Kerst: weerloze overmacht

24e JAARGANG NUMMER 1 DECember 2013 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

dik a r t Ex st­ ker er m num

Kerst: weerloze overmacht Overweging bij Lucas 2:1-21 door Cor Hoogerwerf

‘In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af.’ Het evangelie naar Lucas is het evangelie van de heilsgeschiedenis. Geen ander evangelie legt er zo de nadruk op dat het koninkrijk van God in de geschiedenis doorbreekt. Dat is ook in het geboorteverhaal van Jezus te merken. Het brengt ons meteen in de sfeer van keizers, decreten, belastingen en gouverneurs: geschikte stof voor een historicus. In deze wereld werd Jezus geboren. De manier waarop Lucas deze geboorte vertelt maakt duidelijk dat hij een contrast wil scheppen tussen Augustus en Jezus. De vertellerscamera zoomt steeds verder in: van de machtigste man van het Romeinse rijk, via de gouverneur van Syria, naar Jozef en Maria op reis in Palestina, en ten slotte zien we een kindje in een voederbak. Geringer kan haast niet. Zoals bekend zijn er flinke historische problemen met de details van dit verhaal. Lucas schreef dan ook een kleine eeuw na Jezus’ geboorte, en dat in een tijdperk waarin betrouwbare informatie uiterst moeilijk te verkrijgen

was. Maar de algemene indruk die hij van Augustus geeft is tamelijk accuraat. Augustus had het Romeinse imperium uiteindelijk zowel militair als belastingtechnisch in zijn greep gekregen, en men prees hem om de redding van het rijk. Maar critici, zo vertelt Lucas’ tijdgenoot Tacitus, verweten hem nietsontziende heerszucht, bloeddorst en goddelijke pretenties. Er was vrede, maar wel een bloedige vrede. De vrede op aarde die door Jezus’ geboorte wordt ingeluid is anders van aard. Lucas laat de engel de blijde mare brengen: ‘Vandaag is jullie redder geboren! Hij is de Messias, de Heer.’ Redder en Heer zijn eretitels voor de keizer, maar nu klinken ze als hemelse glorie bij een

Wachten en hopen Nog even en de donkerste dagen van het jaar breken aan. Juist op dat moment viert de kerk het kerstfeest: het feest dat het Licht der Wereld in ons midden is gekomen om de duisternis te overwinnen. In de kerk (en misschien ook wel thuis) wordt dit extra inzichtelijk gemaakt door tijdens de Advent iedere week een nieuwe kaars aan te steken. Schijnt tijdens de eerste zondag van de Advent nog maar één zwak vlammetje, als voorbode van het licht dat komt, tijdens de vierde zondag zijn het er al vier en reikt het licht al verder. Zo laat het zien dat Degene, die wij tijdens de Advent verwachten, onstuitbaar zal zijn in woord en daad. Een bijzondere hoop in donkere dagen. Irma Pijpers

Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1 kindje in een voederbak. In Jezus toont God hoe zijn rijk alles op zijn kop zet. ‘Heersers stoot hij van hun troon / en wie gering is geeft hij aanzien’ (Lucas 1:52).

zorgen dat het kindje, het symbool van de omkering in Gods koninkrijk, in de voederbak terechtkomt.

Lucas bedoelt hiermee niet dat Jezus’ volgelingen hun zwaard moeten trekken. Hij neemt nadrukkelijk afstand van de Joodse opstand tegen Rome. Jezus huilt over Jeruzalem, dat in Lucas’ tijd in puin lag: ‘Had ook jij op deze dag maar geweten wat vrede kan brengen!’ (Lucas 19:42). Jozef is in het geboorteverhaal gehoorzaam aan de overheid. De ironie hiervan is dat juist de bureaucratische raderen van het Romeinse rijk ervoor

Het koninkrijk van God komt dus niet door geweld maar door de Geest, die werkzaam is in de nieuwe gemeenschap rond Jezus. In deze gemeenschap bepalen niet geld en macht, maar dienstbaarheid en aandacht voor het geringe de toon. De wereldse macht wordt volgens Lucas onttroond door Gods keuze voor het geringe en het kwetsbare. ‘Weerloze overmacht’, noemde de Leidse theoloog Berkhof dat. Lucas’ verhaal over de geboorte van Jezus, de brenger van eeuwige vrede, verkondigt deze boodschap op een treffende manier.

Colofon

Cor Hoogerwerf specialiseert zich aan de Universiteit Leiden in het Nieuwe Testament en is lid van de Leidse Binnenstadsgemeente.

Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid.

Organist in beeld

Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave.

Na een werkweek vol muziek, koren en leerlingen is de zondag een vast rustpunt. De diensten en het begeleiden brengen orde en reflectie. Mooi is dat gemeentezang binnen een niet te strak keurslijf plaatsvindt waaraan iedereen zijn bijdrage kan leveren. De orgelbegeleiding is daarbij dienend, maar zet wel de toon en draagt bij aan ondersteuning van de gezongen tekst.

Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website Fotoredactie Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. H. Bertram J. van Duuren H. Labots E. Elstak F. Voets

N. Bavelaar mw. H. van den Broek A.P.J.J. Snepvangers mw. M. van Vliet N. Thompson

Advertentieredactie R. Favier, e-mail:[email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] Het volgende nummer verschijnt op 16 januari De kopij moet uiterlijk op zaterdag 4 januari om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba, algemene berichten bij de redactie: [email protected] Vormgeving en druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

Het is een voorrecht om dit in zo’n mooie en goed klinkende kerk als de Marekerk te mogen doen. Het fraai gerenoveerde Garrels-orgel speelt hierbij een belangrijke rol. Ook wordt er in de regel stevig gezongen, waarbij met name de jongeren zorgen voor glans aan de zang. De muzikale bijdragen van MareVocale aan de diensten zijn waardevol en voegen het nodige aan kerkmuziek toe. Kortom, het is goed hier zondags te zijn. Henk Gijzen

Bezoek ook onze website: www.protestantsegemeenteleiden.nl

Jong!

Jacqueline Schoonwater [email protected]

In recordtempo appels plukken Woensdagmorgen half 11 begonnen ze, 14 jongeren, met appels plukken. Iedereen was op tijd naar landgoed De Olmenhorst in Lisserbroek gekomen en binnen zeer korte tijd waren er zeven kratten vol geplukt. Dat was nog eens doorwerken! Plukken, wegen, afrekenen (een deel van de oogst werd geschonken door De Olmenhorst), groepsfoto maken en voor de regenbuien weer thuis.

uit de derde van het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest tijdens een Maatschappelijke Stage Projectdag op 8 november in De Bakkerij.

Schoenendoosactie

’s Middags werden de kratten opgehaald door een busje van de Voedselbank en daarna belandden de appels ongetwijfeld thuis bij de mensen.

Evenals vorig jaar gaan jongeren van M25 Leiden schoenendozen beplakken en vullen met sinterklaascadeautjes voor kinderen van cliënten van de Diaconie Franstalige Afrikanen.

Inpakken voor Kinshasa

Warme snertkraam

Voor de stichting Steun Kinderen met bloedarmoede in Kinshasa organiseerde De Bakkerij weer een inzameling van kleding, schoenen en medicijnen. Maar wat ingezameld wordt, moet ook worden ingepakt. Dat deden leerlingen

Op zaterdag 14 december staat de warme snertkraam weer op de Haarlemmerstraat, van 10.00-16.00 uur. Deelnemers van M25 Leiden delen daar samen met dak- en thuislozen erwtensoep uit.

Er worden ook door dak- en thuislozen beschilderde kerstballen verkocht voor een goed doel en mutsen, handschoenen en sjaals ingezameld!

Ga je mee op kerstreis? hun kerstreis over het terrein in Zoeterwoude. Youth United Leiden (YUL) wil daar natuurlijk bij zijn. Ben jij de kindernevendienst ontgroeit en vind je het leuk om ook eens iets te ondernemen met jongeren uit een andere Leidse kerkgemeente? Dan pas je precies in het profiel van YUL. In de voorgaande jaren waren onze “Yullers” steeds van de partij bij de kerstreis. Op die dinsdagavond waan je jezelf op het terrein van Swetterhage 2000 jaar terug in de tijd. Op allerlei plaatsen langs de paden staan groepjes herders, wijzen uit het Oosten, zingende en swingende engelen, reizigers met een ezel, schapen en noem maar op. De bewoners van Swetterhage kunnen dit samen met hun familie en vrienden zien en beleven op

De ene keer deelden zij als witte engelen zwierend op hun skates beschuit met muisjes uit. De andere keer waren zij verkleed als herders rond het vuur en gaven zij de voorbijgangers sterretjes die zij bij hun vuur hadden aangestoken. Hoe gaan ze dit jaar verkleed? Heb jij al een idee? Je mag je eigen verkleedkleren meenemen als je die hebt.

Maar je kunt je ook laten aankleden door de medewerkers van Swetterhage want er zijn verkleedkleren genoeg. Omdat je met deze activiteit meedoet aan een vrijwilligersproject kun je de uren laten aftekenen voor je Maatschappelijke Stage. Voor een gereserveerde plaats in de auto moet je je wel even opgeven bij Ronald, e-mail: rkraayeveld@ gmail.com M. 0610136406 of Hanneke, e-mail: [email protected] M. 0624937406

Stap in, er is nog plaats in de auto. We vertrekken op 17 december om 16.30 uur vanuit de Thorbeckestraat 1 en je wordt rond 21.00 uur weer thuisgebracht. Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: E. van der Plicht, Mesdaglaan 101, 2182 SG Hillegom, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Doelengracht 4, 2311 VM Leiden Bankrekeningnr.: 783995 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Kerstnacht in de Pieterskerk De kerstnachtdiensten in de Pieterskerk hebben dit jaar als thema ‘het kind in je…’ met ds. Ad Alblas als voorganger. Het grote Van Hagerbeerorgel wordt

Wolfgang Martini. Met hen samen zingen we het dak van de kerk met het lied ‘go tell it on the mountain’. Trompettisten Anne Oelers en Arthur Kerklaan blazen mee bij het zingen van de bekende kerstliederen. Vooraf aan de beide diensten is er al een kwartier muziek en samenzang. Voor de eerste dienst worden geen toegangskaarten uitgegeven. Iedereen kan vrijuit binnenlopen. Wel gratis toegangskaarten zijn er voor de tweede dienst. Die zijn onder meer verkrijgbaar op de volgende adressen: het Visitor Centre, Stationsweg 41; Ichtus Boekhandel, Nieuwstraat 27; kapsalon Smittenaar, Hooigracht 102. Zie voor openingstijden en meer adressen onze website: kerstnachtdienst-Pieterskerk.nl. De praktijk leert dat mensen zonder toegangskaart, mits ze er op tijd zijn, ook nog wel een plaatsje in de grote kerk kunnen bemachtigen.

Kinderkerstfeest

bespeeld door de cantor-organist van de Hooglandse Kerk Theo Visser. Dit jaar mogen we sfeervolle kerstbijdragen van gospel- en jazz-zangeres Denise Jannah tegemoetzien, begeleid op gitaar door

Column

Om 18.30 uur is er een kinderkerstfeest met het kerstverhaal verteld en uitgespeeld door kinderen op het grote podium voor de preekstoel. Kinderen die mee willen doen kunnen zich vóór 8 december (laten) aanmelden via een e-mail naar kathelijne.alblas@gmail. com. Aan het begin oefenen we weer met elkaar hoe stil de nacht kan zijn en even later zingen we de sterren van

Jan Boersema

Zakendoen In het dagblad Trouw stond onlangs een opmerkelijk bericht: 150 kerkrentmeesters van de PKN waren uitgenodigd door de ABN-AMRO bank om voorgelicht te worden over de mogelijkheden om via crowdfunding meer geld op te halen. (crowdfunding is: kleine bedragen van zeer veel gevers binnenhalen). Peter de Lange, een kerkrentmeester, zag deze samenwerking tussen kerk en bank helemaal zitten. Het past in deze tijd, want aldus de Lange ‘de scheiding tussen kerk en staat is achterhaald. Dat verstoort een heldere blik op de rol van de kerk in de samenleving.’ De bank ziet het als ‘een langetermijninvestering in klantcontacten’. Ik viel bijna van mijn stoel. Nu, na ING en ABN-AMRO, ook de RABO-bank de samenleving miljarden heeft ‘gekost’, lijkt het me tijd worden om - privé maar ook als kerken - vooral zaken te doen met banken die bewezen hebben dat ze om mens en milieu geven. En wie goed in de wereld rondkijkt, weet ook: de scheiding tussen kerk en staat is een groot goed.

4 | Leids Kerkblad

de hemel. Denise Jannah vindt het leuk om ook met de kinderen een paar mooie kerstliedjes te zingen.

Oudejaarscantatedienst Traditiegetrouw is er op oudejaarsdag om 17.00 uur een oudejaarsavondgebed met cantate in de Hooglandse Kerk. Het thema is: ‘De tijd gaat niet voorbij’. Het Leids Cantate Consort o.l.v. Cor de Jong zingt ditmaal meerdere werken: ‘Erquickendes Wunder’ van Telemann, ‘Ich danke dem Herrn von ganzen Herzen’ van Schütz en ‘Sei nun wieder zufrieden meine Seele’ van Hammerschmidt. Altus Kaspar Kröner is de solist. Behalve deze bijdragen is er samenzang van bekende oudejaarsliederen, lezingen uit de Bijbel met overweging en het oudejaarsavondgebed.

OPEN KERK LEIDEN Wim Schouten, secretaris van de Leidse Studenten Ekklesia, schreef in onze nieuwsbrief over de negatieve kant van utopieën. In plaats van vergezichten over de ideale samenleving ziet hij veel meer in een geloof dat dienst doet als een kompas en niet werkt als een TomTom. Hij laat daarbij het begrip ‘open blik’ vallen. Laat dat nu net de titel zijn van een blog van OKL’s nieuwste blogger Robert Prang. Stof tot nadenken biedt blogger Michiel de Leeuw. In zijn blog reflecteert hij op de Zacheüssen van deze tijd: Volkert van der G. en Sytze van der V. Lees wat hij over hen te zeggen heeft op www.openkerkleiden.nl. Bezoek wekelijks OPEN KERK LEIDEN: www.openkerkleiden.nl

Uitleg De redactie vroeg dr. E.P. Meijering te schrijven over de betekenis van ‘Zoon van God’

De Zoon van God is mens geworden Met Kerstmis kunnen we onder andere uit het nieuwste Liedboek (Gezang 478:4a) de woorden zingen: ‘O Heer Jesu, God en mense, die aanvaard hebt deze staat, geef mij wat ik door u wense, geef mij door uw kindsheid raad’ Hier uit zich het geloof dat de Zoon van God onder ons is verschenen, heeft geleefd, is gestorven en opgewekt en bij God leeft, zodat wij hem nu in liederen kunnen aanroepen. Als we de zin en de bedoeling van zulke woorden willen begrijpen en ze ons innerlijk eigen willen maken, dan kan hierbij het inzicht helpen dat we te maken hebben met een groei in het gelovige spreken over Jezus. Jezus was een rondtrekkende prediker, zoals er in die tijd zo vele waren binnen en buiten Palestina, binnen en buiten het jodendom. Hij maakte met zijn prediking op een tijdens zijn leven al groeiend aantal mensen een grote indruk. Tevens lokte hij met zijn vrije opstelling ten opzichte van de wet het verzet van anderen uit, wat uiteindelijk tot zijn dood aan het kruis leidde. Zijn leerlingen zijn hem daarna - op grond van hun geloof dat hij door God uit de doden was opgewekt - gaan verkondigen als de Heer, die spoedig als de Rechter uit de hemel zou terugkeren. Een enkele oude tekst (Romeinen 1:3-4) lijkt erop te wijzen dat de christenen Jezus aanvankelijk op grond van zijn opstanding als de Zoon van God beschouwden. Later zagen ze hem ook al tijdens zijn leven als de Zoon of de Messias, en ten slotte beleden ze hem als de Zoon van eeuwigheid tot eeuwigheid, die ter wille van ons mens is geworden. We kunnen dit zien als een groeiend inzicht dat zich in ons eigen geloofsleven kan herhalen, zodat we steeds meer in Jezus gaan zien. Levend geloof is niet dat we star aan iets vasthouden, maar dat we steeds meer willen begrijpen en beleven van wat ons is geleerd.

Een zoon van God is in het Oude Testament iemand die de wil van God geacht wordt te doen. De koning, de priester en het hele volk Israël konden als zoon van God worden aangeduid. Van hen geldt evenwel dat ze dikwijls juist niet in gehoorzaamheid aan God leven. Jezus is de ware Zoon van God, die zijn leven lang aan God zijn Vader gehoorzaam is geweest. Wíj kunnen alleen maar trachten de wil van God te doen, en we moeten vaak constateren dat we die bewust of onbewust niet hebben gedaan. We belijden van Jezus dat in hem God als de eeuwige Zoon mens is geworden, dat de Vader zo met hem één was dat hij Jezus voor zondigen heeft behoed, dat wil zeggen dat Jezus nooit van de weg van God is afgeweken. Daarom is hij meer dan een ons inspirerend voorbeeld dat ons uiteindelijk alleen maar zou frustreren, omdat wij zijn niveau toch nooit zullen bereiken. We mogen geloven dat Jezus als de gehoorzame Zoon dát heeft gedaan wat wij behoren te doen, en dat God in Hem een weg heeft gebaand waarop ook wij mogen gaan in het vertrouwen dat hij als de levende Heer ons op die weg niet wil verlaten, ook als we dagelijks zien dat wij niet in die doorlopende eenheid met God leven die we bij Jezus zien. Met Kerstmis nemen we elkaar niet de maat om te zien of we wel de juiste (moderne of traditionele) visie op Jezus hebben, maar verwonderen we ons over Gods’ liefde, die in Jezus onder ons is verschenen en ons zo tot Gods mensen wil maken. dr. E.P. Meijering was predikant in verschillende remonstrantse gemeenten en lector theologiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden.

Leids Kerkblad | 5

Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. J. Sorgdrager, Zoeterwoudsesingel 12, 2313 AZ Leiden; tel. 0624137008 Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Dag van Respect

De openingsdag

Op 14 november was de landelijke Dag van Respect. Als compassionate city doet onze stad al jaren mee aan dit initiatief.

De Bijbel zegt: ‘als er twee of drie in mijn naam bijeen zijn…’ En als het er 5000 zijn? Als Christus nu niet in ons midden is, dan kan hij niet tellen. De dag begint met een indrukwekkende openingsdienst. In processie komen jongeren uit de hele wereld binnen, gevolgd door kerkelijke leiders die de Bijbel dragen. Koreaanse liederen klinken. Het kyriegebed geeft je kippenvel.

De Raad van Kerken in Leiden en Gemeente Leiden dragen het Platform c4cLeiden. Op de gelijknamige site is actuele informatie te vinden over de bedoeling van deze dag. Op korte termijn is hier ook te zien wat de Leidse scholen op die dag aan dit thema hebben gedaan.

Wereldgebedsdag 2014 Op 7 maart is de volgende wereldgebedsdag. De liturgie is dit jaar geschreven door vrouwen uit verschillende christelijke kerken in Egypte en heeft als titel: bron van leven. De taakgroep voor deze gebedsdag zoekt mensen om dit mee voor te bereiden. Informatie bij Barbara Heubeck-Duijts, tel 071-5223403.

Wereldraad van Kerken in Busan De pers heeft er goed aandacht aan besteed: er was deze maand een bijeen-

Elk continent laat zijn klacht horen, namens de vervolgden en verdrukten. Terwijl het gebed opstijgt beelden twee dansers het gebed uit door zich met aarde te bedekken. Sprekender kan een ritueel niet zijn.

Hoopvol voor de toekomst is de deelname van de voorman van de Pentecostals. Gepokt en gemazeld, lukt het hem om duizenden mensen te laten zeggen: ‘Praise the Lord, Halleluja!’

De tweede dag

Levensbeschouwelijk Platform

Tijdens een indrukwekkende ochtendsessie vertelt een koptische hoogleraar in eenvoudige bewoordingen hoe de situatie voor de christenen in haar land met de dag verslechtert. Ze vertoont een film van verbrande kerken, afgebroken wijken en vluchtelingen. Ze vertelt ook hoe de buren van de vervolgde christenen hen beschermen. Er zijn ook veel Syrische bisschoppen. Wat zij vertellen is een kreet om hulp. Maar vanuit een wonderlijke kracht.

De derde dag

komst van de leden van de Wereldraad in Zuid-Korea. De oud-Leidse voorzitter van de Synode van de PKN, ds. Karin van den Broeke werd tot bestuurslid gekozen. Bisschop Joris van Cammen van de Oud-Katholieke Kerk maakte daar al deel van uit. De eveneens met de Leidse Studenten Ekklesia verbonden ds. Christiane Berkvens-Stevelink schreef dagelijkse blogs. Daaruit volgen enkele fragmenten met haar toestemming.

6 | Leids Kerkblad

Een jonge vrouw benadrukt opnieuw hoe multireligieuze belonging en een tolerante omgang met andere religies in het midden van de aandacht moeten staan. Dan spreekt een vertegenwoordiger van de rischokosekai, een levensbeschouwing uit Japan, gebaseerd op het boeddhisme en ijverend voor de vrede: jonge mensen die hun persoonlijk leven in het teken van betrokkenheid met elkaar en de vrede stellen.

De dag begint met een dienst waarin een Zambiaanse predikante een harde tekst uit de profeet Amos leest. Nou ja, leest… nee: de wereld in schreeuwt, met begeleiding van trommels. Ik ben zo ontroerd dat ik geen woord kan uitbrengen. Dit is het dus, het effect dat de profeten uit het Oude Testament moeten hebben gehad als zij hun ongezouten kritiek tegen de machtige heersers aanhieven. In het Bijbelgesprek bespreken we dezelfde tekst, waarin we horen dat God in woede uitbarst als hij ziet wat de mensen elkaar aandoen. Een Tahitiaanse afgevaardigde vertelt hoe nijpend de situatie van de atols wordt. Hele eilanden dreigen te verdwijnen in de stijgende oceaan.

Offerfeest Op 16 oktober bracht de Turkse Moslimgemeenschap van de Mimar Sinan Moskee aan het Kooiplein een deel van hun offer naar de Voedselbank. Op hun verzoek was de Raad van Kerken hierbij actief aanwezig. In de uitnodiging werd aangegeven wat dit voor hen betekent. ‘Dit jaar willen wij als Turks-Leidse gemeenschap met het Offerfeest vlees gaan inzamelen om de Voedselbank en de toenemende armoede onder de aandacht te brengen. Het Offer heeft immers het doel, delen met elkaar, aan elkaar denken. Armenzorg is zowel bij het christendom als de islam zeer belangrijk. Daarom wil ik graag dat jij bij deze activiteit betrokken bent’.

Mens in beweging Huib Roelofs over

Maria-spiritualiteit

Aangeraakt Al weer zo’n 20 jaar geleden lag ik in het ziekenhuis te wachten op een by-pass operatie. Ik was al in gereedheid gebracht voor de operatiekamer, maar moest nog even op mijn kamer blijven wachten. Spanning dus! Ik lag nog op mijn ziekenhuisbed en dacht: dan nog maar even naar de radio luisteren om de tijd te korten. En wat hoorde ik na het inschakelen: ‘Het Ave Maria’, gevolgd door: ‘Wat de toekomst brengen moge, mij geleidt des Heren hand’! Waarschijnlijk was het gewoon ‘de muzikale fruitmand’, maar voor mij had het een grote impact.

van de mensen meemaakt. En waar je in de stilte tot rust kunt komen. Kortom, zo ben ik langzamerhand een groot vereerder van Maria geworden. Wij zetten ook altijd voor onze Mariaikoon een bloem neer. Niet dat we haar aanbidden, want die eer komt alleen aan

Vervolgens maakte hij nog een Johannes-ikoon in dezelfde stijl. En hij wilde graag een Christus-ikoon maken, zodat het een compleet drieluik zou worden (een deësis). Maar…jammer, hij had geen Maria-ikoon meer. Die had ik nu.

Ik was geraakt, aangeraakt. En wel door Maria, die mij er op wees dat mijn lot in handen van God was. Het leek wel of er een licht werd aangedaan om me op dat moment te verlichten. Ik ging dankbaar gestemd en met goede moed naar de operatie. Pas later besefte ik dat dit voor mij een keerpunt was in mijn spirituele leven. Ik was best al langer geïnteresseerd in de betekenis van Maria door de Ikonen die ik schilderde. Ook zat ik met de vraag waarom Maria in de rooms-katholieke kerk zo’n grote rol speelde en in onze protestantse kerken totaal niet. Daarom was deze belevenis zo inspirerend. Ik had zelf meegemaakt dat ik iets van ‘de overzijde’ vernam, en wel van Maria, die me er op wees om op God te vertrouwen. Dit ging niet meer uit mijn gedachten. Ik begon boeken te lezen over Maria. Mijn vrouw en ik bezochten kerken. Vooral in het buitenland, waar de kerken nog overdag open zijn, staken we een kaarsje aan om te bidden voor een zieke vriend of familielid en anderen. We maakten een ‘pelgrimstocht’ naar Brabantse Mariakapelletjes, waar je nog de devotie

hout (fineer) ingelegd. Prachtig gelukt. Daarna schonk hij de ikoon aan mij! Want, zei hij, jij bent meer met Maria bezig dan ik.

Echter, op een nacht tussen dromen en ontwaken hoorde ik een stem in m’n hoofd (of in m’n hart?), die zei: ‘Ik wil weer terug!’. Ik voelde dat dit een boodschap van Maria zelf was. Daar kon ik niet omheen: die Maria-ikoon moest terug, hoewel ik er inmiddels erg aan gehecht was.

God toe. Zie de Ikonen: de hand van Maria wijst altijd naar Christus. Maar ik maak wel graag een praatje met de wijze Moeder Maria: ‘zoon, zie uw Moeder!’ Later heb ik nog enkele malen zo’n numineuze (bovennatuurlijke) ervaring mogen meemaken, zoals kortgeleden. Een vriend van mij had een Maria-ikoon gemaakt; niet geschilderd, maar met

Dus ging ik hem terugbrengen, en zei tegen mijn vriend: ‘Vannacht heeft Maria mij te kennen gegeven dat die ikoon terug moet naar jou. Je hebt haar nodig. Want nu verwacht ze immers de komst van haar Zoon, een ikoon die jij nog mag maken. En wat is de geboorte van Jezus nou zonder Moeder Maria!’ We waren beiden door dit voorval zeer ontroerd. Zulke belevenissen verdiepen mijn geloof. Blijft alleen voor mij nog steeds de vraag: waarom besteedt het protestantse deel van de christenheid nooit enige aandacht aan Maria? Ik zal voorlopig Maria dan maar ‘plaatsvervangend’ liefhebben. Huib Roelofs is lid van de Leidse Binnenstadsgemeente

Leids Kerkblad | 7

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Ichthus

Boekhandel

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden

Monuta Monuta wenst u Dat was pas een mooie uitvaart. Maar hoe regel je zoiets?

u f ijnewenst feestdagen en een voorspoedig een mooi concert en goede2014 feestdagen.

e •Leiden AMBASSADOR korevaarstraat leiden •• Telefoon: 071-5147061 Nieuwstraat 27 2•164 postbus

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected]

Rhijnhof - centrum voor du Prie begraven en cremeren dan eer

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Bel 071 - 521 32 31

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

email: [email protected]

*** r

Al m35 jaa

Bel 071 - 573 08 30

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden 8 071-5213231 Maar hoe regel je zoiets? Monuta ’t Leidse Huys Gitstraat 1, Leiden Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Lid 071-5730830 071-5281322 op monuta.nl of bel ons voor een afspraak. MonutaKijk Soek LMV Hoogmadeseweg 66, Leiderdorp 071-5730834 Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 De steun bij iedere 91 47 uitvaart.

Dat was pas een mooie uitvaart.

ZAALBERG makelaardij

Bij Leiden denken- we graag met u mee. - Monuta snelleintransactie snelle taxaties

Bel 071 - 521 32 31

- scherpe tarieven

“Rijks beëdigd makelaar”

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

web: www.zaalbergmakelaardij.nl

Bel 071 - 573 08 30

email: [email protected] Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

Bi

Lid Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden makelaardij LMV Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl Korevaarstraat 35 Tel. 071-514 91 47 jBels, Boeken en muziek

- snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

www.ichthusboekhandel.nl

“Rijkse beëdigd makelaar”

du Prie

korevaarstraat 2 • leiden • Telefoon: 071-5147061 web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Verhuur van zaalruimte

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48

met recht van koop

. 8

8 |

hooigracht 35 2312 kn leiden AMBASSADOR postbus 164 B i j B e2300 l sad, leiden Boeken en muziek telefoon 071 514 32 44 www.ichthusboekhandel.nl telefax www.baartbv.nl e korevaarstraat leiden • Telefoon: 071-5147061 071 514235• 49 e-mail Leids Kerkblad [email protected]

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

Ichthus

an er dr e m a Al 35 ja Boekhandel REDKEN

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Verhuur damesmode van zaalruimte Setterlady / Setterlaine voor vergaderingen, recepties, Hollandia / Ten Cate ondermode cursussen, bijeenkomsten e.d.

Kerk en Theologie Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578

HAARHUIS VA N TO N G E R E N

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Openingstijden kantoorPIANO’S in het Poortgebouw BARNING sinds 1921 op werkdagen van 09.00 tot2171 16.00 uur Rijkstraatweg 22d, AL Sassenheim e-mail: [email protected] www.barning.com website: www.rhijnhof.nl

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

***

mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen. voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

leidend in communicatie Ichthus productie ZAALBERG Boekhandel

hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR met recht van koop postbus 164 2300 ad leiden BARNING PIANO’S sinds 1921 telefoon Rijkstraatweg 22d, 2171 Sassenheim Al meer dan 100 jaar Rhijnhof eenAL bijzondere 071 514 32is44 begraafplaats met www.barning.com een prachtige natuur. telefax Het nieuwe071 gedeelte 514 35met 49 mooi aangelegde vijvers en e-mail hagen kwam in 2010 gereed. [email protected] De begraafplaats biedt een ruime keuze aan

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

Spreken over God

Dijkmanschans 198 Setterlady / Setterlaine damesmode ZoeTermeerJilles de Klerk Vorig jaar promoveerde Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw Hollandia / Ten Cate ondermode Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl

Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578

Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam. Dat klopt. In Nederland geniet Jüngel

Kerk en wereld Op bezoek bij de Voedselbank Leiden door redactielid Ella Veenstra

Het pand aan de Willem Barentszstraat, waar de Leidse Voedselbank is gevestigd, ziet er goed onderhouden uit. Ik heb een afspraak gemaakt met Peter Vinke de voorzitter. We kwamen overeen dat ik op woensdagavond zou langskomen omdat dan de voedselpakketten worden klaargemaakt voor de uitdeelpunten in de regio, de Merenwijk en Leiden ZuidWest. Ik kon dan gelijk even met wat medewerkers praten en de inhoud van de pakketten bekijken. Beneden in het pand is een aantal vrij jonge mensen bezig met het vullen van de kratten. Veel tomaten, witlof, pakken

rijst, hagelslag, koffiemelk, pindakaas, enz. De kratten zijn flink gevuld. Een vrijwilligster legt uit dat de inhoud van de kratten iedere week verschilt. ‘We zijn afhankelijk van het aanbod’, zegt ze. Deze week inderdaad veel verse groenten. De spullen komen van enkele groente- en fruitgroothandels in de regio. Ik zie op een groot bord staan dat

er in totaal toch wel 400 cliënten zijn in Leiden zelf, de uitdeelpunten in de regio niet meegerekend. Peter Vinke neemt me mee voor een rondleiding door de rest van het pand. Alles is keurig geschilderd en ziet er fris uit. In de wachtruimte drinken we koffie. Hij vertelt dat de mensen donderdags vaak om 12.00 uur al voor de deur staan, terwijl de pakketten pas vanaf 13.30 uur worden uitgedeeld. De klanten vinden het gezellig in de wachtruimte, krijgen koffie of thee en voor de kinderen is er een speelhoekje ingericht. Het is ook een ontmoetingsplek geworden. Ik vraag naar de inhoud van de pakketten. Peter Vinke vertelt dat er te weinig eiwitrijk voedsel wordt aangeboden. Geen melkproducten, weinig peulvruchten en ook heel weinig non-food producten zoals shampoo en schoonmaakmiddelen. Het wordt er ook niet beter op omdat de supermarkten tegenwoordig niet meer zo scheutig zijn met donaties. Ze letten beter op de vervaldata en kopen zuiniger in. De Voedselbank bestaat in Leiden nu bijna negen jaar.Het aantal mensen dat afhankelijk is van de aangeboden noodhulp is in die tijd fors gestegen, van 35 huishoudens in 2005 naar 760 nu in de regio Leiden. Mensen moeten aangemeld worden via een of andere hulpver-

leningsinstantie. Peter vertelt dat ze ook zichzelf wel komen aanmelden. Ze krijgen dan soms wel voedsel mee maar op voorwaarde dat ze zich aanmelden bij een hulpverleningsinstantie. In het pand bevindt zich ook een kantoor waar deskundigen bepalen of nieuwe cliënten voor een voedselpakket in aanmerking komen. Ook dit zijn vrijwilligers. Het gaat om een jurist en een maatschappelijk werkster. Hoe blijven al die vrijwilligers gemotiveerd als de problemen niet echt tot een oplossing leiden en het werk alleen maar meer wordt? Ten eerste is het praktisch werk. De meeste mensen vinden het fijn om iets voor anderen te doen en dit werk geeft veel voldoening. Het is concreet en het resultaat is dankbare mensen die in een nare positie zijn gekomen door pech of eigen schuld, dat maakt niet uit. Ten tweede doet de Voedselbank een beroep op de gemeenschapszin van iedereen die een beetje hart heeft voor de samenleving. Het leven is voor een hoop mensen moeilijk en als je het dan zelf beter hebt getroffen, wil je best wat terugdoen. Al met al was het voor mij een verrijkende ervaring om dit proces eens van dichtbij mee te maken. Peter vertelt nog dat de Voedselbank rond de kerstdagen niet te klagen heeft over donaties. Mensen zijn dan erg gul en geven bijvoorbeeld hun kerstpakket direct door. Daar teren de klanten dan weer een tijdje op, op al die extraatjes.

Leids Kerkblad | 9

BMS Netwerk Notarissen

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden

Notarissen mr. R.H. Breedveld

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

> Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl

*** Gelukkige Gelukkigekerstdagen kerstdagenenen voorspoedig voorspoedig2012 2014

in online Schrijf u

voor d

ieuw tis n a r g e

e sbri

f

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl Gelegen op de mooiste plek in het hart van Leiden, aan de voet van de Burcht.

Lammenschansweg 138 ■ Leiden ■ (071) 532 38 48

www.wj- zir kzee.nl

***

• Lunchen • Dineren • Buffetten

• Feesten • Bruiloften • Recepties • Afstudeerborrels B R A S S E R I E R E S T AURAN T

Het Koetshuis DE BURCHT

BU RGSTEEG 13 | LEIDEN | TEL . 071512 16 88 | W W W.KOE TSH U ISDEBU RCH T.NL

90x62mm

Wij wensen u fijne feestdagen en een voorspoedig 2014 van van BEUKERING BEUKERING MAKELAARS MAKELAARS

Ons actuele woningaanbod vindt u ook op:

Professionele Ondersteuning Events Van organisatie tot decor inrichting

Voor een regelrechte sfeerverademing!

Ontwerp Meubilair verhuur Realisatie Decor verhuur Business Bloemist

Greenstyling

Energieweg 16 Zoeterwoude

10 | Leids Kerkblad

Workshops

071-512 08 29

Eventdecoratie www.nieuwenburg.nl

Mens en Maatschappij Wél plaats in de herberg redactielid Ad Alblas spreekt Eva Toele over

kinderdagverblijf ‘de Boshoeve’ Wat maakt de Boshoeve zo anders? De Boshoeve is een warm huis waar iedereen welkom is. Zo’n 20% van de kinderen hebben een lichamelijke en/of verstandelijke beperking of chronische ziekte maar groeien op tussen de andere

kinderen. Voor ieder kind is de juiste zorg aanwezig zowel verpleegkundige zorg als ontwikkelingsgerichte zorg. “Ik heb de overtuiging dat kinderen bij elkaar horen. Of ze nu wel of geen beperking hebben. Ze zijn allemaal kind van God. In het warm gekleurde en lichte dagverblijf van Eva Toele is plaats voor ieder kind.: “Ik wijs niemand af; ook niet als de zorglast zwaar is. Ik zeg eerst ‘ja’ en ga dan vol vertrouwen op zoek naar de middelen en mensen die voor dit kind nodig zijn.

Hoe is je passie hiervoor ontstaan? Eva groeide thuis op samen met drie pleegkinderen, elk met een beperking. Ze deelde altijd haar slaapkamer. Dat delen heeft Eva voortgezet samen met haar man Alexander. Nog vóór ze zelf het ouderschap genoten van hun kinderen Ruben, Yoran en Elin ontvingen zij de kwetsbare Kristie van negen in hun hart en huis. Inmiddels is Kristie 27 jaar en medewerkster van de Boshoeve.

Vanuit haar werk als pedagoge heeft Eva in het LUMC ook kinderen met een beperking begeleid naar de thuissituatie. “Daarbij ontdek je dat ze niet met hun vriendjes mee kunnen komen. Op gewone dagverblijven kan de nodige zorg en begeleiding niet geboden worden. Dan ontstaat die drive”. Het begon met een idealistisch idee dat als onhaalbaar werd gezien, maar voor Eva betekende dat niet het einde van haar enthousiasme. Ze ontwikkelde plannen voor de Boshoeve. Haar man Alexander en haar (helaas kort voor de opening) overleden moeder geloofden in het plan. Haar moeder verzamelde in zes jaar tijd een zeecontainer vol met bruikbare materialen en meubels. Haar stoel en open haard staan in de grote ontmoetingsruimte. Zo is zij er nog altijd bij.

Een leger ‘werk-engelen’ Op een gegeven moment begonnen er dingen te gebeuren. Onvoorstelbare ‘toevalligheden’. Eva ontmoette mensen die haar plannen steeds meer werkelijkheid lieten worden. Keer op keer kwamen mensen op haar pad om de Boshoeve een stuk verder te realiseren. Een architect hoorde ervan en was hij direct enthousiast. “ Zijn stuk grond was de juiste plek. De betrokken aannemer, ontwikkelaar en architect zijn eigenaar gebleven van het pand. Om zo de Boshoeve echt onderdak te bieden. De lucht en het water in de Boshoeve worden gezuiverd en het licht heeft het volle spectrum. Voor alle kinderen een goede ondersteuning in hun gezondheid.

Kinderen als natuurtalenten in hulp Eva beschrijft de kinderen als natuurtalenten in hulp. Zij schrikken niet van een ernstig gehandicapte jongen in een ‘statafel’. Maar gaan op een kruk naast hem staan om hem een kuikentje te laten aaien. De kinderen betrekken hem van nature bij alles waardoor hij veel meer geniet van de wereld om hem heen. Jelle kwam hier toen hij drieënhalf was; hij sprak niet en kon niet lopen. Zijn speelgenootjes bereikten binnen een half jaar dat hij kon lopen. De kinderen deden voor wat hem zou helpen door zijn rollator te pakken en ermee te spelen en bemoedigden hem in het nemen van de eerste stappen. “Kinderen zijn de beste therapeuten”.

Handen en voeten van God Ontelbare ‘toevalligheden’ ziet Eva als ‘godsgeschenk’. In de hulp van mensen ervaart zij de hulp van God. De Boshoeve sluit daarbij aan als christelijke stichting “God verrast ons elke keer weer. Dat sterkt m’n vertrouwen. God kan spiritueel heel veel, maar heeft ons nodig als zijn handen en voeten… en stem…” Eva en Alex Toele zijn lid van de Leidse Binnenstadsgemeente.

Leids Kerkblad | 11

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: 97065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; 7820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected]

Hulp in natura Wat doe je als diaconie, wanneer er een bezorgde vriendin aanklopt om hulp voor een 19-jarige zwangere? Ze heeft al

S heeft daaruit gezocht wat ze nodig heeft en is vast van plan na de bevalling werk te zoeken. Haar moeder en mensen in de buurt willen wel op de baby passen. Omdat er zoveel binnengekomen is waarvoor onze hartelijk dank! -, wordt besloten een deel van de babyspullen niet naar Kinshasa of Roemenië te sturen, maar een kleine voorraad op te slaan in De Bakkerij. De laatste tijd wordt wel vaker de hulp van de diaconie gevraagd voor een aanstaande moeder. En ‘de naakten kleden’ is immers een van de werken van barmhartigheid? Voor meer info: Jacqueline Schoonwater, [email protected]

een aantal instanties afgelopen, maar steeds nul op het rekest gekregen. De situatie is ook niet makkelijk: het gaat om een jonge vrouw, afkomstig uit ZuidEuropa. Laten we haar S noemen. Haar vriend en haar vader vinden dat zij het kind niet moet houden. S wil dat wel en is daarom naar haar in Nederland wonende moeder gekomen. Haar moeder komt uit Noord Afrika, is schoonmaakster en woont hier in één kamer. S spreekt geen Nederlands, heeft geen geld en geen werk. De vriendin van haar moeder wil graag helpen, maar ziet er geen gat meer in. Uiteindelijk verwees de verloskundige haar naar De Bakkerij. De baby komt eind december. Na het gesprek met de bezorgde vriendin komen Ton Snepvangers en Jacqueline Schoonwater van De Bakkerij in actie. Ze bekijken samen met S wat er minimaal nodig is voor de baby. Dan gaat er een e-mail uit naar het netwerk van betrokken mensen rond de diaconieën. Gewoon de vraag ‘wie er misschien nog wat babyspullen heeft liggen’. En, zoals zo dikwijls gebeurt reageren ook weer vele mensen op het mailtje. Het resultaat is geweldig!

12 | Leids Kerkblad

Diaconaal Weekend 2013 Met de parabel van De Soepsteen opende Patricia Mabolia, projectmedewerker van de Diaconie Franstalige Afrikanen in De Bakkerij, het Diaconaal Weekend 2013 in Café Sijthoff in Leiden. In het verhaal klopt een pelgrim aan de deur voor voedsel en onderdak. Een paar families warmen zich bij het vuur, met een pan waterige soep erop. De pelgrim

geeft een steen, die in de pan wordt gelegd. Maar de soep is niet af: iedereen haalt wat hij heeft, kruiden, vet, groenten en vlees. Zo wordt het een lekkere voedzame soep en ze eten hun buik vol. Als de pelgrim vertrekt mogen ze de steen houden: ‘je kunt er nog honderd keer soep van koken, als je het maar doet op deze wijze’. Deze parabel staat model voor het project Lekker Gezond Goedkoop, waarvoor in het Diaconale Weekend aandacht gevraagd werd in de Leidse kerken. Naar een idee van ds. Francoise Weber van de Waalse Kerk werd enkele maanden geleden begonnen met kookateliers. Voor mensen die door geldzorgen, gezondheidsproblemen of een sociaal isolement op zoek zijn om hun kook- en eetgewoonten in een gezellige omgeving te verbeteren en zo minder afhankelijk te worden van hulpverlening. Armoede, gezondheid, gemeenschap en zingeving zijn de kernwoorden in het verhaal van De Soepsteen evenals in de twee onderdelen van het project Lekker Gezond Goedkoop. Allereerst de inzamelingsactie van de Leidse kerken om het bestaande pakket van De Voedselbank aan te vullen met houdbare, eiwitrijke producten zoals vlees, vis en peulvruchten (zie boodschappenlijst). Ieder draagt zijn (soep) steentje bij om te zorgen dat het voedselpakket gezonder en evenwichtiger wordt van samenstelling. Een inzamelingsactie die zondag 10 november in diverse Leidse kerken van start ging onder de naam Verzamel-Gezond-Actie. Daarnaast de kookateliers, Zinvol Koken, met de onderwerpen: Voeding en gezondheid, Voeding en budgetbeheer en Voeding en zingeving. Het enthousiaste verhaal van iemand die aan een kookatelier meedeed ’het was heel gezellig en ik heb ervan geleerd om gezonder en goedkoper te koken’ illustreerde dat de kookworkshops aan het doel beantwoorden. Om te proeven

stonden er schalen met lekkere viskoekjes van sardientjes, mét het winnende recept, om mee te nemen. Er werd druk informatie ingewonnen over de verschillende aspecten van het project. Net als in het verhaal van De Soepsteen weet het project Lekker Gezond Goedkoop krachten te bundelen, verborgen schatten en talenten boven water te halen en mensen samen te brengen. Het zet mensen ‘in hun kracht’ door informatie en ingrediënten aan te reiken, ervaringen op te doen en uit te wisselen en op zoek te gaan naar een leefstijl en levensvisie die onvermoede mogelijkheden biedt óók of juist vooral in tijden van crisis. Vandaar dat Diaconaal Centrum De Bakkerij dit project uitkoos om tijdens dit Diaconaal Weekend in de schijnwerpers te plaatsen. Zie ook www.lekkergezondgoedkoop.nl

Boodschappenlijstje voor de Voedselbank Eiwitrijke producten: vis en vlees in blik, peulvruchten (gedroogd of in blik), noten, houdbare melk, gedroogde vruchten, volkoren granen, zilvervliesrijst, zonnebloem- of olijfolie en kruiden. Inleveren kan in De Bakkerij en in verschillende kerken.

Kerstcollecte De opbrengst van de diaconale kerstcollecte in de protestantse kerken van Leiden is ook dit jaar weer bestemd voor de Kerstbonnenactie.

Kerstbonnenactie 2013 De Diaconie Protestantse gemeente Leiden en de RK Diaconie van Leiden organiseren ook dit jaar weer, samen met de Stichting Urgente noden (SUN), de uitgifte van kerstbonnen. De bonnen worden uitgegeven op basis van aanvragen uit de professionele hulpverlening, parochies en wijkgemeenten aan mensen die het moeilijk hebben of aan de rand van de samenleving staan. Kerstbonnen zijn tegoedbonnen die vrij te besteden zijn bij een grote supermarkt in Leiden. Even wat financiële ruimte voor de feestdagen in december.

Cares een beroep een cadeau in te leveren voor mensen die het minder breed hebben. Ook in een welvarend land als Nederland zijn er genoeg mensen die, ondanks dat ze zo zuinig mogelijk leven, niet kunnen rondkomen. De actie is nu ook uitgebreid naar Leiden.

kerstcollecte en giften van particulieren. Ook u kunt bijdragen: rekeningnummer 97065 van de Diaconie Protestantse gemeente Leiden, o.v.v. Kerstbonnenactie 2013.

Het inleverpunt in Leiden is: Diaconaal Centrum De Bakkerij. U kunt cadeaus inleveren op 6, 7 en 9 t/m 13 december, tussen 10.00 en 16.00 uur.

Nieuwjaarsontmoeting Van harte nodigen de Diaconie Protestantse gemeente Leiden en de RoomsKatholieke Diaconie van Leiden u uit voor de nieuwjaarsbijeenkomst op vrijdag 17 januari. Dit jaar zal de Nieuwjaarstoespraak, met als onderwerp SamenLeven, gehouden worden door de burgemeester van Leiden, Henri Lenferink. U bent van harte welkom om met ons het glas te heffen op vrijdag 17 januari van 16.30 – 18.00 uur in De Bakkerij.

Diaconie Bericht 41 Eind oktober is Diaconie Bericht 41 verschenen. Een kleurrijk verslag van wat er het laatste halfjaar plaatsvond in en rond Diaconaal Centrum De Bakkerij. Het nummer is verkrijgbaar in De Bakkerij en ligt in de kerken.

Donate a Gift Nederland Cares regio Zuid-Holland organiseert ook dit jaar weer de kerstactie Donate a Gift. Er worden cadeaus ingezameld voor kinderen, (jong)volwassenen en ouderen in de regio Haaglanden die onder de armoedegrens leven en aangesloten zijn bij De Voedselbank. Op alle mensen in de regio doet Nederland

Multicultikookclub De volgende Multicultikookclub is op donderdag 12 december in Diaconaal Centrum De Bakkerij. Deze keer staan Russische en Poolse gerechten op het menu. Aanvang 19.00 uur, welkom vanaf 18.30 uur. De kosten worden hoofdelijk omgeslagen en bedragen voor een 3-gangen maaltijd niet meer dan € 10,00 per persoon. Wel horen we graag zo spoedig mogelijk wie komt eten en wie mee wil helpen met koken. Opgeven vóór donderdag 5 december via 071multicultikoken@ hotmail.com. Bij niet tijdig afmelden (uiterlijk 9 december) moeten wij u helaas € 5,00 in rekening brengen.

Ondanks dat er de laatste jaren steeds meer aanvragen kwamen is het nog steeds gelukt om het benodigde bedrag bij elkaar te brengen, ook met hulp van fondsen, de opbrengst van de diaconale

Leids Kerkblad | 13

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, mail: [email protected] tel. 071 - 5232488, bij voorkeur tussen 08.00 en 09.00 uur, bij spoed: 0654797098 Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: 703141 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

Gemeenteleven Gedoopt Op de eerste zondag van de Voleinding zijn door de Heilige Doop verbonden met Christus en zijn gemeente Roos Johanna Lijdia, dochter van Michiel

leden de mogelijkheid om met de visitatoren te spreken en volgde er een gesprek met de kerkenraad. Stuk voor stuk openhartige gesprekken waarbij alle facetten van het gemeenteleven aan de orde kwamen. Er is ook stilgestaan bij het vitaliseringsproces en de uitdagingen van een Citykerk in de wereld van vandaag en morgen. Wederzijds zorgde dat voor inspiratie en goede moed om de komende jaren onze gemeenschap verder te versterken.

Gestorven

Op 2 november heeft de jaarlijkse dag met kerkenraadsleden plaatsgevonden. Rond het thema ‘liturgie’ werd in groepen gebrainstormd over de kenmerken van onze eredienst. Er werden goede suggesties en ideeën uitgewisseld en een aantal rode draden daarin gevonden. Dit leverde al meteen bruikbare verbeterpunten op die u wellicht al opmerkte. Daarbij was de dag een moment van bezinning en samenzijn en nadere ontmoeting tussen de kerkenraadsleden onderling.

Op 7 november is de heer Piet Laterveer overleden. Hij werd 83 jaar en woonde aan de Jacob van Campenlaan 56. Vele jaren was hij ouderling-kerkvoogd in Zuidwest. Vervolgens kwam hij samen met zijn vrouw Riet al weer lang naar de Hooglandse. Hij was een bewust meelevende kerkganger met een duidelijke mening. De kerkdienst was voor hem méér dan gewoonte: een gebeuren waar hij ‘thuis’ was. Hij leed aan Alzheimer en ging de laatste tijd snel achteruit. Een bijzondere ervaring was toen hij nauwelijks meer bewust was van zijn omgeving naar het leek: toen ik hem vroeg of we zouden bidden kon hij weliswaar niets meer zeggen, maar vouwde krachtig zijn handen. Op dinsdag 12 november was de afscheidsdienst in de Hooglandse Kerk met als kerngedachte ‘stilheid als stijl’. Sterkte voor Riet en hun dierbare familie!

Kerkvisitatie

Dominee aan de lijn

Op 16 oktober hebben de visitatoren Egbert ter Weide en Gerard Nienhuis onze gemeente bezocht. ’s Middags hadden zij een gesprek met onze wijkpredikant. ’s Avonds hadden gemeente-

Vanwege een volle agenda verloopt de belronde niet zo snel. Ook nemen de geanimeerde gesprekken vaak meer tijd. De onderlinge verbondenheid wordt door deze gesprekken versterkt. Graag

en Mirjam Bindels, Anna Myrthe, dochter van Kornelis en Inge Drijfhout en zusje van Vera, Johanna Maartje Mansens, dochter van Johanneke van Woerden en Eddy Mansens en halfzusje van Maurits, Lennart en Stans Mansens. Het thema voor deze doopzondag luidde: ‘kinderen van het Licht’.

Kerkenraadsdag

14 | Leids Kerkblad

zie ik ingevulde kaarten (op de informatietafel te vinden) of e-mails tegemoet van mensen die het beoogde gesprek op kortere termijn zouden willen: aanmeldingen gaan vóór.

Adventsproject van de kindernevendienst Met de kinderen buigen we ons deze adventsperiode over de voorouders van Jezus, beter gezegd, zijn ‘voormoeders’. In het geslachtsregister dat Matteüs heeft opgetekend, staan tussen alle mannen vier vrouwen: Tamar, Rachab, Ruth en Batseba. Met de kinderen bladeren we elke week in het familiealbum van Jozef en Maria dat zij bekijken tijdens de zwangerschap van Maria. Zo komen we stap voor stap dichter bij de geboorte van Jezus. Tijdens de viering op Eerste Kerstdag maken we er traditiegetrouw een extra feestelijke bijeenkomst van.

LEREN Bewust geloven De belangstelling voor de groep ‘bewust geloven’ groeit. Er zijn momenteel 14 belangstellenden, waarvan er minstens 10 op korte termijn aan deze intensieve cursus beginnen. De overige deelnemers starten in september volgend jaar. Het spreekt hen aan om een flink aantal avonden met elkaar op te trekken in de hoogvlakte van geloof en levensvragen.

Verdiepingskring Deze nieuwe kring zit met 12 deelnemers vol: een tafel rond. Mensen die zich openstellen voor vragen, verandering, verdieping, verrassing. Telkens heeft één van de deelnemers een onderwerp. De eerste keer was gewijd aan het kernwoord ‘genade’. Aan de hand van foto’s kozen de deelnemers een invalshoek bij dit geloofswoord. Het ging over wat we als genade ervaren en hoe we die kunnen ontvangen en ook weer verbreiden. De eerstvolgende keer gaat het

over hoe je met je talenten omgaat. (Mocht iemand toch graag mee willen doen, dan zetten we er een stoel bij). Informatie bij Gerda Hamoen: [email protected]

Roest aanwezig was. De specifieke thema’s van (monumentale) kerken in de binnensteden van Nederland komen daarbij aan de orde.

anders: we beginnen het nieuwe jaar. De Messiasverwachting van het Godsvolk mee beleven is inderdaad iets om van ‘in blijde verwachting’ te raken.

Leerhuis

Groet De adventstijd begint. We gaan het jaar uit. Op de kerkelijke kalender is dat héél

Dat hemellicht ons deze mooie maand mag bestralen! ds. Ad Alblas

Het leerhuis bestudeert dit jaar het Bijbelboek Jeremia. De komende avonden zullen we ons verdiepen in het beeld van de profeet dat dit boek ons geeft. Er treedt een verschuiving op: van een profeet die de ellende van het volk uitspreekt, wordt hij een profeet die zich beklaagt over de ellende die hem door zijn eigen volk wordt aangedaan. Met deze verschuiving hangt veel samen dat ons leert over de thematiek van het boek. De eerstvolgende bijeenkomsten zijn op 19 november en 10 december, 20.00 uur, Hooglandse Huys. Informatie: [email protected]

DIENEN Dag van de mensenrechten Op 10 december wordt wereldwijd de dag van de mensenrechten gevierd. Deze dag werd ingesteld nadat de Verenigde Naties op 10 december 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens hadden aangenomen. Zondag 8 december is er in de Leidse Binnenstadsgemeente de mogelijkheid om deel te nemen aan een actie van Amnesty International. U kunt dan een petitie tekenen tegen de repressie in Rusland. In vrijheid je mening uiten wordt voor Russen steeds moeilijker, en gevaarlijker. Met name journalisten, mensenrechtenactivisten, advocaten, homo’s en kunstenaars zijn het mikpunt. Demonstreren is praktisch onmogelijk gemaakt. Kom en teken de petitie!

CITYKERK Werkgroep De werkgroep Citykerk is inmiddels uitgebreid tot tien personen. Zij vergaderen meestal met een broodje rond de klok van zes. Wie aan wil schuiven is van harte welkom. Ook in de wijkkerkenraad wordt gewerkt aan het invullen van dit voor de LBG kenmerkende profiel. Daarbij oriënteren we ons mede op de collega-binnenstadskerken. Onlangs was er een uitwisseling en ontmoeting in de Nieuwe Kerk in Groningen, waarbij ook theologisch adviseur prof. dr. Henk de

VIEREN Op 1 december is het de eerste adventszondag. We bereiden ons aan de hand van het geslachtsregister uit Matteüs voor op Kerst, samen met de kinderen die in het familiealbum van Jezus bladeren. Het thema is: ‘God gaat zijn ongekende gang’. We horen over Tamar die Juda verleidt. En uit het Evangelie over Jozef die door een engel weerhouden wordt om van Maria te scheiden. De Leidse Cantorij zingt ons de Advent binnen. Op 8 december luidt het thema: ‘door dik en dun’. Het gaat dan over Rachab die de verspieders verbergt. En uit het Evangelie over Jozef die de zwangere Maria bij zich in huis neemt. Muzikale medewerking verleent Hans Brons Op 15 december horen we over het huwelijk van de Moabitische Ruth met de Joodse Boaz en de geboorte van hun zoon Obed. En uit het Evangelie het loflied over de aankondiging van Jezus’ geboorte van Maria. Op 22 december gaat ds. R. Steenstra voor in onze dienst. Op 24 december zijn de kerstnachtdiensten van onze gemeente in de Pieterskerk, samen met Bijzonder Kerkenwerk Leiden (zie pag. 4) Op 25 december vieren we het geboortefeest van Jezus, met als thema: ‘het Kind van de toekomst’. We zingen de feestelijke kerstliederen en luisteren naar de kerstfeestelijke bijdragen van de Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons. Voor de kinderen is er in de nevendienst óók een feestelijk kerstprogramma. Op 29 december is ds. Dennis Verboom onze voorganger. Hij woont in de Leidse Binnenstad en is regelmatig als kerkganger in de Hooglandse. Zijn kerkelijke werkkring is bij zorginstellingen in het Westland. Thema voor de dienst: ‘Wordt Gods Woord nog wel vlees?’ Op het eind van de middag van oudejaarsdag houden we samen met de Stichting Cantate Domino het avondgebed, met cantatemuziek, onder het thema ‘de tijd gaat niet voorbij’ (zie pag. 4). Op nieuwjaarsmorgen houden we een ochtendgebed, dat om 10.00 uur begint met ontmoeting en ongeveer 10.15 uur overgaat in de gebedsdienst met samenzang en nieuwjaarsgedachten over het thema: ‘Wat maakt een jaar nieuw?’ Op 5 januari is het Epifanie, het feest van het verschijnen van de Heer. Hoewel de doop van de Heer met een zondag later verbonden is, vieren wij op deze eerste zondag van het jaar de Doopgedachtenis voor allen. Ieder die een doopkaars heeft wordt verzocht die mee te nemen. Voor alle anderen zijn kaarsen aanwezig. De overweging heeft als thema: ‘je bent mijn geliefde zoon’ (dan wel: dochter). Er gaat een extra uitnodiging uit naar de ouders die de afgelopen jaren hun kind lieten dopen. Op 12 januari gaat ds. Arnold B. Vroomans voor in de dienst. Inmiddels weten we dat hij beroepen is door de gemeente rond de Oude Kerk van Delft en wensen hem veel wijsheid bij deze grote veranderingen Op zondag 19 januari gaat ons gemeentelid Gea Smit-de Groot voor. Zij leest over de bruiloft te Kana. Jezus verschijnt aan ons als vreugde en overvloed. Wat een oord van troosteloosheid lijkt, krijgt een koninklijke glans. Water verandert in wijn.

Leids Kerkblad | 15

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastores: pastor Theodor Wubbels (RK), [email protected]; ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071 - 5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071 - 5224801, [email protected] Academiepredikant: ds. Christiane Berkvens-Stevelinck (Rem.), 010 - 2298774, [email protected], www.moederoverste.nl Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: 4819829 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: 3313366 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected] Wim Schouten, [email protected], Johan de Groot, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN

Algemene ledenvergadering

Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www.kerkomroep.nl

Op 12 november heeft de Vereniging LSE weer een algemene ledenvergadering gehouden op Rapenburg 100. Daarin ging de vergadering akkoord met de begroting voor 2014. De vereniging krijgt overigens een nieuwe penningmeester: Diederik van Essel zal vanaf 2014 Johan de Groot gaan opvolgen. Aangekondigd werd dat het rapport over de identiteit van de LSE op de komende voorjaarsvergadering zal worden voorgelegd aan de ledenvergadering.

De Adventsdiensten zijn aan ‘hoge verwachtingen’ gewijd. In de eerste dienst betreedt de profeet Joël het toneel met zijn beroemde profetie die door Petrus in zijn pinksterpreek wordt geciteerd: “Jongeren zullen visioenen zien en oude mensen droomgezichten”. De tweede dienst is een doopdienst waarin de overweging over de doop van Jezus in de Jordaan zal gaan (Marcus 1: 1-15). Bij die doop klinkt er een stem uit de hemel: “In jou vind ik vreugde”, een vooruitwijzing naar het goede werk dat de dopeling zal gaan verrichten. Het thema ‘hoge verwachtingen’ wordt wel zeer concreet in de derde dienst waarin Maria centraal staat: de geestelijke verwachting wordt bij haar ingebed in een wel zeer lijfelijke verwachting. Het thema van de laatste adventsdienst zal gaan over kracht, inspiratie en gevaren van toekomstverwachtingen. Fantasieën over de eindtijd hebben geïnspireerde, maar negatieve bewegingen opgeleverd. De komst van Christus is daar maar al te vaak mee verbonden geweest. In de kersttijd zijn er diensten op kerstavond (aanvang 22.30 uur, met vanaf 22.00 uur zingen van kerstliederen), ­kerstochtend en op de laatste zondag van het jaar (29 december). Op 5 januari begint een serie van vier diensten gewijd aan gelijkenissen in het Lucasevangelie.

16 | Leids Kerkblad

Ten slotte stemde de vergadering ermee in Joop Brons uit te roepen tot lid van verdienste op grond van de voortreffelijke wijze waarop hij de vieringen van de LSE vanaf haar ontstaan in 1970 op het orgel heeft begeleid.

Joop Brons (60 jaar organist te Leiden) benoemd tot lid van verdienste Na afloop van de viering op zondag 17 november is onze organist Joop Brons uitgebreid gehuldigd. Al meer dan veer-

tig jaar ondersteunt Joop onze zondagse vieringen op de hem kenmerkende wijze. Als geen ander weet hij het orgel op een welhaast humoristische wijze te bespelen. Het repertoire van Huijbers, Oomen en Löwenthal kent voor hem geen geheimen. Op 15 november was Joop al onderscheiden met het insigne in goud van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer, en had hij van de burgemeester de gouden speld van de gemeente Leiden ontvangen. Nu werd hem een fraaie oorkonde uitgereikt waarmee hij werd benoemd tot lid van verdienste van de LSE. Daarbij hoorde ook een prachtige kokarde, gemaakt door Lidy van der Spek.

Overleden Mar Bakker Op 28 oktober is na een liefdevol leven in alle rust overleden Mar Bakker op de leeftijd van 81 jaar. Met haar man André is zij sinds jaar en dag een trouwe bezoekster van de Ekklesia geweest. Op de rouwkaart stond een liedtekst van Huub Oosterhuis: Want niemand weet wat leven is, / alleen

Agenda dat het gegeven is / en dat van dit geheimenis / God het begin en einde is. In de Hooglandse Kerk spraken haar zoon Jaco, haar kleinkinderen en haar man André herinneringen uit over het leven van die lieve vrouw.

Overleden Piet Krispijn Op 3 november is Piet Krispijn op 87-jarige leeftijd overleden aan een longontsteking. Samen met zijn eerder overleden vrouw Riet is Piet altijd een zeer meelevend en actief lid van de Ekklesia geweest. Velen kennen hem al vanaf de oprichting van de LSE rond 1970. ‘Niet het loslaten doet zeer, maar het willen vasthouden’ schreven Vic Marlet, zijn kinderen en kleinkinderen op de rouwkaart. Piet was een warm mens. Zij zullen hem missen, vooral Vic, met wie hij de laatste jaren van zijn leven zo intens heeft genoten. Evenals Mar Bakker is ook Piet de Hooglandse kerk uitgedragen onder het zingen van het lied ‘Die mij droeg op adelaarsvleugels’.

Novembernummer van Hooglandse Nieuwe Het nummer over het thema ‘Ziel’ is nog verkrijgbaar bij het secretariaat voor

Hooglandse Nieuwe

twee euro (voor leden gratis) met artikelen van Hans Feddema, Jasper Radder, Jac van der Hoeven, Theodor Wübbels, René Fraters, Monique van der Gaag en Jenneke van der Wal.

De zondagse vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, ­Middelweg 2, Leiden zondag 1 december 11.45 uur ds. Christiane Berkvens: Dromen en visioenen bij Joël zondag 8 december 11.45 uur ds. Christiane van den Berg: De doop van Jezus (doopdienst) zondag 15 december 11.45 uur gevangenispastor Maria Draaijers: Maria in verwachting zondag 22 december 11.45 uur ds. Henk Schouten: Toekomstverwachtingen kerstavond 24 december 22.30 uur ds. Jan Delhaas kerstochtend 25 december 11.45 uur mw. ds. Japke van Malde zondag 29 december 11.45 uur ds. Co Kooman zondag 5 januari 11.45 uur ds. Henk Schouten, De farizeeër en de tollenaar zondag 12 januari 11.45 uur prof. dr. Cor van Bree: De barmhartige Samaritaan zondag 19 januari 11.45 uur ds. Rob van Waarde: De rijke man en de arme Lazarus

Kind & geloof Bij voldoende belangstelling zal er in februari een nieuwe ‘kind en geloof’groep van start gaan. De eerste bijeen-

komst is maandagavond 10 februari op Rapenburg 100. Met vragen en voor opgave kunt u mailen naar: [email protected]

Cluster Binnenstad Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Op zondag 10 november vierden wij de jaarlijkse vesper van het cluster binnenstadsgemeenten. Dit keer kozen wij voor het thema ‘verlangen’. Verlangen kan heel gewoon en tegelijk onmisbaar zijn, zoals het verlangen naar eten en drinken. ‘Verlangen’ zegt iets over hoe wij omgaan met bepaalde situaties van (on)recht. ‘Verlangen’ heeft volgens de joodse denker Levinas te maken met het Oneindige. ‘Een denken dat meer denkt dan het denkt, is Verlangen.’ De Bijbel hebben wij opengeslagen bij Psalm 42 en 43. In dit lied hoorden wij de diepe roep naar God en het leven met God. Ds. Ad Alblas stond stil bij het verlangen naar gerechtigheid, zoals wij die horen in vers 1 van Psalm 43. Ds. Christiane van den Berg legde de vinger bij klein verlangen naar aanleiding van vers 1 van Psalm 42. Tot slot heb ik verteld over het verlangen naar God. Het refrein van het lied laat dat heimwee horen. Mooi is ook de hoop die doorklinkt in dit lied. De drie (kerk)koren zongen een aantal prachtige liederen. Het hoogtepunt was voor mij toch wel het openingskoor van Psalm 42 van Felix Mendelssohn Bartholdy. ‘Wie der Hirsch schreit nach frischem Wasser, so schreit meine Seele, Gott, zu Dir.’ Verschillende mensen typeerden deze vesper als een hoopvolle en mooie dienst. Dat kan ik alleen maar beamen. ds. Ton Jacobs

Leids Kerkblad | 17

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: 1720266 t.n.v. Hervormde MarewijkgemeenteWijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

Advent

Huwelijk

Bij ons roept Advent vaak iets op van ‘je gezellig opmaken voor het kerstfeest’. Historisch-liturgisch gezien is de adventstijd een tijd van vasten (en boetedoening) en uitzien naar de wederkomst van Jezus Christus. Het eerste aspect zie ik nergens meer. Het tweede krijgt soms een plekje in één van de adventszondagen. Vroeger hoorde ik nogal eens dat wij ons moeten voorbereiden op het kerstfeest. De vraag is dan: ‘Hoe doe je dat dan?’ Het lijkt me beter om in de weken voor Kerst ons te oefenen in bepaalde aspecten van ons geloofsleven die samenhangen met de komst van Christus. Het kerkelijk jaar concentreert zich rondom de feesten van de kerk. Het mooie is dat wij zo verschillende accenten in ons geloofsleven leggen op vaste momenten van het (kerkelijk) jaar. Dit is een belangrijke reden om zuinig te zijn op het kerkelijk jaar. Ze helpt ons de volle breedte van het heil te doordenken en te beleven.

Op D.V. vrijdag 10 januari gaan Jan Pieter Bos en Lenny van den Beukel trouwen. De dienst begint om 19.00 uur en zal gehouden worden in de Marekerk. Wij wensen Jan Pieter en Lenny een prachtige trouwdag toe en een goed

Kerst De voorbereidingen voor de kerstavonddienst en de dienst op Eerste Kerstdag zijn al in volle gang. Ons kinderkoor MareKidz zal van zich laten horen in de kerstavonddienst. MareVocale zal zowel op dinsdagavond als woensdagmorgen haar bijdrage leveren aan de liturgie. Zo hopen wij met woord en muziek de genadige toewending van God naar deze wereld te vieren.

Geboren Op 6 november is Abel Pebe Kramer geboren. Hij is het zoontje van Werner en Anneke Kramer (Granaatplein 10, 2332 LE Leiden). Op het kaartje staat onder andere ‘Kijk, stap en loop - de wijde wereld in - Je eigen pad - in Zijn Hand - een nieuw begin’. Wij feliciteren de ouders van harte met de geboorte van hun kindje. Abel zal samen met Simon Kranenburg op D.V. zondag 15 december gedoopt worden.

18 | Leids Kerkblad

Iedere keer als een groep verandert, veranderen ook de onderlinge verhoudingen (de groepsdynamiek). In een gemeente als de Marewijkgemeente is er best wel een zeker verloop. Een nieuwe samenstelling vraagt dus om tijd en nieuw evenwicht. ds. Ton Jacobs

50 jaar Verbi Divini Minister, Dienaar van het Goddelijk Woord 6 oktober 1963 - 2013 Zondag 6 oktober was het precies 50 jaar geleden dat onze oud-wijkpredikant dominee G.F. Smaling werd bevestigd als predikant en aan zijn eerste gemeente, de Hervormde Gemeente te Schoonrewoerd werd verbonden. Als gemeente wilden wij dit jubileum niet onopgeleven samen. Ze hebben inmiddels woonruimte gevonden. Hun adres wordt Schoolmeesterpad 43, 2316 VE Leiden.

Kerkenraad Aan het einde van het kalenderjaar gaat er meestal wat veranderen aan de samenstelling van de kerkenraad. Broeders treden af of worden her- of verkozen. Op D.V. zondag 19 januari zullen wij afscheid gaan nemen van ouderlingkerkrentmeester Mar in ‘t Veld en de diakenen Joost Kosten en Herman Wolswinkel. De broeders Hennie Overdijk (ouderling), Sander Morsch (jeugdouderling) en Egbert Moolenaar (ouderlingkerkrentmeester) zijn herkozen en hebben deze verkiezing aanvaard. Klaas Mateboer (diaken) en Stephen Tukker (ouderling-kerkrentmeester) hebben hun verkiezing aanvaard. Bij het inleveren van de kopij was nog niet bekend wat de andere verkozen broeders zullen gaan doen. Het moge duidelijk zijn dat wij erg blij zijn met al die broeders die al ‘ja’ hebben gezegd. Ook gaat onze dank uit naar hen die langer of korter op ambtelijk niveau hun steentje hebben bijgedragen.

merkt voorbij laten gaan. Hoe vaak komt het immers voor dat een predikant zijn 50-jarig ambtsjubileum viert? Wij besloten in actie te komen en te vragen of dominee Smaling dit bijzondere moment in de Marekerk zou willen gedenken.

Agenda zondag 1 december Eerste Adventszondag ‘s morgens viering Heilig Avondmaal ‘s middags dankzegging Heilig Avondmaal

In de dienst waarin de jubilaris zelf mocht voorgaan en familie, vrienden (ook de zustergemeente in Roemenië) en gemeenteleden uit de gemeenten die dominee Smaling mocht dienen, stonden de woorden centraal uit 2 Koningen 6 vers 8-17 en Johannes 1 vers 46-52. Het thema was ‘Achter de schermen’.

zondag 15 december Derde Adventszondag - morgendienst: Heilige Doop dinsdag 24 december 19.30 uur kerstavonddienst, m.m.v. MareKidz en MareVocale woensdag 25 december 10.00 uur Eerste Kerstdag, m.m.v. MareVocale

Na een aantal toespraken na de dienst zongen we met elkaar de lievelingspsalm van dominee Smaling, waarna een ieder met dankbaarheid en de berijmde woorden van psalm 116 vers 11 nog naklinkend in het hart, de nieuw begonnen week in kon gaan:

dinsdag 31 december 19.30 uur oudejaarsdienst woensdag 1 januari 10.30 uur nieuwjaarsdienst

Ik zal met vreugd in ’t huis des HEEREN gaan, Om daar met lof Uw groten naam te danken. Jeruzalem, gij hoort die blijde klanken: Elk heff’ met mij den lof des HEEREN aan!

vrijdag 10 januari 19.00 uur huwelijksdienst van Jan Pieter Bos en Lenny van den Beukel zondag 19 januari morgendienst: bevestiging ambtsdragers

Namens de voorbereidingscommissie, Juriaan van Duuren

Kerstpakkettenactie zustergemeente Roemenië Kijkt u ook zo uit naar een kerstpakket of weet u nog hoe leuk dat vroeger was? Misschien heeft u er nooit eentje gekregen, maar kunt u zich wel voorstellen dat zoiets bijzonder is… Zo is het voor veel mensen uit onze zustergemeente in Puszta-Ujlak een feest als er kerstpakketten uit de Marekerk komen. Zeker omdat veel ouderen niet weten hoe ze de vaak koude winter (tot minus 20 graden) door moeten komen. Evenals voorgaande jaren hopen we de zusters en broeders in Roemenië ook deze winter te helpen. Op de eerste

plaats door ze een pakket te geven gevuld met producten zoals worst, boter, rijst, pasta, suiker, chocolade, vruchten, koffie, cake, afwasmiddel. Producten die ze heel goed kunnen gebruiken en langer houdbaar zijn. Ook zullen we de allerarmsten ondersteunen door hout voor de kachel voor hen te kopen. Een goed gevuld pakket kost € 25,00 per stuk. Helpt u mee zodat we deze kerst 65 pakketten kunnen uitdelen? Dat kan door uw financiële bijdrage over te maken naar rekening: NL68 INGB 0001 6746 65, ten name van Werkgroep Marewijk voor Roemenië. Namens de werkgroep en onze zustergemeente in Roemenië, Corine Lut, Marlies Morsch, Jan Pieter in ’t Veld en Juriaan van Duuren

Welkom in de Marekerk!

Ke rs tav on d

2 4 d e c e mb e r , 1 9 .3 0 u u r

VREDE 和平

‫مالس‬ PEACE

‫םולשה‬ w w w . m a r e k e r k . n l Marekerk - Lange Mare 48 - Leiden

Uitnodiging kerstavonddienst Marekerk Dinsdag 24 december wordt de Marekerk gehuld in feestelijke kerstsfeer. Kerstavond wordt gevierd in een dienst met veel kerstliederen, met muziek van MareVocale en een optreden van kinderkoor MareKidz. De deuren gaan om 19.00 uur open en de dienst begint om 19.30 uur. Dominee Ton Jacobs zal de dienst leiden waarin het thema ‘Vrede’ centraal staat. Jong en oud zijn van harte welkom. De kerstavonddienst is bij uitstek een dienst waar veel mensen heengaan die niet gewoon zijn wekelijks een kerkdienst te bezoeken. Iedereen wordt dan ook hartelijk uitgenodigd om familie, vrienden en kennissen mee te nemen. Voor de kinderen tot en met drie jaar is er kinderoppas. Na afloop is er gelegenheid om samen een kop lekkere warme chocolademelk of glühwein te drinken in de feestelijke kerk. Traditioneel is er voor iedereen een klein aandenken.

Leids Kerkblad | 19

Maranathawijk

Wijkpredikant: vacant Kerkelijk werker: Mario Boelen, tel. 06 - 5190 3576, e-mail [email protected] Consulent: dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Scriba: Bas van Velzen; Coornhertstraat 7, tel. 071 - 5132551, e-mail [email protected] Bankrekening: 240776, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden Website: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum “De Wijkplaats”: Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Beheerder: Jacintha Groen, tel. 071 – 5764473, e-mail [email protected] Auteur niet ondertekende artikelen: Mario Boelen

De Morsmeiden Met versiering, chips en muziek is het altijd één groot feest bij de avonden van de meidenclub in De Wijkplaats. Dit is

al echt een plek in de wijk. In december zijn er twee themabijeenkomsten (zie agenda). Op 3 december zal een deskundige spreken over het thema ‘Goede zorg als je kind ziek is’. Hebt u vragen over deze thematiek, of wilt u gewoon meer weten voor het geval dát ...; wees erbij! Welkom. Dat geldt ook voor de middag van twee weken later, 17 december, wanneer gezamenlijk gewerkt wordt met naald en draad (of naaimachine). Neem uw eigen handwerk gerust mee. Misschien kunt u ook nog van elkaar leren hoe je dit of dat doet!

Oecumenische vespers in de adventsperiode

een initiatief van de Maranathawijkgemeente, gemeente Crossroads en de Nederlands Gereformeerde Kerk in Oegstgeest. Elke twee weken is er op vrijdag (18.30 - 20.00 uur) een avond speciaal voor meisjes van 8 tot 12 jaar (voor data: zie agenda). Het thema van dit najaar is ‘Familie en Vrienden’. We hebben vriendschapsarmbandjes gemaakt en speelden Het Grote Vriendinnenbordspel. Voor de komende keren staan er weer allerlei andere leuke activiteiten op het programma! Lijkt het je leuk om mee te helpen als leiding van de club? Of ben je zelf in de leeftijd van 8 tot 12 jaar en heb je altijd al mee willen doen aan een meidenclub? Je bent altijd van harte welkom! 29 November is de eerste keer dat we weer bij elkaar komen. Voor verdere informatie kun je een e-mail sturen naar [email protected]. Joanne de Jager - ten Brinke

Vrouwenmiddagen De vrouwenmiddagen, tweewekelijks op dinsdagmiddag in De Wijkplaats, krijgen

20 | Leids Kerkblad

Ook dit jaar organiseren de Oud Katholieke Parochie HH Fredericus en Odulfus Leiden, de Evangelisch Lutherse Gemeente Leiden, de Vredeskerkgemeente en de Maranathawijkgemeente weer vespers in de adventsweken. Drie weken achtereen, op de woensdagavond, bent u van harte welkom om de verwachting van de geboorte van onze Heer mee te vieren. Dit jaar in de Evangelisch Lutherse Kerk (Hooglandse Kerkgracht 26). In deze bijeenkomsten lezen we gedeelten uit het evangelie van Matteüs en is er veel muziek, maar ook stilte.

Gemeentebijeenkomsten ‘beleidsplan’ In het kader van de totstandkoming van het beleidsplan voor de Protestantse Gemeente te Leiden voor de periode 2014-2017 kwamen de leden van de Maranathawijkgemeente bijeen op twee momenten om te worden geïnformeerd over het plan en om daarover van

gedachten te wisselen. Zowel op woensdagavond 16 oktober als op zondagmorgen 27 oktober (na afloop van de eredienst) leverde dat geanimeerde gesprekken op. Kritische vragen werden gesteld, verheldering gevraagd, consequenties doordacht, loftuitingen geuit, en wat dies meer zij. De algemene stemming is dat er veel en goed werk is verzet om tot dit evenwichtige en toch ingrijpende plan te komen. Hopelijk kan het proces dat leidde tot de genesis (de wording) van dit plan ook leiden tot rust en stabiliteit in de PGL en tot meer vitaliteit.

Sinterklaasinitiatief ‘Voor Elkaar Leiden’ Stichting Voor Elkaar Leiden (zie: www. VoorElkaarLeiden.nl), onze partner in de fietskliniek op donderdagavond, organiseert een sympathieke actie met Sinterklaas waar we als gemeente graag aan mee willen doen. In deze economisch moeilijke tijden willen we kinderen van gezinnen die krap bij kas zitten, tóch een leuk Sinterklaasfeest bezorgen door cadeautjes in te zamelen en deze uit te delen. Dat deze actie op z’n plaats is, bewijst het feit dat er al bijna 100 kinderen uit Leiden zijn aangemeld. Ook uw hulp kunnen we dus goed gebruiken. Concreet vragen we om een cadeautje van zo’n €10,00 voor een kind te kopen en dit op zaterdagochtend 30 november om 9.30 uur in te leveren op het adres van de Navigators Studentenvereniging Leiden (Oude Singel 56). De aangeleverde cadeautjes worden dan daar verzameld en ingepakt en ’s middags bij de betreffende gezinnen thuisbezorgd. Zo kunnen ook zij toch een leuke Sinterklaasavond hebben. Vindt u dit ook een leuk project en wilt u meedoen? Kijk op de website, kom 30 november een pakje brengen

Agenda en/of maak een bijdrage over naar rekening 5761038 ten name van Stichting Voor Elkaar Leiden, t.a.v. Serve the City, onder vermelding van ‘Sintactie’.

Wandelen door de wijk met Gré Wanneer je met elkaar onderweg bent, al wandelend, kom je tot de meest indrukwekkende en verrassende ontdekkingen en ontmoetingen. Dat was al zo met de Emmaüsgangers (Lucas 24, vers 13 en verder). In dat kader wandelt een groep mensen onder leiding van Gré van der Veer elke twee weken een uurtje door de wijk. In stilte, of met een opmerkzame geest voor de omgeving, in gesprek of in verwondering. Een ieder is van harte uitgenodigd om mee te wandelen. Bijvoorbeeld: dinsdag 10 december, om 13.30. Vertrekpunt is De Wijkplaats.

Adventsbijeenkomsten in De Wijkplaats In de weken vóór Kerst, de adventsweken, vieren wij onze verwachting van de Allerhoogste in de gestalte van een allerkleinste, in deze wereld, in dit leven, en in onze belevingswereld. Net als vorig jaar zijn er in de weken vóór Kerst vesper-achtige bijeenkomsten op maandagavond in De Wijkplaats. Thema is: ‘Van donker naar licht’. Met muziek, met Bijbellezingen, met gedichten, met stilte, met ritueel. Vorig jaar waren het intieme, intense momenten.

Diensten: zie pagina’s van de Vredeskerkgemeente Elke dinsdag, 14.30 uur: buurtmiddag (ontmoeting en kinderspel), De Wijkplaats Vrijdag 29 november, 14.30 uur Bijbelgesprekskring “Wonder(lijke)verhalen”, Robijnhof (Vijverzaal) Vrijdag 29 november, 16.00 uur Bijbelgesprekskring “Wonder(lijke) verhalen”, Schouwenhove Vrijdag 29 november, 18.30 uur: meidenclub, De Wijkplaats (zie artikel) Dinsdag 3 december, 13.15 uur: vrouwenmiddag, De Wijkplaats. Thema: “Goede zorg als je kind ziek is” Woensdag 4 december, 19.30 uur oecumenische vesper, (Evangelisch Lutherse Kerk; (zie artikel) Dinsdag 10 december, 13.30 uur wandelen met Gré, (verzamelen in De Wijkplaats; (zie artikel) Woensdag 11 december, 15.00 uur: kerkdienst in Schouwenhove, (voorganger: ds. P. Warmenhoven) Woensdag 11 december, 19.30 uur oecumenische vesper, Evangelisch Lutherse Kerk (zie artikel) Maandag 16 december, 19.30 uur adventsbijeenkomst, De Wijkplaats (zie artikel) Dinsdag 17 december, 13.15 uur vrouwenmiddag, De Wijkplaats. Creatieve middag “met naald en draad” Woensdag 18 december, 19.30 uur oecumenische vesper, Evangelisch Lutherse Kerk (zie artikel) Donderdag 19 december, 14.30 uur inloopmiddag (koffie en ontmoeting), De Wijkplaats Maandag 23 december, 19.30 uur adventsbijeenkomst, De Wijkplaats (zie artikel) Vrijdag 27 december, 14.30 uur Bijbelgesprekskring “Wonder(lijke)verhalen”, Robijnhof (Vijverzaal) Vrijdag 27 december, 16.00 uur Bijbelgesprekskring “Wonder(lijke) verhalen”, Schouwenhove Woensdag 15 januari, 15.00 uur kerkdienst in Schouwenhove Donderdag 16 januari, 14.30 uur inloopmiddag (koffie en ontmoeting), De Wijkplaats

bank ook behoefte aan financiële hulp voor de noodzakelijke onkosten. Zonder de vele vrijwilligers zou het werk van De Voedselbank al helemaal niet mogelijk zijn!

Net als toen besluiten we de bijeenkomsten weer met een moment van ontmoeting door gezamenlijk koffie en thee te drinken. Data, tijd en plaats: zie de agenda in het gekleurde kader.

Kerkdiensten in Schouwenhove Op 11 december hoopt ds. Piet Warmenhoven voor te gaan in de dienst in Schouwenhove. De dienst begint om 15.00 uur en is de laatste dienst in 2013. In de aanloop naar Kerstmis willen we graag collecteren voor De Voedselbank. Naast giften in natura heeft De Voedsel-

Tijdens de dienst van 16 oktober werd gecollecteerd voor een zendingsproject in Zuid-Sumatra. Na aftrek van de onkosten bleef het mooie bedrag van € 78,55 over. Het bedrag is inmiddels overgemaakt aan Kerk In Actie. Met Schouwenhove zijn de data voor de kerkdiensten in 2014 vastgelegd. In principe zullen de diensten worden gehouden op de 3e woensdag van de maand en beginnen om 15.00 uur. Om organisatorische redenen vanuit Schouwenhove moest soms voor de 2e of de 4e woensdagmiddag gekozen worden. Een enkele

keer is Schouwenhove later in het jaar genoodzaakt een reeds afgesproken datum te wijzigen in verband met activiteiten aldaar. In zo’n geval wordt een datum alsnog veranderd. De data in 2014 zijn: 15 januari, 19 februari, 26 maart, viering Heilig Avondmaal, 23 april, 21 mei, 18 juni, 10 september, 15 oktober, 19 november en 10 december. Elly Venekamp-van Hal secr. werkgroep Schouwenhove, tel. 06-42108088.

Verantwoording giften Giften periode 20 september tot en met 6 november: bijdrage van ‘de Fietskliniek’ (ontvangen via Thijs van Varick): € 30,00. Met vriendelijke groet Pieter Kop, penningmeester

Leids Kerkblad | 21

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: 8285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

‘Gabriël komt aangesneld’ Annunciatie (ca. 1291) (Santa Maria in Trastevere, Rome) In de weken vóór Kerst zingen we van de engel Gabriël. De boodschapper kan niet wachten om het goede nieuws uit de

hemel te brengen. Het bijzondere is dat hij het niet van de daken schreeuwt, maar de jonge vrouw Maria in haar eigen huis bezoekt. Maria weet al waarover het gaat: zij leeft van het Woord Gods, zij leest het: in het boek op haar schoot. Nieuw is dat die verwachting waaruit zij leeft, nu gestalte krijgt in haar en haar kind. Op haar en haar zoon rust de zegen van God, de hemelse Vader. In de weergave van Pietro Cavallini zijn ze allen te zien: de engel, Maria, de Geest en God. Behalve de zoon, op wie wij nog wachten. Zo leren we met Advent om samen met Maria te leven uit verwachting, tot zegen van elkaar.

Gert is lange tijd organist geweest van de Maranathawijk- en Vredeskerkgemeente. Hij was met hart en ziel betrokken bij de liturgie. Niet alleen de muziek, maar ook de verkondiging en de gebeden hadden zijn volle aandacht. Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de wekelijkse voorbereiding van de dienst, samen met ouderling, diaken en voorganger. Het gesprek over de schriftlezingen was vaak inspirerend en vormde het begin van een samen toeleven en -werken naar de eredienst. Gerts hart lag muzikaal gezien bij J.S. Bach, maar moderne muziek benaderde hij met evenveel respect, en in alle situaties speelde en werkte hij nauwgezet. Dat kan ook gezegd worden ten aanzien van de ontwikkeling van beleid in het muzikaal-liturgisch overleg. De basis voor onze visie op de kerkmuzikale ontwikkeling van de liturgie in de Vredeskerk is door hem verwoord en op papier gezet. Dat vormt nu een waardevolle erfenis. Hoezeer Gert als persoon werd gewaardeerd bleek tijdens de dankdienst voor

22 | Leids Kerkblad

De gedachtenis van Gert van der Keur zij ons allen tot zegen, en vooral zijn vrouw Ineke, de kinderen Coen, Hester & Gido, kleindochter Lisette, en Gerts moeder, mevrouw Binnendijk.

Geslaagde actiemiddag nieuwe stoelen Om te vieren dat er fonkelnieuwe stoelen staan in de kerkzaal - en om enigszins tegemoet te komen in de kosten die daarmee gemoeid zijn - is er op zaterdag 16 november een feestelijke middag met gezellige activiteiten voor jong en oud georganiseerd in de Vredeskerk. Er was een kraampje waar iedere keukenprins of -prinses zijn eigengebakken taart, cake, koekjes, cupcakes etc., kon brengen zodat al dit lekkers vervolgens aan derden doorverkocht kon worden. Daarnaast was er een veiling van unieke handbeschilderde stoelen en allerlei mooie en soms waardevolle ingezamelde spullen en kunstvoorwerpen zoals schilderijen, vazen, serviesgoed, bestek etc. Er konden kaarsen, flessen wijn en zelfgehaakte of gebreide kerstballen gekocht worden, of CD’s met een door Jos Wolthaus ingesproken kerstverhaal.

Gedachtenis Op 25 oktober is onze organist Gerrit van der Keur overleden, op de leeftijd van 52 jaar. Al lange tijd was Gert ziek, en sinds een tijdje was het ook duidelijk dat hij echt niet meer beter kon worden. Zijn overlijden kwam desondanks plotseling en daardoor toch als een schok, voor zijn vrouw Ineke, de kinderen, maar ook voor zijn collega’s en voor de gemeenteleden van de Vredeskerk.

een goede liturgie, met inspirerende en troostrijke muziek, verzorgd door zijn oud-docent Rijk Jansen, en door zijn vakbroeder en -zuster uit de Vredeskerk, Peter-Bram ’t Hoen en Liesbeth Boertien. De tekst voor de verkondiging was uit Exodus 3, over het geheimenis van de Naam die zich openbaart, aan Mozes en de kinderen van Israël. Gert heeft in en vanuit dit geheimenis geleefd en geloofd, en hij is gestorven in vertrouwen op de Naam, de Eeuwige.

zijn leven, die we op vrijdag 1 november hebben gevierd. Niet alleen waren er veel mensen, ook werden er warme woorden gesproken, en bovenal: er was

Ook was er een rad van fortuin dat regelmatig draaide en waarbij men leuke prijzen kon winnen.

Veel dank aan een ieder die goederen en diensten heeft aangeleverd, energie in de middag heeft gestoken en natuurlijk dank aan iedereen die zaken heeft gekocht. Super! De opbrengst van deze middag is € 3.732,37 en tezamen met bedragen die al eerder voor het ‘Stoelenfonds’ zijn binnengekomen staat de teller nu op ruim € 8.000. In december komt er nog een los vervolg op deze actiemiddag, houdt u de berichtgeving hierover dus goed in de gaten!

Kinderkerstfeest en broodmaaltijd op 24 december Voorafgaand aan de dienst op kerstavond (zie hiernaast), wordt het kerstfeest voor de kinderen gevierd. Dit jaar wordt een kleine musical uitgevoerd, ‘Het familieportret’. Natuurlijk zingen we samen bekende

opgeschoond te worden? In december en januari kunt u uw spullen inleveren! De opbrengst van de verkoop is bestemd voor de financiering van de nieuwe stoelen die onlangs in de kerkzaal in gebruik zijn genomen.

Wanneer u graag een afspraak wilt maken om dingen langs te brengen in de kerk, of wanneer u liever heeft dat het bij u thuis wordt opgehaald, dan kunt u contact opnemen met de heer Henk Vis, tel. 5123900.

Rondom de eredienst Adventsproject Op de zondagen van Advent volgen we het oecumenisch leesrooster, met daarin verhalen over de vier vrouwen uit de voorgeschiedenis van Jezus, die de evangelist Matteüs aan het begin van zijn boek bij name noemt: Tamar, Rachab, Ruth en Batseba. Dit betekent dat we elke week uit een ander boek van het Oude Testament lezen en grote sprongen maken. Dat vraagt iets van de hoorder en lezer, maar we krijgen daardoor ook zicht op de oorsprong van Jezus, op de bronnen van het messiaanse koningschap.

Liederen van de maand Elke maand zingen we een lied om thuis te raken in het nieuwe liedboek en de rijkdom van deze bundel te verkennen. Vanaf de eerste zondag van Advent zingen we lied 443: ‘De engel Gabriël komt aangesneld’. Het is een mooi en vrolijk lied, waarvan de muziek en tekst oorspronkelijk uit Baskenland komen. Op zondag 5 januari stappen we over op een lied van de maand dat aan het begin van de dienst klinkt, en dus ook voor de kleintjes leuk is om mee te zingen: ‘Goedemorgen, welkom allemaal’ (lied 288).

Bijzondere diensten in de komende tijd: kerstliedjes en kunnen de kinderen in de kerststal naar het kindje Jezus kijken! Iedereen is van harte welkom. Het feest begint om 16.00 uur. Om 18.00 uur is er een broodmaaltijd in de kerk. U bent van harte welkom om aan tafel samen op deze avond een begin te maken met de viering van Kerst. Wel graag van tevoren opgeven. Dat kan door een bericht te sturen naar Willemien van Pijkeren (071 5227006; [email protected]).

Speelgoed- en boekenmarkt Op zaterdag 15 februari wordt er in de Vredeskerk een speelgoed- en boekenmarkt gehouden. U kunt de komende weken reeds materiaal aanleveren voor deze markt. Wilt u speelgoed (in goede staat) dat niet meer wordt gebruikt een tweede leven geven? Dient uw boekenkast

Oecumenische avondgebeden vieren we in de weken van Advent in de Lutherse Kerk (Hooglandse Kerkgracht 26), en wel op de volgende woensdagen: 4, 11 en 18 december. Een half uur van zang, gebed, lezing en stilte, ter voorbereiding op Kerst. Aanvang: 19.30 uur.

15 december, derde zondag van Advent: doopdienst Op deze dag wordt Joris Pieter Joost Oerlemans gedoopt. Joris, zoon van Bas en Kirsten Oerlemans, is geboren op 3 juli. We zijn blij dat hij zijn plaats in de kring van de gemeente van Christus inneemt!

24 december, kerstavond Op 24 december hebben we een bijzondere viering, met een ander karakter dan in voorgaande jaren. Aan de dienst zal worden meegewerkt door Dawwagiem (gospelrockformatie). Zij treden echter niet op als in een concert, maar oefenen in de weken vóór Kerst met een aantal gemeenteleden om op kerstavond samen te zingen en te musiceren. Door de zang, maar ook in de verdere vorm van de dienst zullen we ervaren dat we door de verschijning van het kind Jezus aan elkaar worden gegeven als een geschenk.

25 december, Kerst Op kerstmorgen vieren we een dienst van Schrift en Tafel. Het is een dienst voor jong en oud; de verkondiging zal dus gericht zijn tot kleine en grote oren. Een hartelijke groet en tot ziens in en rondom de eredienst, dominee René Venema. Actuele informatie is te vinden op: www.vredeskerk-leiden.nl

Leids Kerkblad | 23

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: Vacature Ouderenwerker: Casper van Dongen, [email protected], tel. 06 – 39771287 Kerkelijk opbouwwerker: Sity Smedinga, tel. 06 81118017, [email protected] Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Bankrekeningnr.: 534930 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Geluidsopname vieringen: Siem Roosendaal, Jacob van Campenlaan 100, 2321 GG Leiden, tel. 071 – 5728274 Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 Website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

Durf te leren van de buren Het is vandaag 15 november. Via het nieuws wordt de enorme ramp op de Filipijnen steeds duidelijker en de verwoesting steeds zichtbaarder. De ontreddering bij de overlevenden, de zoektocht naar familie, de onzekerheid, maar ook met wanhoop op zoek naar

water en voedsel. Alle zekerheden lijken weggevaagd te zijn en nu zijn miljoenen afhankelijk van anderen, onder andere van ons uit het rijke westen. Als dit kerkblad uitkomt zitten wij al in de Adventstijd, de feestelijke opgang naar de geboorte van Christus Jezus, de zoon van God die hoop heeft gegeven aan zoveel mensen. Wat geef ik graag die hoop door aan al die mensen die alles kwijt zijn. Sinds kort weten wij dat wij als Leiden Zuidwest een predikant mogen gaan beroepen, naast de blijheid geeft dit ook een flink stuk rust, we mogen verder. Maar een vraag die de kerkenraad bezig houdt is hoe verder te gaan. Gaan wij verder op de voet zoals wij dat al jaren doen, een hechte groep van mensen die erg goed in staat is om te zien naar een bekende van die hechte, bekende groep, of zijn wij in staat over de rustgevende en gekoesterde muren heen te kijken en te klimmen. Met een aantal maatregelen

24 | Leids Kerkblad

van de regering worden de komende tijd zeker ook ouderen hard getroffen. Veel mensen moeten weer zelfstandig gaan wonen, waar eerst georganiseerde zorg voor hen was. In Leiden alleen al gaat het hier om ongeveer 3.000 mensen, die vanuit de verzorgingshuizen weer zelfstandig moeten gaan wonen. Mensen die naast zorg ook behoefte hebben aan een beetje aandacht. De kerkenraad wil samen met de pastoraatsgroep van de parochie Lam Gods in gesprek komen en blijven hoe we er met ons allen zo goed als mogelijk is voor kunnen zorgen dat er meer naar andere mensen in onze wijk wordt omgekeken. De koffie of thee bij uw protestantse buur zal niet wezenlijk anders smaken dan bij een katholieke buur. Het kan zijn dat de mensen van de parochie al verder zijn in deze ontwikkeling, misschien zijn wij wel de voortrekkers. Wie onze buur is dat moet u zelf bepalen, misschien bent u dat zelf. Wat ik wel durf te stellen is dat we van elke ontmoeting en elk gesprek dat wij voeren iets opsteken. Misschien zit er ook wel iets in van wat onze ouderenwerker Casper van Dongen ooit heeft gezegd: “Ga niet alleen maar voor jezelf naar de kerk, maar weet ook dat je glimlach of je praatje erg belangrijk kan zijn voor de ander” Hans van der Vlist

Bij Advent en Kerst: Zondag 1 december is het Eerste Advent. Altijd al

bijzonder: het is a.h.w. kerkelijk nieuwjaar (hierin loopt de kerk nu eens een maand vóór!). Zo gaan we als nieuwjaars-kerkgangers òp naar Kerst en verder. Dit jaar gebeuren er twee extra bijzonderheden op deze Eerste Advent: 1. We zingen voor het eerst uit het Nieuwe ‘Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk’, dat dit jaar verscheen met meer dan 1000 liederen uit alle hoeken van onze kerk. Iemand bood 50 exemplaren aan om in de Antoniuskerk te gebruiken. Heel veel dank, ze komen er! Maar ook daarnaast zou voor uzelf of anderen een eigen Nieuw Liedboek een mooi sint- of kerstcadeau zijn (in de winkel € 25,--). We kozen uit dit Nieuwe Liedboek (met doorlopende nummering: na de 150 psalmen is ‘Cantica’ 151 als het ware gezang 1). 2. Er wordt in de dienst een extra ‘collecte’ gehouden; niet om geld, maar om namen. U kunt op een uitgereikt papiertje de naam/namen van mensen schrijven, die u geschikt acht te ‘verkiezen’ als kerkenraadslid, en in de collectezak doen. Het is geen echte verkiezing, maar het werkt wel, om zo door u ‘van onderop’ genoemde mensen te vragen. Ik heb er in vorige gemeentes goede ervaringen mee. In Leiden Zuidwest is een uitbreiding van de kerkenraad hard

Agenda nodig (we dreigen anders onder het vereiste minimum te zakken), en -hoe dan ook- al 450 jaar: een protestantse gemeente moét een kerkenraad hebben (contra een van-bovenaf ‘domineeskerk’); het is -met de WaterschappenNeêrlands oudste vorm van democratie.

4 december 10.00 - 11.45 uur Bijbelontmoeting, De Verdieping

In de adventstijd laten we het donker steeds meer achter ons en strekken ons uit naar het Licht van Christus. Die beweging is te zien en te ervaren o.a. in de liturgische schikking. De kleuren van de kleden die gebruikt worden gaan van donkerpaars naar lila en naar het wit met Kerst.

11 december 15.30 uur Kerstfeest ouderen, Rosenburch

We zien het ook in de kleuren van het groen: van het donker groene hulst op Eerste Advent naar bijvoorbeeld het lichtere groen van de bonte hulst op de Derde Advent. Elke zondag vult een andere kleur groen de schikking aan. De basis van de schikking is een dikke tak met zijtakken. Dit symboliseert de weg van het leven van ieder mens. Soms lijkt er niet veel groen te zijn in het leven, soms bloeit er een bloem! Soms lijkt er niet veel te veranderen in situaties en soms door een woord van i(I)emand op ons pad, lijkt er weer licht te gloren in ons bestaan.

4 december 15.30 - 17.00 uur Bijbeluur Statenhof voor bewoners van de Statenhof en de omliggende straten - met viering Heilig Avondmaal 7 december 10.30 uur Kerkdienst Zuydtwijck – pastor H. van Breukelen

18 december 10.30 - 12.00 uur Bijbelkring voor de hele wijk, De Parelvissers 21 december 10.30 uur Kerkdienst Zuydtwijck

Voedsel inzamelen Tijdens ons startweekend in september en tijdens het diaconale weekend in november werd onze aandacht gevestigd op het inzamelen van voedsel voor De Voedselbank. Ik ben onder de indruk van hoeveel tasjes met meegebracht voedsel er elke maand weer staan voor mensen die afhankelijk zijn van voedsel van De Voedselbank. Blij ben ik met de aanvullende tips die we gekregen hebben om vooral ook eiwitrijke producten mee te nemen. Het blijkt dat er in verhouding weinig eiwitrijke producten in de voedselbank pakketten zit. Dus neem naast koffie, thee en meel enz. ook producten mee zoals: vis en vlees in blik, peulvruchten gedroogd of in blik, zilvervliesrijst en granen. Zo kunnen mensen die afhankelijk zijn van producten van De Voedselbank een evenwichtigere maaltijd samenstellen. Sity Smedinga

Dat vieren we met Kerst. Jezus onder ons geboren, Lichtdrager en brenger van het Licht in het bestaan van ons mensenkinderen. Lied 460 is het lied dat zal klinken alle adventszondagen. Een lied van Huub Oosterhuis en Bernard Huijbers, dat ons meeneemt op het pad van donker naar licht: Die naam zal ons gegeven zijn. Een zoon zal ons gegeven zijn. Open uw poorten metterdaad Dat uw verlosser binnengaat. Onze kerstdienst begint om 10.00 uur, voorafgegaan door een kerstontbijt. Een feestdienst waarin we veel bekende kerstliederen zullen gaan zingen. Welkom allemaal! Casper van Dongen en Sity Smedinga

Samen het oude jaar uit! Het begint al een mooie traditie te worden dat de oudejaarsdienst een oecumenische viering is waarin vanuit de Lam Gods parochie Wilbert van Erp zal voorgaan en vanuit onze wijkgemeente Herman de Geus . De dienst begint om 16.30 uur. Na afloop zijn ook de oliebollen en appelflappen weer aanwezig, samen met een glaasje glühwein. Van harte welkom! En wat een mooie manier om samen met vrienden en in gezamenlijkheid het oude jaar uit te zwaaien. Sity Smedinga

Kerstfeest voor ouderen In de maand december is er geen soos, maar vieren we op woensdag 11 december het kerstfeest. De viering wordt gehouden in de grote zaal van Rosenburch en u bent van harte welkom vanaf 15.30 uur. We zijn al druk bezig met de voorbereidingen en het belooft een fijne middag te worden, met een mooie viering, bekende kerstliederen en een verhaal. Na afloop genieten we met elkaar van een broodmaaltijd. In verband met de inkopen willen we graag weten hoeveel

mensen er komen. U kunt zich opgeven voor deze viering bij Els van der Vlist, telefoonnummer 06-4236 7469 of bij iemand van de soosleiding. Eventueel ligt er in de Antoniuskerk een intekenlijst klaar. De kosten bedragen € 5,00 per persoon, bij voorkeur per giro te voldoen op rekeningnummer 534930 t.n.v. de Protestantse Wijkgemeente Leiden Zuidwest of anders contant bij iemand van de leiding. Een ieder is van harte welkom! Els van der Vlist

Leids Kerkblad | 25

Oecumenische geloofs­gemeenschap Merenwijk Pastores: mw. drs. M. Falke-De Hoogh (RK), pastoraal werker, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 06 53249187, [email protected] Vacature PGL mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris E.M. Korbee-van Hille, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Zingen op kerstochtend Wie wil er meezingen op kerstochtend? Met Kerstmis hebben we in de Regenboog een nachtdienst en een dienst in de ochtend. Het Regenboogkoor zal de nachtdienst ondersteunen en Arcobaleno ondersteunt de ochtenddienst. Arcobaleno verrijkt de dienst met meerstemmige liederen - middeleeuws tot en met modern. En natuurlijk ondersteunen we de gemeente met haar zang. Oefenen doen we elke zaterdagmiddag van vier tot half zes, in de kerkzaal. Als je een beetje geoefende stem hebt, en graag een keer mee wilt doen, meld je dan aan bij Pieter Schrijnen: [email protected].

Symbolen en rituelen rond Advent en Kerst Op zondag 1 december, aansluitend aan de viering, is er een bijeenkomst over symbolen en rituelen rond Advent en Kerst o.l.v. Marianne Hoogervorst. Wilt u meer weten over de figuren rond de kerststal, waarom we lichtjes in de kerstboom doen of wat de kleur paars met Advent te maken heeft, dan bent u van harte uitgenodigd op zondag 1 december om 11.15 uur.

Doop Op zondag 8 december vieren we niet alleen Tweede Advent, maar hopen we ook de Heilige Doop te bedienen aan Jim van den Berg, zoon van Arjan en Marjolein van den Berg en broertje van Emily. Midden in de weken waarin we ons voorbereiden op de geboorte van een kind in Bethlehem en op de zondag waarop we volgens de kerkelijke leesroosters horen over het werk van Johannes de Doper wordt ook bij ons een kind binnengebracht dat tot grote vreugde

26 | Leids Kerkblad

van zijn ouders en zusje geboren werd, en stroomt ook bij ons het water waarmee een nieuw mens(je) opgenomen wordt in de gemeenschap van Christus. ds. Inge Smidt

Over film gesproken Genieten van een film met een goed verhaal en daarna met elkaar praten over wat ons heeft geraakt. Ook dit seizoen kan dat weer. De eerste avond die opnieuw onder leiding staat van ds. Ronald da Costa is op woensdag 11 december. De avond begint om19.30 uur in het Stiltecentrum. Toegang € 5,00. Dit keer betreft het een Deense dramafilm uit 2012. De film is gebaseerd op een scenario van Tobias Lindholm en Vinterberg. De film toont een hoofdpersoon die slachtoffer wordt van massahysterie nadat hij is beschuldigd van seksueel misbruik van een kind. Kom op tijd, we beginnen om 19.30 uur te draaien!

Kerstmarkt Nog maar een week of wat en het is weer december, voor veel mensen een feestmaand. Immers op 5 december het sinterklaasfeest en op 25 en 26 december het kerstfeest. Een maand vol sfeer, waarbij velen anderen een plezier willen doen met een leuk, aardig, fijn, etc. cadeau. Ook wij, de werkgroep MOV/ZWO, willen ons inzetten om twee goede doelen een leuk cadeau te bezorgen, meer in het bijzonder een leuk bedrag, waarmee men weer wat vooruit kan. Wij gaan dit - net als in 2011 - doen door middel van een gezellige sfeervolle kerstmarkt, die zal worden gehouden op zaterdag 14 december in de Regenboog van 10.00 uur tot 15.00 uur. Wij hopen op veel bezoekers, maar ook op veel bijdragen in de vorm van leuke, mooie, fijne en bijzondere kerstspullen, die u zelf niet meer zo interessant of leuk vindt, maar dat wel nog zouden

Agenda kunnen zijn voor andere mensen. Ook zijn welkom de er nog goed uitziende snuisterijen, de CD’s, DVD’s, bijouterie, speelgoed, boeken, kortom alles wat leuk is en aantrekkelijk om te worden verkocht voor het goede doel. U kunt deze spullen inleveren op donderdag 12 december van 19.00 uur tot 20.00 uur en op vrijdag 13 december tussen 18.00 uur en 20.30 uur. De leden van de werkgroep zullen er dan zijn om uw spulletjes in ontvangst te nemen. Dus lieve mensen, kijk eens in de kast, op zolder, in de berging of waar dan ook in huis of er nog iets is, dat in aanmerking komt en bezorg het op de genoemde tijd bij ons in de Regenboog. Wij zijn daar absoluut heel blij mee, want u begrijpt: zonder spullen beginnen we natuurlijk niks en dus gaan wij uit van de solidariteit van de mensen in de Regenboog en hopen wij op uw aller medewerking. En verder nodigen wij iedereen van ganser harte uit om met het gezin, met vrienden, met familie of kennissen op zaterdag 14 december naar de Regenboog te komen voor onze kerstmarkt ten bate van het goede doel. Zegt het voort en nodig gewoon iedereen uit. Het wordt zeker gezellig. Natuurlijk is er koffie met vanzelfsprekend iets lekkers daarbij. Of u kunt genieten van een heerlijke kop soep, er zal sfeervolle muziek zijn. Kortom alles wat nodig is om de markt tot een gezellige happening te maken, waarbij alle mensen het naar hun zin zullen hebben, zich thuis voelen en met ten slotte een naar wij hopen daverend resultaat. Hoe meer zielen hoe meer vreugde en hoe meer mensen de markt bezoeken des te meer wij kunnen betekenen voor onze beoogde goede doelen. Hierover wordt u zo snel mogelijk geïnformeerd, hetzij al voordat wij de 14e december van start gaan dan wel op de kerstmarkt zelf. Daarom tot slot nogmaals: komt u op 14 december naar de Regenboog, geniet van de gezelligheid, koop een leuk cadeau en help mee de goede doelen een fijne Kerst te bezorgen. Namens de werkgroep MOV/ZWO alvast bedankt voor uw bijdrage in welke vorm dan ook. Ines Voets - Van Kampen

Kinderkerstfeest Op 24 december vieren we om 18.00 uur een kinderkerstviering in de Regenboog! De kinderen van de Regenboog hebben al weken ijverig gerepeteerd. Ze verheu-

Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur Inzamelen oud papier, metaal en kleding: elke eerste donderdag van de maand van 09.00 tot 21.00 uur Meditatie: elke vrijdag van 09.15 tot 10.00 uur Mothers Prayers: elke eerste vrijdag van de maand van 10.30 tot 12.00 uur Regenboogdis: elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 tot 20.00 uur Regenboog open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur Stiltecentrum open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur

gen zich als jullie komen, om te horen en te zien hoe zij het kerstverhaal spelen en zingen. Wie graag mee wil helpen met de organisatie, kan zich opgeven bij: Karin van Dorsselaer, tel. 5124379, of per e-mail: [email protected]

Driekoningen Op zondag 5 januari vieren we Driekoningen in de kindernevendienst. Daarom mogen alle kinderen verkleed als koning of als ‘wijze uit het oosten’ naar de dienst komen. Begin 10.00 uur. Dan gaan we samen op zoek naar de nieuwgeboren koning. Gods ster wijst ons de weg.

De vraag die wij als AKM u allereerst zouden willen stellen, is of er onder u mensen zijn die dit kloosterbezoek zouden willen organiseren. Natuurlijk hoeft u dat niet alleen te doen. Harry Delemarre is aangewezen om het een en ander te coördineren. U kunt zich bij hem (tel. 5213610) of bij iemand van de AKM aanmelden.

Oproep Milieugroep De Milieugroep zoekt per 1 januari iemand die op elke eerste donderdag van de maand van 10.00 -11.00 uur bij de container wil staan. Tevens zoekt Atie

Op weg naar Megen Je hoort het wel meer: mensen die een paar dagen naar een klooster gaan. Ze zijn protestant of katholiek of misschien religieuze zoekers. Meestal zoeken ze rust en stilte. Even afstand nemen van de wereld waarin je woont en leeft. Jezelf opladen en jouw innerlijke bron laten borrelen. Je laten meenemen met het ritme van het klooster. Ze doen dat als individu of in een groep. De AKM heeft in haar vergadering van september besloten het idee te onderzoeken of er in onze geloofsgemeenschap ook mensen zijn die gezamenlijk een paar dagen naar een klooster zouden willen. Een groep van vijf tot tien mensen zou mooi zijn. Het klooster waar wij in eerste instantie aan denken is het klooster van de Franciscanen in Megen.

Segaar iemand die contactpersoon wil zijn en ook bereid is de administratie te doen. Dit alles per 1 januari als het kan. Contact opnemen met Atie; tel. 5210042

Oproep Bulletin We zijn op zoek naar iemand die m.i.v. januari de verzending per post van het Bulletin wil verzorgen. Het gaat om acht maal per jaar op vrijdagmorgen. Voor nadere inlichtingen kunt u bellen met Margriet de Groot, tel. 5216902

Leids Kerkblad | 27

Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: vacature Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 – 5444525 Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 – 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 – 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: NL14 INGB 0000 1039 46 en NL63 ABNA 0451 0243 03 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Advent Advent heeft in de liturgie een dubbel karakter: het is de voorbereidingstijd op het kerstfeest: de geboorte van Jezus Christus, die in onze mensengeschiedenis

meer dan 2000 jaar geleden heeft plaats­ gevonden. Eveneens is Advent de periode van verwachting van Jezus’ terugkeer. Zo leven wij in de adventstijd naar het kerstfeest toe, opdat Jezus ook in ons eigen leven geboren mag worden. In deze periode worden wij uitgenodigd een vorm van verwachting en openheid aan te nemen. Wij maken ons klaar om Hem te ontvangen en opnieuw binnen te laten. De liturgie van de vier adventszondagen wil dit ondersteunen en stapsgewijs gestalte geven. In de kerk komen vier kaarsen op de altaartafel. Iedere zondag van de Advent wordt er een kaars ontstoken. We zien uit naar de komst van Jezus, ‘het Licht der wereld’. Hoe meer kaarsen branden, hoe meer licht er is, dat wil zeggen hoe dichter Jezus, het Licht, nabij is. Het antependium is paars, dat spoort ons aan tot bezinning en inkeer. In de adventsdiensten wordt het ‘Eer aan God’ (Gloria) niet gebeden of gezongen. Dit vreugdelied zongen de engelen in Betle-

28 | Leids Kerkblad

hem bij de geboorte van Jezus. We zingen het in die periode niet, omdat de Advent een tijd van inkeer is. Zo klinkt het met Kerstmis weer als een nieuw lied. Dat nieuwe lied mogen we met Kerstmis net als de engelen meezingen, vol blijdschap om de geboorte van Jezus.

Kerstavonddienst

De eerste lezingen in de diensten van Advent zijn voor het merendeel genomen uit de profeet Jesaja, die Israël op weg zette om de Verlosser te ontvangen. Jesaja schetst verschillende beelden over Diegene die gaat komen. In de Evangeliën komen we vaak de laatste grote profeet van het Oude Testament tegen, Johannes de Doper, de voorloper van Jezus. In de Advent zien wij vol verwachting uit naar Jezus die naar ons toekomt.

Op 26 oktober hield de Lutherstichting de jaarlijkse Lutherdag. Gastvrouw was de 400-jarige ELG Utrecht. Zij had het thema ‘tolerantie’ aangedragen.

Omdat de diensten van Vierde Advent en Kerstmis zo dicht op elkaar vallen heeft de kerkenraad besloten dit jaar geen dienst te houden op kerstavond. We zien u graag in de dienst van zondag 22 december waarin het Heilig Avondmaal wordt gevierd en in de dienst op kerstmorgen.

Luther, tolerantie en een jubilerende Lutherse gemeente

Een actueel thema dat samenhangt met de herdenking van de Vrede van Utrecht (1713) maar ook een gewaagd thema, want Luther staat niet bepaald bekend als tolerant. Volgens Klaas Zwanepol, oud-hoogleraar Lutherana, begint de moderne tolerantie dan ook niet bij Luther. Wel ziet hij in het denken van

Adventsvespers In onze kerk zullen we samen met de Oud Katholieke parochie, de Maranathawijkgemeente en Vredeskerkgemeente op 4 ,11 en 18 december een adventsvesper houden. De voorgangers in deze vespers zijn pastor P. Brommet, ds. R. Venema en kerkelijk werker M. Boelen. Aanvang van de diensten is 19.30 uur. Na afloop is er gelegenheid na te praten onder het genot van een kopje koffie.

Adventsontbijt Zondag 8 december houden we weer ons jaarlijks adventsontbijt gevolgd door een mette. Het ontbijt begint om 9.30 uur. U kunt zich opgeven door uw naam te schrijven op de lijst in de consistorie of per telefoon bij de koster of Greet Graner.

Luther enkele bouwstenen voor een tolerante levenshouding. Zo relativeert de stelling in De vrijheid van een Christen dat een mens tegelijkertijd volledig vrij en volledig dienstbaar is in

Agenda Barbara Heckel ([email protected]), kerkelijk werker, is momenteel met ziekteverlof. Voor dringende zaken kunt u contact opnemen met de voorzitter of secretaris van de kerkenraad.

zowel posities van macht als van ondergeschiktheid. Daardoor wordt het makkelijker mensen met een andere maatschappelijke positie te verdragen. En Luthers’ begrip ‘tolerantia’, dat inhoudt dat God ons ondanks onze onvolkomenheden blijft verdragen, helpt ons ook elkaar te blijven verdragen.

Activiteiten van A tot Z Adventsvespers 4 december - pastor P. Brommet 11 december - ds. R. Venema 18 december - M. Boelen

Dat laatste valt niet altijd mee. Na de dood van Theo van Gogh hebben moslims dat aan den lijve ervaren. JanDirk Pronk, trainer Conflicthantering en adviseur bij kerksluitingen, greep dit voorbeeld aan om te betogen dat tolerantie vanuit een dominante positie beperkt houdbaar is. Om een ander ondanks de bezwaren die je tegen hem hebt te verdragen, is volgens deze spreker meer nodig dan simpelweg gedogen. Dat meerdere vat hij samen als respect, nieuwsgierigheid en trots. Respect omschrijft hij als echt luisteren naar de ander, nieuwsgierigheid als de durf om de ander te bevragen en trots als de kennis van en de aanspreekbaarheid op je eigen verhaal. Wanneer je deze drie waarden in praktijk brengt en in balans houdt, ben je volgens Pronk tolerant.

Adventsontbijt 8 december om 9.30 uur, gevolgd door Metten Erediensten: 1 december - geen dienst 8 december - mevr. G. Graner-Bijma 15 december - geen dienst 22 december - drs. G.W. Scholten, viering Heilig Avondmaal 24 december - geen dienst 25 december - ds. C. Groot-Korstanje 29 december - geen dienst 5 januari - geen dienst 12 januari - D. de Roest 19 januari - geen dienst Kerkenraad 10 december en 14 januari om 20.00 uur in de consistorie Redactiecommissie Contactpersoon: Lenie de Jongh (0348 419778). Periode van het volgende Leids kerkblad is van 19 januari t/m 9 maart. Inleverdatum kopij: uiterlijk 2 januari per mail bij [email protected]

Niet alleen mensen maar ook geloofsgemeenschappen hebben tolerantie nodig. Voor Nederlandse Lutheranen was die tolerantie aanvankelijk beperkt. Zo vertelde de koster van de Utrechtse Lutherse kerk dat het stadsbestuur in de 17e eeuw de bouw van een Lutherse schuilkerk enkele jaren heeft tegengehouden. In de 18e eeuw hielp datzelfde stadsbestuur de Lutheranen aan hun huidige kerk, maar die mocht geen toren krijgen en geen klokken luiden.

God zal mij eenmaal wekken uit de dood; en wat geen mensenoog ooit mocht aanschouwen, geen oor mocht horen (zo onzegbaar groot is ’t wonder dat Hij ons wil toevertrouwen) dat heeft Hij voor Zijn kinderen bereid, en ik zal leven tot in eeuwigheid! Zoals de tarwekorrel wordt gezaaid, ontkiemt en groeit en wordt opnieuw geboren, en als een rijpe aar wordt afgemaaid, zo gaat mijn lichaam niet voorgoed verloren; ik zal verheerlijkt opstaan in het licht en eeuwig leven voor Gods aangezicht!

De Utrechtse Lutherse predikante Cathrien van Opstal schetste ten slotte een beeld van het huidige kerkelijk leven. Na een periode van neergang leeft dit de laatste tien jaar weer op. Jonge gezinnen treden toe en jongeren nemen ook zitting in de kerkenraad. Van Opstal benadrukt dat deze opleving niet mogelijk zou zijn geweest zonder de inzet van degenen die het kerkelijk leven tijdens de neergang gaande hebben gehouden. Een bemoedigend woord voor de kerkenraad van de ELG Leiden, waaraan de neergang ook niet is voorbijgegaan. Kees Sparrius

Nieuwe organist In Jan Hoegee heeft de kerkenraad een opvolger gevonden voor Frits Veerman. In de volgende uitgave van het kerkblad zal hij zich aan u voorstellen.

Er zijn veel dingen die ik niet versta: de taal van vogels, vissen en van bloemen, het einde van de weg waarop ik ga de nieuwe naam, waarmee God mij wil noemen, maar dit weet ik met grote zekerheid: wie God belijdt, leeft tot in eeuwigheid. uit: ‘Geloof je dat nog?’ van Nel Benschop

In memoriam Op 16 oktober is Jannetje Hendrika de Roo-Horn op 91-jarige leeftijd overleden. Ruim 40 jaar maakte ze deel uit van onze gemeente en was ze een trouwe bezoekster van de eredienst. Vele jaren was zij lid van de vrouwengroep ‘Catharina van Bora’, waarvan een periode als voorzitter. Aan die maandagmiddagen had ze goede herinneringen. Tot het laatst toe voelde zij zich sterk betrokken met de Lutherse gemeente

in Leiden. Een dierbaar gemeentelid is ons ontvallen. In de dienst van 24 november hebben wij haar, tezamen met Pawel Krzyszpien, Anna Maria Wareman-Teske, Cornelia Hogendoorn-Bodewes, Sijtse Wels, Adriana Wilhelmina Jacoba Jansen van Wigmont-Goedbloed, Johanna Broeksema, Hermanus Slingerland en Willem van Schaïk, herdacht door het aansteken van een kaars.

Leids Kerkblad | 29

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 - 5131422, [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: (waarnemend) G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Vieren Advent Als eerste gaat de emeritus predikant van de VVP Delft ds. P.A. Wilbrink voor. De Tweede Advent kom dr. A. Klamer bij

programma Buitenhof waar hij graag aan deel wilde nemen. Ds. Peter Kattenberg heeft toen als vervanger een zeer inspirerende dienst geleid. Nu zal dr. Klamer invallen voor ds. A.van der Hoek. De Derde Advent zal drs. Douwe de Roest, een dispuutgenoot van Martine Wassenaar, Carola Dahmen en mij, voorgaan in de dienst. Het is zijn eerste keer bij ons en direct daarna op 5 januari, kunnen we de kennismaking vervolgen.

Rond Kerstmis

ons preken. In het voorjaar heeft hij een dienst afgezegd, doordat hij uitgenodigd was voor een gesprek in het

Op 22 december is er ’s morgens GEEN dienst, maar hebben we ‘s middags om 16.00 uur een kerstzangdienst. Gertrude Ploeg zal harp spelen en een deel van ons koor zal kerstliederen zingen. Ook zal Marguerite Otto participeren in de dienst met enkele voordrachten. Natuurlijk zullen we dan ook veel bekende kerstliederen zingen die we vaak in de ochtenddienst niet zingen, zoals ‘Stille nacht’ en ‘De herdertjes lagen bij nachte’. Gelukkig mogen wij díe onbekommerd zingen! Daarna bent u en alle anderen die deze dienst bijwonen, van harte uitgenodigd om elkaar te ontmoeten met een glaasje en een hapje. Na de dienst houden we een extra

Agenda 2 december, 20.00 uur en 3 december, 14.30 uur Gemeentecentrum Literatuur en Religie - Hemelvaart van Judith Koelemeijer 17 december, 14.30 uur - Vredeskerk Kerstviering Vrijzinnig Protestantse Vrouwengroep 22 december, 16.00 uur - Gemeentecentrum Kerstzangdienst met na afloop ‘aangeklede borrel’ 14 januari,14.30uur - Vredeskerk Vrijzinnig Protestantse Vrouwengroep 20 januari, 20.00 uur en 21 januari, 14.30 uur - Gemeentecentrum Literatuur en Religie - En uit de bergen kwam de echo van Khaled Hoseinni

30 | Leids Kerkblad

collecte voor ons eigen collectedoel: schuldhulpmaatje. Aan de kerstdienst zal ons voltallig koor ‘Libera Voce’ meewerken. Er is dan weer gelegenheid om kaarten voor Amnesty International te kopen. In januari gaan bekende predikanten voor: dr. E.P. Meijering en drs. Mariska Kloppenberg. Vergeet u De Voedselbank niet op 15 december en 19 januari? U heeft onlangs ook een folder gekregen van de diaconie ‘Lekker, Gezond, Goedkoop’, waar onder andere suggesties voor producten met eiwitten in staan.

Vlucht naar Egypte In middeleeuwse kerstliederen komen allerlei buitenbijbelse verhalen voor. Zo ook het verhaal van de dadelboom. Op hun vlucht naar Egypte komen Jozef en Maria een dadelboom tegen, die zich vooroverbuigt tot in Maria’s schoot, zodat ze de dadels makkelijk kan verzamelen. Jozef, die al een oude man is, vindt dat niet zo leuk en maant haar die dadels te laten liggen en verder te gaan: Joseph doe den esel nam Al bi den toom. Wat vant hi aen den weghe staen? Een dattelenboom ‘Och eselken,du moetste stille staen, Wi willen die dattelen plucken gaen, Wi sijn seer moede’ Die dattelenboom ter eerden neech In marien schote . Maria las die dattelen In haren schoot. Joseph was een out man, Dats hem verdroot. ‘Maria, laet die dattelen staen, Wi hebben noch veertich milen te gaen, Het wort seer spade’ Een inspirerende kersttijd gewenst, Marjan Driessen

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: H.J. de Jonge, Zeemanlaan 47, 2313 SW Leiden. [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

Baptême de Mégane Luya Venue simplement garder les petits pendant le culte, Mégane est devenue maintenant membre de l’Eglise corps du Christ. En quelques mois, une foi vécue individuellement s’est ouverte au vécu collectif. En septembre dernier, Mégane recevait le baptême parmi nous,

Le week-end diaconal annuel de Leyde: le projet d’action anti-crise mis sur les rails. Samedi 9 novembre, les collectes et les ateliers existant déjà ont été exposés et expliqués aux visiteurs, les participants ont témoignés eux-mêmes, les organisateurs ont donné des informations. Les diacres des églises de la région ont pu découvrir et approfondir l’idée et le fonctionnement du projet. Voulez-vous ancrer votre action diaconale dans le message des Ecritures?

consciente de la particularité œcuménique de notre Eglise wallonne, et prête à s’engager dans un christianisme prêchant l’amour et la paix. Nous rendons grâce à Dieu pour cette nouvelle sœur et la lui confions du fond du cœur.

Les théologiens sont venus parler du sens de la nourriture dans la Bible: Marieke Maes, théologienne catholique et Piet Warmenhoven, pasteur protestant spécialiste de l’hébreu biblique. Dimanche, le projet a pu être expliqué au cours du café après culte. Voulez-vous qu’un responsable vienne parler du projet pendant une réunion ou un café?

Les renseignements pratiques sont maintenant en ligne: lekkergezondgoedkoop. nl, en deux langues, car même francophones, pasteur et paroissiens de l’Eglise wallonne parlent la langue de leur prochain, et les bénévoles du projet, recrutés majoritairement hors de nos bancs, autant que les institutions, ont pu profiter en néerlandais du rayonnement de l’Evangile annoncé dans nos bancs.

Allez-vous ouvrir un groupe dans votre paroisse, ou adopter un atelier?

Rendez-vous avec la parole de Dieu Adventszangdienst Waalse Kerk op zondag 15 december 19.30 uur, Breestraat 62. Dienst in het Nederlands, adventsen kerstzang in het Frans. Uitvoering van motetten van o.a. Hans Leo Hassler (1564-1612) door de Waalse cantorij o.l.v. Erik van Bruggen. Voorganger: drs Robert Prang, theoloog en adviseur GGZ.

Suite du cycle de prédications autour de Malachie Le 1er décembre - Malachie 2, 10-16 ‘N’y a-t-il pas un seul Père pour nous tous?’ Le 8 décembre - Malachie 2, 17-3,5 ‘Voici, il vient. Qui supportera le jour de sa venue?’ Le 15 décembre - Malachie 3, 6-12 ‘Revenez à moi et je reviendrai à vous, dit YHWH Sabaot. Et vous dites: ‘En qui donc revenir?’ Le 22 décembre - Malachie 3, 13-24 ‘Pour vous, qui craignez mon nom, le soleil de justice se lèvera, le salut dans ses rayons.’ Pour les prédications de Noël à Epiphanie, l’accent portera sur l’harmonie dans nos vies.

Leids Kerkblad | 31

Den Elzen schoenen wenst u prettige kerstdagen en een voorspoedig en gezond 2014 Kopermolen 25 - Leiden Tel. 071-5218572

TEEUWEN ASSURANTIËN

Wij wensen u gelukkige Kerstdagen en een goed verzekerd 2014

DESKUNDIG IN VERZEKERINGEN DE SITTERLAAN 89 2313 TL LEIDEN TEL. 071 - 5149967

Draadbaan 18 2352 AW Leiderdorp

en u een Wij weonesdig voorspjaar. nieuw Telefoon : 071 522 70 00 Telefax : 071 522 65 65 [email protected] [email protected]

Lid van de Vereniging van Nederlandse Installatiebedrijven

Wij wensen u fijne kerstdagen en veel geluk in het nieuwe jaar Van Vollenhovenkade 5 2313 GG Leiden Telefoon 071 - 5149092

Verzorgt en adviseert: Boekhoudingen, Belastingzaken & Verzekeringen

Voor particulieren, midden- en kleinbedrijf

Wij wensen u een heel gelukkig kerstfeest en een voorspoedig en veilig 2014 Touwbaan 12, Leiderdorp Telefoon 071 - 589 93 03 www.meerburg.nl

Wij wensen u prettige feestdagen en een gelukkig 2014

t/o Molen de Valk Lammermarkt 3-7 2312 CK Leiden www.hartwijk.nl

15% korting bij inlevering van deze advertentie in onze winkel

Wenst iedereen een een goed geknipt 2014 Verfmolen 1 - 2317 PX Leiden - Telefoon 071-5210212 Bachstraat 318 - 2324 GV Leiden - Telefoon 071-5762685

32 | Leids Kerkblad

ALLE SOORTEN ACCU’S EN ACCULADERS Amphoraweg 16F Voor info bel: 071 5120500 WIJ WENSEN U EEN VOORSPOEDIG 2014

Mens in beeld redactielid Henk Hemstede in gesprek met Tim van Iersel, geestelijk verzorger Lorentzhof

‘...Omzien naar elkaar’ Na anderhalf jaar informatiekunde in Utrecht - voor mij te zakelijk, te leeg ben ik aan de VU in Amsterdam theologie gaan studeren. Op een EO Ronduitweekend werd ik geïnspireerd om meer met mijn geloof te gaan doen en viel de beslissing. De studie theologie voorzag in mijn behoefte. Er kwam zoveel nieuws op mij af. Ik kom uit een christelijk gereformeerd gezin, dat overgegaan is naar de PKN. Mijn moeder zei altijd al: ‘Tim gaat nog eens theologie studeren.’ Tim van Iersel (Woerden, 1983) werkt twee dagen in de week als geestelijk verzorger in de Lorentzhof. Op 26 september trouwde hij met Jantine Veenhof, PKN- predikante in Wateringen. Hij is als theoloog in dienst van een algemene stichting. Zijn keuze ging niet uit naar het predikantschap in een gemeente, ook niet naar het onderwijs, maar naar geestelijk verzorger. Het werken buiten de kerk. Als geestelijk verzorger ben je er voor iedereen, die een beroep op je doet. Als dominee meestal voor de mensen van je eigen geloofsgemeenschap. Bij kennismaking met de bewoners of cliënten stelt hij zich voor als geestelijk verzorger en wacht dan de reactie af. Aan mensen met dementie als dominee

of pastor naar de traditie waaruit zij komen. “Ik ga voor in de tweewekelijkse kerkdienst. Op de psychogeriatrische afdeling voor de mensen met dementie in een eigen bijeenkomst met herkenbare dingen: een Bijbelverhaal en zingen van bekende liederen. Een trouwe groep vrijwilligers uit de Vredeskerk en andere kerken haalt niet alleen de bezoekers van de kerkdienst op maar ook de organist, de heer Roosjen, die al jaren speelt. Dat vind ik zo mooi aan de kerk. Een gemeenschap waar mensen zijn , die vrijwillig en onbetaald naar elkaar omzien en het leven delen met elkaar. Waar vind je dat nog in deze tijd? Bij zo’n gemeenschap wil ik graag horen. Er gaat bij mij toch wel het verlangen groeien naar een bevestiging als predikant met een bijzondere opdracht in de PKN. In de gespreksgroepen komen de eigen ervaringen, belevenissen, levensen geloofsvragen aan de orde. Dat de mensen gaan ontdekken dat zij door hun ervaringen te vertellen ook elkaar kunnen helpen. Er voor en met elkaar kunnen zijn. Oudere mensen hebben veel tijd om na te denken, hun leven te overzien, ook om te piekeren. Ouder worden is leven met gebreken, vermin-

dering van levenskracht en gezondheid. Afhankelijkheid. De laatste fase van hun leven. Ik hoor regelmatig hun verlangen: van mij hoeft het niet meer, wanneer komt God mij halen? Met hen heb ik op hun verzoek persoonlijke gesprekken. Maar door mijn beperkte werktijd moet ik me daarin ook beperken. Ik begeleid mensen wel op hun weg naar het levenseinde, maar ik kan niet de begrafenis- of crematiedienst leiden. In het persoonlijke pastoraat mag ik doorgeven dat God naar ons omziet, met ons mee wil gaan in ons leven, dat wij door Hem en mensen om ons heen gedragen worden. Kan er voor dat geloof en vertrouwen ruimte komen in ons leven? Daar samen naar op zoek gaan. Soms voel je je bij deze grote woorden wel eens machteloos, maar laten we de kracht van het gebed niet onderschatten. Dat leren juist ouderen aan mij. Ik kom in de Lorentzhof nog geen mensen tegen uit een andere geloofscultuur, wel mensen uit een generatie voor wie geloof en kerk vanzelfsprekend waren, maar die afgehaakt hebben. In het multi-disciplinair overleg kan ik mijn inbreng geven. Op een avond voor bewoners en familieleden werd het onderwerp ‘Het levenseinde’ aan de orde gesteld. De arts sprak over euthanasie en palliatieve zorg. Ik heb de ethische aspecten mogen belichten. Hoe mensen te helpen bij het nemen van hun eigen vrijwillige beslissing. Een beladen en niet gemakkelijk onderwerp, dat openheid en ruimte bood.” De hobbies van Tim? Racefietsen, ook langs het strand, zwemmen en moestuinieren.

Leids Kerkblad | 33

Inspiratie ‘Groen is leven’ biologe Rinny Kooi over wintergroene bomen door Henk Hemstede

‘Als klein meisje al was ik geïnteresseerd in bloemen, planten en bomen. Bomen zijn ook planten. Ik ben een hartstochtelijk biologe, ben er mee geboren. Groen is op aarde de alles overheersende kleur, is leven. Zonder bladgroen is geen leven op aarde mogelijk’, zegt Rinny Kooi (Bedum 1948). Ze begon in 1970 als zoölogisch analiste bij de universiteit, volgde een deeltijdstudie biologie en promoveerde in 1990 in Leiden op een evolutiebiologisch onderwerp over insect-plant-relaties. De laatste jaren was zij docente Biodiversiteit van Dieren aan de Universiteit Leiden. Bij haar afscheid van de universiteit werd zij voor haar onderwijs en universitaire bestuursfuncties benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje- Nassau. Daarbij telden ook haar kerkelijke activiteiten als ouderling en diaken, haar inzet voor Exodus, de Wijkvereniging Professorenen Burgemeesterswijk, gemeentelijke ‘bomenkundige ‘ (dendrologe) en schrijfster in de wijkkrant mee. ‘Ik kom uit een gereformeerd gezin. Het christelijk geloof was een vanzelfsprekendheid. Het Bijbelse scheppingsverhaal echt zo gebeurd. Door mijn ontwikkeling is die visie wel veranderd. Maar ik voel me goed thuis in de christelijke geloofsgemeenschap. Wij gaan naar de Ekklesia. Bij ons thuis stond geen kerstboom. Wel bij de buurman, die was onkerkelijk. In een parkje bij het

34 | Leids Kerkblad

gemeentehuis een grote boom met lichtjes. De kerststal was iets van de rooms-katholieken. Wij vierden het geboortefeest van het Kind. Met dennengroen en hulsttakjes als versiering en brandende kaarsjes’. In godsdiensten en volksverhalen spelen bomen een grote rol. Eik, beuk, linde, naaldboom en lijsterbes worden als heilige bomen vereerd. In de Bijbel worden de ceder en de eik het meest genoemd. De ceders van de Libanon. Abram ging wonen bij de eiken van Mamre. ‘De boom van het leven’ en ‘de boom van de kennis van goed en kwaad’ in het paradijsverhaal. De boom was een herkenningspunt en een ontmoetingsplaats. In de schaduw van de boom werden afspraken gemaakt, om raad gevraagd en recht gesproken. Jezus droeg zijn kruis van hout. Elke boom herken je aan zijn vruchten. Vanuit de Bijbel is er geen enkele verwijzing naar een kerstboom. In het midden van de vorige eeuw is vanuit Duitsland de kerstboom naar Nederland gekomen en vond een plek in de huizen van de rijken. De kerk heeft zich lang verzet tegen deze wereldlijke cultus. De protestanten vonden het maar een heidens feest en de rooms-katholieken waren bang dat door de kerstboom de kerststal met het Kindeke Jezus zou gaan verdwijnen. Kerst valt bij ons in de donkerste tijd van het jaar. De Germanen vierden vroeger hun Midwinter- of Joelfeest. De Zonne-

wende - 21 december - de kortste dag. De terugkeer van het licht, de dagen gaan weer lengen. Licht is leven. Bij de kerstening van Europa werd het Midwinterfeest overgenomen en kreeg de betekenis van geboortefeest van Jezus. Wintergroene bomen hebben een bijzondere symbolische betekenis. Omdat ze hun bladeren niet verliezen hebben ze een uitstraling van leven en niet van dood. De groene hulst met de rode besjes verwijst naar een nieuw begin van leven. Volgens oud bijgeloof biedt hulst ook bescherming tegen blikseminslag en kwade invloeden van demonen en heksen. De heilige Atlasceder, ook het hele jaar groen, is geen kerstboom geworden. Dat werd in onze bosrijke streken met veel naaldbomen de spar of den. In de altijd groene den, door de wortels met de aarde verbonden en met een top die naar de hemel reikt, raken de hemel en de aarde elkaar. Maar dat is inlegkunde, vrome fantasie. Zelf vier ik Kerst zonder een kerstboom. Wel met versiering van bloemen, groen en kaarsen. Ik houd wel van feesten, maar niet van dat overdadige. Feesten is gezond voor een mens, je krijgt er een goed gevoel van. Ik houd van tekenen, schilderen, kunst, lezen, schrijven, geschiedenis en van..... biologie’. Rinny Kooi is lid van de Leidse Studenten Ekklesia

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

Beleidsplan Protestantse Gemeente te Leiden 2014-2017

In de vergadering van dinsdag 12 november heeft de Algemene Kerkenraad het beleidsplan 2014-2017 definitief vastgesteld. Een bijzonder moment, want met dit plan zijn we voorbereid op de ontwikkelingen in kerk en maatschappij in de komende jaren. We kunnen met vertrouwen de toekomst van de PGL tegemoet zien, en ieder wordt opgeroepen om geïnspireerd en op creatieve wijze de vitaliteit in de verschillende geloofsgemeenschappen en daarbuiten vorm te geven.

Voorbereid op de toekomst In het beleidsplan wordt veel gezegd. Het is de uitkomst van een langdurig proces waarbij veel mensen betrokken zijn geweest, soms met verschillende visies op de PGL en haar toekomst. Er is veel gesproken, maar het resultaat mag er dan ook zijn: een degelijk plan, dat naar de overtuiging van de Algemene Kerkenraad de nabije toekomst van de PGL een duurzaam karakter geeft. Die duurzaamheid is mede gebaseerd op twee andere stukken, die bij het plan horen: de Meerjarenraming 2014-2017 en de Matrix 2013, een verdeelsleutel om de verdeling van de pastorale formatie over wijkgemeenten te bepalen. Beide stukken zijn door het College van Kerkrentmeesters opgesteld, in overleg met de Commissie Beleidsplan en de Algemene Kerkenraad.

afgesproken dat de omvang van de pastorale formatie - het aantal predikanten en kerkelijk werkers - kleiner zal zijn. Voor de PGL als geheel gaan we terug van zes naar vier predikantsplaatsen. Er zijn overgangsmaatregelen geformuleerd om deze verandering goed te laten verlopen. Daarbij is het goed erop te wijzen dat de predikantsplaatsen met predikanten en/of kerkelijk werkers ingevuld kunnen zijn, mede afhankelijk van de wensen van de wijkgemeenten. Het tweede belangrijke onderwerp in het plan is de instelling van een Vitaliteitsfonds. Uit dit fonds kunnen projecten worden gefinancierd waarin de presentie van de kerk in de stad op vernieuwende wijze vorm krijgt. Er komt een commissie die de ingediende projecten beoordeeld. De Algemene Kerkenraad neemt uiteindelijk het besluit of een project er komt of niet. De Algemene Kerkenraad hoopt dat de instelling van het Vitaliteitsfonds veel creativiteit zal losmaken en dat er inspirerende initiatieven tot stand komen.

Reacties en betrokkenheid Vanuit de wijkgemeenten en andere organen zijn veel reacties binnengekomen op het concept van het beleidsplan. Vele waren positief, sommige kritisch, maar alle opbouwend en gericht op de toekomst. Dat is een goed teken. Hieronder een aantal veel gehoorde vragen, met het antwoord: Waarom wordt er niet bezuinigd op gebouwen? Deze beleidskeuze is onder andere gemaakt vanwege het feit dat het

inzicht in de exploitatie van de gebouwen momenteel niet transparant genoeg is om verantwoorde besluiten te kunnen nemen. Daarom heeft de Algemene Kerkenraad tegelijk in het beleidsplan geformuleerd dat dit inzicht er in de komende jaren dient te komen, zodat bij de opstelling van het volgende beleidsplan (2018-2021) besluitvorming op dit terrein desgewenst mogelijk is. Waarom bezuinigen op dominees als er veel vermogen is? De toezichthoudende organen binnen de PKN hanteren de regel dat pastorale formatie bekostigd moet worden uit ‘levend geld’, dus uit de opbrengst van de Aktie Kerkbalans en de collecten. Op deze wijze krijgt de omvang van de formatie een duurzaam karakter. In het beleidsplan wordt trouwens met betrekking tot het Vitaliteitsfonds bepaald dat dit fonds zal worden gefinancierd uit het vermogen. Werken we niet samen met andere kerken en religies? In het beleidsplan wordt beschreven welke contacten er bestaan tussen afzonderlijke wijkgemeenten van de PGL enerzijds en andere kerken in Leiden en omgeving anderzijds. Bij het opstellen van het plan, de meerjarenraming en de matrix is de aandacht noodgedwongen vooral gericht geweest op de toekomst van de PGL en haar organisatie. Nu dit werk is verricht, zal er bij het opstellen van een volgend plan meer tijd en ruimte zijn om aandacht te besteden aan contacten van de PGL als zodanig met andere kerken en geloofsgemeenschappen. Namens het moderamen van de Algemene Kerkenraad, René Venema, assessor

De hoofdzaken Globaal bekeken gaat het in de plannen om twee zaken. In de eerste plaats is

Leids Kerkblad | 35

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

15 oktober Op de agenda van de vergadering van 15 oktober stond eigenlijk maar één agendapunt: het voorlopig vaststellen van het Beleidsplan 2014-2017 met bijlagen, waaronder de Matrix 2013 en de Meerjarenraming 2014-2017. De Commissie Beleidsplan 2013 presenteerde een versie van het beleidsplan waarvan de leden vonden dat deze geschikt was om in de gemeente te publiceren. Nu was het aan de leden van de AK of zij deze mening ook deelden. Natuurlijk waren er vragen om meer duidelijkheid te krijgen over bepaalde zaken. Bijvoorbeeld waarom juist voor deze vijf parameters in de matrix was gekozen en wat voor soort projecten gefinancierd zouden kunnen worden vanuit het Vitaliseringsfonds? Unaniem spraken de leden van de AK echter hun waardering uit voor het werk dat verzet is door de commissieleden en stelden het beleidsplan voorlopig vast. Vervolgens heeft de AK ingestemd met het voorstel van het moderamen om het huidige Afvaardigingsschema te laten continueren totdat een nieuwe Plaatselijke Regeling is vastgesteld. Dit schema laat zien welke wijk wanneer een afgevaardigde levert voor een bepaald ambt en is een verplichte bijlage van de Plaatselijke Regeling. Het streven is de regeling voor de zomer aangepast te hebben aan het Beleidsplan 20142017.

12 november Uiteraard was het definitief vaststellen van het Beleidsplan 2014-2017 hét onderwerp van de vergadering van 12 november. Na het voorlopige besluit op 15 oktober is het beleidsplan met bijlagen gepubliceerd in de gemeente. Dat gebeurde door het neerleggen van exemplaren op de vierplekken en het Kerkelijk Bureau, en de stukken waren ook te downloaden vanaf de website

36 | Leids Kerkblad

van de PGL. In de periode 20 tot en met 28 oktober konden gemeenteleden reageren op de voorgenomen plannen en de Algemene Kerkenraad wil iedereen bedanken die van deze gelegenheid gebruik heeft gemaakt. Verderop kunt u meer lezen over de inhoud van de reacties. De Commissie Beleidsplan 2013 heeft op verzoek van de AK alle reacties beoordeeld en verwerkt in een zogeheten Nota van Antwoord/Wijziging. Dit resulteerde in een overzicht van 52 vragen, opmerkingen, voorgestelde wijzigingen enzovoort, waarop de commissie een antwoord formuleerde dat in een enkel geval zou leiden tot (vaak tekstuele) aanpassing van het beleidsplan. Verder zal een aantal genoemde punten mogelijk behandeld worden bij een volgend beleidsplan. Deze nota is als voorstel aan de AK aangeboden en met slechts drie aanpassingen werd de Nota van Antwoord/Wijziging aangenomen. Aansluitend werd het Beleidsplan 20142017 definitief vastgesteld. Een mijlpaal voor de PGL! Echter, het werk is nog niet gedaan, want nu volgt de uitvoering van het beleidsplan. Op 10 december wil de AK bijvoorbeeld inzicht hebben in de uitkomst van de Matrix 2013 en de uitwerking van de overgangsmaatregel (de verdeling van 1,0 fte predikantsplaats over wijken). Verder is de Begroting 2014 van de Diaconie in eerste lezing vastgesteld.

Hooglandse Kerkgracht Tot slot heeft de AK in zijn vergadering het College van Kerkrentmeesters toestemming gegeven om het complex Hooglandse Kerkgracht 56 t/m 62 te mogen renoveren en zodanig te verbouwen dat daarin woningen en (toilet) ruimten voor de exploitatie van de kerk gerealiseerd kunnen worden. Nu staan deze voormalige bedrijfspanden leeg. Het gaat om een investering van 684.000 euro met een verwacht rendement van 8,8%, tegenover het huidig rendement van 6,7%. Aangezien

het hier gaat om een verschuiving van een deel van het eigen vermogen van (beleggings- en spaar-)fondsen naar eigen vastgoed en deze investering toekomstige besluiten over de Hooglandse Kerk niet in de weg staat, kon de AK er mee instemmen. Benadrukt wordt dat deze investering los staat van het aantal predikantsplaatsen, omdat die volgens de regels van de PKN bepaald worden door de opbrengst uit ‘levend geld’, dat wil zeggen collecten en Aktie Kerkbalans. In een volgend Leids Kerkblad zal het college de investering nader toelichten. M. Korbee

Algemene Kerkenraad

Toelichting De begroting voor het jaar 2014 vertoont een begroot nadelig saldo van € 17.000,-. Dit is € 13.000,- nadeliger dan de begroting voor 2013 aangaf. De belangrijkste oorzaken van deze teruggang zijn:

Begroting 2014 van de Diaconie van de Protestantse Gemeente te Leiden   







  

  

  

















































 































 





























  

  

  



  

• D  e rente-opbrengsten van onze beleggingen en spaarsaldi vertonen al jaren, behoudens incidentele baten en lasten, een geleidelijke daling als gevolg van een dalend renteniveau; • De opbrengsten van algemene collecten en giften vertonen eveneens een langzaam dalende tendens; • Voor 2014 is een daling te verwachten van de opbrengsten uit dienstverlening voor derden. Hiertegenover staat wel enige daling van personele kosten, maar per saldo is sprake van een negatieve ontwikkeling; Helaas moet dus geconcludeerd worden dat er geen sprake is van een incidentele daling. Het begrote nadelig saldo noopt dus tot terughoudendheid bij het aangaan van verplichtingen en zuinigheid bij het doen van uitgaven. Wezenlijke bezuinigingen zijn op korte termijn moeilijk te realiseren. Op langere termijn zullen deze wel gevonden moeten worden en waar mogelijk wordt gestreefd naar een verdere verbetering van de inkomsten. Ondertussen zal het tekort geput moeten worden uit onze reserves. En natuurlijk blijven we hopen op giften, legaten of erfenissen van enige omvang buiten het normale patroon. Maar daar kunnen we helaas geen begrotingspost voor opnemen. Ook in 2014 kunnen zich weer projecten voordoen waarmee bij het opstellen van de begroting geen rekening is gehouden. Hiervoor is zowel onder de lasten als de baten een pm-post opgenomen. Gezien de beperkte financiële ruimte zal ook dit jaar weer gelden dat voor projecten met belangrijke financiële implicaties altijd externe financiering gevonden zal moeten worden, zodat er per saldo geen resultaatgevolgen zijn. Daarnaast is er natuurlijk voor deze projecten vrijwel altijd inbreng van menskracht en van ruimten en faciliteiten van de diaconie. Waar mogelijk proberen wij een vergoeding voor overhead in de projectkosten te calculeren. Namens de Diaconie van de Protestantse Gemeente te Leiden, Wim Nieboer , penningmeester

Leids Kerkblad | 37

College van Kerkrentmeesters Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92INGB0000121554 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: bonnen van € 0,75 van € 15,00 per vel, bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel, en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel. Betaling op rekening nr. NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs.

In memoriam organist Gert van der Keur Op 25 oktober overleed op 52-jarige leeftijd Gert van der Keur, organist van onze gemeente. Op 1 mei 1991 begon hij als organist van de Maranathakerk aan de Lage Morsweg. Vanaf 2003 ging hij ook diensten begeleiden in de Vredeskerk en na de sluiting van de Maranathakerk werd hij voor 50% aangesteld als organist van de Vredeskerk. In een geheel bezette Vredeskerk namen wij met een Dankdienst voor zijn leven op 1 november afscheid van hem. Zijn collega en vriend Peter-Bram ’t Hoen memoreerde zijn gedegen voorbereidingen voor de kerkdiensten. De voorzitter van de wijkkerkenraad, Evert Wolters, roemde zijn betrokkenheid bij de kerkdiensten. De voorzitter van het College van Kerkrentmeesters, Egbert Moolenaar, haalde persoonlijke herinneringen op aan de contacten die hij met Gert van der Keur had, en prees ook zijn studiezin. Naast een drukke baan behaalde Gert in de loop der jaren de bevoegdheidsverklaringen III en II voor orgel. Bij het binnendragen luidde de klok van de Maranathakerk en toen Gert werd uitgedragen luidde de klok van de Vredeskerk. Daarmee werd zijn loopbaan binnen onze gemeente omsloten. Wij zijn hem veel dank verschuldigd!

De Hooglandse Kerk uit de steigers Enige maanden geleden maakten wij melding van het feit dat de westelijke ramen van het transept van de Hoog-

38 | Leids Kerkblad

landse Kerk vernieuwd zouden worden. Nu kunnen wij u mede delen dat de renovatie voltooid is. Naar verwachting kunnen deze ramen weer 40 jaar tot 50 jaar mee! De werkzaamheden werden uitgevoerd onder toezicht van onze eigen adviseur voor de monumentale kerkgebouwen, de heer mr. ir. L Barendregt. Niettegenstaande zijn gevorderde leeftijd beklom hij regelmatig de steigers om de werkzaamheden nauwlettend gade te slaan.

Ook liet hij zich in de hoogwerker tot grote hoogte brengen om in de kerk het voegwerk te inspecteren. Heel veel vrije tijd heeft hij er aan besteed, waarvoor we hem zeer dankbaar zijn. De kosten van het herstel hebben € 335.000,00 bedragen. Daarin wordt door de rijksoverheid € 217.750,00 bijgedragen. Het restant ad € 117.250,00 komt voor onze rekening en is in de begroting verwerkt.

Jubileum Joop Brons Te midden van honderden vrienden vierde Joop Brons op 15 november in zijn Hooglandse Kerk zijn 60 jarig-jubileum als organist. De voorzitter van het College van Kerkrentmeesters, Egbert Moolenaar, memoreerde zijn grote verdiensten voor de Protestantse Gemeente. Als blijk van waardering ontving hij de gouden speld met briljant

van de Vereniging van Kerkrentmeesterlijk Beheer. Burgemeester Lenferink van Leiden memoreerde de verdiensten van Joop voor de stad en onderstreepte dat door Joop de gouden speld van de gemeente Leiden op te spelden! Hans Karstens

Wat is de kerk mij waard Wij schrijven november en zijn hard bezig met de voorbereidingen van de actie Kerkbalans 2014. Bij het opstellen van de begroting 2014 zijn wij uitgegaan van de resultaten van dit jaar. De inkomsten uit de actie Kerkbalans zijn in 2013 helaas teruggelopen. Wij verwachten € 597.000,00 te ontvangen. Dat is iets minder dan begroot was. Wij moeten helaas rekening houden met een verdere terugloop door het dalend ledental. Maar als iedereen nog eens in deze maand wil nadenken over de bijdrage 2014 en wil nagaan of er ruimte is om te verhogen…dan valt het in 2014 misschien wel mee….. Denkt u alvast eens na?

Kerkdiensten ■■ Zondag 1 december - Eerste Advent Deurcollecte: Landelijk Missionair Werk & Kerkgroei Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs, dankzegging Heilig Avondmaal Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. ds. J.C. van Dongen De Regenboog 10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. P.A. Wilbrink, Delft Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. mw. ds. M. Driessen LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. mw. R. Schultheiss Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. G.P. de Best ■■ Woensdag 4 december Evangelisch Lutherse Kerk 19.30 u. oecumenische adventsvesper ■■ Zaterdag 7 december Zuydtwijck 10.30 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 8 december - Tweede Advent Deurcollecte: Landelijk Pastoraat Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Hans Brons, zang 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert Marekerk 10.00 u. ds. M.J. Middelkoop, Middelharnis 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 10.00 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt

Evangelisch-Lutherse Kerk 10.45 u. mw. G. Graner, metten (adventsontbijt om 09.30 u.) Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. A. Klamer, Hilversum Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u J. van Wallinga, Leiderdorp Overrhyn 11.00 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u ds. A.C. Kooijman, dienst van Woord en Tafel Scheppingskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking 15.00 u. mw. Eygenraam ■■ Woensdag 11 december Evangelisch Lutherse Kerk 19.30 u. oecumenische adventsvesper ■■ Zondag 15 december - Derde Advent Deurcollecte: afdrachten landelijke kerk Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. pastor M. Draaijers Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilige Doop 17.00 u. ds. A. Christ, Katwijk aan Zee Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog 10.00 u. pastor A. van der Helm Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. D.H. Roest Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber 19.30 u. drs. R. Prang, adventszangdienst (in het Nederlands en het Frans) Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. nog niet bekend LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. pastor H. van Breukelen Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. W. Smit ■■ Woensdag 18 december Evangelisch Lutherse Kerk 19.30 u. oecumenische adventsvesper

■■ Zondag 22 december - Vierde Advent Deurcollecte: huur en onderhoud kerkelijke gebouwen Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. R. Steenstra 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H. Schouten Marekerk 10.00 u. ds. J. Smit, Katwijk a/d Rijn 17.00 u. ds. J.H. Gijsbertsen, Voorthuizen Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. J.R. Wolthaus Antoniuskerk 10.00 u. ds. J.C. van Dongen De Regenboog 10.00 u. ds. H.E. Schouten 19.00 u. kerstzangavond m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. G.W. Scholten, Heilig Avondmaal Gemeentecentrum Oegstgeest 16.00 u. kerstzangdienst Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. J.K. Borreman-La Fleur, Leiderdorp Overrhyn 11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis 10.15 u. mw. ds. I. van der Heul ■■ Dinsdag 24 december kerstnachtdiensten Deurcollecte: kosten gemeenteleven Protestantse Gemeente te Leiden Hooglandse Kerk 22.30 u. oecumenische studentendienst, ds. J. Delhaas Pieterskerk 18.30 u. ds. A. Alblas, kinderkerstfeest 20.30 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Denise Jannah (zang), Anne Oelers en Arthur Kerklaan (trompet) 22.30 u. ds. A. Alblas, idem Marekerk 19.30 u. ds. T. Jacobs, kerstavonddienst, m.m.v. MareKidz en MareVocale Maranathawijk 20.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 20.00 u. ds. G.J. Venema De Regenboog 18.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, kinderkerstfeest 21.30 u. mw. ds. E.S. Smidt Overrhijn 19.00 u. mw. E. Kruyt LUMC 20.00 u. pastor J.H.S. Evers, m.m.v. Collegium Musicum Diaconessenhuis 19.30 u. ds. A.C. Kooijman

Leids Kerkblad | 39

■■ Woensdag 25 december Eerste Kerstdag Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. J. van Malde Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, m.m.v. MareVocale Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 10.00 u. mw. S. Smedinga De Regenboog 10.00 u. M. Moons Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. ds. C. Groot-Korstanje Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. M. Driessen, m.m.v. Libera Voce Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber, Heilig Avondmaal Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. geen dienst LUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis 10.15 u. geen dienst ■■ Donderdag 26 december Tweede Kerstdag Zuydtwijck 10.30 u. pastor H. van Breukelen en mw. ds. M. Wassenaar ■■ Zondag 29 december Deurcollecte: energiekosten Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. D. Verboom 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. C. Kooman Marekerk 10.00 u. ds. F.J. van Harten, Scheveningen 17.00 u. ds. J. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. P.A. Baan Antoniuskerk 09.15 u. mw. M.S. Kloppenburg, Alphen a/d Rijn De Regenboog 10.00 u. leden van de geloofsgemeenschap Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. mw. L. Kromhout LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. mw. R. Schultheiss

40 | Leids Kerkblad

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) 10.00 u. F. de Best (met tolk) ■■ Dinsdag 31 december - Oudejaarsdag Deurcollecte: Eindejaarscollecte Hooglandse Kerk 17.00 u. ds. A. Alblas, oudejaarsgebed, cantatedienst m.m.v. het Leids Cantate Consort Marekerk 19.30 u. ds. T. Jacobs, oudejaarsdienst Antoniuskerk 16.30 u. W.A. van Erp en H. de Geus, oecumenische lekendienst De Regenboog 19.00 u. leden geloofsgemeenschap ■■ Woensdag 1 januari - Nieuwjaarsdag Deurcollecte: eigen wijkkas Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, ochtendgebed Marekerk 10.30 u. ds. T. Jacobs, nieuwjaarsdienst ■■ Zaterdag 4 januari Zuydtwijck 10.30 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 5 januari Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, doopherinnering 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten Marekerk 10.00 u. ds. D.M. van der Linde, Rotterdam 17.00 u. ds. J. Smit, Katwijk a/d Rijn Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 09.15 u. ds. J.C. van Dongen De Regenboog 10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. D.H. Roest Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber. Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. J.K. Borreman-La Fleur, Leiderdorp Overrhyn 11.00 u. mw. E. Kruyt LUMC 10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. Kooijman ■■ Zondag 12 januari Deurcollecte: energiekosten Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A.B. Vroomans, Puttershoek 11.45 u. oecumenische studentendienst, C. van Bree

Marekerk

10.00 u. ds. J. Tadema, Urk 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk 10.00 u. M. Boelen De Regenboog 10.00 u mw. ds. E.S. Smidt Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. D. de Roest, nieuwjaarsreceptie Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. E.P. Meijering Waalse Kerk 10.30 u. ds. D. Ribs Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. pastor H. van Breukelen LUMC 10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis 10.15 u. W. Smit Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. nog niet bekend Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking 15.00 u. ds. P. van Ankeren ■■ Zaterdag 18 januari Zuydtwijck 10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar ■■ Zondag 19 januari Deurcollecte: oecumene - Marekerk: GZB Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. G. Smit-De Groot 11.45 u oecumenische studentendienst, ds. R. van Waarde Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, bevestiging ambtsdragers 17.00 u. ds. J. van der Meijden, Rijssen 19.30 u. ds. H.J. van Wijnen, Nieuwegein, Alphadienst Maranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk 10.00 u. ds. J.R. Wolthaus Antoniuskerk 09.15 u. mw. ds. M. Driessen De Regenboog 10.00 u. nog niet bekend Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienst Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. M.S. Kloppenburg, Alphen a/d Rijn Waalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn 11.00 u. ds. G.J. Venema LUMC 10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis 10.15 u. nog niet bekend