Kick-off Branche Innovatie Contract Multimediale Convergentie 3 december 2012, 14:30 Villa Heideheuvel, Mediapark Hilversum Deelnemers: Annelies Kaptein Emile Bijk George Hulshof Henk Lamers Hugo Waterschoot Ivan Temkov Loes Thomson Mathieu Andriessen Mels Nieuwenhoven Paul Renaud Freek van ’t Ooster Frank den Hartog Pieter Nooren Rob Koenen
Stoneroos interactieve televisie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht - Faculteit KMT 4screenproductions/4IPstreamingmedia KPN BCS Hoek & Sonépouse o.a. Mobilaria DicoLab / WunderWorks NLkabel DicoLab / WunderWorks Videoflix iMMovator TNO TNO TNO
Aangemeld maar niet kunnen komen: Bart Valk The Law Factor Jan van Ottele ZappoTV Maarten van Oeveren Viacom International Media Networks Marcel Mokveld Mokveld Consultancy&Management Marjet Jansen Viacom International Media Services Peter-Eric Verstegen Ordina Consulting unit Customer Experience & Innovatie Toon Toetenel AT5
Agenda De agenda werd vastgesteld als volgt: 1. 2. 3. 4.
5. 6. 7. 8.
Welkom Doel Bijeenkomst Introductie deelnemers & verwachtingen “Opwarmers” a. HbbTV in Nederland, waar staan we? b. Second Screen, met DLNA of via de cloud? Introductie van mogelijke onderzoeksonderwerpen Pauze Inventarisatie van onderwerpen bij deelnemers; discussie Afspraken over vervolgstappen Afsluiting; informeel
1. Welkom Freek van ’t Ooster en Rob Koenen heetten de deelnemers welkom, en gaven uitleg over de achtergrond van het project. Het project wordt uitgevoerd in het kader van een contract tussen iMMovator en TNO, waarin iMMovator namens de branche als opdrachtgever optreedt.
2. Doel Bijeenkomst Het doel van de bijeenkomst is te peilen welke vragen er leven in de branche, en op basis daarvan vast te stellen op welke onderwerpen TNO uitzoekwerken en kennisoverdracht gaat doen. De onderwerpen die genoemd zijn in het projectvoorstel werden geïntroduceerd. Rob legde uit dat uiteindelijk de vragen uit de branche leidend zijn, uiteraard op het gebied van multimediale convergentie, en dat op basis daarvan in overleg met iMMovator afgeweken kan worden van de voorgestelde onderwerpen.
3. Voorstellen & verwachtingen In volgorde van voorstellen. Dit is een samenvatting. 1. Rob Koenen, projectleider van dit project, senior business consultant Media and Network Services bij TNO in Delft. Rob is Board member bij Open IPTV Forum en leidt de technische werkgroep van het HbbTV Forum NL. 2. Pieter Nooren, senior business consultant Media and Network Services bij TNO in Delft. Pieter onderzoekt voor overheden en marktpartijen hoe bestaande en nieuwe regelgeving inwerken op nieuwe multimediale diensten en business modellen. 3. Frank den Hartog, senior innovator, Network Technologies bij TNO in Delft. Frank neemt namens TNO deel aan diverse internationale fora, en is Chair of the Technical Working Group bij het Home Gateway Initiative. 4. Freek van ’t Ooster, iMMovator. Freek leidt vele projecten bij iMMovator, en begeleidt dit project als opdrachtgever. 5. Hugo Waterschoot, Hoek & Sonépouse: er zijn nogal wat technische issues die opgelost kunnen worden. 6. Mathieu Andriessen, manager public affairs, NL Kabel: op de agenda staan zaken die ons bezig houden. Er is een belang in HbbTV. Hoopt dat we de focus breed kunnen houden zodat het project voor brede groep nuttig is. 7. Mels Nieuwenhoven (managing director, CTO, CVO DicoLab / WunderWorks): werkt aan digital collaboration; geïnteresseerd in samenwerken; ontwikkelen daar ook technologie voor. Al eens een IPC gedaan en een TNO-challenge. 8. Loes Thomson, (DicoLab / WunderWorks): sluit zich aan bij de vorige spreker. 9. Ivan Temkov onder andere eigenaar van Mobilaria: we hebben veel tech push gedaan . Wel succesvol; maar heeft beperkingen. Is nu op zoek naar samenwerking/partners. Focus nu op behoeftes, en traditionele industrie pushen om nieuwe tech te gebruiken. Laat technologie leven vanuit ondernemerschap . TNO zit op kruising onderzoek en innovatie, en ziet in projecten wat werkt en wat niet. Wil graag witte vlekken in kaart brengen. 10. Henk Lamers (Technical Consultant KPN BCS): werkt aan TV en Media “onder de toren” in Hilversum. Vertaalt HbbTV in termen van wat je ermee zou kunnen. Beheert iTV en
11.
12. 13.
14.
Digitenne. Ziet dat er weinig met HbbTV gebeurt. Waarom niet wat mooiere toepassingen? Ziet het niet zo snel groeien naar doorbraak. Paul Renaud (Managing Director, Videoflix): heeft aan de wieg gestaan van Euronet/Internet, Media Gateway gebouwd vanuit InterXion. Actief als investeerder in diverse VoD en OTT services. Getriggerd vanuit glas; geïnteresseerd in hybride oplossingen. Verwacht: beter Hbb begrijpen – zit er potentie in? Verwacht tegenwoordig minder van glas dan vroeger. George Hulshof (Creative Director 4screenproductions/4IPstreamingmedia): Wil horen hoe eindjes technisch aan elkaar geknoopt kunnen worden. Emile Bijk (Hoofd NID, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht - Fac KMT): werkt veel aan toegankelijk ontwerp, bijvoorbeeld voor ouderen. Mensen zijn gek op TV en na oefening ook op tablet. Hoe kun je die twee schermen aan elkaar knopen? Hoe kun je synchroniseren? Annelies Kaptein ( CEO, Stoneroos): Stoneroos maakt apps voor digitale TV. Nu ook voor andere apparaten incl. mobiel. Stoneroos heeft voor Glashart gebouwd. Integratie met social media gedaan voor tablet app. Klein maar innovatief, al tien jaar lang. Gelooft in glas, maar nu bezig zelfde producten ook over koper uit te rollen. Kijkt naar Duitsland – vraagbundeling? Heeft ook iFanzy product met recommendations en kijkgedrag. Ook doorgetrokken naar social media. Grote opdrachtgevers zijn geïnteresseerd in synchronisatietechnologieën – er zijn twee richtingen, fingerprinting en watermarking. Welke technologie is schaalbaar? Wat doe je als er een commercial komt? Wat wil je op je schoot hebben? Onderzoeksvraag: welke interactieve functionaliteiten passen bij welk welke soort content op platform? Wat zijn technische beperkingen?
4. “Opwarmers” Rob gaf een introductie van de status van HbbTV in NL. Er was discussie over de mogelijkheden, het retourkanaal, de dekking in Nederland, verhouding tot bestaande catch-up/EPG modellen en rode knoppen. Rob gaf aan dat het HbbTV Forum Nederland afspraken maakt over welke versie van de internationale specificatie in Nederland wordt gebruikt, en dat als onderdeel hiervan (eindelijk) ook afspraken worden gemaakt over het gebruik van DRM in televisies in nationale markten, waaronder in Nederland. Dit is op internationaal niveau tot nu toe nooit gelukt. Er volgde een discussie over rol 2nd screen. Een veel gemaakte aanname is dat 2nd screen wordt gebruikt voor het zoeken van context bij video content. Maar er is ook veel los gebruik: e-mailen tijdens TV-kijken, facebooken, chatten, etc. De vraag is: wat voor verrijkingsmateriaal voor content is er? Bij welk device (tablet, HbbTV, …) hoort het materiaal, welke routes horen bij welk platform, is er een rol voor een centrale “bak” met verrijkingsinformatie waaruit voor verschillende toepassingen geput kan worden? Frank introduceerde het onderwerp “Multi-media op multi-devices”, over DLNA en andere manieren om verschillende schermen in huis samen te laten werken. De presentatie leverde flink wat vragen en discussie op over de mogelijkheden en problemen van in-huis netwerken, en over het over diverse apparaten gebruiken van videocontent.
5. Introductie van mogelijke onderzoeksonderwerpen Dit is na de pauze gedaan, tegelijk met de selectie.
Pauze 6. Inventarisatie van onderwerpen bij deelnemers; discussie Rob introduceerde kort een aantal voorgestelde onderzoeksonderwerpen: 1. welke interactieve functionaliteiten passen bij welk welke soort content op platform? Wat zijn technische beperkingen? (zoals geformuleerd door Annelies Kaptein) 2. Second screen – welke technologie beste voor welke use case? (volgt uit presentatie Frank) 3. HbbTV (nader te bepalen elk onderwerp precies) 4. Regelgeving rond convergerende media? (kort toegelicht door Rob 5. Streaming naar connected home? (kort toegelicht door Rob) Een incompleet overzicht van opmerkingen: • • • •
• • •
Dimensie gebruiker is belangrijk: mijn content op mijn moment. Dicolab: Los van “harde” infrastructuur ben ik geïnteresseerd in wat de software-lagen mij mogelijk of onmogelijk maken. HKU: Maar er is natuurlijk wél infrastructuur. Als ik dat als ontwikkelaar kan gebruiken, zonder me druk te hoven maken over welke fabrikant. Controle is dan erg interessant. Mobilaria: welke technieken zijn er en hoe kunnen we die gebruiken? Heb zo veel moeten ontwikkelen; wellicht last van wet van remmende voorsprong ? Kan het wat simpeler? Niet te ver voor de fanfare uitlopen! HKU: hoe word ik onafhankelijk van een fabrikant? Hoe gebruiken we de meest geaccepteerde technologieën optimaal zodat je het minst zelf hoeft te ontwikkelen? Use cases zijn erg belangrijk en moeten leidend zijn in dit project.
Een inventarisatie van de belangstelling leverde de volgende lijst op: • •
• • • • •
•
Annelies Kaptein: Onderwerpen 1 + 2 zijn het meest interessant voor ons. Emile Bijk: Geïnteresseerd in 2. Use cases zijn nodig. Wil weten hoe afhankelijkheden kunnen worden geminimaliseerd (van andere partijen en van de beschikbaarheid van technologie). George Hulshof: geïnteresseerd in onderwerpen 1, 2, 5 en een beetje in 4. Paul Renaud: geïnteresseerd in 5 en 1. Henk Lamers: ziet tablet HbbTV vervangen. Geïnteresseerd in 5 en 1. Ivan Temkov: geïnteresseerd in : 1, 2, 5 – en dan niet alleen vanuit Mobilaria. Meer interesse in gebruik en markt. Kan markt inbrengen in de vorm van use cases. Mels Nieuwenhoven: 5 heeft prioriteit, wellicht 4 maar dan vanuit “SW-regelgeving” – welke beperkingen en randvoorwaarden worden bepaald door platform-providers (Apple, Microsoft, YouTube/Google, maar ook door providers.) Emile Bijk vulde aan: we willen van platform-leveranciers zekere waarborgen op API-niveau, en daar maken we afspraken over via SURFNET. Mathieu Andriessen: interesse in onderwerp 1. Onderwerp 3 zou kunnen , want HbbTV is één van de relevante platformen. Ook geïnteresseerd in 2 en 5. Op gebied van onderwerp 4 is er al veel; op zich wel geïnteresseerd in auteursrechten-kwesties, maar daar ligt niet de
•
focus van het project. Freek van ’t Ooster wijst op een aantal relevante onderzoeken, en zal rapport Digitale Barrières (SEO, juni 2012) opzoeken en mee laten sturen. Dat rapport behandelt allerlei modellen voor digitale contentdiensten (gesplitst naar muziek, games, AV, eBooks, e.d.) en kijkt specifiek naar technische, economische en juridische knelpunten. Hugo Waterschoot: geïnteresseerd in onderwerpen 1,3, 5. Voor 3: kunnen we wat organiseren om ervoor te zorgen dat beide in HbbTV NL aanbevolen DRMs worden opgepakt? Rob denkt dat het beter is om dit in het HbbTV Forum zelf op te pakken. Over onderwerp 5: we krijgen toch bandbreedte-problemen, niet in het aansluitnet maar daarvoor. Hoe maken we efficiënt gebruik van bandbreedte; hoe krijgen we de QoS goed?
6. Afspraken over vervolgstappen Rob concludeert dat de meeste belangstelling bestaat voor onderwerpen 1,2 en 5. Ze liggen sterk in elkaars verlengde, en we zien kansen om ze tegelijk op te pakken. Dat betekent dat we gaan werken aan de volgende vragen: Welke interactieve functionaliteiten passen bij welk welke soort content op platform? Wat zijn technische beperkingen? Welke technologieën passen het beste bij welke 2nd-screen toepassingen? Wat is daarbij de beste manier om content te streamen naar consumenten? Dit is een samenvatting. TNO zal dit verder uitwerken op basis van concrete use cases. De volgende stappen zijn nu als volgt: • • •
TNO maakt verslag en stuurt ook presentaties rond. TNO maakt beschrijving van onderzoek dat uitgevoerd gaat worden; we doen ook voorstel voor verdere proces Deelnemers worden gevraagd use cases aan te leveren voor dat onderzoek
7. Afsluiting; informeel Rob bedankte iedereen voor de deelname en actieve bijdrage.
