UNIVERS ITAS BINA NUS ANTARA Jurusan Teknik Informatika Skripsi Sarjana Komputer Semester Ganjil tahun 2002/2003 Kelas/Kelompok : 08PGT/01 ANALIS A DAN PERANCANGAN S IS TEM RES ERVAS I ONLINE TOUR DAN TRAVEL BERBAS IS WEB PADA PT. BAYU KENCANA S ETIA TOUR Abstrak Dalam dunia usaha seperti biro perjalanan membutuhkan teknologi informasi sebagai sarana untuk mendukung kegiatan administasi, penjualan maupun promosi perusahaan. Untuk memenuhi kebutuhan ini maka dibutuhkan suatu situs dinamis yang dapat menampilkan informasi dan sistem reservasi online. Sistem reservasi online ini bertujuan untuk membantu calon pelanggan dan pelanggan dalam mengakses informasi mengenai perjalanan baik perjalanan wisata maupun lainnya dan juga sistem reservasi. M etode penelitian yang digunakan adalah metode analisis dan perancangan. M etode analisis digunakan untuk menganalisa kebutuhan pengguna dan kebutuhan sistem. M etode perancangan digunakan dalam perancangan sistem sampai pada tahap implementasi. Aplikasi ini memberikan informasi yang lebih luas kepada calon pelanggan, pelanggan dengan memanfaatkan teknologi internet. Dengan sistem reservasi online , pelanggan tidak harus datang secara fisik ke biro perjalanan. Hal ini bisa dikatakan memakan waktu dan membuang tenaga. Apalagi bila ternyata tiket ataupun jasa yang kita inginkan ternyata sudah penuh. Sistem ini dapat melakukan reservasi tiket pesawat , hotel , maupun tujuan wisata yang diinginkan calon pembeli. Dengan sistem ini bukan berarti pembelian secara manual ditiadakan. M elainkan sebagai pelengkap dari sistem manual. Hal ini tentu saja membuat calon pelanggan mendapatkan pilihan baru yang lebih baik. Dapat ditarik kesimpulan bahwa informasi yang ditampilkan dan sistem reservasi sudah cukup memenuhi kebutuhan calon pelanggan, pelanggan, dan perusahaan. Akses informasi mengenai P.T. Bayu Kencana Setia Tour sebagai sebuah perusahaan dibidang agen perjalanan yang sedang berkembang menjadi semakin luas melalui aplikasi web ini. Kata kunci : internet, reservasi online, biro perjalanan, informasi, web.
iv
KATA PENGANTAR Pertama, izinkanlah kami memanjatkan puji dan syukur kepada Tuhan Yang M aha Esa atas kasih, berkat, dan karuniaNya yang melimpah sehingga kami dapat menyelesaikan skripsi ini dengan baik. Kami menyusun skripsi dengan judul ”Analisa dan Perancangan Sistem Reservasi Online Tour Dan Travel Berbasis Web Pada PT. Bayu Kencana Setia Tour” sebagai tugas akhir dan prasyarat untuk memperoleh gelar kesarjanaan (S1) di jurusan Teknik Informatika Universitas Bina Nusantara. Dalam kesempatan baik ini, kami juga ingin mengucapkan terima kasih kami kepada semua pihak yang telah membimbing, mengarahkan, dan membantu kami sehingga kami dapat menyelesaikan skripsi ini, terutama kepada: 1.
Orang tua, kakak, dan adik kami yang membantu memberikan motivasi dan dorongan kepada kami dalam proses penyusunan skripsi kami.
2.
Bapak Elidjen, selaku dosen pembimbing yang dengan segala kesibukannya telah menyediakan waktu untuk membimbing, berbagi pengetahuan, memberikan petunjuk dalam menyusun, memperbaiki, serta menyempurnakan skripsi ini dengan baik.
3.
Almh. Ibu Dr. Th. Widia Soeryaningsih, MM., selaku Rektor Universitas Bina Nusantara yang telah memberikan kepercayaan, kesempatan, dan dukungan moril kepada kami selama menimba ilmu di Universitas Bina Nusantara.
4.
Bapak Sapta Warendrato selaku General M anager yang telah memberikan kesempatan kepada kami untuk melakukan survey di PT Bayu Kencana Setia Tour.
v
5.
Semua dosen yang telah membimbing kami selama kuliah di Universitas Bina Nusantara.
6.
Teman-teman kami yang telah membantu dan memberikan dorongan selama proses penulisan skripsi, yaitu Aves, Anes, Tika, Suci, Boris, Pp, Bene, M as Aji, Rai, Chandra, Adi, Erwin, Demek, Ayu, Yuni, Yesi, Teguh, Januar, Ibu dan Bapak Family, dan semua pihak yang telah membantu dalam penyelesaian skripsi ini, yang tidak dapat kami sebutkan satu per satu. Kami menyadari bahwa skripsi ini masih jauh dari sempurna, karena itu kritik dan
saran
yang membangun
terhadap
skripsi ini sangat
kami butuhkan
untuk
menyempurnakan dan mengoreksi kami di masa yang akan datang. Kami berharap penuh semoga skripsi ini dapat memberikan manfaat bagi pihak-pihak yang membutuhkannya.
Jakarta, Juni 2005
Penulis
vi
DAFTAR IS I Halaman Judul Luar ....................................................................................................... i Halaman Judul Dalam ................................................................................................... ii Halaman Persetujuan Hard Cover................................................................................ iii Abstrak......................................................................................................................... iv Kata Pengantar .............................................................................................................. v Daftar Isi...................................................................................................................... vii Daftar Tabel.................................................................................................................xiv Daftar Gambar..............................................................................................................xv BAB 1
PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang ......................................................................................... 1 1.2 Ruang Lingkup ......................................................................................... 2 1.3 Tujuan dan M anfaat.................................................................................. 3 1.4 M etodologi ............................................................................................... 4 1.5 Sistematika Penulisan............................................................................... 5
BAB 2
LANDAS AN TEORI 2.1 Teori-teori Dasar ...................................................................................... 7 2.1.1 Pengertian Sistem ............................................................................ 7 2.1.2 Pengertian Informasi ....................................................................... 7 2.1.3 Pengertian Sistem Informasi ........................................................... 8 2.1.4 Pengertian Analisis Sistem.............................................................. 8 2.1.5 Perancangan Sistem......................................................................... 9 2.1.5.1 Alat-alat Perancangan Sistem............................................ 10
vii
2.1.6 Rekayasa Piranti Lunak................................................................. 14 2.1.6.1 Pengertian Rekaya Piranti Lunak ...................................... 14 2.1.6.2 System Development Life Cycle (SDLC)......................... 16 2.1.7 Biro Perjalanan .............................................................................. 20 2.1.8 Online ............................................................................................ 21 2.1.9 E-commerce................................................................................... 22 2.1.9.1 Keuntungan E-commerce .................................................. 24 2.1.9.2 Kekurangan E-commerce .................................................. 25 2.1.9.3 Jenis-jenis E-commerce..................................................... 26 2.1.10 Database ...................................................................................... 27 2.1.11 DBM S.......................................................................................... 27 2.1.12 Internet......................................................................................... 28 2.1.12.1 Pengertian Internet ....................................................... 28 2.1.12.2 WWW (World Wide Web)........................................... 29 2.1.12.3 Email ............................................................................ 30 2.1.12.4 HTTP (Hypertext Transfer Protocol)........................... 30 2.1.12.5 Web Server ................................................................... 30 2.1.12.6 Web Browser................................................................ 31 2.1.12.7 Uniform Resource Locators (URL).............................. 31 2.2 Teori-teori Khusus.................................................................................. 31 2.2.1 HTM L (Hypertext M arkup Language).......................................... 31 2.2.2 PHP................................................................................................ 32 2.2.3 MySQL.......................................................................................... 33 2.2.4 Javascript....................................................................................... 35 viii
2.2.5 Interaksi M anusia dan Komputer (IM K)....................................... 37 BAB 3
ANALIS IS DAN PERANCANGAN 3.1 Riwayat Perusahaan ............................................................................... 41 3.2 Struktur Organisasi Perusahaan dan Pembagian Tugas, Tanggung Jawab, Wewenang.............................................................................................. 43 3.2.1 Struktur Organisasi Perusahaan..................................................... 43 3.2.2 Pembagian Tugas, Wewenang, dan Tanggung Jawab .................. 43 3.3 Tata Laksana/Prosedure yang Sedang Berjalan ..................................... 46 3.3.1 Sistem Pemesanan Tiket Pesawat.................................................. 46 3.3.2 Sistem Pemesanan Paket Tour ...................................................... 47 3.3.3 Sistem Pemesanan Hotel ............................................................... 48 3.4 Diagram Aliran Data yang Sedang Berjalan .......................................... 49 3.5 M asalah yang Dihadapi.......................................................................... 53 3.6 Usulan Pemecahan M asalah................................................................... 53 3.7 Rancangan Pemecahan M asalah yang Diusulkan .................................. 55 3.8 Struktur M enu......................................................................................... 57 3.9 Perancangan Layar ................................................................................. 59 3.10 STD(State Transition Diagram) ......................................................... 107 3.11 Spesifikasi File ................................................................................... 120 3.12 ERD(Entity Relationship Diagram) ................................................... 134 3.13 Spesifikasi Proses ............................................................................... 135 3.13.1 M odul Front End.................................................................... 135 3.13.1.1 M odul Utama/Default.............................................. 135 3.13.1.2 M odul Reservasi Tiket ............................................ 135 ix
3.13.1.3 M odul Daftar Penerbangan ..................................... 137 3.13.1.4 M odul Waktu Keberangkatan ................................. 138 3.13.1.5 M odul Konfirmasi Tiket.......................................... 139 3.13.1.6 M odul Reservasi Hotel............................................ 139 3.13.1.7 M odul Daftar Hotel................................................. 141 3.13.1.8 M odul Pilihan Kamar .............................................. 141 3.13.1.9 M odul Konfirmasi Hotel......................................... 142 3.13.1.10 M odul Reservasi Paket Tour................................. 143 3.13.1.11 M odul Daftar Paket Tour...................................... 144 3.13.1.12 M odul Detil Paket Tour......................................... 145 3.13.1.13 M odul Konfirmasi Paket Tour.............................. 146 3.13.1.14 M odul Profil.......................................................... 147 3.13.1.15 M odul Informasi.................................................... 148 3.13.1.16 M odul Rekan Kerja ............................................... 149 3.13.1.17 M odul Site M ap..................................................... 149 3.13.1.18 M odul E-mail Kami .............................................. 150 3.13.1.19 M odul Daftar Anggota .......................................... 151 3.13.1.20 M odul Login.......................................................... 152 3.13.1.21 M odul Logout........................................................ 153 3.13.2 M odul Back End..................................................................... 154 3.13.2.1 M odul Header.......................................................... 154 3.13.2.2 M odul Login Admin................................................ 155 3.13.2.3 M odul Pesanan Hari Ini........................................... 156 3.13.2.4 M odul Booking Tiket .............................................. 156 x
3.13.2.5 M odul Booking Hotel.............................................. 157 3.13.2.6 M odul Booking Paket Tour..................................... 157 3.13.2.7 M odul Kota&Negara ............................................... 157 3.13.2.8 M odul Tambah Kota&Negara................................. 158 3.13.2.9 M odul Edit Kota&Negara ....................................... 158 3.13.2.10 M odul M askapai Penerbangan .............................. 159 3.13.2.11 M odul Tambah M askapai...................................... 159 3.13.2.12 M odul Edit M askapai............................................ 160 3.13.2.13 M odul Kelas Penerbangan..................................... 160 3.13.2.14 M odul Tambah Kelas ............................................ 160 3.13.2.15 M odul Edit Kelas................................................... 161 3.13.2.16 M odul Jadwal Penerbangan................................... 161 3.13.2.17 M odul Tambah Jadwal Penerbangan .................... 162 3.13.2.18 M odul Edit Jadwal Penerbangan ........................... 162 3.13.2.19 M odul Hotel .......................................................... 163 3.13.2.20 M odul Tambah Hotel ............................................ 163 3.13.2.21 M odul Edit Hotel................................................... 164 3.13.2.22 M odul Kamar Hotel............................................... 164 3.13.2.23 M odul Tambah Kamar Hotel ................................ 165 3.13.2.24 M odul Edit Kamar Hotel....................................... 165 3.13.2.25 M odul Paket Tour.................................................. 165 3.13.2.26 M odul Tambah Paket Tour.................................... 166 3.13.2.27 M odul Edit Paket Tour.......................................... 166 3.13.2.28 M odul Jadwal Paket Tour...................................... 167 xi
3.13.2.29 M odul Tambah Jadwal Paket Tour ....................... 167 3.13.2.30 M odul Edit Jadwal Paket Tour.............................. 168 3.13.2.31 M odul Daftar Admin............................................. 168 3.13.2.32 M odul Tambah Daftar Admin............................... 168 3.13.2.33 M odul Edit Daftar Admin ..................................... 169 3.13.2.34 M odul Daftar Pengguna ........................................ 169 3.13.2.35 M odul Berita.......................................................... 169 3.13.2.36 M odul Tambah Berita ........................................... 170 3.13.2.37 M odul Edit Berita.................................................. 170 BAB 4
IMPLEMENTAS I DAN EVALUAS I 4.1 Rencana Implementasi ......................................................................... 172 4.1.1 Spesifikasi Software .................................................................... 172 4.1.2 Spesifikasi Hardware................................................................... 172 4.1.3 Brainware .................................................................................... 173 4.1.4 Langkah-langkah Implementasi ................................................. 174 4.1.5 Arsitektur Sistem Informasi ........................................................ 175 4.1.6 Diagram Aliran Dokumen ........................................................... 176 4.2 Cara Pengoperasian Sistem .................................................................. 177 4.2.1 Cara Pengoperasian Sistem Front End........................................ 177 4.2.2 Cara Pengoperasian Sistem Back End......................................... 196 4.3 Evaluasi Hasil Kuesioner ..................................................................... 222 4.3.1 Evaluasi Sistem Untuk Front End............................................... 222 4.4 Evaluasi dari Sisi IM K ......................................................................... 226
xii
BAB 5
S IMPULAN DAN S ARAN 5.1 Simpulan............................................................................................... 228 5.2 Saran ..................................................................................................... 229
DAFTAR PUS TAKA .............................................................................................. 230 RIWAYAT HID UP ................................................................................................. 232 LAMPIRAN ............................................................................................................. 235 FOTOCOPY S URAT S URVEI
xiii
DAFTAR TABEL Tabel 3.1 Tabel admin.................................................................................................. 120 Tabel 3.2 Tabel booking............................................................................................... 121 Tabel 3.3 Tabel bookinghotel....................................................................................... 122 Tabel 3.4 Tabel bookingtour ........................................................................................ 123 Tabel 3.5 Tabel dbhotel................................................................................................ 123 Tabel 3.6 Tabel jadwal_tour......................................................................................... 124 Tabel 3.7 Tabel kamarhotel.......................................................................................... 125 Tabel 3.8 Tabel kelas.................................................................................................... 125 Tabel 3.9 Tabel kota..................................................................................................... 126 Tabel 3.10 Tabel kurs ................................................................................................... 126 Tabel 3.11 Tabel maskapai........................................................................................... 127 Tabel 3.12 Tabel pax.................................................................................................... 127 Tabel 3.13 Tabel Penerbangan ..................................................................................... 128 Tabel 3.14 Tabel pengguna .......................................................................................... 129 Tabel 3.15 Tabel polling .............................................................................................. 129 Tabel 3.16 Tabel tour ................................................................................................... 130 Tabel 3.17 Tabel trans .................................................................................................. 131 Tabel 3.18 Tabel transhotel.......................................................................................... 132 Tabel 3.19 Tabel negara ............................................................................................... 132 Tabel 3.20 Tabel berita................................................................................................. 132
DAFTAR GAMBAR xiv
Gambar 2.1 Siklus Hidup Pengenbangan Sistem (SDLC) 8 Level ................................ 17 Gambar 3.1 Struktur Organisasi Perusahaan.................................................................. 43 Gambar 3.2 Diagram konteks Sistem berjalan .............................................................. 49 Gambar 3.3 Diagram Nol Pemesanan Tiket Sistem Berjalan ........................................ 50 Gambar 3.4 Diagram Nol Pemesanan Hotel Berjalan.................................................... 51 Gambar 3.5 Diagram Nol Paket Tour Berjalan .............................................................. 52 Gambar 3.6 Diagram Konteks yang Diusulkan............................................................. 55 Gambar 3.7 Diagram Nol Sistem yang Diusulkan ........................................................ 56 Gambar 3.8 Struktur M enu Front End............................................................................ 57 Gambar 3.9 Struktur M enu Back End............................................................................ 58 Gambar 3.10 Perancangan Layar Halaman Utama ........................................................ 59 Gambar 3.11 Perancangan Layar Pilihan Penerbangan ................................................. 60 Gambar 3.12 Perancangan Layar Daftar Penerbangan .................................................. 61 Gambar 3.13 Perancangan Layar Pilihan Jadwal Penerbangan ..................................... 62 Gambar 3.14 Perancangan Layar Login......................................................................... 63 Gambar 3.15 Perancangan Layar Nama Penumpang..................................................... 64 Gambar 3.16 Perancangan layar Konfirmasi Pesanan Tiket .......................................... 65 Gambar 3.17 Perancangan Layar Pilihan Hotel ............................................................. 66 Gambar 3.18 Perancangan Layar Daftar Hotel.............................................................. 67 Gambar 3.19 Perancangan Layar Pilihan Jenis Kamar .................................................. 68 Gambar 3.20 Perancangan Layar Konfirmasi Pesanan Hotel ........................................ 69 Gambar 3.21 Perancangan Layar Pilihan Tour .............................................................. 70 Gambar 3.22 Perancangan Layar Daftar Tour............................................................... 71
xv
Gambar 3.23 Perancangan Jadwal Tour......................................................................... 72 Gambar 3.24 Perancangan Layar konfirmasi Tour ........................................................ 73 Gambar 3.25 Perancangan Layar Daftar Booking Hari Ini............................................ 74 Gambar 3.26 Perancangan Layar Booking Penerbangan ............................................... 75 Gambar 3.27 Perancangan Layar Booking Hotel........................................................... 76 Gambar 3.28 Perancangan Layar Booking Tour............................................................ 77 Gambar 3.29 Perancangan Layar Kota & Negara .......................................................... 78 Gambar 3.30 Perancangan Layar Tambah Kota & Negara............................................ 79 Gambar 3.31 Perancangan Layar Edit Kota & Negara .................................................. 80 Gambar 3.32 Perancangan Layar Polling....................................................................... 81 Gambar 3.33 Perancangan Layar M askapai Penerbangan ............................................. 82 Gambar 3.34 Perancangan Layar Tambah M askapai Penerbangan ............................... 83 Gambar 3.35 Perancangan Layar Edit M askapai Penerbangan ..................................... 84 Gambar 3.36 Perancangan Layar Jadwal Penerbangan.................................................. 85 Gambar 3.37 Perancangan Layar Tambah Jadwal Penerbangan ................................... 86 Gambar 3.38 Perancangan Layar Edit Jadwal Penerbangan .......................................... 87 Gambar 3.39 Perancangan Layar Kelas Penerbangan.................................................... 88 Gambar 3.40 Perancangan Layar Tambah Kelas Penerbangan ..................................... 89 Gambar 3.41 Perancangan Layar Edit Kelas Penerbangan ............................................ 90 Gambar 3.42 Perancangan Layar Daftar Hotel.............................................................. 91 Gambar 3.43 Perancangan Layar Tambah Hotel ........................................................... 92 Gambar 3.44 Perancangan Layar Edit Hotel.................................................................. 93 Gambar 3.45 Perancangan Layar Daftar Kamar Hotel .................................................. 94 Gambar 3.46 Perancangan Layar Tambah Kamar Hotel ............................................... 95 xvi
Gambar 3.47 Perancangan Layar Edit Kamar Hotel...................................................... 96 Gambar 3.48 Perancangan Layar Daftar Paket Tour..................................................... 97 Gambar 3.49 Perancangan Layar Tambah Paket Tour................................................... 98 Gambar 3.50 Perancangan Layar Edit Paket Tour......................................................... 99 Gambar 3.51 Perancangan Layar Jadwal Paket Tour................................................... 100 Gambar 3.52 Perancangan Layar Tambah Jadwal Paket Tour .................................... 101 Gambar 3.53 Perancangan Layar Edit Jadwal Paket Tour........................................... 102 Gambar 3.54 Perancangan Layar Daftar Admin.......................................................... 103 Gambar 3.55 Perancangan Layar Tambah Admin ....................................................... 104 Gambar 3.56 Perancangan Layar Edit Admin.............................................................. 105 Gambar 3.57 Perancangan Layar Daftar Pelanggan .................................................... 106 Gambar 3.58 STD Halaman Utama ............................................................................. 107 Gambar 3.59 STD Personalisasi................................................................................... 108 Gambar 3.60 STD Form Anggota Baru ....................................................................... 109 Gambar 3.61 STD Lupa Password............................................................................... 109 Gambar 3.62 STD Ubah Profil..................................................................................... 109 Gambar 3.63 STD Profil Perusahaan ........................................................................... 110 Gambar 3.64 STD Admin ............................................................................................ 110 Gambar 3.65 STD Rekan Kerja ................................................................................... 110 Gambar 3.66 STD Site M ap......................................................................................... 110 Gambar 3.67 STD Pemesanan Tiket ............................................................................ 111 Gambar 3.68 STD Pemesanan Hotel............................................................................ 112
xvii
Gambar 3.69 STD Pemesanan Paket Tour................................................................... 113 Gambar 3.70 STD Cek Reservasi................................................................................. 114 Gambar 3.71 STD Halaman Utama Back End............................................................. 115 Gambar 3.72 STD Pesanan Hari Ini ............................................................................. 116 Gambar 3.73 STD Booking Penerbangan .................................................................... 116 Gambar 3.74 STD Booking Hotel................................................................................ 116 Gambar 3.75 STD Booking Paket Tour....................................................................... 116 Gambar 3.76 STD Kota dan Negara ........................................................................... 117 Gambar 3.77 STD M askapai Penerbangan ................................................................. 117 Gambar 3.78 STD Jadwal Penerbangan....................................................................... 117 Gambar 3.79 STD Kelas Penerbangan......................................................................... 118 Gambar 3.80 STD Hotel............................................................................................... 118 Gambar 3.81 STD Kamar Hotel................................................................................... 118 Gambar 3.82 STD Paket Tour...................................................................................... 119 Gambar 3.83 STD Jadwal Paket Tour.......................................................................... 119 Gambar 3.84 STD Daftar Admin ................................................................................. 119 Gambar 3.85 STD Daftar Pelanggan............................................................................ 120 Gambar 3.86 STD Berita.............................................................................................. 120 Gambar 3.87 ERD ........................................................................................................ 134 Gambar 4.1 Arsitektur Sistem Informasi ..................................................................... 172 Gambar 4.2 Diagram Aliran Dokumen ........................................................................ 176
xviii
Gambar 4.3 Layar Halaman Utama.............................................................................. 177 Gambar 4.4 Layar Pilihan Penerbangan....................................................................... 181 Gambar 4.5 Pesan Peringatan....................................................................................... 181 Gambar 4.6 Layar Daftar Penerbangan ........................................................................ 182 Gambar 4.7 Layar Login Pemesanan ........................................................................... 182 Gambar 4.8 Pesan Kesalahan Login............................................................................. 183 Gambar 4.9 Jadwal Keberangkatan.............................................................................. 183 Gambar 4.10 Pesan Kesalahan ..................................................................................... 184 Gambar 4.11 Nama Penumpang................................................................................... 184 Gambar 4.12 Konfirmasi Penerbangan ....................................................................... 185 Gambar 4.13 Pilihan Hotel........................................................................................... 186 Gambar 4.14 Daftar Hotel............................................................................................ 186 Gambar 4.15 Pilihan Kamar ......................................................................................... 187 Gambar 4.16 Pesan Peringatan Pilihan Kamar ............................................................ 187 Gambar 4.17 Konfirmasi Pemesanan Hotel ................................................................. 188 Gambar 4.18 Pilihan Tour............................................................................................ 189 Gambar 4.19 Daftar Tour............................................................................................. 189 Gambar 4.20 Jadwal Tour ............................................................................................ 190 Gambar 4.21 Konfirmasi Pemesanan Paket Tour........................................................ 190 Gambar 4.22 Anggota Baru.......................................................................................... 191 Gambar 4.23 Konfirmasi Pendaftaran.......................................................................... 192 Gambar 4.24 Cek Resesrvasi........................................................................................ 192 Gambar 4.25 Profil Perusahaan.................................................................................... 193 Gambar 4.26 Rekan Kerja ............................................................................................ 194 xix
