groepen kinderen niet als bijzonder. In 13 gevallen betrof het kleinere ongelukjes binnenshuis of op de speelplaats. De overige 3 meldingen betroffen bijna-ongelukken, bijv een kind dat bij een schommel weggetrokken werd. Tijdens het jaarlijkse managementreview zijn de meldingen aan de orde geweest en is er geen aanleiding gezien om tot aanpassingen van het beleid te komen.
• Ruimte en grenzen rond seksualiteit Onderzoek onder 52 instellingen voor 24-uurs jeugdzorg naar het beleid op het gebied van seksualiteit. Op de thema’s bejegening, seksualiteit en preventie scoort OCK het Spalier een +. Op de thema’s reactie en deskundigheid een +/-.
Contact met de Inspectie Jeugdzorg In 2008 is OCK het Spalier bij vier onderzoeken van de Inspectie betrokken geweest. Voor zover bekend bij het uitbrengen van dit verslag worden de resultaten hieronder kort vermeld.
• Aandacht voor seksualiteit Praktijktoets van dezelfde thema’s als bovengenoemd, met dezelfde uit-
Naar wensen en ideeën komsten. Verbetermaatregelen zijn inmiddels doorgevoerd. • Vragenlijst Risico-indicatoren Schriftelijke inventarisatie van de thema’s personeel, sturing, kwaliteit aanbod en stabiliteit groep. Aan de hand daarvan zal beoordeeld worden in hoeverre gericht toezicht door de inspectie noodzakelijk is. De uitkomst is nog niet bekend. • Veiligheid pleegzorg Landelijk onderzoek onder de pleegzorgaanbieders naar de veiligheid van pleegkinderen. De inspectie beveelt aan om een verbeterplan op te stellen om tot beleid te komen voor de screening op de veiligheidsrisico’s van het pleeggezin en het toezicht op de veiligheid van pleegkinderen in het pleeggezin. Verbetermaatregelen zijn inmiddels doorgevoerd.
Ouders en verzorgers hebben aan de hand van een vragenlijst kunnen aangeven in hoeverre zij behoefte hebben aan participatie. Ook is hun gevraagd om ideeën te leveren over hoe dat vervolgens vorm zou kunnen krijgen. In een aparte vragenlijst is die vraag ook aan pleegouders gesteld. De respons van ouders/verzorgers was 17%, die van pleegouders 28%. De uitkomsten van het onderzoek worden nu uitgewerkt door een interne werkgroep. Doel is om tot een opzet te komen die beter aansluit bij wat cliënten naar voren brengen. Binnen de afdelingen krijgt cliëntenparticipatie al vorm in bijeenkomsten, die georganiseerd worden rond een actueel thema.
5
> Bedrijfsvoering
FONDSEN EN GIFTEN
FINANCIËN
Welkome hulp Zonder hulp van ons goed gezinde fondsen zou een aantal belangrijke uitgaven niet mogelijk zijn geweest. Zo organiseerde Stichting 2e Kans een fantastische boottocht met onze jongeren en zorgde zij voor een aantal jongeren-pc’s. Ook het Weeshuis der Doopsgezinden en het Bouwfonds Rabobank maakte de aankoop van pc’s mogelijk. Het Nationaal Fonds Kinderhulp zorgde weer voor een genereuze sinterklaas en stelde ons in staat vakanties voor de kinderen te organiseren. Het Kinderhuis Zandvoort leverde daaraan eveneens een mooie bijdrage. Stichting De Coen Hoeve stelde wederom haar fraaie vakantieboerderij beschikbaar.
ONDERNEMINGSRAAD
Advies en instemming Ook in 2008 hebben de OR en het bestuur frequent overleg gehad en gesproken over zowel advies- als instemmingsgevoelige onderwerpen. Onderwerpen die hierbij aan de orde zijn geweest en waarvoor advies dan wel instemming is gevraagd/verleend zijn o.a.: • gewijzigde FOBO-procedure; • protocol grensoverschrijdend gedrag; • regeling bedrijfsfitness; • herpositionering ambulant; • herstructurering Voorziening voor Pleegzorg; • plan van aanpak werkdruk; • ontvlechting Pleegzorgcentrale; • herstructurering aanbod KTC’s; • herindeling behandelaanbod jongere jeugd; • kortdurende opvang van fasehuis Driehuis.
Positief saldo over 2008 ACCOMMODATIES
Opfrissen, stofferen en vertimmeren Verschillende panden werden in 2008 onderworpen aan groter onderhoud. Ook is alle eigen accommodatie geïnspecteerd en een nieuw meerjarenplan voor onderhoud vastgesteld. Bij de sector Jongere Jeugd is de Zeeboei weer opgestart, na vervanging van het meubilair en het opfrissen van het binnenschilderwerk. Voor het Overbruggingsproject is het pand aan de Verspronckweg door de eigen Technische Dienst volledig onder handen genomen. Bij de nieuwe behandelgroep Artemis in Velsen-Noord heeft de woningcorporatie het daarvoor bestemde woonhuis volledig gerenoveerd. De groep is in maart 2009 van start gegaan. De accommodatie in Aerdenhout wordt gedurende ruim een jaar volledig gerenoveerd. De vervangende huisvesting in het voormalig kantoorgebouw van Connexxion aan de Leidsevaart is ingrijpend aangepast aan de wensen van de gebruikers. De dagen rond kerst zijn besteed aan
de verhuizing van de inboedel, zodat na de jaarwisseling de gebruikers direct op hun nieuwe locatie aan de slag konden. Alle panden zijn voor klein onderhoud regelmatig bezocht door de Technische Dienst. De wensen van de gebruikers zijn daarbij steeds meegewogen. Het pand aan de Zuiderhoutlaan, waar het Kinder- en JeugdTraumaCentrum gevestigd is, is grotendeels voorzien van nieuwe stoffering en kantoormeubilair. Daarna is het pand aan de buitenzijde geschilderd. Bij de dagbehandeling in MiddenKennemerland zijn de ‘natte groepen’ (toiletten, wastafels) aangepast. Ze zijn nu nog veiliger en door alle gebruikers zelfstandig te gebruiken. Ook de komende jaren zal het onderhoud in eigen beheer of door derden worden uitgevoerd overeenkomstig het vastgestelde huisvestingsbeleid. Daarvoor heeft een externe consultant, na grondige inspectie van alle eigen panden, het meerjarenonderhoudsplan geactualiseerd.
In 2008 zijn door OCK het Spalier forse inspanningen geleverd om de wachtlijsten weg te werken met de daarvoor bestemde extra middelen. Op termijn zullen wel budgetproblemen ontstaan, omdat de gehanteerde normen voor de nieuwe capaciteitsplaatsen niet op hetzelfde niveau liggen als de oude normprijzen. Door de toekenning van de extra middelen, het feit dat niet alle structurele capaciteit direct ingezet kon worden en door enkele incidentele opbrengsten is over 2008 sprake van een positief saldo. De financiële administratie heeft zich in 2008 intensief bezig gehouden met het begroten en verantwoorden van de extra middelen en de invoering van het PxQsysteem, met ondersteuning van twee projectleiders van Deloitte. Voor 2008 was onder meer een verbetering van de financiële rapportages gepland. Door PxQ is het noodzakelijk geworden om alle financiële rapportages opnieuw op te bouwen en in te richten. In de loop van 2009 zal dit onderwerp wederom alle aandacht krijgen, met name om in alle nieuwe informatiebehoeften te kunnen voorzien.
VEILIGHEID
Controle op water- en brandveiligheid In de arbomaand april zijn alle bedrijfshulpverleners op herhaling geweest voor de cursus Eerste Levensreddende Handelingen(EHL), waarbij ook het gebruik van de hartdefibrillator weer aan de orde kwam. Daarnaast is op alle locaties een ontruimingsoefening gehouden, zodat alle gebruikers, inclusief de jongeren, weten wat te doen in geval van een calamiteit. Ook externe ogen hebben gekeken naar de risico’s en veiligheid. De arbodienst
heeft de drie jaarlijkse risico-inventarisatie & evaluatie uitgevoerd. Het PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland heeft op enkele locaties gekeken naar de uitwerking in de praktijk van de legionellabeheersplannen. De brandweer controleerde de meeste panden op brandveiligheid. In Heemskerk vond een interne arborondgang plaats. Alle verbeterpunten zijn uitgewerkt in een concreet plan van aanpak.
Op alle vestigingen waar door jongeren en medewerkers wordt gegeten, is een hygiënecode verspreid met aandachtspunten en een checklist en ter plekke toegelicht. Kritische apparatuur zoals liften, brandblussers en brandmeldcentrales is weer gekeurd en heeft het jaarlijkse onderhoud gehad.
AUTOMATISERING
Onderzoek naar telewerken Ook voor de afdeling Automatisering bracht de verhuizing van kinderen en medewerkers uit Aerdenhout naar de Leidsevaart veel extra werkzaamheden met zich mee. Het betekende een volledige migratie van het computernetwerk: pc’s, servers en printers. Op een aantal locaties kon nieuwe hardware geplaatst worden, met name nieuwe servers en computers met de bijbehorende TFT-schermen.
6
Dankzij aanzienlijke giften kon op verschillende locaties voor oudere jeugd een start gemaakt worden met het verdubbelen van de jongerencomputers. Tevens is een internetaansluiting gemaakt op de diverse kamers van de jongeren om te kunnen internetten via een beveiligde verbinding. Deels zijn Apple-computers geïmplementeerd naast de bestaande Windows-computers, zodat de jongeren meer mogelijkheden hebben om multimediatoepassingen te gebruiken.
Ook is begonnen met het onderzoek naar de mogelijkheden van telewerken, zodat medewerkers flexibel kunnen werken vanuit verschillende locaties. Vrijwel alle machines zijn voorzien van een tool waarbij de helpdesk Automatisering kan meekijken op het scherm van de medewerker en desgewenst online ondersteuning kan bieden. Door diverse opschoningen in het systeem is de datagroei met ruim 30% afgenomen.
> Externe contacten
FINANCIËN
WEEK VAN DE JEUGDZORG
PxQ: een nieuw financieringsstelsel
Pluimen en panna’s
Voor de bekostiging van de jeugdzorg is een nieuwe systematiek ontwikkeld, PxQ. De ‘P’ staat voor prijs per geleverde eenheid jeugdzorg, de ‘Q’ voor de hoeveelheid geleverde eenheden jeugdzorg. Door prijs- en hoeveelheidafspraken met de subsidieverstrekker moet zo een output-financiering gerealiseerd worden. De basis in deze systematiek bestaat uit de drie functies die in de Wet op de Jeugdzorg zijn vermeld: verblijf, jeugdhulp en observatiediagnostiek. Deze functies kunnen door Bureau Jeugdzorg gespecificeerd worden naar 8 aanspraken. Aan deze aanspraken zijn 20 bekostigingseenheden verbonden. Deze uniforme benadering maakt onderlinge vergelijking tussen zorgaanbieders mogelijk. Belangrijke wijziging ten opzichte van de oude systematiek is dat de jeugdhulp moet worden losgekoppeld van de verblijffuncties en dat de CliëntContactTijd (CCT) en CliëntenGebondentijd (CGT) van de geleverde jeugdhulp worden geregistreerd.
Daarvoor is een ingrijpende wijziging van de financiële en kindregistratiesystemen noodzakelijk. In het convenant over PXQ is bepaald dat het nieuwe systeem begin 2009 ingericht moet zijn en dat 2009 als testjaar zal dienen. De planning is dat in 2010 het systeem definitief wordt ingevoerd. De Provincie heeft de zorgaanbieders verzocht om de begroting voor 2010 op te stellen volgens PxQ en ook op deze wijze te rapporteren. Binnen een stevige projectstructuur zijn in 2008 de voorbereidingen getroffen voor de implementatie. Daarbij zijn met name de begrotingsystematiek, de tijdregistratie en het productenboek opgezet. De projectleiding is in handen van Deloitte. Ook vanuit de brancheorganisatie wordt de implementatie op landelijk niveau door Deloitte begeleid. In 2009 zal met het systeem worden proefgedraaid.
De Week van de Jeugdzorg is succesvol verlopen. De zorginstellingen organiseerden met de provincie Noord-Holland diverse activiteiten rondom het thema ‘Thuis in de Jeugdzorg’. OCK het Spalier organiseerde in deze week drie open dagen. Deze vonden plaats op de locaties Heemskerk, Santpoort-Noord en Aerdenhout. In totaal hebben een kleine 200 mensen een of meer open dagen bezocht.
Onze communicatiefunctionaris had een tournee van Hakim – vooral bekend van Sesamstraat – langs alle jeugdzorginstellingen in Noord-Holland georganiseerd. Hakim gaf een uitmuntende serie voorstellingen voor de jonge kinderen. Bij het optreden in Aerdenhout was gedeputeerde Sascha Baggerman aanwezig. De kinderen van de orthopedagogische behandelgroepen in Zandvoort gingen met de groepswerkers naar Hoofddorp om te bowlen en te genieten van een lopend buffet in een Chinees restaurant. Voor de oudere jeugd (12-18 jaar) was er een speciaal programma, dat aansloot bij het nationale voetbalevenement ‘NK Panna’ in de Westergasfabriek in Amsterdam. De provincie Noord-Holland gaf tot slot alle pleeggezinnen een cadeaubon in de vorm van een ‘pluim’. Daarmee kunnen de pleeggezinnen kiezen uit verschillende leuke activiteiten voor het hele gezin zoals een dagje uit naar een attractiepark.
SAMENWERKING PROVINCIE
Actief in Instellingenberaad In het Instellingenberaad Noord-Holland werkt OCK het Spalier actief samen met de andere zorgaanbieders en Bureau Jeugdzorg aan de versterking van de jeugdzorg in Noord-Holland. In 2008 speelden de activiteiten zich af op de vier volgende deelgebieden: De samenstelling van de Raad van Bestuur, Raad van Toezicht en Klachtencommissie is ultimo 31-12-2008 als volgt: Raad van Bestuur Z. Hutten, algemeen directeur A.R. van Voorden, directeur zorg Raad van Toezicht: E. Neef, voorzitter Th. Beelen, lid Regio Zuid Kennemerland
Regio Midden Kennemerland
Dagbehandeling & Ambulant
Dagbehandeling & Ambulant
D.I. Hiel, lid G. Jongbloed, lid R.R.A. te Loo, lid K. Mesman Schultz, lid
• Strategische positionering Op dit terrein is veel werk verricht in het project van vraag naar zorg. Het gaat daarbij om een verbeterde startsituatie van zorgtrajecten, in nauwe samenwerking met Jeugd-GGZ en LVG.
Klachtencommissie A.Chr. Blom, voorzitter W.W. Kersten, lid A.H. Mesman, lid S. v.d. Ende, lid C.W. Baars, ambtelijk secretaris
• Kwaliteit en Innovatie De samenwerking kwam tot uiting in de Eigen Kracht-conferentie, familienetwerk-
Sector
Sector
Residentieel jongere jeugd
Residentieel oudere jeugd
Pleegzorgvoorziening
Confetti
beraden, het project Digitale Wachtlijstbegeleiding, de implementatie van de module Ambulante Spoedhulp en het LAAK-project. • Relatiemanagement en communicatie Er zijn voorbereidingen getroffen voor het uitbouwen van de communicatie naar een breder publiek en de activiteiten in het kader van de Week van de Jeugdzorg. •Informatie en Efficiency Eendrachtig is gewerkt aan de invoering van een gezamenlijk datawarehouse, in samenwerking met de ADD-groep, en de implementatie van de nieuwe financieringssystematiek.
KJTC I.S.M. JEUGDRIAGG
330 kinderen behandeld Pleegzorg Centrale Noord Holland
Kinder- en Jeugd TraumaCentrum
Centraal Bureau OCK het Spalier Ondersteunende diensten – Raad van Bestuur GAP Gemeenschappelijk AanmeldingsPunt – OR Ondernemingsraad
Het Kinder- & JeugdTrauma Centrum is een samenwerkingsverband van Jeugdriagg Noord-Holland-Zuid en OCK het Spalier. De kern van het werk betreft individuele en groepsbehandelingen aan misbruikte kinderen en hun (niet-misbruikende) ouders. In 2008 behandelde het KJTC 330 kinderen. 50% van de kinderen kreeg individuele en systeembehandeling,
20% van de kinderen alleen groepsbehandeling en 30% zowel groepsbehandeling als individuele/systeembehandeling. Naast de groepsbehandelingen voor de 165 kinderen werden voor even zoveel ouders/verzorgers van deze kinderen parallelgroepen gedraaid.
7
> Personeel & organisatie
2008 VERTROUWENSPERSOON
COACHING
De functie vertrouwenspersoon is in februari 2007 gestart. Er is een folder voor het personeel waarin de doelstelling, werkwijze en bereikbaarheid zijn vermeld. Deze informatie staat eveneens op het intranet. De vertrouwenspersoon beschikt over een gespreksruimte buiten het Centraal Bureau. De vertrouwenspersoon is gedurende de verslagperiode door vier medewerkers benaderd. Dat heeft geleid tot een aantal
Interne coaches doen
gesprekken. Twee medewerkers hebben de vertrouwenspersoon telefonisch geconsulteerd. De vragen hadden veelal betrekking op de werkrelatie tussen de medewerker en de betreffende leidinggevende. Ook de relaties binnen een team waren aanleiding voor contact met de vertrouwenspersoon. Bij de bespreking van het jaarverslag van de vertrouwenspersoon in het managementberaad kwam aan de orde dat de
medewerker die de functie van vertrouwenspersoon uitoefent ook andere werkzaamheden binnen de organisatie verricht. Daardoor kunnen situaties ontstaan waarin de vertrouwenspersoon in een belangenconflict komt. Daarop is besloten de functie van vertrouwenspersoon te laten uitvoeren door een functionaris van buiten de organisatie. In 2009 wordt hier verder uitwerking aan gegeven.
IN DIENST/UIT DIENST
Kleine aanwas van personeel In 2008 zijn in totaal 109 medewerkers in dienst getreden: • 101 medewerkers in het primaire proces, onder wie 60 invalkrachten; • 3 medewerkers in de categorie strategie, beleid en organisatie; • 5 medewerkers in de categorie ondersteunend personeel.
‘Uitstroomcijfer geeft aanleiding tot analyse’
Het instroompercentage over 2008 bedroeg op jaarbasis 25,89%, inclusief invalmedewerkers. Zonder invalmedewerkers was het percentage 17,65%. In 2008 totaal zijn 103 medewerkers uit dienst getreden: • 97 medewerkers in het primaire proces, onder wie 70 invalkrachten; • 4 medewerkers in de categorie strategie, beleid en organisatie; • 2 medewerkers in de categorie ondersteunend personeel.
Het uitstroompercentage over 2008 bedroeg op jaarbasis 24,47%. Zonder invalmedewerkers was het percentage 20,59%. Het uitstroomcijfer – beduidend hoger dan in 2007 – geeft aanleiding tot nader onderzoek en analyse, waarbij ook naar landelijke cijfers wordt gekeken. Op basis van de uitkomsten wordt bezien of aanvullende maatregelen gewenst zijn. Eind 2008 telde OCK het Spalier 417 medewerkers, 355 vrouwen en 62 mannen. Een toename van 2 in vergelijking met 2007.
goed werk Het werk van de interne coaches werd door leidinggevenden, medewerkers en bedrijfsarts op waarde geschat. De bedrijfsarts heeft ook dit jaar weer in zijn managementletter geadviseerd om de functies te continueren. Het aantal coachingscontacten is gedurende 2008 beperkt gebleven. Het betrof twee trajecten van teamcoaching en zeven trajecten voor individuele medewerkers. Bij de teamcoaching ging het respectievelijk om het doorbreken van een negatieve sfeer in het team en om het verkrijgen van duidelijkheid over de samenwerkingsproblemen binnen het team. In de individuele coachingstrajecten ging het om stagnerende reïntegratie na ziekte, preventieve hulp bij startende, onervaren medewerkers, dreiging tot vastlopen in het werk en hulp bij het omgaan met specifieke, ingrijpende incidenten tijdens het werk. De betrokken medewerkers gaven mondeling aan tevreden te zijn geweest met de coaching. De belangrijkste acties voor 2009 zijn: voorzien in de vacature, meer bekendheid geven aan de mogelijkheid tot het inzetten van de interne coach en het ontwikkelen van evaluatieformulieren.
Personeelssamenstelling In 2008 waren 355 vrouwelijke en 62 mannelijke medewerkers in dienst.
Ziekteverzuimoverzicht (excl. zwangerschap)
Uitstroompercentage
Heemskerk Heemskerk
4,23%
4,02%
IJmuiden
3,61% 3,14%
22,22%
Driehuis
20,61%
20,59% Santpoort-Noord Santpoort-Noord
13,25% Aerdenhout Aerdenhout Zandvoort Zandvoort
2005
2006
2007
2008
2005
2006
2007
2008
Opbouw personeelsbestand 423 344
417
355
m an ne n
324
415
62
346
395
77
2005
71
71
62
2006
2007
2008
Aantal mannen
355 vrouwen
2005
2006
2007
Aantal vrouwen
2008
2005
2006
2007
2008
Totaal mannen + vrouwen
Centraal bureau Middenduinerweg 44 Postbus 581, 2070 AN Santpoort-Noord T 023 520 25 00 F 023 538 77 60
[email protected] www.ockhetspalier.nl
© 2009 OCK het Spalier
Haarlem Haarlem
Redactie Morgenstrand Communicatie Vormgeving Dickhoff Design Druk Grafisch Centrum Cornegge
Externe invulling voorkomt belangenconflict
