Mag1010
Kien: Ook NEN is een schakel in de keten
Ketenintegratie op basis van kwaliteitsborging ‘Slimmer samen werken.’ Dat is het thema van de Vakbeurs Elektrotechniek 2013 die van maandag 30 september tot en met vrijdag 4 oktober wordt gehouden in de Jaarbeurs Utrecht. En dat is precies wat de Stichting Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland (Kien) doet. Zij toont in de praktijk aan dat alle technologische innovaties die binnenkort weer in Utrecht worden gepresenteerd, alleen met voldoende rendement kunnen worden toegepast als alle partijen in de bouw- en installatieketen integraal samenwerken. Behalve deze ketenintegratie is in de ogen van Kien nog iets anders nodig om het vertrouwen van investeerders in nieuwe installatietechnieken weer terug te winnen. Dat is een objectieve en onafhankelijke waarborg van de kwaliteit van de elektrotechnische installateur.
Vanaf haar oprichting bijna twee jaar geleden
Eenduidige waarborg
Een sterke waarborg voor kwaliteit en vak
smeedde Kien zelf ook tal van samenwerkings-
Ketenintegratie alleen is hiervoor niet genoeg,
manschap is gebaseerd op objectieve en onaf
ketens om haar regionale 0-energieprojecten te
zegt Kien-directeur Adrie van Duijne: “Daarnaast
hankelijke maatstaven, normen dus. Daarom ziet
realiseren.
moet de kwaliteit door de hele keten heen beter
Van Duijne ook NEN als schakel in de keten.
Het uiteindelijke doel van de stichting is op deze
worden gewaarborgd naar opdrachtgevers toe.
Voor de Kien-directeur is er namelijk geen d iscussie
wijze de huidige en toekomstige marktpositie van
Alleen dan durven hun bankiers weer te investeren
over mogelijk: innovatieve installaties in woningen,
elektrotechnische installateurs in vooral het MKB
in renovatie en nieuwbouw, en komt uiteindelijk de
gebouwen, de industrie en de infrastructuur
te versterken.
hele economie weer uit het dal.”
besparen energie en dus geld. Maar alleen als ze
Installatiesector blij met energieakkoord
38
Kien en andere organisaties in de elektro
innovatie in de elektrotechnische installatie-
Dit gaat de installatiebranche veel werk op-
techniek staan achter het Nationaal
branche.”
leveren.”
Energieakkoord dat de afgelopen zomer is
Ferry de Vries, voorzitter van beroepsvereniging
Eerder becijferde de branchevereniging al dat
gepresenteerd. Volgens branchevereniging
TVVL: “Met dit akkoord is een belangrijke
een stimulerend beleid voor duurzame energie
Uneto-VNI kan deze impuls voor energie
stap gezet in de richting van een betaalbare
tienduizenden banen extra kan opleveren.
besparing voor extra werkgelegenheid
en schone energievoorziening en meer werk
zorgen. De beroepsvereniging voor w oning-
gelegenheid. Dit is in de huidige economische
Zelfregulering
en gebouwtechnici TVVL is eveneens
situatie een welkome impuls voor de bouw- en
Uneto-VNI heeft met een heel aantal andere
tevreden met het bereikte akkoord.
installatiesector.”
partijen die betrokken zijn bij de Nederlandse
Uneto-VNI is vooral positief over het fonds van
elektrotechniek de krachten gebundeld in
Voorzitter Titia Siertsema van Uneto-VNI: “Het
600 miljoen euro dat beschikbaar komt voor
de Stichting Knooppunt Innovatie Elektro
belangrijkste is dat het akkoord een consistent
energiebesparing in de particuliere sector.
techniek Nederland (Kien). In bijgaand artikel
energiebeleid betekent voor de langere termijn.
Siertsema: “Wij verwachten veel van de over-
legt Kien-directeur Adrie van Duijne uit wat
Nu is er brede consensus over de toekomst van
heidsondersteuning van burgerinitiatieven om
het belang van verdere zelfregulering is voor
onze energievoorziening, die verder gaat dan
duurzame energie op te wekken. Daarnaast
deze bedrijfstak, om de nu geboden overheids
een volgende kabinetsperiode.
gaat de overheid jaarlijks 100 miljoen investeren
zekerheid ten volle te kunnen benutten.
Dat biedt perspectief voor groene groei en
in het energiezuinig maken van huurwoningen.
Mag1010 / Nummer 6 / 2013
Mag1010
Directeur Adrie van Duijne bij een van de projecten van de Stichting Kien: het Gelderse dorp Enspijk wordt energieneutraal. over een langere periode veilig en betrouwbaar
van hun werk wordt onder meer gewaarborgd
normalisatie-instituut NEN als een van de schakels
blijven functioneren. Dus willen opdrachtgevers
door de elektrotechnische normen vast te leggen
in de keten. Want kwaliteit, betrouwbaarheid, duur-
en vooral hun banken er alleen in investeren
in privaatrechtelijke overeenkomsten als bestek-
zaamheid, rendement en veiligheid kunnen alleen
wanneer de prestatie, veiligheid, betrouwbaarheid
ken, inspectie-overeenkomsten en de erkennings
hard worden gemaakt op basis van objectieve en
en het rendement van een nieuwe of gerenoveerde
regeling zelf.
onafhankelijke normen. Die worden in Nederland
installatie over een langere periode worden ge-
samen met alle belanghebbende marktpartijen Zo zou er in de optiek van Kien ook een meer
door NEN ontwikkeld, geïmplementeerd en uitge-
eenduidig systeem van certificatie op basis van
geven. En soms worden normen door de overheid
Daarnaast moet ook de vakbekwaamheid van
normen moeten komen voor de installateurs. Van
aangewezen als methoden om te voldoen aan de
de mensen die deze installaties ontwerpen, aan
Duijne:
eisen in wetgeving of Europese regelgeving. Zoals
leggen, onderhouden en inspecteren in zijn ogen
“Natuurlijk, er zijn al jaren tal van waarborg- en
NEN 1010, NEN 3140 en de brandveiligheids
beter worden gewaarborgd:
erkenningsregelingen voor verschillende vak
normen bij bouw- en arbowetgeving.
“Nu de overheid of energiebedrijven niet meer op
disciplines binnen de elektrotechnische installatie
de vakbekwaamheid toezien, kunnen zij zich alleen
techniek. Maar die verschillen qua aard en inhoud
Ook verschillende organisaties die producten, in-
door zelfregulering van de markt onderscheiden
te veel van elkaar. Dat stelsel is voor opdrachtge-
stallaties, vakbekwaamheden en bedrijfsprocessen
van minder goede aanbieders.”
vers en banken niet transparant genoeg. Alleen
aan deze normen toetsen en ze op basis daarvan
met een eenduidige, objectieve en onafhanke-
certificeren, ziet Kien als schakels in de keten.
waarborgd.
Certificatie
lijke certificeringsregeling kunnen de aanbieders
Een goed voorbeeld is het certificeringsschema
van hoogwaardige installatietechniek zich naar
Zekerheid binnen de keten
dat de elektrotechnische inspecteurs, verenigd in
opdrachtgevers toe onderscheiden van minder
Overigens moet in zijn ogen een certificerings
de Nederlandse Vereniging van Inspectiebedrijven
vakbekwame marktpartijen.”
regeling op basis van normen niet alleen v oldoende
(NVIB) kortgeleden overeengekomen zijn. Dat
zekerheid bieden aan de opdrachtgevers en eind-
wordt zelfs onder toezicht van de Nederlandse
NEN in de keten
gebruikers van installaties en hun banken. Ook
Raad voor Accreditatie gebracht. De kwaliteit
Daarom ziet Van Duijne ook het Nederlands
onderling moeten alle partijen die als schakels in
Mag1010 / Nummer 6 / 2013
39
Mag1010
tuten, fabrikanten en importeurs van ET-com ponenten en –materialen, en de overheid. “Toen de brancheorganisaties Uneto en VNI tien jaar geleden fuseerden bleef er bij de Stichting Elektrotechnische Ondernemers (Seto) een rest kapitaal over. Daar is Kien uit voortgekomen en met dat geld gaan we nu echt wat doen.” Dat beloofde voorzitter Gerard Manshanden vorig jaar bij de eerste verjaardag van de stichting, die is gevestigd bij de Technische Universiteit Eindhoven.
0-energie De afgelopen periode zijn eerst nog veel meer banden gesmeed met partners die bij de innovatie van de elektrotechniek in ons land zijn betrokken. Zo werd deze zomer nog met negen organisaties vanuit wetenschap, onderwijs, installatietechniek en bouw- en energieadvies de intentieverklaring Kien-voorzitter Gerard Manshanden presenteert de andere 0-energieprojecten. Met haar regionale
‘Duurzame samenwerking voor duurzame energie’
aanpak en de samenwerking tussen burgers, opdrachtgevers, installateurs en gemeentelijke overheden
opgesteld. Deze krachtenbundeling is een oproep
heeft Kien de Innovatieprijs van Agentschap NL gewonnen.
om gezamenlijk werk te maken van duurzaamheid. De Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra,
de bouw- en installatieketen samenwerken blinde-
omschreven visie technologische innovatie te
E.nu, Sameen, Saxion Hogescholen, TU/e, Uneto-
lings kunnen vertrouwen op elkaars kwaliteiten en
vertalen naar ‘reële marktkansen in de dagelijkse
VNI, United Brains en VEC Noord-Brabant beloven
vakbekwaamheden. Anders gaat hun gezamenlijke
praktijk’, aldus Adrie van Duijne. “Dat zal niet lukken
zich samen met Kien in te zetten voor een integrale
eindproduct - de nieuwe of gerenoveerde intel-
van vandaag op morgen. We hebben gekozen voor
aanpak van een duurzame 0-energie omgeving.
ligente en duurzame installatie - nooit optimaal
een langetermijnstrategie. Er zal namelijk nog veel
Ook willen ze maatschappelijke organisaties,
functioneren en renderen.
moeten veranderen in deze bedrijfstak. En dat kan
overheden en het bedrijfsleven aanmoedigen
alleen door slimmer samen te werken.”
hetzelfde te doen en zich aan te sluiten. De in-
Nieuwe economie
tentieovereenkomst werd getekend tijdens het
En dat is juist het doel dat Kien wil bereiken. “Want
De Stichting Kien doet dat zelf ook. Zij wordt
evenement ‘Technologie van overmorgen ontstaat
eigenlijk is er geen sprake meer van een recessie”,
ondersteund door een brede mix van organisaties
vandaag’ van Kien.
meent Van Duijne. “Dit is gewoon de nieuwe
die het belang van elektrotechnische innovatie
economie. Duurzaamheid levert geld op voor
onderschrijven, waaronder branche-organisatie
Eerder al tekenden de vereniging van elektriciteits-
alle marktpartijen. Maar eerst moet erin worden
Uneto-VNI, de TU Eindhoven, andere kennisinsti
netbeheerders Dutch Power en de vereniging van
geïnvesteerd. De banken willen of mogen sinds de bankencrisis geen grote risico’s meer nemen. Dus willen ze een waarborg voor de kwaliteit en prestaties van installaties. En voor de vakbekwaamheid van de mensen die ze ontwerpen, installeren,
Innovatief licht in Deltaplan Dementie
onderhouden, beheren en inspecteren. Krijgen ze die, dan wordt er weer geïnvesteerd en komt de hele bouw- en installatieketen uit het dal. Dat is niet alleen voor de installatiesector zelf van belang,
De Stichting Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland (Kien) roept minister Schippers op om innovatieve en duurzame verlichtingssystemen op te nemen in het Deltaplan Dementie.
maar voor de Nederlandse economie als geheel.” Gesteund door een groot aantal wetenschappers en wetenschappelijke instituten wil Kien
Over Kien
aantonen dat de juiste verlichting een grote positieve invloed heeft op mensen met dementie en
Het versterken van de positie van de elektro
het personeel dat hen verzorgt.
technische installateur, zowel in de markt als in
Deze kennis is niet nieuw, zegt Kien, maar de implementatie ervan gaat te traag.
de bouw- en installatieketen. Daarvoor werd de Stichting Kien bijna twee jaar geleden opgericht.
www.kien.nl
En dat moet worden bereikt door vanuit boven
Mag1010 / Nummer 6 / 2013
41
Mag1010
bronnen. Dit is nodig vanwege de sterk gestegen economische en maatschappelijke afhankelijkheid van elektrische energie, in combinatie met de transitie van fossiel naar duurzaam in het kader van internationaal overeengekomen milieudoelstellingen. Deze innovatieve verduurzaming van maat schappij en economie, gekoppeld aan veiligheid, betrouwbaarheid en comfort, kan in de ogen van Kien-directeur Van Duijne bij de huidige econo mische recessie alleen door ketenintegratie tot stand komen: “Daarin zien wij de beste kansen voor rendementsherstel in de installatiesector. En ook bij haar opdrachtgevers, dus uiteindelijk voor de economie Kien ontwikkelt niet alleen regionale duurzame installatieprojecten, de stichting levert er ook de nieuwe
als geheel.”
verdienmodellen bij.
Nog meer ketens leveranciers van elektrotechnische componenten
energieneutrale dorp van ons land worden. Met
Verder organiseerde Kien de afgelopen anderhalf
en materialen Fedet een convenant met Kien.
de regionale aanpak en de samenwerking tussen
jaar verschillende bijeenkomsten voor elektro-
De NVTB en Vernieuwing Bouw hebben voor de
burgers, opdrachtgevers, installateurs en ge
technische installateurs over onder meer nieuwe
toekomst hun medewerking toegezegd.
meentelijke overheden heeft Kien de Innovatieprijs
pv-technieken, lokale duurzame energiebedrijven,
van Agentschap NL gewonnen.
energieprestatiecontracten, smart grids, e-mobility,
0-energie
42
tijdelijke elektriciteitsopslag, en elektrotechnische
Om alle belanghebbende marktpartijen van haar
Keten smart grids
innovatie in het algemeen.
visie te overtuigen initieert en ondersteunt de
Hiermee is niet alleen de bouw- en installatieketen
Bij dat laatste ging het niet alleen om technologi-
Stichting Kien tal van projecten in de praktijk. Zo
gesloten, maar ook de keten voor de realisatie
sche innovatie, maar ook weer om het vernieuwen
worden in zes Nederlandse gemeenten al stap-
van innovatieve en intelligente netten (smart
van de manier van ondernemen in de elektro
pen gezet richting een 0-energieomgeving. Het
grids) voor opwekking, distributie en eindver-
techniek, ofwel ‘slimmer samen werken’. Niet
Gelderse dorp Enspijk bijvoorbeeld wil het eerste
bruik van d uurzame elektriciteit uit hernieuwbare
alleen binnen de bouw- en installatieketen, maar
Mag1010 / Nummer 6 / 2013
Mag1010
ook met de opdrachtgevers, eindgebruikers, overheden en financiers. Zo moeten de afzonderlijke ketens samen uitgroeien tot grotere krachtige verbanden.
Vooral MKB-installateur “De heel grote installatiebedrijven verenigen vaak al verschillende elektro- en bouwtechnische vakdisciplines binnen de eigen gelederen, waardoor zij intern en extern in toenemende mate tot ketenintegratie komen”, zo signaleert Adrie van Duijne. “Prestatiecontracten met als gevolg een lagere ‘total cost of ownership’ voor hun opdrachtgevers of eindgebruikers zijn voor hen zo lang zamerhand wel bekende begrippen.” Om haar 0-energie projecten werkelijk in de praktijk te realiseren is de Stichting Kien vanaf haar “Maar de genoemde internationale energietransi-
oprichting bijna twee jaar geleden direct slimmer gaan samenwerken met andere schakels in de keten.
tie begint en eindigt vooral in de enorme voorraad
Eerst werden nauwe banden gesmeed met onder meer de elektriciteitsnetbeheerders verenigd in
kleinere bestaande gebouwen, bedrijven en wonin-
Dutch Power en leveranciers van elektrotechnische componenten en materialen verenigd in Fedet.
gen. Daar kan door installatietechnische innovatie
Daarna volgden De Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra, E.nu, Sameen, Saxion Hogescholen,
bij renovatie de meeste energie worden bespaard.
TU/e, Uneto-VNI, United Brains en VEC Noord-Brabant. De NVTB en Vernieuwing Bouw hebben hun
En ook de meeste duurzame elektriciteit zal uit-
medewerking ook al toegezegd.
eindelijk daar worden opgewekt en verbruikt. Dus daar, op lokaal niveau, liggen de kansen voor de installateurs in het midden- en kleinbedrijf (MKB).”
voor lokale overheden, individuele opdrachtgevers,
de kwaliteit van de installaties die zij opleveren.
woningbouwverenigingen en banken.”
Anders zullen de banken van de opdrachtgevers
Kansen benutten
“En vooral zij”, herhaalt Van Duijne, “moeten
hun projecten niet financieren. Ook van de
“Om die kansen te benutten zullen de MKB-
hun vakbekwaamheid en betrouwbaarheid op
vele elektrotechnische MKB-bedrijven eisen zij
installateurs zich net als de grootinstallateurs
onomstotelijke wijze, dus objectief en onaf
prestatie- en kwaliteitsgaranties.”
moeten opstellen als volwaardige gesprekspartner
hankelijk gewaarborgd, kunnen aantonen. Net als
Mag1010 / Nummer 6 / 2013
n BK n
43
