Studiereis Singapore Jan Wiegers is lid van de Raad van Bestuur van Cito, Instituut voor Toetsontwikkeling. Hij beheert de portefeuille Onderwijs. Hij reist regelmatig naar het buitenland om de kennis van Cito over te dragen en om te netwerken. Hij is een voorstander van studiereizen. Om kennis uit te wisselen, inspiratie op te doen en nieuwe energie te krijgen. ‘Dat heeft ons onderwijs nodig’, stelt hij.
De meerwaarde van studiereizen
Kennis, inspiratie en energie Cito, buitenland en ICT, hoe is dat alles met elkaar verbonden?
voorzichtig begonnen met het introduceren
‘Cito bestaat ruim vijftig jaar. In de beginjaren
bronnenmateriaal, eerst alleen in combinatie
was psychometrie, de wetenschap van het toetsen,
met papieren examens. Vandaag de dag bieden we
de pijler onder ons bestaan. Daar is nu ook ICT
hooggekwalificeerde examens waarin beeld, geluid
bijgekomen. ICT is onlosmakelijk verbonden aan
en tekst met elkaar verweven zijn. Bij biologie en
onze samenleving, iedereen heeft met ICT te
scheikunde bijvoorbeeld kunnen we werken met
van computerexamens voor het raadplegen van
animaties. De huidige digitale examens zijn van betere kwaliteit dan ooit mogelijk was met pen
‘Ik breng mijn kennis, ervaring en netwerk in om van de studiereis een succes te maken. Maar de deelnemers moeten het zélf doen.’
en papier.’
U bent nauw betrokken bij de studiereis naar Singapore die APS IT-diensten jaarlijks organiseert. Hoe is dat gegaan? ‘In 2006 heb ik voor een congres een eerste bezoek gebracht aan Singapore. Ik was geraakt door wat ik daar zag. Enkele jaren later kwam ik in contact met Nico van Tricht. Ook bij APS IT- diensten begreep men dat Singapore ons veel kon brengen. Vanuit die gedachte is de studiereis ontstaan. Ik breng mijn kennis, ervaring en netwerk
maken. Het zou natuurlijk vreemd zijn als het proces van toetsing, het meten van kennis en
4
APS IT Info
in om van de studiereis een succes te maken.’
vaardigheden, daar niet op zou aansluiten. We
Wat raakte u?
zijn meer dan tien jaar geleden al begonnen met
‘Singapore is in 1965 onafhankelijk geworden van
de eerste verkenningen op dat gebied. We zijn
Maleisië. Het is een stadstaat op een rotsbodem,
APS IT Info
5
Studiereis Singapore
zonder natuurlijke hulpbronnen en met uitsluitend
volk staan altijd voorop, er is geen idolate verering
‘human resources’. In krap vijftig jaar tijd is het
voor de regering. Niemand is groter dan de
uitgegroeid tot een land dat wereldwijd toonaan
Singaporese natie. Dus toen men zag dat de
gevend is op economisch gebied, maar ook op het
grenzen van het centralistisch aansturen waren
terrein van onderwijs en gezondheidszorg. Daar
bereikt, dat het zo niet meer werkte, heeft men
heb ik respect voor. Er gebeuren een aantal dingen
gekozen voor een andere aanpak. Het roer ging
waar wij in Nederland van kunnen leren.’
om. Zo kiest men in het onderwijs nu voor een
Singapore is een heel ander land dan Nederland, op een ander continent. Kunnen we er dan toch lessen van leren?
holistische benadering: als we meer creativiteit uit de leerkrachten en leerlingen willen halen, moeten we ze meer ruimte geven. In deze holistische benadering is gekozen voor een zeer nauwe samenwerking tussen de overheid en het
‘Aanvankelijk werd het land heel top-down
onderwijs. Het departement wordt voor meer dan
geregeerd. Maar de belangen van het Singaporese
tweederde bevolkt door leraren en directeuren die door het onderwijs zijn uitgeleend aan de overheid, in het kader van hun eigen ontwikkeling. Voor het onderwijs zijn deze overheidsmensen dus collega’s, die heel goed weten wat er speelt. Er wordt eendrachtig samengewerkt. Het ‘wij en zij’-denken tussen onderwijs en ambtenaren, zoals we dat
‘Laten we niet vergeten dat Nederland in tal van internationale vergelijkingen van het onderwijs tot de top van de wereld behoort.’
in Nederland kennen, bestaat daar niet. Bij de voorbereiding voorafgaand aan de studiereis naar Singapore leg ik dit uit aan de deelnemers, en dan zie ik vaak wat ongelovige blikken. Tot men er is en met eigen ogen kan constateren dat men daar inderdaad heel goed en graag samenwerkt. Er zijn meerdere dingen die mij aanspreken. In Nederland hebben we, behalve de goede scholen natuurlijk, zwakke scholen en zeer zwakke scholen. In Singapore is een “zwakkere” school de ondergrens. Als wordt geconstateerd dat een school minder presteert en daar is een uitgebreid instrumentarium voor, wordt er meteen handelend opgetreden. Dat is in het belang van het kind.’
Kan men in Singapore ook iets van ons leren? ‘Het ligt besloten in de Aziatische cultuur om Jan Wiegers
6
APS IT Info
te luisteren en geen vragen te stellen. Op dat punt hebben ze nog wel een weg te gaan bij
de holistische benadering die ze voorstaan in
genoemd. Dat is interessant, ICT kunnen inzetten
Singapore. in Nederland staat het vormen van
voor je welzijn. Dat is meer dan alleen goed uit
een eigen mening hoog in het vaandel. Dat levert
de voeten kunnen met ICT. De basisvaardigheden
tijdens zo’n studiereis nog weleens interessante
zoals taal, wiskunde en science (combinatie van
discussies op met het onderwijs in Singapore.
natuurkunde en scheikunde) worden hoog
En laten we niet vergeten dat Nederland in
aangeslagen omdat ze uitermate belangrijk zijn
tal van internationale vergelijkingen van het
voor de economie en de ontwikkeling van het
onderwijs tot de top van de wereld behoort.
land. Maar men ziet de 21e-eeuwse vaardigheden
We horen niet tot de absolute top, maar gezien
in het algemeen en samenwerken in het bijzonder
de omstandigheden – zoals de relatief grote
als een absoluut noodzakelijke aanvulling op
klassen, geen extreem hoge salarissen, het
de basisvaardigheden.’
budget dat aan onderwijs wordt besteed – doet Nederland het bovengemiddeld goed, dat is zeker.’
Hoe pakt men in Singapore de 21e-eeuwse vaardigheden op, in vergelijking met ons land?
‘Een vergelijking maken met ons land op het punt van de 21e-eeuwse vaardigheden vind ik lastig. Ik denk dat we in Nederland een aantal zaken al van nature doen, ik vind dat bij ons ruime aandacht is voor de opvoeding tot kritische burgers. Ik ben zelf leraar geweest en ik was al bezig om de
‘Probleemoplossend samenwerken gaat hen beter
leerlingen samen problemen te laten oplossen.
af dan kritisch denken, dat is niet ingebed in de
Maar ik hoor ook andere geluiden. Bijvoorbeeld
cultuur. ICT-geletterdheid wordt ‘cyber-wellness’
dat er in ons land niet consequent gewerkt wordt aan deze vaardigheden, terwijl men in Singapore er juist heel doelgericht mee bezig is. Beleidsplannen in Singapore zijn echt niet
Wat is Cito?
creatiever of intelligenter dan hier. Maar als men een plan heeft bedacht, gaan ze samen aan de slag om het daadwerkelijk uit te voeren.
Cito staat voor Instituut voor Toets ontwikkeling. Cito wordt nationaal en internationaal erkend als expert in het ontwikkelen en afnemen van examens en toetsen. Het pakket diensten en producten voor de onderwijs- en beroeps praktijk is breed en richt zich op moderne toetsvormen en volgsystemen. Cito verzorgt trainingen en advieswerk en onderzoekt de kwaliteit van het onderwijs. Al deze activiteiten voert de organisatie uit voor onderwijsinstellingen, overheden en het bedrijfsleven in binnenen buitenland. De toetsen helpen leerlingen inzicht te krijgen in hun ontwikkeling en mogelijkheden. Zo kunnen zij en hun ouders verantwoorde keuzes maken voor hun toekomst. Cito ontwikkelt niet alleen toetsen, maar verzorgt ook trainingen en begeleiden leerkrachten in het gebruik van de toetsinstrumenten. Cito is organisatorisch verdeeld in een Stichting en een BV. Internationalisering is een belangrijke pijler onder de groeistrategie van de instelling.
Natuurlijk moet er weleens een en ander worden bijgesteld, maar het is niet zo dat men dan weer terug gaat naar de vergadertafel om een nieuw plan te bedenken. Er is duidelijkheid over de doelen en die duidelijkheid is heel effectief. In het formuleren van een missie van de school durft men zich ook helder uit te spreken. Zo’n missie is veelal gericht op gedragskenmerken, zoals “samenwerken” of “eerlijk zijn”. Iedereen op een school, van het bestuur tot aan de leerlingen, weet wat de missie van de school is. Iedereen is van de uitgangspunten doordrongen. Ik denk dat in ons land de missie van een school vaak niet bij de leerlingen bekend is.’
Hoe kun je optimaal profiteren van een studiereis? ‘Natuurlijk wil ik Singapore niet afschilderen als het Walhalla van het onderwijs, maar er zijn een aantal dingen waar wij in ons land van kunnen leren. Niet in de vorm van “kopieer en plak”, maar wel door de lessen te vertalen naar de eigen context. Het initiatief “Singapore Next” vind ik daar een heel goed voorbeeld van. Een buitenlandse studiereis is geen snoepreisje. Je kunt een hoop opsteken maar het komt niet aanwaaien. Je moet veel informatie en kennis verwerken, open staan voor veranderingen om het toe te kunnen passen in de eigen schoolomgeving. APS IT Info
7
Studiereis Singapore
Daarom is het ook belangrijk om met een aantal
blog bijhouden tijdens de reis is ook heel goed,
collega’s te gaan, dan heb je steun aan elkaar,
dan zien de collega’s thuis wat je doet en waar
want als je weer terug bent ga je in een mum
je mee bezig bent.
van tijd weer over tot de orde van de dag. Een
Wij denken in Nederland al gauw dat een studiereis naar het buitenland geldverspilling is. Maar ik vind het zelf elke keer opnieuw veel waard om in andere landen te zijn en dingen te
Mee op studiereis?
leren. We moeten daar niet te calvinistisch in zijn. Een studiereis levert veel energie op en dat heeft het onderwijs nodig.’
Van 31 januari t/m 8 februari 2015 biedt APS IT-diensten de studiereis naar Singapore aan. De kennismaking met het onderwijs in Singapore kan een uitmuntende gelegenheid zijn om de 21st century skills in de praktijk te zien en de eigen visie en het beleid te spiegelen. Meer informatie vindt u op www.apsitdiensten.nl/TAC_TIX.
8
APS IT Info
•
