KNX Meeting Verslag van de KNX-bijeenkomst op 7 juni 2012
KNX en beveiliging; een duo met kansen en beperkingen Gerrit Hagen, directeur van (Brand-)Veiligheid en Opleidingen
KNX-systemen en beveiligings installaties kunnen elkaar heel goed aanvullen en versterken. Samen zorgen ze voor efficiënter gebruik van componenten. Toch blijft het – vooral in Nederland – een duo dat van alle kanten beperkingen krijgt opgelegd. Een inventarisatie van de mogelijkheden en grenzen van KNX en beveiliging maakte de tongen los bij een druk bezochte bijeenkomst van de KNX Professionals op 7 juni in Nieuwegein.
KNX|VERSLAG
Aan inbraak- en brandmeldinstallaties worden in Nederland strenge eisen gesteld. De eisen aan brandmeldinstallaties zijn bindend vastgelegd in het Bouwbesluit. Waar het gaat om inbraakinstallaties vormen onderlinge afspraken tussen technici, verzekeraars en politie - in de vorm van kwaliteitsregeling BORG - de leidraad. De beide regelingen focussen allereerst op het uitsluiten van risico’s in de werking van de beveiligingsinstallaties. Politie en brandweer willen niet lastig gevallen worden met valse alarmen door loze inbraakmeldingen of haperende alarmen als het echt nood aan de man is en verzekeraars zijn gebaat bij goed werkende inbraakinstallaties die de verzekerde eigendommen beschermen. Inbraakinstallaties die via BORG zijn gecertificeerd kennen dan ook strenge eisen, maar ook belangrijke voorrechten, zoals een mogelijke koppeling met politiecentrales en een korting op de verzekeringspremie. Bij brandmeldinstallaties is een feilloze werking noodzakelijk om een effectieve inzet van de brandweer en bescherming van gebouwen en hun gebruikers te garanderen. In dit terrein staan de procedures en richtlijnen helemaal bol van de – geregeld veranderende normen en voorschriften. Het is geen kwestie van wel of niet gecertificeerd zijn, de regels staan in het Bouwbesluit en dat is simpelweg de wet. Zowel in de private regelingen voor inbraakinstallaties als in de voorschriften voor brandmeldinstallaties in het Bouwbesluit, 1
wordt de koppeling met domoticacentrales niet op prijs gesteld. De autoriteiten zien de koppeling als een mogelijke storingsfactor in de werking van de autonome beveiligingssystemen. Ze vinden de risico’s te groot. Haat-liefde verhouding KNX Professionals stuiten in de praktijk dus vaak op beperkingen als ze woningen of gebouwen optimaal willen automatiseren en daarbij ook combinaties met beveiligingssystemen willen maken. Ze stuiten op voorschriften en verboden, maar ook op beveiligingsproducten die niet vanzelf kunnen communiceren met KNX-systemen. De KNX bijeenkomst op 7 juni over de ‘haat-liefde verhouding’ van KNX en beveiliging mocht dan ook rekenen op veel belangstelling. Ruim 130 KNX Professionals kwamen op de uitnodiging af en discussieerden levendig mee over kansen en bedreigingen. Een imposant lijstje sprekers zorgde voor een veelzijdige dag waarin vrijwel alle aan beveiliging gerelateerde onderwerpen aan bod kwamen. Willem van der Veere, vakgroepmanager bij UNETO-VNI, beet het spits af met een lezing over de BORG kwaliteitsregeling voor inbraakinstallaties. UNETO-VNI is als vertegenwoordiger van de installatiewereld een belangrijke partij in die marktregeling. Leuker kon Van der Veere het helaas niet maken voor zijn toehoorders. Hij kondigde een vernieuwde regeling aan, BORG 2012, die 7 juni 2012
Willem van der Veere, vakgroepmanager UNETO-VNI
ir. Ronald Lotgerink, specialist woningen gebouwautomatisering bij Cisco
naar verwachting eind van dit jaar van kracht wordt. “Nieuwe inzichten en een veranderende markt maken het noodzakelijk om de regeling van 2005 aan te passen aan de nieuwe praktijk. Er is meer behoefte aan zekerheden over de veiligheid van brandgevaarlijke elektrische installaties. Maar ook aan de veiligheid van gevoelige beveiligingsinformatie die in de huidige tijd steeds vaker in de cloud wordt geduwd. Daarnaast hebben we vandaag de dag te maken met een ander soort inbrekers. Waar we voorheen ‘nette’ inbrekers hadden die stilletjes het huis binnen slopen en er met een videorecorder weer uit kwamen, belt de inbreker van nu doodleuk aan om de bewoner net zo lang te slaan tot hij zijn pincode opgeeft. Ook daar speelt de nieuwe regeling op in. Tenslotte zijn er nieuwe eisen nodig wat betreft de uitvoerders van beveiligingsinstallaties. Dat zijn in toenemende mate ook bijvoorbeeld system integrators. Zij hebben echter niets of heel weinig te maken met organisatorische of bouwkundige beveiligingsmaatregelen. Die worden dan ook uit de nieuwe BORG gehaald. Wel worden nieuwe disciplines, als CCTV, overval- en toegangsbeveiliging aan de nieuw BORG toegevoegd. Dat betekent natuurlijk wel dat er van de nieuwe BORG-gecertificeerden bepaalde kenniseisen
Sharon Bindels, InstaVer
en betrouwbaarheidsverklaringen worden verwacht in de nieuwe regeling.” Verboden te koppelen, tenzij… Brandveiligheidsdeskundige Gerrit Hagen begon zijn betoog met een vraag en een heel kort antwoord. “Mag je een brandmeldinstallatie koppelen aan een KNX-systeem? Nee!. Dat is het uitgangspunt van de normcommissie.” In het vervolg van zijn verhaal ging hij in op de ‘gaatjes’ in de regelgeving die toch voor een kleine ‘mits’ achter het resolute ‘nee’ zorgen. In het nieuwe Bouwbesluit onderscheiden we NEN 2525 voor brandmelders in de woonomgeving en NEN 2535 voor meldsystemen bij alle andere gebruiksfuncties. Op deze overige gebouwen is ook de NEN 2575 van toepassing voor ontruimingsinstallaties. In woningen die zich niet aan de NEN 2535 hoeven te houden, mag veel. Zo kunnen KNX Professionals in luxe woningen vrijuit hun gang gaan bij het integreren en laten communiceren van KNX- en beveiligingssystemen. Hagen: “Voor de gebouwen die aan NEN 2535 onderhevig zijn, geldt de eis dat de brandmeldsystemen gedurende 99,7% van het jaar voor 100% moeten werken. Deze eis is bepalend voor het feit dat er geen koppeling is toegestaan. Men gaat er vanuit dat het brandmeldsysteem autonoom de beste ga-
ranties geeft voor een constante en correcte werking. In deze gebouwen mogen KNX en beveiliging alleen in éénrichtingsverkeer met elkaar communiceren. Alle beschikbare informatie uit de brandmeldinstallatie – zoals alarmmeldingen, storings- en statusmeldingen – worden via een interface beschikbaar gesteld aan het management- of gebouwbeheersysteem.” De beveiligingsinstallatie mag dus wel gegevens naar de domoticacentrale sturen, maar niet omgekeerd. Zo mogen de bewegingssensoren voor inbraakdetectie niet ingezet worden om bijvoorbeeld overdag ook de verlichting of de verwarming te sturen. Rookmelders mogen niet automatisch ook de verlichting in werking zetten of de rolluiken omhoog laten gaan. Hoewel dit in veel andere landen veel minder strikt is geregeld, houdt Nederland nog steeds de voet op de rem als het gaat om twee-richtingsverkeer tussen volgens NEN 2535 vereiste beveiligingsinstallaties en andere managementsystemen. Brandmeldcentrale met KNX visualisatie Hoe het beste valt te halen uit het éénrichtingsverkeer tussen KNX en een brandmeldsysteem, toonde Eric Zwemmer van system integrator InstaVer in de volgende lezing aan. InstaVer zorgde voor opdrachtgever Hotel Huis ter Duin in Noordwijk voor vergaande
Ruim 130 KNX Professionals ...................
KNX|VERSLAG
2
7 juni 2012
Eric Zwemmer, InstaVer
KNX draagt bij aan de dynamische, actuele visualisatie, aan vergaande statusinformatie op onderdelen als de sprinklerinstallaties en de alarmmeldingen uit de MIVA-toiletten en aan betere anticipatie op onderhoud. Alarmmeldingen zijn beter te analyseren en er is een aantoonbare reductie in het aantal valse alarmen. De betrouwbaarheid van de installatie wordt gegarandeerd door een interne sensor die de temperatuur van het paneel controleert en een functie die checkt of de browser wel actief is. Zwemmer gaf aan zeer trots te zijn op het resultaat, maar vooral ook teleurgesteld te zijn door steeds veranderende regelgeving die voor onzekerheid en vertraging zorgde in het proces.
René van Loon, Entron
Beveiliging van Satel voorbereid op KNX
Michel Schrijvers, Schijvers Elektrotechniek
Ad van den Broek, CER
integratie tussen de twee systemen met een verbluffend resultaat. InstaVer verving de oude brandmeldinstallatie met het bijbehorende knoppenpaneel door een nieuwe NEN 2535 gecertificeerde installatie van Siemens met KNX visualisatie. De informatie uit de brandmeldinstallatie is via een bruggetje in een KNX systeem gezet waar ook andere gegevens dan de volgens de wetgeving vereiste zichtbaar zijn. Aan de linkerkant van het scherm zijn de verplichte, schematische plattegronden beschikbaar, die de brandweer en de wetgever vereist. Op het scherm aan de rechterkant gaat de informatie verder en dieper. Zo is er gedetailleerde informatie over de locaties van de rookmelders die alarm slaan, informatie over vooralarm-meldingen, maar ook de snelste en beste aanrijroutes voor de brandweer. In het scherm kan men dynamisch navigeren. Aanpassingen in de bestaande situaties zijn via de software en dankzij de dynamische visualisatie heel goed door te voeren in het scherm. KNX|VERSLAG
Veel producten op de beveiligingsmarkt vereisen de nodige gateways en inspanningen om te kunnen functioneren binnen een KNX-systeem. KNX Technology Partner Osec heeft daar echter een oplossing voor. Het bedrijf verkoopt als distributeur namelijk het inbraakalarm InteGra van de Poolse fabrikant Satel, wat geschikt is voor directe koppeling met KNX. De INT-KNX module stelt het InteGra alarmsysteem in staat om direct telegrammen te sturen naar actoren op de KNX-bus. Omdat het een product is voor woningen, mag er naar beide kanten worden gecommuniceerd. Daardoor kan het alarmsysteem helpen om de veiligheid, het wooncomfort en de energiebesparing te realiseren. Richard Robert van Osec legde uit wat daarvan het voordeel is. “Een alarmdetector werkt nu doorgaans alleen ’s nachts een aantal uren. Overdag hebben de sensoren niets te doen, maar dan zijn er misschien weer andere sensoren in werking die zorgen voor het aan- en uitschakelen van verlichting en verwarming. In dit geval geven we de alarmdetector meerdere functies waardoor de componenten efficiënter worden gebruikt en alles in samenhang voor het beste comfort
Wim de Pruis, Bakker TIB
Richard Robert, Osec
Annemieke van Dorland, ABB
3
7 juni 2012
Cisco roept KNX op mee te denken in smart cities concept Terwijl KNX Professionals woningen en gebouwen slimmer maken, doet Cisco er een schepje bovenop door hele steden van intelligentie te voorzien. De lezing die Ronald Lotgerink van Cisco hield over ‘smart cities’ had als doel om de KNX gemeenschap te enthousiasmeren om in die ontwikkeling een rol op te eisen. Wat die rol zou kunnen zijn, kwam nog niet helemaal uit de verf bij deze eerste kennismaking, maar de geschetste uitdaging zette het publiek zeker aan het denken. Lotgerink: “Wat jullie op gebouwniveau uitdragen, doen wij op stadsniveau. We noemen het Smart & Connected Communities. In steden zien we nu dat tientallen netwerken met verschillende standaarden en protocollen naast elkaar opereren om de diverse functies in een stad uit te voeren, zoals verlichting en verkeersmanagement. Door deze middels ICT onder te brengen in één netwerk met een open standaard, creëer je oneindige mogelijkheden op het gebied van productiviteit, groei en innovatie. Maar bovenal werkt het efficiency en duurzaamheid in de hand en kun je er enorm mee besparen.” Eén dashboard Als voorbeeld noemde Lotgerink Amsterdam, waar momenteel 35 netwerken functioneren die gemakkelijk zijn samen te knopen
en verbruik zorgt.” Als de eindjes eenmaal aan elkaar zijn geknoopt, zijn de mogelijkheden talrijk. Zo kan de gebruiker – als hij na het werk de straat inrijdt - op afstand zijn alarm uitschakelen en zorgen dat er een paar lampen en een muziekje aanstaan als hij straks naar binnen wandelt. Volgens Robert kunnen de beveiligingsexperts als Satel en KNX elkaar erg goed versterken de komende tijd. “Inbraakalarm is al meer ingeburgerd dan domotica in het algemeen. Als wij overal waar we binnenkomen ook KNX kunnen aanbevelen, is dat uiteraard in jullie voordeel. Andersom kunnen wij in principe overal waar KNX is toegepast, ook onze beveiligingsproducten slijten.” Externe bruggetjes Omdat de ingebouwde bruggetjes zoals Satel die aanbiedt nog maar sporadisch beschikKNX|VERSLAG
tot één of twee. Cisco kijkt momenteel naar de mogelijkheden van toegevoegde intelligentie op stadsniveau in Almere, Amsterdam en Eindhoven. Eerder lieten ze in nieuwe ontwikkelingsgebieden in China en Korea zien dat dit kan en dat het enorme winst oplevert, zowel in de portemonnee als voor het milieu. “Is een stad vanaf één dashboard te besturen? Ja, dat kan. Net als in de auto bepaalt de bestuurder immers wat er gebeurt, niet het dashboard zelf. Mensen zullen altijd aan de knoppen blijven zitten. Maar door als één geheel te acteren is er heel veel minder bekabeling nodig in een stad, kan men pro-actief sturen op onderhoud, is het energiemanagement beter te sturen en ontstaat er de nodige onafhankelijkheid van lokaal management,” aldus Lotgerink. Hij riep de KNX Professionals op zich voor te bereiden op deze ontwikkeling. Slimme steden beginnen immers bij slimme gebouwen, zo verduidelijkte hij zijn verzoek.
baar zijn, is er ook een goed markt voor een bedrijf als CER, eveneens een KNX Technology Partner. CER maakt embedded software die systemen met elkaar samen laat werken. Zo maken de Field Commanders van CER de koppeling mogelijk tussen KNX en toegangscontrolesystemen of brandmeldcentrales. Eigenaar Ad van den Broek begon met een kwinkslag. “Als we het toch over veiligheid hebben: de grootste risicofactor in huis blijkt niet brand te zijn, maar de bovenste en de onderste drie traptreden. Daar overlijden jaarlijks meer mensen aan dan aan brand. In plaats van met brandmelders zou ik me dus – als ik jullie was - gaan bezighouden met waarschuwingsledjes in die gevaarlijke traptreden die aanspringen als een sensor detecteert dat de bewoner dat kritieke punt nadert.” Door een brandmeldcentrale te koppelen met de domotica in huis, kan bij een melding 4
van rook bijvoorbeeld automatisch de ventilatie op luchtafvoer overgaan. Bij een inbraakmelding kan op dezelfde wijze automatisch een bericht naar de buren worden gestuurd. Voordelen te over. Een gevoel van veiligheid kan ook uitgaan van een geïntegreerd intercomsysteem met videobeelden. “Zo zie je altijd wie er voor de deur staat, voor je besluit die te openen. Wil je ook weten of er om de hoek misschien stiekem een bende hangjongeren staat te wachten, dan kun je op je intercom tegelijk de beelden van twee camera’s oproepen om de hele situatie te kunnen beoordelen. Is het donker buiten? Dan laat je de KNX installatie er nog een lampje bij aan knippen.” Aan Van den Broek hoeft het niet te liggen. Hij knoopt met plezier alles vast wat nu nog los van elkaar staat. Aan de geluiden in de zaal te horen, wordt daar ook steeds meer gebruik van gemaakt. 7 juni 2012
Onderonsje over KNX-marketing Hoe overtuig ik mijn werkgever, mijn collega’s of mijn klanten om te kiezen voor KNX? Het is een vraag waar vele KNX Professionals in de praktijk vaak mee worstelen. KNX-experts hebben er soms moeite mee het concept begrijpelijk en overtuigend over te brengen naar hun potentiële klanten. Ook komen ‘KNXgelovers’ nogal eens een bedrijfsleiding of projectleiders tegen die er niets van moeten hebben. Een verfrissend onderdeel van het dagprogramma bestond dan ook uit een staaltje praktische KNX-marketing. Drie KNX Professionals deelden hun enthousiasme en verkooptechnieken met hun collega’s. Zo liet Michel Schrijvers van Schrijvers Elektrotechniek uit Oss zien hoe hij via de lokale tv-zender een programma had laten maken over domotica waarin zijn bedrijf de hoofdrol speelde. Naast een heldere uitleg van wat het concept inhoudt en kan toevoegen aan het dagelijks leven van de bewoner, stonden ook KNX en Schrijvers zelf goed in de schijnwerpers. “Domotica verkopen is vooral een kwestie van erin geloven, het begrip kunnen verbinden aan emotie en met enthousiasme kunnen praten over je werkpraktijk,” vond Schrijvers. “Je moet niet alleen schakelaars willen verkopen, maar ook sfeer en comfort. En natuurlijk moet je eigen huis bol staan van de domotica en praat je altijd met een iPad voor je neus die de mogelijkheden op een hippe manier beeldend maakt.” Van schopper naar grootste fan Wim de Pruis van Bakker TIB uit Meppel kon uit ervaring meepraten over het moeten overtuigen van een onwillige directie. “Het begrip was nog onbekend en de eigenaar van ons bedrijf stond er in 2005 ronduit negatief tegenover. Een kwestie van ‘onbekend maakt onbekend’, maar ook het onvermogen om in te schatten wat dit het bedrijf zou gaan kosten en vooral gaan opbrengen,” legde Pruis uit. Inmiddels heeft hij de directie op zijn hand en voert het bedrijf grootschalige KNX-projecten uit. “Het is vooral een kwestie van doorzetten, erin blijven geloven, heel veel mensen om je heen proberen te overtuigen zodat de bedrijfsleiding op het laatst gewoon niet anders meer kan. Probeer ook de economische voordelen te benadrukken: minder kabels, minder montage-uren. Na een paar jaar ‘negatief schoppen’ was ook de directeur over. Nu bedient hij zelf zijn huis met zijn iPhone en is hij de grootste KNX-fan wanneer hij potentiële klanten informeert.”
Denken in oplossingen René van Loon van domoticaspecialist Entron benadrukte in zijn verhaal vooral het belang van denken in oplossingen. “We moeten af van het denken in een productwereld waar techniek en omzet centraal staan en toe naar een wereld waar oplossingen en de klant centraal staan. We moeten – samen met partners en andere leveranciers – zoeken naar de best passende oplossing voor het complete vraagstuk van de klant. Die klant wil geen techneut tegenover zich hebben zitten, maar iemand die naar hem luistert en zijn probleem kan omzetten in een oplossing. Probeer dus geen KNX te verkopen, maar verkoop jezelf als bieder van oplossingen. Denk ook aan een inspiratiecentrum waar je de oplossingen tot leven laat komen.” Zelfs in de stagnerende woningmarkt ziet Van Loon kansen. “Waar duizenden woningen met elkaar moeten concurreren, hebben juist die woningen die een woonoplossing bieden toegevoegde waarde en dus een extra verkoopargument.” Van het Evoluon naar de markt De marketing-presentaties van de KNX collega’s leverde heel wat stof tot nadenken en een levendige discussie op. Vooral de vraag of we KNX moeten verkopen, of dat we juist een woonoplossing moeten bieden, stond daarin centraal. Ook KNX Nederland staat open voor ideeën en suggesties vanuit de KNX Professionals om KNX beter in de markt te profileren. Daarop kwamen zeer uiteenlopende voorstellen. Enkele sprekers stelden een ‘Nuon-achtig’ reclamefilmpje voor op de landelijke tv. Michel Schrijvers zei het volgende: “Leuk hoor, die binnenste ring van het Evoluon, maar misschien moeten we uiteindelijk van die hoge ring af en juist op de markt in Eindhoven gaan staan. Daar ligt onze markt.”
Lid worden
?
Nog geen lid, of wilt uw collega ook lid worden, stuur dan een e-mail met uw gegevens naar
[email protected]. Voor slechts 295 euro krijgt u vele hulpmiddelen en kunt u de bijeenkomsten in 2012 gratis bijwonen. KNX|VERSLAG
5
7 juni 2012
