Klimaatbestendige steden Klimaatbeleid en praktijk in Nederland Inspiratie voor Amersfoort Michaël Meijer
Introductie Michaël Meijer Tuin- en Landschapsinrichting @ IAH Larenstein Planologie @ Radboud Universiteit SAB Arnhem 2008 – 2011 Hogeschool Rotterdam sinds sept. 2010 Adviesbureau Haver Droeze sinds feb. 2011 BNSP|NVTL Werkgroep Duurzame Stedelijke Ontwikkeling sinds 2007
Inleiding Inspiratie op basis van onderzoek: - ISOCARP congres ‘Low Carbon Cities’ - Duurzame Stedenbouw, The Next Step - Energielandschappen, De 3de generatie Relatie klimaatbeleid met RO staat centraal Drie vragen: Wat is de actualiteit en waarom en wat van dit onderwerp in de nieuwe Structuurvisie? “De oplossing van het klimaatprobleem ligt voor een groot deel in de stad”
CO2 Wat is CO2 ? – Reuk en geurloos gas wat planten overdag opnemen en mensen en dieren uitademen – Een gas wat in de loop van miljoenen jaren is vastgelegd in kolen, gas en olie – Eén van de broeikasgassen – Een (on)schadelijk gas? – Speerpunt van klimaatbeleid overheden Wat weten we eigenlijk over CO2 ? Een vraag:
CO2 VRAAG HOEVEEL KG CO2 KOMT ER VRIJ BIJ HET VERBRANDEN VAN 1.000 KG STEENKOOL ?
1 <
100 kg
2 ±
500 kg
3 ± 1.000 kg 4 > 2.000 kg
CO2 VRAAG HOEVEEL KG CO2 KOMT ER VRIJ BIJ HET VERBRANDEN VAN 1.000 KG STEENKOOL ?
1 <
100 kg
2 ±
500 kg
3 ± 1.000 kg 4 > 2.000 kg
Definities •
Drie begrippen vaak gebruikt wanneer mitigatiemaatregelen besproken worden – CO2-neutraal – Klimaatneutraal – Energieneutraal
•
Definities beperkt tot het directe energiegebruik voor wonen, werken (inclusief industrie) en mobiliteit binnen de grenzen van bv een gemeente
•
Definities richten zich (nog) niet op de benodigde energie of CO2-uitstoot bij de productie van bouwmaterialen, het bouwen of slopen en het transport wat daarbij komt kijken
Rijksbeleid • De rijksoverheid voert klimaatbeleid op drie gebieden: – Mitigatie (de klimaatverandering beperken) – Energietransitie (de lange termijn doelstelling voor ‘een duurzame energievoorziening’) – Adaptatie (het aanpassen aan de klimaatverandering)
Rijksbeleid 2009
Rijksbeleid tegenwoordig • Het nationale mitigatiebeleid is sinds 30 september 2010 veel van haar ambitie kwijt • Het kabinet wil een vermindering van 20 procent (voorheen 30) in de CO2-uitstoot en het verbruik van 14 procent (voorheen 20) duurzame energie in 2020 • Veel Nederlandse regio’s, provincies en gemeenten hebben eigen, veel ambitieuzer, klimaatbeleid
Beleid gemeenten • Vele lagere overheden werken aan eigen beleid: – Een duurzame woonwijk – Het CO2 neutraal maken van het eigen wagenpark – Een integrale visie voor het totale grondgebied
• Het beleid van enkele koplopers: – Amsterdam – Rotterdam – Den Haag – Energy Valley
Gemeente Rotterdam Rotterdam, augustus 2009, onderzoek WUR heat island effect
Rotterdam, augustus 2009, Bavaria City Racing
‘Cascaderen’ van restwarmte (Bron: REAP)
Den Haag
Energy Valley Region
Overeenkomsten beleid •
Totaalaanpak met meerdere speerpunten
•
Internationale samenwerking en/of oriëntatie
•
De gemeentelijke organisatie als voorbeeld
•
Wervende en heldere rapporten
•
Torenhoge ambities en voorbeeldprojecten
•
Locatiespecifieke ingrepen
•
Samenwerking gem. en prov. overheden in Noord Nederland
•
Ook aandacht voor ‘gedrag’
•
Maar ook, oud beleid, marketing, haalbaarheid? Oprechtheid?
Amersfoort Amersfoort.nl berichten van januari en maart 2011: SV: Amersfoort heeft de ambitie zich te ontwikkelen tot een vitale en duurzame stad als onderdeel van de ‘Noordvleugel van de Randstad’ met een centrumfunctie voor de regio. - behoefte aan voldoende ruimte voor wonen en bedrijvigheid - versterking kwaliteit openbare ruimte. - CO2-neutraal en goed bereikbaar - behoudt cultureel erfgoed, prettig leefklimaat en sprankelend cultureel klimaat - trendbreuk. Van uitbreiden accent nu op ontwikkelen binnen de stad In 2030 is Amersfoort een stad zonder CO2 uitstoot. Deze en andere stappen op weg naar een duurzame stad vragen een aanpak die alle betrokken partijen verbindt en helpt om de ambities te realiseren. Het op te stellen programma hiervoor bestaat uit twee sporen: - ‘Eigen huis op orde’: met maatregelen om de gemeentelijke bedrijfsvoering te verduurzamen via inkoop en exploitatie en het stimuleren van thuis- en flexwerken. - ‘Stad aan de slag’: gericht op de verduurzaming van het bedrijfsleven en de arbeidsmarkt (MVO en onderwijs), de inrichting van onze leefomgeving (herontwikkelen, bouwen en inrichten openbare ruimte) en een CO2 neutrale stad (energiebesparing en duurzame energieopwekking)
Inspiratie voor Amersfoort
www.eumayors.eu Inmiddels 2329 overheden aangesloten
Inspiratie voor Amersfoort CO2040 (Posad en Exept 2009) - Betere ontsluiting gegevens - Heropvoeden bevolking(!) - Systemen koppelen (warmte-koude) - Revolutie openbaar vervoer - Bestaande voorraad vervangen (80%!) - Zet in op geothermie en windenergie - CO2 binden en steden koelen: aanleggen van nieuwe bossen
Inspiratie voor Amersfoort Arno Harting
Inspiratie voor Amersfoort
DLG/GOB ‐ Januari 2009
Structuurvisie CO2-neutraal en Klimaatbestendig Amersfoort? •
Gaat niet zonder integrale visie en aanpak
•
Is afhankelijk van schaal, locatie en lokale netwerken
•
Is geen kwestie van alleen energiezuinig bouwen
•
Gaat uiteindelijk niet zonder (lokale) energieproductie
•
Gaat uiteindelijk niet zonder het uitwisselen van energiestromen (smart grids)
•
Sommige stadsdelen zullen energieoverschotten moeten hebben
•
Denk niet ‘wat kost het of wanneer is het terugverdiend?’ maar wat levert het op?!
FIN Make no little plans; they have no magic to stir men's blood... Make big plans, aim high in hope and work. Daniel H. Burnham US architect & city planner (1846 ‐ 1912)
