Korte geschiedenis van het Kindertehuis Naar aanleiding van het 100 jarig bestaan van "het huis voor kinderen" willen wij in het kort de geschiedenis van ons huis vertellen. ln 1900 besloten de families Octave van de Werve en Hypoliet Meeus, die op dat ogenblik burgemeester van Wijnegem was, een werk te stichten voor de verlaten jeugd uit het Antwerpse. Naast het domein Mols (nu gemeentepark) kochten zij een groot stuk grond. Hier verrees in de kortste tijd een prachtíg gebouw ingedeeld volgens de normen van die tijd! Oorspronkelijk was het een weeshuis. Dit werk werd toevertrouwd aan de Zusters Oblaten van St. Benedictus. De eerste verantwoordelijke van ons huis was Mevr. Wwe ElisabethTrappé, zuster van de stichteres, Juf. Virginie Jacobs, oblate van St. Benedictus. ln 1903 werd in de tuin een Lourdesgrot gebouwd. Daar kwamen ook de dorpsmensen graag bidden. ln 1904 waren er in ons huis meer dan 200 kinderen aanwezig, verscheidene afkomstig uit de provincie Antwerpen, anderen kwamen vanuit Heverlee naar Wijnegem. Jongens en meisjes vormden gescheiden groepen, het huis zelf was dusdanig zo gebouwd. Van de kelder tot de zolder waren alle plaatsen symmetrisch ingedeeld. De refter van de grote meisjes bevond zich in de kelder, ook de wasserij, bakkerij en proviandkelder voor eetwaren. Keuken, klassen en naaiplaats voor de meisjes bevonden zich op het gelijkvloers. De eerste verdieping was volledig bestemd voor kapel, en een klein deel voor ziekenkamers. Een blinde muur scheidde de twee zijbeuken van mekaar, waarvan de linkervleugel voor de meisjes en de rechtervleugel voor de jongens bestemd was. ln 1904 werd het huis voor de aalmoezenier in de Kasteellei gebouwd. In 1914 bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog (1914-1g18), bevond het huis zich in een zeer gevaarlijke positie. Kinderen en zusters waren verplicht de vlucht te nemen naar veiliger oorden. De eerste etappe gebeurde te voet naar Merksem en in Antwerpen wilde men per boot naar Engeland vluchten, maar dit lukte niet. Zo ging de reis onverwachts per trein naar Veghel in Nederland, waar ze allen onderkomen vonden bij de Zusters Franciscanessen. Om te helpen voorzien in het onderhoud van al die vluchtelingenkinderen, werkten de grotere meisjes daar voor een confectiebedrijf uit Monnikendam. Ondanks de goedheid en de zorgen in het gastvrije klooster stierven, gedurende hun 5-jarig verblijf, de E.H. Aalmoezenier, Mr. De Herdt, 2 religieuzen en 22 kinderen. Ze zijn allen daar in Veghel begraven. ln april 1919 kwamen de kinderen terug uit hun ballingschap. ln april 1929 werd de elektriciteit aangesloten. Dat was een grote stap vooruit, want tot dan werden alle plaatsen met petroleumlampen verlicht en heel het huis met kolen verwarmd. ln 1930 richtte de toenmalige overste, Zr. Mathilde D'Hanis een landelijke huishoudafdeling op voor de grotere meisjes. Ook enkele zusters volgden deze cursussen. Deze afdeling stond onder het toezicht van de Zusters van het H. Hart van Maria van Berlaar. De inspectie en het uitreiken van de diploma's gebeurde eveneens door die Congregatie. Het onderricht en de praktijk vulden mekaar zo aan dat de meisjes hun leven als bekwame huisvrouwen verder konden uitbouwen.
Geschiedenis van het Kindertehuis - 1
ln 1939 bij de mobilisatie van het Belgisch leger, belandde de Generale Staf van het leger hier in het klooster. De omgeving werd belegerd met kanonnen en barakken omwille van de nabije brug over het Albertkanaal. ln 1940 diende de klokkentoren als observatiepost. De ruime kelders waren veilige schuilplaatsen voor al de bewoners van het huis. ln de nacht van 17 mei 1940 werd de brug - die reeds onderbouwd was met dynamiet - met een hels lawaai opgeblazen. Door die klap sneuvelde heel wat ruiten in het gebouw, maar Goddank waren er geen slachtoffers. De haven, de stad en de randgemeenten van Antwerpen hadden het erg te verduren onder de vele bombardementen. Ook Wijnegem leed veel stoffelijke schade en had veel slachtoffers te betreuren. Niettegenstaande de moeilijke bevoorrading hebben de zusters en de kinderen geen gebrek geleden. Dat was te danken aan de tussenkomst van Mr. De Winter bij Winterhulp op de gemeente en de edelmoedige inzet van de zusters die de nodige levensmiddelen bijhaalden. 1944 kende woelige dagen. De Engelsen drongen het land binnen. Bombardementen en gevechten werden gevreesd zodat de kelders opnieuw als verblijfplaatsen werden aangewezen. Van 16 tot 30 september was het risico te groot en vonden de zusters en de kinderen onderdak in het herbergzaam 'Mère Jeanne-lnstituut' op de Tabaksvest in Antwerpen. Op 8 december 1944 werd er verder gevlucht naar ons hoofdhuis in Heverlee. Enkele zusters bleven hier in Wijnegem ter plaatse om het huis te bewaken. De gemeente Wijnegem was er ondertussen erg aan toe. De pastorij en 18 klassen van de zusters Annonciaden werden totaal vernield, ook heel wat burgerhuizen. Enorm veel slachtoffers waren bedolven onder het puin. Op 30 april 1945 viel de laatste bom en op 8 mei – dag van de wapenstilstand – kon het gewone leven herbeginnen. Op 14 mei kwamen de kinderen terug uit Heverlee en op 15 mei werden de klassen heropend. ln 1947 werden grote verbouwingen en nieuwbouw gerealiseerd. Er werden twee nieuwe gangen aangebouwd en onderkelderd. De houten trap vanuit de kelder tot op de zolder werd vervangen door een trap in graniet.. De keuken verkleind, de kolenkachel vervangen door een stoomketel en moderne elektrische apparaten. De nieuwe refter kreeg een monastiek uitzicht met aangepaste eiken meubelen. De Christusfiguur werd ter plaatse in het glasraam gebeeldhouwd. De recreatieplaats kreeg een gelijkaardig uitzicht. De grond binnen en de weiden buiten de omheiningmuur bracht veel op aan aardappelen, groenten en fruit. Een echte boerderij met één paard, 5 koeien en regelmatig 2 varkens zorgden voor een gezonde voeding, vooral voor de naoorlogse verzwakte kinderen. Met de financiële tussenkomst (uitrustingstoelage van het N.W.K.), werden nieuwe bedden, matrassen, dekens, enz... aangekocht. De Ziekenafdeling werd gemeubileerd met de nodige moderne toestellen. De aankoop van het huidige speelplein met enkele speeltuigen werd voor de kinderen een aangename ruimte om in de vrije natuur te spelen en te ravotten. ln 1951 werd een 4de graadklas geopend voor 13-14 jarigen, de andere meisjes volgden verder beroepsschool bij de Zusters Annonciaden in het dorp. ln 1954 werd de kapel voor 2/3 verkleind en werden er afzonderlijke ziekenkamers ingericht voor de zusters en de kinderen, mede door de financiering van het N.W.K. dat de plannen moest goedkeuren. ln 1958 werden verharde rijstroken aangelegd. Samen met sierstruiken, bloemperken en gazon gaven die een mooi uitzicht aan de ingang van het huis.
Geschiedenis van het Kindertehuis - 2
ln mei 1965 werd de boerderij opgeheven, de koeien en het materiaal werden verkocht en de weiden achter de muur werden verhuurd aan landbouwer Franssen. Gedurende de grote vakantie werden 5 klassen omgebouwd in leefruimten om te kunnen starten met het gemengd verticaal opvoedingssysteem. Er werden 5 groepen gevormd met 90 kinderen. De verbouwingen verliepen vlot zo konden op 1 september de klassen in andere plaatsen van het huis ondergebracht worden. De kinderen op dat ogenblik waren hoofdzakelijk gerechtskinderen die permanent (week-, zon-, feest- en vakantiedagen) in ons huis verbleven. Begin november 1965 werden de eerste onderhandelingen aangeknoopt met de Dochters van Maria Hulp (Zusters van Don Bosco). Moeder Theresita en Zr. Rumolda waagden een treinreis naar Turijn met de toenmalige provinciale Moeder Ferrero en haar secretaresse zr. Marguerite Cantillon. Na een verblijf van 8 dagen werd een proefjaar voorgesteld en aanvaard. Onderlinge contacten tussen de huizen van Don Bosco en de Zusters Oblaten hebben de toetreding gunstig beïnvloed.
Op 16 augustus 1966 gebeurde de overdracht van de verantwoordelijke: Zr. Elisa De Brandt samen met Zr. Josephina Pescarini kwamen als eersten de levensregel van Don Bosco en Moeder Mazzarello aanleren en voorleven. De metamorfose van Benedictines tot zuster van Don Bosco voltrok zich met een tikkeltje heimwee enerzijds en leute anderzijds. Zr. Arnoldine Creemers wist oude habijten om te toveren in de kledij van ltaliaanse allure. ln datzelfde jaar werden ook nog de slaapzalen verdeeld in kleinere slaapgelegenheden bestemd voor 1 leefgroep. 1 november 1966, feest van Allerheiligen, werd dan de grote dag. Met 45 Reguliere Oblaten van St. Benedictus legden wij onze geloften af volgens de Regel en de Constituties van de Dochters van Maria Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco). Dit gebeuren was in al zijn eenvoud een aandoenlijke plechtigheid. Zr. Elisa De Brandt, overgekomen uit Zaïre, toonde ons door woord en daad de rechte weg. Het welzijn van de kinderen nam ze ter harte en bracht verbetering waar het nodig was. De grote speelplaats werd geplaveid. Vanaf het schooljaar 1969-1970 werd het lnternaat door het Ministerie erkend als "Vrij erkend tehuis voor kinderen waarvan ouders geen vaste verblijfplaats hebben." (Schipperskinderen en kinderen van foorkramers). Dit betekende een welkome financiële steun. Hiermee groeide het aantal kinderen van jaar tot jaar zodat er 10 klassen waren met een bevolking van 130 internen en 40 externen. ln 1970 werd de lift in gebruik genomen. ln 1972 ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Congregatie werd, onder impuls van de Provinciale Overste, Zr. Agnes Deraeve, het 'Jubelplein' als speelplein geopend voor onze internen en voor de kinderen van de omgeving. Sindsdien kunnen kinderen en jongeren hier aangename vakantiedagen doorbrengen onder begeleiding en verantwoordelijkheid van de Zusters van Don Bosco en gebrevetteerde monitoren. Het aantal aanwezigheden stijgt voortdurend, in 1991 bedroeg het gemiddelde 150 kinderen per dag. ln juni 1975 werd de viering van het 75-jarig bestaan van ons huis echt feestelijk herdacht. ln deze periode werd de vervallen stallingen van de oude boerderij volledig afgebroken. Op een
Geschiedenis van het Kindertehuis - 3
gegeven ogenblik werd het noodzakelijk om een 8ste paviljoen te bouwen, wat dan ook gebeurde. ln 1981 werd er grond aan de gemeente verkocht (voetbalveld). De kapel werd verkleind en opnieuw ingericht en er kwamen 2 nieuwe klassen bij. Een deel van de gazon werd herschapen in parking. Het verticale systeem (familiaal systeem) in de leefgroepen, werd terug vervangen door het horizontaal systeem. ln 1989 werd het huis van de aalmoezenier, Kasteellei 75 verkocht aan de Heer en Mevrouw Janssens. De bewoners Janssens, onze buren, vergrootten hun bezit met de aankoop van een stuk van de tuin. ln 1990 gebeurden er verbouwingen op de eerste verdieping. Al de kamers van de zusters werden als klassen hernieuwd. De voorkant van het huis werd totaal voorbehouden aan de zusters. De werkzaamheden begonnen op 12 maart 1990 en in augustus gebeurde de verhuis naar de nieuwe kamers. De werken vlotten zodanig dat ook de klassen vóór Kerstmis 1990 geïnstalleerd waren. Op de eerste verdieping, vroeger de twee zijbeuken van de kapel, bevinden zich nu 9 ruimten beschikbaar voor de school. De kleine kapel van voordien werd ingericht als bureel voor de directeur van de school, De rechtstreekse aanpalende ruimte aan de huidige kapel fungeerde vanaf toen als sacristie. ln februari 1993 werd er een perceel grond verkocht aan de gemeente. ln september 1994 vierden wij het jubeljaar van het 25 jarig bestaan van het 'vrij erkend tehuis voor kinderen waarvan ouders geen vaste verblijfplaats' hebben. Er werd een quiz met fotozoektocht georganiseerd. Vele ouders en sympathisanten waren aanwezig en deden mee. Ook in deze periode werd de speelplaats vergroot met een nieuwe speelweide en allerhande speeltuigen. ln september 1995 startte men in het internaat met 1 leefgroep minder. Er waren op dat moment 112 internen. Er was een zuster minder en financieel was het niet haalbaar om leken te betalen. ln april 1996 hoorden wij voor het eerst dat men er in de provincie aan denkt om in ons huis 2 gemeenschappen te huisvesten. ln Kortrijk is er onvoldoende ruimte voor rustende en hulpbehoevende zusters. Alle zusters mogen meedenken en voorstellen doen. - ln mei 1996 beslisten wij dat voor het rusthuis het paviljoen van de grote jongens kan worden ingericht en verbouwd. De kinderen verhuisden naar een leegstaand paviljoen. Ook dienden er kamers bij te komen. De verbouwingswerken werden toevertrouwd aan de Firma Van De Velde. - ln juni 1996 werd de 2de deur van ons huis terug geopend. Zij was 31 jaar lang dicht gebleven omdat er aan de binnenkant een dikke muur achter gebouwd was. Deze deur dient nu als ingang voor het nieuwe rusthuis. - 15 augustus 1996 werd het rusthuis geopend. Ze waren op dat moment met 8 zusters. - Op 24 augustus 1996 vierden we de plechtige inhuldiging met een eucharistieviering voorgegaan door Piet Palmans - Provinciaal van de Salesianen. Vanaf 1997 werd in verschillende fasen de elektriciteit vernieuwd in alle plaatsen van ons huis.
Geschiedenis van het Kindertehuis - 4
ln 1999 werden de onderhandelingen gestart voor de verkoop van een perceel grond aan de gemeente. Die zullen samen met de nieuwe sporthal en zwembad, de kinderen van Wijnegem de kans geven te genieten van spel en sport. Nu in 2000 gonst het huis nog altijd van kinderen met blije gezichten en zijn er veel activiteiten in de vrije tijd: voetballen, zwemmen, schaatsen, naar de gemeentelijke bibliotheek gaan, enz... Het speelplein is steeds een grote bedrijvigheid waarin jongeren en kinderen elkaar ontmoeten in een blije en ontspannen sfeer. Onze zusters nemen deel aan bepaalde activiteiten in de parochie zoals zangkoor, meifeesten. Ook in de gemeente zijn wij aanwezig in de Jeugdraad en is er steeds een goede samenwerking op veel vlakken. Wij mogen zeker dankbaar zijn voor al het goede dat er tijdens deze jaren hier mocht plaats hebben. Ons Jubeljaar zijn wij feestelijk gestart op 25 september 1999 met de 2 zustergemeenschappen. Dit vooral in de kapel waar wij de Heer dankten voor het vele werk en toewijding tijdens de vele voorbije jaren. - 10 oktober 1999: opendeurdag voor onze internen met toneel en zang door de kinderen. Nadien een gezellig samenzijn met de ouders en kinderen in de verschillende paviljoenen. - 28 januari 2000: vierden wij feest met de opvoedende gemeenschap, medezusters, buren, parochie. Deze had plaats in een dankviering in de parochiekerk van Wijnegem en werd voorgegaan door onze bisschop van Antwerpen, mgr. Paul Van den Berghe. Er was op die dag een tentoonstelling opgebouwd: "Huis voor kinderen, toen en nu!" - 14 mei 2000 stond het schoolfeest in het teken van 'Dank' voor vele jaren. Voor deze gelegenheid werden alle oud-leerlingen uitgenodigd die hier een bepaalde tijd verbleven. Ook al de zusters die hier ooit werkzaam waren, werden eveneens uitgenodigd. Er was een zeer talrijke opkomst. - 24 mei 2000 vandaag zijn wij blij dat wij samen met jullie kunnen vieren. Wij danken u, monseigneur, voor de sympathie die u heeft voor ons huis, ons werk met schipperskinderen. U Heer burgemeester, die ons met raad en daad wil . bijstaan - hier willen wij zeker niet vergeten wat wijlen burgemeester, de Heer Nuyts voor ons betekend heeft. En allen die op de een of andere manier klaarstonden, willen wij op deze manier danken voor alle steun die we tot op de dag van vandaag mogen ondervinden. - 27 mei 2000 laten wij de familie van onze medezusters mee vieren. - 4 juni 2000 gaan wij samen feest vieren met de Salesiaanse familie uit het Antwerpse. - 25 september 2000 zullen wij het jubeljaar afsluiten met een extra dankviering
Geschiedenis van het Kindertehuis - 5
