Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN
Palliatieteam midden nederland • 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners • Allerlei disciplines • Vragen over inhoud en techniek maar ook over eigen dilemma’s. • Nummer 088-7555555
Keuzes rond het levenseinde • Wel of niet behandelen, tot hoever en met welk doel? • Palliatieve sedatie • Euthanasie • Waardig levenseinde in eigen hand bv stoppen met eten en drinken
Keuzes rond het levenseinde Valt er iets te kiezen? • • • •
Wanneer wil ik overlijden? Waar wil ik overlijden? Hoe wil ik overlijden? Wie verwoordt mijn wensen als ik het zelf niet meer kan?
4. Waar ?
5 -->
5
Valt er iets te kiezen? Wat wil ik nog aan behandelingen en wat wil ik niet meer? – Reanimeren – Opname op IC afdeling – Beademing – Opereren – Ingewikkelde onderzoeken – Chemokuren
Wie beslist? De patiënt of de arts?
Wie beslist, de arts of de patiënt? Gewenst (patient)
+
-
+
+
-
-
-
-
Medisch zinvol (arts
Nadenken en praten over uw wensen
• 70 % denkt erover na • Minder dan 15 % zet iets op papier • Minder dan de helft praat hierover met naasten en hulpverleners
Palliatieve zorg (onderzoek) Gewenste plaats van overlijden (n=637 patiënten) 54% bekend bij huisarts 88% thuis/verzorgingshuis 10% hospice 2% ziekenhuis
Palliatieve zorg (onderzoek) Gewenste plaats van overlijden bekend: 80% sterft daar Gewenste plaats van overlijden bekend: Kans op overplaatsing in laatste levensmaand: 28% Gewenste plaats van overlijden niet bekend: Kans op overplaatsing in laatste levensmaand 67%
Belangrijk: • voor de dokter: praat met uw patiënt over uw wensen rond het levenseinde. • Voor de patiënt: praat met uw naasten en met uw dokter over uw wensen voor het levenseinde
“praat erover” • http://youtube.be/rTJcE7zI KOs
Valt er iets te kiezen dan?
Palliatieve sedatie Euthanasie light?
erven t s p M o A ie D d R E e AMST r patiënt o o v g r o z graal e e v t ie In t t ia e ll h a p lt e De t. Dat st r o k e t t ie h liggen, sc d (IKNL). n la r e d e N rum Kankercent
De Volkskrant 8 oktober 2013
Palliatieve sedatie • Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de stervensfase met het doel lijden te verminderen. • Natuurlijk overlijden, patient overlijdt tgv de ziekte • normaal medisch handelen, • medische beslissing
Palliatieve sedatie • Richtlijn: toegestaan bij 1 of meer refractaire symptomen en in de stervensfase • Middelen: mn midazolam, geen morfine • Hoe vaak: 15.000 x per jaar (+/- 10% van alle sterfgevallen)
euthanasie Het door een arts beëindigen van het leven van een patiënt op diens uitdrukkelijke verzoek Strafbaar tenzij voldaan is aan de zorgvuldigheidseisen en gemeld bij de gemeentelijk lijkschouwer. Wet toetsing levensbeeindiging en hulp bij zelfdoding 2002
Zorgvuldigheidseisen euthanasie 1. 2. 3. 4. 5.
vrijwillig weloverwogen verzoek uitzichtloos en ondraaglijk lijden patiënt is voorgelicht over de situatie geen redelijke andere oplossing tenminste 1 arts geraadpleegd voor een oordeel over de punten 1 t/m 4 6. zorgvuldige uitvoering (+ melding aan gemeentelijk lijkschouwer)
• • • •
Onnatuurlijk overlijden Geen normaal medisch handelen Euthanasie is geen recht van de patient Alleen door de eigen arts na goede voorbereiding • +/- 4000 x per jaar (2-3% van de sterfgevallen)
Hoe gaat euthanasie • Euthanasieverklaring: niet perse nodig maar liefst in eigen woorden opgeschreven • Voorbereiding duurt doorgaans enkele dagen • Scenarts komt praten ter advisering van de arts • Mbv injecties of drankje (hulp bij zelfdoding) • Duurt 15 minuten tot anderhalf uur
Discussie rond euthanasie • • • •
Dementerenden Psychiatrisch patiënten Klaar met leven problematiek Euthanasie bij patiënten met verlaagd bewustzijn • De waarde van de schriftelijke verklaring
sterven in eigen regie “zelfeuthanasie” • Door stoppen met eten en drinken • Door een combinatie van bepaalde medicijnen te slikken • Dmv de “heliummethode”
Websites • http://www.pallialine • http://www.doodgewoonbepreekbaar.nl • www.knmg.nl dossiers euthanasie, palliatieve sedatie en bewust afzien van eten en drinken • http://zorgverklaring.nl • www.nvve.nl
