Klanten meer tevreden over dienstverlening

Jaarverslag 2010

Pionier in Elektrisch Vervoer

Controle helpt bij vergroten veilig­ heids­bewustzijn

Wij doen verschillende proefprojecten met Elektrisch Vervoer en krijgen daar ook landelijke subsidie voor als enige netbeheerder in Nederland.

Veiligheid is nooit af. Bij alles wat wij doen, zijn wij ons bewust van de risico’s. De veilig­heids­ prestatie verbeterde sterk.

Meer op pagina 48

Meer op pagina 36

Grootschalige groengas­ installatie in bedrijf genomen Bij de visafslag in Spaken­ burg wordt visafval uit het hele land opgewerkt tot groen­gas. Meer op pagina 65

Jaarverslag 2010

Klanten meer Oplostijd en aantal storingen tevreden over dienstverlening openbare We willen dat 80% van de verlichting klanten ons minimaal een gehalveerd 7 geeft. Goede straatverlichting is belangrijk voor het veiligheidsgevoel. Meer op pagina 32

Meer op pagina 30

Stedin besteedt al 20% van het werk aan Wij helpen aannemers om bepaalde taken die een Service Provider moet kunnen uitvoeren, in de ­praktijk te ontwikkelen. Meer op pagina 40

1

2

Jaarverslag 2010

3

4

5

inhoudsopgave Over Stedin Wie zijn wij, waar staan wij voor? Stedin in één oogopslag

12 14

Terugblik en vooruitblik Oog op de bal

20

Verslag van de directie Dienstverlening verbeteren voor de klant Professioneel Asset Management Veiligheid bovenaan onze agenda Beheer en onderhoud van de netten Maatschappelijk verantwoord ondernemen Voortdurend werken aan betrouwbare netten Slimme netten, slimme meters Duurzame energievoorziening mogelijk maken Medewerkers zijn het gezicht van Stedin Financiële resultaten Corporate Governance en Nederlandse wetgeving Risicomanagement

30 34

Het aantal veiligheids­ incidenten is meer dan gehalveerd Zie pagina 35

35 40 46 50

Stedin doet proeven met Elektrisch Vervoer Zie pagina 58

58 62 68 72 73 75

Verslag Ondernemingsraad Actief en toekomstgericht

De klant centraal In 2010 hebben we veel gedaan om onze zichtbaarheid te vergroten, het bedrijf open te stellen voor klanten en de dienst­verlening te verbeteren. Grote klanten wilden graag één aan­spreek­punt, iemand die snapt wat hun business in­houdt en zorgt dat hun zaken goed worden geregeld. Zie pagina 30

82

Storingen sneller opgelost De oplostijd van storingen is korter geworden. De gemiddelde storingsduur is van 115 minuten naar 98 gegaan. Klanten hadden dus minder lang last van een stroomstoring. Zie pagina 50

De hennepgeurkaart Ludiek maar effectief. Zie pagina 39

Duurzame energie De visie van Stedin is om naast het wettelijk gereguleerde transport van gas en elektriciteit ook transport van CO2, stoom, bio­gas en andere energie gerelateerde producten aan te bieden. Zie pagina 62

6

Raad van Commissarissen Raad van Commissarissen Verslag van de Raad van Commissarissen

88 89

Samengevatte Jaarrekening Inleiding Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerde balans Geconsolideerd kassstroomoverzicht Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen Overige toelichtingen Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

97 98 99 100 101 102

Jaarrekening 2010

106

Jaarrekening De jaarrekening is online als bladerboekje te vinden op: www.stedin.net/Over_Stedin/Pages/Jaarrekening2010/index.html

1

STD-023 jaarrekening hkn corr.indd 1

28-04-11 12:03

Rondetafelgesprek over MVO “Stedin is een publieke organisatie, dus per definitie maat­ schappelijk verantwoord aan het ondernemen. Wij zijn verantwoordelijk voor de vitale infrastructuur, zonder ons is goed leven in de Randstad niet mogelijk.” Zie pagina 46 Vier stationsgebieden op de schop Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Delft krijgen fonkelnieuwe stationsgebieden. Stedin zorgt voor de energie-infrastructuur. Zie pagina 54

Maasvlakte 2 krijgt al duidelijk vorm. Welke rol speelt Stedin in dit project? Zie pagina 44

Succesvolle wervings­ campagne Zie pagina 70

7

8

9

10

over stedin

11

Wie zijn wij, waar staan wij voor? Bedrijfsprofiel Stedin is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de wettelijke beheertaken met betrekking tot de gas- en elektriciteitsnetwerken. Nieuwe infrastructuren voor het transport van stoom, CO2 en biogas zijn ons tweede aandachtsgebied. Wij werken met verschillende partners bij het realiseren en onderhouden van energie-infra­ structuren aan aannemers. Stedin gaat steeds meer aanbesteden. Eind 2010 had Stedin 941 medewerkers (906 fte) in dienst. Stedin, gevestigd in Rotterdam, is een 100% dochteronderneming van Eneco Holding N.V. en staat onder toezicht van een eigen Raad van Commissarissen.

Organogram

Directie Stedin Netbeheer B.V.

Staven

Techniek

Marktoperaties

Strategie en regulering

12

Missie Het veilig en continu transporteren van energie via onze netwerken naar miljoenen consumenten en bedrijven, nu en in de toekomst.

Visie Stedin is deskundig en presteert uitstekend in een bijzondere regio: het meest stedelijke gebied van Nederland. Wij transporteren energie naar drie van de vier grote steden van Nederland en naar de Rotterdamse haven. Wij: • zijn voor onze klanten herkenbaar met een eigen gezicht • presteren uitstekend op het gebied van veilig­ heid, kwaliteit en kostenefficiëntie • kiezen ervoor activiteiten die beter op de markt kunnen worden ingekocht aan te besteden • zijn een professionele opdrachtgever voor partijen die werkzaamheden voor ons uitvoeren • bieden naast transport van gas en elektriciteit, ook transport aan van CO2, stoom en andere gassen om toekomstige duurzame energie­voor­ ziening mogelijk te maken voor de samen­leving en onze klanten

Strategie Wij realiseren onze doelen door deskundig te zijn, samen te werken en voortdurend onze prestaties te verbeteren.

13

stedin in één oogopslag

eenheid

2010

2009

Financiële kengetallen Resultaat Totale transportopbrengsten x mln € 789,8 808,4 Transportopbrengst elektriciteit x mln € 541,1 564,9 Transportopbrengst gas x mln € 248,7 243,5 Bedrijfsresultaat (EBIT) Resultaat voor belasting Totaal resultaat

x mln € 137,3 134,4 x mln €

90,3 101,5

x mln € 70,4 71,5

Balans Nettowerkkapitaal Vaste activa Geïnvesteerd vermogen Eigen vermogen Kasstroom uit operationele activiteiten

x mln € -38,9

43,2

x mln € 4.003,8 3.821,5 x mln € 3.964,9 3.864,7 x mln € 2.922,8 2.923,9 x mln € 440,2 174,7

Financiële ratio’s Solvabiliteit ROIC Return on equity

% % %

65,5 66,9 1,8 1,9 2,4 2,4

14

stedin in één oogopslag



Operationele Kengetallen

eenheid



2010

2009





Aansluitingen elektriciteit grootverbruik aantal 19.625 19.243 Aansluitingen elektriciteit kleinverbruik aantal 1.955.106 1.930.165 Getransporteerde hoeveelheid elektriciteit GWh 22.324 21.799 Gelegde kabel km 518 577 Aansluitingen gas grootverbruik Aansluitingen gas kleinverbruik Getransporteerde hoeveelheid gas Gelegde leidingen

aantal

2.044 2.112 1.882.013 1.866.698 mln. m3 6.126 5.337 km 297 334

Bruto-investeringen (exclusief meters)

x mln. € 348

aantal

299

Gemiddelde uitvalduur elektriciteit minuten 28,3 28,6 Storingen middenspanning met onderbreking aantal 511 497 Switches aantal 600.100 472.300

Medewerkers Aantal medewerkers per jaareinde Aantel fte’s per jaareinde Ziekteverzuim

aantal

941,0 570,0 906,0 551,3 % 4,2 3,5

aantal

Berekeningswijze Nettowerkkapitaal Totaal vlottende activa minus kortlopende schulden Geïnvesteerd vermogen Som van de vaste activa en nettowerkkapitaal Eigen vermogen Eigen vermogen x 100% gedeeld door balanstotaal Return on invested capital (ROIC) Totaal resultaat gedeeld door het geïnvesteerd vermogen Return on equity Totaal resultaat gedeeld door het eigen vermogen

15

Tuinders zijn grootverbruikers van energie. Hoe zuiniger zij hiermee om kunnen gaan, hoe rendabeler hun bedrijfsvoering. 16

17

18

terugblik en vooruitblik

19

Oog op de bal “Stedin heeft in 2010 gezorgd dat de zaken intern op orde zijn. De grote organisatie­ wijzigingen zijn achter de rug, onze mensen zitten op hun plek. Vanaf nu zijn we volop gericht op de toekomst. Betrouwbaarheid en veiligheid staan boven aan onze agenda. Dat is onze kern­ taak. Technisch vernuft blijft daarbij nodig, maar vóór op ons netvlies staat de klant - in zijn belang doen wij ons werk. Klanten kunnen op Stedin rekenen als het gaat om veilige energie­ netten, ongestoorde energievoorziening en vlotte afhandeling van hun aansluiting of informatie­ vragen. Voor onze klanten hebben we het oog op de bal.

In gesprek met klanten We concentreren ons op het verder verbeteren van onze dienstverlening. Dat doen we niet vanuit een ivoren toren. In meerdere sessies zijn we actief in gesprek gegaan om van klanten te horen wat

zij van ons verwachten. Ook vragen we aan onze klanten en gemeenten hoe tevreden zij zijn over ons. Daarop passen we onze manier van werken gericht aan. We hebben de toegankelijkheid van ons bedrijf sterk verbeterd. Al onze grote klanten hebben nu een eigen accountmanager die voor hen het aanspreekpunt is en hun belangen behartigt. Stedin is beter zichtbaar en bereikbaar geworden. Op onze website www.stedin.net is veel informatie geplaatst als antwoord op veel voorkomende vragen. Verder hebben we gericht geïnvesteerd in onze klantenservice die

“Betrouwbaarheid en veilig­heid staan boven aan onze agenda”

Jeroen de Swart Directeur Stedin

20

oog op de bal

is uitgebreid met goedopgeleide medewerkers. Klanten worden hier goed en deskundig geholpen en zo min mogelijk doorverwezen.

Beter communiceren

Wat minder goed ging in 2010 was het aantal storingen in het elektriciteitsnet. Vooral op het eiland Goeree-Overflakkee en in de gemeente De Ronde Venen bij Utrecht hebben onze klanten daar veel last van gehad. Wat we hiervan geleerd hebben is dat we hen beter moeten informeren over de oorzaak van een storing én wat we eraan gaan doen om het niet meer voor te laten komen. Vaak moeten we daar veel werk voor verzetten en dat kost tijd. Zo hebben we op Goeree-Overflakkee onder meer 30 kilometer kabel gelegd en 20 midden­spanningstations vervangen om het net te

Een stevig punt van aandacht was het te grote aantal uitstaande storingen aan de openbare verlichting. Een onwenselijke situatie omdat goede straat­verlichting zeer belangrijk is voor een veilige woon- of werkomgeving. Samen met de gemeenten, en met onze aannemers zijn we aan de slag gegaan om daar wat aan te doen. Gelukkig hebben we een flinke vooruitgang geboekt en is de oplos­ tijd, tot tevredenheid van onze gemeentelijke opdracht­gevers, gehalveerd. We werken er ook hard aan om nieuwe aan­sluitin­ gen volgens afspraak, op tijd te leveren. We zijn goed op weg om onze prestaties op dit gebied echt te verbeteren. In 2011 gaan klanten dat zeker merken.

“Wat minder goed ging in 2010 was het aantal storingen in het elektriciteitsnet”

Aantal medewerkers

Verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke medewerkers

1200

2009

1100 1000

13,8%

900 941

800

86,2%

700 600 500 400

570 449

300 200

2010

100 0 2008

2009

2010

2011

21,6%

Stedin groeit

78,4%

Tot 2010 besteedden wij sommige administratieve taken uit aan Eneco. Stedin voert sinds 2010 alle wettelijke taken in eigen huis uit. Het aantal medewerkers is navenant

Man

toegenomen.

Vrouw

21

oog op de bal

versterken. Door te vertellen we wat we van plan waren en hoe lang het ging duren hebben klanten daar meer begrip voor gekregen.

Hogere kwaliteit, lagere kosten Het is onze opdracht om de energienetten in ons werk­gebied niet alleen in stand te houden maar ook voorbereid te zijn op toekomstige ontwikkelingen. We doen het nieuwbouw- of onder­houdswerk aan de netten niet zelf, wij besteden steeds meer uit aan externe aannemers. In 2010 was dat al zo’n 20% van ons totale werk­ pakket. Deze manier van werken houdt ons scherp. We moeten heel precies kunnen uitleggen wat we van een aannemer verwachten bij nieuwbouw, onder­houd of in projecten. Daarvoor moeten we onze zaken zelf goed op orde hebben. Vandaar dat we veel energie stoppen in het op orde brengen van onze administratieve systemen. Momenteel lopen enkele projecten om de gegevens over

onze netwerken en alle aansluitingen up-to-date te krijgen. Uiteindelijk willen we door aan te besteden tegen een betere kwaliteit goedkoper kunnen werken. Ook in onze eigen bedrijfsvoering besteden we aandacht aan het kostenniveau. We zijn ervan overtuigd dat we de voor de komende jaren beoogde besparing van € 25 miljoen zullen waarmaken.

Innoveren in relaties Naast onze wettelijke taken (aansluiten van klanten, onderhouden en beheren van de netten, op­lossen van storingen) zijn we ook actief op de vrije markt. Bijvoorbeeld bij de aanleg van een stoomnetwerk in de Botlek en een groen­­ gas­netwerk in Noordoost Friesland. Bij dit soort grootschalige infrastructuren is het de kunst om alle partijen op één lijn te krijgen om daarin te investeren. Juist daarin hebben wij een aan­ jagende en verbindende rol. In onze contacten

Stedin besteedt steeds meer werk uit aan externe aan­ nemers. In 2010 was dat al zo’n 20% van het totale werk­ pakket. Uiteindelijk willen we door aan te besteden tegen een betere kwaliteit goedkoper kunnen werken.

22

oog op de bal

met een breed scala aan betrokkenen spannen we ons in om de beste kennis te bundelen tot een goedwerkende oplossing. Vooral dat laatste vinden wij erg belangrijk. Dat zie je ook terug in onze visie op elektrisch rijden of slimme netten. Niet de techniek staat voorop bij al deze duurzame ontwikkelingen, maar de acceptatie bij de klant en

“Voorop staan de acceptatie door de klant en de uiteindelijke veiligheid en betrouw­baarheid van onze netten”

de uiteindelijke veiligheid en betrouwbaarheid van onze netten. Daarmee is de cirkel weer rond. Op een aantal onderwerpen die ik hier kort aan­ stip, gaan we verderop in dit jaarverslag wat dieper in. Wij hopen u hiermee een goede indruk te geven van ons werk, onze prestaties voor klanten en waar wij voor staan. Ik sta altijd open voor suggesties om u nog beter te informeren.” Rotterdam, 24 maart 2011

Jeroen de Swart Directeur Stedin

23

oog op de bal

Wie doet wat in de energiemarkt?

1

De energiemarkt bestaat in Nederland uit diverse partijen. Klanten hebben voor hun energieverbruik te maken met drie partijen.

1 De energieleverancier levert aardgas en/of elektriciteit, die ze bij producenten aankopen of zelf produceren. De particuliere klant betaalt maandelijks een voorschot­ bedrag over zijn verbruik. Transformatorstation

Na 12 maanden wordt de meterstand opgenomen en ontvangt de klant een factuur over zijn werkelijke verbruik van deze leverancier.

Zakelijke klanten worden maandelijks gefactureerd voor hun werkelijke verbruik of kopen gas of stroom in het groot in. De klant kan zelf zijn energie­ leverancier kiezen en kan wisselen van energie­leverancier, bijvoor­beeld als hij verhuist of als een beter aanbod krijgt.

3

2 De netbeheerder, zoals Stedin, beheert, bouwt en onderhoudt het

1

net­­werk in de regio en regelt dat gas en elektriciteit naar woningen of bedrijven wordt getransporteerd. De net­­beheerder verzorgt ook nieuwe aan­­­sluitingen op de netwerken. Voor het transport van energie brengt de

4 Transportnetten

net­­beheerder een vast bedrag in rekening. Soms staat dat bedrag op

TenneT is de beheerder van het

dezelfde factuur als voor het verbruik

3 Het meetbedrijf stelt de

landelijk hoogspanningsnet. De netten

van de leverancier. Soms krijgt de

energie­meter beschikbaar. Hij neemt

van TenneT verbinden alle regionale

klant een aparte rekening van de

de meterstanden op en zorgt dat deze

elek­triciteits­netten en het Europese

net­­beheerder. Klanten kunnen niet

bij de netbeheerder en de leverancier

net met elkaar. TenneT is voor 100% in

wisselen van netbeheerder zoals dat

terecht­komen. Het meetbedrijf is

handen van de rijksoverheid.

kan bij energieleveranciers. Alleen

meest­al een dochteronderneming van

als zij verhuizen naar een ander deel

de netbeheerder waar de klant mee te

Het Nederlandse hoofdtransportnet

van het land, worden ze automatisch

maken heeft. De meetkosten worden

voor aardgas is volledig in handen van

aan­­gesloten bij de netbeheerder in dat

mee­genomen in de maandelijkse

Gas­­unie, die voor 100% eigendom is

gebied.

voorschot­nota.

van de Neder­landse Staat.

24

oog op de bal

kengetallen stedin Aantal aansluitingen Elektra per 31/12/2010:

ELEKTRICITEIT

t Tenne

TRANSPORT

4

2.053.500

Aantal aansluitingen Gas per 31/12/2010:

1.946.250

Totaal aantal aansluitingen per 31/12/2010:

3.999.750

Aantal KM elektriciteitskabel:

45.171 km

Aantal KM gasleiding:

23.180 km

In het verzorgingsgebied van Stedin staan: 21.000 middenspanningsruimten, 25.000 transformatoren. 2,1 miljoen meterkasten en ruim 1 miljoen aansluitingen voor lichtmasten en abris.

Elektriciteit gebied Stedin

1

GAS EN

Stedin

TRANSPORT

ELEKTRICITEIT

2

Gas gebied Stedin

Gasoverdrachtstation

GAS

ie gasun

TRANSPORT

4

1

Toezicht op de energiemarkt De overheid ziet erop toe dat alle partijen op de energiemarkt zich houden aan de afspraken en dat de consument wordt beschermd. De Energiekamer, onderdeel van de Nederlandse Mededingings­autoriteit (Nma), is met deze taak belast.

25

26

27

28

verslag van de directie

29

Dienstverlening verbeteren voor de klant Beloftes waarmaken en afspraken nakomen, dat is waar Stedin zich sterk voor maakt. Niet altijd een­voudig als je jarenlang vrij onzichtbaar bent geweest in de energiemarkt. In 2010 hebben we vooral veel gedaan om onze zichtbaarheid te vergroten, het bedrijf open te stellen voor klanten en de dienstverlening te verbeteren. “We zijn het jaar 2010 gestart met een aantal sessies met onze zakelijke klanten. Zij mochten zich uitspreken hoe zij over Stedin dachten en wat zij van ons verwachtten. Wij hebben geluisterd”, vertelt Barth de Klerk, directeur Markt­operaties.

Toegankelijk en open Met de uitkomsten van deze gesprekken is Stedin aan de slag gegaan. Grote klanten wilden graag één aanspreekpunt, iemand die snapt wat hun business inhoudt en zorgt dat hun zaken goed worden geregeld. Daar heeft Stedin

voor gezorgd. Drie accountteams zijn opgericht voor Gemeenten, Industrie & Tuinbouw en voor Zakelijke dienstverleners & Intermediairs. “Iedere grote klant heeft nu een eigen accountmanager die de belangen van de klant vertegenwoordigt in ons bedrijf”, aldus De Klerk. Een belangrijke taak van de accountmanagers is om de klant actief op te zoeken en vroegtijdig te horen welke capaciteits­ behoeftes hij in de toekomst heeft. Of om de klant te informeren dat Stedin werk­zaam­heden in de directe omgeving gaat uit­voeren die wellicht van invloed kunnen zijn op de energievoorziening bij de klant. “We willen veel meer dan voorheen alert zijn en ons open opstellen naar klanten,” zegt De Klerk.

Klant goed helpen Die nieuwe wind waait ook bij de klantenservice en is zichtbaar op de website van Stedin, vindt De Klerk. “We hebben geïnvesteerd in de

Mening van klanten over de dienstverlening 2009 20% ontevreden

2010 15% ontevreden

In 2010 had Stedin ruim 200.000

facturatie. Onze doelstelling voor 2010

keer contact met klanten. Iedere

dat 15% van deze klanten ontevreden

maand meet TNS/NIPO naar aan­

mocht zijn, hebben we gehaald. In 2009

leiding van die klantcontacten

was dit percentage nog 20%. Omdat

of klanten tevreden zijn over hoe

slechts een heel klein percentage

zij zijn geholpen. Dat doen wij na

van de klanten wel eens contact

een verhuizing, een overstap naar

heeft met Stedin heeft, kunnen we dit

een andere energieleverancier, als

cijfer niet omrekenen naar algemene

particuliere klanten een nieuwe aan­

klanttevredenheid. In 2011 gaan we

sluiting aanvragen of contact hebben

meten volgens een methode die veel

gehad met klantenservice. Of na een

andere organisaties ook gebruiken.

storing. Zakelijke klanten vragen we

Dan kunnen we onze resultaten ook

bovendien hoe tevreden zij zijn over

vergelijken met die van gelijksoortige

de offerteaanvraag, het maken van

bedrijven. We willen dat 80% van de

de nieuwe aansluiting(en) en onze

klanten ons minimaal het cijfer 7 geeft.

30

Dienstverlening verbeteren voor de klant

deskundigheid en capaciteit van ons call­center. Ons doel is om klanten bij het eerste contact­

“Stedin heeft wel klanten, maar als het goed is, moeten zij niet eens aan ons denken omdat we er gewoon zijn en het licht het gewoon doet”

moment – en dat is vaak onze klanten­service – goed en deskundig te woord te staan. Zo voelen klanten zich echt geholpen. Daarom leiden we herintredende vrouwen op, van wie we hopen dat zij zich voor langere tijd aan ons verbinden.” Klanten kunnen ook op de website meer informatie vinden, bijvoorbeeld in een veelgestelde vragen­ rubriek die goed bezocht wordt.

Afspraken nakomen Voor klanten is het uiteraard belangrijk dat afspraken over nieuwe aansluitingen goed worden nagekomen, zo blijkt uit de gesprekken. “Zonder aansluiting op het energienet kan

Gemeenten als bijzondere klantgroep Gemeenten zijn een bijzondere klant­

op­gezocht. Tijdens een bijeenkomst

wij een account­manager aangesteld

groep voor ons, omdat wij allerlei

waar 42 gemeenten aanwezig waren,

die zich specifiek bezighoudt met

raak­­vlakken hebben. Gemeenten zijn

heb­ben we onze account­managers

openbare verlichting. Account­

zowel vergunningverstrekker, klant,

voor­­gesteld evenals de belangrijkste

managers zijn de ingang tot Stedin

eigenaar van de openbare verlichting,

sleutel­­personen in ons bedrijf. Naast

voor de klant en zorgen dat de juiste

als aandeelhouder van Eneco. We

de accountmanagers die de relaties

sleutelpersonen in actie komen.

hebben in 2010 de gemeenten actief

met gemeenten onder­houden, hebben

31

Dienstverlening verbeteren voor de klant

een projectontwikkelaar nieuwe woningen niet opleveren of ondernemer zijn bedrijf niet openen. Wij moeten zorgen dat de afspraak die we hierover maken met klanten stipt en accuraat wordt nagekomen”, zegt De Klerk. In 2010 is het proces van offerte tot het opleveren van de aansluiting onder de loep genomen. Stedin is wettelijk verplicht om de aanvraag van de klant

“Klanten willen geen aansluitingen, maar licht in huis, een verwarmd huis of kantoor, hun business draaiend kunnen houden”

voor een aansluiting binnen een bepaalde termijn te beantwoorden met een offerte. Dat lukt voor kleinverbruik aansluitingen nu in 98% van de gevallen. Voor de grote aansluitingen is vaak wat meer werk nodig, bijvoorbeeld het opnemen van de situatie op de bouwplaats. Die offertes duren daarom soms wat langer. De Klerk is nog niet tevreden: “We zijn op de goede weg. We blijven werken aan het halen van 100% binnen de termijn, dat spreekt voor zich.”

De regie in handen De volgende stap is het maken van de aansluiting, werk dat wordt uitgevoerd door een aannemer. “In die fase kunnen we nog wel het nodige verbeteren”, vindt De Klerk. “We willen dat iedere planafspraak die onze verkoopafdeling maakt helder op het netvlies staat bij de afdeling die bij ons de aannemer aanstuurt. Maar we houden ook goede voeling met de klant. Vier weken

Openbare verlichting belangrijk voor de veiligheid Een belangrijk punt waar gemeenten ontevreden over waren was de manier waarop wij omgingen met storingen aan openbare verlichting. Openbare verlichting staat, mede vanwege het veiligheidsgevoel van burgers, hoog op de agenda van gemeenten en provincies. Stedin ziet het als haar maatschappelijke taak om te zorgen dat straatlantaarns het

Vaanweg in Rotterdam voor ...

... en na de reconstructie.

is voor het bovengrondse deel de

Bij storingen gaat het proces daardoor

vertelt Marko Kruithof, manager

verantwoordelijkheid van gemeenten

over erg veel schijven.

Netcoördinatie. In 2010 is met

altijd doen. De openbare verlichting

vereende krachten gewerkt om het

en voor het netwerkdeel die van de netbeheerder. Daar zat wat ruis op

“In 2010 zijn we intensiever gaan

aantal uitstaande storingen aan het

de lijn, omdat niet duidelijk was wie

samenwerken met gemeenten. We

ondergrondse deel van de openbare

nu eigenlijk wat moest doen als zo’n

zien het als een gezamenlijk product.

verlichting omlaag te brengen en het

lamp kapotging. Bovendien hebben

Nu delen wij de rapportages met

proces te verbeteren. Dat is gelukt.

veel gemeenten het beheer van het

elkaar en laten wij de werkzaamheden

De doorlooptijd is gehalveerd van 8

bovengrondse deel uitbesteed aan een

overlappen zodat een storing zo

naar minder dan 5 werkdagen. Het

particulier bedrijf als ZIUT of CityTec.

snel mogelijk wordt verholpen”,

streven is om die oplostijd nog verder

32

Dienstverlening verbeteren voor de klant

voor de afgesproken opleverdatum belt de accountmanager met de klant om te controleren of de afspraak nog staat en of het uitkomt dat de aannemer aan de slag gaat. We gaan met de

aannemer om tafel om te horen of hij de planning haalt. Op deze manier krijgen we betere grip op het proces.”

Armatuur

Mast

Bovengronds

eigendom gemeente

Ondergronds eigendom Stedin

naar beneden te krijgen. Het aantal

Lichtkrant

uit­staande storingen is teruggebracht

In april 2010 is de Lichtkrant ver­

van 450 eind 2009 naar 104 eind

schenen, een eenmalige uitgave

2010. Stedin heeft meer dan één

van Stedin. Deze krant is volledig

miljoen lichtmastaansluitingen in

gewijd aan openbare verlichting en

haar netwerk. Jaarlijks gaan er 18.000

is verspreid onder de ongeveer 100

lampen kapot in die lantaarns en zijn

gemeente­­­besturen in ons verzorgings­

er 9.000 kabelstoringen.

gebied. Het doel van de krant was

Op www.Stedin.net/ovstoring kunnen

om begrip te kweken hoe complex

met de gemeente Rotterdam een

storingen aan de straat­verlichting

storingen aan de openbare verlichting

model­­­convenant opgesteld waarin

worden gemeld. Daar is ook per

zijn.

afspraken over de dienstverlening zijn

storing te volgen wat de status is. Via

OV-Net

Zekering Mof

Laagspanningsnet Middenspanningsnet

vast­gelegd. Stedin gaat dit convenant

een interne campagne hebben we

Convenant OV

af­sluiten met alle 110 gemeenten in

medewerkers gestimuleerd zelf ook

Wettelijk zijn er geen normen gesteld

haar netgebied. Eind 2010 is bekend

storingen aan de open­bare verlichting

voor het oplossen van storingen aan

geworden dat dit model landelijk wordt

te melden via ons intranet.

open­bare verlichting. Stedin heeft

overgenomen.

33

Professioneel Asset Management Stedin heeft in 2010 zowel het PAS55 als het NTA 8120 certificaat behaald. Deze certificaten laten zien dat we onze processen voor asset management professioneel geregeld en onder controle hebben. Het NTA 8120 is de Nederlandse uitwerking van het Engelse asset management systeem PAS55. In het Nederlandse systeem is meer aandacht voor met name veiligheid. Het is ontwikkeld in het kader van zelfregulering en sluit aan op de Ministeriële Regeling Kwaliteit (MRQ). Daarin staan de eisen die gesteld worden aan de processen van de netbeheerder. “Wij wilden als eerste in Nederland gecertificeerd zijn volgens NTA 8120. Dat is in september 2010 gebeurd. Het is belangrijk in onze relatie met de opdrachtgever, de Energiekamer, dat wij werken volgens zo’n gecertificeerd systeem”, aldus manager Asset Management Maarten Cassée.

Bindende Aanwijzing Stedin heeft eind 2009 van de Energiekamer een Bindende Aanwijzing ontvangen. Deze Bindende Aanwijzing legt een verplichting op om voor 1 juli 2011 een substantieel aantal ontbrekende gegevens in ons bedrijfsmiddelenregister aan te vullen. De finale toets zal plaatsvinden in het derde kwartaal van 2011. Dan voert de Energiekamer weer een audit uit. Tot op heden is uit tussentijdse bezoeken van de Energiekamer naar voren gekomen dat zij zeer tevreden is over de voortgang.

“Voorheen lieten we ons vooral leiden door technische mogelijkheden. Als netbeheerder moeten we op zoek naar het juiste investeringsniveau om de netten over langere tijd optimaal te beheren. Wij moeten daarin de juiste keuzes maken, de juiste prioriteiten stellen. NTA 8120 is een systeem dat daarbij helpt. Het is een risicomanagementsysteem dat alle investeringsbeslissingen objectief toetst aan veiligheid, kwaliteit, financiën, wet- en regel­geving en reputatie. We zetten die aspecten tegen­over de investeringen die we willen plegen en stellen vervolgens prioriteiten”, legt Cassée uit.

Minder storingen voor de klant Stedin heeft een jaarlijks investeringsprogramma voor onderhoud en vervanging van de net­werken van gemiddeld zo’n € 400 miljoen. De risico­ analyses die zijn gedaan op basis van NTA8120 en PAS55 hebben geleid tot verschuiving van prioriteiten. Cassée: “Vervanging van gietijzeren leidingen in het gasnet en investeringen in de midden­spanningsnetten zijn daar de meest aan­ sprekende voorbeelden van. We hebben gezien dat we daar grotere risico’s lopen op storingen. We doen de dingen waarmee we de kans op storingen voor klanten zo klein mogelijk maken dus het eerst.” Stedin Asset Management maakt de ontwerpen voor dit soort projecten, geeft aan wat er moet worden vervangen en stelt eisen aan de materialen en normen voor de uiteindelijke kwaliteit.

De juiste prioriteiten stellen Veiligheid en betrouwbaarheid van de netwerken is de kernopdracht van Stedin. De investeringen in de netten staan in dat teken.

34

Veiligheid boven aan onze agenda Veiligheid is en blijft een zeer belangrijk onder­ werp voor Stedin. Veiligheid is nooit af. Behalve goede procedures, werk­methodes, controle en certificering, is het veilig­heidsbewustzijn van management en medewerkers minstens zo belangrijk. In 2010 is het aantal incidenten meer dan gehalveerd.

aan ieder project worden veiligheidsdocumenten opgesteld om de veiligheidsafspraken met aan­ nemers vast te leggen. Daarnaast gebruiken wij self assessment programma’s om Stedins prestaties te kunnen vergelijken met gestandaar­ diseerde benchmarks.

Proactieve houding Stedin neemt als opdrachtgever veiligheid zeer serieus. Medio 2010 heeft Stedin een veilig­ heids­manager aangesteld die daarnaast ook beveiliging, gezondheid en milieu tot zijn taken­ pakket mag rekenen. De intensieve aandacht voor veiligheid en het grote aantal activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de veiligheid hebben een positieve invloed op de prestaties. Voorbeelden hiervan zijn het implementeren van de nieuwe veiligheidsdocumenten van de BEI (Bedrijfsvoering Elektrische Installaties) en, in 2011, de VIAG (Veiligheids Instructie Aard Gas). Toe­zicht op werken is verscherpt. Voorafgaand

De veiligheidsprestatie wordt uitgedrukt in Lost Time Injury Rate (LTIR), het aantal incidenten met verzuim ten opzichte van het totaal aantal gewerkte uren. In 2010 daalde de LTIR naar 1,7 (2009: 3,9). De veiligheidsincidenten van (onder) aan­nemers nemen we mee in onze tellingen. Kortom, iedereen die werk uitvoert aan of nabij de netten van Stedin telt mee. Marko Kruithof, manager Netcoördinatie, denkt dat controle zeker helpt bij het vergroten van het veiligheidsbewustzijn en het verbeteren van de

Maatschappelijke veiligheid

Afsluitbeleid versoepeld Volgens de wet- en regelgeving mag

Onveilige situaties voorkomen

een netbeheerder niet afsluiten als

Klanten afsluiten van gas of stroom,

de klant aan ons niet betaalt voor het

het langer dan twee dagen vriest.

doen we uiteraard liever niet. Soms

transport van energie.

Stedin heeft in 2010 het afsluitbeleid

is het wel nodig. Er zijn drie redenen

versoepeld: wij beoordelen op vrijdag

om dat te doen. Allereerst als het gaat

de weersituaties voor de komende

om onveilige situaties, bijvoorbeeld

week. Komt de gemiddelde etmaal­

als er stroom illegaal wordt afgetapt

temperatuur onder nul, dan sluiten we

voor een hennepkwekerij. Soms

die hele week niemand af. Overigens

hebben klanten zelf aanpassingen

doet Stedin er alles aan om afsluiting te

gedaan aan de aansluiting. Dit kan tot

voorkomen. Als de energieleverancier

ontploffings­­gevaar of brand leiden.

het contract met een klant opzegt, dan

Ten tweede sluiten we af als de klant

moet die klant een nieuwe leverancier

zijn betalings­afspraken niet na­komt

zoeken om afsluiting te voorkomen. Bij

met zijn energie­leverancier. Wij krijgen

een opzegging van een contract door

een seintje als er sprake is van wan­

een energieleverancier, bericht Stedin

betaling en de leverancier niet langer

de klant hierover, om zo afsluiting te

wil leveren. Ten derde sluiten wij af als

voorkomen.

35

Veiligheid bovenaan onze agenda

De veiligheidsprestatie wordt uitgedrukt in Lost Time Injury Rate: het aan­tal incidenten met verzuim ten op­zichte van het totaal aantal gewerkte uren. In 2010 daalde de LTIR naar 1,7 (2009: 3,9).

veiligheidsprestatie. Maar Stedin treedt ook steeds meer proactief op, vertelt hij. “Onze mensen of medewerkers van onze aannemers kunnen onveilige situaties melden. Daar zit veel waarde­ volle informatie bij. Als wij beoordelen dat er inderdaad iets aan gedaan moet worden, dan nemen we daar meteen actie op. Ook brengen wij vervolgens snel verbetering aan in alle gelijksoortige onveilige situaties. In 2010 hebben we bijvoorbeeld een incident gehad in een energiestation, waar een luik niet goed in zijn vergrendeling zat. Een medewerker heeft dat luik op zijn lichaam gekregen. We hebben daarna binnen enkele maanden alle luiken geïnspecteerd en waar nodig aangepast.”

Beveiliging energiehuisjes De energiehuisjes van Stedin staan op allerlei locaties, waaronder woonwijken. Het is onwenselijk en zonder meer gevaarlijk als

Beter controleren Als wij een adres afsluiten omdat de leverancier niet langer wil leveren, is dat vaak een stok achter de deur voor klanten om toch te betalen.

SLUIT DE DEUR! Kinderen spelen overal en zijn vooral op zoek naar spannende plekken.

Meestal sluiten we zo’n adres binnen

Werk jij in zo’n spannende plek zoals een transformatorruimte, gas- of hoogspanningsstation? Sluit dan de deur goed af en laat je werk veilig achter. Want kinderen zijn binnen voordat je het weet.

twee dagen weer aan. Stedin neemt

POS.ODC.NC.001.12.10

Kan de deur niet op slot? Bel dan direct 088 895 00 91

standaard poolshoogte op adressen die na 2 maanden niet opnieuw zijn Stedin_OpenDeuren_CampagnePoster_A3_code.indd 1

06-12-2010 16:03:31

aan­­gemeld door een leverancier. Het komt namelijk voor dat bewoners

Poster

zichzelf illegaal aansluiten, zonder dat

Met een interne campagne vroegen

er een contract is met een energie­

wij aandacht om deuren van

leverancier.

energiehuisjes af te sluiten.

36

Veiligheid bovenaan onze agenda

onbevoegden, laat staan spelende kinderen, in die huisjes kunnen komen. Dat kan gebeuren als er wordt ingebroken of als deuren worden vernield. “Ons is er alles aan gelegen om onze energiehuisjes goed af te sluiten. In 2010 hebben we een sluitplan gemaakt om alle deuren en sloten te vervangen door nog betere. Dat is eind 2011 klaar”, aldus Kruithof. “Mocht er toch iets gebeuren dan wil Stedin dat zo snel mogelijk weten. Daarvoor zijn een aantal mobiele camerasets in gebruik genomen op risicovolle locaties, die beelden doorgeven aan ons beveiligingsbedrijf. We hebben de eerste koperdieven al kunnen overdragen aan de politie.”

geplaatst. Daardoor produceerde de installatie van de klant koolmonoxide. De bewoonster en haar kind zijn onwel geworden en moesten preventief naar het ziekenhuis. “Dat dit is gebeurd nemen wij onszelf zeer kwalijk”, zegt Kruithof. “Wij moeten als opdrachtgever controleren of onze aannemers hun werk goed doen en of het kwaliteitssysteem van de aannemer adequaat genoeg is. Onze protocollen en werkinstructies hebben wij hierop aangescherpt.”

CO-incident In Rotterdam is een geval van koolmonoxide­ vergiftiging geweest, nadat werk was uitgevoerd aan de gasaansluiting. Op deze aansluiting was door de aannemer geen gasdrukregelaar

Fraude opsporen belangrijk voor de veiligheid

Stedin is aangesloten bij Meld Misdaad Anoniem waar burgers bijvoorbeeld

Het Stedin-fraudeopsporingsteam

Hennep­­teelt van politie en justitie heeft

kunnen melden dat ze vermoeden

heeft in 2010 een record aantal

Stedin de Hennepgeurkaart geïntrodu­

dat er een hennepkwekerij is bij de

fraude­­­gevallen (3.166) gevonden

ceerd. Deze kraskaart is een wapen

buren. Het aantal meldingen was

en is er ook in geslaagd een groter

in de strijd tegen georgani­seerde

vorig jaar met 736 aanzienlijk hoger

bedrag aan achterstallige betalingen

hennep­teelt. Bewoners leren de geur

dan in 2009 (678 meldingen). Met

te incasseren dan in 2009. Dat heeft

van hennep te herkennen en daarmee

infra­rood­camera’s sporen we boven­

een aantal redenen. Samen met de

onveilige situaties door hennep­teelt te

dien verdachte panden op die we

gemeenten Rotterdam en Den Haag en

signaleren.

vervolgens samen met de politie

de Taskforce Aanpak Georganiseerde

bezoeken.

37

Veiligheid bovenaan onze agenda

Energiediefstal loopt in de papieren

250 30 26 14 67 304 10

10 13

93

17 10

17

23 29 14 13 64 13

Normale warmteafgifte

11

26 Aantal opgerolde hennepkwekerijen in het Stedin-gebied in 2010.

Grote warmtebron

Cannachopper

Verdachte panden opsporen Stedin gebruikt geavanceerde appara­tuur zoals infraroodcamera’s om hennepkwekerijen op te sporen. In Nederland spoorden gemeenten,

Onze gecertificeerde opsporings­

politie en justitie in 2010 samen met

Samenwerken aan opsporing

specialisten kunnen aan de hand

de netbeheerders ongeveer 6.000

Hennepteelt is een door de georgani­

van de opnamen en metingen vast­

gevallen van energiediefstal op. De

seerde misdaad gerunde activiteit, die

stellen of er een afwijking is. De

schat­ting is dat er in ons land voor

diep in de samenleving binnen­dringt.

politie gaat ook steeds verder in haar

1 miljard kWh/jaar wordt gestolen*.

De netbeheerders werken samen in

opsporingsmethoden. Een voor­

De waarde van deze diefstal is

het Platform Energiediefstal en hebben

beeld hiervan is het inzetten van de

ongeveer € 150 miljoen. Vijfen­tachtig

afspraken gemaakt met politie en

zoge­naam­de Cannachopper. Deze

procent van deze diefstal is aan

justitie over de manier waarop aangifte

kleine vanaf de grond bestuurbare

hennep­teelt gerelateerd. In 2010

wordt gedaan. Samenwerking met de

on­beman­de helikopter kan over een

zijn in het Stedin-netgebied 1.299

politie is essentieel. Alleen de politie

wijk vliegen en is voorzien van allerlei

kwekerijen aan­getroffen.

mag een verdacht pand binnentreden.

opsporingsapparatuur.

38

Veiligheid bovenaan onze agenda

Met deze hennep‘geur’kaart herkent u de geur van hennepteelt. Kras, ruik en help mee! Als u over het geurvlak krast, ruikt u de geur van de hennepplant. Zo kunt u voortaan het mogelijke gevaar ruiken van ‘illegale’ hennepteelt in uw omgeving. Bij verdachte situaties belt u de Politie of Meld Misdaad Anoniem. Zie hiervoor de telefoonnummers op de achterzijde van deze kaart.

Kras en ruik! U kunt 2x krassen. U kunt zonder risico aan deze geurkaart ruiken, er is geen werkzame stof (THC) op de krasvlakken aanwezig. Het geurvlak blijft (ongekrast) een aantal maanden goed, u kunt deze geurkaart dus bewaren.

Ontploffingen en brandgevaar

Hennepgeurkaart als geheugensteuntje Stedin verspreidde in 2010 bij wijze

Hennepkwekerijen zijn gevaarlijk.

van proef de Hennepgeurkaart in

Opsporingswerk is riskant

De eigenaren stelen elektriciteit door

enkele risicowijken in Den Haag

Ons opsporingsteam doet riskant

zelf allerlei illegale aanpassingen te

en Rotterdam. De bedoeling was

werk. De eigenaren zijn meestal niet

doen aan de elektriciteitsinstallatie.

dat mensen, door met behulp van

de meest vriendelijke types. Grof

Daar­door bestaat het gevaar van

deze kaart de geur van hennep te

geweld wordt in toenemende mate niet

water­overlast, ontploffing of over­

herkennen, beter in de gaten zouden

uit de weg gegaan. Soms zijn booby

verhitting. Tien procent van het aantal

krijgen of er een hennep­kwekerij

traps geplaatst in panden. Vandaar

woning­branden wordt veroorzaakt

in hun buurt is en dat ook melden.

dat altijd samen met de politie wordt

door hennepteelt. De schade voor

De kaart leverde veel publiciteit op,

opgetrokken, voor de veiligheid van

verzekeraars en woningcorporaties

ook in het buitenland. Ook het aantal

onze mensen.

loopt jaarlijks in de vele tientallen

meldingen op onze website en bij het

miljoenen.

Meldpunt Misdaad Anoniem steeg.

(*) Bron: Netbeheer Nederland

39

Beheer en onderhoud van de netten Stedin heeft ervoor gekozen om het werk aan de netten en het oplossen van storingen uit te besteden aan de markt. Dit doen wij om klanten beter van dienst te zijn en uit kosten­ overwegingen. Joulz is een van de belangrijkste partijen met wie Stedin samen­werkt. Maar ook andere installateurs of aan­nemers kunnen delen van het werk gegund krijgen via open­ bare aanbesteding. Uiteraard is het van groot belang dat het licht het blijft doen en het gas blijft stromen. Daarom schakelt Stedin de aan­ besteding stap voor stap op om te komen tot de beste onderlinge samenwerking.

kunnen nemen. Een Service Provider beheert op basis van een contract een bepaald netgebied en doet daar storingsherstel, inspecties en onder­ houd aan de elektriciteits- en gasnetten. Ook voert hij kleine standaardopdrachten uit. Stedin heeft jaarlijks 20.000 van die kleine opdrachten. In 2009 werd nog maar een bescheiden bedrag van € 3 miljoen aanbesteed. Vorig jaar is al ruim € 89 miljoen van het totale werkpakket gegund, waarvan circa € 65 miljoen inmiddels is uit­ gevoerd.

Breed inzetbare Service Providers ontwikkelen

Stedin heeft een aanbestedingstrategie ontwikkeld waarmee we een aantal dingen willen bereiken. Voorop staat dat we de hoogste kwaliteit willen leveren tegen de laagste maatschappelijke kosten. Concreet streven we ernaar, dat meerdere aan­ nemers als projectpartner optreden of de rol van Service Provider of dienstenleverancier op zich

“Wij willen het werk aanbesteden aan aannemers die de rol kunnen oppakken van Service Provider. Wij helpen aannemers om bepaalde taken die een Service Provider (SP) moet kunnen uitvoeren, in de praktijk te ontwikkelen”, vertelt Lucas van de Weijer, manager Realisatie. “Dat doen we door

Werk aan het Stedin Energiestation voor Maasvlakte 2.

Warmtekrachtkoppeling maakt tuinder zelfvoorzienend.

Grootschalige projecten

het ‘hoofdstopcontact’ voor Maasvlakte

en kleinere klanten worden aan­

Grootschalige projecten worden aan­

2 waar alle nieuwe bedrijven die

gesloten. In Oostland heeft Stedin

besteed aan projectpartners. Stedin

zich daar vestigen hun stroom van

samen met projectpartners in 2010

heeft voor de projecten Maasvlakte 2

betrekken. In 2011 gaat Stedin de

vele tientallen kilometers midden­

en Oostland bijna € 40 miljoen aan­

kabels aanleggen op de nieuwe Maas­­

spannings­kabel aangelegd. Tevens

besteed in 2010. Voor Maasvlakte 2 is

vlakte waarop klantenstations komen

zijn een aantal schakelstations nieuw

het bestaande hoogspanningsstation

dicht bij de locatie van die bedrijven.

gebouwd. Hiermee wordt het mogelijk

op Maasvlakte 1 uitgebreid en van een

We leggen verder nog kabels aan

voor tuinders met een warmte­kracht­

nieuwe schakelinstallatie voorzien met

waarop onder meer gemalen, een

centrale stroom terug te leveren.

een capaciteit van 66 kV. Dit station is

radarpost, de openbare verlichting

40

Beheer en onderhoud van de netten

afgebakende werkpakketten samen te stellen die eenvoudig zijn aan te besteden, maar waarvan de omvang relatief groot is. Daardoor kunnen we samen snel leren en toch volume maken.”

Overzichtelijke pakketten aanbesteden Tot de werkpakketten die Stedin heeft gedefinieerd behoren gasvervangingsprojecten en de aanleg van middenspanning-kabeltrajecten. Voor het elektriciteits­net op Goeree-Overflakkee is in 2010 besloten de SP-activiteiten in dat gebied aan te besteden aan een partij met de juiste ervaring, dit is Delta geworden. Deze nieuwe partner is 1 februari 2011 begonnen met de werkzaamheden. “In de komende jaren staan andere netgebieden op de nominatie. Maar eerst is het zaak om de serviceprovidertaken goed te ontwikkelen”, vertelt Van de Weijer. “Gasvervangingsprojecten zijn daarvoor heel geschikt. In 2010 hebben we grootschalige gasvervangingsprojecten in

“We bieden in 2011 de vernieuwing van de midden­span­nings­­ netten als pakketten aan. Met het doel: het ontwikkelen van breed inzet­bare Service Providers”

de markt aanbesteed. De komende jaren gaan we veel werk verzetten aan de gasnetten. Daar kunnen we nieuwe deskundige partners goed bij gebruiken.” Het gaat om relatief eenvoudige, repeterende werkzaamheden. Aannemers moeten hiervoor tekeningen kunnen maken, vergunningen aanvragen en zich certificeren om schakelwerkzaamheden te mogen uitvoeren. Ze hebben contacten met onze klanten, stellen rapportages op om ons serviceniveau naar de klant aan te tonen aan de Energiekamer en doen technische inspecties. Als ze deze vaardigheden hebben ontwikkeld, zijn ze later ook in staat het beheer en onderhoud van delen van het gasnet op zich te nemen. In 2010 zijn werkpakketten voor enkele tientallen miljoen euro’s in de markt gezet en aan vier partijen gegund die ieder een gebied toe­gewezen hebben gekregen. Dit zijn Joulz, Nacap, BAM en Visser & Smit Hanab.

Samenwerken met andere nutsbedrijven Samen met water- en kabelbedrijven en de planontwikkelaars gaat Stedin de werkzaamheden in nieuw­bouw­­projecten coördineren om de over­last van het aanleggen van al die verschillende kabels en leidingen zoveel mogelijk te beperken. De partijen gaan met elkaar om de tafel om het werk beter op elkaar af te stemmen. Door samenwerking dalen de kosten: graafwerkzaamheden hoeven maar één keer te worden gedaan. Daar­naast nemen de gezamenlijke voor­bereidings- en uitvoeringskosten af en heeft samenwerking een gunstige invloed op de kwaliteit van de gehele ondergrondse infra­structuur. Bovendien kunnen de trans­formator­­­huisjes, brandkranen en aan­sluit­ kastjes voor de kabel mooier geïntegreerd worden in het ontwerp van een wijk. In april 2010 hebben de betrokken infrastructuurbedrijven een samenwerkingsovereenkomst getekend. Onder de naam Structin gaan zij dit in ZuidHolland zo organiseren.

41

Beheer en onderhoud van de netten

OOSTLAND

Nootdorp

Zoetermeer

Pijnacker

Bleiswijk

Delfgauw Berkel en Rodenrijs Bergschenhoek

Tuinders verkopen hun stroom

Tuinders in Oostland aan­gesloten op terug­lever­ netwerk

Veel tuinders maken gebruik van een

In 2010 is Stedin de regio Oostland

zogegeheten warmtekrachtcentrale

(Pijnacker-Nootdorp, Zoetermeer en

om zelf warmte en elektriciteit te

Lansingerland) bezig geweest met

maken. Een deel daarvan gebruiken

de boven- en ondergrondse aanleg

ze in hun kassen. Wat ze niet nodig

van een nieuw elektriciteitsnet. Ook

hebben verkopen ze aan hun energie­

in de zogeheten B-driehoek (de

leverancier. Daarvoor moeten zij die

gemeenten Berkel en Rodenrijs, Bleis­

stroom terug kunnen leveren aan

wijk en Bergschenhoek), waar veel

het elektriciteitsnet. Stedin heeft de

tuindersbedrijven zijn gevestigd, is het

afgelopen jaren tientallen miljoenen

net bijna klaar. Daardoor kan al een

euro’s geïnvesteerd in de tuiders­­

flink aantal tuinders stroom terug­

gebieden om teruglevering mogelijk

leveren. In de loop van 2011 zal het

te maken.

project Oostland worden afgerond.

Rotterdam

42

Beheer en onderhoud van de netten

Investering van 56 miljoen Het nieuwe elektriciteitsnet bestaat uit vier tracés in Zoetermeer, Pijnacker en Nootdorp, met een totale lengte van 156 kilometer kabel. Ook zijn nieuwe schakelstations gebouwd. Deze stations ontvangen de elektrische energie en leveren dit aan TenneT. De stroom wordt gebruikt om de landelijke behoefte aan elektriciteit te voorzien. Naast elektriciteitskabels zijn er ook

Deze modernere warmtekrachtinstallatie maakt minder lawaai en stoot minder CO2 uit.

glasvezel­kabels de grond in gegaan. Zij maken communicatie tussen de

Nog meer stroom terugleveren

onderstations mogelijk, beveiligen de

Tuinders kunnen 180 Megawatt

jaarlijkse energieverbruik van zo’n

elektriciteitskabels en geven signalen

elektriciteit terugleveren. Dit is

100.000 huishoudens. Stedin heeft

af bij problemen. De kosten van het

vergelijkbaar met een derde deel van

aanvullend geïnvesteerd in het net

project Oostland bedragen 56 miljoen

de capaciteit van een gemiddelde

om goed voorbereid te zijn op extra

euro.

energiecentrale en staat gelijk aan het

teruglevering in de toekomst.

43

Beheer en onderhoud van de netten

MAASVLAKTE 2

Transformator­ station Stedin Boring onder Tennet t.b.v. Noordring Boringen onder Europaweg t.b.v. Zuidring

Boring naar Yangtze-haven

Schakelstation

Noordring

Schakelstation Zuidring

Zuidring Nieuwe energie-infra­ structuur voor Maasvlakte 2

Het zuidelijke deel van Maasvlakte 2 is

weg zitten op de Maasvlakte is dat

het eerst klaar om bebouwd te worden.

duurder dan voor bedrijven die vlak

Stedin legt de energie-infrastructuur

In goed overleg met Havenbedrijf

bij ons energiestation gevestigd zijn.

aan voor Maasvlakte 2. De grote

Rotter­­dam is gekozen voor een dubbel

Haven­­bedrijf Rotterdam wil dat alle

bedrijven die zich vestigen op de

uit­­gevoerde ringleiding, waarop alle

nieuwe klanten dezelfde kostenpost

Maas­­vlakte krijgen de beschikking

nieuwe bedrijven kunnen worden

krijgen voor de energie-infrastructuur.

over een aansluiting die voldoende is

aan­­gesloten. Normaal moeten grote

De voorbereidingen zijn reeds in volle

om vele containerkranen tegelijk te

klant­en aangesloten worden via

gang: van maart tot en met mei 2011

laten werken. De energie-infra­structuur

een eigen kabel op een van onze

worden boringen onder de Colorado­

voor Maasvlakte 2 bestaat uit een Zuid­

distributie­stations (punt-tot-punt­

weg en Europaweg uitgevoerd waarna

ring en een Noordring. (zie kaart)

verbind­ing). Voor bedrijven die verder

de kabelaanleg start.

44

Beheer en onderhoud van de netten

Boring ten behoeve van de Zuidring.

Installatie van een schakelstation aan de Zuidring.

De planning tot 2012 2008: Start nieuwbouw Stedin op het station Maasvlakte. 2009: Plaatsen 150kV-schakel­ installatie in de nieuwbouw 2010: 150kV-schakelinstallatie in gebruik genomen; kabels van oude

Noordring

installatie overgezet op de nieuwe

De voorbereidingen voor de Noordring

installatie

zijn ook al gestart. Stedin bereidt de

2011: Plaatsen twee transformatoren

leiding­strook voor waarin later de

Voorbereid op walstroom

(150/66kV) en schakelinstallatie

kabels getrokken kunnen worden.

Stedin zorgt ook dat containerschepen

(66kV), aansluiten van alle compo­nent­

Hier­voor zijn de bestaande leidingen

die straks aanmeren in de havens van

en; aanleg dubbele 66kV-ringleiding en

dieper de grond in gebracht met

de nieuwe Maasvlakte aangesloten

23kVdistributiekabels op het zuidelijk

boringen tot 30 meter diepte onder de

kunnen worden op walstroom. De

deel van de Maasvlakte. Boring onder

Yangtze­haven door. Verder wordt in

schepen krijgen de beschikking over

TenneT-station voor de toekomstige

mei 2011 onder het TenneT-station een

wal­stroom met een vermogen van

Noordring.

boring uitgevoerd.

100MW.

2012: Aansluiten eerste twee klanten

45

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is een breed begrip. Het heeft met milieu te maken, maar ook met de samenleving in bredere zin. MVO heeft betrekking op veel zaken die deel uitmaken van ons normale werk zoals zorg voor veiligheid (voor de werknemer én de omgeving), een goed personeelsbeleid, onze maatschappelijke taken en onze relatie met klanten. In een rondetafelgesprek zijn medewerkers van Stedin aangeschoven om, ieder vanuit zijn of haar eigen functie, het onderwerp MVO toe te lichten. Het zijn Baerte de Brey (strateeg bij de staf­afdeling Strategie & Regulering), Annette

“Wij zijn een publieke organisatie, dus we zijn per definitie maatschappelijk verantwoord aan het ondernemen”, zegt Baerte de Brey. “Wij zijn verantwoordelijk voor de vitale infrastructuur, zonder ons is goed leven in de Randstad niet mogelijk.” Hij benadrukt dat Stedin verder denkt dan enkel ‘de maatschappelijke taak’. “We willen méér doen, voor onze medewerkers en directe stake­holders. Neem veiligheid: dat betekent voor ons ook het vervangen van oude gietijzeren leidin­ gen die in het veen kunnen verzakken en breken. Het is onze verantwoordelijkheid te voor­komen dat daardoor een gaslek kan ontstaan. Wij maken dus de keuze om dergelijke leidingen te vervangen.”

Ketenverantwoordelijkheid

Ekhart (senior HR Business partner), Desmond du Parand (contractmanager bedrijfsbureau bij Facilitair Management & Indirecte Inkoop), John Hodemaekers (hoofd afdeling AM-innovatie) en Gaston Geerts (hoofd HSSE).

John Hodemaekers weet wat het betekent om keuzes te maken bij het inkopen van producten. Die zijn bepalend voor de keten­verantwoordelijk­ heid van het bedrijf.

Annette Ekhart Gaston Geerts

Baerte de Brey

John Hodemaekers

Desmond du Parand

46

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

“We hebben strenge specifi­caties waaraan materialen moeten voldoen. Ook op het gebied van duurzaamheid. We kijken naast kosten ook steeds vaker naar hoe lang materialen meegaan, hoe belastend ze zijn voor het milieu en wat hun CO2 footprint is”, vertelt hij. Het beleid dat Stedin voert wordt erkend. Vorig jaar heeft Stedin de Dutch Sourcing Award voor duurzame inkoop gewonnen. Hodemaekers: “We hebben trans­forma­ toren gekocht die in de aanschaf duurder zijn dan degene die we hadden, maar ze hebben minder energieverlies en zijn daardoor duur­zamer.”

Duurzame huisvesting Wie als duurzame netbeheerder naar buiten treedt, moet in het eigen bedrijf natuurlijk het goede voorbeeld geven. Interne verduurzaming is belegd binnen de afdeling Facilitair Management & Indirecte Inkoop met als speerpunt een klimaat neutrale interne bedrijfsvoering. De belangrijkste

focus ligt op drie thema’s, te weten huisvesting, mobiliteit en facilitaire diensten. Desmond du Parand (Facilitair Management & In­directe Inkoop): “We gaan in 2012 het nieuwe gebouw Blaak 8 betrekken. Dat pand heeft een A-label. Bij de bouw is al rekening gehouden met energie­zuinigheid en duurzaamheid. Er komt een warmte-koudeopslaginstallatie in met stads­ verwarming.”

Aandacht voor mobiliteit Volgens Annette Ekhart (HRM) is de maat­schap­ pelijk verantwoorde benadering van Stedin ook te zien in het mobilieitsbeleid: “Je ziet het terug bij het gebruik van de leaseauto’s. Iedereen die een lease­auto rijdt heeft een cursus duurzaam rijden gevolgd, waardoor het brandstofverbruik lager is.” Stedin wil stimuleren dat meer medewerkers met het openbaar vervoer reizen en minder met

“Het is geen toeval dat ons nieuwe duurzame pand op Blaak 8 naast het station staat”

Impressie van Stedins nieuwe onderkomen.

47

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

eigen vervoer. Daarvoor is een mobiliteitsplan in de maak, aldus Du Parand: “Het is geen toeval dat ons nieuwe pand op Blaak 8 staat, naast het station. Onze mobiliteitsambities zijn naast goede bereik­baarheid vooral gericht op verduurzaming. Zo maken we bijvoorbeeld ook al gebruik van elektrische auto’s.”

Elektrisch rijden De elektrische auto heeft alle aandacht, consta­ teert Baerte de Brey. “We zijn één van de pioniers met elektrisch vervoer en krijgen daar ook landelijke subsidie voor als enige net­beheerder in Nederland. We willen er geen papieren exercitie van maken, maar in de praktijk testen hoe onze eigen medewerkers en klanten om­gaan met elektrisch vervoer. Wij denken dat elektrisch rijden eerst door het bedrijfsleven zal worden omarmd en pas veel later, in 2020 of 2025, door consumenten. Die auto’s zijn namelijk nog heel

duur! Daarom richten wij ons vooral op de consequenties van elektrisch vervoer voor onze netten, voordat we grote investeringen doen. Als iedereen ’s avonds om zes uur thuis komt en zijn of haar auto gaat opladen, zijn er andere investeringen in het net nodig dan wanneer men dat overdag op het werk doet. Misschien moeten er juist enkele snelladers op strategische plekken komen. We concentreren ons daarom in de proef­ projecten op het identificeren van het laad­gedrag van chauffeurs en wat dat betekent voor onze elektriciteits­netten.”

Samenwerken Er zijn meer proefprojecten, vult John Hode­maek­ers aan. Bijvoorbeeld om warmtepompen te testen in een slim netwerk. “De warmtepomp was voor netbeheerders vaak een vloek. Ze veroor­zaakten rare pieken in het net en gaven storingen. We hebben de

“We zijn één van de pioniers met elektrisch vervoer”

48

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

waterpompbranche gewezen op de effecten van hun pompen op ons net. In samenwerking met de leveranciers van de warmte­pompen en de installatiebedrijven worden passen­de oplossingen bedacht en in de praktijk getest. Zo zorgen we ervoor dat de warmtepomp een succes is in de duurzame energievoorziening van morgen. Het beste bewijs dat als je met elkaar praat, je samen tot een goede oplossing kunt komen.”

Veiligheid topprioriteit Stedin voelt zich ook verantwoordelijk voor het werk dat zij door aannemers laat uitvoeren. Daar­ om stellen wij eisen aan de (onder)aan­nemers. Op het gebied van duurzaamheid en zeker wat betreft veiligheid. Gaston Geerts: “Veiligheid blijft top­­prioriteit. Een van de speerpunten voor het komende jaar wordt dat wij nog beter controleren of de aannemer zo werkt als wij van hem verwachten.”

Goed voor medewerkers Stedin kan veel projecten en programma’s scharen onder maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Een goed voorbeeld op het gebied van HRM is het benefit budget-programma”, zegt Annette Ekhart. “Medewerkers kunnen zelf de juiste balans kiezen tussen werk en privé. Ze krijgen een eigen budget dat ze per maand vrij mogen besteden aan bijvoorbeeld vrije dagen. Er lopen ook wat kleinere initiatieven: medewerkers krijgen als dat nodig is een training in de Nederlandse taal en herintredende vrouwen krijgen volop de mogelijk­ heid zich te ontplooien.”

“Als je met elkaar praat, kun je er een succes van maken”

Delen van de gasnetten in Nederland zijn aan vervanging toe. Stedin voert grootschalige vervangingstrajecten uit onder meer in Den Haag, Rotterdam en Dordrecht. Daardoor blijven de gasnetten veilig en is de levering van gas weer voor tientallen jaren gegarandeerd.

49

Voortdurend werken aan betrouwbare netten De belangrijkste opdracht van Stedin is dat klanten zich geen zorgen hoeven te maken over stroom of gas. Dat lukt niet altijd, soms zijn er stroomstoringen of een probleem met het gas. Stedin probeert uiteraard om de tijd dat klanten zonder elektriciteit of gas zitten zo kort mogelijk te laten zijn. Voor elektriciteit is de gemiddelde onderbrekingsduur uitgekomen op iets meer dan 28 minuten per klant. Voor gas lag dat in 2010 op gemiddeld 31 seconden per klant.

“Over het aantal storingen in het elektriciteitsnet ben ik niet tevreden”

“Over het aantal storingen in het elektriciteitsnet ben ik niet tevreden”, zegt Marko Kruithof, manager Net­coördinatie. “Naast natuurgeweld en andere pech, worden storingen in ons elektriciteitsnet ook veroor­­zaakt doordat onze medewerkers fouten maken. Van dat risico zijn we ons beter bewust geworden.”

Netbeheer steeds digitaler De Stedin netten worden steeds meer op afstand aangestuurd en bewaakt met steeds ingewikkelder ICT-systemen. Stedin wordt daardoor steeds af­ hankelijker van ICT. “Het is net zoals met auto’s, die tegenwoordig vol zitten met ingewikkelde elektronica. De automonteur van 20 jaar geleden gebruikte een baco, nu gebruikt hij een laptop om een auto te repareren. Dat is ook zo met onze net­­­werken. Het oude handwerk maakt plaats voor digitaal werk”, legt Kruithof uit. “Aan onze ICT-systemen ligt het niet, die zijn zeer solide en

Intelligente storingsverklikkers in de energiestations zijn op afstand uitleesbaar. Ze laten vrij precies zien waar de storing zit. Reparatieploegen kunnen daardoor sneller en doel­ matiger werken.

50

Voortdurend werken aan betrouwbare netten

worden door ons zeer zorgvuldig getest. Meer elektronica vraagt om grotere deskundigheid van onze operationele netcoördinatoren en van de monteurs die reparaties moeten uitvoeren. We nemen maatregelen om die deskundigheid te vergroten. Onder andere door onze medewerkers scherper op deze specifieke deskundigheid te selecteren voordat ze bij ons komen werken. We hebben in 2010 het opleidingsprogramma aan­ gescherpt en sturen onze mensen op herhalings­ cursussen. Onze netbeheerders besteden gemiddeld 5% van hun werktijd aan bijscholing.”

Storingsduur korter geworden Als er een storing is, hangt de impact ervan voor de klant sterk af van de duur dat hij geen elektriciteit heeft. Stedin probeer de oplostijd zo kort mogelijk te houden. “Daarin hebben we in 2010 wel goede vooruitgang geboekt. De gemiddelde storingsduur is van 115 minuten

naar 98 gegaan. Klanten hadden dus minder lang last van een stroomstoring. Dat is gelukt om­dat we steeds beter op afstand kunnen zien waar de storing in het netwerk zich bevindt. Maar ook omdat we steeds meer op afstand kunnen omschakelen naar een ander deel van het net, zodat klanten snel weer over elektriciteit beschikken. Ook hebben we operationeel een betere aansturing doordat we meer mensen in­ zetten”, aldus Kruithof. Storingen voorkomen is zeker zo belangrijk als snel een storing oplossen. Stedin neemt daarvoor preventieve maatregelen, zoals het opsporen van zwakke plekken in de netten en vernieuwing van die onderdelen.

Maat­regelen om storingen te voorkomen Waar Stedin zeer gericht maatregelen heeft genomen is op het Zuid-Hollandse eiland GoereeOver­flakkee en bij de gemeente De Ronde Venen

Ineens valt de stroom uit. Dan valt ook het openbare leven stil. Snelle opvolging en reparatie van de storing hebben bij Stedin dan ook hoge prioriteit.

51

Voortdurend werken aan betrouwbare netten

bij Utrecht. In beide gebieden hebben klanten in 2010 meer last gehad van stroomstoringen dan in andere delen van het netwerk.

zandsoort die boven op het veen blijft drijven. We hebben de kennis van grond niet zelf in huis, die hebben we van buiten gehaald”, vertelt Kruithof.

Op Goeree-Overflakkee zijn de netten zo verzwaard dat de voeding naar de wijken is verbeterd. Verder zijn koppelingen gemaakt met andere gebieden, waar­door we bij een onder­

Gasnet moet veilig zijn

breking de stroom gemakkelijker daarvandaan kunnen halen. Daar­voor is 30 kilometer kabel aan­gelegd. Naast die kabels knappen we energie­ ruimtes op of vervangen we deze. In een deel van de transfor­mator­huisjes wordt een ICT-kastje geplaatst, zodat we op afstand kunnen zien of er iets mis is. In de gemeente De Ronde Venen lag de oorzaak van de stroom­onderbrekingen in de samenstelling van de veen­grond, die een bepaald zuur bevat waardoor de leidingen worden aan­getast. “Hier vervangen we grote delen van kabel­netwerk dat in nieuwe leiding­stroken komt te liggen in een

Nederland beschikt over de meest veilige gasnet­ ten ter wereld. “Het veilig transporteren van gas naar onze 2 miljoen klanten is vele malen belang­ rijker dan leveringszekerheid, die overigens erg hoog is. De onderbrekingsduur is een halve minuut, daar merken klanten dus niet veel van.” Het gas­netwerk houdt niet op bij de meterkast, maar loopt door in de woningen of gebouwen. Klanten moeten zich bewust zijn hoe gevaarlijk gas kan zijn, benadrukt Kruithof. “Helaas gaat dat toch enkele malen per jaar mis. In 2010 zijn er een aantal ernstige incidenten geweest met gas­ ont­ploffingen in woningen, die zijn veroorzaakt door de bewoners zelf.” Om onveilige situaties te voor­komen die veroorzaakt worden door gebreken

Onderbrekingsduur elektriciteit In aantal minuten per jaar en per aansluiting. 2010 2009 Laagspanningsnet Middenspanningsnet Hoogspanningsnet Totaal

2008 2007

5,1 4,0 4,5 4,4 17,4 19,2 12,9 16,6 5,7 4,9 2,3 1,8 28,3 28,1 19,7 22,9

52

Voortdurend werken aan betrouwbare netten

aan het netwerk, houdt Stedin de kwaliteit scherp in de gaten. De komende jaren gaat Stedin verder met de gasvervangingsprojecten in verschillende steden in haar netgebied. Gietijzeren leidingen

worden vervangen door duurzamer materiaal. Verder inspecteert Stedin het hele netwerk elke vijf jaar, en als het nodig is frequenter, op mogelijke lekken.

gasvervangingsprojecten Den Haag 2010



2

5 9

6

4

Project

7

12

1 10

3

HD (m) aansluiting

2.400

400

320

2 Belgischpark*

3.200

800

500

3 De la Reyweg

1.850

280

4 Bezuidenhout Oost*

3.200

400

300

5 Kranenburgweg*

200

200

6 Conradkade

500

7 Scheepmakersstraat

120

8 Paul Krugerlaan* 9 A. Gogolweg

11

LD (m)

1 Valkenboschlaan

10 Veenendaalkade

700 1.350 400

11 Zusterstraat/ Schapenlaaan* 300

8

12 Beveringkstraat

20

360

13 Vervanging tbv 8 bar*

1.600

Totaal

1.800

14.580

135 1555

* deze projecten lopen door in 2011

In de Haagse wijken Belgisch Park en Bezuidenhout vervangt Stedin het verouderde gasnet. Ook de aan­ sluitingen in de woningen worden gemoderniseerd. Het is een groot project dat enkele jaren duurt.

53

vier stationsgebieden

Utrecht

Ingrijpende renovatie stations­gebieden

Den Haag

De stationsgebieden van Den Haag, Rotterdam, Delft, Utrecht gaan op

Utrecht, bouwperiode 2008-2030

Den Haag, bouwperiode 2008-2030 ­

de schop. De openbare ruimte bij de

Op de locatie van het centraal

Den Haag krijgt een nieuwe, trans­

stations worden opnieuw ingericht,

station van Utrecht komt een nieuwe,

parante openbaar vervoer terminal

een ingrijpende operatie waarbij

moderne openbaar vervoer terminal.

met vier gelijkwaardige entrees naar

Stedin als netbeheerder nauw is

De nieuwbouw is nodig omdat er in

de stad. Ook de commerciële ruimten

betrokken. Onze belangrijkste taak is

2030 dagelijks drie keer meer reizigers

van het station worden uitgebreid en

een ongestoorde energievoorziening

worden verwacht dan nu.

vernieuwd.

tijdens de verbouwing en het treffen

Opdrachtgevers: NS, ProRail, Corio,

Opdrachtgevers: NS, ProRail en de

van voorzieningen voor de toekomst.

Jaarbeurs en de gemeente Utrecht.

gemeente Den Haag

54

foto werk, kabel oid

Rotterdam

Complex werk De herinrichting van de stations­ gebieden is zeer complex. Onder­ gronds lopen honderden kabels en leidingen: van elektrici­teits- en telecommunicatie­kabels, tot water-, riool- en gasleidingen. Stedin zorgt dat

Delft

de netcapaciteit in de stations­gebieden wordt aangepast. Het elektriciteits- en

Rotterdam, bouwperiode: 2008-2014 Delft, bouwperiode: 2009-2022

gasnet wordt uitgebreid om ook in de

Door de komst van de hogesnelheids­

Het bestaande, lange spoorviaduct

toekomst te kunnen voorzien in de

lijn en RandstadRail zal het aantal

wordt afgebroken en maakt plaats voor

vraag naar energie. Eerst passen wij

reizigers op Rotterdam Centraal

1.500 woningen, 50.000 m2 kantoren èn

de ondergrondse infrastructuur aan.

verdrie­voudigen tot 320.000 per

het nieuwe ondergrondse station als

Bestaande kabels en leidingen worden

dag in 2025. Het nieuwe station in

knooppunt van openbaar vervoer. De

verlegd en verwijderd. Via onder meer

aan­bouw wordt licht, ruimtelijk en

treinen gaan over 4 sporen rijden door

gestuurde boringen zijn al honderden

over­zichtelijk met een inter­nationale

de 2.300 meter lange spoortunnel.

kilometers nieuwe kabels en leidingen

uit­straling. Opdrachtgevers: NS, het

Opdrachtgevers: ProRail,

getrokken. Zodra het werk onder de

Rijk, stadsregio Rotterdam – Rijnmond

gemeente Delft, Eneco en diverse

grond klaar is kan er bovengronds

en de gemeente Rotterdam.

projectontwikkelaars.

gebouwd worden.

55

goeree-overflakkee vrijdag 23 juli 2010 Landbouwvoertuig tegen hoogspanningslijn: Geheel Goeree Overflakee spanningsloos

Gereed december 2010

Ouddorp

Goedereede

Gereed november 2010

Mellissant

Nieuwe Tonge

Gereed januari 2011

Gereed november 2010

Oude Tonge

Verbeteren elektriciteitsnet op Goeree-Overflakkee

kabels. De nieuwe kabels kunnen de

jaar, omdat het in fases gebeurt. De

piekbelasting van het inschakelen na

storingen op Goeree Overflakkee

Op Goeree-Overflakkee hebben klanten

een stroomstoring beter aan. Hierdoor

zijn aanleiding geweest om versneld

veel last gehad van stroomstoringen

duurt een eventuele storing aanzienlijk

te beginnen met het verbeteren van

in 2010. Blikseminslag was de oorzaak

korter.

het net. Daarvoor hebben wij onder andere 30 kilometer nieuwe kabels

van de storing nabij Strijen op 3 april 2010. De andere grote storing bij

Versneld aan het werk

gelegd en 20 middenspanningsruimten

Stad aan het Haringvliet op 25 juli

Stedin is al in 2007 begonnen met het

(energiehuisjes) omgebouwd. In 65

2010 werd veroorzaakt door een

verbeteren van het elektriciteitsnet

energiehuisjes worden intelligente

landbouwvoertuig. Pech, maar wel heel

op Goeree-Overflakkee. Het huidige

storingsverklikkers geplaatst waarvan

vervelend voor de inwoners op het

investerings­programma voor het

33 in 2010. Verder hebben we nog

Zuid Hollandse eiland. Stedin is eind

eiland loopt tot 2013. Er is een

enkele kleinere installaties vervangen

september gestart met het vervangen

bedrag mee gemoeid van 38 miljoen

door nieuwe.

de ‘dunne’ stroomkabels door sterkere

euro. De werkzaam­heden duren zes

56

Zaterdag 3 april 2010

Woensdag 25 februari 2010

Blikseminslag in lijn Klaaswaal naar

Wegval trafo’s TenneT in Sterrenburg

Sterrenburg (Dordrecht)

(Dordrecht)

Goeree geheel spanningsloos +

Goeree geheel spanningsloos, de

circa 70% van de Hoekse Waard

Hoekse Waard geheel spanningsloos

spanningsloos.

en circa 50% van Dordrecht spanningsloos.

Gebied Stedin Middenspanningsleiding Hoogspanningsleiding

Ooltgensplaat

Nieuw kabelvak Energiehuisje Nieuw energiehuisje Storingsverklikker

andere foto

storings­verklikkers

Verbeteren elektriciteitsnet

Stedin plaatst zogeheten storings­

Telkens pakken we een stuk aan

verklikkers in de energiehuisjes. Als

waardoor onze klanten zo min mogelijk

er een storing is in een kabeldeel

overlast hebben van ons werk. Een

in de buurt van dat huisje merkt de

groot deel van het werk is al klaar.

storings­verklikker dat meteen en

Begin 2011 waren de volgende

stuurt een signaal naar ons Bedrijfs­

kabelvakken vernieuwd (zie kaart.)

voering­centrum. Hier besturen en

– Ooltgensplaat

bewaken we onze netten op afstand.

– Mellissant

Het Bedrijfsvoering­centrum kan

– Goedereede en Ouddorp

vervolgens direct een storings­monteur

– Oude Tonge naar nieuwe Tonge

naar de juiste plek sturen. Daar­door zorgen we dat de hersteltijd korter wordt.

57

slimme netten, slimme meters Slimme meters en slimme netten zijn nodig voor de energievoorziening van de toekomst. “In de toekomst krijgen we op grote schaal te maken met elektrisch vervoer en opwekking van duurzame elektriciteit door windmolens en zonne­panelen”, legt Maarten Cassée, manager Asset Management uit. “Dan veranderen de energie­stromen van centraal naar decentraal. Daarvoor moet de energievoorziening op wijk­ niveau geregeld worden. Dat kan met slimme netten en slimme meters.” Stedin doet met beide verschillende proeven om ervaring op te doen. “We willen slim omgaan met wat we al hebben en alleen uitbreiden als dat nodig is.” In het Stedin-netwerk zijn al 112.000 slimme meters geïnstalleerd bij klanten thuis, waarvan circa 19.000 in 2010. Stedin doet belangrijke ervaring op met deze meters in de praktijk. Krijgen we de juiste meetgegevens, kunnen onze administratieve systemen die gegevens goed

verwerken? “Als we de juiste gegevens op afstand kunnen uitlezen, scheelt dat tijd en geld. In de wet staat dat de netbeheerder zes keer per jaar de werkelijke stand door moet geven. Met zo’n op afstand uitleesbare meter hoeven we dan geen meteropname ter plekke meer te doen. Bovendien wordt het verhuisproces of het overstappen naar een andere energieleverancier eenvoudiger als wij beschikken over de juiste meterstand. Voor klanten is dat wel zo plezierig”, aldus Cassée. De Tweede Kamer heeft in februari 2011 het

We willen slim omgaan met wat we al hebben en alleen uitbreiden als dat nodig is.

Stedin doet mee in drie proefprojecten, gesubsidieerd door Agentschap.NL 75-EV-RO

Prestige Green Cab

Het eerste proefproject is 75-EV-

afwachting van een aantal full electric

Het tweede project loopt in Utrecht

RO, dat staat voor 75 Elektrische

auto’s die direct vanaf de fabriek

onder de naam Prestige Green Cab.

Voer­tuigen in Rotterdam. Samen met

worden geleverd. Ook rijden er al een

Met groene taxi’s van taxibedrijf

de gemeente Rotterdam en energie­

aantal plug-in hybride auto’s rond. Al

Prestige gaan we ervaring opdoen

bedrijf Eneco onderzoeken wij de

deze verschillende typen elektrische

met het laadgedrag van de chauffeurs

mogelijkheid om elektrische auto’s in

auto’s geven ons zicht op de impact op

in combinatie met ‘snelladen’. Stedin

te zetten in de bedrijfsprocessen, het

de elektriciteitsnetten met als doel ons

heeft het taxibedrijf geholpen bij

laad­gedrag van de bestuurders en de

voor te bereiden op de toekomst. De

het opstellen van het projectplan en

impact die dit heeft op de elektriciteits­

meet­programma’s worden ontwikkeld

het aanvragen van de subsidie. Ook

netten. Stedin heeft 10 bestelauto’s

door TNO.

installeert Stedin een snellaadpaal bij

laten ombouwen. Daarnaast zijn we in

het taxibedrijf.

58

slimme netten, slimme meters

wetsvoorstel aangenomen dat de invoering van slimme meters regelt. De bedoeling is dat er een tweejarige kleinschalige uitrol plaatsvindt vanaf 2012 (alle nieuwbouw en renovaties). Daarna gaat de Tweede Kamer het project evalueren, voordat er groen licht wordt gegeven voor de grootschalige uitrol waarbij alle meters worden vervangen.

Een groot ICT-netwerk Slimme meters zijn voor de klant handig, omdat hij daarmee zijn energieverbruik eenvoudig kan zien. In combinatie met de diensten van een energieleverancier geeft dit de klant de mogelijkheid om energie te besparen. Slimme meters alleen zijn niet voldoende voor de ontwikkeling van een slim netwerk. “In geval van een grootschalige introductie van elektrisch vervoer en decentrale opwekking van duurzame elektriciteit is het nodig ons netwerk slim aan

te sturen vanuit onze distributiestations, zeg maar de knooppunten in ons netwerk”, vertelt Maarten Cassée. “Dan praat je over 60.000 slimme informatiepunten naast 2 miljoen slimme meters bij de klant. Eigenlijk wordt het één groot ICTnetwerk.”

Overlast voor klanten beperken Stedin doet al ervaring op met slimme netten in verschillende proefprojecten. Slimme netten kunnen helpen om de overlast voor klanten in geval van een storingsonderbreking te beperken. “We investeren daarvoor niet alleen in elektriciteitskabels, maar ook in een communicatienetwerk. Ons doel is om bestaande netwerkcomponenten beter en slimmer te gebruiken”, legt Cassée uit. Stedin test daarvoor technieken om het elektriciteitsnetwerk op afstand te besturen. “In Rotterdam zijn we bezig met een zogenaamd ‘self healing grid’. We plaatsen ICT-

Electro Pool Haaglanden In de regio Haaglanden doet Stedin mee met het project Electro Pool Haag­landen, een samen­werkings­ verband van 12 partijen (bedrijven, lease­maat­schappijen, voertuig- en energie­­leveranciers en maat­schap­ pelijke organisaties) die proeven doen met elektrische auto’s. Er worden 10 elektrische poolauto’s ingezet binnen de eigen organisatie van deel­nemers (Eneco, Rabobank, ROC, Haag­Wonen), en 5 elektrische auto’s worden aan andere organisaties ter beschikking gesteld. In dit project zijn Eneco en Stedin vooral geïnteresseerd in de mogelijk­heid om het laadgedrag van de chauffeurs te beïnvloeden met als doel de belasting van het elektriciteits­ net te spreiden.

59

slimme netten, slimme meters

apparaten in het netwerk die ons precies kunnen vertellen in welk deel van het net er een storing is. Als dat gebeurt schakelt het apparaat de defecte kabel uit. De elektriciteit loopt dan automatisch via een andere route. Daardoor blijft de energie­ voorziening gewoon doorgaan en hebben minder klanten last van zo’n storing. Bovendien kunnen wij onze monteurs naar de juiste plek sturen om de defecte kabel te repareren.” Verder worden er proeven gedaan in een apparte­ menten­complex in Den Haag, waar de woningen van warmte worden voorzien met een warmte/ koudeoplossing. In ieder appartement komt een warmtepomp die elektriciteit nodig heeft. “We weten dat er veel stroom nodig is als al die warmtepompen tegelijk gaan werken. Met een slim netwerk kunnen we zorgen dat iedere woning voldoende warmte en warm water heeft terwijl de pompen niet allemaal tegelijk aan staan. Dat regelen op afstand, daar doen we proeven mee”, aldus Cassée.

Opwekking duurzame energie

Aansluiting op slim net

Elektrisch rijden eerst kleinschalig testen Elektrisch rijden staat de laatste jaren sterk in de belangstelling. Stedin neemt in de discussie over elektrisch rijden een duidelijk standpunt in. “In onze visie zal elektrisch rijden als eerste worden omarmd door gesloten gebruikersgroepen en pas na 2020 door consumenten. Wij hebben daar uitgebreid marktonderzoek naar gedaan. Vandaar dat wij niet kiezen voor het plaatsen van grote aantallen oplaadpunten. Wij willen eerst onderzoeken wat het laadgedrag is van automobilisten en wat de consequenties daarvan zijn voor onze netwerken. Dat deze visie wordt gedeeld door de ministeries van Infrastructuur en van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie blijkt uit de subsidie die wij als enige netbeheerder hebben gekregen voor proefprojecten”, aldus Arnold van der Bie, manager Strategie & Regulering.

Het slimme net faciliteert het sturen van vraag & aanbod door communicatie met de eindgebruiker

Slimme technologie activeert tijdens piekaanbod in duurzame energie

60

slimme netten, slimme meters

Slim net voor Couperus Een artist’s impression van het Couperus-complex.

keten­partners

te onderzoeken of die combinatie ook

Stichting Woonformatie Ypenburg is

op grotere schaal ingezet kan worden.

de opdrachtgever voor de bouw van

Maar ook om de samenwerking

Couperus, Stedin is de beheerder

tussen verschillende marktpartijen te

Proeftuin voor slim netwerk

van het energienetwerk, Eneco is

stimuleren.

In de Haagse wijk Ypenburg wordt

de energieleverancier, ECN is de

het complex Couperus gebouwd,

ontwik­kel­aar van Powermatcher (een

Waarom een slim net?

bestaande uit appartementen, heren­

systeem dat de energievraag regelt),

In een slim net kunnen energieop­

huizen en bedrijfsruimte. Couperus

IBM is de system integrator, ITHO is de

wekkers en energie­gebruikers

wordt gebruikt als proeftuin voor

leverancier van warmtepompen, Vestia

infor­matie en energie uit­wisselen. De

de combinatie van een duurzaam

Noot­­­dorp is de gebouwbeheerder en

één heeft stroom in de aanbieding,

energie­­systeem en een slim net om de

Ceres projecten is de ontwikkelaar van

de ander wil meer of minder stroom

elektriciteits­vraag van huishoudens

het project. De bewoners en bedrijven

hebben. Het slimme net stemt vraag en

en bedrijven individueel aan te sturen.

worden geleidelijk aan betrokken bij

aan­­­­bod goed op elkaar af. Daardoor

Er is gekozen voor een warmte/koude­

het project.

wordt het net­werk gelijkmatiger belast

oplossing met warmtepompen in de

en is er nooit stroom te veel of te

woningen. Op 14 oktober 2010 is de

Doel van het project

weinig. Bovendien krijgt de consument

intentie­verklaring getekend om het

Het project is bedoeld om ervaring

keuze­­­mogelijk­heden. Zo kan hij

project vorm te gaan geven. Stedin is

op te doen met slimme netten in

bijvoor­­beeld kiezen om stroom af te

als een van de ketenpartners bij dit

combi­natie met duurzame energie­

nemen op een tijdstip dat er voldoende

project betrokken.

systemen en efficiënte toepassingen en

aan­bod is, waardoor het tarief laag is.

61

Duurzame energievoorziening mogelijk maken De groei van de energiebehoefte in de wereld verdriedubbelt volgens onderzoek van 2000 tot 2050. Het aanbod van fossiele brandstoffen neemt tegelijkertijd af. De schaarste die daar­ door ontstaat, moet ingevuld worden met alterna­tieve energiebronnen. We noemen dit ook wel de transitie naar duurzame energie. De visie van Stedin is om naast het wettelijk gereguleerde transport van gas en elektriciteit ook transport van CO2, stoom, biogas en andere energie gerelateerde producten aan te bieden. Dit zijn activiteiten in de vrije markt, waarmee Stedin wil bijdragen aan de toekomstige duur­ zame energievoorziening voor de samen­leving. Enkele projecten lichten we in dit artikel toe.

Stoomnetwerk Rotterdam Botlek Stedin heeft al een flink aantal initiatieven op­ gepakt, vertelt Wim Roelofs, manager New Business Development bij Stedin. “De belang­

rijkste die in 2010 echt op de kaart is gezet, is het stoom­transportnetwerk in het Rotterdamse haven­gebied. Het initiatief vloeit voort uit een van de belangrijkste nationale doelstellingen op het gebied van duurzame energie, namelijk ‘energieefficiency’ bereiken. De stoom die het productie­ proces van het ene bedrijf oplevert kan worden gebruikt door een ander bedrijf, bijvoor­beeld voor het opwekken van elektriciteit. Daar­voor is het nodig om die bedrijven via een stoom­transport­ netwerk aan elkaar te koppelen. Dit netwerk in de Botlek zal in twee fasen worden aangelegd Stoompijpen bestaan al meer dan een eeuw. Dat is niet zo nieuw. Wel nieuw is de manier waarop de consortiumpartners die dit netwerk willen realiseren, proberen tot goede afspraken te komen. “Het gaat erom dat iedere partij een aanvaardbaar deel van het risico neemt en dat er een sluitende business case tot stand komt”, zegt Arnold van der Bie, manager Strategie & Regulering. “Wij kijken

Testen met waterstof en groengas Project Duurzaam Ameland – proeven met waterstof Al enkele jaren loopt op Ameland

Albert van der Molen, senior specialist

op. Een tweede ontwikkeling is dat er

een proef met waterstof die op een

assetmanagement. Het tweede doel van

steeds meer duurzame elektriciteit

duurzame manier wordt geproduceerd

de proef is om te onderzoeken wat de

beschikbaar komt naarmate er meer

met behulp van duurzame elektriciteit.

invloed van het mengsel met waterstof

windparken of biomassacentrales

Die waterstof mengt Stedin bij aardgas,

is op het leidingmateriaal. Stedin heeft

komen. Elektriciteit kan je niet

tot maximaal 20%. Dit gasmengsel

een netwerk van allerlei leidingstukjes

opslaan, zoals gas. In perioden dat

gaat naar 14 woningen. Het eerste

gelegd van verschillende materialen in

het bijvoorbeeld hard waait, kan het

doel van de proef is te onderzoeken

verschillende vormen. “In 2011 wordt

voorkomen dat er meer elektriciteit

hoe de bewoners dit mengsel ervaren.

dat materiaal uit de grond gehaald en

gegenereerd wordt dan klanten nodig

Kunnen ze er goed op koken, zijn de

kunnen we zien wat de invloed van het

hebben. Om te voorkomen dat al deze

aardappels op tijd gaar? Doet de CV-

mengsel is geweest.”

overtollige energie verloren gaat zou deze gebruikt kunnen worden om

ketel het normaal? “De bewoners op Ameland zijn heel duurzaambewust

Uit de hele wereld komen delegaties

waterstof te produceren dat vervolgens

en werken graag mee aan dit soort

kijken naar dit project. “Deze proef is

weer in groen gas toepassingen

projecten. De eerste bevindingen

interessant, omdat we over 100 jaar

gebruikt kan worden.”

zijn positief. Ze zijn heel tevreden

misschien alleen op waterstof draaien Menginstallatie die waterstof toevoegt aan aardgas in plaats van op aardgas. Dat is dan

over de geleverde kwaliteit”, vertelt

62

Duurzame energievoorziening mogelijk maken

gezamen­lijk naar concepten om kosten en risico’s te delen. Doordat Stedin meedoet is het financieel haalbaar geworden. Wij zijn de verbindende factor in dit consortium.” Het ontwerp van het stoomnetwerk is in 2010 groten­deels afgerond. In 2011 vindt besluitvorm­ ing plaats over de realisatie van het eerste gedeelte, dat eind 2012 klaar kan zijn. “Het wordt een ‘common carrier’ voor invoeders en afnemers. Dat betekent dat meerdere partijen zich erop kunnen aansluiten”, legt Roelofs uit. “We beginnen met een punt-naar-punt leiding tussen twee klanten. In de volgende fase willen wij de pijp door­trekken naar de zuidkant van de Botlek. Ons ul­tieme doel is om uiteindelijk meerdere klanten aan te sluiten.”

CO2-transportleiding Het tweede uitdagende project waar Stedin bij betrokken is, betreft de realisatie van een CO2-

transport­­netwerk in het Rotterdams havengebied. De gemeente Rotterdam wil de uitstoot van CO2 sterk verkleinen door het af te vangen bij de chemische industrie en bij energiecentrales en vervolgens op te slaan. “Het plan is om die CO2 te verzamelen in een collectienetwerk en vloei­ baar te maken op een centrale CO2 terminal. Vervolgens wordt het vloeibare CO2 per schip verder getransporteerd om te gebruiken bij Enhanced Oil Recovery (EOR) in olievelden op de Noordzee”, vertelt Roelofs. “Daarbij wordt de CO2 gebruikt als medium om extra aardolie uit de olievelden te halen. Op deze manier ga je de CO2 nuttig toepassen. Bij EOR wordt de CO2 vervolgens weer uit de extra aardolie gehaald en teruggevoerd in de velden, en zodoende voor­goed opgeslagen. Stedin participeert in het eerste demonstratieproject. We werken in deze fase samen met Air Liquide met wie we de Europese subsidieaanvraag indienen. De Europese Commissie stelt subsidie beschikbaar voor het

Groengas mengen met waterstof In 2010 heeft Stedin een onderzoek laten uitvoeren bij KEMA naar de mogelijk­heden om groengas te mengen met waterstof, als vervolg op de proef op Ameland. De verbrandings­ eigenschappen van groengas blijken te worden verbeterd door toevoeging van enkele procenten waterstof. “Wij kunnen het invoeden van groengas hiermee laagdrempeliger maken voor de aanbieders van biogas. We willen in 2011 verdere proeven doen met dit mengsel”, aldus Van der Molen. “Als wij groen gas invoeden gemakkelijker kunnen maken, dan is dat een schone taak voor de netbeheerder.”

63

Duurzame energievoorziening mogelijk maken

stimuleren van demonstratieprojecten voor de afvang en opslag van CO2. De partijen die de beste prestatie leveren op het gebied van kosten en CO2reductie, mogen het demonstratieproject uitvoeren. Het is de bedoeling dat wij in samenwerking met onder andere het Havenbedrijf Rotterdam dit CO2 collectienetwerk aanleggen.”

Groengasnetwerk Noordoost-Friesland In februari 2010 heeft Jeroen de Swart, directeur Stedin, in Leeuwarden een intentieverklaring ondertekend met Enexis, Essent, Provincie Fries­ land, Gasunie en nog enkele partijen voor de ontwikkeling van een ‘common carrier’ voor bio­gas in Noordoost-Friesland. Veel boeren hebben een vergister waarin ze mest en restafval verwerken tot biogas. Dat gas heeft een zeer wisselende kwaliteit en kan niet zomaar gemengd worden met aardgas. Eerst moet het biogas op­ gewerkt worden tot aardgaskwaliteit, dan heet

het groengas. “Op kleine schaal is de investering in zo’n opwerkingsinstallatie niet rendabel. Als meerdere boeren in Friesland samenwerken, wordt dat een ander verhaal”, legt Wim Roelofs uit. Het plan is om een leidingnetwerk te maken van tientallen kilometers waar de boeren hun biogas op aan kunnen leveren. Aan het einde van die leiding, dichtbij het invoedingspunt op het hogedrukaardgasnetwerk van GTS, komt de opwerkingsinstallatie. Heel Noordoost-Friesland wordt op deze manier ontsloten. Het project heeft de naam BIONOF gekregen en wordt met interesse bekeken door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, vanwege de goede kopieerbaarheid naar andere regio’s.

Dokkum

Biogasleiding Boeren die terugleveren Verdeelstation

Het leidingnetwerk in NO-Friesland waarop de argrariërs straks hun biogas aan kunnen leveren. Aan het einde van die leiding, dichtbij het invoedingspunt op het

Leeuwarden

hogedruk-aardgasnetwerk, komt de opwerkingsinstallatie.

64

Duurzame energievoorziening mogelijk maken

“Voor de boeren is het voordeel dat ze zelf hun gas niet op hoeven te werken tot aardgaskwaliteit. Ze hoeven geen investeringen te doen die ze individueel niet zouden kunnen opbrengen, terwijl ze toch een interessante vergoeding krijgen voor hun biogas”, aldus Roelofs.

Bio2Net voor groengas Voor de netbeheerder is het belangrijk dat de kwaliteit van het gas in orde is. Twee dingen spelen een rol: het gas moet een bepaalde constante verbrandingswaarde hebben (kwaliteit) en de vlamstabiliteit moet goed zijn (kwantiteit). Groengas dat wordt toegevoegd aan het aardgas moet deze kwaliteiten bezitten. Is dat niet het geval dan zal de netbeheerder de invoeding van groen­gas staken. Om die kwaliteit en kwantiteit voort­durend te bewaken heeft Stedin samen met BioGast een elektronische poortwachter ontwikkeld, de Bio2Net. Stedin bezit het patent op

dit systeem. De kwaliteit van groengas is met name belangrijk voor de netbeheerder, de kwantiteit is van belang voor de invoeder: op basis van het aangeboden volume wordt hij betaald. Stedin heeft de Bio2Net al draaien in verschillende groen­gas­projecten, zoals een lagedruktoepassing in Mijdrecht en een hogedruktoepassing bij de vis­afslag in Spakenburg waar visafval uit het hele land wordt opgewerkt tot groengas. Voor de Bio2Net bestaat landelijk veel interesse. Het systeem wordt door een derde partijen in licentie gebouwd en op de markt gebracht. Ook vanuit het buitenland is interesse getoond voor de Bio2Net, en wel vanuit Frankrijk en Engeland.

Vergister Gasopwerkingsinstallatie

Bio2Net

Vergister

Argrarische biomassa

Vergister

Rioolslib

Huisvuil

Bio2Net bewaakt de poort Bio2Net controleert of de kwaliteit van het groene gas en de hoeveelheid voldoende zijn. Alleen dan laat deze poortwachter het groene gas toe op het openbare aardgasnet (het gele gedeelte in de illustratie).

65

Duurzame energievoorziening mogelijk maken

Ontwikkelen van een stoomnetwerk

Nieuwe Waterweg

Cluster West

AVR

Lau rens en hav

EKC

Bot

Cluster Zuid

lekh

n ave

Cluster Oost

oleu Petr

ven mha

Vraag en aanbod bij elkaar brengen De stand van zaken

In gebieden waar industriële bedrijven dicht bij elkaar gevestigd zijn, zoals

Samenwerking

Het project Stoompijp is in 2009

in de Rotterdamse industriegebieden

Stedin werkt aan de ontwikkeling van

gestart met het afsluiten van een

Euro­poort, de Botlek en de Maas­

zo’n stoomnet in nauwe samenwerking

projectontwikkelingovereenkomst

vlaktes, kan het economisch

met het Havenbedrijf Rotterdam, Visser

met potentiële klanten in de Botlek.

interes­­sant zijn een stoom­net­werk

& Smit Hanab en de industrie in de

Eind 2010 is het conceptueel

aan te leggen. Daar bevinden zich

Bot­lek. Het Havenbedrijf geeft volledige

ontwerp voor het westelijke deel

industrieën waar stoom vrijkomt bij het

steun aan de ambitie van de gemeente

van het netwerk afgerond. In 2011

productieproces. Er zijn ook indus­

Rotterdam om in 2025 de CO2-uitstoot

zal gestart worden met de volgende

trieën die juist stoom nodig hebben

met de helft te reduceren ten opzichte

fase, waarna in de zomer van 2011 de

voor het productieproces. Een stoom­

van 1990. Het stoomnet kan hieraan

investeringsbeslissing genomen zal

net brengt vraag en aanbod bij elkaar.

een aanzienlijke bijdrage leveren.

worden.

66

Duurzame energievoorziening mogelijk maken

Het stoomnetwerk door de Botlek gaat er ongeveer zo uitzien.

Groot positief milieueffect Een stoomnetwerk heeft twee positieve

Wanneer het stoom­net in het gehele

Stedin regelt het stoomtransport

gevolgen voor klimaat en milieu.

Botlek-gebied operationeel is en

Stedin gaat het stoomnet exploi­ter­en

Door stoom optimaal te gebruiken

vraag en aanbod goed op elkaar zijn

volgens het markt­model dat wij ook

komt er minder CO2 in de lucht.

af­gestemd, dan levert het net een CO2-

toepassen voor de gas- en elektrici­

Boven­dien hoeven minder fossiele

reductie op van maar liefst 200 tot 400

teits­netten. Dat wil zeggen dat Stedin

brandstoffen te worden gebruikt in de

kiloton per jaar.

het transport voor alle aanbieders en

productieprocessen. Het milieu­effect

af­nemers verzorgt, maar geen partij is

van zo’n stoom­net is dan ook groot.

in de productie van en handel in stoom.

67

Medewerkers zijn het gezicht van Stedin Stedin wil een klantgerichte dienstverlener zijn die afspraken nakomt en open communiceert met klanten. Meer dan ooit treden wij naar buiten en laten we ons gezicht zien in de markt. Onze maatschappelijke verantwoordelijkheid schept verwachtingen bij klanten. Onze om­ geving vraagt van ons dat onze medewerkers zich daarvoor verantwoordelijk voelen en die verant­woordelijk­heid ook nemen, zowel intern als naar de klant toe. Om medewerkers te ondersteunen in die nieuwe rol wil Stedin als werkgever ook de juiste dingen doen. Mensen uitdagen om hun vernuft in te zetten voor optimale kwaliteit van onze dienstverlening. Uit­stekende arbeidsvoorwaarden zodat mensen zich beloond voelen voor hun inzet. Een reputatie die eraan bijdraagt dat nieuwe collega’s zich uit­gedaagd voelen om bij ons te komen werken. Goede opleidingsmogelijkheden bieden zodat mensen zich kunnen ontwikkelen en kunnen door­stromen. Maar ook medewerkers beschermen tegen onveilige situaties.

Kernwaarden tot leven brengen Bij de klantgerichte dienstverlener die Stedin wil zijn, passen de kernwaarden ‘Samen, slim, waarmaken’. De kunst is om deze woorden tot leven te brengen in de dagelijkse praktijk. “Uit­eindelijk moeten klanten merken dat ze bij Stedin mensen ontmoeten die zich niet verschuilen achter collega’s, maar mensen die zich proberen te verplaatsen in de klant. Mensen die niet denken in onmogelijkheden maar in mogelijkheden en die ook bereid zijn het gezicht te zijn naar de klant en te gaan staan voor de oplossing”, vertelt Niekalbert Butz, manager HRM. Om de mede­ werkers te helpen daar handen en voeten aan te geven, kregen zij de opdracht om in hun teams samen iets te maken waarin zij lieten zien hoe zij de kernwaarden beleven in hun werk. Out of

the box denkend. Het leverde ruim 40 creatieve uitingen op, van radiocommercials en gezelschaps­ spelen, tot kalenders en posters. “De eigenlijke waarde zit niet zo zeer in die eind­producten. Belangrijker is dat er dialoog is geweest binnen de teams. Dat mensen beseffen dat wij van ze verwachten dat zij de dialoog aan­gaan met elkaar en met de klant, met elkaar zoeken naar slimme oplossingen of werkmethodes en vervolgens ook de verantwoordelijkheid nemen om het te gaan doen.”

Vaardigheden aanreiken Training en opleiding staan ook in het teken van de nieuwe wind die door het bedrijf waait. “Vast onderdeel van ons ontwikkelingsprogramma is de Business Course, waarin we een grote groep managers en specialisten trainen om de energie­ markt in de breedte beter te leren kennen. Het zijn deze medewerkers die vormgeven aan de toekomst van onze organisatie. Het doel van deze cursus is om mensen buiten hun eigen vakgebied te laten kijken en ze te vertellen wat er gebeurt in onze branche en in onze keten. Zodat zij beter begrijpen welke rol zij daarin zelf kunnen spelen”, vertelt Niekalbert Butz. In het verlengde daarvan is een leiderschapsprogramma voor teamleiders gestart. “Wij ontwikkelen een type leiderschap waarin samenwerking en realiseren centraal staan. En omdat we voortdurend op zoek zijn naar slimme oplossingen is het natuurlijk ook belangrijk dat we de juiste technische kennis in huis hebben.”

Zichtbaar op de arbeidsmarkt Stedin heeft in 2010 voor het eerst haar eigen gezicht laten zien op de arbeidsmarkt. “Wij realiseren ons dat het niet handig is om het best bewaarde geheim te zijn van Nederland. Jaarlijks hebben wij 100 tot 150 nieuwe medewerkers

68

Medewerkers zijn het gezicht van Stedin

nodig. Om die capaciteit aan te trekken, moeten wij ons openstellen”, aldus Butz. In september 2010 is Stedin gestart met een arbeidsmarktcampagne waar­in ze uitstraalt wie zij is als werkgever en naar welk type mensen ze op zoek is. “Heb jij vernuft?” is de titel van de campagne. “Dat vernuft, dat innovatieve zit niet primair in de techniek, het is iets wat mensen belichamen. Die mensen zoeken we. Niet de anonieme slimmerik, maar mensen die een persoonlijkheid hebben en weten te verbinden.” De campagne heeft een sterk menselijk gezicht en wordt vooral via internet gevoerd. Eigen medewerkers vertellen op de web­site www.werkenbijstedin.net wat ze van

gevel van het hoofdkantoor in Rotterdam zijn campagne­beelden te zien met een verwijzing naar de website. Stedin wordt duidelijk gezien en gevonden, ook op sociale media. De campagne spreekt de doelgroep aan. “Wij krijgen nu de sollicitant­en die we zoeken. Hoogwaardiger kandidaten dan voorheen. We hebben in 2010 circa 120 nieuwe medewerkers weten aan te trekken. We blijven op de goede sterkte”, stelt Butz tevreden vast. Bovendien constateert hij dat de nieuwe medewerkers die de laatste jaren zijn ingestroomd zich thuis voelen bij Stedin. “Na drie jaar werken vrijwel alle nieuwe collega’s nog steeds met veel plezier bij ons.”

het werk bij Stedin vinden. Op posters en op de

Innovatie in arbeidsvoorwaarden Per 1 januari 2011 is Stedin gestart met het Benefit Budget. Iedere mede­­­werker kan daarmee zijn eigen arbeids­­­voorwaarden op maat maken. Het systeem is uitgebreider dan het

Alle typen medewerkers

klassieke systeem van tijd voor geld,

Stedin heeft geen dwingend beleid

of geld voor tijd. Nu krijgt iedereen

voor diversiteit in die zin dat we er

een eigen budget dat hij helemaal

doel­­stellingen voor hebben opgesteld.

naar wens kan besteden, op het

We willen een medewerkersbestand

moment dat het hem of haar uit­komt.

dat een goede afspiegeling is van de

Sparen, uit laten keren, omzetten in

samen­­leving. Vrouwen, allochtone

vakantie­dagen, meer pensioen. Alles

mede­­werkers en mensen met een

is mogelijk. Dit systeem is binnen de

arbeids­­beperking krijgen bij ons

energie­­branche ingevoerd om modern

dezelfde kansen. We geven ook her­

werk­­gever­­schap vorm te geven. Ook

in­­tredende vrouwen alle kans om bij

hier­­mee willen we eigen initiatief en

ons te komen werken. We leiden hen

het verantwoordelijkheidsgevoel bij de

op zodat zij onze klanten goed en des­

mede­­werkers stimuleren.

kundig kunnen helpen.

69

Medewerkers zijn het gezicht van Stedin

arbeidsmarktcampagne

HEB JIJ HET VERNUFT? Heb jij het vernuft om de Randstad in beweging te houden? Neem het belangrijkste energienetwerk van Nederland in handen. Kijk voor alle vacatures van Stedin op

werkenbijstedin.net

HEB JIJ HET VERNUFT? Heb jij het vernuft om de Randstad in beweging te houden? Neem het belangrijkste energienetwerk van Nederland in handen. Kijk voor alle vacatures van Stedin op

werkenbijstedin.net

HEB JIJ HET VERNUFT? Heb jij het vernuft om de Randstad in beweging te houden? Neem het belangrijkste energienetwerk van Nederland in handen. Kijk voor alle vacatures van Stedin op

werkenbijstedin.net

Heb jij het vernuft?

beweging houden. Voor die belang­

werving van nieuwe medewerkers.

Onder deze wervende kop is in

rijke maatschappelijke taak hebben

In de campagne ligt de nadruk op de

septem­ber 2010 de arbeids­markt­

wij hoog­opgeleide ingenieurs,

benodigde intelligentie van nieuwe

campag­ne van Stedin van start

analisten, klant­managers, IT’ers en

mede­werkers (‘Heb jij het vernuft?’)

gegaan. Voor het eerst is het merk

Staf en Support-medewerkers nodig.

en op de maatschappelijke taak van

Stedin groots naar buiten gebracht.

Stedin als netbeheerder (‘Neem het

De centrale boodschap: Stedin zoekt

De arbeidsmarktcampagne had twee

belangrijkste energienetwerk van

slimme medewerkers die samen

duidelijke doelstellingen. Een sterk

Nederland in handen’).

de kern­taak van Stedin kunnen

werk­geversmerk te ontwikkelen

blijven waarmaken – de Randstad in

(‘Employer Branding’) en directe

70

Medewerkers zijn het gezicht van Stedin

Een belangrijk aandeel in het succes Stedin heeft voor een media-aanpak

heeft de recruitmentsite www.werken­

gekozen die naast op print­media sterk

bijstedin.net, met alle relevante

gericht is op online-communi­catie:

informatie voor potentiële kandidaten.

kantoor van Stedin in Rotterdam is een

via banners, direct e-mail en zoek­

Het resultaat van de campagne mag er

grootse blikvanger in de campagne.

machinemarketing is de campagne

zijn: in het laatste kwartaal van 2010

Deze uiting heeft bijgedragen aan onze

onder de aandacht gebracht bij de

zijn 300 sollicitaties binnengekomen

zicht­baarheid en naamsbekendheid –

wervings­doel­groepen.

en 60 nieuwe collega’s aangenomen.

als bedrijf én als werkgever.

De enorme reclame-uiting op het

Het resultaat van de campagne mag er zijn: in het laatste kwartaal van 2010 zijn een kleine 300 sollicitaties binnengekomen en zo’n 60 nieuwe collega’s aangenomen naar aanleiding van de campagne.

71

Financiële resultaten Resultaatontwikkeling Ten opzichte van 2009 is het bedrijfsresultaat toe­genomen van € 134 mln. naar € 137 mln. Deze stijging is het gevolg van een lagere brutomarge en lagere bedrijfskosten. Per saldo zijn de financiële lasten € 14 mln. hoger dan in 2009. Het netto resultaat is daarmee vrijwel gelijk aan het netto resultaat van 2009.

besparings­programma. Vanaf 1 januari worden de klant­gerelateerde processen voor groot­verbruik evenals het ICT beheer en facilitair management in eigen beheer uitgevoerd. Hierdoor is het aantal Fte’s in 2010 sterk toegenomen en daar­door ook de overige bedrijfskosten. De kosten samen­ hangend met de activa zijn vooral lager door minder afgekochte CBL contracten in 2010.

Financiële baten en lasten Brutomarge De brutomarge is met € 14 mln. gedaald. Dit is het gevolg van zowel lagere transportopbrengsten als hogere inkoop­kosten. De transportopbrengsten zijn gedaald met € 18,6 mln. De omzetdaling is het gevolg van lagere gereguleerde transporttarieven. De daling wordt gecompenseerd door eenmalige nacalculaties die in de tarieven van 2010 zijn verwerkt. Daarnaast zijn de afloopverschillen uit voorgaande jaren positief en is er een lichte groei van het aantal aan­ sluitingen en is het transport van elektriciteit aan groot­verbruikers toegenomen. De inkoopkosten zijn licht hoger dan in 2009. Een sterke stijging van de tarieven voor de inkoop van transport bij TenneT is gecompenseerd door lagere volumes en tarieven voor het netverlies. De overige opbrengsten zijn € 7,2 mln. hoger dan in 2009 door hogere opbrengsten voor gefactureerde fraude en een hogere vergoeding ter dekking van de exploitatiekosten van de klant­ meters.

Bedrijfskosten De bedrijfskosten zijn met € 17 mln. gedaald van € 559,6 mln. naar € 542,7 mln. Dit is met name het gevolg van het vorig jaar gelanceerde kosten­

De financiële lasten zijn in 2010 hoger door een lager rente percentage op de rekening courant verhouding met de Eneco Holding. Het rente percentage op de langlopende schuld en de absolute hoogte van de langlopende rente­ dragende lening is nagenoeg gelijk aan 2009.

Vermogensstructuur en financiering Ultimo 2010 bedraagt het totaal eigen vermogen 65,5% van het balanstotaal. Daarnaast is onder de langlopende verplichtingen een schuld aan de aandeel­houder opgenomen ter grootte van € 923,1 miljoen (20,7% van het balanstotaal). Bij de financiering van de vennootschap als­ mede het vaststellen van de verhouding eigen vermogen-vreemd vermogen zijn de door de Energie­kamer opgelegde solvabiliteitsratio’s als uitgangs­punt gehanteerd.

Vooruitblik Als gevolg van de door de Energiekamer op­geleg­ de X-factoren zullen de transport­op­brengsten in 2011 gaan toenemen. Daarnaast zal het reeds gelanceerde kostenbesparings­programma voort­gezet worden. Beide elementen zullen een positieve invloed hebben op het resultaat over 2011.

72

Corporate Governance en Nederlandse wetgeving Het begrip Corporate Governance duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onder­ neming en de uitvoering van goed onder­nemer­ schap. Het betreft niet alleen integer en trans­ parant handelen, maar ook het houden van toezicht hierop en het afleggen van verant­woor­ ding over het uitgeoefende toezicht.

Vennootschap Stedin kende in 2010 38 dochtermaatschappijen. Van deze vennootschappen worden de aandelen indirect voor 100% gehouden door Eneco Holding N.V. Om aan haar (wettelijke) verplichtingen te voldoen stelt de directie jaarlijks zowel een statutaire (totale activiteiten op basis van IFRS) als een regulatorische (gereguleerde activiteiten op basis van een grondslag vastgesteld door de Energiekamer) jaarrekening op. Om de twee jaar stuurt zij een zogenaamd Kwaliteits- en Capaciteits­document (KCD) naar Energiekamer, waarin met een horizon van zeven jaar vooruit, de investerings­behoefte met betrekking tot de gereguleerde netten wordt toegelicht. De directie legt de statutaire jaarrekening voor aan de Raad van Commissarissen, die daarover een preadvies uit­brengt aan de Algemene Vergadering van Aandeel­houders. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders stelt de jaarrekening vast. De netto­winst van de vennootschap staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeel­houders.

Governancerollen Directie Behoudens de beperkingen volgens de statuten van de netbeheerder is de directie belast met het besturen van de vennootschap. Zij bestond het afgelopen jaar uit één persoon: de heer J.W.A. de Swart. De directie is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van doelstellingen en strategie

en voor de uitvoering van het strategische en operationele beleid en bijbehorende risicobeheersing van de onderneming. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen staat de directie met raad terzijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen. De Raad van Commissarissen was in het afgelopen verslagjaar samengesteld uit vijf personen, de heren R.S. Cazemier (voorzitter), C.J.M. Asselbergs, J.F.J.M. de Haas, H.J. Machielsen en mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip. Aandeelhouder De aandeelhouder benoemt de directie en leden van de Raad van Commissarissen en stelt de bezoldiging van de directie en leden van de Raad van Commissarissen vast. De aandeelhouder onthoudt zich van iedere bemoeienis met de uit­ voering van de wettelijke taken. Besluitvorming over andere dan de gereguleerde taken wordt voorgelegd aan de aandeelhouder. Toezichthouder De Energiekamer is belast met de uitvoering en het toezicht op de naleving van de Elektriciteits­wet en de Gaswet en is een directie van de Neder­ landse Mededingingsautoriteit (NMa). De NMa is sinds 1 juli 2005 een zelfstandig bestuursorgaan van het ministerie van Economische Zaken, met een eigen Raad van Bestuur. De Energiekamer is ook verantwoordelijk voor de tarief- en kwaliteitsregulering van de energie­ markt. Medio 2007 is het toezicht op de veiligheid

73

Corporate Governance en Nederlandse wetgeving

van het gastransport overgedragen aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), die nadere regelgeving op diverse gebieden wenst. Het Agentschap Telecom houdt toezicht op de naleving van de Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten. Tot slot doet de Onderzoeksraad voor Veiligheid onafhankelijk onderzoek naar oorzaken of vermoedelijke oorzaken van ‘voorvallen’ en categorieën voorvallen. Onder een voorval worden niet alleen rampen en ongevallen verstaan, maar ook incidenten. Externe accountant Deloitte Accountants B.V. is de accountant van de Eneco Groep en is benoemd voor onbepaalde tijd. Voor Stedin voert zij de jaarcontrole uit van zowel de statutaire als de regulatorische jaarrekening. Ook de kwartaalcijfers worden steeds aan een beperkt onderzoek onderworpen. Bij elke controle wordt een bevindingenrapport uitgebracht, waarin aanbevelingen ter verbetering zijn opgenomen. In de vergadering van de Raad van Commissarissen, waarin de jaarrekening wordt besproken, is de externe accountant aanwezig om vragen van de commissarissen te beantwoorden. Daar waar mogelijk een mogelijke belangenverstrengeling op kan treden, wordt gebruik gemaakt van andere externe accountants.

maat­schappijen in de markt. Het reglement geldt als borging dat er geen informatie wordt verstrekt over aansluitingen en afnemers van Stedin aan met name Eneco-leveranciers, de Eneco infra­ structuur­bedrijven en het Eneco meetbedrijf. Wet onafhankelijk netbeheer (WON) Ter voorbereiding op de wet onafhankelijk net­ beheer is het economische en juridische eigen­ dom van de elektriciteit- en gasnetten verkregen. Op basis van deze wet dient tevens het beheer van de hoogspanningsnetten aan de landelijke netbeheerder TenneT te worden overgedragen. De cross border leases op de netten verhinderen een volledige eigendomsoverdracht. Naar verwachting wordt op 2 april 2011 een overeen­ komst gesloten waar­bij het onderbeheer van het 150kV-transport­net wordt overgedragen aan TenneT. Met het sluiten van deze overeenkomst wordt in de geest van de WON gehandeld.

Werknemersreglement Als gevolg van een uitbreiding van de Elektriciteits­­ wet en de Gaswet is een non-discrimi­natie regle­ ment ingevoerd voor eigen en in­gehuurde (van de Eneco Groep of derden) mede­werkers, aan wie activiteiten zijn uit­besteed. In het reglement, ook wel genaamd ‘het werk­nemers­reglement’, wordt aangegeven dat het verboden is groeps­ maat­schappijen van Eneco te bevoordelen bij het uitoefenen van werk­zaam­heden ten behoeve van Stedin boven de concurrenten van deze groeps­

74

Risicomanagement Sinds 2006 heeft Stedin een organisatiebreed risicomanagementbeleid. Het doel hiervan is om de strategische, operationele en financiële risico’s zodanig te beheersen, dat de mogelijke gevolgen binnen aanvaarbare grenzen blijven. Daarnaast is het beleid erop gericht strikt te voldoen aan wet- en regelgeving (Compliance). Het risicomanagementbeleid is uitgewerkt in een intern risicobeheersing- en controlesysteem dat binnen de gehele Eneco Groep wordt gebruikt: het Eneco Control & Risk System (ECRS). De gehanteerde Enterprise Risk Management (ERM) methodologie volgt de COSO 2004 standaard. De inventarisatie van risico’s is gebaseerd op ‘self assessments’, interne en externe audits en de registratie van incidenten en klachten. Iedere medewerker kan via een centraal meldpunt een klacht indienen of een incident melden. Deze worden behandeld conform het ‘Reglement inzake de melding en afhandeling van Security Incidenten en Klachten binnen Stedin’. Bij de analyse van potentiële risico’s wordt getoetst aan de normen die in het ECRS zijn opgenomen. Deze normen hebben betrekking op functionele aandachtsgebieden van Stedin, zoals HRM, ICT en Financiën. Alle bedrijfsonderdelen van Stedin moeten aantoonbaar aan deze normen voldoen, of uitleggen waarom zij er niet aan voldoen: het ‘comply or explain’ beginsel. De resultaten van de interne risicobeoordeling worden verwerkt in een ‘In Control’ verklaring die Stedin jaarlijks afgeeft aan de Raad van Bestuur van Eneco. In 2011 worden aan de veelal generieke normen van het ECRS een aantal bedrijfsonderdeelspecifieke normen die betrekking hebben op Stedin toegevoegd. Dit vergroot de herken­baarheid en de relevantie van het risicomanagement­ systeem voor de business en daarmee het draag­ vlak om ermee te werken.

Risicoprofiel De risico’s van Stedin worden per bedrijfs­onder­ deel geïnventariseerd, geanalyseerd en in een ‘heatchart’ weergegeven. In het risicoprofiel van elk bedrijfsonderdeel zijn de risico’s gecategoriseerd naar de mogelijke gevolgen die zij hebben op het gebied van financiën, veiligheid, imago en integriteit. Bij elk risico worden passende beheersmaatregelen gedefinieerd ter voorkoming dan wel herhaling van de mogelijke gevolgen. Financiën Stedin loopt financiële risico’s als de energie­ balans uit evenwicht is, het zogenaamde allocatie- en reconciliatieproces. Dit gebeurt bijvoorbeeld door administratief netverlies als gevolg van fraude, door contractloze aansluitingen en door tekortkomingen in processen en systemen. Daarnaast is het verstrekken van correcte aansluit­register- en meetgegevens essentieel voor de energiebalans. Stedin loopt ook financiële risico’s als zij de operationele kosten niet kan terugverdienen via gereguleerde tarieven of als de effectiviteit van investeringen in en het onderhoud van de transport­netten onvoldoende is. Een belangrijke voorwaarde om de financiële risico’s adequaat te beheersen is een effectieve en transparante financiële verslaglegging. Het tijdig beschikken over volledige en juiste data en een goed inzicht in de kritieke procesindicatoren zijn daarbij cruciaal. Voor een gedetailleerde beschrijving van de financiële risico’s en het beheersen ervan, wordt verwezen naar toelichting 31‘Financiële risico’s en risicobeheersing’ in de jaarrekening 2010.

75

Risicomanagement

Veiligheid Het Veiligheid Management Systeem (VMS) is integraal opgenomen in het ECRS. Een belangrijke maatregel om veiligheidsrisico’s te beheersen is de zorg voor juiste en volledige data voor tijdig en adequaat uitvoeren van storingsoplossingen, vervanging en onderhoud. Met actief kennis­ management wil Stedin borgen dat specialistische kennis up-to-date en toegankelijk is. Daardoor

bedrijf. Integriteit is een standaardonderwerp in de werkoverleggen. Door voorbeeldgedrag laat het management zien hoe het hoort. Door voldoende functiescheiding aan te brengen in kritische processen en systemen kunnen mogelijke fraude en belangenverstrengeling worden vermeden.

worden wij minder afhankelijk van medewerkers met specialistische kennis die door vergrijzing gaan afvloeien. Zo zorgen wij dat ook in de toekomst processen tijdig en veilig worden uitgevoerd. Bij veiligheid en veilig werken gaat het om zowel de eigen medewerkers als die van aannemers bij het uitvoeren van werkzaamheden aan de electriciteits- en gasnetten. Stedin stelt eisen aan haar eigen werknemers en die van aannemers die gecertificeerd dienen te zijn volgens BEI en VIAG. Stedin houdt ook de veilig­ heid van installaties bij klanten in het oog en neemt passende voorzorgsmaatregelen Imago De reputatie van Stedin en haar license to operate is in grote mate afhankelijk van de mate waarop wij zorg dragen voor de continue levering van energie. Die wordt zoveel mogelijk gewaarborgd door regelmatig onderhoud en tijdige vervanging van verouderde delen van het netwerk. Stedin streeft naar een storingsuitval niveau dat onder het landelijk gemiddelde ligt. Daarnaast is het belangrijk om verzoeken van klanten voor aansluiting op of afsluiting van het transportnet tijdig en veilig af te handelen. Dit vergt een zorgvuldige planning en goede afstemming met aannemers en klanten. Integriteit Via gedragscodes en managementrichtlijnen weten medewerkers welk gedrag vereist is. Integer gedrag staat hoog op de agenda in het hele

76

77

78

79

80

verslag ondernemingsraad

81

Actief en toekomstgericht De Ondernemingsraad Stedin Netbeheer wil (pro) actief participeren op de veranderingen die Stedin door­maakt. Vele advies- en instemmings­aan­vragen passeren de revue gezien de transformatie en groei die de organisatie doormaakt. Om de relatie met de bestuurder verder te professionaliseren heeft de Ondernemingsraad het voorstel gedaan volgens een eenduidige standaard te gaan werken bij de behandeling en uitwerking van advies­aan­ vragen ontrent (re) organisatie wijzigin­gen. De bestuurder heeft dit voorstel om­armd. De nieuwe werkwijze is in 2010 in gebruik genomen. Alle aan­ vragen worden nu op dezelfde manier en volgens dezelfde uitgangs­punten behandeld.

Participeren in organisatieveranderingen Belangrijkste punten op onze agenda waren de organisatorische splitsing van de drie Enecokern­bedrijven en daarmede de overkomst van ondersteunende diensten uit de Enecoorganisatie. Stedin, alsook het steeds meer in eigen beheer nemen van activititeiten, Hierdoor is Stedin uitgegroeid naar een organisatie met ruim 1200 medewerkers (inclusief Stedin Meet­ bedrijf). Doordat wij van meet af aan actief hebben geparticipeerd in beide trajecten is het over­leg met de bestuurder constructief geweest en zijn de adviesaanvragen soepel verlopen. De Onder­nemingsraad heeft verder positief geadviseerd over de (her)inrichting van enkele afdelingen. In het najaar is de herhuisvesting van het Stedinhoofdkantoor naar het nieuwe pand Blaak 8 op de agenda gekomen. De Ondernemingsraad heeft hier­over positief geadviseerd en vindt het vooral belangrijk dat er goede arbeidsomstandigheden en voorzieningen komen in het nieuwe gebouw.

We denken mee en geven nader inhoud in de werk­groep Herhuisvesting over hoe flexibel werken eruit gaat zien bij Stedin en het bijbehorende mobiliteitsbeleid.

Netwerkende OR De Ondernemingsraad besprak in november 2010 met de bestuurder haar plannen om een meer toekomstgerichte, netwerkende mede­ zeggen­schap te creëren. We willen dat de OR een betere afspiegeling is van de organisatie. Boven­dien willen we het OR-werk beter borgen in de organisatie. Dit zowel ten voordele van de individuele medewerkers in de vorm van persoonlijke ontwikkeling als van het bedrijf. Dit doen we doen door meer collega’s projectmatig te betrekken bij de Ondernemings­raad. Ter verbreding van hun carrière wordt hun de mogelijk­heid geboden om gedurende een jaar tijdens reguliere werkzaamheden bestuurlijke ervaring op te doen. We hebben vier netwerkende groepen opgericht waarin deze collega’s kunnen participeren: Bijzondere projecten (onder andere herhuis­vesting, CAO, mobiliteitsbeleid), Staven (onder andere adviesaanvragen omtrent BD, HSSE en IDS), Marktoperaties (Fleet-logic: onder andere bedrijfswagenpark, elektrisch vervoer) en Techniek. OR-leden hebben als linking pin tussen organisatie en medezeggenschap zitting in deze werkgroepen. Deze collega’s zijn geen lid van de OR, maar denken wel mee over vraagstukken die de OR aangaan. Op die manier leren ze het werk van de OR kennen en stellen ze zich wellicht op enig moment verkiesbaar. Daarnaast is de tijdsduur van een specifiek project in het algemeen korter dan een zittingsperiode van vier jaar. Op die manier wordt ervaring voor de toekomst opgedaan.

82

actief en toekomstgericht

Informeel overleg Het informeel overleg met de bestuurder en het Dagelijks Bestuur heeft het afgelopen jaar enkele keren plaatsgevonden. Tijdens dit overleg is vrij­ blijvend met elkaar van gedachten gewisseld over ontwikkelingen die in de sector spelen. Maar ook aspecten welke de toekomst van Stedin aan­gaan, zoals governance, zelfstandigheid, top­structuur van de organisatie en personele bezetting zijn aan de orde gekomen.

83

84

85

86

raad van commissarissen

87

Raad van Commissarissen De heer mr. R.S. Cazemier

De heer mr. J.F.J.M. de Haas

Roel Cazemier werkte van 1988 tot 1991 als plaats­vervang­

Jeroen de Haas werd in 2000 benoemd als lid van de raad

end chef van het kabinet. In december 1991 werd hij

van Bestuur van Eneco en per 2006 als voorzitter. Hij was

benoemd tot burgemeester van de gemeente Ruinerwold,

daarvoor sinds 1996 directeur van Enercom, de coöperatie

medio 1994 tot burgemeester van de gemeente Ameland

van energiebedrijven, waarvan een zestal leden in juli 2000

en in juni 2000 tot burgemeester van de gemeente

met Eneco fuseerde. Daarvoor was De Haas directeur van

Dongeradeel. Op 23 juni 2009 is de heer Cazemier benoemd

RCC-IVEV, een onderdeel van Roccade.

tot burgemeester van de Twentse gemeente Dinkelland.

De heer drs. H.J. Machielsen Mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip

Jeppe Machielsen is per 1 juni 2005 benoemd in de Raad

Nicoline van den Broek was van 7 september 1993 tot 12

van Bestuur van Eneco als Chief Financial Officer. Met

juni 2007 lid van de VVD-fractie in de Eerste Kamer. Van

ingang van diezelfde datum is hij ook toegetreden tot de

14 september 1999 tot 1 mei 2005 was zij fractievoorzitter.

Raad van Commissarissen van Stedin. De heer Machielsen

Mevrouw Van den Broek hield zich in de Eerste Kamer onder

werkte vanaf 1999 bij Deutsche Post in diverse functies,

andere bezig met Cultuur en was voorzitter van de vaste

laatstelijk als Divisional Board Member F&A van DHL

commissie voor Algemene Zaken en Huis der Koningin.

Express Europe. Machielsen begon zijn loopbaan in 1985 bij

Van 1993 tot 2001 was zij burgemeester van de gemeente

Akzo NV als controller en groeide door tot hoofd Controlling

Heemstede. Daarvoor was zij Gedeputeerde van de provincie

van Akzo Coatings Nederland voordat hij in 1991 overstapte

Gelderland.

naar Koninklijke Nedlloyd in Rotterdam, waarvan hij in 1999 afscheid nam als directeur Concern Controlling.

De heer ir. C.J.M. Asselbergs Cees Jan Asselbergs was vanaf 1978 vijf jaar actief voor het Midden- en Kleinbedijf in de stadsvernieuwingsgebieden van de gemeente Den Haag en vijf jaar bij de werkgevers­ organisatie VNO-NCW. In 1991 begon hij als directeur bij de Stichting Europoort Botlek Belangen. Vanaf 2001 werd hij directeur Deltalinqs, de federatieve vereniging waar­binnen de belangenbehartiging van de procesindustrie en het havenbedrijfsleven in de Mainport Rotterdam zijn samen­ gebracht.

88

Verslag van de Raad van Commissarissen Stedin sluit een bijzonder jaar af, waarin de koers die gericht was op splitsing van het energie­ bedrijf Eneco, is gewijzigd. In juni 2010 zijn wij geconfronteerd met de uitspraak van het Gerechts­ hof in Den Haag dat gedwongen splitsing van energiebedrijven in strijd is met het Europese recht. De minister van Economische Zaken is tegen de uitspraak van het Hof in cassatie gegaan. De Raad van Commissarissen heeft besproken hoe de governance, hangende het besluit van de Hoge Raad, moet worden ingericht. In nauw overleg met Eneco Holding NV, onze aandeelhouder, is besloten om in de geest van de Wet Onafhankelijk Net­beheer de positie van Stedin als onafhankelijke net­beheerder verder zichtbaar te maken en te ontwikkelen. Het beleid van Stedin was en blijft erop gericht om de beste netbeheerder te zijn in Nederland. Na de grote golfbewegingen in de energiesector in de afgelopen jaren zijn wij verheugd dat het overheids­beleid een meer constante lijn vertoont. Het is wenselijk dat de sector een stabiele fase in gaat zodat Stedin zich verder kan ontwikkelen als zelf­standige netbeheerder. Het is positief dat de Energiekamer de kortingen op de tarieven voor de komende reguleringsperiode heeft bijgesteld, waar­door Stedin in staat is een goede prijs te vragen voor de hoge kwaliteit die zij levert. Stedin vult haar maatschappelijke verant­woorde­ lijk­­­heid op een uitstekende manier in en doet dat steeds beter. De rol van de netbeheerder is essentieel, zeker in meest dynamische deel van Nederland, het drukke Randstedelijke gebied waar Stedin verantwoordelijk is voor de gas- en elektriciteits­­netten. De open houding die Stedin heeft aangenomen richting al haar klanten is een positieve ontwikkeling die wij toejuichen. Wij zijn met name tevreden dat de relatie met gemeenten goed is opgepakt. Vooral met het op­lossen van storingen in openbare verlichting, een bron van

ergernis voor zowel gemeenten als inwoners, heeft Stedin aanzienlijke vooruitgang geboekt. Stedin loopt met de verbeteringen voorop in de sector, niet alleen procesmatig, maar ook met de standaardisatie van serviceafspraken met gemeentelijke klanten. Afspraken die in de rest van de sector worden overgenomen. Wij volgen de directie en organisatie actief op het veiligheidsbeleid. Veiligheid staat dan ook als eerste inhoudelijke punt op onze agenda bij de vergaderingen van de Raad van Commissarissen. Wij willen daarmee richting de directie van Stedin benadrukken welk belang wij hechten aan dit onder­­werp. Incidenten en mogelijke maatregelen worden altijd besproken. Wij hebben kunnen constateren dat de veiligheidsprestatie in 2010 ten opzichte van 2009 verder is verbeterd. Leveringszekerheid heeft eveneens onze aandacht. Deze prestatie was in 2010 minder goed dan beoogd, mede door twee grote storingen op Goeree Overflakkee. Eén veroorzaakt door bliksem en één door een landbouwvoertuig. Wij zijn blij dat de directie structurele maatregelen treft om verstoringen in de netten tot een minimum te beperken, door hiervoor binnen het investerings­ programma prioriteiten te stellen. Stedin heeft zich ten doel gesteld steeds meer werk aan te besteden aan de markt. Zij doet dit om meer marktconform te gaan opereren en groeit geleidelijk in haar rol van regisseur. Zowel voor Stedin als aanbestedende partij als voor marktpartijen, waaronder Joulz, vraagt deze nieuwe manier van werken om aanpassingen en professionele ontwikkeling. In 2010 heeft Stedin goede vooruitgang geboekt. Een vijfde deel van het werkpakket is in 2010 met succes openbaar aan­besteed. De raad volgt dit proces op de voet, en ziet erop toe dat de maatschappelijke verantwoordelijk­heid niet in het geding komt.

89

Verslag van de Raad van Commissarissen

Een maatschappelijke onderneming hoort haar taken tegen zo laag mogelijke kosten uit te voeren. In dat kader voert de directie sinds 2009 een drie­­jarige bezuinigingsprogramma uit dat in 2010 volgens plan is verlopen. De financiële resultaten over 2010 liggen in de lijn der verwachting. De Raad van Commissarissen heeft in 2010 zes maal vergaderd in bijzijn van de Directeur Stedin, waar­bij in drie gevallen een van de raadsleden afwezig was. Begin 2010 is er een apart overleg geweest met de ondernemingsraad. We hebben veel waardering voor de inzet en focus van de onder­nemingsraad. De raad krijgt inzage in de adviezen van de ondernemingsraad, die ook worden besproken. Wij vinden dit belangrijk om goede voeling te houden met wat er leeft in de organisatie. Zeker gezien de organisatorische veranderingen in het afgelopen jaar, waarbij een groot aantal taken die voorheen aan Eneco waren uit­besteed nu in eigen huis worden uitgevoerd. Onze indruk is dat de relatie tussen bestuurder en ondernemings­raad zeer constructief is.

Terugkijkend op 2010 kunnen wij stellen dat Stedin goed voorgesorteerd staat voor de toe­ komst. Wij zijn de directie en het management erkentelijk voor hun visie en de wijze waarop zij leidinggeven aan het bedrijf. We danken ook de medewerkers voor hun motivatie en inzet om Stedin een zichtbare plaats te geven in de maat­schappij en voor de manier waarop zij de kernwaarden van het bedrijf in de praktijk waarmaken. Rotterdam, 24 maart 2011 Namens de Raad van Commissarissen,

Roel Cazemier Voorzitter

Om de totale ontwikkeling van het bedrijf goed bij te houden, laat de raad zich geregeld bij­praten over de vrije activiteiten die Stedin onderneemt. Daarbij komen de projecten aan de orde waar Stedin zich op concentreert zoals het stoom­ pijpnetwerk in de Botlek, het CO2 transport­ netwerk in het Rotterdamse industrie­gebied en de ontwikkelingen met groengas.

90

91

92

93

94

Samengevatte jaarrekening 2010

95

96

inleiding Geconsolideerde jaarrekening In het jaarverslag van Stedin Netbeheer B.V. is een samengevatte jaarrekening van Stedin Netbeheer B.V. opgenomen. De volledige jaarrekening van Stedin Netbeheer B.V. is te vinden op de website www.stedin. net. De samengevatte jaarrekening is ontleend aan de door Stedin Netbeheer BV opgestelde en door de Raad van Commissarissen goedgekeurde jaarrekening, waarbij Deloitte Accountants BV op 14 april 2011 een goedkeurende controleverklaring heeft verstrekt. De samengevatte jaarrekening 2010 is opgesteld in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2010 van Stedin Netbeheer B.V. Voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de vennootschap dient de samengevatte jaarrekening 2010 gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening 2010, waaraan de samengevatte jaarrekening is ontleend.

97

GECONSOLIDEERDE WINSTEN VERLIESREKENING (Bedragen in € 1.000.000)

2010

2009

Transportopbrengsten 789,8 808,4 Inkoopkosten 153,2 150,6 Brutomarge transport 636,6 657,8 Overige opbrengsten 43,4 36,2 Brutomarge 680,0 694,0 Afschrijvingen 189,2 182,0 Kosten uitbestede dienstverlening 167,8 214,6 Kosten activa 72,5 83,6 Overige bedrijfskosten 113,2 79,4 Totale bedrijfskosten 542,7 559,6 Bedrijfsresultaat 137,3 134,4 Financiële baten 3,0 5,8 Financiële lasten 50,0 38,7 Resultaat voor belasting 90,3 101,5 Vennootschapsbelasting 20,0 25,2 Resultaat na belastingen uit voortgezette 70,3 76,3 bedrijfsactiviteiten Nettoresultaat verkoop activa aangehouden 0,1 - voor verkoop Nettoafwaardering activa aangehouden - -4,8 voor verkoop Totaal Resultaat 70,4 71,5

98

GECONSOLIDEERDE BALANS Bedragen in € 1.000.000) voor resultaatbestemming

31.12.2010

31.12.2009

Activa Vaste activa Immateriële vaste activa 3,0 2,6 Materiële vaste activa 3.997,9 3.816,1 Financiële vaste activa • Uitgestelde belasting vorderingen 2,6 2,7 • Overige kapitaalbelangen 0,3 0,1 Totaal vaste activa 4.003,8

3.821,5

Vlottende activa Handelsdebiteuren 53,4 61,8 Vorderingen op gelieerde partijen 317,1 412,3 Overlopende activa en overige vorderingen 77,7 65,1 Liquide middelen 3,4 - Vaste activa aangehouden voor verkoop 6,4 11,0 Totaal vlottende activa 458,0

550,2

Totaal activa 4.461,8 4.371,7 EIGEN VERMOGEN EN PASSIVA Eigen vermogen Aandelenkapitaal 1,1 1,1 Agioreserve 2.752,4 2.752,4 Overige reserves 98,9 98,9 Resultaat boekjaar 70,4 71,5 Totaal eigen vermogen 2.922,8 2.923,9 Langlopende verplichtingen Personeelsvoorzieningen 4,1 3,1 Uitgestelde belastingverplichtingen 45,3 12,8 Langlopende schulden aan gelieerde partijen 923,1 923,1 Rentedragende leningen 1,8 1,8 Vooruitontvangen bedragen 67,8 - Totaal langlopende verplichtingen 1.042,1 940,8 Kortlopende verplichtingen Handelscrediteuren 16,0 7,6 Kortlopende schulden aan gelieerde partijen 349,4 300,3 Overlopende passiva en overige schulden 131,5 130,9 Schulden aan kredietinstellingen - 68,2 Totaal kortlopende verplichtingen 496,9 507,0 Totaal eigen vermogen en passiva 4.461,8 4.371,7

99

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (Bedragen in € 1.000.000)

2010

2009

Bedrijfsresultaat 137,3 134,4 Afschrijvingen 189,2 182,0 Toename voorzieningen -4,8 2,9 321,7 319,3 Mutatie vlottende activa 94,7 22,9 Mutatie vooruitontvangen bedragen 67,8 Mutatie kortlopende schulden -42,5 -167,5 Mutatie werkkapitaal 120,0 -144,6 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 441,7 174,7 Betaalde rente -1,5 -3,6 Ontvangen rente - 2,9 Betaalde winstbelasting - 0,7 Kasstroom uit operationele activiteiten 440,2 174,7 Investeringen in immateriële vaste activa -0,5 -0,3 Investeringen in materiële vaste activa -371,9 -195,2 Desinvesteringen in materiële vaste activa 4,0 - Investeringen in financiële vaste activa -0,2 - Desinvesteringen in financiële vaste activa - 1,1 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -368,6 -194,4 Uitkering winstbewijzen en dividenden - Aflossing langlopende schulden - Kasstroom uit financieringsactiviteiten - - Mutatie liquide middelen 71,6 -19,6 Saldo liquide middelen en schulden aan krediet -68,2 -48,6 instellingen per 1 januari Mutatie liquide middelen 71,6 -19,6 Saldo liquide middelen en schulden aan krediet 3,4 -68,2 instellingen per 31 december

100

GECONSOLIDEERD mutatieoverzicht eigen vermogen (Bedragen in € 1.000.000)

Aandelen kapitaal

Agio reserve

Overige reserves

Onverdeelde winst Totaal

1 januari 2009 1,1 2.752,4 45,1 208,4 3.007,0 Dividend 2007 - - 27,1 -53,7 -26,6 Dividend 2008 - - 26,7 -154,7 -128,0 Totaal Resultaat - - - 71,5 71,5 31 december 2009 1,1 2.752,4 98,9 71,5 2.923,9 1 januari 2010 1,1 2.752,4 98,9 71,5 2.923,9 Dividend 2009 - - - -71,5 -71,5 Totaal Resultaat - - - 70,4 70,4 31 december 2010 1,1 2.752,4 98,9 70,4 2.922,8

101

Overige toelichtingen Grondslagen voor de financiële verslaggeving Stedin Netbeheer B.V., voorheen Eneco Netbeheer B.V., (hierna te noemen: ‘Stedin’) is statutair gevestigd te Rotterdam. De activiteiten van Stedin betreffen het in eigendom hebben en beheren van elektriciteiten gastransportnetten en het daartoe verrichten van alle taken welke in gevolge van artikel 16 lid 1 van de Elektriciteitswet 1998 en in de Gaswet op een netbeheerder, als bedoeld artikel 10 lid 3 van de Elektriciteits­wet 1998 respectievelijk artikel 2 lid 1 van de Gaswet rusten, alsmede al hetgeen daarmee verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord, mits binnen de wettelijke voorschriften van de Elektriciteitswet 1998 respectievelijk de Gaswet. De financiële gegevens van de onderneming zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Eneco Holding N.V., die is gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam. De geconsolideerde jaar­rekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) per 31 december 2010 zoals goedgekeurd door de Europese Commissie. De geconsolideerde jaar­ rekening is met toepassing van het continuïteitsbeginsel en het toerekeningbeginsel opgesteld op basis van historische kostprijs. De geconsolideerde jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s (€) en in de overzichten worden de bedragen vermeld in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven. De opstelling van de geconsolideerde jaarrekening in overeenstemming met IFRS vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toe­passing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van de balans en winst-en-verlies­rekening. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uit­komsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van de balans die niet op een­voudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen.

Bestuurders en commissarissen Op grond van artikel 383 lid1 BW2 is de bezoldiging van de (enig) statutaire bestuurder over het jaar 2010 niet opgenomen. De specificatie van de bezoldiging van het managementteam (MT) is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Lonen en Salarissen Pensioenlasten Totaal bezoldiging

2010

2009

1,3 1,2 0,2 0,2 1,5 1,4

102

Overige toelichtingen

De commissarissen ontvangen elk een honorarium van € 8.500 op jaarbasis (2009: € 8.500). De bezoldiging van en de uitkering aan commissarissen inclusief sociale lasten bedraagt in 2010 € 43.980 (2009: € 43.949).

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Fiscale eenheid Stedin maakt deel uit van de fiscale eenheid Eneco Holding N.V. voor de vennootschapsbelasting en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel. Lease-and-leaseback transacties In de jaren 1997 tot en met 2000 zijn lease-and-leaseback transacties aangegaan voor een groot deel van de elektriciteit- en gasnetten. Deze activa zijn voor een langdurige periode verhuurd aan derden, die dezelfde activa vervolgens hebben onderverhuurd aan de activa vennootschappen (hierna te noemen: ‘de vennootschappen’). Aan het einde van de termijnen van de onderverhuur, gelegen tussen 2016 en 2025, hebben de vennootschappen het recht om de bij derden berustende rechten van onderverhuur te kopen. De specificatie van de afgesloten transacties per 31 december 2010 is als volgt: (Bedragen in $ 1.000.000) Aantal transacties Transactiewaarde

Elektriciteitsnetten Gasnetten Totaal van de afgesloten transacties

Kosten vroegtijdige beëindiging Waarde beleggingen

7 1.602 632 460 6 773 306 232 13 2.375 938 692

De transactiewaarden betreffen de taxatiewaarden op het moment van afsluiten van de lease-andleaseback transacties bepaald voor Amerikaanse fiscale doeleinden op basis van Amerikaanse fiscale waarderingsgrondslagen. In 2010 werd een zevental transacties vroegtijdig beëindigd (in 2009: 10). De baten uit lease-and-leaseback transacties zijn verantwoord in het jaar van afsluiten van de respectievelijke transacties, onder aftrek van de destijds verwachte kosten gedurende de resterende looptijd. Deze verwachte kosten zijn in de balans opgenomen onder de ‘Overlopende passiva en overige schulden’. De afgesloten lease-and-leaseback transacties beperken de verkoopbaarheid van de activa. Slechts onder specifieke voorwaarden kunnen de activa of delen daarvan worden verkocht. Indien niet aan deze voorwaarden wordt voldaan kunnen specifieke ontbindende voorwaarden in werking treden.

103

Overige toelichtingen

In verband met deze lease-and-leaseback transacties bestaan contractuele voorwaardelijke en onvoor­ waardelijke verplichtingen en rechten. De financiële verplichtingen en rechten zijn per saldo aan elkaar gelijk en zijn overgedragen aan derden, waardoor deze niet in de balans zijn opgenomen. Voor de verplichtingen zoals hiervoor bedoeld hebben de vennootschappen zekerheden verstrekt in de vorm van hypotheek- en pandrechten op onderdelen van de elektriciteit- en gasnetten. Tevens hebben de vennootschappen in verband met het risico van voortijdige beëindiging van de lease-and-leaseback transacties aanvullende zekerheden verstrekt in de vorm van bankgaranties (Letters of Credit) ter waarde van $ 402 mln. Die zijn gedekt met ondergeschikte zekerheidsrechten op het netwerk. Bij het aangaan van de lease-and-leaseback transacties is een deel van de ontvangen gelden belegd in Amerikaanse staatsobligaties of obligaties met vrijwel vergelijkbare kredietwaardigheid. Deze gelden kunnen te zijner tijd worden aangewend om de rechten van onderverhuur te kopen. Op balansdatum bedraagt de marktwaarde van deze beleggingen $ 692 mln. Het verschil tussen de kosten van vroegtijdige beëindiging en de waarde van de beleggingen zal zich in de komende jaren als volgt ontwikkelen: (Bedragen in $ 1.000.000)

2011

2012

2014

2019

2025

Kosten vroegtijdige beëindiging 950 960 977 422 156 Waarde beleggingen 719 747 806 343 156 Verschil 231 213 171 79 0 Het deel van de kosten van vroegtijdige beëindiging dat contractueel met bankgaranties moet worden afgedekt is afhankelijk van de corporate credit rating van Eneco Holding N.V. Inkoopverplichting energie Stedin is inkoopverplichtingen voor energie aangegaan ten behoeve van de compensatie van het administratief en technisch netverlies. Voor 2011 is Stedin deze inkoopverplichting aangegaan met Eneco, voor de jaren 2012 tot en met 2014 met een derde. De verplichting bedraagt op basis van 2010-tarieven ongeveer € 75 miljoen per jaar. Investeringsverplichting Ultimo 2010 is Stedin investeringsverplichtingen aangegaan voor een totaalbedrag van circa € 230 miljoen. Voor het jaar 2011 bedraagt de verplichting ongeveer € 136 miljoen, voor 2012 ongeveer € 94 miljoen. Van deze investeringsverplichtingen is ongeveer € 201 miljoen aangegaan met Joulz. Exploitatieverplichting De exploitatieverplichtingen die Stedin is aangegaan bedragen ultimo 2010 circa € 31 miljoen. Voor het jaar 2011 bedraagt de verplichting ongeveer € 21 miljoen, voor 2012 ongeveer € 10 miljoen. De exploitatieverplichting is vrijwel volledig aangegaan met Joulz.

104

Overige toelichtingen

Leaseverplichtingen De leaseverplichtingen hebben betrekking op het wagenpark. De leaseverplichtingen betreffen de nominale waarde van de schuld. De leaseverplichtingen vervallen als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2010

31.12.2009

Binnen 1 jaar 1,1 Binnen 1 tot 5 jaar 1,9 Na 5 jaar - Totaal 3,0 Op 31 december 2009 had Stedin geen leaseverplichtingen, aangezien de contracten ultimo 2009 op naam van Eneco stonden en de kosten middels een dienstverleningsovereenkomst werden doorbelast.

-

Wet onafhankelijk netbeheer (WON) Ter voorbereiding op de wet onafhankelijk netbeheer is het economische en juridische eigendom van de elektriciteit- en gasnetten verkregen. Op basis van deze wet dient tevens het beheer van de hoog­ spannings­netten aan de landelijke netbeheerder TenneT te worden overgedragen. De cross border leases op de netten verhinderen een volledige eigendomsoverdracht. Naar verwachting wordt op 2 april 2011 een overeenkomst gesloten waarbij het onderbeheer van het 150kV-transportnet wordt over­ gedragen aan TenneT. Met het sluiten van deze overeenkomst wordt in de geest van de WON gehandeld.

Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen noemenswaardige gebeurtenissen voorgedaan welke invloed hebben op de jaarrekening 2010.

Winstbestemming Op 6 april 2010 is middels een aandeelhoudersbesluit het voorstel goedgekeurd met betrekking tot de verdeling van de winst over het boekjaar 2009. De statuten van de vennootschap bepalen dat het resultaat na belastingen ter beschikking staat aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De te verdelen winst over het boekjaar 2010 bedraagt € 70,4 mln. Conform eerder besluit van de Raad van Commissarissen is de basis voor de berekening van de overige reserves vastgesteld op een gemiddelde maandomzet. Dat houdt in dat niets aan de overige reserves hoeft te worden toegevoegd. De voor uitkering beschikbare winst zou daarmee uitkomen op € 70,4 miljoen. Voorgesteld wordt een dividend uit te keren van € 70,4 miljoen. In afwachting van het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, is dit voorstel niet verwerkt in de jaarrekening.

105

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: de aandeelhouder van Stedin Netbeheer B.V. Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2010, ­de samen­­gevatte winst-en-verliesrekening, het samengevatte mutatieoverzicht eigen vermogen en het samen­gevatte kasstroomoverzicht over 2010 met bijbehorende toelichtingen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stedin Netbeheer B.V. per 31 december 2010. Wij hebben een goed­keurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 14 april 2011. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenis­ sen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 14 april 2011. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de International Financial Reporting Standards zoals goedgekeurd door de Europese Commissie. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaatstreden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stedin Netbeheer B.V.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ van de toelichting.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Neder­ landse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financïële over­zichten”.

Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening Stedin Netbeheer B.V. per 31 december 2010 en in overeen­stemming met de grondslagen zoals beschreven in ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ van de toelichting. Amsterdam, 14 april 2011 Deloitte Accountants B.V. was getekend: Drs. B.C.J. Dielissen RA

106

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van Stedin B.V. Postbus 1598, 3000 BA Rotterdam, www.stedin.net Bladconcept en eindredactie Stedin B.V., afdeling Communicatie Teksten Jos de Bondt, Bondt communicatie, Breda, www.bondtcommunicatie.nl Nicole Rossel Vertaling en redactie, Rijswijk Productie, vormgeving en realisatie Kruit communication-design, Den Haag, www.kruit.nl Fotografie, illustratie Frank Hanswijk, Rotterdam, www.frankhanswijk.nl, pagina’s 4, 8, 16, 23, 31, 40, 43, 45, 48, 49, 50, 52, 53, 57, 67, 78, 84, 92 ANP - Robin Utrecht, pagina 26 en 39 (hennep geurkaart) Maarten Noordijk Photography, pagina 30 Fotografie Peter van Breukelen, pagina 32 en 33 M. Lommerde, MI-Fotografie.nl, pagina 35 Hollandse Hoogte, Marcel van den Bergh, pagina 38 (wietplantage) Havenbedrijf Rotterdam N.V., Projectorganisatie Maasvlakte 2, pagina 44 ANP - Phil Nijhuis, pagina 51 Benthem Crouwel Architekten in opdracht van ProRail, pagina 54 en 55 (a.i. Utrecht, Den Haag en Rotterdam) Hollandse Hoogte - Bert Spiertz Fotografie, pagina 54 en 55 (foto’s kabels) Reyer Boxem, pagina 63 Drukwerk Mediacenter Rotterdam

107

Jaarverslag 2010

Pionier in Elektrisch Vervoer

Controle helpt bij vergroten veilig­ heids­bewustzijn

Wij doen verschillende proefprojecten met Elektrisch Vervoer en krijgen daar ook landelijke subsidie voor als enige netbeheerder in Nederland.

Veiligheid is nooit af. Bij alles wat wij doen, zijn wij ons bewust van de risico’s. De veilig­heids­ prestatie verbeterde sterk.

Meer op pagina 48

Meer op pagina 36

Grootschalige groengas­ installatie in bedrijf genomen Bij de visafslag in Spaken­ burg wordt visafval uit het hele land opgewerkt tot groen­gas. Meer op pagina 65

Jaarverslag 2010

Klanten meer Oplostijd en aantal storingen tevreden over dienstverlening openbare We willen dat 80% van de verlichting klanten ons minimaal een gehalveerd 7 geeft. Goede straatverlichting is belangrijk voor het veiligheidsgevoel. Meer op pagina 32

Meer op pagina 30

Stedin besteedt al 20% van het werk aan Wij helpen aannemers om bepaalde taken die een Service Provider moet kunnen uitvoeren, in de ­praktijk te ontwikkelen. Meer op pagina 40