Convergentie 2.0 Tijd voor echte innovatie Network Access Protection

dcw december 2010

thema netwerken

Convergentie 2.0 Tijd voor echte innovatie Network Access Protection

in samenwerking met:

Energie besparen? Open deze cover!

advancing information transport systems

All IT Rooms, DatacenterWorks en Technalia lanceren dé portal voor groene IT en groene datacenters

Green IT Works is de enige Nederlandse portal die is gericht op groene IT en groene datacenters. Met dagelijks: - nieuws - achtergronden - blogs - video - whitepapers - en meer Green IT Works is een initiatief van All IT Rooms, DatacenterWorks en Technalia.

2 | 

Wilt u altijd op de hoogte zijn van het laatste nieuws op het gebied van groene IT en groene datacenters? Ga dan nu naar www.Green-IT-Works.nl

dcw colofon datac e nte rwo r ks is hét vakblad over de technische infrastruc­tuur van datacenters.

jaargang 3, december 2010, nummer 10 datacenterworks verschijnt tienmaal per jaar. toezending geschiedt op abonne­ ment­basis en controlled circulation. u itg e v e r robbert hoeffnagel

[email protected]

H o o f d r e dacti e

ferry waterkamp [email protected] e i n d r e dacte u r Ma r ja n va n H o o r n p o sta d r e s r e dacti e

postbus 82, 2460 ab ter aar te l e f o o n 0172 - 78 21 20 e - m a i l a dm i n i strati e @fenceworks.nl a dv e rte nti e - e xp lo itati e

bureau van vliet bv, ruud van viersen postbus 20, 2040 aa zandvoort te l e f o o n 023 571 47 45 e m a i l [email protected] i n d it n u m m e r b i j d r ag e n va n

niels achtereekte, frans van der geest, peter gloudemans, wilbert leenders, berend-jan van maanen, paul matthijsse, elbert raben, erik de ruijter, jack van der schoot, alexandra schless, hans vandam, ferry waterkamp vo r m g e v i n g laura willemsen

grafisch ontwerp

druk

3l drukkerij bv, rotterdam kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. de redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van

“Wat is een datacenter?” Deze vraag werd eind november tijdens Datacen­ terDynamics in Amsterdam opgewor­ pen door Frank Koch, infrastructuur­ architect bij Microsoft. Een op het eerste gezicht eenvoudig te beantwoor­ den vraag die, naarmate de presentatie van Koch vorderde, steeds moeilijker was te beantwoorden. Koch gaf een inkijkje in de ‘meer dan tien en minder dan honderd’ datacen­ ters die Microsoft heeft voor de onder­ steuning van diensten als Windows Live, Azure en MSN. Daarbij onderscheidde hij vier generaties datacenters. De eerste generatie was nog het type ‘colocatiedatacenter’ waar racks langzaam worden gevuld door steeds nieuwe servers in te schroeven. Daarop volgden de datacenters van de tweede generatie waar de racks compleet geïnstalleerd en geconfigureerd naar binnen werden gereden. Bij de derde generatie datacenters, zoals Microsoft heeft gebouwd in Chicago en Dublin, worden nog grotere eenheden naar binnen geschoven in de vorm van kant-en-klare containers. De datacenters van deze generatie beslaan zeventien voetbalvelden en hebben een PUE van tussen de 1,2 en 1,5. Een groot voordeel volgens Koch is dat Microsoft zich niet meer hoeft te bekommeren om zaken als AC versus DC en de toegepaste koeling. Dat regelt de leverancier zelf in de container en die blijft verder voor Microsoft gesloten. In de vierde generatie datacenters wordt het concept van de containers nog een stukje verder doorgevoerd en wordt er als het ware afscheid genomen van het datacenter, zoals wij dat kennen. Containers in de vorm van ‘ITPAC’s’ worden dan gewoon in de buitenlucht geplaatst waar optimaal gebruik kan worden gemaakt van vrije koeling. Volgens Koch zal mechanische koeling dan helemaal niet meer nodig zijn. Nu kennen we het fenomeen van datacentercontainers al langer van leveranciers als Sun Microsystems, HP en het Nederlandse iTainer. En zo levert het Amerikaanse Active Power, zeecontainers met daarin een complete noodstroomvoorziening. Martin Olsen van Active Power toonde me onlangs een foto van een datacenter dat compleet is opgebouwd uit containers die bovendien elk moment kunnen worden weggereden. Door de wielen onder de containers wordt het datacenter niet als een permanente oplossing gezien, waardoor enkele vergunningen niet nodig waren. Een datacenter is kortom al lang niet meer een gebouw groot genoeg om meer servers te huisvesten dan in een computerruimte passen. Het toekomstige datacenter maakt zich los van het fysieke gebouw en kan zo aan de trekhaak worden gekoppeld!

genoemde data en prijzen. fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘overgenomen uit datacenterworks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters’, met vermelding van de jaargang en het nummer. datacenterworks is een uitgave van fenceworks bv

Ferry Waterkamp [email protected]

advertentie Download APC White Paper 55: “Opties voor de architectuur van luchtdistributie voor bedrijfskritische sites” en maak kans op een iPad™! Kijk op onze website op www.apc.com/promo en gebruik toegangscode 74427t

Datacenterworks_NL_74426t.indd 1

dcw december | redactioneel

Afscheid van het datacenter

3 2010-09-08 14:42:53

10

06 dcw management

dcw december | inhoud

06 wereld-cloud in aanbouw? Dit najaar is de Open Data Center Alliance (ODCA) van start gegaan. Doel van het consortium is te komen tot een open en veilige IT-omgeving waarin interoperabiliteit tussen clouds is gewaarborgd.

4

36 2011 wordt het jaar van cloudconvergentie Organisaties moeten zich afvragen wat de beste manieren zijn om gebruikers te voorzien van IT-functionaliteit. Cloud computing biedt daarvoor zeker de nodige voordelen.

dcw thema netwerken 10 convergentie 2.0 Als je aan CIO’s zou vragen wat zij in de toekomst verwachten van hun corporate-networkingtechnieken, zien ze het liefst één netwerkinfrastructuur die al het data­ verkeer kan verwerken, clusteren en opslaan.

14 14 geen uitweg voor traditionele datacenters Datacenters zijn complex, kostbaar en bieden niet altijd de prestaties die nodig zijn.Volgens Juniper Networks en netwerkintegrator Infradata is het tijd voor echte innovatie. 16 beveiligde netwerktoegang tot in de cloud Isolationistisch gedrag zagen we dit jaar al terug rondom facilitair en serverbeheer. Maar ook binnen het IT-domein kunnen we er soms wat van, zoals netwerkbeveiliging versus de ‘endpoints'. Oplossingen, zoals Microsoft Network Access Protection, doen hier wat aan. Maar werken ze in de praktijk ook soepel genoeg? En wat verandert er door nieuwe trends, zoals VDI en clouds? 20 wat zijn netwerk-tap’s? Als eigenaar van een datacenter of als beheerder van het bedrijfsnetwerk wil je het netwerk zo goed mogelijk in beeld hebben. Een TAP kan daarbij helpen.

34

28

dcw praktijk

dcw beheer

22 “na twee dagen had ik al tegenwind” Een geheel nieuw datacenter aanleggen biedt vrijheid. Architect infrastructuur Alfons Biegstraaten kon zich dan ook goed uitleven bij de ontwikkeling van een nieuw datacenter voor Rabobank.

31 jobscheduling maakt datacenters efficiënter Met de brede acceptatie van webservices neemt de druk op de verwerkingscapaciteiten en het beheer ervan toe. Het wordt dus nog belangrijker in de ‘loze’ uren de batchtaken automatisch en efficiënt af te handelen.

dcw energievoorziening 25 “de t-ford onder de ups-systemen” De ups-markt wordt vaak opgedeeld in twee categorieën: statische systemen en roterende systemen. Active Power is in geen van beide categorieën in te delen.

dcw energie-efficiëntie 28 energiebesparende it IT is onmisbaar in bijna elke moderne organisatie, maar hoge energierekeningen kun je missen als kiespijn. Hoe realiseer je een energiezuinige IT-infrastructuur?

dcw koeling 34 sap gebruikt hybride droge koelers Het Zwitserse bedrijf Jaggi/Gunter heeft al meer dan twee­duizend hybride droge koelers geproduceerd, waarvan enkele in gebruik zijn bij de Duitse softwaregigant SAP.

dcw en verder 41 nieuws 45 bicsi 46 column

36

dcw december | inhoud

25

5

Wereld-cloud in aanbouw?

Intel en Open Data Center Alliance werken aan toekomst datacenters

dit najaar is de open data center alliance (odca), een initiatief van intel, van start gegaan. doel van het consortium is om voor verschillende gebruiksscenario's dwingende richtlijnen op te stellen, waar toekomstige datacentertechnologie aan moet voldoen. dit moet leiden tot de volgende generatie datacenters: een open en veilige it-omgeving waarin interoperabiliteit tussen clouds is gewaarborgd. tegelijkertijd heeft intel, die geen lid, maar wel technisch adviseur is van odca, zijn cloud 2015-visie gepresenteerd.

dcw december | management

Paul Matthijsse is freelancejournalist

6

De Open Data Center Alliance (ODCA) is een door Intel geïnitieerd IT-consortium van (zeer) grote eindgebruikers van datacenters die jaarlijks voor meer dan 50 miljard dollars aan IT besteden. ODCA is in het leven geroepen om de zeer snelle ontwikkelingen op het ge­ bied van datacenters en cloudtechnologie voor eindgebruikers (hier bedoeld als eigenaars of operators van datacenters) in goede banen te leiden. De ODCA wil enige vorm van vendor lock-in tegengaan, vandaar dat Intel ‘alleen maar’ technisch adviseur is en geen stemrecht heeft binnen deze club.

invloedrijk

Fabrikanten brengen onophoudelijk nieuwe technologie op de markt, die steeds weer meer mogelijkheden biedt of efficiënter is, of die dit of dat kunstje kan. Dat is natuurlijk ook de ware spirit van IT: onophoudelijk innoveren en de ‘sky is the limit’. Maar voor eindgebrui­ kers kleeft hier ook een groot bezwaar aan: nieuwe technologie is niet altijd compatibel met bestaande hardware of is alleen te gebrui­ ken met de hardware van één fabrikant. Altijd alles maar nieuw kopen is niet voor ie­

dereen een optie. Door nu een groep grote eindgebruikers bijeen te brengen in de ODCA en hun (vaak uiteenlopende) behoeften nauw­ keurig in kaart te brengen, kunnen richtlijnen worden opgesteld, waaraan nieuwe technolo­ gie moet voldoen om in aanmerking te komen om door deze bedrijven te worden gekocht. Zo is de gedachte. Gelet op het feit dat er in­ middels meer dan zeventig eindgebruikers lid zijn die jaarlijks vele miljarden dollars beste­ den, zou deze club inderdaad een grote rol kunnen gaan spelen. Sommige analisten stellen zelfs dat de ODCA over twee tot drie jaar wel eens de invloedrijkste organisatie zou kunnen zijn om IT aan te sturen.

roadmap 1.0

De ‘steering members’ van de ODCA zijn on­ der meer BMW, Deutsche Bank, Lockheed Martin en Shell, terwijl we onder de gewone leden namen tegenkomen als AT&T, Atos Ori­ gin, Cern, Nokia en Telecom Italia. Nederland wordt vertegenwoordigd door ING Bank en C1000 en sinds heel kort ook door de Dutch Hosting Provider Association (zie kader ‘DHPA sluit zich aan bij ODCA’). Zoals de

namen duidelijk maken, gaat het om bedrijven en organisaties uit allerlei sectoren, dus niet al­ leen IT. De aansturende leden hebben negentien ge­ bruiksmodellen van datacenters in kaart ge­ bracht en die ondergebracht in verschillende Usage Model Roadmaps. Intel heeft hierbij technische input gegeven in zijn rol als tech­ nisch adviseur. Het stuurcomité heeft vervol­ gens vijf werkgroepen opgericht op de gebie­ den infrastructuur, management, beveiliging, diensten en ‘overheid & ecosystemen’. De werkgroepen gaan de komende maanden de vereisten vaststellen, wat moet uitmonden in de eerste vijf Alliance Usage Models. De mo­ dellen gaan weer deel uitmaken van de offici­ ële ODCA Usage Model Roadmap 1.0, die naar verwachting in het eerste kwartaal van 2011 zal worden gepubliceerd.

leveranciersonafhankelijk

Momenteel beoordelen de leden van de allian­ tie de 0.9-versie van de roadmap. Het doel van de roadmap is om voor verschillende ge­ bruiksomgevingen referentiearchitecturen op te stellen, waarmee de belangrijkste IT-uitda­

paradigmawisseling

Nu over naar Intel dat eind oktober bij het onderzoeksinstituut Cern in Genève zijn Cloud 2015-visie ontvouwde.Vooraf moet ge­

zegd dat dit een hele interessante visie is! Zoals de pc vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw de manier waarop mensen werken in­ grijpend heeft veranderd, en zoals de opkomst van internet in de jaren negentig daar nog weer eens een veel grotere verandering aan toevoegde, zo zal de cloud over enkele jaren opnieuw een ‘paradigmawisseling’ teweeg­ brengen, zo verwacht Intel. En dat is nodig ook, want het bedrijf voorspelt dat het gebruik van openbare en privéclouds de komende ja­ ren alleen maar zal toenemen. Openbare clouds nemen toe, omdat er steeds meer services beschikbaar komen die via een internetverbinding kunnen worden gebruikt of geconsumeerd. Intel schat dat in 2015 onge­ veer 2,5 miljard mensen internet zullen ge­ bruiken. Dat zullen zij met ongeveer 10 mil­ jard apparaten doen (pc's, smartphones, et cetera). Momenteel maakt ongeveer de helft van dit aantal gebruik van internetdiensten. Een fikse groei in het verschiet dus, die uitslui­ tend kan worden opgevangen door cloudar­ chitecturen veel efficiënter, sneller en flexibe­ ler te maken. Ook private (of interne) clouds zullen een

aanzienlijke groei doormaken, vooral door een grotere vraag van zakelijke gebruikers naar toekomstige (nieuwe) IT-diensten. Maar nu al kampen veel datacenters met problemen op het gebied van vloerruimte, koeling, elektrici­ teit, servercapaciteit of netwerkbandbreedte. Een deel daarvan kon in eerste instantie wor­ den opgevangen met virtualisatietechnologie, maar wanneer de traditionele infrastructuren verder zullen worden uitgebreid, komt volgens Intel steeds meer de inflexibiliteit in het ont­ werp aan het licht. Om IT geen bottleneck voor de business te laten worden, moet dus de

Volgens Intel wordt de cloud in 2015 gekenmerkt door drie woorden: gefedereerd, geautomatiseerd en apparaatbewust.

dcw december | management

gingen het hoofd kunnen worden geboden en waarmee de basis wordt gelegd om ook aan toekomstige vereisten op het gebied van cloudinfrastructuren te kunnen voldoen. Met de roadmap, die volgens de ODCA nadruk­ kelijk leveranciersonafhankelijk is, kunnen le­ den hun toekomstige datacenters plannen, in de wetenschap dat deze op open, interopera­ bele en standaardoplossingen zijn gebaseerd. Alle leden van de ODCA hebben zich gecom­ mitteerd aan deze roadmap, wat betekent dat zij zich bij hun aankoopbeslissingen hierdoor zullen laten leiden. Met andere woorden: tech­ nologie die niet binnen dit kader past, zal niet worden aangeschaft. Nogmaals, de leden heb­ ben gezamenlijk 50 miljard dollar per jaar te besteden, dus fabrikanten zullen zeker geneigd zijn te luisteren naar wat deze klanten willen! Overigens wordt de totale jaarlijkse omzet op het gebied van datacenters op zo’n 500 miljard dollar geschat.

11

dhpa sluit zich aan bij odca

De Dutch Hosting Provider Association (DHPA) heeft zich als ‘contributing member’ aan­ gemeld bij de ODCA, zo liet de belangenorganisatie van Nederlandse hosters begin no­ vember weten. Volgens Jan Willem des Tombe, voorzitter van de DHPA, sluit het initiatief van de Open Data Center Alliance (ODCA) nauw aan bij de doelstellingen van de DHPA. “Wij hebben als platform van Nederlandse managed hostingproviders als doel het profiel en de rentabiliteit van de hostingsector te promoten. Daar past een dergelijk internationaal georganiseerd initiatief goed bij. Hostingproviders moeten er immers naar streven hun klanten zo goed mogelijk te bedienen. Cloud computing en dus ook cloudinteroperabili­ teit zijn daarbij essentieel.” De DHPA zal als contributing member van de alliantie vooral aandacht vragen voor service-levelgaranties en het transparant maken van het servicema­ nagement.

stap naar de cloud worden gezet. Maar dan wel een slimme cloud graag!

cloud 2015 in drie woorden

De cloud in 2015 wordt in de visie van Intel gekenmerkt door drie woorden: gefedereerd, geautomatiseerd en apparaatbewust. Gefedereerd betekent in dit verband zoiets als verenigd, dat wil zeggen dat communicatie, data en diensten makkelijker binnen en tussen clouds kunnen worden verplaatst. Om dit mo­ gelijk te maken is het vereist dat platforms en oplossingen écht interoperabel zijn. Dat is op

dit moment bij lange na niet het geval, stelt Intel. De technologie bevindt zich op een punt waarop bedrijven workloads kunnen verplaat­ sen in hun eigen datacenter of tussen meerdere eigen datacenters. Maar de mogelijkheid data en diensten naadloos en veilig te schalen over de grenzen van het eigen datacentrum heen – met andere woorden, het aankoppelen van een publieke cloud aan de private cloud op het moment dat er een extra capaciteitsbehoefte ontstaat – is nog toekomstmuziek. Daarom is het volgens Intel noodzakelijk deze federatie sterk uit te breiden tot het punt waar­

dcw december | management

Nieuwe technologie is niet altijd compatibel met bestaande hardware of is alleen te gebruiken met de hardware van één fabrikant.

8

op bedrijven workloads en data moeiteloos van de ene naar de andere cloudprovider kun­ nen verplaatsen en waarop eveneens zonder moeite publieke clouds aan het eigen datacen­ trum kunnen worden gekoppeld indien nodig. Dus: zorg ervoor dat er een veilige en be­ trouwbare dataflow tussen hardware en soft­ ware van fabrikanten, partners en klanten en/ of eindgebruikers tot stand komt.

automatiseren

Het tweede kernpunt is het automatiseren van de levering van diensten, tot een punt waarop weinig tot geen menselijke tussenkomst meer nodig is. Ook dit is nog toekomstmuziek, want volgens de Data Center Survey 2009 van marktonderzoeker IDC dat Intel aanhaalt, heeft virtualisatie niet geleid tot significant minder complexiteit. Het aantal servers dat de gemiddelde systeembeheerder weet te behe­ ren, is door virtualisatie weliswaar iets toege­ nomen van 37 tot 41 (vergeleken met onge­ virtualiseerde omgevingen), maar het beschikbaar stellen van virtuele machines is nog steeds grotendeels een handmatig proces – terwijl dat nu juist automatisch, dynamisch en op verzoek zou moeten gebeuren.

Intels visie hier is om te komen tot een geau­ tomatiseerd geheel, dat dynamisch bronnen al­ loceert op basis van vooraf overeengekomen SLA’s (service level agreements) en dat het da­ tacentrum optimaliseert om zo efficiënt mo­ gelijk met de beschikbare bronnen om te gaan en dus ook om zo min mogelijk energie te gebruiken.

apparaatbewust

De derde pijler waarop Intel zijn visie bouwt is ‘client-aware’, of in mooi Nederlands appa­ raatbewust. Cloudapplicaties moeten de mo­ gelijkheid krijgen te achterhalen met wat voor apparatuur de dienst wordt benaderd. Smart­ phones en iPad-achtigen zullen de komende jaren ongetwijfeld meer en meer gaan worden gebruikt en cloudapplicaties moeten daarom ook naar verschillende schermresoluties kun­ nen ‘schrijven’. Dat geldt ook voor de interne rekenkracht van een apparaat: is het een pc, dan kan het eventuele rekenwerk daar wel ge­ beuren, is het een simpel mobiel apparaat, dan

moet je dat in de cloud doen. Tot slot moet de cloud weet hebben van de beveiligingsvoor­ zieningen op het apparaat: indien aanwezig, dan gebruiken!

cloud builders

Het verwoorden van toekomstvisies met brede vergezichten op IT is één ding, die visies reali­ seren is een heel ander ding. Intel is zich hier terdege van bewust en juist omdat het om zo’n ingrijpende verandering gaat, kan dit alleen maar worden gerealiseerd door een langdurige, gecoördineerde samenwerking tussen aanbie­ ders, partners en klanten in de IT-industrie. Het Cloud Builders-programma van de pro­ cessorfabrikant biedt hier onder meer de in­ strumenten voor. Dit programma brengt grote hardware- en softwarepartners bij elkaar om recepten samen te stellen voor het bouwen van clouds en geeft praktische richtlijnen voor het uitrollen, on­ derhouden en optimaliseren van cloudinfra­ structuren. Het programma telt op dit moment

twintig referentiearchitecturen en aan meer wordt gewerkt. Deelnemers aan het Cloud Builders-programma zijn onder meer Canoni­ cal, Cisco, Citrix, Dell, EMC, HP, IBM, Intel, Microsoft, NetApp, NetSuite, Novell, Parallels, Red Hat en VMware.

wereldcomputer

Of de ODCA en Intel erin zullen slagen in 2015 een soort gigantische wereldcomputer van samenwerkende clouds te realiseren, moet uiteraard worden afgewacht. Maar de techno­ logie is er (bijna), de voordelen lijken overdui­ delijk en de noodzaak eveneens. De gezamen­ lijke krachten in de markt, inclusief die van grote eindgebruikers, worden met deze initia­ tieven nu gebundeld en wie weet werken we in de nabije toekomst met een nooit eerder vertoond superkrachtig en flexibel IT-apparaat. Dat er veranderingen op til zijn, moge duide­ lijk zijn! ■

advertentie

All IT Rooms is een computerruimte System Integrator. Wij ontwerpen en bouwen nieuwe computerruimtes maar ook de herinrichting, verbouwing of verhuizing van uw huidige computerruimte is bij ons in goede handen. Onze dienstverlening op een rij:  Consultancy  Ontwerp  Project management  Realisatie  Service

www.allitrooms.com Lange Kleiweg 50B ● 2288 GK Rijswijk ● Tel 070 31 98 999 ● [email protected]

A5 adv def.indd 1

29-09-2008 12:05:47

Convergentie 2.0

Het corporate-netwerk van de toekomst als je aan cio’s en hun teams zou vragen wat zij in de toekomst verwachten van hun corporate-networkingtechnieken, staan lage latency, verbeterde betrouwbaarheid en hogere doorvoersnelheden hoog op het wensenlijstje. maar het allerliefste zien ze toch één netwerkinfrastructuur die in staat is al het dataverkeer te verwerken, te clusteren en op te slaan.

dcw december | thema netwerken

Jack van der Schoot is regional SE-manager - European Business Group bij Brocade Communications Systems

10

Op het eerste gezicht lijkt de wens van veel CIO’s om een netwerkin­ frastructuur te hebben die al het dataverkeer kan verwerken, wellicht te veel van het goede. Maar het is niet verrassend dat veel CIO’s na een grondige evaluatie van hun huidige netwerk tot deze conclusie komen. De IT-teams beheren vandaag de dag twee tot drie parallelle netwerken. Zo hebben ze een storagenetwerk gebouwd voor betrouwbaarheid, ge­ garandeerde data-integriteit en non-blockingperformance. Daarnaast hebben ze een datanetwerk voor performance en bandbreedte. En voor elk netwerk zijn ook nog eens afzonderlijke switches, HBA’s (host bus adapters), NIC’s (network interface cards) en kabels nodig. Deze mengelmoes zorgt voor een enorme druk op de budgetten en planning van de IT-afdelingen. Vergeet daarbij niet de negatieve mi­ lieueffecten: elke unit moet worden voorzien van stroomtoevoer en koeling.

uitdagingen netwerkbeheer

De race om servers en storagesystemen door virtualisatie te consoli­ deren, terwijl aanzienlijke efficiënties moeten worden geleverd, heeft alleen nog maar meer druk gelegd op de corporate-netwerkinfrastruc­ tuur. Door verschillende applicaties op één server te laten draaien, hebben IT-afdelingen het aantal benodigde fysieke servers aanzienlijk kunnen terugbrengen, het energiegebruik kunnen verlagen en is de operationele efficiëntie gestegen. Een server die plaats biedt aan misschien wel twintig VM’s (virtuele machines), heeft een aanzienlijke bandbreedte nodig om deze VM’s te kunnen laten draaien. De dynamische beweging van VM’s tussen ver­ schillende fysieke machines zorgt, afhankelijk van hun proceseisen en

gebruikerswensen, voor netwerkbeheeruitdagingen. Wanneer een net­ werkverbinding niet soepel tussen de gekoppelde VM’s beweegt, zal zowel de netwerkprestatie als de ervaring van de eindgebruiker snel verslechteren. De volgende stappen die op deze reis zullen moeten worden gemaakt, vormen een uitdaging voor netwerkbeheerders. Bedrijven slaan in toe­ nemende mate munt uit eerdere virtualisatiesuccessen en ontwikkelen interne (of private) clouds waarbinnen alle IT-oplossingen zonder pro­ blemen op elkaar aansluiten. Zo kunnen ze één ‘enkele’ pool aan com­ putingresources creëren. Daarnaast zijn er plannen om met een ‘hybrid’ cloudmodel te gaan werken. Hierbij worden de applicaties en services geleverd door een mix van interne en externe bronnen bij derden. In beide gevallen betekent het dat er met een cloud meer dataverkeer is, zowel binnen de bedrijfsnetwerken als voorbij de firewall. Hierdoor verwachten CIO’s dat het corporate-netwerk van morgen zal voldoen aan een groot aantal – soms tegenstrijdige – eisen. Ze wil­ len uitzonderlijke schaalbaarheid, maar ook minder complexiteit in het beheer. Ze eisen naadloze mobiliteit en verhoogde flexibiliteit en de opkomende networkingtechnieken moeten daarnaast aanvullend wer­ ken op de huidige investeringen. Ze willen niet worden gedwongen om hun gehele omgeving te vernieuwen. Het zijn deze redenen die ervoor zorgen dat unified netwerk steeds hoger op de agenda van de CIO komt te staan.

de belofte van convergentie

De netwerkomgeving van morgen consolideert het gebruikersapplica­ tie- en storagedataverkeer op één enkel, high-performance en highly-

Jack van der Schoot van Brocade:

available netwerk die dankzij ingebouwde kennis verschillende ver­ keerstypen kan onderscheiden en beheren volgens de vooraf opgestelde regels. De voordelen van een unified netwerk zijn duidelijk als het gaat om betere performance en productiviteit, en dan wordt er nog niet eens gesproken over terugbrenging van de complexiteit. En hoewel de weg hiernaartoe in eerste instantie steil lijkt, kan een totaalaanpak er juist voor zorgen deze reis niet voor onnodige opschudding zorgt, zowel binnen het IT-team als voor de eindgebruikers. We zitten middenin een grote IT-innovatiecyclus. Hierin stappen we van een infrastructuur die ontworpen is om bestaande processen te au­ tomatiseren over naar servicegerichte architecturen die de levering van innovatieve nieuwe diensten versnelt. De acceptatie van nieuwe tech­ nologieën maakt nieuwe businessmodellen mogelijk en heeft invloed op de relatie met de klanten, partners en werknemers. De dagen waarin het overgrote deel van de rekenkracht in het datacen­ ter verstopt zat, zijn voorbij. Vandaag de dag hebben we ongelooflijk slimme end-points die veel rekenkracht bevatten en mobiel, verdeeld of van een afstand te beheren zijn. Informatie en applicaties zijn gevir­ tualiseerd en kunnen zich overal binnen de infrastructuur bevinden. Oftewel: er ontstaat een cloud. Het computingmodel is omgekeerd: de informatie en het gebruik van deze informatie zijn verdeeld. Deze verandering vergroot het belang van communicatie binnen het netwerk. En omdat de rekenkracht en storage-informatie verdeeld zijn, heb je in feite een distributed data­ center.

Nu datacenters steeds vaker zijn verdeeld, moet de netwerkinfrastruc­ tuur zich aan het datacenter aanpassen. En als het netwerk ons datacen­ ter wordt, wordt het netwerk onze business. In een hoog gedistribueer­ de en dynamische omgeving vertrouwen het commerciële model, de klantervaring en de productiviteit van het personeel op de robuustheid van het netwerk. Ethernet is een bewezen en goed begrepen technologie. Ethernet is de belangrijkste netwerkkeuze om servers met elkaar te verbinden op de corporate Lan (local area network). Het doel: transporteren van gebruikersapplicatieverkeer. Het convergentie 2.0-concept houdt in feite in dat het afzonderlijke glasvezelnetwerk, dat normaalgesproken storagedataverkeer binnen een San (storage area network) transporteert, ook naar ethernet verschuift – ook wel DCB (datacenter bridging) genoemd.

verbeteringen

Om San-Lan-convergentie te laten slagen moet DCB de typische Saneigenschappen bieden, zoals betrouwbaarheid en snelheid. Dit is nodig omdat storagenetwerken vereist dat data in de juiste volgorde en 100 % zeker worden afgeleverd. Een ’lossless and deterministic‘ infrastructuur. Ethernet, in tegenstelling, doet op dit vlak in feite te kort. Ethernet maakt juist gebruik van een ’best effort‘ aanpak, waarbij data niet per se in de juiste volgorde moeten worden aangeleverd en waarbij enkele pakketten verloren gaan in verband met netwerkcongestie. De waarde van DCB ligt in de verbetering van de onderliggende ether­

dcw december | thema netwerken

“De dagen waarin het overgrote deel van de rekenkracht in het datacenter verstopt zat, zijn voorbij.”

11

net-specificaties gebaseerd op 10 GbE. Alleen op deze manier kunnen we de betrouwbaarheid en class-of-services die we zien in San-omge­ vingen, waarborgen. De belangrijkste aanbieders van storage- en netwerktechnieken werken momenteel aan specificaties om de performance van ethernet-netwer­ ken te verhogen en om glasvezelverkeer op een veilige en efficiëntie manier een weg te laten banen door ethernet-infrastructuren. Een voorbeeld van een standaard waar momenteel aan wordt gewerkt, is de FCoE-standaard (fibre channel over ethernet), een protocol dat glasvezelstorageverkeer in ethernet-pakketjes verpakt waardoor het over een nieuw lossless ethernet-medium kan worden getransporteerd. Deze oplossing is ontwikkeld door het T11 technische comité van het International Committee for Information Technology Standards (IN­ CITS). Het vertrouwt op flowcontrol, waardoor direct wordt herkend wanneer een buffer bijna vol is en vervolgens de zender vraagt de over­ dracht te stoppen totdat de buffer weer leeg is. Een van de grote voordelen van FCoE is dat deze gebruik maakt van dezelfde FC-drivers, switches, bekabeling en managementapplicaties die al worden gebruikt. Hierdoor kunnen bedrijven concepten, zoals unified netwerk, al binnen de eerste meters van hun datacenternetwer­ ken implementeren. FCoE wordt in combinatie met DCB ingezet, met 10 Gbps-snelheden, om zowel data- als storageverkeer naar de eerste access switch waar het binnenkomt te sturen. Het verkeer wordt ver­ volgens met San verspreid naar de corporate Lan of naar de bestaande

advertentie

Rittal – Het Systeem

De complete IT-infrastructuur voor een veilig en betrouwbaar Data Center

IT SECURITY ROOMS

POWER DISTRIBUTION

KASTSYSTEMEN KASTSYSTEMEN

San, waardoor het aantal benodigde kabels voor aansluiting op de ser­ verrack direct wordt verminderd.

In het vooruitzicht

Op deze manier krijgt een techniek die in feite nog in de kinderschoe­ nen staat, al vorm in de netwerk-edge van de datacenters van early adaptors. Andere zullen hun voorbeeld volgen. Richard Villars, vicepresident of storage systems bij het marktonderzoeksbureau IDC, heeft voorspeld dat er in 2010 een toename zal zijn in het aantal converged networking-pilotprojecten. Deze zullen alleen maar verder toenemen in 2011. Volgens onderzoek van het analistenbureau Dell’Oro Group zijn er in 2008 bijna 10.000 FCoE-poorten verscheept. Zij verwachten dat dit in 2011 rond de één miljoen zal liggen. Uiteraard is mainstreamconvergentie ook afhankelijk van andere fac­ toren. De producten van leveranciers van storage-apparatuur moeten uiteraard toegang bieden tot FCoE-adapters. NIC’s voor 10GbE zullen in prijs moeten zakken en in het moederbord van servers worden geïn­ tegreerd. En voor de eindgebruikers zal het een en ander ook moeten worden aangepast. Zo kunnen ze wensen dat hun storage-, server- en netwerkoperations worden beheerd door één servicedesk. Storage- en netwerkteams moeten beter gaan samenwerken dan ze vandaag de dag doen. En wanneer datacenterswitches moeten worden vervangen, zul­ len zij moeten kunnen garanderen dat de nieuw aangeschafte oplossing de overstap naar een unified fabric ondersteunt.

Sommige mensen uit de industrie laten hun eindgebruikers geloven dat de convergentie van storage- en datanetwerken een relatief eenvoudig proces is en dat deze zo snel mogelijk moet worden ingezet. Het is echter zo dat bedrijven de migratie zullen willen uitvoeren binnen hun eigen tijdspanne. De complexiteit van het beheer en de implementatie van een netwerk en datacenter bereiken onacceptabele hoogtes. Met de komst van de cloud en de wil om te convergeren, biedt deze ‘paradigm shift’ de mogelijkheid selectief te outsourcen of een groot deel van de ict-infrastructuur uit te breiden. Bedrijven hebben tegen­ woordig de keuze uit een groot aantal modellen die perfect aansluiten op de wensen van het bedrijf. Sommige willen wellicht snel naar een ’pay-as-you-go‘ model, terwijl andere juist langzaam willen migreren naar een private model. Waarvoor ze ook kiezen, bedrijven zullen profiteren van de convergen­ tierevolutie door nieuwe operatingmodellen aan te nemen en virtuele bedrijven te creëren. Hierdoor worden ze veel flexibeler, efficiënter en minder kapitaalintensief, waardoor ze competitiever worden, maar al­ leen als de architectuur betaalbaar en betrouwbaar is. ■

Bedrijven zullen profiteren van de convergentierevolutie door nieuwe operatingmodellen aan te nemen en virtuele bedrijven te creëren.

advertentie

Sneller – Beter – Wereldwijd

SYSTEEMKLIMATISERING

IT-SOLUTIONS Rittal bv – Hengelder 56 – Postbus 246 – 6900 AE Zevenaar Tel. (0316) 59 16 60 – E-mail: [email protected] – www.rittal.nl

Geen uitweg voor traditionele datacenters Zonder innovatie geen toekomst datacenters zijn complex, kostbaar en bieden lang niet altijd de prestaties die nodig zijn in een data-intensieve economie. traditionele benaderingen, die uitgaan van steeds meer hardware, bieden op de lange termijn geen uitweg. volgens juniper networks en netwerkintegrator infradata is het tijd voor echte innovatie. Hans Vandam is freelancejournalist

Nino Tomovksi, directeur operations bij Infradata, legt uit: “In alle gevallen is een schaalbare, flexibele en veilige datacenterinfrastructuur nodig.”

Wim van Campen, area vicepresident NoordEuropa bij Juniper Networks, laat er geen misverstand over bestaan: “Er is een fun­ damenteel nieuwe benadering nodig op het gebied van datacenterinfrastructuren. Het moet eenvoudiger, zuiniger, goedkoper en de prestaties moeten omhoog. Dat is met een traditionele benadering niet langer mogelijk. Echte innovatie is nodig. Alleen een nieuwe benadering kan voorkomen dat de wal het schip keert.” Van Campen wijst op de enorme toename van verkeer over netwerken. “Eerst was er het mainframe dat een netwerk maar beperkt belastte. Toen kregen we de client-server­ omgevingen die zorgden voor aanmerkelijk meer netwerkverkeer. De echt grote explosie kwam met het internetverkeer. We zien nu grote datastromen, ook van server naar server en van servers naar storageomgevingen. Dat vraagt veel van een datacenter en bottlenecks zijn dan al snel een groot probleem. Wat we nodig hebben, zijn structurele veranderingen op architectuurgebied.”

3-2-1

Juniper nam de handschoen op en introdu­ ceerde in het voorjaar van 2010 een nieuwe infrastructuurbenadering onder het motto 3-2-1. “Daarmee doelen we op een mars­ route die loopt van de drielaagse netwerken van nu – met access, aggregatie en core – naar een tweelaagse omgeving met alleen access en core. Eindpunt is een infrastructuur met slechts één laag waarop alles gebeurt. Voor­ lopig richten we ons op het creëren van twee lagen waarbij onze Virtual Chassis-fabric een cruciale rol speelt. Daarmee doet virtualisa­ tie zijn intrede in het netwerk. Door Virtual Chassis in te zetten in de accesslaag is aggre­ gatie niet langer nodig. Dat betekent minder complexiteit, terwijl het aantal switchinter­ acties met wel 99 % vermindert ten opzichte van drielaagse netwerken. Daarnaast neemt de vertraging sterk af wat leidt tot aanmerke­ lijk betere applicatieprestaties. Een concreet voorbeeld van een oplossing die we hiervoor hebben geïntroduceerd, is de MX-serie die duizend poorten kan bieden in één systeem.

samenwerking

Wim van Campen van Juniper Networks benadrukt het enorme belang van de nauwe samenwerking tussen producent en implementatiepartner. “Wij hechten enorme waarde aan partnerships, omdat onze partners hun klanten kennen en met deze klanten mee kunnen denken over de toekomst. Infradata geeft daar op een unieke wijze vorm aan door met onze producten en onze architectuurbenade­ ring een sterk concept te creëren. Dat het bedrijf daarbij veel investeert in ken­ nis en expertise rond onze producten en dat combineert met marktkennis, is voor klanten een extra stimulans om met een partner als Infradata samen te werken.”

Je kunt dan spreken van een volwaardige da­ tacenterfabric”, zegt Van Campen.

innovatie

Volgens Van Campen is deze innovatieve be­ nadering ingegeven door de huidige markt­ dynamiek. “Er zijn tal van ontwikkelingen die het datacenter direct beïnvloeden. Denk aan consolidatie, virtualisatie en de snelle opkomst van glasvezel. Dat lossen we niet meer op door nog meer dozen naar binnen te schuiven. Je zult met iets nieuws moeten ko­ men om in te spelen op al deze ontwikkelin­ gen. Bovendien moeten netwerken flexibeler en schaalbaarder worden. Ook willen ser­ viceproviders sneller dan nu nieuwe diensten kunnen leveren aan hun eindgebruikers.”

praktijk

Voor Juniper-partner Infradata was de nieuwe 3-2-1-benadering de ideale mogelijkheid om een praktische propositie te creëren op basis van het concept. Nino Tomovksi, directeur operations bij Infradata, legt uit: “We zien

een ontwikkeling waarbij het steeds meer voorkomt dat eindgebruikers resources gaan delen in clouds. Dat kunnen privé- of public clouds zijn. Ook serviceproviders kunnen direct of op basis van een wholesale-model clouddiensten leveren. In alle gevallen is een schaalbare, flexibele en veilige datacenter­ infrastructuur nodig, die je zo opbouwt dat deze aan alle eisen van de gebruikers voldoet. We hebben op basis van Juniper en VMware een compleet concept ontwikkeld voor orga­ nisaties van verschillende omvang. Cruciale voordelen in dat verband zijn het gebruik van Junos als generiek besturingssysteem voor alle Juniper-producten en de integratie met V-Sphere van VMware. Dat zorgt voor de nodige standaardisatie en maakt het beheren van de verschillende componenten veel een­ voudiger. Onze klanten zijn erg enthousiast over deze combinatie, omdat ze maar een keer hoeven te investeren in kennis en deze vervolgens op alle componenten kunnen toe­ passen.”

voordelen

Als directe voordelen van het cloudconcept van Infradata noemt Tomovksi onder meer een betere benutting van netwerkbronnen, hogere beschikbaarheid van het netwerk, meer flexibiliteit en effectieve disaster reco­ very. “Deze voordelen zijn voornamelijk van technische aard en dragen bij aan besparingen op de TCO (total cost of ownership). Maar daarnaast leent het concept zich ook uitste­ kend om bedrijfsvoerders en serviceproviders te ondersteunen en te helpen bij de vraag wat het kan betekenen voor de dienstverlening aan eindgebruikers. Deze businessinvalshoek is voor ons als netwerkintegrator minstens zo belangrijk als de technische kant van de zaak.” ■

“Wat we nodig hebben, zijn structurele veranderingen op architectuurgebied.”

dcw december | thema netwerken

Wim van Campen, area vicepresident Noord-Europa bij Juniper Networks: “Er is een fundamenteel nieuwe benadering nodig op het gebied van datacenterinfrastructuren.”

15

Microsoft Network Access Protection

Beveiligde netwerktoegang tot in de cloud isolationistisch gedrag zagen we dit jaar al terug rondom facilitair- en serverbeheer, en bij de diverse vormen van toegangsbeveiliging. maar ook binnen het it-domein kunnen we er soms wat van, zoals netwerkbeveiliging versus de ‘endpoints’. oplossingen, zoals microsoft network access protection, doen hier wat aan. maar werken ze in de praktijk ook soepel genoeg? en wat verandert er door nieuwe trends, zoals vdi en clouds?

dcw december | thema netwerken

Erik de Ruijter is IT Architect bij ABN AMRO Bank

16

Een datacentrum en aangekoppeld pc-netwerk zijn zo sterk als hun zwakste schakel. Desktops kunnen nog zo malware-vrij zijn en voor usb-sticks zijn beveiligd, of servers en e-mail nog zo van de buitenwe­ reld zijn afgeschermd via firewalls en filters, als een inhuurkracht zijn notebook of een medewerker zijn bedrijfsnotebook, na twee maanden onderweg en met achterhaalde malware-scanner, gewoon kan inplug­ gen, dan ben je al kwetsbaar. Zodra zo’n systeem op IP-niveau andere machines kan ‘zien’, is besmet­ ting al mogelijk. Ondanks de beschermingssoftware op servers en ande­ re desktops, want die heeft altijd gaten. Bovendien lijkt malware die via het netwerk overspringt, eerder op een ‘achterdeur’-aanval dan op een via de beter beschermde ‘voordeur’. En zo’n besmettingsrisico – veelal met Windows-malware, maar ook Linux-systemen, zoals DeMilitarized Zone (DMZ)-firewalls zijn niet onkwetsbaar – is het soms waard om extra tegen te beveiligen. En dat gaat met een groep oplossingen die Gartner als ‘Network Access Control’ samenvat. Laten we eerst kijken naar de kernfuncties van netwerktoegangsoplos­ singen, zoals we ze hier zullen noemen. De crux zit ’m in ‘inpluggen’ en ‘op IP-niveau andere machines kunnen zien’. Technisch verbinden van een gast-pc via een RJ10-kabel met een ethernet-socket in de muur is vrijwel niet te voorkomen, maar het netwerk moet zodanig worden in­ gericht dat de verdachte pc geen TCP/IP-contact krijgt. Hiervoor kent de netwerktoegangsoplossing drie hoofdcomponenten. • Validatie van de endpoints. Hiervoor is hoe dan ook een agent nodig, voor pakweg Windows of Linux. Dit is mogelijk in de vorm van een via de browser gedownloade applet. Basisvoorwaarden waarop wordt gevalideerd zijn patchniveau van het besturingssysteem, het zelf heb­ ben geïnstalleerd van een up-to-date malwarebescherming en het

1. Basiscomponenten NAP.

ingeschakeld zijn van een goede desktopfirewall. Dit zijn immers dezelfde kerneisen waaraan de ‘veilige’ locked-down bedrijfs-pc’s op hetzelfde lokale netwerk voldoen. • Ondersteuning voor de validatie, de ‘policy servers’. Hier staat ge­ definieerd hoe de agents moeten checken, plus eventuele agentdis­ tributie. Maar ook ‘remediation servers’ vallen in deze categorie. Als een endpoint wordt geweigerd, kan deze vanaf pakweg een Syman­

tec- of Windows update-server in de ‘quarantainezone’ van het Lan (internettoegang is er op dat moment niet!) zijn leven gaan beteren, waarna de inhuurkracht of andere gebruiker alsnog toegang krijgt. • Afdwinging, want we moeten immers op netwerkniveau regelen dat de pc een afwijkende TCP/IP-behandeling krijgt. Hier zit het las­ tigste grensgebied tussen de netwerk- en serverteams. Er zijn vier hoofdmethoden. Ten eerste via een VPN-gateway, alleen als we over remote toegang praten en niet over het Lan. Hier vormt de werk­ stationafdwinging een tweede laag bovenop de gebruikerslogon. De tweede optie is door de IP-adressering vanaf een server te regelen via DHCP of IPSec. In dat geval laten we die beïnvloeden door de validatie en komt een verdacht endpoint in quarantaine. De derde en vierde methoden regelen die quarantaine ‘dieper’ in de IP-techniek, bijvoorbeeld door afdwinging in een Lan-routergateway of door aanpassing van de Vlan’s direct op de switches.

De hoofdmoot van de praktijkervaringen komt straks aan bod, als we over de samenwerking tussen desktop- en netwerkteams praten. Wat opvalt is de ‘ruis’ rondom desktops bij vendoren en adviesbedrijven. In heel wat gevallen wordt geroepen dat ‘netwerktoegang regelen niet meer nodig is als we via pakweg een virtuele desktopinfrastructuur (VDI) of terminalservices de applicaties of pc’s naar het datacentrum verplaatsen’. En het moet gezegd, ook op Microsofts Tech.Ed dat in november plaatshad in Berlijn zijn mooie zaken getoond, zoals de RDP-extensie RemoteFx, waardoor ook via VDI vloeiende videopresentatie mogelijk is. Nader doorvragen toont ook gelijk de beperkingen ervan: momen­ teel eist deze per desktop 10 Mbps-bandbreedte naar de server toe, en zelfs met glasvezelbackbones per verdieping kunnen de meeste gebou­ wen dat gewoon niet aan.Tenzij we terug zouden gaan naar serverfarms geplaatst per verdieping, maar dat verziekt de hele centralisatiegedachte van VDI. Hierdoor wordt duidelijk waarom het hele VDI/Citrix-verhaal, on­ danks zijn verdiensten-in-sectoren, veelal de noodzaak tot beveiligde netwerktoegang niet wegneemt. Of er blijven voor specifieke toepas­ singen naast echte ‘thin’ Wyse-kastjes enkele ‘fat clients’ op het netwerk achter, of de gekozen ‘thin clients’ zijn (relatief oude en lichte) pc’s met Linux of Windows, die de lokale cpu inzetten om intensieve schermen, zoals Flash of Silverlight, mogelijk te maken zonder boven de 2 Mbpsbandbreedte-eis te komen. In beide gevallen staat het netwerk (inclusief

In heel wat gevallen wordt geroepen dat ‘netwerktoegang regelen niet meer nodig is als we applicaties of pc’s naar het datacentrum verplaatsen’.

2. NAP-settings in Server 2008.

het kunnen bereiken van de virtuele desktops in het datacentrum) op IP-niveau open voor individuele inhuurnotebooks, en moeten we dus alsnog aan de NAP (Network Access Protection). Terug naar dit hoofdspoor. Er zijn de laatste vijf jaar drie hoofdstandaar­ den ontstaan voor toegangsbeveiliging, maar gelukkig zijn ze sinds een jaar of twee co-existent en samenwerkend aan de desktopzijde. Pionier was Cisco met Network Admission Control. Afdwinging gebeurt speci­ fiek op Cisco-apparatuur (gateways en switches).Voor validatie-onder­ steuning en validaties zelf begonnen ze met dedicated Cisco-software, maar er is inmiddels een mix met Microsoft NAP mogelijk. Trusted Network Connect (TNC) van het Trusted Computing Groupconsortium bouwt voort op de 802.1x-accesstoegangsafspraken die voor Wifi zijn gemaakt. Ook hier is de Windows NAP-agent nu een volwaardige validatiemethode, en wordt qua policyservers en remedia­ tionservers een brug geslagen met NAP. Microsoft Network Access Protection, focus van dit verhaal, bestaat sinds Server 2008 en wordt aan desktopkant ondersteund vanaf XP Service Pack 3. Als we uitsluitend MS-techniek gebruiken, is alleen afdwin­ ging mogelijk via de VPN-gateway en via ‘soft’ IP-adresseringswijzen, namelijk DHCP en IPSec. Samenwerking met netwerkvendoren staat ook intranetrouters en switches toe voor afdwinging. Juist ja, veelal via protocollen, zoals Cisco NAC of 802.1x.

nap-omgeving

Een NAP-omgeving bestaat uit de volgende onderdelen (afbeelding 1): • NAP client computers. Hierin draait de ‘kale’ NAP-agent plus de in dit Lan relevante system health agent (SHA): de plugin die kijkt naar patchniveau en firewall, maar vooral ook naar het gewenste antimalwarepakket. Dit is een vorm van validatie van de endpoints, cli­ ent agent. • NAP health policy servers, tezamen weer bestuurd vanuit een NAP administration server. Deze doen validatiesupport, dus ondersteu­

dcw december | thema netwerken

marktstandaarden voor netwerktoegang

17

tech.ed nieuws en cloudafbakeningen

dcw december | thema netwerken

Op de recente Tech.Ed Europe in Berlijn waren vele andere trends rondom producten van Microsoft te zien. Dat Windows, zowel qua endpoint/desktop als op de server, goede netwerkbeveiliging heeft, is gebleken, maar besturingssystemen als ‘applicatiedrager’ zijn in de hui­ dige markt niet meer voldoende. Cloudfunctionaliteit is waarop iedere leverancier mede wordt afgerekend. De annonceringen dit najaar zijn, naast VDI, dan ook primair op cloudgebied te vinden. Clouds worden onderscheiden in SaaS, PaaS en IaaS (Software as a Infrastructure). Microsofts SaaS-aanbod, mo­ menteel geconcentreerd rond Exchange en aanverwanten, wordt uit­ gebreid tot Office 365 dat direct met Google Apps gaat concurreren. Enkele weken voor Ted.Ed Europe deed Microsoft op Tech.Ed en de Developers conferentie in de Verenigde Staten een aantal belangrijkere annonceringen rondom IaaS-clouds. Hierin levert Microsoft nu twee smaken. Hyper-V Clouds, een techniek die kan worden ingezet voor interne ‘capaciteit uit de kraan’, samen met System Center of andere beheer

18

ning voor de validatie. Op een HP-server draait de tegenhanger van de SHA, de system health validator oftewel SHV. • Remediation servers zijn niet specifiek deel van NAP, maar als een toegangsverzoek door de HPV wordt geweigerd, dan bevat de policy ook een url waar de client heen wordt gestuurd voor ‘heropvoeding’. En deze server-url zal zijn gerelateerd aan de SHA’s; dus pakweg voor McAfee- of ISS ZoneAlarm-updates als op deze malwarechec­ ker of firewall wordt gecontroleerd. • NAP enforcement points, oftewel afdwinging. Microsoft zelf levert DHCP en IPSec serverrollen die rekening houden met NAP. Een client die onveilig is, krijgt simpelweg geen IP-adres in het brede ‘productie-LAN’, maar alleen in de quarantainezone. Ook speelt Microsoft mee in de VPN-markt via de Forefront unified access gateway, en die kan enforcement doen. Maar NAP-partners, zoals Cisco, Juniper en Avaya, kunnen op netwerkniveau (routers en/of gateways en switches) en op VPN-niveau afdwingen. Met andere woorden de keuze is ruim. NAP-partners voor de endpointbeveiliging (anti-malware en firewall) zijn onder andere Symantec, McAfee,Trend Micro, CA Technologies en Check Point. Maar ook Microsofts eigen Forefront client security kan integreren en gebruikt dezelfde SHA en/of SHV API’s als de andere.

Helaas blijven ook in scenario's als VDI en de cloud dezelfde endpointrisico’s actueel.

tools. (Zie het artikel over de samenwerking tussen de tools van Tivoli en APC in DatacenterWorks september 2010) over hoe zo’n complex van bouwstenen samenhangt. Microsoft annonceerde ook ‘Fast tracks’ om een dergelijk platform makkelijk vorm te geven met hardware van onder andere HP, Dell en IBM. Maar een Hyper-V Cloud servicepro­ vider kan ook IaaS-services aanbieden op dezelfde voet: beheer van zo’n extern gehoste VM (virtual machine) vanuit de klant kan gebeu­ ren via de Hyper-V API’s of met System Center. Azure Virtual Machine role is officieel bedoeld ‘als opstapje zodat klanten applicaties eerst naar de cloud brengen en daarna op Azure PaaS-niveau brengen’. Het fundamentele verschil tussen IaaS en PaaS maakt dit echter op zijn minst een verwarring zaaiende zet. Ook om­ dat Azure VM’s, gebaseerd op Hyper-V, níet remote via Hyper-V API’s kunnen worden beheerd, alleen via Azure-specifieke API’s en via we­ derom System Center. Waar Microsoft uitstekende netwerkbeveiliging biedt en samenwer­ king over teamgrenzen heen, daar zouden de eigen Hyper-V- en Azu­ re-teams misschien nog wat beter kunnen gaan samenwerken.

samenwerking en ervaringen

Rondvragen bij Microsoft en netwerk- en implementatiepartners le­ verde het volgende beeld op. Over het algemeen wordt ervaren dat netwerktoegang-NAP na een vrij steile leercurve gewoon doet wat het belooft, en stabiel meehelpt om de beveiliging te regelen. Zowel de netwerk- als de pc-teams hebben er belang bij dat deze ‘achterdeur’ goed wordt gesloten, dus kloofoverschrijdende tools, zoals dit leveren geen grote politieke strijd op. Ook bleken de volgende vuistregels en adviezen: •  Bij VPN-toegang wordt veelal gepionierd met netwerktoegang. De situatie aldaar, met thuis-pc's of zelfs internetcafés, is zo overduidelijk ‘gevaarlijk’ dat iedereen snel de waarde van toegangsbeveiliging in­ ziet. • In kleinere omgevingen is het vaak haalbaar om de DHCP-func­ tie aan het Windows serverteam over te laten, en/of voor IPSec-

3. NAP-integratie met Cisco NAC.

‘tunnels’ tussen alle systemen te kiezen. Alleen in die situatie kan de NAP-enforcement ook via deze software lopen. • In grotere omgevingen is de trend om enforcement via de switches te plegen. Routers en/of gateways, zoals het Juniper Infranetconcept, kunnen een tussenstap vormen waarbij alleen een bepaalde netwerk­ zone wordt beschermd. Maar switchafdwinging is toch wel het ide­ aalbeeld, zo mogelijk LAN-breed. • De samenwerking tussen netwerk- en serverteam gaat ook vrij soe­ pel, omdat elk team zijn eigen specialiteit houdt. De hele beslissing in welke ‘beveiligingscategorie’ een machine belandt via welke crite­ ria is aan de server-desktopmensen. De vertaling tussen die categorie en een Vlan of andere netwerkzone is vervolgens aan de beheerder van het enforcement point, vaak het netwerkteam.

kunnen wel degelijk bepaalde functionaliteit gaan overnemen, en onder andere infrastructuur meer centraal, veilig en betaalbaar hosten dan het intern kan. De Microsoft-aanbiedingen op dit vlak kennen groot po­ tentieel, maar ook de nodige interne versnippering en de bijbehorende verwarring. Ook hier alle grond voor intensieve samenwerking tussen de interne datacentrumteams! ■

conclusies

Netwerktoegang, veelal rondom Microsoft NAP, is stabiel en succes­ vol. Het ‘sneeuwt regelmatig onder’ door trends die nu meer aandacht trekken, zoals VDI en cloud, maar helaas blijven ook in die scenario's dezelfde endpoint-risico’s actueel. Reden genoeg om dit probleemge­ bied onder de aandacht van het management te blijven brengen. Clouds

Ook hier alle grond voor intensieve samenwerking tussen de interne datacentrumteams!

advertentie

All IT Rooms bouwt computerruimtes en datacenters. Wij zijn een van de toonaangevende partijen op dit gebied op de Nederlandse markt. Wij zijn een dienstverlenende organisatie voor advisering, opstellen programma’s van eisen, het maken van rapportages, bouw van computerruimtes/datacenters tot en met service en beheer.

Ervaren Projectleider computerruimtes/datacenters In verband met een snelle groei van onze activiteiten zijn wij op zoek naar een ervaren Projectleider. De functie bevat een zeer grote verscheidenheid aan werkzaamheden van techniek en project leiding. Werkzaamheden  Leiden en coördineren van projecten  Aansturen partners/onderaannemers, overleg met klanten  Technisch inhoudelijk en financieel verantwoordelijk voor projecten  Mede opstellen offertes (technische aspecten)

Persoonlijk kenmerken

 Zeer sterke communicatieve vaardigheden, klant vriendelijke houding

 Brede technische interesse en vaardigheden  No – nonsense aanpak en geen 9 tot 5 mentaliteit  Positief, pro actief en een enthousiaste werkhouding  Zelfstandig en ondernemend All IT Rooms biedt Wij bieden een dynamische en veelzijdige functie bij een sterk groeiend, jong en ambitieus bedrijf. Er is volop mogelijkheid om je zelf te ontplooien en door te groeien.

Functie vereisten

 Opleiding HTS elektrotechniek/energietechniek  Aantoonbare werkervaring van ca. 5 jaar (in de branche)

 Kennis van alle facetten in computerruimtes/ datacenters

Reageren Stuur je CV en een brief met motivatie naar [email protected]

www.allitrooms.com

Testen en monitoren van netwerken

Wat zijn netwerk-TAP’s? als eigenaar van een datacenter of als beheerder van het bedrijfsnetwerk wil je het netwerk zo goed mogelijk in beeld hebben. tijdens het it room infra event op 9 november 2010 is de nodige aandacht besteed aan monitoring. een veel gehoord woord was tap en daarmee werd niet de borrel aan het einde van het event bedoeld. wel heeft tap met monitoring te maken.

dcw december | thema netwerken

Wilbert Leenders is salesmanager bij T&M Systems

20

Een TAP of ‘test access point’ in het netwerk is hardware, die op een specifieke plaats in het computernetwerk is aangesloten. Met een TAP wordt toegang verkregen tot de data voor monitoring- en testdoelein­ den. De TAP wordt hoofdzakelijk toegepast om netwerkverkeer tussen twee knooppunten in een netwerkinfrastructuur te monitoren. En de TAP wordt vooral gebruikt om netwerkproblemen op te sporen, waar je bovenop wilt zitten. De TAP geeft je dus mogelijkheden. Een typische uitvoering van een TAP bestaat uit vier poorten: een Apoort, een B-poort en twee monitoringpoorten. De A- en B-poorten verzamelen het netwerkverkeer, terwijl de monitoringpoorten de data weer doorgeven aan het apparaat, dat daadwerkelijk de data moet mo­ nitoren.

noodzaak van tap’s

Er zijn veel manieren om toegang te krijgen tot een netwerk. Traditi­ oneel wordt vaak gebruikgemaakt van ‘Span-poorten’ die beschikbaar zijn op de switch in het netwerk. Een andere opzet is het monitoring­ apparaat ‘inline’ te plaatsen. Aan beide methoden kleven echter nade­ len. Van belang is dat geen enkel bedrijf zich kan permitteren dat het netwerk enige tijd niet beschikbaar is. Een goed werkend netwerk is noodzakelijk. TAP’s en de daarop aangesloten apparatuur zorgen ervoor dat het netwerk in optimale conditie blijft. Span-poorten vormen de goedkoopste oplossing, ze zitten vaak al geïn­ tegreerd in de switch, waardoor geen extra investering is vereist.Volgens T&M Systems is het nadeel van de Span-poort dat die geen prioriteit heeft. Dus als de switch overbelast raakt, zal als eerste de data naar de Span-poort worden gereduceerd. Dat is niet de bedoeling, want je wilt de poort gebruiken om netwerkproblemen te kunnen opsporen. Een ander risico aan Span-poorten is dat de error packets die je juist wilt zien, door de switch worden geweerd. Ook het inline plaatsen van het monitoringapparaat is volgens T&M Systems geen goede oplossing, zeker als het netwerk 24/7 operationeel moet zijn. Als het apparaat voor onderhoud moet worden uitgeschakeld of defect raakt, ligt heel het netwerk plat.

TAP’s en de daarop aangesloten apparatuur zorgen ervoor dat het netwerk in optimale conditie blijft.

voorkomen

Deze problemen kunnen worden voorkomen door TAP’s te gebruiken. Elk pakket zal nu probleemloos naar het monitoringapparaat worden gestuurd zonder verlies van data, onafhankelijk van de snelheid van het netwerk.TAP’s kunnen per definitie niet overbelast raken, zodat er geen datapaketten verloren gaan. TAP’s zijn er in verschillende soorten, ze verschillen in functionaliteit zodat voor elke netwerkstructuur en toepassing de meest optimale TAP kan worden toegepast. ■

diverse soorten

Network-TAP’s zijn onder te verdelen in: Fixed breakout TAP’s V-line TAP’s Configurable breakout TAP’s Aggregation TAP’s Regeneration TAP’s Smart network access-systeem Meer informatie: www.tmsystems.nl

Deze bijdrage is tot stand gekomen in samenwerking met IT Room Infra.

advertentie

Zeven vragen over brandbeveiliging Brand is één van de meest desastreuze calamiteiten die een computerruimte kunnen treffen. Een goede brandbeveiliging is dan ook een essentieel onderdeel voor de beschikbaarheid van een computerruimte en daarmee vaak de continuïteit van het bedrijf. Hi-Safe Systems behandelt op deze plek de meest essentiële vragen die gesteld moeten worden om een goede brandbeveiliging te realiseren.

6

Brandpreventie door middel van zuurstof­ reductie Met een blusgasinstallatie is een computerruimte uitstekend beveiligd tegen een eventuele brand, maar het zou natuurlijk nog beter zijn als je er voor zorgt dat er geen brand kan ontstaan. Volledig uitsluiten van brand is in de praktijk natuurlijk onmogelijk, maar we kunnen het ontstaan van een brand wel moeilijker maken door in een ruimte een zuurstofarme atmosfeer te creëren. Lucht bevat normaliter ca 21% zuurstof en ca 79% (voornamelijk) stikstof. De zuurstof is een belangrijke voedingsbron voor een brand. We kunnen in een ruimte het zuurstofpercentage verlagen met een OXIT generator; in principe een luchtcompressor met een filterunit die de zuurstof uit de samengeperste lucht filtert en deze afvoert. De resterende stikstof wordt in de ruimte geblazen, waarbij een zuurstofmeetsysteem zorgt voor de regeling. Deze techniek wordt al langer toegepast voor het zuurstofarm bewaren van bijvoorbeeld fruit. We hoeven daarbij niet eens zover te verlagen, want bij een zuurstofpercentage van 17% is het voor de meeste stoffen zeer moeilijk om deze te doen ontbranden, terwijl het in die atmosfeer voor mensen nog veilig is om te verblijven.

De beste beveiliging wordt verkregen indien deze installatie wordt gecombineerd met een Pro Inert blusgasinstallatie. Als er dan onverhoopt toch een brand zou ontstaan, kan met deze blusgasinstallatie het zuurstofpercentage versneld naar <12% worden verlaagd, het niveau waarbij een brand wordt geblust. Het voordeel van deze beveiliging is dat de kans op het ontstaan van brand bijna nihil is en dan is er altijd nog de back-up van de Pro Inert installatie. De capaciteit van deze Pro Inert installatie kan ook bijna 50% kleiner zijn in vergelijking tot een normale inert blusgas installatie: hij hoeft immers maar te zijn afgestemd op een zuurstofverlaging van 17% naar <12%.

Ruimte integriteit Om de zuurstofarme atmosfeer in de computerruimte te handhaven moet de instroom van verse lucht zoveel mogelijk worden beperkt. Airconditioning met instroom van buitenlucht is daarom absoluut niet toepasbaar en de ruimte moet goed luchtdicht zijn waarbij toegangen bij voorkeur als sluis moeten worden uitgevoerd. Als hieraan niet wordt voldaan, dan zal de stikstofgenerator niet in staat zijn voldoende stikstof in te brengen om het vereiste zuurstofpercentage te bereiken. Tevens zullen dan de energiekosten hoog oplopen doordat de installatie continu zal moeten draaien. Dit betekent in de praktijk dat voor computerruimten waarin regelmatig mensen verblijven, de toepassing minder geschikt is door het te grote aantal deurbewegingen.

Investering en jaarlijkse lasten Brandbeveiliging door een OXIT installatie in combinatie met Pro Inert blusgas is voor kleine computerruimten wellicht een te grote investering. Voor de grotere datacenters kan de besparing door de kleinere blusgasinstallatie zodanig zijn dat de investering in de totale beveiliging op hetzelfde niveau ligt. Er blijft dan natuurlijk wel het feit dat de luchtcompressor van een OXIT installatie jaarlijks een groter energieverbruik heeft dan alleen maar een Pro Inert blusgasinstallatie. Als dit het verhoogde niveau van brandveiligheid waard is, dan is deze beveiliging zeker aan te bevelen. http:/www.hisafe.nl

Infrastructuurarchitect Alfons Biegstraaten over vernieuwing en standaardisatie

“Na twee dagen kreeg ik al last van tegenwind”

een geheel nieuw datacenter aanleggen biedt vrijheid. architect infrastructuur alfons biegstraaten kon zich dan ook goed uitleven bij de ontwikkeling van een nieuw, geavanceerd datacenter voor rabobank. “je voert de ontwikkeling uit met velen en de ideeën ontstaan vanzelf.” Niels Achtereekte is freelance journalist

dcw december | interview

Alfons Biegstraaten is architect infrastructure bij Sogeti. Vanuit Sogeti werkte hij onder andere aan grote projecten bij ING en Rabobank. Hij heeft een achtergrond in hardware en studeerde af aan de hts, richting elektronica. Kennis die volgens hem prima is te gebruiken in zijn hui­ dige werk. “Door heel Nederland heb ik computers gerepareerd tot ik overstapte naar Sogeti. Daar was mijn eerste opdracht een grote migratie van Windows-machines bij ING, zo’n tien jaar geleden. In ruim een jaar hebben we die migratie gerealiseerd. Binnen de tijd en de resources. Daardoor viel ik op. Vanaf dat moment richtte ik me steeds meer op physical planning in het datacenter.”

22

tegenwind

Na deze klus was de stap naar Rabobank vrij klein. De bank had ie­ mand nodig die een datacentervloer kon inrichten voor Best en een nieuw datacenter in Boxtel. De aanwezige kennis in de organisatie was beperkt. “Dan kom je terecht in een draaiende organisatie, mensen hebben idee­ ën en richten de datacentervloer volgens eigen inzichten in. Na twee

dagen kreeg ik al last van tegenwind. Ik ben het type van standaardisatie en toen had elke afdeling zijn eigen leveranciers voor bijvoorbeeld kas­ ten en bekabeling. Is er een probleem, dan heb je vier leveranciers die op de stoep staan en gaan discussiëren. Uiteindelijk hebben we twee leveranciers gekozen, een voor de kasten en een voor de kabels.” Een andere slag die Biegstraaten sloeg, was de invoering van cold cor­ ridors. “Eerder koelden we de hele ruimte, in Zeist gebeurde dat bij­ voorbeeld. Daar was de temperatuur 18 °C. In Boxtel en Best hebben we nieuwe 19”-kasten zo geplaatst dat die een cold corridor vormen. De temperatuur is daar 22 à 23 °C, dat levert geld op, omdat langer op vrije koeling kan worden gedraaid.” De EMC-omgevingen van het datacenter wijken af van de 19”-stan­ daard. “Maar deze hebben we op dezelfde wijze in een rijtje gezet en overkapt, waardoor er rijen staan die ook een cold corridor vormen. Door deze actie is de temperatuur op de harddisks met zeven graden omlaag gegaan.” EMC heeft deze overkappingen geadopteerd. Ze zijn volgens Biegstraaten eenvoudig toepasbaar. “Het monteren gebeurt zonder dat in de kasten moet worden geboord, zodat je geen schade toebrengt aan de apparatuur.”

brandpreventie

“Ik dacht eerst dat het niet sexy was, werken aan datacenters. Maar het is een heel gevarieerd vraagstuk en de waardering van collega’s motiveert enorm.”

Een ander streven was de bewegingen van mensen te minimaliseren. Daarvoor dacht Biegstraaten samen met een Rabobank-collega een ka­ belinfrastructuur uit, waardoor in de rekken alleen lokaal de verbinding moet worden gelegd. “Bij andere centers moet je nog keer op keer de trunk-verbindingen leggen”, vertelt hij.“Bij ons kunnen we nu met een tiental mensen alle verbindingen patchen.” Een grote uitdaging is de invoering van een oxyreductiesysteem dat als

brandpreventie moet werken. Met dat project is Biegstraaten de laatste anderhalf jaar bezig. Technisch is het zeker haalbaar, de uitdaging ligt in het overtuigen van de klanten en hun leveranciers. “Als het systeem in werking is, duurt het maar een half uur voordat je erbij kunt. Er moet eerst voldoende zuurstof op de datacentervloer komen. Maar de com­ pressie om de oxyreductie weer op het lage niveau te krijgen, duurt tien uur. De mindset bij de klanten en hun leveranciers is moeilijk te veranderen”, legt Biegstraaten uit. Bij ING bleken ze een andere aanpak te hanteren. “Ze hebben daar het systeem gewoon aangezet. Pas na zes weken hoefde iemand de vloer op. Daarna hebben ze hiervoor een procedure geschreven.”

De belangrijkste trends van dit moment draaien volgens Biegstraaten om maatschappelijk verantwoord ondernemen. En dan vooral gericht op energiebesparing. “Je ziet koelontwikkelingen door het verpakken van lucht met chimney-achtige systemen, waarmee je lucht meteen op­ pakt en afvoert naar de crack-unit.” Een ander voorbeeld dat hij noemt is adiabatische koeling. De warme lucht wordt over een soort rivier gevoerd en is afgekoeld wanneer de lucht aan het einde van de rivier is. In Brugge staat zo’n installatie. “Maar daar heb ik nog wel wat vragen over”, zegt Biegstraaten. “Hoe zit het met onderhoud? Hoe ga je bijvoorbeeld algengroei tegen? Doe je dat met chemicaliën, dan is dat natuurlijk niet goed voor het milieu. Maar het is in elk geval mooi om te volgen. Ik moet er zeker nog een keer heen.” Een tripje dat aansluit bij de kennisdeling die Biegstraaten belangrijk vindt. De adviezen die hij door zijn kennis kan geven, zijn volgens hem de krenten uit de pap. “Zo spreek ik binnenkort op een congres en hebben we regelmatig collega-bedrijven in het datacenter. We wisselen bijvoorbeeld kennis uit over toegang tot het datacenter. Wie laat je toe en wanneer? Maar ook op technisch gebied. Hoever iedereen is op het gebied van cloud computing bijvoorbeeld. Het is niet interessant om zulke informatie achter te houden. Ik merk dat we er bij Rabobank vrij open in zijn.”

afslag naar boxtel

Biegstraatens betrokkenheid is groot. Nu zijn opdracht bij Rabobank er bijna opzit, moet de afdeling die hij aanstuurde volgens zijn mana­ ger de komende tijd ‘ont-Alfonsen’. “Ik ben nu bezig kennis over te dragen naar collega’s, maar zie ook alweer een aantal projecten die we het komende jaar kunnen doen: verbetering van de temperatuurmeting, verhoging van de temperatuur op de vloer, noem maar op.” Zoals hij aangaf, is hij het vak ingerold en er snel ingegroeid. Zelfs lichtelijk tot zijn eigen verbazing. “Ik dacht eerst dat het niet sexy was, werken aan datacenters. Maar het is een heel gevarieerd vraagstuk en de waardering van Rabobank collega’s motiveert enorm.Voor vakantie op weg naar Italië met mijn vrouw heb ik nog even de afslag naar Boxtel genomen, om te laten zien waar ik zo hard aan heb gewerkt. Daar ben ik zeer trots op.” ■

dcw december | interview

kennisdeling

23

Ook op uw bureau?

Cloud Works

Mail uw gegevens naar [email protected] en ontvang het magazine CloudWorks gratis!* *Indien uw functie en werkkring relevant zijn. Vergeet deze niet te vermelden.

de ups-markt wordt vaak opgedeeld in twee categorieën: statische systemen en roterende systemen. de amerikaanse leverancier active power maakt echter gebruik van een vliegwiel en is in geen van beide categorieën in te delen. “om een vergelijk te maken, wij ontwerpen en produceren de t-ford onder de upssystemen”, zegt vicepresident martin olsen van active Martin Olsen van Active Power: “We gaan onze activiteiten in Europa verder opvoeren.”

power. Ferry Waterkamp is hoofdredacteur van DatacenterWorks

Martin Olsen van Active Power:

Active Power is in onze contreien een nog relatief onbekende naam. Toch is de ups-leve­ rancier al ruim zeventien jaar actief op de markt en heeft in die periode in ruim veertig landen systemen geïnstalleerd en ruim hon­ derd patenten verworven. Onder zijn klanten bevinden zich grote bedrijven als Lockheed Martin,Visa, HP en AT&T. “We zijn niet de grootste leverancier, maar we groeien wel heel snel”, vertelt Martin Olsen, op het moment van het interview vicepresi­ dent global channels and business develop­ ment bij Active Power (zie kader ‘Over Mar­ tin Olsen’). “Het aantal systemen dat we

"De grootste bulk van de datacenters zit onder de 2 MW en daar opereren wij.”

installeren, stijgt elk jaar met 20 – 30 %. De acceptatie is duidelijk groeiende.” Olsen heeft het dan over de acceptatie van de vliegwieltechniek die Active Power toepast in zijn CleanSource ups-productlijn. Deze tech­ niek maakt gebruik van een wiel met een ge­ wicht van 275 kg, dat als het ware los in een metalen omhulsel ‘zweeft’. In dit omhulsel wordt een vacuüm gecreëerd waardoor er bijna geen wrijving is. Om te zorgen dat het wiel in het omhulsel met minimale wrijving ‘zweeft’, wordt gebruikgemaakt van een mag­ netisch veld dat het wiel naar boven trekt. Hierdoor wordt het gewicht op de onderste lager met 75 % of tot 68 kg gereduceerd. Elektromagnetische impulsen zorgen ervoor dat het wiel blijft draaien op een snelheid van 7.700 toeren per minuut. Tijdens dit proces wordt de kinetische energie opgeslagen. Als de stroom wegvalt – en daarmee ook de magnetische aandrijving – zal de aanwezige kinetische energie ervoor zorgen dat het wiel blijft draaien. Het ronddraaiende wiel in een

magnetische veld functioneert nu als genera­ tor en zal de kinetische energie omvormen naar elektrische energie. Een enkel vliegwiel kan gedurende 15 sec een maximaal vermo­ gen van 250 kVA/225 kW leveren. 15 sec is in de meeste gevallen voldoende om het gat tus­ sen netuitval en opstart van de noodgenerator te overbruggen. Het CleanSource ups-systeem is voor een extra overbruggingstijd, capaciteit of redundantie eenvoudig uit te breiden door vliegwielmodules in stappen van 250 kVA toe te voegen. Het systeem heeft tevens parallel mogelijkheden voor inzetbaarheid in multimegawattsystemen. Om het wiel draaiende te houden is slechts een vermogen van 1.450 W nodig.

losgekoppeld

Op het eerste gezicht lijken de vliegwielsyste­ men van Active Power nog het meest op de roterende ups-systemen, zoals die bijvoor­ beeld worden geleverd door Piller en het Ne­ derlandse Hitec. In beide gevallen gaat het om

dcw december | energievoorziening

“De T-Ford onder de ups-systemen”

25

De PowerHouse biedt een complete vermogensinfrastructuur in een 20 of 40 foot-container.

dcw december | energievoorziening

over martin olsen

26

Active Power heeft Martin Olsen in no­ vember benoemd tot vicepresident sales en general manager voor de ‘Americas’. Daarvoor was hij vicepresident global channels and business development. In zijn nieuwe functie wordt Olsen verant­ woordelijk voor een verdere groei en marktpenetratie in Noord- en LatijnsAmerika. Daarnaast zal bij blijven toezien op de wereldwijde business development. Olsen heeft al ruim dertien jaar ervaring in de datacentermarkt en vervulde diverse functies op het gebied van marketing, pro­ ductontwikkeling en business develop­ ment.Voordat hij in 2007 in dienst kwam bij Active Power was hij onder andere werkzaam bij APC.

“We willen relevant zijn voor onze klanten.”

parallel online systemen die kinetische ener­ gie opslaan. Maar volgens Olsen zijn er ook duidelijke verschillen. Zo worden bij de rote­ rende systemen ook de motor en de generator op hetzelfde chassis gemonteerd. “Als één component plat gaat, gaat alles plat. Wij heb­ ben die componenten allemaal los van elkaar gekoppeld.” Hierdoor is een vliegwielsysteem volgens Active Power ook makkelijker uit te breiden. Maar het belangrijkste verschil is toch wel dat het bedrijf zich op een ander marktsegment richt dan de leveranciers van roterende syste­ men. “Boven een ‘footprint’ van 1,5 MW zijn roterende systemen duidelijk in het voordeel”, zegt Olsen.Vliegwielsystemen nemen bij der­ gelijke vermogens te veel plaats in. “Voor de multi-megawattdatacenters zijn roterende sys­ temen daarom de beste oplossing, maar de grootste bulk van de datacenters zit onder de 2 MW en daar opereren wij.” Het bedrijf concurreert dan ook vooral met de leveranciers van statische ups-systemen, zoals Schneider Electric, Eaton en Emerson, en hier zijn de systemen van Active Power

volgens Olsen op een aantal punten in het voordeel. Zo belooft het bedrijf dat de CleanSource ups-systemen efficiënter, be­ trouwbaarder en groener zijn dan batterijge­ baseerde ups-systemen.

powerhouse

Inmiddels heeft Active Power al ruim 2.700 vliegwielen in meer dan veertig landen geïn­ stalleerd. Deze ‘repeteerbaarheid’ heeft volgens Olsen een gunstig effect op de betrouwbaar­ heid van de systemen.“In onze fabriek produ­ ceren we keer op keer hetzelfde waardoor onze producten volledig zijn doorontwikkeld en uitgetest. Wij maken eigenlijk de T-Ford onder de ups-systemen.” Toch heeft er sinds de introductie van Clean­ Source in 1999 nog wel enige productdiffe­ rentiatie plaatsgehad. Zo is het assortiment uitgebreid met de PowerHouse, een 20 of 40 foot-container die alle kritische componen­ ten bevat die noodzakelijk zijn voor een goe­ de en op elkaar afgestemde noodstroominstal­ latie. “Vliegwielen kunnen opereren bij temperaturen variërend van -20 tot +40 °C

cleansource voor zoekmachine

Eerder dit jaar ontving Active Power een opdracht van ‘een van ’s werelds grootste zoekmachineproviders’ voor de bescher­ ming van in totaal 11 MW aan kritische IT-load in een van de datacenters van de klant. Als de bestelde apparatuur is geïn­ stalleerd heeft het bedrijf voor in totaal 36 MW aan ups-apparatuur bij de zoek­ machineprovider staan. De naam van de betreffende klant is door Active Power niet gecommuniceerd, maar bekend is dat Yahoo al enkele jaren klant is. Het CleanSource ups-systeem kan stapsgewijs worden uitgebreid door telkens een nieuwe 250 kVA-module met daarin een 225 kW-vliegwiel toe te voegen.

en lenen zich daardoor uitstekend voor plaat­ sing buiten in een container”, constateert Ol­ sen. De vicepresident omschrijft de Power­ House als een ‘infrastructure in a box’, bestaande uit een standby generator, ups, scha­ kelapparatuur, koeling en monitoringappara­ tuur. In principe zorgt het bedrijf ervoor dat de componenten optimaal op elkaar zijn afge­ stemd, maar klanten zijn wel vrij om voor de aanvullende componenten, zoals de generator en de koeling, zelf een leverancier te selecteren.

activiteiten opvoeren

Active Power bedient verschillende kritische toepassingen in meerdere marktsegmenten waaronder ziekenhuizen, luchthavens en de financiële markten.“Maar de datacentermarkt is voor ons verreweg de grootste”, zegt Olsen. In Nederland heeft het onder andere het da­ tacenter ‘Gymnasion’ van de Radboud Uni­ versiteit in Nijmegen als klant. Het St. Jansdal ziekenhuis in Harderwijk en het Deventer Ziekenhuis te Deventer waren enkele jaren geleden de eerste Nederlandse klanten van Active Power.

Eerder dit jaar is Ramon de Jong aangesteld als salesmanager voor de Benelux en Scandi­ navië. De Jong, die een lange geschiedenis heeft bij AEG Power Solutions, moet ervoor zorgen dat Active Power in onze contreien een vastere voet aan de grond krijgt. “We gaan onze activiteiten in Europa verder opvoeren en dit is het moment”, zegt Olsen stellig. Momenteel behaalt het bedrijf 65 % van zijn omzet in Noord- en Zuid-Amerika en 35 % in Europa en Azië. De doelstelling voor 2015 is om 40 % van de omzet in Eu­ ropa te behalen bij een marktaandeel van zo'n 10 %. “We willen relevant zijn voor onze klanten.” ■

“We zijn niet de grootste leverancier, maar we groeien wel heel snel."

Het vliegwiel met het metalen omhulsel, zoals Active Power dat toepast in zijn CleanSource ups-systemen.

Energiebesparende IT: een kwestie van gezond verstand

Vandaag investeren, morgen terugverdienen informatietechnologie is onmisbaar in bijna elke moderne organisatie, maar hoge energierekeningen kun je missen als kiespijn. hoe realiseer je een energiezuinige it-infrastructuur? waar begin je en welke maatregelen werken het best? een overzicht.

dcw december | energie-efficiëntie

Elbert Raben is productmanager IT-Solutions bij Rittal (www.rittal.nl)

28

Jarenlang draaide alles uitsluitend om hogere prestaties. Snellere processors en compactere servers. Kortom: meer rekenkracht per vierkante centimeter en de miniaturisering maakte het mogelijk. In menig bedrijf groeide de rekenkracht exponentieel, maar doorgaans bleef de ruimte die beschikbaar was om al die informatietechnologie te herbergen, beperkt. Het gevolg was: meer energiegebruik en dus meer warmteproductie per server en per rack en een grotere kans op hotspots. Terwijl de ruimteairco’s dag en nacht op volle toeren draaiden leken ict-medewerkers maar te moeten leren leven met een loeiend risico op oververhitting en uitval. Die tijden zijn gelukkig voorbij. Hedendaagse servers, energie-effi­ ciënte ups- en slimme koelsystemen roepen niet alleen een halt toe aan de ongebreidelde energieverspilling van de afgelopen jaren, ze zorgen ook voor meer betrouwbaarheid en comfort. Alleen nieuwe componenten staan op zichzelf nog niet garant voor een optimale energiebesparing. Wie echt fors op zijn energierekening wil bespa­ ren, moet op zoek naar de juiste balans tussen prestaties, beschikbaar­ heid, energiegebruik en koelcapaciteit. We lopen de afzonderlijke IT-oplossingen even na.

servers

De nieuwste energiezuinige serversystemen beschikken over stroom­ besparende processors die doorgaans op een fractie van het totale ver­ mogen opereren en alleen omschakelen naar een full-speedmodus als dat echt nodig is. Dit principe wordt ook toegepast op moderne voedingen, waarvan het rendement de afgelopen jaren aanzienlijk is verbeterd. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van klassieke energiebesparings­ technieken, zoals APM (avanced power management) en ACPI (ad­ vanced configuration and power interface). De stelling dat krachtige

processors nu eenmaal energie vreten, gaat al geruime tijd niet meer op. Compacte servers kunnen zonder stroomverslindende koelsyste­ men duurzaam én effectief worden gekoeld en ook de beschikbaar­ heid van IT-systemen kan tegenwoordig op een energie-efficiënte wijze worden gewaarborgd. Het grote voordeel is dat energie die je niet verstookt, ook geen over­ bodige warmte genereert die je weer moet af koelen. Ook dat be­ spaart weer energie. Dubbele winst dus.

ups

Naast compacte servers gebruiken ups-units (uninterruptible power supply) en koelsystemen de grootste hoeveelheid energie in IT-om­ gevingen. Bij een ups is het met name het gemiddelde rendement gedurende de gehele levensduur die van invloed is op de bedrijfs­ kosten. Waar conventionele ups-systemen een gemiddeld rendement bieden van 88 %, daar realiseren de meest geavanceerde modulaire ups-systemen rendementen van maximaal 96 % bij volledige belas­ ting (en 95 % bij halve belasting). Dit staat gelijk aan een besparing van 55.000 euro bij een 100 kVA ups in tien jaar en voor een reductie van de CO2-uitstoot tot 50 %. Om de accu’s van ups-systemen zo lang mogelijk te benutten wordt voorkomen dat deze onnodig vaak moeten worden vervangen. Nieu­ we accu’s kosten geld en belasten het milieu. Met zogenoemde ac­ cumanagementsystemen kan de levensduur van accu’s met een derde worden verlengd.

koeling

Nederlandse bedrijven besteden gemiddeld iets minder dan een der­ de van hun totale ict-budget aan de koeling van hun IT-faciliteiten. Door de juiste balans te vinden tussen ruimte- en hotspotkoeling kan

besparende nieuwe rijden). De winstpercentages kunnen ook wor­ den verhoogd (tot 50 %) door gebruik te maken van nieuwe zoge­ noemde hoog efficiënte precisie-airconditioners die beschikken over zeer energiezuinige elektronisch gecommuteerde (EC) PlugFans. Wanneer IT-professionals kiezen voor deze precisie-airconditioners (waarbij de EC-ventilatoren onder de verhoogde vloer worden ge­ plaatst) kunnen zij de efficiëntie van de koeling met nog eens circa 35 % verhogen.

tips voor een energiezuinig gebruik van de airco

• A irco’s in de computerruimte voorzien van EC-PlugFans. De grootste efficiëntiewinst wordt behaald door de ventilator onder de verhoogde vloer te plaatsen en het daardoor ontstane extra warmtewisselaaroppervlak. • A irco’s optimaal dimensioneren, zodat de ventilatoren nooit 100 % in toerental gaan draaien • A irco’s voorzien van meerdere compressoren op één koudemid­ delcircuit, zodat in deellast bedrijf en/of running redundancy minder energie nodig is voor het gevraagde koelvermogen. • A lle airco’s altijd laten draaien op een lager pitje (running redundancy), dus niet een aantal airco’s laten draaien en een aantal niet.

LCP Inline

veel winst worden behaald. Wanneer de klimaatbalans is verstoord, bijvoorbeeld doordat er extra nieuwe IT-racks zijn bijgeplaatst, heeft dat grote gevolgen voor de efficiëntie van het totale koelsysteem. Door koude en warme luchtstromen effectief van elkaar te scheiden kan het rendement van een koelsysteem met meer dan 40 % worden verhoogd (en het stroomverbruik met 40 % afnemen). Dat kan op verschillende manieren: je kunt warme en koude gangen realiseren, je kunt compartimenten creëren door gebruik te maken van Cold- of HotCubes, door daken en schuifdeuren aan te brengen of je kunt direct op rackniveau koelen. Het resultaat van deze schei­ ding tussen warme en koude luchtstromen is een hogere dT over de airconditioning apparatuur, waardoor deze hun taak veel efficiënter kunnen volbrengen. Hotspots, ofwel warmteophopingen, ontstaan vaak op specifieke plaatsen in IT-racks. Een koelsysteem op rackniveau dat de koude lucht direct in het rack blaast, bereikt een aanzienlijk hoger koelver­ mogen dan een conventionele koeling via een verhoogde vloer en is bovendien efficiënter, omdat direct daar wordt gekoeld waar de warmte ontstaat: in het rack zelf. Daardoor mag de temperatuur van het koelwater hoger liggen, met als resultaat: een lager energiegebruik van het totale koelsysteem. Het gebruik van een traploze toerengeregelde koelunit (bijvoorbeeld in combinatie met een energiezuinig CooledRack) bespaart extra ener­ gie, omdat de unit continu op een laag toerental draait in plaats van incidenteel op een hoog toerental (vergelijkbaar met het brandstof­

Hoe groot het effect van een relatief kleine aanpassing in het ITsysteem kan zijn op het totale energiegebruik toont het voorbeeld van de zogenoemde vrije koeling. In water- of water-glycolsystemen wordt het opgewarmde koelwater doorgaans door chillers afgekoeld tot een temperatuur die laag genoeg is om de IT-apparatuur opnieuw te kunnen af koelen. Maar omdat de koeling efficiënter werkt (bij­ voorbeeld doordat de warme en koude lucht beter worden gescheiden en/of omdat de koeling direct in het rack plaatsheeft), mag hierdoor ook de temperatuur van het koelwater hoger liggen (circa 25 °C in plaats van de gangbare 15 of 20 °C). Hierdoor kan veel eerder gebruik worden gemaakt van droge koelers of hybride koeltorens die doorgaans op het dak van gebouwen wor­ den geplaatst. Zij worden vrije koelers genoemd, omdat zij de gratis koele buitenlucht benutten om het opgewarmde koelwater weer op de juiste temperatuur te brengen. In ons koude kikkerlandje kan dat energiegebruik dus voor een groot deel (>> 6000 uur!) van het jaar tot bijna nul worden teruggebracht.

Het is vooral de combinatie tussen efficiënt powermanagement en intelligente klimaatbeheersing die tot meer energie-efficiënte informatietechnologie leidt.

dcw december | energie-efficiëntie

vrije (gratis) koeling

29

Door de juiste balans te vinden tussen ruimte- en hotspotkoeling kan veel winst worden behaald.

Precisie-Airconditioner

dcw december | energie-efficiëntie

virtualisatie en monitoring

30

Twee informatietechnologische ontwikkelingen die veelal niet direct in verband worden gebracht met energiebesparing zijn virtualisatie en monitoring. Met virtualisatiesystemen kan worden voorkomen dat systemen die niet worden gebruikt, toch operationeel zijn. Pro­ ducten als XEN of de Vmware Virtual Infrastructure maken het mo­ gelijk meerdere servers op één computer te laten draaien. Dit verlaagt niet alleen het totale stroomverbruik van de systemen, maar ook dat van verbindende elementen, zoals switches. Wie nog meer kosten wil besparen kan bovendien een bewakings­ systeem installeren dat voorziet in belangrijke meetwaarden, onder andere over de temperatuur en het stroomverbruik, waardoor ser­ verracks optimaal kunnen worden ingericht en koelsystemen nog nauwkeuriger kunnen worden afgesteld. Dus nog meer energie kan worden bespaard.

Fluisterstille, efficiënte en betrouwbare informatietechnologie neemt het stokje over. Daarvoor zijn investeringen nodig, maar die verdie­ nen zich sneller terug dan menigeen denkt. Het is een simpel reken­ sommetje dat iedereen zelf kan maken en waarmee veel te winnen valt, voor zowel onze portemonnee als ons milieu. De toekomst is hoe dan ook groen, dus hoe eerder je investeert in energiebesparende informatietechnologie, hoe eerder je de vruchten van die investe­ ring plukt. Ook de volledige uitfasering van het koudemiddel R22 in 2015 moet je in je overwegingen meenemen of je tot aanschaf van efficiënte koelinstallaties moet overgaan. Maar ongeacht of het bij jou gaat om een groot datacenter of om een handvol servers in een bezemkast – nu investeren in een uitge­ balanceerd en energiebesparend IT-systeem is de bedrijfseconomisch slimste methode om een conventioneel bedrijf om te vormen tot een toekomstgerichte en duurzame organisatie. ■

conclusie

Het is vooral de combinatie tussen efficiënt powermanagement en in­ telligente klimaatbeheersing die tot meer energie-efficiënte informa­ tietechnologie leidt. Moderne energie-efficiënte IT-componenten, doordachte koelsystemen met de meest geavanceerde meet- en regel­ techniek die alleen daar koelen waar nodig en temperatuurkortslui­ ting voorkomen, vrije koeling, modulaire ups, virtualisatie en con­ stante monitoring, kortom elke maatregel brengt het energiegebruik van IT-installaties verder omlaag. Maar het is de juiste mix van maatregelen die werkelijk effectief blijkt te zijn. Het totale resultaat is groter dan de som der afzonderlijke delen en organisaties die kiezen voor een combinatie van bovenge­ noemde maatregelen, zien hun energiekosten in korte tijd kelderen. Energiezuinige koelsystemen verdienen zich niet alleen snel terug, ze brengen ook een hoop extra comfort in de computerruimte. Voorbij zijn de tijden van loeiende airco’s, van dreigende hotspots en grenze­ loze energieverkwisting.

Cold Cube

Jobscheduling maakt datacenters efficiënter

Nieuwe impuls aan beschikbaarheid online toepassingen

toen computercapaciteit schaars en dus duur was, werden processen uitgevoerd in 'batchverwerking'. nu hebben we het over ‘jobs’ en ‘batches’. in de testomgeving is virtualisatie een goede omweg rond de verschillende systemen. maar in de productieomgeving wordt volgens gartner bijna 70 % van alle bedrijfsprocessen nog steeds als batchtaken op de computer uitgevoerd. met de brede acceptatie van webservices neemt de druk op de verwerkingscapaciteiten en het beheer ervan toe. het wordt dus nog belangrijker in de ’loze’ uren de batchtaken automatisch en efficiënt af te handelen.

Het in de juiste volgorde activeren van de jobs en het controleren op een correct verloop zijn van eminent belang voor de beschikbaarheid en bruikbaarheid van online applicaties. Het reorganiseren van databa­ ses, herstellen van indexstructuren of laden en verversen van dataware­ houses kan alleen in de beperkte uren geschieden, wanneer gebruikers niet actief zijn. Soms blijkt er meer ‘legacy’ aanwezig te zijn dan gedacht. Er zijn com­ plete bouwwerken van CRM, HRM en ERP en (relationele) databases opgetuigd, die nog altijd hun diensten bewijzen. Databestanden en SQL hebben een onvoorstelbare omvang aangenomen. En alles moet (snel) toegankelijk blijven, denk aan de gigantische zoekmachines als Google, of aan alles wat er via IP over het net raast. Door de hoge eisen die de samenleving stelt aan de beschikbaarheid van systeembronnen, zijn IT-beheertaken als monitoring, scheduling en integriteitsbewaking thans van meer belang dan ooit.

GEA Refrigeration produceert imposante koelmachines voor toepassing in de industrie en de recreatiesector, zoals skiehallen. Als het ERP-systeem uitvalt, komt er geen machine meer de fabriek uit. Batchmanagementsoftware waakt over de kwaliteit van de circa 1500 batchverwerkingsprocessen per dag.

dcw december | beheer

Frans van der Geest is freelancejournalist

31

dcw december | beheer

it process automation

32

Workload automation (WLA) is de naam die IT-analist Enterprise Ma­ nagement Associates (EMA) gebruikt voor software op server- en main­ frameniveau, die het organiseren van de vele automatiseringsprocessen moet stroomlijnen en verbeteren. De taken van deze (op de achtergrond werkende) software worden ook wel met IT process automation (ITPA) aangeduid. In meer traditionele termen denken we dan aan jobschedu­ ling en batchmanagement. EMA vergeleek en analyseerde oplossingen van dertien aanbieders en sprak ook een oordeel uit over die aanbieders. Tenslotte zijn kwaliteit, service, sterkte en visie van leveranciers ook niet geheel onbelangrijk. Om nog maar niet te spreken over de kosten. Ook dit aspect heeft EMA meegenomen. De aanbieders zijn: Arcana, Advanced Systems Concepts, ASG, BMC, Computer Associates, IBM, OpsWise, Orsyp, ROC, SMA, Stonebranch, Tidal (Cisco) en UC4. Waar Gartner scores visualiseert met kwadranten, heeft EMA een indeling in drie maal drie blokken. Het Franse Orsyp scoorde met Dollar Universe zeer hoog en kreeg de kwalificaties ‘value leader’ en ‘most scalable architecture’. Ook waren de EMA-rapporteurs lovend over de peer-to-peer-architectuur, waarin dus geen sprake was van een ‘master scheduler’. Dit is bevorderlijk voor de uitbreidbaarheid, voor transities en/of migraties, voor testen en voor de toegankelijkheid. Vanaf elke werkplek kan in principe de scripttaal, waarmee het geheel wordt bestuurd, worden opgeroepen en (indien

“Door proactief handelen voorkomen we dat we achteraf herstelwerkzaamheden moeten verrichten.”

nodig) aangepast. En voor toegang op afstand is er een extra Java-inter­ face. Het bijbehorend product, Unijob vergemakkelijkt het converteren en standaardiseren van taken op Windows- en Unix/Linux-platforms.

proactief beslissen

Omdat het beheer van IT-processen niet alleen vraagt om snel reage­ ren op incidenten of ontwikkelingen, maar ook dat proactief opera­ tionele beslissingen kunnen worden genomen, heeft Orsyp recentelijk UniViewer uitgebracht. Daarmee wil het bedrijf een bijdrage leveren om de totale exploitatiekosten gedurende de totale levensduur van de infrastructuur(componenten) terug te dringen. Flexibiliteit en alertheid zijn sleutelbegrippen voor hedendaagse orga­ nisaties. Optimale prestaties van de te gebruiken ict-infrastructuur zijn absoluut noodzakelijk voor een efficiënt functioneren. UniViewer is een uitgebreid en universeel bruikbaar besturingscentrum voor alle on­ der Orsyp-software beheerde automatiseringsprocessen. Klanten kun­ nen nu met één standaard‘dashboard’ inzicht krijgen in alle data van IT-operaties die Orsyp-producten vergaren en analyseren. Daarmee is dit product de eerste stap naar een compleet universeel bruikbaar informatiebeheer dat fungeert als een ‘parapluprogramma waarin alle (realtime) rapporten van en opdrachten naar automatise­ ringsplatforms worden verenigd. Dankzij de uitgebreide webfunctiona­ liteit zijn alle relevante data wereldwijd via internet toegankelijk, zodat vanaf elke locatie (status)rapporten zijn op te vragen en interventies zijn uit te voeren. De gedachte dat verwerkingscapaciteit kan worden ‘bijgekocht’ door er simpelweg meer hardware tegenaan te gooien of een extra glasvezeltje te leggen is een misvatting. Door extra hardware neemt de complexiteit juist toe en dit vormt weer een grotere belasting voor beheer en con­ trole. Een lapmiddel dus, dat te vergelijken valt met de komst van drie-, vier- en vijfdekkers in de vroege luchtvaartgeschiedenis. De vermeende voordelen keren zich tegen je. Bovendien blijkt het vaak niet eens een gebrek aan verwerkingskracht

te zijn. Zo benutten servers en cpu’s maar een fractie van hun capaciteit, meestal tussen de 5 à 10 %.Voor het grootste deel van de tijd staan ze alleen maar elektriciteit in warmte om te zetten. Nee, de bottleneck is vooral: het inefficiënte gebruik van infrastructuren en resources. Dus toepassing van de juiste software voor WLA zet meer zoden aan de dijk.

jobcontrole

“Als ons ERP-systeem uitvalt, zal wellicht alleen het onderhanden werk op onze productiemachines worden afgemaakt, maar verder komt er bijna geen enkel product meer tot stand en kunnen we geen reser­ veonderdelen meer leveren”, zegt Stephan Kouwenberg, IT-consultant GEA Refrigeration IT Services. Deze in ’s-Hertogenbosch gevestigde interne IT-dienstverlener van de koeltechnische tak van de Duitse GEA Group draagt de zorg voor alle beheertaken rondom het concernbreed toegepaste ERP-systeem (Microsoft Dynamics AX). Wereldwijd telt het systeem dertienhonderd gebruikers, van wie on­ geveer vijfhonderd gelijktijdig actief zijn. In de komende jaren zal het ERP-systeem bij nog eens twintig GEA-bedrijfsonderdelen worden geïnstalleerd. Het controleren van de in de nachtelijke uren uitge­ voerde batchverwerking vergt bij een totaal van 2500 jobs veel van de beperkt voorhanden beheercapaciteit. Toezicht op het correcte verloop van de processen is van vitaal belang in een productieomgeving met veel MRP-runs (material requirement planning) die de berekenin­ gen uitvoeren om de stuklijsten van de te fabriceren producten samen te stellen. “Omdat we onze handen vol hebben aan de uitrol van het ERP-sys­ teem, besloten we de controle op de batchverwerking te gaan automa­ tiseren”, vertelt Kouwenberg en vervolgt: “Voor Dynamics AX was geen geschikte jobscheduler voorhanden. Dus moesten we buiten de

Microsoft-gemeenschap op zoek naar een geschikte standaardoplossing. Zo kwamen we terecht bij Dollar Universe, een product dat zich el­ ders al geruime tijd had bewezen. De producent Orsyp bleek bereid om op basis van de generieke interface een standaardconnectie met Dynamics AX te maken. Na een korte training waren we in staat om met deze software simpel en gemakkelijk de dagelijkse batches te be­ heren (ongeveer 1500 batches per dag). De systematiek, flexibiliteit en betrouwbaarheid van de software bevalt ons zo goed, dat we overwegen de jobscheduler ook in te zetten bij andere applicaties, bijvoorbeeld om SQL-jobs te beheren.” Voor het in de lucht houden van de ERP-applicatie zijn 10 HP-blade­ servers ingezet, ondergebracht in het dubbel uitgevoerde rekencentrum van GEA RT.Voor alle add-ons en databaseservers zijn er nog eens een dertigtal servers in gebruik. “Dankzij Dollar Universe weten we direct wat er aan de hand is, wanneer jobs niet goed zijn verlopen”, vertelt Kouwenbergs collega Gerrit Zwartjes. “Een interface kan defect zijn geraakt of er kan sprake zijn van invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld dat de interface waarmee de batch connectie maakt niet of niet juist functioneert. Ook ondergaat het verloop van een programma soms een stagnatie doordat bepaalde data niet voorhanden zijn. Door proactief handelen voorkomen we dat we achteraf herstelwerkzaamheden moe­ ten verrichten.” ■

Softwarematige aansturing van de taken in het rekencentrum moet vooral leiden tot een efficiënter gebruik van de voorhanden middelen.

advertentie

We apologise for making data centre planning so boring. End all the unpleasant surprises. Avocent Data Centre Planner gives you more time to plan and manage your data centre. Find out how you can benefit at www.avocent.com/dcp Emerson Network Power. The global leader in enabling Business-Critical ContinuityTM. AC Power Connectivity

Embedded Computing Embedded Power

DC Power

Infrastructure Management & Monitoring

EmersonNetworkPower.com Outside Plant Power Switching & Controls Precision Cooling

Racks & Integrated Cabinets Services Surge Protection

Energie-efficiënt en waterbesparend

SAP gebruikt hybride droge koelers eerder dit jaar introduceerde jäggi/güntner zijn hybride droge koelers op de nederlandse en belgische markt. intussen heeft het zwitserse bedrijf al meer dan tweeduizend hybride droge koelers geproduceerd. daarvan zijn 185 koelers met een totaal van 230 mw aan koelvermogen in gebruik bij datacenters. onder andere de duitse softwaregigant sap past het principe toe op zijn energie-efficiënte datacenter in st. leon-rot. Hans Vandam is freelancejournalist

Als een modern en innovatief koelconcept heeft het Zwitserse bedrijf Jäggi in 1982 de gepatenteerde hybride droge koeler ontwikkeld. Deze hybride koeler combineert de voordelen van de conventionele droge en natte koeling zonder haar nadelen over te nemen. Zo krijgen klan­ ten een hoog-rendementkoeling met zeer weinig stroom- en water­ verbruik. Daarnaast is de koeler stil, bestaat er nagenoeg geen risico op legionella en voorkomt de HybriMatic-controller pluimvorming.

duurzame bedrijfsvoering

Het hybride koelconcept is onder andere opgepikt door de Duitse be­ drijfssoftwareleverancier SAP die de hybride koelers van Jäggi toepast in zijn bedrijfsgebouw in St. Leon-Rot. SAP maakt hier gebruik van 24 hybride droogkoelers die samen een vermogen leveren van 30 MW. De hybride droogkoelers worden gebruikt voor gesloten koelcircuits van

dcw december | koeling

hybride technologie

34

De hybride technologie maakt het mogelijk een energie-efficiënte koel­ methode op basis van natuurlijke verdamping in één apparaat te com­ bineren met waterbesparende droge koeling. Tijdens de koudere dagen van het jaar of bij een gedeeltelijke belasting zorgt de Jäggi HybriMaticsturing ervoor dat de koeler alleen droog koelt (dus free cooling), dat wil zeggen met convectieve warmteoverdracht aan de omgevingslucht. Pas als de vereiste koudwatertemperatuur in droogbedrijf niet meer wordt bereikt, wordt de bevochtigingspomp automatisch ingeschakeld. Hierdoor werkt de hybride koeler op basis van het natuurlijke verdam­ ping-koelingsprincipe en daarmee volledig energie-efficiënt. Omdat de hybride koelers gedurende vele uren per jaar alleen droog koelen en maar deels nat, is de waterbesparing ten opzichte van con­ ventionele natte koeltorens aanzienlijk (zie afbeelding 1). In dit voor­ beeld is de Zuid-Duitse stad München als standplaats genomen. Met een koelcapaciteit van 1.000 kW en een watertemperatuur van 38 – 28 °C verbruikt de hybride droge koeler in een jaar 1.210 m3 drinkwater (verdamping en suppletie op drievoudige verdikking) en 403 m3 wa­ terafvoer. Daarentegen zou bij gebruik van een natte koeltoren deze 15.060 m3 drinkwater en 5.020 m3 afvoerwater verbruiken.

1. Door de hybride koeling wordt in dit voorbeeld het waterverbruik verlaagd met ongeveer 90 %.

Eerder dit jaar werden twee datacenters van SAP door TÜV Rheinland gecertificeerd als ‘energy efficient’. koelgroepen en voor vrije koeling. De koelers beschikken allemaal over een individuele HybriMatic-koelersturing met een databusinterface om de communicatie met het CTM (centralized technical management) te beveiligen. Zo is het mogelijk de verbruikers van water en elektriciteit rechtstreeks vanaf het CTM het optimaliseren. SAP besteedt veel aandacht aan de ‘sustainable operations’ van zijn da­ tacenters wereldwijd. Eerder dit jaar werden twee datacenters van SAP

door TÜV Rheinland gecertificeerd als ‘energy efficient’. Het datacen­ ter in St. Leon-Rot ontving de hoogste waardering die totnogtoe door de instantie is toegekend. De datacenters scoorden onder andere hoog op het gebied van ‘climate control’.TÜV Rheinland roemde vooral het gebruik van geavanceerde technologieën waardoor in 2009 zo'n 55 mil­ joen kWh/14.000 ton aan CO2-uitstoot werd bespaard. Dit staat gelijk aan het energiegebruik van 13.000 huishoudens. ■

advertentie In samenwerking met Lasent bouwde Remtech voor Exact in Delft een ModuSec computerruimte van 35 vierkante meter

Samen met Modul bouwde Remtech voor Gazprom in Ekaterin­en­burg, Rusland een room-inroom com­puterruimte van 50 vierkante meter

Remtech leverde in opdracht van Hewlett Packard een computerruimte van 230 vierkante meter aan de Gemeente Utrecht

Voor Kellogg’s leverde Remtech samen met Modul een room-inroom computerruimte van 100 vierkante meter in Voronesh, Rusland.

In opdracht van Fugro heeft Remtech in Montfoort een 160 vierkante meter grote tapestore opgeleverd

In samenwerking met ICTroom heeft Remtech een 36 vierkante meter grote ModuSec computerruimte geleverd aan Afval Energie Bedrijf. in Amsterdam

In opdracht van Lasent heeft Remtech een 50 vierkante meter grote room-inroom computerruimte geleverd aan ONVZ in Houten

Remtech Wethouder Raamsstr. 3d 4286 BV Almkerk T 0183 402277 E [email protected] I www.remtech.nl

op dit moment is de schatting dat minder dan 25 % van alle servers binnen de grootschalige markt wereldwijd ondergebracht is ‘in de cloud’. dat staat in schril contrast met de 100 % aandacht voor cloud computing in de vakpers en de it-wereld. die aandacht leidt ertoe dat veel organisaties zich afvragen of, en zo ja hoe ze iets moeten doen met cloud computing? dat is eigenlijk de verkeerde vraag. organisaties moeten zich afvragen wat de beste manieren zijn om gebruikers te voorzien van it-functionaliteit. en cloud computing biedt daarvoor zeker de nodige voordelen. Berend-Jan van Maanen is countrymanager bij Interoute Benelux

Weloverwogen en bewuste keuzes maken

2011 wordt het jaar van cloudconvergentie dcw december | management

Cloud computing staat sterk in de belangstel­ ling. Aansprekende partijen als Amazon en Google hebben zich op dit fenomeen gestort en er inmiddels ook commercieel succes mee. Toch laten de nuchtere cijfers zien dat cloud

36

Een cloudoplossing zorgt voor centralisatie en consolidatie van hardware naar een of twee grote datacenters.

computing nog aan het begin van de klassieke hype cycle staat. Daarin gaat het vooral om de beloften. Wie over cloud leest, leest over effi­ ciëntiewinst, kostenbesparingen, vereenvou­ digd beheer en andere voordelen. Maar bin­ nen afzienbare tijd wordt duidelijk dat het cloudconcept niet de gouden bergen biedt waarop we hopen. Dan zal de belangstelling naar verwachting even afnemen, maar zich uiteindelijk herstellen op een reëel niveau, doordat cloudtechnologie concrete voorde­ len biedt. Deze ontwikkeling zou best wel eens snel kunnen gaan, gezien het tempo waarin aan twee belangrijke voorwaarden van cloud computing wordt voldaan: bandbreedte en virtualisatie. De beschikbare bandbreedte blijft groeien, waarbij de prijzen dalen. Daar­ naast is virtualisatie in het datacenter nu ge­ meengoed.

def initie

Gartner definieert cloud computing als schaalbare en elastische IT-functionaliteit (IT-

enabled capabilities) die als een service aan klanten wordt geleverd met behulp van inter­ nettechnieken. Als belangrijke voordelen die in theorie te behalen zijn, noemt Gartner kos­ tenverlaging, eenvoudiger beheer en compli­ ancy, en benutting van externe expertise. Dit zijn juist de punten waar veel organisaties op dit moment in meer of mindere mate mee worstelen. Zij zien tegelijkertijd dat de kosten van bandbreedte drastisch dalen, terwijl de beschikbaarheid enorm toeneemt. Volgens recent onderzoek van TeleGeo­ graphica Research is de prijs van bandbreedte in de afgelopen vijf jaar elk jaar met een kwart gedaald. De groei in beschikbare bandbreedte is jaarlijks met maar liefst 40 % gestegen en virtualisatie met 35 %.

voordelen

Kostenbeheersing staat hoog op de agenda nu de economie tegenzit en investeringen vaak beperkt mogelijk zijn. Een cloudoplossing zorgt voor centralisatie en consolidatie van

f lexibiliteit

De hierboven genoemde voordelen van cloud computing leiden makkelijk tot de conclusie dat organisaties het concept snel moeten om­ armen om er ook van te profiteren. Maar die conclusie gaat voorbij aan het feit dat de ITsector zeer trendgevoelig is. Uit de CIO Agenda Study 2010 van Gartner blijkt dat virtualisatie in 2010 de hoogste prioriteit van CIO’s heeft, gevolgd door cloud computing en business intelligence. Het frappante is, dat de nummers 1 en 2 van dit jaar (virtualisatie en cloud computing) in 2009 niet eens de top 10 haalden. Business intelligence stond op nummer 1, gevolgd door service-oriented architectures en secu­ rity op een gedeelde tweede plaats. Deze zijn een jaar later al weer verdrongen naar respec­ tievelijk de derde, achtste en negende plaats. Deze uitkomsten maken duidelijk dat het moeilijk kiezen is voor een IT-afdeling. De prioriteit van vandaag kan morgen al weer anders zijn. Deze situatie dwingt organisaties

tot flexibiliteit. En het is wel duidelijk dat cloud computing daarbij kan helpen. Blijft de vraag welke keuzes een organisatie op dit punt moet maken.

public en private

Op dit moment zijn er in grote lijnen twee typen clouds te onderscheiden: de public cloud en de private of enterprise cloud. De public cloud is in principe voor iedereen via internet beschikbaar. De belangrijkste ken­ merken zijn de extreme schaalbaarheid, de generieke diensten die er te vinden zijn, de lage kosten door de enorme schaal en het principe van ‘best effort’. Het is niet onge­ woon dat een internetverbinding af en toe uit de lucht is of wat langzamer is dan normaal. De diensten die via de public cloud beschik­ baar zijn, zijn dan in de regel ook niet heel kritisch. Bij de private of enterprise cloud is het be­ drijfskritische karakter juist cruciaal. Beschik­ baarheid is een eerste vereiste, omdat de orga­

dcw december | management

hardware naar een of twee grote datacenters, waardoor er op allerlei vestigingen van een organisatie minder apparatuur nodig is. Deze centralisatie brengt meteen ook vereenvou­ digd beheer met zich mee. Het is niet langer nodig verspreide apparatuur over diverse sublocaties te controleren. Deze staat over­ zichtelijk opgesteld op een of eventueel op twee locaties. Verder zorgen centralisatie en consolidatie ook voor meer overzicht, wat de compliancy vereenvoudigt. Allerlei regels met betrekking tot opslag of toegang tot data (online of fy­ siek) zijn veel beter te controleren in een ge­ centraliseerde omgeving. Tot slot leggen cloudleveranciers zich volledig toe op infor­ matieontsluiting. Daardoor bouwen ze veel expertise op verschillende terreinen op, zoals beveiliging of efficiënt stroomverbruik. Dat is voor individuele organisaties moeilijker door­ dat ze meestal niet de middelen en de schaal hebben om kennis op te bouwen op alle rele­ vante terreinen.

37

cloud in de praktijk

nisatie anders stil staat en bijvoorbeeld geen klanten meer te woord kan staan, orders kan boeken of productieactiviteiten kan uitvoe­ ren. De private cloud blijft schaalbaar, zij het minder dan de public cloud en is ook kost­ baarder. Daarentegen is compliancy goed te organiseren en kan een organisatie maatwerk inrichten om de cloud aan te passen aan de specifieke eisen en wensen.

dcw december | management

keuzes

38

In dit verband zal een organisatie zich niet moeten afvragen of zij moet kiezen voor een private of public cloud. Daar gaat het in es­ sentie niet om. Het gaat erom welke dienst de organisatie onder welke voorwaarden aan eindgebruikers wil bieden. Hoe bedrijfskri­ tisch is die dienst? In welke mate speelt com­ pliancy een belangrijke rol? Is beschikbaar­ heid cruciaal of is ‘best effort’ ook goed? De antwoorden op die vragen bepalen in hoge mate voor welk model een organisatie kiest. Het is duidelijk dat een generieke dienst als e-mail of agenda eenvoudiger in een public cloud is onder te brengen dan een complexe ERP-omgeving, zware e-commercesite of HRM-systeen. Bij het laatste spelen zoveel bedrijfsspecifieke aspecten een rol en is de be­ schikbaarheid zo cruciaal, dat een enterprise cloud meer voor de hand ligt. Overigens is de kans groot dat deze twee va­ rianten in 2011 steeds dichter naar elkaar toe groeien. Het resultaat is dan een hybride cloud

die de kostenvoordelen en flexibiliteit van de public cloud combineert met de controle en tuningmogelijkheden van de private cloud.

trends

Tot nu toe zijn het vooral de datagerelateerde diensten die profiteren van cloudtechnologie. Het ligt voor de hand dat het daar niet bij blijft. De afgelopen jaren hebben sterk in het teken gestaan van convergentie van netwer­ ken, waarbij data en spraak via hetzelfde IPnetwerk af te handelen zijn. Steeds meer orga­ nisaties maken nu gebruik van deze convergente netwerken. Bovendien groeit er een generatie op, die ge­ wend is om via andere apparatuur dan de te­ lefoon mondeling te communiceren. Applica­ ties als de Office Communication Server van Microsoft stimuleren deze ontwikkeling nog verder. Een en ander betekent dat ook spraak­ communicatie steeds meer ‘in de cloud’ mo­ gelijk is en dat spraak dezelfde schaal- en kos­ tenvoordelen ervaart als datacommunicatie. Verder zal de beschikbare bandbreedte voor­ lopig blijven groeien en komt er voorlopig ook geen eind aan de prijsdaling. Dat bete­ kent dat cloud computing de wind in de rug heeft. Niettemin is het voor elke organisatie van belang om op dit terrein weloverwogen en bewuste keuzes te maken. Dan is de kans op het optimaal benutten van alle voordelen het grootst. ■

Het van oorsprong Duitse opinieonder­ zoeksbureau YouGov is actief in NoordAmerika, Europa en de Golfregio. De circa 480 medewerkers voeren markt- en opi­ nieonderzoek uit voor grote bedrijven in verschillende sectoren. Door groei in klanten en onderzoeksprojecten sloot de bestaande IT-infrastructuur van YouGov steeds minder aan bij de eisen vanuit de organisatie. Het bureau zocht naar een manier om zowel de beveiliging als de be­ schikbaarheid te verbeteren. Ook het de­ len van informatie tussen de verschillende wereldwijde vestigingen was voor YouGov een belangrijk aandachtspunt. Het onderzoeksbureau besloot tot het mi­ greren van al zijn data en applicaties naar een virtuele omgeving bij Interoute. You­ Gov maakt gebruik van vijf servers die met VMware gevirtualiseerd zijn. Daar­ naast richtte Interoute een San (storage area network) in. Een belangrijk onderdeel van de infra­ structuur is het platform voor opinieon­ derzoek.Voor goed onderzoek is beschik­ baarheid – ook bij pieken – een belangrijke voorwaarde. Door de flexibili­ teit in capaciteit in het datacenter van In­ teroute is extra capaciteit makkelijk dyna­ misch toe te voegen en later weer uit te schakelen. Dat sluit aan bij de cloudbena­ dering die voorziet in dynamisch op- en neerschalen bij pieken en dalen. Dit is vooral van belang voor organisaties die re­ gelmatig met piekbelastingen te maken hebben, zoals e-commerce­organisaties, ticketingbureaus en onderzoeksbureaus.

De private cloud blijft schaalbaar, zij het minder dan de public cloud en is ook kostbaarder.

GET IN CONTROL

Varicontrol 1.0: Hoe u met een slimme monitoringsoplossing data kunt omzetten in kennis Kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) als luchtvochtigheid, temperatuur

Varicontrol 1.0 is een geïntegreerd systeem voor het bewaken van alle

en energieverbruik worden vaak door verschillende individuele systemen

infrastructurele datacenterindicatoren.

gemeten, waardoor een datacenter zeer complex te beheren kan zijn.

Open structuur maakt eenvoudige integratie met Building Management Systems mogelijk.

Minkels lanceert daarom Varicontrol 1.0, een geïntegreerd

Real-time PUE visualisatie.

datacenterbeheersysteem waarin de lokale intelligentie van individuele

Gebruiksvriendelijke user interface.

systemen samengebracht wordt.

www.minkels.com/varicontrol

Varicontrol 1.0 bouwt voort op de uitgebreide ervaring van Minkels op

Neem contact met ons op als u wilt weten hoe Varicontrol 1.0. u

het gebied van datacenterinfrastructuur en kennis van de specifieke

kan helpen operational excellence te realiseren in uw dagelijkse

behoeften van datacenterbeheerders.

datacenteroperaties.

A N A E G I D E C O M PA N Y

WWW.MI N KELS.COM • I N FO@MI N KELS.COM • TEL. 0413-311 100

Word lid van DatacenterWorks mail uw persoonsgegevens naar [email protected] en ontvang het magazine datacenterworks gratis

Schneider Electric koopt Uniflair Schneider Electric kondigt de overname aan van het Italiaanse Uniflair, een leverancier van oplossingen voor precisiekoeling en modulaire vloe­ ren voor datacenters en telecommunicatieapplicaties. Het bedrijf heeft hier een overeenkomst voor gesloten. Met de overname wil Schneider Electric zijn positie in de Europese markt voor datacenterkoeling ver­ stevigen. Het productportfolio van Uniflair wordt toegevoegd aan het portfolio van Schneider Electric, waardoor klanten een groter aanbod aan koelop­ lossingen aangeboden krijgt. Daarnaast krijgt het bedrijf kennis op het gebied van ontwerp en techniek en een ‘build to order’-model voor be­ drijfskritische applicaties in handen. De transactie wordt naar verwach­ ting in het eerste kwartaal van 2011 afgerond. De overname moet nog door de autoriteiten worden goedgekeurd. ■

Datacenter TelecityGroup krijgt AMS-IX-certificering TelecityGroup heeft van Amsterdam Internet Exchange het ‘AMS-IX certified datacenter’-keurmerk ontvangen voor zijn Amstel Business Park datacenter. De certificering van Amstel Business Park volgt op de succesvolle realisatie van de AMS-IX’s allereerste extensielocatie in dit datacenter in september 2010. In april 2010 werd TelecityGroup al door AMS-IX gecertificeerd voor zijn datacenter in Amsterdam Zuid-Oost. AMS-IX ontwikkelde zijn eigen keurmerk om aan partijen uit binnenen buitenland die willen aansluiten op het populaire internetknooppunt, een objectief oordeel te kunnen geven over de verschillende datacenters in Nederland waar directe aansluiting mogelijk is.Vanwege omgevings­ factoren (onder andere bebouwingsdichtheid en locatie ten opzicht van de zeespiegel), die alleen gelden voor de Nederlandse datacentermarkt, zijn internationale standaarden als de Amerikaanse Tier-indeling in Ne­ derland niet volledig van toepassing. ■

Het Nederlandse bedrijf LeaseWeb, een van de grootste Europese aan­ bieders van geavanceerde hostinginfrastructuur, heeft vandaag bekend gemaakt dat het zijn eerste datacenter in de Verenigde Staten zal openen. De opening van het datacenter is onderdeel van een programma om de internationale aanwezigheid uit te breiden. Het datacenter – LeaseWebs eerste locatie buiten Europa – zal begin volgend jaar worden geopend in Manassas (Virginia) en zal zowel be­ staande als nieuwe klanten bedienen. Managing director Con Zwin­ kels van LeaseWeb heeft bevestigd dat een aantal bestaande klanten van LeaseWeb al een overeenkomst voor het gebruik van het nieuwe datacenter heeft getekend. “De concurrentie op de Amerikaanse hos­ tingmarkt is hevig”, licht hij toe, “maar we verwachten dat het nieuwe datacenter zeer aantrekkelijk zal zijn voor veel van onze klanten die wereldwijd actief zijn en die in Amerika dezelfde hostingdiensten en bandbreedte willen hebben als we nu in Europa leveren. Sommige klan­ ten hebben zelfs al een overeenkomst voor het gebruik van het nieuwe datacenter getekend.” Zwinkels kondigde aan dat het Amerikaanse datacenter de eerste stap is in een serie nieuwe activiteiten waarmee LeaseWeb volgend jaar zijn

wereldwijde aanwezigheid zal uitbreiden. “We zijn van plan ons aandeel in de wereldwijde hostingmarkt flink uit te breiden om onze klanten zo overal ter wereld dezelfde hoogwaardige data-infrastructuurvoorzienin­ gen en technisch geavanceerde hostingproducten en -diensten te kun­ nen bieden.” ■

dcw december | nieuws

LeaseWeb opent datacenter in Verenigde Staten

41

APC EcoBreeze vermindert energiegebruik datacenters APC by Schneider Electric introduceert EcoBreeze, een koeloplossing waarmee lucht in datacenters op verschillende manieren wordt gekoeld. Voor het koelen van de lucht maakt EcoBreeze gebruik van zowel airto-air als indirecte verdamping. Bij de air-to-air-warmtewisseling wordt warme lucht die afkomstig is van ict-apparatuur door EC-ventilatoren (electronically commutated) naar binnen gezogen en langs interne ka­ nalen van de verdampingskoeler geleid. De gekoelde lucht wordt via een koelspiraal terug in het datacenter gebracht. Als de buitentemperatuur niet koel genoeg is voor de air-to-air-warm­ tewisseling, dan wordt de warme lucht gekoeld door indirecte ver­ damping. Daarbij wordt water in de kanalen aan de buitenkant van de warmtewisselaar verdampt. EcoBreeze kan vrij schakelen tussen deze twee methoden. Beide koelingsfuncties maken maximaal gebruik van de buitenlucht, zodat het systeem, ongeacht de buitentemperatuur, het efficiëntste pad kiest. Losse modules van 50 kW zijn vanaf 2011 afzon­ derlijk verkrijgbaar en te bundelen tot groepen van vier modules (200 kW) of acht modules (400 kW). Dankzij deze schaalbaarheid kunnen datacenters alleen de modules aanschaffen waaraan ze op dat moment behoefte hebben. Ook zorgt de modulariteit voor constante beschik­ baarheid, zelfs tijdens onderhoudsbeurten. Omdat EcoBreeze buiten het gebouw wordt geïnstalleerd, hoeven datacenters geen vloerruimte in het gebouw op te offeren. ■

advertentie

OPTIMALISEER HET BEHEER VAN UW STEEDS COMPLEXER WORDENDE OMGEVING

• Beheren, automatiseren en optimaliseren van IT Operations en het

automatiseren van “IT Housekeeping” taken met Dollar Universe® & UniJob®

• Monitoring en Performance & Capacity management met Sysload®

ORSYP is een onafhankelijke leverancier van operationele IT-beheeroplossingen, die klanten helpen hun IT-dienstverlening op tijd aan te bieden. ORSYP heeft hoofdkantoren in Parijs, Boston en Hong Kong. ORSYP groeit al meer dan 20 jaar en heeft circa 1400 grote klanten. De software van ORSYP omvat Enterprise Job Scheduling, IT Automation, Performance and Capacity Management alsmede ITSM consulting services, stuk voor stuk voorbeelden van betrouwbaarheid die zich hebben bewezen in 's werelds meest veeleisende fysieke en virtuele omgevingen.

www.orsyp.com

PDU's beheren met iPhone-app Brocade introduceert switches voor de cloud Brocade introduceert de VDX 6720 datacenter switch. Deze 10 GbEswitches zijn ontwikkeld voor gevirtualiseerde en voor de cloud in­ gerichte datacenters. De switches maken het mogelijk toegangs- en aggregatienetwerklagen samen te voegen tot een multipathnetwerk. Hierdoor krijgen virtuele machines volgens Brocade meer mobiliteit, waardoor flexibelere netwerken worden gecreëerd en het beheer van grotere omgevingen eenvoudiger moet worden. De switches komen beschikbaar in zowel een 1U- als 2U-model. Het 1U-model krijgt 24 poorten en het 2U-model 60. De poorten zijn schaalbaar, waarbij de hoeveelheid poorten via een pay-per-use-model wordt opgeschaald. De switches zijn geschikt voor alle type data- en storageverkeer en ondersteunen servers, hyporvisers en storage-omge­ vingen van andere leveranciers. ■

Avocent datcenterplanner helpt bij datacenteroptimalisatie Emerson Network Power introduceert Avocent datacenterplanner, een softwareoplossing die het visueel plannen en beheren van de infrastruc­ tuur voor datacenteroptimalisatie mogelijk maakt. Avocent datacenterplanner is een upgrade van de vroegere Avocent mergepoint 0nfrastructure explorer. De software geeft inzicht in de lo­ catie, huidige capaciteit van het datacenter en voorspelde groei van alle apparatuur en randapparaten. Hierdoor moet de software helpen bij het beheren van datacenters. In de oplossing is een aantal functies nieuw en andere zijn verbeterd. Voorbeelden zijn vereenvoudigde interfaces en sjablonen waarmee de gebruiker efficiënt planningen en wijzigingen in datacenters kan doorvoeren. Zo is de interface drag-and-drop en biedt de mogelijkheid meerdere overzichten op één scherm te bekijken. Ook wordt inzicht gegeven in lopende projecten voor alle bedrijfsonderdelen voor en is er de mogelijkheid de gevolgen van wijzigingen te zien voordat deze plaatshebben. Daarnaast kunnen met voorkeursinstellingen de grafische overzichten worden bijgewerkt zodra een apparaat wordt geïnstalleerd, verwijderd of verplaatst binnen de infrastructuur. De modelleerfunctie heeft ook een bibliotheek van apparaatsymbolen, waarin alle belangrijke informa­ tie van de fabrikant is opgenomen.. ■

Raritan kondigt de beschikbaarheid aan van zijn PowerIQ iPhoneapplicatie waarmee datacentermanagers realtime de stroombelasting en de PDU’s (power distribution units) in de gaten kunnen houden. De gratis applicatie maakt het mogelijk de gegevens die worden verzameld door de PowerIQ-beheersoftware van Raritan te benaderen van een iPhone, iPad of iPod Touch. Daarbij worden ook geavanceerde functies, zoals roterende schermen en ‘pinch zoom’, ondersteund. Raritans PowerIQ iPhone-appli­ catie is beschikbaar voor Appleapparatuur met aan boord iOS versie 3.1 of hoger en kan worden gedownload via de Apple iTunes Store. ■

advertentie

De Multimaster-Technologie Modulaire UPS oplossingen

10 – 20 kW Module met geïntegreerde Decentrale Parallel Architectuur

Voordelen • Schaalbaar (tot 120kW per rack) • Flexibele batterij-configuratie • Minimale bedrijfskosten • In normaal bedrijf veilig uitbreidbaar

Technische Details • THDi <  3 % • Ingangsvermogensfactor >  0.99 • Efficiency tot 95.5 % • 100 % actief vermogen bij cos  1 • Vermogensdichte 272 kW/m2

Newave UPS Systems B.V. [email protected] / www.newaveups.nl

Personalia siemon benoemt accountmanager voor benelux

Siemon, leverancier van netwerkinfrastructuur, heeft René Proost aangesteld als accountmanager voor de Benelux. Als accountma­ nager gaat Proost zich richten op eindgebruikers en systeeminte­ grators in verschillende belangrijke verticale markten. Hieronder vallen onder meer datacenters en gestructureerde kantoorbeka­ beling. Proost was voorheen werkzaam bij Forehand, de distributeur van Siemon op de Nederlandse markt gespecialiseerd in netwerkinfra­ structuren en aanverwante productlijnen. Bij Forehand was Proost infrastructuurconsultant voor de eindgebruikersmarkt en adviseerde hij organisaties in de verticale markten binnen de sectoren financiën, gezondheidszorg, industrie en overheid over infrastructuur en netwerkplanning. ■

vaultex trekt projectmanager en accountmanager aan

Vaultex, specialist in advisering, ontwerp, realisatie en projectbege­ leiding voor datacenterinfrastructuur, heeft twee nieuwe medewer­ kers in dienst genomen voor zijn vestiging in Nederland. Bart van Spaandonk gaat aan de slag als projectmanager en Peter van den Broek (foto links) wordt actief als accountmanager.

Van Spaandonk is vanaf 2003 bij Convencience Food Systems actief geweest als international projectmanager. Hiervoor werkte hij als projectmanager en in diversie logistieke functies bij verschillende bedrijven, zoals Koninklijke Verhulst Luchtbehandeling en Stork.Van den Broek is voorheen werkzaam geweest als accountmanager beheer en hosting managed services bij ict-dienstverlener Cta.Van 1999 tot 2007 werkte Van den Broek in verschillende functies bij Rabobank Nederland. ■

Rittal introduceert PMC 12 ups-reeks Rittal heeft een nieuwe reeks PMC 12 ups-systemen geïntroduceerd. De systemen beschikken over een dubbele conversietechniek waarmee zij als basis kunnen dienen voor een optimale stroomtoevoer naar alle verbonden ladingen. De systemen worden geleverd in maten van 1, 2, 3, 4,5 en 6 kVA. De 1, 2 en 3 kVA-versies beschikken over een interne batterijen en de 4,5 en 6 kVA over externe batterijen. De 4,5 en 6 kVA-versie kunnen paral­ lel worden geïnstalleerd om extra stroom en flexibiliteit te verkrijgen. Hierdoor kan een vermogen van 12 kVA worden bereikt. ■

advertentie

Integraal technisch advies en projectmanagement - - - - - -

Projectmanagement en bouwbegeleiding; Ontwerp en technisch advies bouw en installaties; Beheer en onderhoud; Energieoptimalisatie; Beschikbaarheid en EUE berekening; Nieuwbouw, uitbreiding en opwaardering.

Ontwerp, technisch advies en projectmanagement De Vlieg Techniek BV is verantwoordelijk en betrokken bij tal van opwaardering, uitbreiding en nieuwbouwprojecten van computerruimtes en datacenters. De Vlieg Techniek BV beschikt over een omvangrijke lijst van aantoonbare referenties op het vlak van hoge vertrouwelijkheid, hoge beschikbaarheid en zeer goede energie efficiency. Onze ervaringen gaan van 2 tot 1.700 racks, van 6 kW tot 20 MW, van TIER 1 tot TIER 3+ en een eigen realisatie van een TIER 3 datacenter met een EUE van 1,14. ISO-9001, 14001, 27001 gecertificeerd en 100% onafhankelijk Als volstrekt merk en leverancier onafhankelijk adviseur is De Vlieg Techniek BV ISO-9001, ISO-14001 en ISO-27001 gecertificeerd. Dit betekent dat de borging van de kwaliteit en de informatiebeveiliging op een gestandaardiseerde en gecertificeerde wijze wordt uitgevoerd. Vanuit de ISO-14001 (milieu) certificering is een zo energie-efficiënt en duurzaam datacenter (groen) een vanzelfsprekende invulling. DE VLIEG TECHNIEK

Voor verdere kennismaking en unieke case studies: Bezoek onze website www.devlieg.nl of bel met Rik Vos op 030-2238690.

D T

De paradox van stroomvretende datacenters in een groene wereld, draadloze netwerken in ziekenhuizen en industrie en BIM (building information modeling). Dat zijn opvallende onderwerpen uit het tweemaandelijkse Bicsi News Magazine, dat zowel leden als niet-leden kunnen lezen op http://www.bicsi.org. In deze bijdrage een impressie van de artikelen uit Bicsi News en een link naar Nederlandse nieuwsfeiten. Peter Gloudemans is directeur/eigenaar van AddIT Benelux en nauw betrokken bij de ontwikkeling van Bicsi.

Onverenigbare paradox in Bicsi News

Draadloze netwerken in industrie en ziekenhuizen

Na een periode van argwaan over de toepassing van draadloze net­ werken in industrie en ziekenhuizen, vanwege signaalverstoring en onvoldoende beveiliging van gevoelige informatie, keren de voor­ delen het tij. In het Bicsi News Magazine behandelt Bill Wotruba, director networking & connectivity products bij Belden, de voor- en nadelen van Wlan’s in de industrie. Hoewel niet voor elke fabriek ge­ schikt kunnen draadloze netwerken in veel gevallen productieproces­ sen tegen veel lagere kosten helpen stroomlijnen dan via een bekabeld netwerk. Uiteraard moet dit vooraf goed worden getest en gepland. Terwijl Wotruba nog pleit voor een mix van bekabeling in de back­ bone en draadloos naar de werkplek (ook industrieel), verkoopt zijn werkgever Belden de Wlan-techniek en patenten van Trapeze Net­ works aan Juniper. Blijkbaar heeft netwerkspecialist Juniper meer oog voor de successen van Trapeze, die onlangs nog de academische zie­ kenhuizen Vumc en VU Brussel van een nieuw Wlan hebben voor­

zien. Meer informatie over het ontwerpen van draadloze netwerken voor ziekenhuizen is te vinden in Bicsi News Magazine.

Building information modelling

Voor netwerkadviseurs en -installateurs lijken BIM (building infor­ mation modelling) en datacenters op het eerste gezicht misschien wei­ nig met elkaar te maken te hebben. Die schijn bedriegt, omdat BIM een nieuwe manier is om gebouwen en alles wat daarbij hoort te ont­ werpen en dat ontwerp vervolgens met alle betrokken projectpartners te communiceren. Dus ook met de installateurs en ict-leveranciers. De RCDD’s Dennis Manes en Dave Pomierski voorspellen dat BIM een zodanig grote vlucht neemt dat niemand het gebruik van de bij­ behorende ontwerptools meer kan negeren. Volgens hen maakt BIM veel gedetailleerder ontwerpen mogelijk, verbetert het de samenwer­ king in projecten, bespaart het geld en helpt het kostbare fouten te voorkomen. Ten slotte biedt het opdrachtgevers, dus klanten, veel voordeel in de exploitatieperiode. Is Nederland daar ook al mee bezig? Jazeker, getuige de vele recente publicaties over met BIM innoverende architecten, aannemers en in­ stallateurs, loopt Nederland vooraan in die ontwikkelingen mee. Voor meer informatie over Bicsi en de lidmaatschapvoordelen kunt u terecht bij: Joop Ierschot, RCDD, Benelux Country Chair, via: [email protected] Gertjan Roozeboom, RCDD, via: [email protected]

Gertjan Roozeboom

dcw december | bicsi

Het lijkt een onverenigbare paradox: stroomvretende datacenters en onze behoefte aan een groenere wereld. Volgens datacenterconsultant Robert McFarlane ligt de sleutel tot energiebesparing in de koeling. Daarom bespreekt hij in zijn artikel ‘Strategy & development’ de be­ langrijkste richtlijnen uit de Bicsi 002-2010 Data Center Design and Implementation Best Practices om het stroomverbruik van datacen­ ters drastisch te verlagen. Een aanrader voor zowel adviseurs, instal­ lateurs als opdrachtgevers. Zijn ze daar alleen in de Verenigde Staten mee bezig of ook in onze lage landen? Dat laatste is zeker het geval, want DatacenterWorks van oktober belichtte al de energiezuinige EcoServers die Hyves gebruikt en de Nederlandse betrokkenheid bij het onderzoeksproject Fit4Green. Verder heeft HP Labs onlangs een onderzoek verricht en een rapport gepubliceerd over de mogelijkheden datacenters op koeienmest te la­ ten draaien. Dat klinkt misschien vies, maar de synergie van goedko­ pe grondprijzen en groene energie kan wel eens erg interessant zijn.

45 Joop Ierschot

trends in de datacentermarkt zijn net als die in andere branches onderhevig aan een golfbeweging. het begint met een of twee partijen die een thema benoemen, andere bedrijven haken aan, het geluid neemt toe en bereikt een top. hierna zwakt de aandacht af – meestal onder invloed van een nieuwe opkomende trend – om soms helemaal van het strijdtoneel te verdwijnen. vaker komt het na enige tijd in aangepaste vorm opnieuw naar voren. Alexandra Schless is algemeen directeur van TelecityGroup Nederland

It’s all about the people… Met deze wetenschap in het achterhoofd was ik dan ook blij dat binnen een paar weken na mijn keynote met de titel ‘It’s all about the people behind the infrastructure’ en op de Dutch Datacenter & Hosting Summit het onderwerp ‘mens’ ook vanuit de branche bijval kreeg. Het bewijst in mijn ogen dat we in onze branche de weg naar volwassenheid hebben ingeslagen.

dcw december | column

Een kleine terugblik op de afgelopen tien jaar levert een hele serie aan datacentertrends op. Eerst draaide het om nieuwbouw, beveiliging en het binnenhalen van zoveel mogelijk carriers. Daarna leek beschikbaarheid van stroom een heikel punt, maar na het uiteenspatten van de dotcom-zeepbel sloeg het sentiment om naar efficiënte inzet van bestaande middelen. Pas onder invloed van ontwikkelingen in de hardware – met exponentiële toename van de prestaties en het energiegebruik – en de opmars van internet­ activiteiten vanuit ‘traditionele’ marktsectoren ontstond vervolgens de noodzaak voor nieuwe datacenters.

46

Voor onze branche een kans om met alle ‘lessons learned’ en nieuwe technologieën in te spelen op de groeiende maatschappelijke bezorgdheid over ‘ons’ energiegebruik. De bekendmaking van de nieuwe richtlijnen voor datacenters van de gemeente Amsterdam was daarin een mijlpaal (ook voor ons met de opening van ons vierde datacenter Amstel Business Park, dat als eerste aan die richt­ lijnen voldeed). Anno 2010 is energie-efficiëntie door initiatieven als de Code of Conduct for Datacenters en de Nederlandse MJA (Meerjarenafspraak) voor de meeste datacenterleveranciers standaard geworden. En laten we dan nu gaan kijken naar een onderwerp dat in al het technologiegeweld in mijn ogen te lang onderbelicht is gebleven, namelijk dat van de mens in de wereld van techniek. Want na alle optimalisatieprocessen blijkt in veel hightechomgevingen niet de apparatuur, maar de mens bepalend. Journalist Malcom Gladwell zocht voor zijn bestseller ‘Outliers’ bijvoorbeeld uit dat grote vlieg­ rampen vaak het resultaat zijn van een serie van verkeerde beslissingen volgend op een storend, maar niet direct levensbedreigend technisch mankement. Juist ingrijpen van de bemanning had in veel gevallen de uiteindelijke ramp kunnen voorkomen. Ik denk dat u het met me eens bent dat dit scenario ook in de ict en datacenters herkenbaar is. Zonder de mens ‘doet’ de techniek nog niets. Vanuit TelecityGroup maken wij ons er sterk voor dat ‘de mens’ binnen de branche in 2011 de aandacht gaat krijgen die hij (of zij) verdient. Want ook in deze tijden van cloud computing zijn de woorden van John F. Kennedy onverminderd van toepassing: “Man is still the most extraordinary computer of all”.

DatacenterWorks ook onlinekernkwaliteiten Duurzaamheidnu en energiebesparing

Lasent bouwt datacenter Hoogheemraadschap

computerruimte- en datacenterspecialist lasent gaat voor hoogheemraadschap hollands noorderkwartier het datacenter in het nieuwe gebouw uitvoeren. het noord-hollandse waterschap verhuist in het voorjaar van 2011 van de huidige drie werklocaties naar een nieuw kantoor in heerhugowaard. Hans Vandam is freelancejournalist

Duurzaamheid en energiebesparing zijn herkenbaar voor het nieuwe onderkomen van het hoogheemraadschap. Dat zijn ook de kernkwaliteiten van het nieuwe datacenter. In de bedrijfsvoering van het hoogheemraadschap speelt, zoals in alle moderne bedrijven, automatisering een grote rol. De invoering van een flexwerkconcept voor 600 kantoormedewerkers in de nieuwe behuizing maar ook de geautomatiseerde waterbeheerstaken (rioolzuiveringen, bediening gemalen en stuwen, et cetera) stellen hoge eisen aan de informatie- en communicatietechnologie van het hoogheemraadschap. Uiteraard gelden die eisen ook voor de condities waaronder de systemen en data worden beheerd (datacenter).

verwarmen kantoor

96 kW N+1. Na aanpassing van het beschikbaar elektrisch vermogen is zelfs een groei mogelijk tot 144 kW N+1. Er zal worden gestart met het in gebruik nemen van zestien stuks 19-inch kasten en drie computerairconditioners. Ook zal Lasent een deel van de elektrotechnische installatie en de verhoogde computervloer leveren.

samenwerking

Het hoogheemraadschap werkt in de dagelijkse praktijk veel samen met partners (gemeentes, provincie, belangenorganisaties, et cetera). Ook bij het ontwerp van het datacenter wordt die samenwerkingsmogelijkheid zichtbaar. Bij het ontwerp van het datacenter is er ruimte gereserveerd voor housing en hosting van hardware ten behoeve van andere semioverheidsinstellingen zoals omliggende gemeentes.

Het nieuwe gebouw van het hoogheemraadschap kenmerkt zich door specifieke kwaliteiten op gebied van duurzaamheid en energiebesparing. Ook het datacenter dat Lasent creëert, voldoet aan deze kwaliteiten. De door het datacenter gecreëerde warmte wordt in een bron onder de grond opgeslagen en gebruikt voor het verwarmen van het kantoor. Lasent levert het hoogheemraadschap een ‘koude/warme-straat’-oplossing met een startvermogen van 48 kW N+1 welke uitbreidbaar is tot

Kijk voor alle artikelen en het laatste nieuws op www.datacenterworks.nl

De door het datacenter gecreëerde warmte wordt in een bron onder de datacentervideo’s grond opgeslagen (En voor op www.youtube.com/user/DatacenterWorks) en gebruikt voor het verwarmen van het kantoor.

Duurzaamheid en energiebesparing kernkwaliteiten

Lasent bouwt datacenter Hoogheemraadschap

computerruimte- en datacenterspecialist lasent gaat voor hoogheemraadschap hollands noorderkwartier het datacenter in het nieuwe gebouw uitvoeren. het noord-hollandse waterschap verhuist in het voorjaar van 2011 van de huidige drie werklocaties naar een nieuw kantoor in heerhugowaard. Hans Vandam is freelancejournalist

Duurzaamheid en energiebesparing zijn herkenbaar voor het nieuwe onderkomen van het hoogheemraadschap. Dat zijn ook de kernkwaliteiten van het nieuwe datacenter.

dcw december | praktijk

In de bedrijfsvoering van het hoogheemraadschap speelt, zoals in alle moderne bedrijven, automatisering een grote rol. De invoering van een flexwerkconcept voor 600 kantoormedewerkers in de nieuwe behuizing maar ook de geautomatiseerde waterbeheerstaken (rioolzuiveringen, bediening gemalen en stuwen, et cetera) stellen hoge eisen aan de informatie- en communicatietechnologie van het hoogheemraadschap. Uiteraard gelden die eisen ook voor de condities waaronder de systemen en data worden beheerd (datacenter).

48

verwarmen kantoor

Het nieuwe gebouw van het hoogheemraadschap kenmerkt zich door specifieke kwaliteiten op gebied van duurzaamheid en energiebesparing. Ook het datacenter dat Lasent creëert, voldoet aan deze kwaliteiten. De door het datacenter gecreëerde warmte wordt in een bron onder de grond opgeslagen en gebruikt voor het verwarmen van het kantoor. Lasent levert het hoogheemraadschap een ‘koude/warme-straat’-oplossing met een startvermogen van 48 kW N+1 welke uitbreidbaar is tot

De door het datacenter gecreëerde warmte wordt in een bron onder de grond opgeslagen en gebruikt voor het verwarmen van het kantoor.

96 kW N+1. Na aanpassing van het beschikbaar elektrisch vermogen is zelfs een groei mogelijk tot 144 kW N+1. Er zal worden gestart met het in gebruik nemen van zestien stuks 19-inch kasten en drie computerairconditioners. Ook zal Lasent een deel van de elektrotechnische installatie en de verhoogde computervloer leveren.

samenwerking

Het hoogheemraadschap werkt in de dagelijkse praktijk veel samen met partners (gemeentes, provincie, belangenorganisaties, et cetera). Ook bij het ontwerp van het datacenter wordt die samenwerkingsmogelijkheid zichtbaar. Bij het ontwerp van het datacenter is er ruimte gereserveerd voor housing en hosting van hardware ten behoeve van andere semioverheidsinstellingen zoals omliggende gemeentes.

Meer klantwaarde realiseren begint met beter luisteren. (En meestal is dat ook beter voor uw portemonnee)

Goed luisteren is volgens ons essentieel bij ICT-projecten. Dan lever je pas echt oplossingen waar een opdrachtgever behoefte aan heeft. Ook dat maakt de mensen van Sogeti tot ideale partners. Of het nu gaat om ontwerpen, bouwen, implementeren of beheren. In testen en architectuur lopen wij door onze aanpak zelfs voorop. Sogeti kan opdrachtgevers in alle sectoren verder helpen. Voor vandaag, morgen en overmorgen. Dankzij mensen met Passie voor ICT.

sogeti.nl

Staat voor resultaat.

Nu kunt u datacenters efficiënt ontwerpen op basis van ¤70 miljoen aan onderzoek cture rchite ved A y, ro p c Im ien An h-Effic for Hig nsity e -D h Hig entres Data C

rgy Ene ting Centres n e ta lem Imp ient Da Effic

ow Row The Advantages of ing oolling Coo and Rack-Oriented Architectures for Data Centres

Deploy in Zones g Higgh-D Densit in y Data C a Low-Densit entre y

Pow Cap er an d for acity M Cool in Dat a C anag g e ent res ment

White Paper #130

White

aper

ite P

Wh

Paper

White

#130

Paper

#130

#130

Wh

ite

“Implementing Energy Efficient Data Centres”

White Paper nr. 126

White Paper nr. 114

51

¤

00

“An Improved Architecture Architectur f High-Efficiency, Hi h Effi i for High-Density Data Centres”

GRATIS!

94 GRATIS!

¤

00

Pap

er #

150

“The Advantages of Row and Rack-Oriented Cooling Architectures for Data Centres”

“Deploying High-Density Zones in a Low-Density Data Centre”

“Power and Cooling Capacity Management for Data Centres”

White Paper nr. 130

White Paper nr. 134

White Paper nr. 150

67

¤

00

GRATIS!

90 GRATIS!

¤

00

17700 GRATIS!

¤

Download GRATIS whitepapers van APC om de meest voorkomende fouten bij het plannen van IT-stroomvoorziening en –koeling te voorkomen Zorg dat u beschikt over een plan voor uw datacenter. We hebben duizenden klanten gesproken, van Baltimore tot Beijing, en hebben de goede, minder goede en ook slechte maatregelen gezien die klanten troffen bij de planning van hun datacenter. In veel gevallen was er door omzetvermindering en bezuinigingen helemaal geen plan. Krijg antwoorden op uw vragen en voorkom toekomstige problemen. Weten u en uw personeel wat de tien belangrijkste fouten zijn die u moet vermijden? De gemakkelijkste manier om koeling te verbeteren zonder dat het u iets kost? U vindt deze antwoorden en meer in onze nieuwste verzameling whitepapers. Profiteer vandaag van onze waardevolle onderzoeken en bespaar uzelf onkosten en problemen in de toekomst.

Download binnen 30 dagen GRATIS uw white paper(s) en maak kans op een iPad™! Kijk op onze website op www.apc.com/promo en gebruik toegangscode 74409t Tel 0800 020 3244 • Fax 0347 325225 © 2010 Schneider Electric, Alle rechten voorbehouden. Schneider Electric en EcoStruxure zijn het eigendom van Schneider Electric of van gelieerde bedrijven in de Verenigde Staten en in andere landen. e-mail: [email protected] • Schneider Electric, North American Operating Division, 1415 S. Roselle Road, Palatine, IL 60067, Tel: 847-397-2600 • www.schneider-electric.us/about-us/brands • 998-2599