kindermishandeling
Signalen, Signalen, symptomen bij kinderen en wat te doen? doen? Ben Rensen jeugdarts
“Er is veel liefde nodig om mensen tot mensen te maken, en zo weinig om diezelfde mens te vernederen, te vernietigen zelfs. Een virus, een rukwind, een auto, of een woord” woord”. Elie Wiesel
1
Definitie kindermishandeling • Elke vorm van voor het kind bedreigende
en gewelddadige interactie van fysieke, fysieke, psychische of seksuele aard die de opvoeder het kind in de afhankelijkheidsrelatie, afhankelijkheidsrelatie, actie of passief opdringen, opdringen, waardoor ernstige schade ontstaat DAN WEL DREIGT te ontstaan in de vorm van fysiek letsel en/of psychische stoornissen. stoornissen.
Pedagogisch tikken ? • Art. 1: 247 BW: …in de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of andere vernederende behandeling toe.
2
Epidemiologie: • • • • • • • • •
107.000 kinderen/jaar (ijzendoorn (ijzendoorn)) 59.439 kontakten/j bij AMK (2009) 16.574 meld. 40 kinderen overlijden jaarlijks (<2jaar) 237.000 kinderen als getuigen van geweld Seksueel misbruik 2/3<6 jaar.(6% incest) 50%vd 50%vd daders mish ook tijdens zwangerschap. Intra uterien door polydrugs/ polydrugs/alc/roken alc/roken (10%) 360/j met foetale alcohol effecten. (ADHD?) Een mishandelde vrouw is gem 33x mish voor aangifte. Kind 17x voor gemeld
Art 19 IVRK over kindermishandeling: • is Het de plicht van de Staat kinderen te beschermen tegen alle vormen van mishandeling door ouders of door anderen die verantwoordelijk zijn voor de verzorging, verzorging, en maatregelen te nemen ter VOORKOMING, opvang en behandeling. behandeling.
3
Art 29 IVRK over onderwijs: • Onderwijs moet gericht zijn op de ontplooiing • • •
v/d persoonlijkheid en de begaafdheid v/h kind. Het kind moet worden voorbereid op zijn leven als volwassene. Zijn eerbied voor de basisrechten v/d mens moet worden gevoed. Respect v/d eigen cultuur en nationale waarden v/h kind en van anderen dient daarbij het uitgangspunt te zijn.
Meldingen bij AMK 2009 (%) Melders: AMW GGZ Huisarts JGZ Onderwijs Politie Ziekenhuis Naaste omgeving
adv 2,9 2,0 2,0 6,5 8,5 1,5 7,1 42,7
cons meld 2,2 2,1 2,7 1,7 3,6 1,8 5,3 4,0 9,4 6,8 7,4 27,5 10,8 7,5 36,5 25,9
4
Redenen om niet te melden: • • • • • • • • • • • • •
Ernst, omvang, omvang, gevolgen vallen mee. mee. Struisartssyndroom. Struisartssyndroom. Onzekerheid eigen reactie. reactie. Waar bemoei ik me mee? mee? Ik heb het al zo druk. druk. Angst reactie ouders Is het wel mishandeling? mishandeling? Bang voor fouten. fouten. Angst voor justitië justitiële gevolgen. gevolgen. Beroepsgeheim! Beroepsgeheim! Wat te doen? doen? Waar moet ik wat wanneer melden ? Ik ben niet deskundig, deskundig, weet me geen raad,hoe, raad,hoe, wat ? Wachtlijsten,wantrouwen in hulpverlening Angst voor schaden vertrouwensrelatie
Risicofactoren in het oudersysteem: • • • • • • • •
Mish. Mish. In eigen jeugd Dagelijks geschreeuw Moeder < 20 Vader <20 Verslaving PND Depressie Geloof in fysieke straffen
OR 1,051,05-37,8 OR 3,78 OR 3,17 OR 6,33 OR 1,83 OR 3,59 r .65 OR 3.22
5
Risicofactoren in het gezinssysteem: • Ethnische minderheid • Ongeplande zwangerschap • Alleenstaande ouder • Relatieproblematiek • PrePre-dysmaturiteit kind • Moeilijk temperament kind
OR 2,63 OR 2,92 OR 2,09 OR 3,26 OR 2,08 OR 2,02
Risicofactoren in het exosysteem:
• Sociale isolatie • Gebrek aan praktische steunr steun r • Krappe behuizing • Het gevoel ‘er niet bij te horen ‘ • Laag inkomen
OR 3,09 r .69 OR 2,16 r .80 OR 7,02
6
Risicofactoren in het domein van pedagogisch besef: • Weinig betrokkenheid moeder • Weinig betrokkenheid vader • Zelf gerapporteerd gebrek aan • • • •
ouderschapscompetentie Onrealistische verwachtingen Ext attributies pos. gedrag k Int attributies neg. gedrag k Negatief nonverbaal gedrag naar k
OR 2,68 OR 3,14 r .60 r .59 r .61 r .66 r .78
Risicofactoren: • Een derde vd ouders die zelf mishandeld zijn
mishandeld later zelf ook. • Geen enkele risico factor kans=3% • Meer dan 4 risicofactoren kans= 24% • Beschermende factoren?! Sociale steun! • Veranderbare factoren? Inschattingsfouten: beperkte info,ook tegenstrijdige, recente voorbeelden vertekenen, oorzaakoorzaak-gevolg relaties?
7
Vormen van mishandeling: • Lichamelijk mishandeling: mishandeling: slaan, slaan, slingeren, slingeren,
gooien, gooien, schudden, schudden, knijpen, knijpen, branden, branden, vastbinden, vastbinden, onderdompelen.(9,5% v.d. v.d. meldingen) meldingen)
• Psychisch geweld: geweld: terroriseren, terroriseren, pesten, pesten, te hoge eisen stellen, stellen, corrumperen, corrumperen, schelden, schelden, vernederen, vernederen, isoleren, isoleren, afwijzen. afwijzen. (9,96% vd meldingen) meldingen)
• Getuige van geweld in gezin: gezin: 21,86% vd meld.
Verwaarlozing: 47,09 %! • Lichamelijke verwaarlozing: verwaarlozing: tekort aan : voeding, voeding, kleding, kleding, slaap, slaap, onderdak, onderdak, medische zorg, zorg, hygië hygiëne. ne. (8,11% vd meldingen) meldingen)
• Affectieve, Affectieve, emotionele verwaarlozing
•
afwijzen, afwijzen, isoleren, isoleren, negeren, negeren, onverschilligheid. onverschilligheid. Tekort aan: aan: steun, steun, liefde, liefde, veiligheid, veiligheid, continuï continuïteit, teit, regels, regels, toezicht, toezicht, sociaalsociaal-medische en psych.zorg (14,26% vd meldingen) meldingen) Pedagogische verwaarlozing (24,72% vd meld)
8
Seksueel misbruik (2,45%vd meldingen) • Binnen het gezin: gezin: incest, verleiden tot handelingen. handelingen. Buiten het gezin: gezin: pornograveren, pornograveren, dwingen/verleiden tot handelingen, handelingen, aanranden, aanranden, verkrachten, verkrachten, prostitutie, prostitutie, lover boys.
Psychische kindermishandeling • De opvoeder ontneemt actief en stelselmatig • •
een kind zijn gevoel van Veiligheid , zelfvertrouwen en zelfwaardereing, zelfwaardereing, of helpt niet deze gevoelens te ontwikkelen. ontwikkelen. Er is een voortdurende, voortdurende, vijandige, vijandige, afwijzende houding naar het kind, een houding die het kind in angst en onzekerheid doet leven. leven. (9,96 % vd meldingen )
9
kinderdoding • Sneeuwitje,Hans&Grietje,Isaac, Medea,,Oed Sneeuwitje,Hans&Grietje,Isaac,Medea ipus, ipus, Herodes • Neonaticide,infanticide (1j<) Neonaticide,infanticide (<1j),filicide (<1j),filicide(1j<) • M=V • Bekend 15/jaar 5050-80 /j? dark number • Kindermoord art 291 WvS (max (max 9 jaar) • Kinderdoodslag art 290 WvS (max (max 6 jaar)
Al in de Bijbel… Herodes….
10
Motieven voor kinderdoding • 1. Altruï Altruïstische motieven (genade,pnd) • 2. Psychose/depressie/borderline /dissociatie Psychose/depressie/borderline/dissociatie • • • • • • • •
(80% vd dodingen) 3. Ongewenst kind (neonaticide (neonaticide)) 4. Onbedoeld na mish/verwaarlozing mish/verwaarlozing 5. Wraak (op partner) 6. Jaloezie/afwijzing 7. Gevolg van lijfstraf 8. Mönchhausen by proxy 9 Na seksueel/ritueel misbruik 10. Onbekend
Kindermoord/doodslag • WvS art 291 kindermoord (max (max 9 jaar) • WvS art 290 kinderdoodslag (max (max 9 jaar)
11
Lichamelijke klachten bij kinderen met chronische angst: • Buikpijn, Buikpijn, braken , diarree • Weer onzindelijk,polyurie • Lusteloos, Lusteloos, flauwvallen, flauwvallen, duizelligheid, duizelligheid, hyperventileren • slaapmoeilijkheden
Signalen van psychische problemen: • Contactproblemen met andere kinderen • Ongelukkig, Ongelukkig, verdrietig, verdrietig, depressief • Nervositeit, Nervositeit, gespannen • Gesloten • Obsessies • Veel negatieve aandacht vragen • Wantrouwend, Wantrouwend, angstig, angstig, bang
12
Signalen van kinderen als getuige van geweld: • • • • • • •
Bang, gevoelens van onveiligheid Teruggetrokken gedrag Buikpijn, Buikpijn, enuresis, encopresis Weglopen, Weglopen, spijbelen (verzuim!) verzuim!) Agressief, Agressief, grenzenloos, grenzenloos, wraakgevoelens, wraakgevoelens, verbitterd Wantrouwend t.o.v. t.o.v. volwassenen Gebrek aan zelfvertrouwen, zelfvertrouwen, gepest, gepest, machteloos
Kinderen als getuigen:2 • Negatief zelfbeeld • Geen respect voor volwassenen • Ontw. Ontw. achterstandachterstand->leerprest. leerprest.->motivatie>motivatie-> • • • • • •
drop out PTSS, internaliserend cq externaliserend HyperalertHyperalert-> slaapgebrek, nachtmerries Laat op straat Isolement (gezinsgeheim)(gezinsgeheim)-> mutisme Parentificatie Mishandeling (40%), verwaarlozing.
13
Signalen lich/emotion. Mish/verw. Kleuters: • • • • • • • • • •
Geringe lengte Microcephalie (klein schedeltje) schedeltje) Slechte Hygië Hygiëne, ne, huidafw., huidafw., anemie Infecties Vertraagde spraaktaalontwikeling Concentratiestoornis SociaalSociaal-emotionele onrijpheid Hyperactief, Hyperactief, agressief, agressief, impulsief Allemansvriend Zoekt veel lich. Kontakt vreemden
Signalen bij seks misbruik 4-12j. • Vaak urineweginfecties • VAGINALE INFECTIES • ANALE AFWIJKINGEN • SEKSUEEL GEDRAG, J agressief seks gekleurd gedrag tov andere kinderen • Niet willen uitkleden, uitkleden, bang lich. kontakt • Angst bij rugligging, rugligging, vastklampen M • Driftbuien of excessief terugtrekken
14
Signalen bij seks misbruik 4-12j. • Vertraagde
spraaktaalontwikkeling,mutisme • Boos op eigen lichaam of schaamt zich ervoor • Automutilatie • Afwijkend looppatroon (onderlijf op slot) • Verkrampen bij aanraken bovenbenen, bovenbenen, lich kontakt, kontakt, geen aapjeshouding • Geen spontaan bewegingsspel • Problemen met zitten
Signalen bij seks misbruik 4-12j. • • • • • • •
Rijden,wippen,schuren, masturbatie Slaapstoornissen, bang donker, nachtmerries Secundaire enuresis, enuresis, encopresis Veel vage buikklachten Vieze onderbroeken Terugtrekken in eigen fantasiewereld Maakt tekeningen met piemels, bloed, rood en heftige krassen door kruis bij mensfiguren.
15
Inschatten prognose/ernst: • • • • • • • •
Persistentie neg. oudergedrag. oudergedrag. Empathisch vermogen ? Schuldgevoel? Schuldgevoel? Excuus? Excuus? Onmacht? Onmacht? Attitude t.a.v. t.a.v. geweld in opvoeding. opvoeding. Verleden en persoonlijkheid ouder. ouder. Ziet de ouder het kind als autonoom ind.of als een bezit? bezit? Isolement en context van het gezin, gezin, netwerk? netwerk? Verhouding draaglast/draagkracht? draaglast/draagkracht?
Alarmsignalen!!!!!!! • • • • • • • • • • • • •
Delay bij zoeken hulp Geen adequate maatregelen Primaire verzorger komt niet mee Geen, onduidelijke, wisselende verklaring Kind geeft andere verklaring Getuige geeft andere verklaring Ander kind zou letsel veroorzaakt hebben Eerdere verdachte letsels Alc, Alc, drugs, psychiatrie ouders Letsel past niet bij ontw niveau Contradictie anamnese/lokalisatie letsel Letsels van diverse aard en ouderdom Contradictie ernst letsel en reactie ouders
16
Checklist veiligheid in gezin • 1. Normale voorzieningen, vaste verwarmde • • • • • •
woonruimte, kookgelegenheid. 2.Vast inkomen:uitkering of loon. 3. Veilige slaapplek, speelgoed voor zijn leeftijd. 4. Dagelijkse verzorging: gezond eten,schone kleding, hygië hygiëne. 5. Minimaal één één vaste verzorger. 6. Regelmatig dagdag- nachtritme voor ouder(s) en kind. 7. Bij werkende OO:vaste opvang door het kind geaccepteerd.
Checklist veiligheid gezin (2) • 8. Medische controle voor M en Kind (CB). • 9. Voldoende emotionele en affectieve aandacht. • • • • •
(OO spelen met k en troosten). 10. OO passen woonr. woonr. speelg. speelg. en Tv progr aan bij de lft en het ontw. . niveau kind. ontw 11. OO zijn bereid hulp in de opvoeding te accepteren. 12. Netwerk:naast de OO minimaal 1persoon die als vangnet kan optreden. 13. Bij gedragsprobl.of probl. probl. OO, garanties voor uitv. uitv. Opvoedingstaken en goede ontw. ontw. k. 14.Psychiatrie bij ouders? (depressie/psychose?)
17
Wat te doen bij vermoedens? • Praat er over met ervaren collega • Vraag advies bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) 09000900-1231230 • Of een consult (anoniem (anoniem)) • Of meld als het ernstig is.. • Bij zeer ernstig en acuut: acuut: bel jeugd/zedenpolitie, jeugd/zedenpolitie, melding bij Raad Kb.
Hoe vertel ik het ouders ? • Overleg met AMK, meldenswaardig? • Verstandig en veilig om te melden? • Hoe en wie? • Wie moet het weten in de instelling?
18
Het gesprek (samen?) • • • • • • • •
Neem de tijd, wees serieus en bezorgd Vat zorgen concreet samen Noem wat reeds gedaan is zonder effect We hebben niet dezelfde probleemdefinitie Ik ben verantwoordelijk om specialist (AMK) in te schakelen (kan trouwens iedereen!) Ik moet vermoedens melden aan het AMK, verantwoordelijkheid, protocol, meldcode Uitleggen wat AMK is/doet ; primair hulp! AMK zal U benaderen voor gesprek
Mishandeling kan gestopt! • • • • • • • •
De co, co, co aanpak: aanpak: 1. Commitment 2. Communicatie 3. Coö Coördinatie 4. Continuï Continuïteit 5. Compassie 6. Controle 7. Convenant
19
Gesprek met weerstanden: • Is het doel vh gesprek duidelijk? • Voelt de ouder zich serieus genomen? • O is boos: autonomie aangetast! • Verandering lijkt niet in het belang ouder. • Ouders schatten probleem anders in. • Ouders zijn bang niet te kunnen veranderen.
Houding bij gesprek over kimi: • • • • • • • • •
Duidelijke introductie Respect, niet veroordelen, verschil pers/gedrag. Uitgaan van positieve intenties van O (sm ?) (sm?) Respect voor beleving O, LUISTEREN, ruimte Weerstand benoemen/erkennen, doorvragen w.(1e sec.van het gesprek al duidelijk) Cést le ton qui fait la musique. musique. Van verzet naar samenwerking (ontw.k !) vermijd (ontw.k!) machtsstrijd. Gebruik je professionaliteit over ontw.kk i.h.a. Betrek ouders bij de oplossing (kk (kk voelen acceptatie aan)
20
Gesprekken met kinderen: • Geen waarom vragen. • Open vragen. • Alledaagse dingen erbij. • JIJ bent de moeite waard. • Leeftijdadekwaat (6 jr concreet) • Maximaal 15 minuten. • Niet overreden tot vertrouwen • Respecteer zelfbeschikking en ‘nee’ nee’.
Gesprekken met allocht.ouders: • • • • • • • • • •
1.Zoeken naar gemeenschappelijkheid. 2.Kleine stappen nemen. 3.Ruimte bieden voor eigen verhaal. 4.Cultuureigen oplossingen gebruiken,respect. 5.Tegemoet komen aan wensen ouders. 6.Samenwerken met allochtone hulpverleners. 7.Samenwerken met somatische zorg. 8.Uitleg geven over het NL systeem, loketten. 9.Opstellen als autoriteit, gebruik status. 10. NEEM DE TIJD… TIJD…
21
Websites: • www.jeugdengezin.nl • www.amkwww.amk-amsterdam.nl/apk/ • www.nji.nl/kindermishandeling • http://shginfo.nl http://shginfo.nl http://www.mednet.nl/content/html/38.as p?nb_id=9285 • www.kindermishandeling.info
22
