KBO-Overloon Belangenorganisatie van senioren INFO. december januari februari

INFO

KBO-Overloon

Belangenorganisatie van senioren

december januari februari

2014 2015 1

KBO-Overloon Informatie KBO-Info verschijnt 4 maal per jaar. Bankrelatie: Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen rek. nr. 14.14.00.358 K.v.K. nr. 17125405 SBI-code 94997 redactie adres postcode Johan Verbeek Museumlaan 12 5825 AK Louis van Schalkwijk Kuluutsheuvel 20 5825 BE [email protected], tevens redactieadres distributie KBO-Info, Nieuwsbrief en ONS Wim Nabuurs Theobaldusweg 89

5825 BK

belangrijke telefoonnummers acute noodhulp en ambulance centrale huisartsenpost brandweer politie

telefoon 641998 641743

641492 112 0900-8880 073-6123123 0900-8844

huisartsen R. van den Boom C. Mooij

De Bergkamp 32 Kuluutsheuvel 26

5825 AG 5825 BE

641202 642382

ouderenadviseur Jan Lamers

De Bergkamp 7

5825 AE

640125

belastingadviseurs Coen Hofmans De Bergkamp 9 Jan Lamers De Bergkamp 7

5825 AE 5825 AE

641613 640125

coördinator “Tafeltje Dekje” M. Bloemen-Cleven Hoge Akker 32

5825 JZ

641403

stichting vrijwillige hulpdienst en ouderenoppas Voor aanvraag hulpdienst: op werkdagen tussen 9 uur - 12 uur Huize Loôn Engelseweg 2 5825 BT website: www.kbo-overloon.nl

2

641232

abonnementen en entreekaarten Zooparc Overloon Jan Lamers De Bergkamp 7 5825 AE Adrie Verschuren Kuluutweg 6 5825 BC

640125 641529

rijbewijskeuring B. Minken, Venrayseweg 40, Wanssum € 30,00 0478-531748 De Weijer Boxmeer 1e vrijdag van de maand ’s middags € 30,00 0485-574919 ledenadministratie Christine Hendriks-Arts Haarlemmermeerlaan 7b 5825 AR 641719 [email protected] procedure opzeggen lidmaatschap U kunt uw lidmaatschap opzeggen bij de ledenadministratie.

Activiteitenkalender 11 dec 14 dec 18 dec 19 dec 8 jan 11 jan 13-18 jan 15 jan 21 jan 30 jan 31 jan feb 8 feb 15 feb 27 feb

13:30 14:30 12:30 17:30 14:30 11:00 17:30 14:30 17:30

WMO-voorlichting cluster & KBO-Brabant Uit op zondag Kerstviering Samen eten in De Keulse Pot Ons + Nieuwsbrief Uit op Zondag Seniorenexpo Veldhoven Snertdag Bonte avond Samen eten, Broer en Zus Mitlaifbal Ons + Nieuwsbrief Uit op Zondag Carnavalszondag Samen eten, Bos en Berg

3

Wekelijkse Activiteiten soos (kaarten, sjoelen, biljarten, rummikub, enz.) maandagmiddag 14:00 - 17:00 leiding: Nellie Verstraaten jeu de boules maandag- en woensdagmiddag 14:00 - 16:00 bestuursverantwoordelijke: Wim Nabuurs contactpersoon: Rinus Keijsers zit-yoga dinsdag 9:30 - 10:30 en 10:45 - 11:45 contactpersoon: Nellie Verstraaten fietsen dinsdagmiddag 13:30 - 17:00 Verzamelen: bestuursverantwoordelijke: Wim Nabuurs contactpersoon: Rinus Keijsers gym dinsdagmiddag 13:45 - 14:45 contactpersoon: Nellie Verstraaten volksdansen dinsdagmiddag 14:45 - 15:45 contactpersoon: Nellie Verstraaten kienen eerste en derde woensdag van de maand 14:00 - 17:00 leiding: Adrie Verschuren countrydans groep 1, woensdag 15:30 - 16:30 contactpersoon: Coby van Gaal groep 2, woensdag 16:30 - 17:30 contactpersoon: Maria Hendriks ouderenkoor De Laatbloeiers donderdag 19:30 - 21:00 contactpersoon: Wilhelmien Wilmsen-Gerrits 55+sportcafé (oktober t/m maart) Vrijdagmiddag 14:00 - 17:00 Computer spreekuur Laatste woensdag van de maand, 10:00-11:30 wandelen vrijdagmiddag 13.30 - 15.30 info: Johan Verbeek samen eten (laatste vrijdag van de maand) contactpersoon: Wilhelmien Wilmsen-Gerrits

4

De Pit 641325 Derpsplats 641492 641561 De Pit 641325 Derpsplats 641492 641561 De Pit 641325 De Pit 641325 De Pit 641529 De Pit 641674 De Pit 641963 De Pit 642062 Raayhal De Pit, foyer Museumplein 641998 642062

2014 Het jaar van de ouderen en zorg Het jaar gaat richting het einde, de mooie dagen van Sinterklaas met onze kinderen en kleinkinderen zijn weer voorbij. Het was me wel een drukte om die Sinterklaas en Zwarte Piet op TV en in de kranten. Hoe vertel je dit nu aan je kleinkinderen die toch in de ban zijn van dit geweldige volksfeest. Het waait wel weer over denk ik dan maar, volgend jaar zijn we er al aan gewend en dan praat er niemand meer over. Veel ophef en toch gaan we weer over tot de orde van de dag. Dat gebeurt met meer zaken die ons en de hele maatschappij aangaan, neem nu de pensioenen, miljarden in kas, geen indexatie wel premieverlaging bij diverse fondsen, we pruttelen wat tegen en als de Eerste Kamer het heeft aangenomen leven we rustig verder. Een ander punt is de zorg, een groot gedeelte gaat naar de gemeente die het moet uitvoeren en een aantal zaken gaan naar de zorgverzekering. Het jaar 2015 wordt een overgangsjaar, waarin een aantal van de huidige regelingen nog voor een gedeelte ongewijzigd blijven. Als KBO-bestuurders hebben we tal van bijeenkomsten en voorlichtingsdagen bezocht om als bestuurder op de hoogte te zijn van wat er allemaal op ons afkomt. Ook in de BPR (Burger Participatie Raad) van Boxmeer hebben we mede vorm gegeven aan de regelingen en verordening van de WMO (Wet Maatschappelijk Ondersteuning). Voor ons staat duidelijkheid hoog in het vaandel, vandaar ook de voorlichtingsmiddag die er is op 11 dec. Als je de verhalen in de media hoort en leest lijkt het wel dat er niks meer mogelijk is en dat we overal zelf voor moeten zorgen; er verandert wel veel maar het is niet zo dat niets meer kan; veel van wat er gezegd en geschreven wordt, is onwaar. Een ding is wel zeker: van ‘Recht op Zorg’ gaan we naar ‘Iedereen in de samenleving kan gebruik maken van de zorg’. Het is ook niet zo dat er met minder geld ook minder kan en dat er grote problemen gaan ontstaan. Kijk in het verleden, bij de privatisering van een aantal verenigingen werd er ook gekort met 20% en zie hoe bloeiend een vereniging is als SSS’18, ja ..wel met inzet van vrijwilligers. Het is ook eigenlijk wel leuk om wat voor een ander te betekenen en je krijgt er ook waardering voor. Dus samen zijn wij sterk en kunnen we de problemen aan die op ons afkomen. Voor KBO-Overloon is het een jaar geweest met een trieste mededeling in maart, het plots overlijden van onze penningmeester Lies van Opbergen. Door inzet van onze bestuursleden en de vele vrijwilligers hebben we het gemis zo goed mogelijk kunnen opvangen en zijn we op zoek gegaan naar een goede vervanger wat ons gelukt is. Het eerste volle jaar in ‘De Pit’ is ons goed bevallen en we zijn trots op de prettige samenwerking met beheerder en personeel. Het is geweldig dat daar veel van onze KBO activiteiten, met goede faciliteiten, plaats vinden. Helaas gaan we afscheid nemen van onze gezamenlijke (SWOGB en KBO) kienen en soos in Huize Loôn. In goed overleg met de leiding zijn we 5

gezamenlijk tot deze beslissing gekomen. We zetten het kienen en de soos op de zelfde dagen voort in ‘De Pit’. Het was nog even een drukke tijd in deze donkere dagen voor de Kerst. Dagen die er nu aankomen waarin we terugdenken wat ons is overkomen, leden die hun partner, kind of vrienden verloren, zij die met ziektes te maken hebben, allen hebben een schouderklopje of een hartelijk woordje als steun nodig en wij als KBO’ers doen dat. Verder wil ik mijn collega bestuursleden, vrijwilligers en alle leden danken voor hun inzet, samenwerking en waardering, zonder jullie allen is de KBOOverloon een grijze muis. Ik wens jullie allen prettige kerstdagen en een feestelijke jaarwisseling en voorspoedig en gezond 2015. Jan Lamers Voorzitter.

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015

Tien misverstanden 1. “Als ik veel inkomen of vermogen heb, krijg ik geen maatschappelijke ondersteuning.” De gemeente mag een cliënt geen ondersteuning weigeren. Dus ook niet omdat hij/zij een hoog inkomen of veel vermogen heeft. De gemeente mag wel een hogere eigen bijdrage vragen aan personen met meer inkomen of vermogen. Deze hogere bijdrage is, op grond van het uitvoeringsbesluit wmo, gebonden aan een maximum. 2. “Kinderen, vrienden en buren worden verplicht mij te helpen.” De Wmo stelt deze hulp niet verplicht. De gemeente mag wel onderzoeken of het sociale netwerk u al dan niet voldoende kan en wil helpen. De gemeente kan ook rekening houden met deze eventuele hulp als men een hulp-aanbod aan u doet. Verder dient de gemeente ook te vragen of de eventuele mantelzorger hulp nodig heeft bij het uitvoeren van zijn/haar taken. 3. “Ik verlies mijn rechtszekerheid en word overgeleverd aan de willekeur van de gemeente.” De Wmo 2015 biedt u wel rechtszekerheid en beschermt u tegen willekeur van de gemeente. Bij een hulpvraag is de gemeente verplicht onderzoek te doen. Als uit dit onderzoek blijkt, dat u hulp nodig heeft, dan moet de gemeente een maatwerkvoorziening aanbieden. Bent u het niet eens met het genomen besluit dan kunt u bij de gemeente bezwaar indienen en later eventueel naar de rechter stappen. 6

4. “Als het geld bij de gemeente op is, krijg ik geen ondersteuning meer.” In de wet staat dat de gemeente maatschappelijke ondersteuning moet bieden. De gemeente moet altijd aan deze wettelijke plicht voldoen, ook als het geld op is. 5. “Mijn gespecialiseerde dagbesteding wordt wegbezuinigd en de gemeente zal mij afschepen met een algemene voorziening, zoals een activiteit in het buurthuis.” De gemeente moet passende ondersteuning bieden aan mensen als ze niet zelf of met hulp van hun netwerk kunnen meedoen in de samenleving. Uit het in te stellen onderzoek zal moeten blijken welke hulp als passend moet worden beschouwd. 6. “Gemeenteambtenaren hebben te weinig kennis van de zorg om te bepalen wat ik nodig heb.” Het is geen wet van Meden en Perzen, dat de gemeente het onderzoek zelf moet doen. Ze kunnen dit uitbesteden aan ervaren externe organisaties. Indien men het onderzoek in eigen beheer wil doen, dan zal men de desbetreffende ambtenaren dienen op te leiden. 7. “Ik zal moeten vetrekken uit mijn verzorgingstehuis en weer zelfstandig thuis moeten gaan wonen.” Mensen die in een verzorgingstehuis wonen, kunnen en mogen niet gedwongen worden weer zelfstandig thuis te gaan wonen. Het kan zijn dat het verzorgingstehuis, waarin men nu woont, gaat sluiten. In dat geval zal men overgeplaatst worden naar een ander tehuis. 8. “Het is afhankelijk van de goede bui van de Wmo-consulent of ik de hulp krijg die ik nodig heb.” De bui van de consulent mag geen invloed hebben op de eerder genoemde wettelijke taak van de gemeente. In de wet staan regels voor een juiste behandeling van de cliënt, bijv. hoe men een onderzoek moet uitvoeren, bezwaar en beroep aantekenen enz. 9. “De gemeente mag mijn persoonsgebonden budget (pgb) afpakken.” Na onderzoek kan de gemeente de cliënt een maatwerkvoorziening aanbieden. Dit is een individuele voorziening ( bijv. woningaanpassing of specialistische dagbesteding) Men kan dan kiezen voor een persoonsgebonden budget. Wel dient dan aan de volgende voorwaarden te worden voldaan: • de cliënt dient het pgb goed te kunnen beheren en • de cliënt dient veilige en goede ondersteuning in te kopen. 7

10.“De gemeente krijgt de beschikking over mijn medisch dossier.” De gemeente krijgt geen (medische) dossiers ter inzage. Zijn deze gegevens wel nodig voor een goede beoordeling van uw verzoek dan zal de gemeente u vragen de noodzakelijke gegevens aan te leveren of uw toestemming vragen deze op te vragen.

Schijnwerper op OUD OVERLOON/ALD LOËN:

de antwoorden op de vragen! Op de prijsvraag in het vorige nummer van de INFO zijn amper antwoorden binnengekomen. Daarom wordt de tekst met vragen hier opnieuw afgedrukt MET DE ANTWOORDEN ACHTER DE VRAGEN! Zoals overal zijn in de loop der tijd ook alhier steeds weer nieuwe producten op de markt gekomen. Eerst gaan we op enkele daarvan in, om erachter te komen hoe goed dat nog in uw herinnering ligt. Het witte goud, oftewel de asperge, werd vanaf de vijftiger jaren ook in Overloon geteeld, omdat de schrale zandgrond daarvoor uitermate geschikt was. Wie was hier de eerste aspergeboer die zich aan deze nieuwe teelt waagde? (=vraag 1) boer Willems. Ook zette in die tijd een ondernemende ondernemer de stap om als eerste in het dorp friet te gaan bakken en op zaterdagavond vanuit een soort schuurtje te gaan verkopen (voor 10 cent per zakje). Wie was die pionierende frietbakker (vraag 2). Theo Loonen Nieuwe etenswaren verschenen in de winkels, zoals het consumptie-ijs. Liefst twee kruideniers gingen het korte tijd na elkaar verkopen, namelijk Carel van Mil en Frans Noy. Vraag 3 is: welk merk ijs verkocht Carel? Sibema ijs. Vraag 4 luidt: welk merk ijs verkocht Frans? Vami ijs. Wat de bediening in de winkel van Van Mil betreft: mevrouw van Mil had de gewoonte om – nadat de klant verteld had wat hij/zij wilde hebben – altijd iets te zeggen als reactie op de bestelling. Wat zei ze dan steeds? (5) Asteblief We komen nu even bij het onderwerp huisvesting terecht: woningen, gebouwd voor politieagenten, schoolmeesters en gemeentewerkers, werden ambtswoningen genoemd. Vanaf het midden van de vijftiger jaren werden nauwelijks nog zulke woningen gebouwd. De laatstgebouwde vrijstaande ambtswoning was “De Mel” op de hoek van de Engelseweg en de Theobaldusweg. Wie was de eerste bewoner daarvan? (vraag 6) Meester Broekman Houten huizen kwamen er steeds minder; een van de laatste was het donkerbruine houten huisje dat gelegen was bij de splitsing van de Venrayseweg en de vroegere Merseloseweg. Het huis had ook een naam 8

die op een bordje aan de voorgevel vermeld was. Hoe luidde die naam? (vr. 7) Sennhütte. Vrij dicht daarbij had de Boerenbond gestaan, aan de huidige Pastoor Cremersstraat. De zaakvoerder woonde nog wel vlak bij de oude Boerenbond, namelijk in het huis waarin nu moeder en dochter Nabuurs wonen. Hij heette in de volksmond “Bommen Hannes”. Soms werd hij wandelend gezien met zijn vrouw Tootje, maar meestal met zijn dikke hond. Wat was de naam van deze overgewichtige hond? (vr. 8) Addo. Naast de woning van Bommen Hannes lag vanaf het midden van de vijftiger jaren de Boerenleenbank. De naam stond met neonletters op de gevel. Welke kleur hadden deze letters? (9) blauw en wit. Nog meer over boeren: aan het Vlak, dat een nieuw ontginningsgebied was, vestigden zich boeren uit andere delen van het land. Onder andere boer Alders. Uit welke plaats verhuisde hij – met veestapel en al – naar hier (vraag 10) Haarlem En dan boer Huisman, die (na een verblijf in België) naar West-Brabant getrokken was en zich daarna zo’n 120 kilometer oostwaarts naar het Vlak begeven had. Uit welke plaats in westelijk Brabant verhuisde Huisman naar hier? (11) Dinteloord. We gaan terug naar het niet-agrarische bedrijfsleven: op de plaats waar nu autogarage Kusters staat, daar stond vroeger de Centrale Bakkerij van vier bakkers nadat enkele bakkerijen in de oorlog verwoest waren. In de jaren na 1950 werd de Centrale Bakkerij overbodig omdat de bakkers weer een eigen bakkerij hadden laten bouwen. Aan de huidige Engelseweg lag bakkerij van Rijswijk. Later zou Sjaak Haegens uit Horst deze bakkerij met winkel overnemen. Wat de winkel betreft sloot hij zich aan bij een inkooporganisatie. De naam daarvan kwam op de gevel te staan. Wat was die naam? (12) VIVO. Ook Tien Deenen had zich aangesloten bij een inkooporganisatie, namelijk de VéGé, waarvan maar weinig mensen wisten dat het een afkorting was van VerkoopGemeenschap. Achter de naam VéGé stond altijd nog een reclamespreuk. Welke was dat? (vraag 13) èn beter waar èn 10%. Eveneens is winkelier Frans Noy (tijdelijk) aangesloten geweest bij een inkooporganisatie. Vraag 14 luidt: bij welke? Centra. Er waren in de vijftiger en zestiger jaren vier bakkers aan het werk (zoals al eerder vermeld). Er was maar één bakkerij die een naam droeg, namelijk die van Verbeek. Die naam was niet zo bekend omdat er niet mee geadverteerd werd en hij alleen afgedrukt stond op de verpakkingszak van speculaas en beschuit. Wat was die naam? (15) De Toekomst Tegenover woonde Huub de Smid, die ook benzine verkocht. Weet u nog welk merk? (16) AVIA . Later heeft ook zijn broer Sjang tijdelijk - naast zijn electro- en installatiezaak – benzine verkocht, maar wel een ander merk dan Huub. Welk merk verkocht hij? (17) De Haan. Zo groot als nu zal de autobrandstoffenomzet niet geweest zijn. Er reden immers veel minder auto’s rond dan tegenwoordig. Thuis stookte en kookte men met hout, olie, kolen of flessengas. Daardoor zat men er – letterlijk - toch warmpjes bij. 9

Figuurlijk was dat maar voor weinigen weggelegd in die lang vervlogen tijd. Maar toch……. men was tevredener dan nu, zo wordt gezegd!(JV)

10

Weet wat je eet, deel 6 Dag allemaal, Dit is het zesde stukje over Gezond ouder worden in de 21 ste eeuw. Ik start met de feit / fabel vraag, maar de beantwoording is zo groot dat het daar deze keer bij blijft. Natuurlijk is er een nieuwe feit / fabel vraag. De antwoorden en vragen kunnen jullie weer sturen naar Riny ([email protected]) en / of ([email protected]). Feit / fabel vraag Ons lichaam kan zelf ook vitamines maken Feit: ja het lichaam maakt zelf vitamine D aan uit zonlicht en vitamine K door de darmbacteriën die aanwezig zijn in onze dikke darm. Daarnaast kan het lichaam ook vitamine A en vitamine B3 maken, maar daarvoor zijn andere stoffen uit de voeding nodig, de zogenaamde provitamines (dit zijn stoffen die het lichaam zelf kan omzetten in vitamines). Voor vitamine A is dit bètacaroteen, voor vitamine B3 het aminozuur tryptofaan (maar om deze om te zetten naar vitamine B3 zijn er heel veel lichaamsprocessen nodig, dus gebeurt het alleen bij een heel groot overschot). Vitamine D Ons lichaam kan op twee manieren aan vitamine D komen. Het is wetenschappelijk bewezen dat wij 90% van onze vitamine D behoefte via de zon binnen krijgen, vandaar dat deze vitamine ook wel de ‘sunshine vitamin’ wordt genoemd. De andere 10% behoefte wordt met behulp van vitamine D-rijke voeding vervuld. Via de huid In tegenstelling tot de meeste vitamines kan ons lichaam vitamine D zelf aanmaken. Daarvoor is de belangrijkste bron van de vitamine D, namelijk zonlicht, nodig. Wanneer UVB-licht van de zon op de huid schijnt, wordt Vitamine D3 in de huid gevormd. Op de zonnige dagen moet men als oudere een half uur het zonlicht op het gezicht en ontblote handen laten schijnen om genoeg vitamine D voor die dag aan te maken. Helaas duren de zomers in Nederland niet lang genoeg. Op de winterse dagen is er minimaal twee uur buitenlicht nodig om voldoende van deze vitamine aan te maken. Via de darmen Voor hen die niet voldoende vitamine D3 via het zonlicht kunnen aanmaken, is er goed nieuws. Deze komt namelijk van nature ook in een aantal voedingsmiddelen voor. Vitamine D3 is een vet oplosbare vitamine en zit vooral in vette producten. Na het eten van vitamine-D-rijke 11

voedingsmid-delen wordt deze in de dunne darm opgenomen. Bij aanwezigheid van vet vindt de opname optimaal plaats. Gezondheidseffecten van Vitamine D Vitamine D zorgt ervoor dat ons lichaam calcium uit de voeding kan opnemen om in de botten op te slaan. Uit onderzoeken in de afgelopen jaren is gebleken dat vitamine D veel meer essentiële functies in ons lichaam heeft dan wij eerder hebben gedacht. Het verbetert namelijk ook het functioneren van de spieren, vermindert ontstekingen en zorgt dat het immuunsysteem en allerlei andere lichaamstaken beter werken. Botstofwisselling Zoals eerder genoemd, zorgt vitamine D tijdens de groei ervoor dat calcium, maar ook fosfor uit de voeding opgenomen en opgeslagen wordt in de botten en in de tanden. Rond het 30e levensjaar neemt de hoeveelheid botmineraal heel langzaam weer af. Bij vrouwen die in de overgang zitten wordt dit proces zelfs versneld, doordat hun eicellen en eierstokken geen oestrogeen meer aanmaken. Vitamine D is vanaf dat moment essentieel voor het minimaliseren van de botafbraak. Wie een tekort heeft aan vitamine D heeft een groter risico op botontkalking (osteoporose) op latere leeftijd. Spierfunctie Onze spieren hebben vitamine D nodig om goed te kunnen functioneren. Immuunsysteem Er is sterk bewijs dat vitamine D ook een belangrijke rol speelt bij het immuun(afweer)systeem, oftewel de weerstand. Met behulp van vitamine D worden bacteriën onschadelijk gemaakt door zogenaamde ‘cellulaire immuniteit’ en wordt ziekte voorkomen. Hoe dit proces werkt, wordt tot de dag van vandaag nog onderzocht. Hart- en vaatziekten Meerdere studies laten zien dat gebrek aan vitamine D het risico op harten vaatziekten en een vroegtijdige dood vergroot. Ook dit proces wordt nog verder onderzocht. Hersenfunctie Over de invloed van vitamine D op de hersenen weten wij weinig. Wat wel bekend is, is het verband tussen een lagere vitamine D-status en cognitieve achteruitgang. Uit onderzoek is gebleken dat vitamine D-deficiëntie voor verlaging van het serotoninegehalte kan zorgen. Serotonine is een neurotransmitter (een hersenhormoon). Een gebrek hieraan is met het ontstaan van verschillende vormen van depressie in verband gebracht. 12

Onderzoek laat zien dat mensen die geen vitamine D tekort hebben minder vaak aan depressie klachten lijden. Preventie kanker Verschillende soorten kanker beginnen met een ontsteking en fouten bij de celgroei en celdeling. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat vitamine D het ontstaan van o.a. prostaat-, borst- en colonkanker, mogelijk door de ontstekingsremmende functies, kan voorkomen. Diabetes mellitus type 1 en 2 Uit meerdere studies is gebleken dat in landen waar de zon minder/korter schijnt de kans op het ontwikkelen van diabetes type 1 groter is. Minder zonlicht betekent minder vitamine D aanmaak. Bij een lagere vitamine D status kunnen fouten in het afweersysteem ontstaan. Door dit autoimmuunreactie kunnen de cellen (van de alvleesklier) vernietigd worden die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van insuline. Wanneer iemand onvoldoende insuline kan aanmaken spreken wij van diabetes type 1. Daarnaast laten andere onderzoeken zien dat bij een vitamine D tekort de kans op het ontstaan van diabetes type 2 toeneemt. Een mogelijke oorzaak is een hoger bloedsuiker gehalte, doordat er te weinig insuline wordt gemaakt om de suikers in de cellen op te slaan. Hoe vitamine D tekort voorkomen? Doordat wij in Nederland bijna onmogelijk aan onze vitamine D behoefte via de zon kunnen komen, wordt aan bepaalde producten, zoals margarine en halvarine, extra vitamine D toegevoegd. Maar de vraag is of wij hier baat bij hebben. Er zijn tenminste allerlei natuurlijke producten waar wij voldoende vitamine D uit kunnen halen. Denk maar aan bijvoorbeeld roomboter. De meeste mensen denken dat roomboter vetter en dus minder gezond is dan margarine, terwijl deze voedingsmiddelen evenveel calorieën bevatten. Boter bevat 3 gram meer verzadigd vet, maar aan de andere kant is boter een natuurproduct. Het smaakt niet alleen beter, maar het zorgt er ook voor dat bepaalde voedingsstoffen vanuit de darmen beter opgenomen worden. Naast roomboter zijn er ook andere voedingsmiddelen zoals vlees, ei(geel), champignons, shiitake paddenstoelen, melk- en melkproducten, rundlever en levertraan waar (met mindere mate) vitamine D in zit. Bovendien zijn allerlei vette vissoorten rijk aan deze vitamine. Het vitamine D gehalte van een portie sardines komt overeen met ongeveer 10 boterhammen besmeerd met margarine. Zorg daarom (in de donkere maanden) dat je twee tot vier keer in de week een portie vis eet. Vitamine K Vitamine K wordt voor een deel door de bacteriën in de (dikke) darm gemaakt, vanaf een leeftijd van ongeveer drie maanden. Deze hoeveelhe13

den zijn in de meeste gevallen niet voldoende, zodat aanvulling vanuit de voeding noodzakelijk is. Vitamine K, een vetoplosbare vitamine, is belangrijk voor de bloedstolling, maar ook voor de botstofwisseling. Pasgeboren baby’s (tot en met drie maanden) krijgen extra vitamine K om (hersen)bloedingen te voorkomen. Zij hebben van de moeder geen vitamine K-voorraad meegekregen en kunnen het zelf nog niet voldoende aanmaken. Waar zit het in? Vitamine K is onder te verdelen in vitamine K1 (phylloquinon) en verschillende vormen van vitamine K2 (menaquinonen). Groene bladgroenten bevatten veel vitamine K1. Daarnaast zit vitamine K1 in plantaardige oliën en in kleinere hoeveelheden in fruit, zuivel en brood. Vitamine K2 halen we met name uit kaas, ei, kip, vlees en melkproducten. Supplementen kunnen zowel vitamine K1 als K2 bevatten. In de praktijk komt een teveel aan vitamine K niet voor. Daarom is er geen bovengrens aan te geven. Omdat vitamine K een belangrijke rol speelt in de bloedstolling moeten patiënten die orale anti-stollingsmiddelen gebruiken, zeer goed opletten hoeveel vitamine K ze binnenkrijgen. Dit kan van cruciaal belang zijn. Zij kunnen het beste contact opnemen met hun huisarts. Wat zijn de gevolgen van een teveel aan vitamine K? Er zijn geen nadelige effecten bekend van een hoge inname van vitamine K uit de voeding of in de vorm van supplementen. In de praktijk komt een teveel aan vitamine K niet voor. Wat zijn de gevolgen van een tekort aan vitamine K? Een tekort aan vitamine K leidt tot een vertraagde bloedstolling en kan bloedingen tot gevolg hebben. Een vitamine K-tekort is zeldzaam en komt voornamelijk voor bij pasgeboren baby’s, mensen met een ernstige opnamestoornis en patiënten die langdurig antibiotica hebben geslikt. Antibiotica kunnen de darmbacteriën die vitamine K aanmaken namelijk vernietigen. Bèta-caroteen Bèta-caroteen (pro-vitamine A) wordt in het lichaam omgezet in vitamine A. Het zorgt, net als vitamine A, voor een goede weerstand en is erg belangrijk voor het gezichtsvermogen, maar ook voor gezonde botten, tanden, huid en voor de groei. Er zijn aanwijzingen dat bèta-caroteen antioxidatieve eigenschappen heeft en de lichaamscellen beschermt tegen 14

vrije radicalen. Vrije radicalen zijn stoffen die schade aan cellen kunnen veroorzaken. Waar zit het in? Bèta-caroteen komt voor in (donker)groene bladgroente, zoals spinazie, en in koolsoorten. Ook wortelen bevatten erg veel bèta-caroteen, net als mango's en mandarijnen. Bèta-caroteen geeft de karakteristieke kleur aan oranje en gele groenten en fruit. Hoeveel heb ik nodig? Voor bèta-caroteen bestaat geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). In het lichaam wordt het omgezet in vitamine A. Dit wordt aangegeven in retinol-activiteitequivalenten (RAE). Van bèta-caroteen naar vitamine A wordt de omrekeningsfactor 1:12 aangehouden. Wat is veilig? Het lichaam zet niet meer bèta-caroteen om in vitamine A dan het nodig heeft. De inname van bèta-caroteen leidt daarom niet tot een te hoog vitamine A-niveau en kan dus worden beschouwd als een veilige vorm van vitamine A. Bèta-caroteen heeft daarnaast wel een eigen bovengrens. Op basis van advies van de EFSA (Eurepean Food Safety Authority) adviseert het Vitamine Informatie Bureau om niet meer dan 15 mg bèta-caroteen per dag via supplementen te gebruiken. Dit advies geldt voor de gehele bevolking (inclusief zware rokers). Wat zijn de gevolgen van een teveel aan bèta-caroteen? Bij een hoge dosering van bèta-caroteen kan er een verkleuring van de huid optreden, maar er zijn geen aanwijzingen dat deze invloed op de gezondheid heeft. Bij een hoge inname van bèta-caroteen kan er geen hypervitaminose A (teveel aan vitamine A) ontstaan, omdat de opname in de darm en de omzetting van bèta-caroteen in vitamine A bij wijze van reactie automatisch worden vertraagd. Rokers moeten oppassen met het gebruik van extra supplementen bèta-caroteen. Als zij hoge doseringen bèta-caroteensupplementen gebruiken, hebben ze, volgens de The alphatocoferol, beta carotene cancer prevention study group, mogelijk een grotere kans op het krijgen van longkanker. Wat zijn de gevolgen van een tekort aan bèta-caroteen? Het is nog niet duidelijk of bèta-caroteen volledig kan voorzien in de vitamine A-behoefte. Omdat er geen effecten van een tekort aan bètacaroteen bekend zijn, is er geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) aan te geven. Een lagere inname van bèta-caroteen zal in ieder geval een verminderde aanmaak van vitamine A tot gevolg hebben. Als de inname van vitamine A rechtstreeks uit de voeding daarbij ook onder de 15

aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ligt, kan er een vitamine A-tekort ontstaan. Nieuwe Feit / fabel vraag Net als mensen kunnen, mensapen en cavia’s zelf geen vitamine C aanmaken. Mail ons voor vragen en het antwoord op de vraag. Groet, Nolanda van Well van Haare. Mail: [email protected] telefoon : 0485-577081 / 06-30781661

(bron vitamin bureau)

Woordzoeker (gemaakt door kleindochter Tamara) Zoek de woorden hieronder. De letters die overblijven geven de oplossing. P T O O B E C K J

K T P M R N A E E

E I A A O G D R Z

SPAR STOL OMA BAL CADEAU JEZUS

R K K E O E E S U

S E R K D L A T S

T R I R E E U B S

M S B A R N G O T

MARIA KRIBBE BAARD KERSTMAN ENGELEN STER

I T B N S A E O E

S B E S T G W M R

R A G K D E E S G

GEEL OPA KRANS KERSTMIS JOZEF GEBOORTE

E L D E N N N T E

K E R S T M A N B

M A R I A G J B O

S R G B S R O A O

P O E A T O Z A R

A O E L O O E R T

KERSTBAL BROOD ROOD KERSTBOOM ROOS DEN

Oplossing: …………………………………………………………………….

16

R D L E L S F D E

Activiteiten en mededelingen Kerstviering, donderdag 18 december De zaal is open vanaf 12:00. De kerstviering begint om 12:30, het programma is als volgt: 12:30 Welkomstwoord 12:40 Kerst Lunch 14:00 Optreden Logeko 14:20 Kerstverhaal 14:40 Optreden Logeko 15:00 Pauze met loten verkoop 15:30 Toneel: Het verruilde Kerstkind 16:00 Trekking Loterij 16:30 Sluiting

Vrijwilligers gezocht Zoals u weet zijn, vanwege de reorganisaties in Huize Loôn, zowel de soos als het kienen voortaan in De Pit. Beide activiteiten zijn alleen mogelijk dankzij de inzet van vele vrijwilligers. Op dit moment is er echter behoefte aan nieuwe krachten die mee willen werken met het organiseren van de wekelijkse soos op maandag of het kienen, om de twee weken op woensdag. U kunt zich aanmelden bij Adrie Verschuren (tel. 641529)

Samen eten Op vrijdag 19 december 17:30 kunt u Samen eten in De Keulse Pot. Aanmelden bij Wilhelmien Wilmsen (tel. 642062).

Kaartverkoop Bonte Avond Op woensdag 21 januari is de Bonte Avond. U kunt uw plaatsbewijzen dit jaar zelf halen op de woensdagen 7 en 14 januari, tussen 10:00 en 12:00 in de foyer van De Pit. Let op: de bestuursleden komen niet meer langs de deur! Mocht u niet in de gelegenheid zijn om naar De Pit te komen, dan kunt u ook telefonisch bestellen bij Jan Lamers, (tel. 640125).

Uit op zondag Op 11 januari, de tweede zondag van de maand, kunt u weer Uit op Zondag. Koen Hofmans en Jacqueline Cremers zullen vertellen over hun reizen naar Afrika.

17

Overleden

September, oktober, november † 19 september: Ans van den Brand-Buijs, 83 jaar † 13 november: Wiel Loonen, 82 jaar Nieuwe leden Janssen, J.G.M. Kuluutsheuvel 17 Mil v-.v.Hout, P.M.J.W. Raaijweg 9 Jakobs- v.d.Heijden, J.R.J. Derpshei 28 Poels- Terlouw, E.L.M. Helderseduinen 37 Raaij v, C.H.M.J. 14 Oktoberplein 3 Hendriks- Verblakt, A.M.J.F. Vierlingsbeekseweg 55

Opgezegd Keizers-Kleinemeier, M.V.C.M. Museumlaan 17

Katwijk, A.J.M. van, Pater Bleijsstraat 5 Katwijk-Pluk, P.W. van, Pater Bleijsstraat 5

18

bestuur KBO-Overloon voorzitter Jan Lamers De Bergkamp 7 [email protected]

5825 AE

640125

secretaris Louis van Schalkwijk Kuluutsheuvel 20 [email protected]

5825 BE

641743

penningmeester Henk Weerts [email protected]

De Kleffen 4

5825 DA

642101

vice-voorzitter Wil Derks [email protected]

Past. Cremersstraat 4F

5825 CH

852488

5825 BP

642062

bestuursleden Wilhelmien Wilmsen-Gerrits F v Bijnenstraat 11 [email protected] Wim Nabuurs [email protected]

Theobaldusweg 89

5825 BK

641492

Adrie Verschuren [email protected]

Kuluutweg 6

5825 BC

641529

5825 AK

641998

Christine Hendriks-Arts Haarlemmermeerlaan 7b 5825 AR [email protected]

641719

Johan Verbeek Museumlaan 12 [email protected]

19

20