: CARROSSERIE { F o tospe c trom e te r }
© DuPont Refinish
Kleur bekennen Kleur meten op zijn best met de fotospectrometer
Het is al een tijdje geleden dat je als schadehersteller voldoende had aan een paar kleurenwaaiers om de correcte kleur met bijbehorende formule te selecteren. De autofabrikanten worden almaar creatiever in het ontwikkelen van nieuwe kleuren en effecten. De juiste kleur kiezen is er dus niet makkelijker op geworden. En dat terwijl het ook in de carrosseriewerkplaats almaar sneller en zuiniger moet om rendabel te blijven. En hoewel wondermiddelen niet bestaan – ook niet in het schadeherstel – kan de fotospectrometer u toch een aardig eind op weg helpen door te tijd van het zoeken naar de juiste kleur te verminderen en door het risico op foute spuitjobs te verminderen.
A
lle grote lakfabrikanten hebben naast een eigen systeem van kleurenwaaiers of –plaatjes ook een fotospectrometer in hun gamma. Als je nog maar het zilvergrijs en al zijn varianten bekijkt in het gamma van bijvoorbeeld Toyota, dan is wel duidelijk dat het 22 Info GARAGE {Maart 2011}
met de kleurenwaaier even kan duren alvorens je de juiste kleur te pakken hebt. De fotospectrometer leest daarom de colorimetrische gegevens van een kleur uit. Vervolgens wordt hij aangesloten op de computer, waar in de kleurendatabase van de verffabrikant de kleu-
renformules die het beste met de uitgelezen kleur overeenstemmen, worden geselecteerd. Fotospectrometer De fotospectrometer is een kleurmeetapparaat dat lichtsignalen stuurt naar het oppervlak en met
de reflectiewaarden berekeningen doet. Hij meet dus de kleurmenging of de colorimetrische gegevens van een bepaalde kleur uit. Hiervoor plaatst men het meetoog van het toestel op een perfect schoon en droog, gepolierd oppervlak. Hou ook rekening met de tem-
CARROSSERIE
9
{ Fo t o s p e ct r o meter }
ColorDialog Spectro van Spies Hecker Spies Hecker ontwikkelde de ColorDialog Spectro en de bijbehorende CRplus software om de kleur snel en eenvoudig te vinden. De ColorDialog Spectro met duidelijke displayweergave en eenvoudig te besturen via een scrollwiel meet de kleur uit, de CRplus software en de CRplus Hi-TEC software – die draait op elke PC of computerweegschaal – kiest uit 70.000 formules snel en nauwkeurig de top tien van de beste kleurenmatchen. De software wordt regelmatig geüpdatet. Het online kleurenzoekprogramma ColorFinder maakt het daarnaast ook mogelijk om de laatst ontwikkelde formules te downloaden. Het zoekproces wordt voor de schadehersteller aanzienlijk versneld dankzij het programma. Menglakstickers geven duidelijke informatie over de kleur en de pigmentstructuur. De gebruiker kan ook een eigen kleuren- of klantendatabase aanmaken door zijn eigen mengformules in te voeren of door de gemeten formules op te slaan.
Videoshow CRplus Hi-TEC Voor het meten van de colorimetrische gegevens van een bepaalde kleur met een fotospectrometer plaatst men het meetoog van het toestel op een perfect schoon en droog, gepolierd oppervlak. Denk ook aan de temperatuur: het mag noch zeer warm, noch zeer koud zijn.
peratuur. Voor het uitlezen mag het immers niet extreem warm of koud zijn. Plaats het toestel dichtbij de opgelopen schade of op de aanpalende delen. Afhankelijk van het systeem moeten er drie tot vijf metingen worden uitgevoerd onder verschillende hoeken (verticaal/ horizontaal/diagonaal). Tijdens die metingen moet het toestel perfect aansluiten op het oppervlak. Er mag immers geen lichtinval zijn. In tegenstelling tot bij een visuele controle, wordt de kleur dus bepaald onafhankelijk van het soort licht. Omdat het toestel perfect moet aansluiten op het oppervlak, zijn metingen op sterk afgeronde delen, op bumpers en langs de binnenkant van de wagen moeilijk of zelfs onmogelijk. Wanneer een meting niet correct is, volgt er een foutmelding op het display en/of geluidssignaal. Verplaats een weinig het apparaat en lees opnieuw uit. Wanneer de meetprocedure correct is afgerond, kan het toestel op de computer worden aangesloten. Database De fotospectrometer op zich kan eigenlijk alleen maar een kleur uitlezen. Het hart van het systeem is de software en de databank die erbij worden geleverd. De gemeten gegevens worden in de database vergeleken met de daarin geformuleerde kleuren en de formules die de beste overeenkomst met het origineel vertonen, worden geselecteerd. De
verffabrikanten beschikken hiervoor over uitgebreide databases die regelmatig geüpdatet worden om de autoconstructeurs – die regelmatig nieuwe kleuren lanceren – te kunnen bijbenen. De gebruiker kan een algemene zoektocht door de database starten, maar er kan ook gezocht worden op merk en type van de wagen. Bij een solid-kleur volstaat het de beste kleurenmatch te kiezen. Dat is niet het geval bij een metaal-kleur. De korrelgrofte moet de gebruiker zelf in rekening brengen na een visuele controle. Bijtinten Nadat de gebruiker de formule heeft geselecteerd, wordt de verf gemengd. Het is altijd aangeraden een proefplaatje te maken om de kleur te vergelijken met het origineel. Bewaar bovendien het plaatje voor uw eigen archieven. Omdat u als gebruiker dit staaltje zelf heeft gespoten, ziet u de bepaalde formule gespoten volgens uw persoonlijke techniek. Wanneer de verf wordt uitgeneveld, is een eventuele lichte kleurafwijking in veel gevallen niet meer zichtbaar. Bijtinten is met de moderne systemen echter altijd mogelijk wanneer de kleur afwijkt. De gebruiker meet daarvoor de op het proefplaatje gespoten kleur met de fotospectrometer. Het programma zal dan een kleurformule zoeken die ligt tussen de oorspronkelijk uitgemeten kleur en de kleur van
De gebruiker kiest uit de voorgestelde top 10 zelf de best passende kleur, nadat de kleur werd uitgemeten met de fotospectrometer en hij visueel aan de hand van een waaier de metaal-grofte heeft bepaald. Het is immers niet noodzakelijk de eerst gesuggereerde kleur die de beste zal zijn. Bij de keuze houdt de gebruiker rekening met de waarde en de metaal-grofte. Aan de overeenkomst tussen de kleuren wordt immers een waarde gegeven en wordt de metaal-code vermeldt. Hoewel de fotospectrometer de metaal-grofte niet kan uitlezen, houdt het systeem er dus wel degelijk rekening mee. Nadat de gebruiker door een visuele inspectie aan de hand van een waaier de grofte heeft bepaald, selecteert hij de beste kleurenmatch die ook de juiste metaal-grofte heeft. Alle waarden boven 9,5 met de juiste metaal-code zijn zo goed dat zonder correctie kan worden gewerkt. De eveneens vermelde metamerie-index of fout, waarvan sprake is wanneer twee voorwerpen onder bepaalde omstandigheden dezelfde kleur lijken te hebben, terwijl er onder andere omstandigheden een kleurverschil te zien is, moet lager zijn dan 1. De videoshow die deel uitmaakt van het CRplus Hi-TEC programma is een bijzonder handig hulpmiddel bij het bepalen van zijn keuze. Zo wordt op het scherm de originele kleur voorgesteld aan de hand van een curve in vergelijking met de best passende kleur. Ook de waarde na correctie wordt grafisch voorgesteld. Om de uitgemeten kleur visueel te vergelijken met de voorgestelde formule kan de gebruiker bovendien de kleuren op het scherm naast elkaar bekijken. Dat de kleur op het scherm niet exact de kleur zal zijn wanneer ze gespoten wordt, mag duidelijk zijn. Omdat echter beide kleuren gedigitaliseerd zijn weergegeven – zowel de originele kleur als de voorgestelde kleurenmatch – kan de gebruiker wel zien welke van de voorgestelde kleuren het beste met de originele kleur overeenstemt. Hij kan op het scherm zelfs de uitnevelzone simuleren door de originele kleur uit te laten lopen in de geformuleerde kleur of een deurnaad toevoegen. Ook het resultaat van de bijtintsuggestie kan rechtstreeks op het scherm worden beoordeeld en digitaal voorgesteld worden vergeleken met de origineel uitgemeten kleur. Na de definitieve keuze wordt het recept spuitklaar en afhankelijk van de toepassing (standaard, speed repair, binnenzijde carrosserie, designwerk) naar de weegschaal gestuurd en kan de gewenste hoeveelheid worden gemengd. Voor moeilijk met de fotospectrometer te meten aanbouwdelen zoals bumpers en de binnenzijde van de carrosserie levert Spies Hecker de Color Index Specials.
Info GARAGE {Maart 2011} 23
: CARROSSERIE
{ F o tospe c trom e te r }
varianten is kleuren zoeken echter steeds moeilijker geworden. Bovendien moet het almaar sneller gaan in de werkplaats en moet zuinig met producten worden omgesprongen. De fotospectrometer en de bijbehorende software is een tijd- en verfbesparend hulpmiddel. Toch is het geen wondermiddel. En zelfs al heeft men de perfecte kleurformule, dan nog beïnvloedt ook de spuittechniek van de ge-
bruiker mede het kleurresultaat. Een visuele controle blijft dus nog altijd noodzakelijk. Moderne systemen voorzien daarom in een gesofisticeerde manier van bijtinten. Om alle voordelen van het systeem optimaal te kunnen aanwenden, voorziet de verf leverancier in de nodige opleiding. En daarnaast is ook een beetje ervaring en knowhow natuurlijk graag meegenomen.
Afhankelijk van het systeem van de fabrikant moeten er drie tot vijf metingen worden uitgevoerd onder verschillende hoeken (verticaal/horizontaal/diagonaal).
het proefplaatje. Zo wordt de aangemaakte verf automatisch bijgetint. De klant moet al van goeden huize komen, wil hij daarna nog een kleurafwijking zien. Vergeet niet van deze bijgetinte kleur ook een staaltje te spuiten en de formule op
te slaan. Zo breidt u meteen uw eigen databank uit. Opleiding Een hoogwaardige laklaag vraagt een uniforme en consistente kleur. Door de toename van kleuren en
Het hart van het systeem is de software en de databank waaraan de fotospectrometer wordt gelinkt. De gemeten gegevens worden in de database vergeleken met de daarin geformuleerde kleuren en de formules die de beste overeenkomst met het origineel vertonen, worden geselecteerd.
24 Info GARAGE {Maart 2011}
AkzoNobel: Automatchic 3 De fotospectrometer is uitgerust met 3 drukpunten voor een betere grip – zeker op afgeronde oppervlakken – op het oppervlak en om het meetoog makkelijk hermetisch te kunnen afsluiten. Het systeem vereist 4 correcte metingen onder verschillende hoeken (horizontaal/verticaal/diagonaal). Het toestel geeft met een geluidssignaal en een melding op het display aan of de meting al of niet correct is verlopen. De gebruikersvriendelijke software Mixit Pro heeft bijna een miljoen kleurformules in zijn database opgeslagen. De gebruiker kan zoeken in de volledige database of op automerk en –type. In de database zitten ook de PDI-kleuren, dit zijn de kleuren die worden ontwikkeld in de havens waar de auto’s van boord komen en waar de opgelopen schade wordt hersteld. De formules worden regelmatig geüpdatet waardoor men eveneens beschikt over de formules van de nieuwe kleuren en van auto’s die eender waar ter wereld werden gefabriceerd. Na het meten van de kleur zoekt de software in de database naar de kleurformules met de beste overeenkomst. Er wordt aangeraden samen met het aflakken een controleplaatje te spuiten. Doordat vaak wordt uitgeneveld, zal in vele gevallen een eerste meting bruikbaar zijn. Is er wel een kleurafwijking, dan kan men een tweede meting doen op het proefplaatje. De software gaat dan bijtinten, en zo kunt u met de nieuwe en verbeterde kleurformule aan de slag. Print ook hiervan een label en bewaar de proefplaatjes. De Automatchic 3 wordt geleverd in een verflabo-meubel compleet met computer en intelligente weegschaal. Voor wie niet aan de fotospectrometer toe is, of als systeem bovenop de Automatchic 3 biedt de verfleverancier ook de ColorScala pro. Dit is een uitgebreid kleurenwaaiersysteem met de kleurenstaaltjes op automerk en de bijbehorende software met de kleurenformules.
: CARROSSERIE
{ F o tospe c trom e te r }
BASF Coating Services
Nadat de gebruiker door een visuele inspectie aan de hand van een waaier de metaal-grofte heeft bepaald, selecteert hij de beste kleurenmatch die ook de juiste metaal-grofte heeft.
ChromaVision® van DuPont Refinish De ChromaVision®, de fotospectrometer van DuPont Refinish, wordt op drie verschillende punten rond de schadeplek op de auto geplaatst, waarna vanuit drie door DuPont geoctrooieerde hoeken de kleur wordt geregistreerd. Na het meten wordt het apparaat gelinkt aan het computergestuurde lakbeheersysteem van DuPont Refinish. In de voortdurend geüpdate kleurzoeksoftware ColorQuick Pro, kan de schadehersteller vervolgens op zoek naar de beste kleurenmatch. Daarnaast is de kleurzoekwebsite van DuPont Refinish direct toegankelijk via de homepage. Ook daar kunnen schadeherstellers kleurformules achterhalen. Momenteel wordt gewerkt aan een instrument van de volgende generatie, dat in de loop van 2011 zal worden uitgebracht en dat nog meer functionaliteiten zal bieden. DuPont Refinish introduceert tevens zijn nieuwe Flake Selector™, die werd ontworpen om efficiënter te zoeken en selecteren wanneer met behulp van de ChromaVision® naar een effectkleur op basis van aluminiumpigmenten (metallic) wordt gezocht. Hij stelt de metaalgrofte in een bepaalde effectkleur vast, zodat de schadehersteller de best overeenkomende formule – met de juiste metaal-grofte – voor de te herstellen auto kan kiezen. Uit onderzoek is immers gebleken dat de visuele indruk van de metaal-grofte sterk door de schakering van de lakkleur wordt beïnvloed. De Flake Selector™ geeft schadeherstellers zoveel mogelijk kans om de metaal-grofte van een effectkleur correct vast te stellen. Hij bevat een set van 25 kleurenchips, die elk over vijf verschillende schakeringsniveaus heen gelegd kunnen worden, met vijf verschillende grofte-effecten per schakeringsniveau. ChromaVision® stelt dan eerst de kleurschakering vast, die vervolgens in een van de vijf schakeringsniveaus van licht tot donker wordt ingedeeld. Om bijvoorbeeld de metaalgrofte op een zwarte auto vast te stellen, moet de gebruiker de schakering met kleurenchips voor donkere effecten vergelijken. Onder de juiste lichtomstandigheden beperkt de Flake Selector™ de kans op fouten tot een minimum, zodat meteen de juiste kleurovereenkomst wordt bereikt. DuPont Refinish ontwikkelde ook een technologie voor visuele resultaatvergelijking. Hiermee kunnen schadeherstellers het kleur- en pigmenteffect van een kleurenmeting visueel met de beste kleurenmatchen op een computermonitor vergelijken. Hoewel de kleuren op de monitor niet rechtstreeks met de auto te vergelijken zijn, helpen de subtiele verschillen op het scherm de schadehersteller om de beste kleurenmatch te kiezen. Twee kleurformules kunnen bijvoorbeeld qua waarde met de auto of het chassisnummer overeenkomen, maar de ene formule is misschien iets roder en de andere iets blauwer. Dat verschil zou met de visuele vergelijking aan het licht komen.
26 Info GARAGE {Maart 2011}
Ook bij Glasurit ontwikkelden de ingenieurs een tijdbesparend kleurzoeksysteem met de meest recente fotospectrometer. In het bijzonder de grotere werkplaatsen – die door hun verwerkingscapaciteit heel wat tijd besteden aan het kleurzoeken – zullen hiermee tijd besparen. De geïntegreerde sensor van de Ratio Scan II meet met een druk op de knop via 3 verschillende meethoeken de kleur precies uit op de carrosserie van de wagen en leidt de gebruiker snel en eenvoudig naar de juiste mengformule via de Profit Manager of Profit Manager Pro software nadat hij het toestel op de computer heeft aangesloten. Door de link met deze software geniet de gebruiker niet alleen van de wereldwijde mengformuledatabase van Glasurit, maar meteen ook van de andere functies van de software zoals jobmanagement, stock etc. Het toestel heeft een geïntegreerde thermometer en kan tot 20 kleurmetingen na elkaar uitvoeren. Dat elke kleurmeting niet meteen moet worden opgeladen op de computer, is een tijdbesparing vooral voor bedrijven met een hoge verwerkingscapaciteit. De meetresultaten verwijzen naar de kleurenmatch in de kleurkaarten van het Color Profi Systeem (CPS) en de corresponderende mengformules. Wanneer de gebruiker de gewenste kleur heeft geselecteerd, kan hij de kleurkaart van het CPS-systeem gebruiken om de kleur direct met het voertuig te vergelijken. Deze visuele controle is een belangrijke stap. Hij kan daarna de formule corrigeren indien nodig. Door regelmatige updates zijn ook de mengformules voor recent ontwikkelde kleuren beschikbaar. De mengformule wordt rechtstreeks gewogen op de weegschaal en de specifieke kleur kan worden gearchiveerd. Glasurit heeft een training voorzien, waardoor de gebruiker het systeem snel onder de knie heeft.
De gegevens worden doorgestuurd naar de weegschaal die de verf automatisch afweegt.
: CARROSSERIE
{ F o tospe c trom e te r }
Prophet II® van PPG Industries
De Prophet II® van PPG Industries meet vanuit 5 verschillende hoeken en is dus bijzonder nauwkeurig. Hij is bovendien eenvoudig in gebruik, bijzonder betrouwbaar en absoluut niet foutgevoelig. Na het meten wordt het toestel verbonden met het kleurenzoeksysteem van PPG Industries. De speciaal ontwikkelde software laat toe snel en handig de kleur te identificeren. Wanneer een auto voor herstel binnenkomt, zoekt de schadehersteller eerst via de kleurcode van de auto. In het digitale kleurzoeksysteem, dat reeds door alle klanten van PPG Industries wordt gehanteerd, is een groot aantal formules en specials beschikbaar op kleurcode. De Prophet II zoekt via de kleurcode, varianten en specials naar de formule met de beste kleurenmatch. Hij houdt ook meteen rekening met de metaal-grofte. Mocht in de formules die de Prophet II opgeeft toch niet de juiste zitten, dan kan de bediener het zoekprogramma opdragen chromatisch te zoeken. Dat wordt een ‘filter search’ genoemd. Hierbij wordt aangegeven of de grofte van de metaal afwijkt en hoeveel of als ze juist goed is. Indien de schadehersteller dan nog niet tevreden is met het resultaat, kan hij overschakelen naar de adjust module. De Prophet II past dan de formule zelf aan tot hij de juiste kleur gevonden heeft. Voor unikleuren kan een stap worden overgeslagen. De schadehersteller moet dan niet eerst op code gaan zoeken, hij kan meteen op chromatisch zoeken. Zo wordt meteen de juiste kleur gevonden of wordt de kleur eventueel bijgesteld. Omdat er niet eerst op code moet worden gezocht, spaart men heel wat tijd uit. Het digitale kleurzoeksysteem van PPG wordt voortdurend online geüpdatet. De database met meer dan 30.000 formules wordt constant bijgewerkt, zodat de klanten altijd over de meest actuele kleuren beschikken.
Agenda 28-31/03/2011 AutovakRAI in Amsterdam (Nederland) De meest complete automotivebeurs van Nederland
9-13/04/2011 Amitec in Leipzig (Duitsland) Vakbeurs gespecialiseerd in auto-onderdelen, garages en uitrusting voor benzinestations.
17-19/05/2011 Engine Expo in Stuttgart (Duitsland) European Automotive Components Expo in Stuttgart (Duitsland) Crashtest Expo Europe in Stuttgart (Duitsland) Vehicle Dynamics Expo in Stuttgart (Duitsland)
11-15/10/2011 Equip Auto in Parijs (Frankrijk) Internationaal salon voor alle uitrusting voor alle voertuigen
www.infogarage.be 28 Info GARAGE {Maart 2011}
Genius van Standox Genius, de fotospectrometer van Standox, vereist drie metingen vanuit drie verschillende hoeken op hetzelfde meetpunt. Het effectniveau wordt bepaald aan de hand van de Effect Navigator. De gespoten metallic-plaatjes tonen vijf helderheids- en grofheidseffecten. De waargenomen metaal-grofte wordt geselecteerd op het display van de spectrometer. Vervolgens wordt het toestel gelinkt aan de laatste Standox Standowin software. De software zoekt nu automatisch in de database, waarin meer dan 250.000 formules zijn opgeslaan, naar de formule met de beste overeenkomst. Voor een perfect resultaat geeft men zoveel mogelijk gegevens in als men kent (fabrikant, kwaliteit, …). In de software kan de metaal-grofte nog steeds worden gewijzigd. Aangepaste mengformules kunt u opslaan en die zijn dan voortaan beschikbaar in uw databank. Het kant-en-klare recept wordt naar de elektronische weegschaal gestuurd. Maak altijd een proefplaatje van de door de software gecorrigeerde formule.
