BREEDLIPNEUSHOORN Breedlipneushoorn Verspreiding:
Voedsel: Leeftijd: Gewicht: Draagtijd: Aantal jongen: IUCN-status:
(Ceratotherium simum) de zuidelijke vorm in reservaten in Zimbabwe, Botswana, Namibië, Kenia en Zuid-Afrika, de noordelijke vorm onlangs in het wild uitgestorven
kort gras tot ±40 jaar mannetjes 2000-3500kg, vrouwtjes 1400-2000kg ±17 maanden 1 jong bijna bedreigd één per keer gevoelig
Hoe zie ik er uit? Niet wit… De breedlipneushoorn wordt ook wel 'witte' neushoorn genoemd. Deze naam komt waarschijnlijk door een verkeerde vertaling van het Afrikaanse woord 'wyd', waarvan de Engelsen dachten dat men wit (in het Engels white) bedoelde. In werkelijkheid betekende het ‘wijd’, ‘breed’; en dat slaat op de brede bek. Het dier is dan ook helemaal niet wit, maar grijs van kleur. Het zijn grote dieren, die wel bijna twee meter hoog kunnen worden (gemeten vanaf de schouder tot de grond) en ruim drieënhalf meter lang. De breedlipneushoorn heeft twee hoorns op zijn neus. De hoorns zijn van keratine, dezelfde stof waaruit ook onze haren en nagels bestaan. De hoorns zitten alleen vast aan de huid en niet, zoals bij bijvoorbeeld koeien, vast aan de schedel. De hoorns kunnen dus best makkelijk afbreken, bijvoorbeeld tijdens een gevecht, maar ze groeien ook weer aan. Na een jaar kunnen ze al weer 10-15 cm lang zijn. Vooral de voorste hoorn kan erg lang worden, wel anderhalve meter. De kale huid is heel dik. De kop wordt tijdens het lopen omlaag gehouden. De poten zijn kort en stevig, goed geschikt om het grote gewicht te dragen. Neushoorns kunnen behoorlijk snel rennen. Over korte afstanden kunnen ze een snelheid van 40km per uur halen. Neushoorns ruiken goed, hun oren zijn ook prima in orde, maar ze zien slecht: een zich langzaam voortbewegend mens of dier wordt pas op een afstand van ongeveer 20 meter waargenomen. Alles wat verder weg is, zien ze slechts wazig.
De twee ondersoorten verschillen zowel genetisch als uiterlijk van elkaar. Recent
onderzoek heeft gesuggereerd dat de noordelijke breedlipneushoorn is misschien een aparte soort is, maar dit is nog niet bevestigd. Waar woon ik? Savannedieren Breedlipneushoorns leven op de open grasvlaktes van Afrika, die ‘savanne’ genoemd worden. Zuidelijk: weer groter verspreidingsgebied dan vroeger Rond de 19e eeuw was de zuidelijke breedlipneushoorn bijna uitgestorven. In 1893 dacht men, dat ze al helemaal verdwenen waren. Gelukkig werd er nog een klein groepje ontdekt in Umfolozi, in het oostelijk deel van Zuid-Afrika. In 1910 werd hier een stuk gebied tot beschermd reservaat verklaard, waarin op dat moment 15 breedlipneushoorns leefden. De groep plantte zich goed voort en in 1962 leefden er alweer 700 neushoorns in dat reservaat. Een aantal van deze dieren werd naar Europese en Amerikaanse dierentuinen gebracht om een 'reserve' te hebben. Het geld dat zij voor de neushoorns betaalden, werd gebruikt om breedlipneushoorns naar andere beschermde gebieden te brengen. Dit heeft er voor gezorgd dat de breedlipneushoorn is blijven bestaan. Rond 1970 leefden er meer dan 1.000 dieren in het wild, rond 1980 meer dan 2.000 en inmiddels zijn dat er alweer meer dan 11.000! Noordelijk: praktisch uitgestorven Voor de noordelijke ondersoort ziet het er veel somberder uit. Zij leefden in het grensgebied van de Democratische Republiek Kongo, Oeganda en Soedan. Doordat daar veel oorlogen geweest zijn, en er veel gestroopt is, zijn de noordelijke breedlipneushoorns in het wild uitgestorven. Er zijn nog maar vier dieren over. Die leefden in een Tsjechische dierentuin, maar zijn verhuist naar een reservaat in Kenia. Misschien zorgen ze daar voor nageslacht.
Wat eet ik? Geen tanden… Breedlipneushoorns zijn graseters, ze eten vooral kort gras. Daar is de brede bek erg handig voor. Ze hebben geen snijtanden, maar wel een harde rand in de onderlip, die ze gebruiken om het gras af te plukken. Met hun kiezen malen ze het gras fijn. Breedlipeushoorns eten per dag tientallen kilo’s gras!
Mijn familie en ik
Hier zit een luchtje aan… De breedlipneushoorn is de enige neushoornsoort die in groepen leeft. Groepjes bestaan uit enkele vrouwtjes met hun jongen. De mannetjes leven alleen. Elk mannetje heeft zijn eigen gebied. Het mannetje markeert de grenzen van zijn leefgebied om de andere mannetjes te laten weten dat hij daar woont. Daarbij spuit hij zijn plas met korte stoten naar buiten, waardoor er een wolk van fijne druppeltjes op de planten terechtkomt. Neushoorns poepen op hopen op vaste plaatsen. Het mannetje trappelt op de mesthopen in zijn gebied. Zo krijgt hij de geur van de mest aan zijn poten, zodat hij die verspreidt wanneer hij loopt. Vrouwtjes en jonge mannen mogen daar wel poepen maar niet trappelen.
Ruziën om de vrouwtjes… Ruzies tussen twee mannetjes op de grens van hun gebieden, lopen meestal niet op een echt gevecht uit. Ze dreigen met een soort nep-aanvallen. Op het laatste moment stoppen ze dan of vegen alleen met hun hoorns over de grond. Echte gevechten ontstaan wel als er een vrouwtje in de buurt is, dat in haar vruchtbare periode zit. De mannen kunnen elkaar in zo'n gevecht lelijk verwonden met hun hoorns. De vrouwengroepjes zwerven door de gebieden van verschillende mannen. Een man kan aan de plas en de poep van een vrouwtje ruiken of ze vruchtbaar is. Als dat het geval is, dan probeert een mannetje haar in zijn gebied te houden. Ze kunnen dan een paar dagen samen optrekken tot het vrouwtje bereid is om met de man te paren. Hoornloze jongen… Pasgeboren jongen hebben nog geen horens. Dat zou ook erg lastig zijn bij de geboorte en het drinken. De vrouwtjes hebben twee tepels tussen de achterpoten. Moeder-neushoorns zorgen goed voor hun jongen. Als ze lopen, loopt het jong voorop en de moeder er vlak achteraan. Een jonge neushoorn blijft lang bij zijn moeder. Meestal tot er weer een jong geboren wordt, na twee tot drie jaar. Neushoorns zijn, als ze een jaar of vijf oud zijn, volwassen. Schone dieren… De dagelijkse bezigheden van neushoorns zijn afhankelijk van het weer. Op het heetst van de dag zoeken de dieren de schaduw op. Ook bij regen en kou zoeken ze beschutting in het struikgewas. Neushoorns nemen graag modderbaden en schuren langs bomen om beestjes op hun huid kwijt te raken. Vaak echter worden deze beestjes al van hun huid gepikt door vogels die deze beestjes wel een lekker hapje vinden. Deze vogels worden ossepikkers genoemd. Soms kunnen ze de neushoorn flink wat last bezorgen bijvoorbeeld wanneer ze in de neus of oren naar wat eetbaars zoeken en daarbij wat hardhandig te werk gaan.
Neushoorn-communicatie Neushoorns kunnen elkaar signalen geven met de stand van de bek, de lippen, de oren en de kop. Ze maken ook allerlei soorten geluiden.
Help! Waardevol hoorn De mens heeft vele neushoorns afgeschoten voor zijn hoorn. De mens is dan ook de grootste (en enige echte) vijand van de neushoorn. Nog steeds is neushoorn-hoorn veel geld waard. De hoorn wordt in Zuidoost-Azië gebruikt als medicijn tegen bijvoorbeeld griep en hoofdpijn. En in het land Jemen wordt het verwerkt tot handvatten van de dolken die de mannen dragen. Hoewel de neushoorns beschermd zijn, wordt er toch nog stiekem op gejaagd. Want een neushoorn-hoorn is duizenden Euro’s per kilo waard, en er wordt dus heel veel mee verdiend. En dat terwijl het hetzelfde materiaal is als ons haar en vingernagels! De afgelopen paar jaar wordt niet alleen op levende neushoorns gejaagd om hun hoorn. Ook in natuurkundemusea breken bendes in, om de hoorns van opgezette neushoorns te stelen!
Dierentuinen helpen de breedlipneushoorns Omdat het niet goed gaat met neushoorns, met name door de dreiging van stropers, is er extra veel bescherming nodig. Daarom hebben de dierentuinen van Europa een paar jaar geleden actie gevoerd. Meer dan 120 dierentuinen deden mee. En samen hebben ze meer dan 650.000 Euro bij elkaar gesprokkeld voor natuurbehoudsprojecten om neushoorns helpen. Zo zijn bijvoorbeeld allerlei projecten ondersteund, die de stroperij op neushoorns en de smokkel van hun hoorns tegen gaan.
Wist je dat… ... neushoorns met lange hoorns in dierentuinen niet vaak voorkomen? Dat komt omdat de dieren hun hoorns langs de tralies en de muren van hun verblijf schuren. Daardoor slijten de hoorns. ... er nog vier andere neushoornsoorten zijn?
In Afrika leeft nog de puntlipneushoorn (ook wel zwarte neushoorn genoemd) en in Azië de Sumatraanse, Javaanse en Indische neushoorn. ... er Europese dierentuinen fokprogramma’s voor neushoorns zijn? Voor zowel de breedlipneushoorn, zwarte neushoorn en de Indische neushoorn bestaat zo’n programma.
Wil jij weten, in welke dierentuin je deze diersoort in het echt kunt zien? Gebruik dan de ‘Dierzoeker’ op www.nvddierentuinen.nl Filmpjes op Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=OLyz2aamVvY: een pasgeboren breedlipneushoorn en zijn moeder op stal in Safaripark Beekse Bergen http://www.youtube.com/user/safariparkbb?v=hbcqTKP9lTI&feature=pyv&ad=728045 6586&kw=%2Bneushoorn : groep breedlipneushoorns in het buitenverblijf van Safaripark Beekse Bergen
