Kerk en Kapel Jaargang 8, nummer 1 26 januari 2014

Kerk en Kapel Jaargang 8, nummer 1 26 januari 2014

MEDITATIE Hoe helder staat de Morgenster Zoals u gemerkt zult hebben, zingen wij sinds enige tijd geregeld liederen uit het ‘Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk’ (2013), door velen ook wel ‘het nieuwe liedboek’ genoemd. Een boek dat in opdracht van 8 kerkgenootschappen is opgesteld. Hoewel de 150 berijmde psalmen en een groot aantal gezangen uit het ‘Liedboek voor de kerken’ van 1973 in deze nieuwe liedbundel zijn opgenomen, zijn ook veel andere liederen uit verschillende liedbundels toegevoegd. Hierdoor kent het nieuwe liedboek een verscheidenheid aan liederen afkomstig uit uiteenlopende kerkculturen. Op de allereerste pagina van het nieuwe liedboek staan de verzen 2 en 3 van Psalm 92: Het is goed de Heer te loven, uw naam te bezingen, Allerhoogste, in de morgen te getuigen van uw liefde en in de nacht van uw trouw. Een prachtig motto om in het achterhoofd te houden bij het ontdekken van deze liedbundel: zingen ter meerdere eer en glorie van de Allerhoogste, zingen om te getuigen van Gods liefde, zingen ter herinnering aan Gods trouw; ook als de dag van het leven overschaduwd lijkt te worden, wanneer de nacht ons in zijn greep heeft. De verschijning van het nieuwe liedboek is een mooi moment om in dit en de hierop volgende nummers van Kerk & Kapel stil te staan bij liederen die de christelijke traditie rijk is en die een plaats hebben gekregen in dit boek. Een van de liederen uit het ‘oude liedboek’ die is teruggekeerd in het ‘nieuwe liedboek’ is Gezang 157/Lied 518: ‘ Hoe helder staat de Morgenster’. Een lied dat – hoewel het ook in de advents- en kersttijd wordt gezongen, of als loflied door het jaar heen – valt in de categorie van liederen die worden gezongen in de tijd van Epifanie, het feest van de verschijning van Christus, het openbaar worden van de heerlijkheid van Jezus. Dit lied, dat tevens de basis is voor J.S. Bachs cantate Wie schön leuchtet der Morgenstern (BWV 1), is in 1599 geschreven door de Lutherse predikant Philipp Nicolai (1556-1608), vanaf 1596

predikant in de stad Unna in Westfalen. De woorden van het eerste vers luiden als volgt: Hoe helder staat de Morgenster en straalt mij tegen van zover, de luister van mijn leven. Kom tot mij, zoon van David, kom, mijn Koning en mijn Bruidegom, mijn hart wil ik U geven. Lieflijk, vriendlijk, schoon en heerlijk zo begeerlijk, mild in ’t geven, stralend, vorstelijk verheven. Het is een mystiek bruidslied, gebaseerd op Psalm 45, waarin verschillende Bijbelpassages weerklinken. Zo ook Openbaring 22: 16, waarin Jezus aangeeft dat hij, nakomeling van David, de stralende Morgenster is, het symbool van de Goddelijke heerschappij, van het Rijk dat komt. Christus als de Morgenster, die voorafgaat aan het aanbreken van de dag: wie haar ziet beseft dat de nacht ten einde komt en de dag aanbreekt – het licht breekt door en de duisternis verdwijnt. Deze stralende Morgenster, zoon van David, bezingt Nicolai. Zij is de luister van het leven: ‘lieflijk, vriendlijk, schoon en heerlijk, zo begeerlijk, mild in ’t geven, stralend, vorstelijk verheven’. Een bijzonder loflied als je je bedenkt dat Nicolai dit lied schreef kort nadat de pest zeer vele slachtoffers had gemaakt in Unna. De dood heerste overal. Deze periode had grote invloed op hem; hij wijdde zich aan bidden tot God en nadenken over het eeuwige leven en de wederkomst van Christus. Dit resulteerde in het schrijven van het boekje Freudenspiegel des ewigen lebens (vreugdevolle spiegel van het eeuwige leven), waarin de hymne ‘hoe helder staat de Morgenster’ is opgenomen. De beelden in dit lied dienden Nicolai tot troost in donkere tijden. Hoe bijzonder: zingen (al is het soms in stilte!) in de nacht van het leven, vanuit het vertrouwen dat de dag zal aanbreken; zingen tijdens de 1

storm van het bestaan, vanuit het besef dat de Morgenster zal stralen, vanuit het geloof in de komst van Gods heerschappij. Een groot voorrecht als dat lukt – als je je over kunt geven aan het vertrouwen dat uiteindelijk alles goed komt, hoe allesomvattend de duisternis ook lijkt. Een houding, die niet vanzelfsprekend is en waarin je soms moet groeien; een vorm van overgave, die je niet zomaar van een ander of jezelf kunt vragen. Dat kan tijd nodig

hebben. Met de achtergrond van Gezang 157/Lied 518 in het hoofd, dringt echter het besef door dat wij juist door de naam van de Heer te bezingen en hem te loven – om met Psalm 92 te spreken – in de morgen van zijn liefde kunnen getuigen en ons in de nacht gedragen mogen weten door zijn trouw, waardoor de Morgenster kan opgaan in ons hart (2Petrus1: 19)! Ds. Charlotte van der Leest

Van de kerkenraad Er is op dit moment - midden januari 2014 nog geen duidelijkheid over de duur van de afwezigheid van ds. Van Haarlem. Om het werk in de gemeente niet te laten stagneren, heeft de kerkenraad ds. De Meij Mecima gevraagd - en bereid gevonden - om

zijn huidige taak als bijstand in het pastoraat nog enige tijd te blijven uitvoeren. In februari hopen we u nader te kunnen informeren. Arie Baan, scriba kerkenraad

‘Gemeente waar muziek in zit’ Nieuwe Badkapel viert 25-jarig jubileum Bert Mooiman als organist ‘Ook dankzij Bert Mooiman heeft de Nieuwe Badkapel zich in de brede omtrek van Scheveningen en Den Haag naam verworven als gemeente waar muziek in zit.’ Op zondag 12 januari vierde de gemeente rond de Nieuwe Badkapel/Zorgvlietkerk het 25-jarig ambtsjubileum van Bert Mooiman: sinds 1989 is hij de vaste organist van de kerk. ‘Hij heeft zich vijfentwintig jaar vanachter het orgel met hart en ziel ingezet voor wat het middelpunt van elke rechtgeaarde protestantse gemeente is: de zondagse kerkdienst, de dienst rondom het Woord’, zei Jan Schinkelshoek, voorzitter van de kerkenraad.

Cantor Patrick Pranger haalde de ‘grote’ J.S. Bach er bij: ‘Ik heb altijd één doel voor ogen gehad, namelijk met alle goede wil er op aan te sturen dat er goede muziek in de kerk is’. En ds. L.J. de Leeuw - voorganger tijdens de kerkdienst - prees Mooiman als de man die vanachter het orgel op zijn eigen, verfijnde muzikale manier ‘het Woord verkondigde’ –

zoals de zilveren trompetten het al onder het oudtestamentische Israël deden. Vijfentwintig jaar geleden, als jong organist van 23 jaar, werd Bert Mooiman benoemd tot organist van de Nieuwe Badkapel, waar hij samen samen met ds. De Leeuw (wijkpredikant) en Jaap Hillen (cantor) de ‘gewone’ kerkdiensten ‘optilde tot boven het gewone’, zoals Schinkelshoek zei. Dat ‘dienstwerk’ leverde Mooiman een zilveren insigne van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer op. Plus cadeaus vanuit de gemeente: een rijk gevarieerd herinneringsboek (samengesteld onder regie van ouderling Truus Toxopeus), een ‘vloeibare bron van inspiratie’ (van Kees van Lent namens de cantorij), een bord voor een gereserveerde parkeerplaats bij de kerk (via collegakerkmusicus Patrick Pranger) en een tegoedbon voor een weekje vakantie (uit handen van scriba Arie Baan). En: erg veel lof. Aanknopend bij het Bijbelse verhaal over de zilveren trompetten (Numeri 10), legde Ds. De Leeuw uit hoe belangrijk muziek voor kerk en geloof is [‘Het is niet: ‘k heb geloofd en daarom zing ik. Het is eerder andersom’]. En hoe Bert daar werk van gemaakt had. ‘En nog wel met speciale schoenen…’ ‘Als kerkmusicus een soort predikant (of op z’n minst een hulp)’, vulde Patrick Pranger aan, 2

‘met muziek in plaats van met woorden. Maar Bert was ook een soort Pater Musicalis, en dat is toch best bijzonder.’ ‘Als iemand voluit op het orgel kan gaan, is het Bert’, aldus Schinkelshoek. ‘Laat zich ’t orgel overal’, zingt Psalm 150 in de oude berijming. bij het juichend vreugdgeschal tot des Heeren glorie paren.’ Nou, dat is in de NBK de afgelopen jaren wel gebeurd…’

25 jaar Langs deze weg wil ik graag nog eens iedereen heel hartelijk bedanken voor de geweldige manier waarop inhoud is gegeven aan mijn 25-jarig jubileum als organist van de Badkapel. Het enige wat ik wist was dat er enige aandacht aan zou worden gegeven, maar dit warme bad van waardering en lovende woorden had ik echt niet kunnen vermoeden, en al helemaal niet het feit dat onze zoon een compositie had geschreven zonder dat ik daar ook maar iets van heb gemerkt. Achteraf hoorde ik dat de voorbereidingen al ruim een half jaar aan de gang waren! Toen we thuiskwamen hebben we gelijk alle prachtige cadeaus uitgepakt: boeken, CD’s, cadeaubonnen, een aantal flessen met een bijzonder mooie inhoud, en natuurlijk het onvoorstelbare cadeau van de hele gemeente. We hebben ook samen het boek gelezen met al die brieven en andere persoonlijke bijdragen, soms heel grappig, soms heel verrassend maar ook vaak erg

ontroerend. In 25 jaar is er natuurlijk onnoemelijk veel gebeurd in onze kerk, vreugdevolle dingen, maar ook veel dierbare mensen die zijn heengegaan, en dit is een goed moment om daarbij stil te staan. Er waren echt erg leuke toespraken, er waren mensen aanwezig van wie ik niet had durven hopen dat ze konden komen, volgens mij was het voor iedereen ook gewoon erg gezellig, en ik heb nu zelfs het protestantse equivalent van de pauselijke onderscheiding die mijn schoonvader een aantal jaren geleden ontving! Dat herstelt het evenwicht in de familie weer een beetje… Graag zou ik op deze plaats mijn grote dankbaarheid en ook bewondering willen uitspreken naar de feestcommissie: Arie Baan, Truus Toxopeus en Kees van Lent, die echt enorm veel moeite hebben gedaan om deze dag tot zo’n geweldig feest te maken, en naar Leo de Leeuw, die zelfs nog kans heeft gezien alle loftuitingen liturgisch in te bedden. Dit jubileum geeft mij dubbele energie om door te gaan met het vervullen van mijn rol in de liturgie, samen met het geweldige predikantenteam, onze onvolprezen cantor, de altijd enthousiaste cantorij – en natuurlijk u als gemeente! Moge deze kerk over 25 jaar nog steeds een zinvolle plaats innemen in de dan ongetwijfeld veranderde samenleving, en een centrum zijn waar mensen elkaar met vreugde ontmoeten. Met hartelijke groeten, ook namens Wilanne, Bert Mooiman

Restauratie laatste fase gaat van start We zijn er bijna….. De hoofdingang en de arcade van de Nieuwe Badkapel worden de komende maanden gerestaureerd! Dat is heel goed nieuws. Allereerst past natuurlijk een woord van grote dank aan al die goede gevers, die ons gesteund hebben met hun gaven, groot en klein.

We zijn de gemeente Den Haag en de diverse fondsen dankbaar voor hun bijdragen, maar evenzogoed de Wijkvereniging en de Stichting Steunfonds Zorgvlietkerk, alsmede de gemeenteleden die telkens de busjes bij de uitgang van de kerk hebben gevuld. Ook over de giro kwamen welkome giften binnen, van Vrienden, belangstellenden en kerkgangers. Heel veel dank voor al uw giften! 3

Er moet nog een klap op de opdracht worden gegeven – zoals dat in vakjargon heet – maar alles ligt klaar om binnenkort de aannemer te vragen om te beginnen met de restauratie van de vloer en de zuilen van de arcade. En dat is hard nodig. Daarnaast wordt het resterende metsel-, voeg- en schilderwerk op de begane grond onder handen genomen. Als alles volgens plan verloopt, zal de uitvoering van dit laatste deel van de restauratie 12 weken in beslag nemen. Er wordt begonnen op 7 april, zodat we precies voor de zomervakantie klaar kunnen zijn. Dan komt er een eind aan de grote restauratie, die precies twee jaar heeft geduurd.

binnenverlichting en – last but not least – de restauratie van het orgel. Dat is toekomstmuziek, waarmee we u nu nog niet zullen lastigvallen.

Maar daarmee zijn we niet klaar. De Stichting Vrienden van de Oude Kerk en Nieuwe Badkapel gaat door! Er is nog genoeg werk aan de “winkel” van de Nieuwe Badkapel: de reparatie van de riolering en de bestrating, aanpassing van de

We zijn blij en dankbaar dat de kerk er binnenkort weer in volle glorie bij zal staan. Tijd voor (weer) een feestje! Agaath Reuchlin Lid van het Bestuur van de Stichting Vrienden Oude Kerk en Nieuwe Badkapel

Theemiddag in de Nieuwe Badkapel Op woensdag 12 februari a.s. is pastor John Batist onze gast met het onderwerp: ‘Tobit, Tobias en de engel, een spiritueel reisverhaal'. Het apocrief geschrift Tobit vertelt het verhaal over de oude rechtschapen vader Tobit, zijn vrouw Anna en zijn zoon Tobias en speelt tijdens de Ballingschap van het Joodse volk in Ninivé.

Door een ongeluk raakt Tobias blind. Daarom geeft hij aan zijn zoon de opdracht naar Medië te gaan om geld op te halen dat hij daar ooit bij 'n een vriend in bewaring had gegeven. Tobias vindt iemand die hem op die reis kan begeleiden: Azarias. Later blijkt dit de engel Rafaël te zijn. Onderweg moet Tobias vele moeilijkheden overwinnen. Dat lukt hem door zijn vertrouwen op God en de hulp van zijn beschermengel. Uiteindelijk keert alles ten goede. Het verhaal is een beeld van onze eigen reis door

het leven: ook wij ontmoeten weerstand en kunnen door leed en verdriet worden getroffen. Maar, zegt dit verhaal wie er open voor staat, zal merken dat God soms een 'Engel' stuurt die met je meegaat op je levensweg. Pastor Batist vertelt erover met afbeeldingen uit de kunst en gaat erover in gesprek. Eigenlijk zou pastor Batist in oktober vorig jaar bij ons zijn geweest, maar vanwege familieomstandigheden moest hij toen verstek laten gaan. Een heel ander onderwerp op onze volgende theemiddag op woensdag 26 februari. Al geruime tijd gaan Arie (de scriba van onze kerkenraad) en Jora Baan jaarlijks op safari in zuidelijk Afrika. Zij reizen dan - met z'n tweeën weken achter elkaar dwars door de ruige wildernis van landen als Zuid-Afrika, Namibië en Botswana. Ze zullen ons via video's, foto’s en (sterke?) verhalen laten kennismaken met al het bijzondere dat daar te zien en te beleven is, en ze maken ons duidelijk, waarom ze zo verslingerd zijn geraakt aan het Afrikaanse savanne-landschap en de dieren die daar leven. Wie ooit in dit deel van de wereld was of er via beelden mee heeft kennisgemaakt dus een mogelijkheid er meer van te zien én over te horen. We verwelkomen u, zoals gebruikelijk, met een kopje thee. De theemiddagen beginnen om 14.00 uur en de deur van de achterzaal staat vanaf 13.45 uur voor iedereen open. Ook nu zeggen we: van harte welkom! Wil van der Star en Irene Stafleu 4

Biddende moeders In de Badkapel bestaat er bij verschillende leden de wens om meer samen te bidden. Een mooie vorm van gezamenlijk gebed is 'BIDDENDE MOEDERS'. Een groep die is ontstaan om die moeders te helpen die samen wilden bidden voor hun kinderen en kleinkinderen, en om hen de steun te geven die ze nodig hebben. De BIDDENDE MOEDERS groep is begonnen in Engeland in november 1995 en heeft zich zeer snel uitgebreid. Er zijn momenteel duizenden groepen vrouwen over de hele wereld die in kleine groepjes bij elkaar komen om te bidden voor hun (klein)kinderen.

Graag starten we vanuit de NBK ook zo'n groep op. Ben je dus (groot)moeder en wil je je graag aansluiten bij deze gebedsgroep meld je dan aan bij: [email protected]. De bedoeling is maximaal 8 deelnemers per groep, eens per twee weken op dinsdagavond van 20.15 uur tot 21.15 uur. Er wordt gebeden volgens een vast protocol en met behulp van een boekje. Kijk voor meer informatie op: www. mothersprayers.org. Locatie en startdatum zijn nader vast te stellen. Wil je eerst eens kijken hoe dit in zijn werk gaat? Er is momenteel een groep actief vanuit de Paschaliskerk op de Wassenaarseweg; mail naar bovenstaand emailadres voor meer informatie. Maaike Toxopeus, Kwartiermaker communicatie NBK

Feestelijk carrouselconcert in Nieuwe Badkapel Scheveningen Tot 18 jaar gratis toegang De populaire carrouselconcerten in de Scheveningse Nieuwe Badkapel staan garant voor een bonte mengelmoes van stukken en stijlen. Zaterdagmiddag 8 februari brengen sopraan Titia van Heyst, trompettist Marc Kaptijn, contrabassist Peter Leerdam en pianist/organist Bert Mooiman een feestelijk en uitermate gevarieerd programma met de titel Van Bach tot Piazzolla. Hoe mooi klinkt Sound the Trumpet van Purcell op trompet, orgel en met zangeres Titia van der Heyst? En wat dacht u van een aantal meeslepende tango’s van Piazzolla, gespeeld op harmonium (in de rol van bandoneon!) en contrabas? Slotstuk van de middag is Jauchzet Gott in allen Landen van Johann Sebastian Bach. Kortom: muziek waar je blij van wordt. Carrouselconcert Van Bach tot Piazzolla Met Titia van Heyst - sopraan, Marc Kaptijn trompet, Peter Leerdam - contrabas en Bert Mooiman - piano/orgel.

Titia van Heyst

Zaterdag 8 februari 2014 om 16.00 uur. Het concert duurt een uur. Locatie: Nieuwe Badkapel, Nieuwe Parklaan 90, Scheveningen Tickets: € 15,00, studenten € 5,00, tot 18 jaar gratis Kaartverkoop en info: www.badkapelconcerten.nl en VVV Haags Uitburo. Voorafgaand aan het concert zijn er vanaf 15.00 uur ook kaarten verkrijgbaar in de kapel, tenzij uitverkocht. Bert Mooiman

Actie schoenendozen Ruim een maand geleden hebben we meegedaan met de schoenendoosactie van Actie4kids. Iedereen heeft goed spulletjes verzameld, want vanuit de Badkapel hebben we 61 gevulde schoenendozen en 305 euro kunnen afleveren bij Actie4kids. De organisatie was erg blij met onze bijdrage en de kinderen die de dozen zullen ontvangen vast ook.

Waarschijnlijk worden er ook dozen naar kinderen op de Filipijnen gestuurd. Een geweldig resultaat waarvoor we iedereen bij deze hartelijk willen bedanken!!! Namens de kindernevendienst, Ruth van Werven

5

Uniek muziekspektakel over Cornelis Jol in Scheveningen Op zaterdag 8 maart 2014 wordt het Cornelis Jolmuziekspektakel opgevoerd in de Nieuwe Badkapel. Dit muziekspektakel is gebaseerd op de geschiedenis van de Scheveninger Cornelis Jol, alias Houtebeen (1597-1641), kaper en admiraal van de West-Indische Compagnie tijdens de Tachtigjarige Oorlog en de naamgever van de Cornelis Jolstraat in Scheveningen. Het muziekspektakel bestaat uit hedendaagse muziek en heeft een verrassende opbouw. Het wordt uitgevoerd door: accordeonisten, een strijkensemble, een synthesizer, drie slagwerkers, een mannenkoor en een verteller. Latijns-Amerikaanse klanken en ritmes wisselen af met koraalachtige melodieën en instrumentale stukken worden opgevolgd door vocale delen.

Tussendoor verhaalt de verteller de geschiedenis van kaperkapitein Jol en worden gedichten over zee voorgedragen. Het stuk is bedacht door een accordeongroep (Alphen Opus 2) uit Alphen aan den Rijn en wordt uitgevoerd door een groep van 50 (semi) professionele spelers. Dit muziekspektakel zal in de Nieuwe Badkapel (Nieuwe Parklaan 90) in Scheveningen worden opgevoerd, op zaterdag 8 maart, vanaf 20.00 uur en zal ongeveer anderhalf uur duren. De avond begint met een korte inleiding van de Scheveningse professor in de zeegeschiedenis prof.dr. H. den Heijer. De uitvoering vindt plaats in samenwerking met Muzee (het voormalig Schevenings museum). Kaarten voor deze voorstelling kosten 15 euro. Deze zijn verkrijgbaar bij Muzee, Neptunusstraat 90 en Boekhandel Scheveningen, Keizerstraat 50. Na afloop van de voorstelling wordt in de achterzaal van de kerk voor belangstellenden een drankje worden geserveerd Ruud Baarda

Captain’s Dinner Om in de goede stemming te komen zal er voorafgaand aan het muziekspektakel een Captain’s dinner, een zeemansmaaltijd, worden geserveerd. Dit vindt ook plaats in de Nieuwe Badkapel en gaat om 18.00 van start. De kosten voor deze maaltijd bedragen 10 euro. De opbrengst komt ten goede aan de restauratie van de Kerk. Ook

voor het Captain’s dinner zijn kaarten verkrijgbaar bij de bovenstaande voorverkoopadressen. Voor meer informatie, zie: www.alphenopus2.nl . U kunt kaarten reserveren voor het muziekspektakel en het Captain’s dinner bij Karina en Ruud Baarda, [email protected] of 070-3556118.

Vanaf februari 2014 moet voor het overschrijven op een bankrekening het zogenaamde IBAN nummer gebruikt worden. Het IBAN nummer van de Wijkvereniging is: NL 66 INGB 0000 300405 ten name van Wijkvereniging Nieuwe Badkapel

Rooster Kerkdiensten Datum (tijd) 2 februari 2014, 10.00 uur

Predikant Ds. Ch. van der Leest

9 februari 2014, 10.00 uur

Ds. O.Th. Boonstra uit Leidschendam 16 februari 2014, 10.00 uur Ds. A.R. de Meij Mecima 23 februari 2014, 10.00 uur Ds. Ch. van der Leest 2 maart 2014, 10.00 uur Ds. O.Th. Boonstra uit Leidschendam 9 maart 2014, 10.00 uur Nog onbekend Jeugdkerkzondagen: iedere eerste en derde zondag van de maand.

Bijzonderheden Dienst voor Jong en Oud i.s.m. De Populier Cantatedienst Dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Cantorij

De volgende Kerk en Kapel verschijnt op zondag 9 maart 2014 Heeft u kopij? Of wilt u zich aanmelden voor de digitale versie van Kerk en Kapel? Stuur dat dan per e-mail, voor 26 februari, naar [email protected]

6