Jouw baby is pas na drie maanden ‘af’. Tot die tijd kan hij niet De ene baby huilt meer dan de andere, en de ene ouder kan er beter tegen dan de andere, maar allemaal wanhopen we weleens door al dat gehuil. Kan dat geluid niet even uit? Ja, hoor, dat kan: met de Karp-methode. Ook jouw baby wordt stil door de magische vijf van Harvey Karp: inbakeren, zijligging, sussen, wiegen en laten zuigen. Probeer het uit en geniet van je tevreden kind.
Kar met ode Carole Lasham
Carole Lasham
veel meer dan huilen als hij iets voelt of als hij iets nodig heeft.
de Karpmethode
De praktische methode uit de USA die bij elke baby werkt
de
Carole Lasham is kinderarts in het ziekenhuis Tergooi te Blaricum en gebruikt de methode van de wereldberoemde Harvey Karp (Happiest Baby on the Block) in Nederland. Ze doet onderzoek naar de werking ervan.
NUR 850 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
www.kosmosuitgevers.nl
DE PRAKTISCHE MANIER OM ALLE (HUIL)BABY’S STIL TE KRIJGEN
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 3
Carole Lasham
De
Karp-methode De praktische manier om alle (huil)baby’s stil te krijgen
Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 4
www.kosmosuitgevers.nl @Kosmosuitgevers
© 2014 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, onderdeel van VBK|media Omslagontwerp: Oranje Vormgevers Vormgeving: ZetSpiegel, Best Illustraties: Geert Gratama Co-auteur: Anke ten Doeschate ISBN 978 90 215 5731 1 ISBN e-book 978 90 215 5732 8 NUR 850 Alle rechten voorbehouden / All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 5
Inhoud
Inleiding 1. Luuk en Marieke 2. Medische oorzaken 3. De magische vijf 4. Slapen 5. Ziekten en aandoeningen Handige websites Register
7 13 26 38 61 78 123 125
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 7
Inleiding
Als kinderarts met meer dan achttien jaar ervaring heb ik veel baby’s en hun ouders zien langskomen. Regelmatig gaat het om ouders die zich druk maken om iets wat gelukkig onschuldig blijkt te zijn. Het wordt niet vaak hardop gezegd, maar voor een baby zorgen kan best pittig zijn. Een baby kan nog niet zeggen wat er aan de hand is en in de eerste maanden is huilen zijn enige vorm van communicatie. Soms heeft dat een aanwijsbare reden, zoals honger, slaap of een vieze luier. Maar vaak huilt een baby ook als er ogenschijnlijk niets aan de hand is. Het kan voor jou als ouder zwaar zijn als je baby vaak huilt en je hem maar niet kunt troosten. Misschien krijg je het gevoel dat het ouderschap niet bij je past of dat je tekortschiet als vader of moeder. Dat is niet gek, maar logisch en menselijk. ‘Ik zou hem bijna op Marktplaats zetten,’ riep een moeder ooit vertwijfeld uit toen ze met haar zoontje van vier weken bij mij op het spreekuur kwam. Waarmee ik maar wil aangeven dat er lang niet altijd sprake is van de bekende roze wolk.
7
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 8
Hoe komt het toch dat kerngezonde baby’s in de eerste drie maanden van hun leven zo vaak bij de kinderarts belanden? Waarom huilen sommige baby’s zoveel dat je je als ouder geen raad meer weet? Zit er geen uitknop op een baby? Op deze en andere vragen probeer ik in deze gids een antwoord te geven. Harvey Karp (1951) is een wereldberoemde Amerikaanse kinderarts die werkt vanuit Los Angeles. Hij is lid van de American Academy of Pediatrics en doceert aan de UCLA. Toen Harvey Karp als kinderarts begon te werken, ontdekte hij al snel dat hij ondanks zijn gedegen opleiding en uitgebreide kennis ouders met huilbaby’s niet echt kon helpen. Dit inspireerde hem tot een zoektocht naar een goede oplossing waar ouders iets aan hadden. Hij keek hoe er in andere culturen met jonge baby’s werd omgegaan, deed literatuuronderzoek en ontwikkelde de methode The Happiest Baby on the Block. Deze methode bestaat uit vijf stappen, de magische vijf van Harvey Karp, die verderop uitgebreid aan bod komen. Inmiddels heeft Harvey Karp duizenden ouders geholpen, inclusief wereldsterren als Madonna en Pierce Brosnan. Zijn methode wordt in heel Amerika en veel andere landen toegepast. In ziekenhuizen en bevallingsklinieken worden cursussen gegeven, en er zijn speciale programma’s voor tienermoeders en vrouwen met een post-partumdepressie. Zijn boeken zijn in meer dan twintig talen vertaald. Zo’n vijf jaar geleden woonde ik in Boston een congres over kindergeneeskunde bij. Daar heb ik Harvey Karp voor het eerst ontmoet. Hij stond achter een tafel waarop zijn boeken en dvd’s waren uitgestald. Toen hij zei dat hij elke baby binnen een minuut stil kan krijgen, geloofde ik hem niet. Ja, ja, dat zal wel, dacht ik sceptisch. Maar hij had mijn interesse wel gewekt, omdat ik mezelf als kinderarts vaak machteloos voel als ik ouders met een huilbaby op mijn
8
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 9
spreekuur krijg. Behalve uitleg en de belofte dat het uiteindelijk wel beter zou gaan, kon ik hun niets bieden. Uit nieuwsgierigheid heb ik vervolgens een lezing van Harvey bijgewoond. Zijn theorie sprak me aan. Die sloot niet alleen aan op mijn kennis en ervaring als kinderarts, maar het raakte ook een snaar bij mij persoonlijk als moeder. In de zaal waren ook baby’s van een paar weken oud aanwezig. Na een tijdje begonnen ze te huilen en gaf hij een demonstratie van zijn methode. En inderdaad, alle baby’s waren binnen één minuut stil. Het was ongelooflijk. Ik heb zijn boek en dvd gekocht en kwam enthousiast terug in mijn eigen ziekenhuis. Al snel kreeg ik een baby van vijf weken voor controle op het spreekuur. Ze huilde veel, zoveel dat ik haar niet eens kon onderzoeken. Ik dacht: dit is mijn kans. Eens kijken of ik Harvey’s methode ook kan toepassen. Inbakeren, op de zij leggen, wiegen en een speentje geven vond ik niet zo moeilijk. Maar het sussen vond ik in het begin wel ongemakkelijk. Ik had de moeder uitgelegd dat ik in Amerika een techniek had geleerd om de huilknop uit te zetten die ik graag op haar dochter wilde uitproberen. Ik vond het erg spannend. Zou het me ook in real life gaan lukken? Ik voerde de stappen uit en binnen een minuut, bij de derde stap (het sussen), was het meisje stil. Ik vond het fantastisch dat het echt werkte en legde de methode uit aan de moeder van de baby. Een week later heb ik haar gebeld, omdat ik nieuwsgierig was naar haar ervaringen. Het ging hartstikke goed. De moeder was blij dat ze nu iets kon doen als haar dochter huilde, ze vond het alleen jammer dat ik niet eerder naar Amerika was geweest. Na deze ervaring ben ik de Karp-methode dagelijks gaan gebruiken. Het blijkt keer op keer te werken. In de loop van de tijd hebben de magische vijf stappen ook meer bekendheid gekregen in Nederland. Bij ouders, artsen, kraamzorg, verloskundigen en zelfs zorgver-
9
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 10
zekeraars bestaat grote behoefte aan een praktisch hulpmiddel waarmee je het huilen kunt stoppen. In Amerika is al wetenschappelijk onderzoek gedaan die de effectiviteit van deze methode aantoont. In samenwerking met de UvA loopt er nu ook een onderzoek in Nederland. In juni 2013 is Harvey Karp naar Nederland gekomen. Hij heeft een workshop voor ouders en baby’s gegeven in het Tergooi-ziekenhuis en twee lezingen voor professionals gehouden in een bomvolle aula van de UvA in Amsterdam. Ik heb Harvey Karp leren kennen als een bevlogen kinderarts met passie voor zijn vak. Zijn enige doel is mensen te helpen. Dankzij zijn methode kan ik ouders van baby’s die veel huilen nu eindelijk een echte oplossing bieden. Inmiddels kan ik volmondig zeggen: ja, op elke baby zit een uitknop. In deze gids laat ik je zien hoe je die aanzet.
10
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 11
De Karp-methode in een notendop 1. Baby’s zijn bij hun geboorte nog niet rijp. Eigenlijk missen ze een vierde trimester van de zwangerschap. 2. In de eerste drie maanden zijn ze nog een beetje een foetus, met bijbehorende primitieve reflexen. De troostreflex is daar een voorbeeld van. 3. Veel baby’s laten zich gemakkelijk troosten, maar sommige baby’s hebben meer hulp nodig om de troostreflex te activeren. 4. De hulp die je baby hierbij nodig heeft, kun je als vader en moeder geven in de vorm van de magische vijf stappen: inbakeren, op de zij leggen, sussen, wiegen en een speentje geven.
11
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 12
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 13
1. Luuk en Marieke
Luuk is acht weken oud. De huisarts heeft hem doorverwezen naar de kinderpoli vanwege excessief huilen. ‘Alles is geprobeerd, moeder heel erg ongerust,’ heeft hij opgeschreven. Vaak hoor ik de baby al huilen als ik de behandelkamer nader. Daar tref ik dan een moeder aan die er oververmoeid en bijzonder gespannen uitziet. Haar tranen zijn niet ver weg. Ook Luuks gehuil is al van verre te horen. Marieke, Luuks moeder, houdt hem dicht tegen zich aan. Ze probeert hem te troosten door lief tegen hem te praten, rondjes te lopen en een speen in zijn mondje te doen, maar die wordt even snel weer uitgespuugd. Luuk is het tweede kind van een gezonde moeder en vader. Hij heeft een zus van twee jaar. Na een zorgeloze zwangerschap is Marieke twee dagen na de uitgerekende datum thuis bevallen. Luuk heeft een prima geboortegewicht van 3500 gram en hij drinkt al snel goed aan de borst. De kraamweek verloopt al met al veel gemakkelijker dan destijds bij zijn zusje. Ook Marieke herstelt goed. Maar al vrij snel na het definitieve vertrek van de kraamverzorg-
13
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 14
ster begint Luuk te huilen. Dat wordt van kwaad tot erger. Soms begint hij uit het niets heel hard te krijsen, zo erg dat hij helemaal rood aanloopt. Luuk ziet er vaak gespannen uit en is moeilijk te troosten. Oppakken en rondlopen helpt soms wel en dan weer niet. Overdag slaapt hij maar weinig. Meestal schrikt hij na een halfuur weer wakker en begint dan meteen te huilen. Marieke wordt steeds ongeruster en onzekerder. Ze herkent dit niet van haar eerste kind. Ze twijfelt aan de borstvoeding. Heeft Luuk er wel voldoende aan? Als hij vier weken is, gaat ze voor de eerste controle naar het consultatiebureau. Bij het wegen blijkt dat Luuk hartstikke goed is gegroeid. Hij zit al 500 gram boven zijn geboortegewicht. Hij is een op het oog gezonde jongen en heeft ook geen huiduitslag. Hij spuugt niet en heeft een normale ontlasting. De wijkverpleegkundige adviseert rust en regelmaat. Maar het wordt alleen maar erger en erger. Luuk lijkt ontroostbaar. Als hij aan de borst drinkt, is hij steeds korte tijd stil en tevreden. Maar al vrij snel daarna begint hij weer te huilen. Marieke is er inmiddels van overtuigd dat het aan de borstvoeding ligt. Ze besluit over te stappen op kunstvoeding. Maar ja, welke dan? Hoewel er geen aanwijzingen zijn voor een allergie, is hij misschien wel overgevoelig voor koemelk. Marieke gaat weer naar het consultatiebureau voor advies. Als blijkt dat ze echt geen vertrouwen meer heeft in de borstvoeding, wordt besloten om over te stappen op speciale voeding voor baby’s met koemelkallergie. Twee dagen lijkt het beter te gaan en Marieke vindt dat Luuk tevredener en rustiger is. Maar dan begint het huilen opnieuw. Als Luuk zes weken is, gaat Marieke weer met hem naar het consultatiebureau. Hij groeit uitstekend, spuugt niet, heeft een normale ontlasting en heeft alleen een bij baby’s veelvoorkomende, onschuldige huiduitslag.
14
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 15
Marieke zelf is er veel slechter aan toe. Ze is doodmoe en sleept zich op haar tandvlees door de dagen heen. Ze komt amper aan zichzelf, haar dochter of haar man toe, want al haar tijd gaat op aan Luuk. Ze maakt zich grote zorgen om hem. Dit is totaal niet wat ze zich had voorgesteld van haar zwangerschapsverlof. Haar zoontje blijft maar krijsen. Er moet gewoon iets aan de hand zijn. Ze is ervan overtuigd dat hij ergens pijn heeft. Ze heeft immers alles al geprobeerd. De consultatiebureauarts denkt dat er misschien sprake is van reflux. Ze geeft Marieke het advies om met Luuk naar de huisarts te gaan. Hij kan haar dan medicatie tegen het opkomende maagzuur geven. Na het bezoek aan de huisarts gaat Marieke met goede moed weer naar huis, blij dat de oorzaak van het huilen eindelijk is gevonden en medicatie uitkomst kan bieden. De huisarts heeft haar wel uitgelegd dat het twee weken kan duren voordat ze echt verbetering kan verwachten. Ondertussen blijft Luuk huilen, gillen en krijsen. Maar het duurt even voordat de medicatie gaat werken, dus dat hoeft niets te betekenen. Na tien dagen merkt Marieke nog geen enkel verschil. Het gehuil wordt niet minder. Ten einde raad gaat ze weer naar de huisarts. Er moet wel iets heel ergs met Luuk aan de hand zijn. Marieke is wanhopig en smeekt de huisarts om iets te ondernemen. De huisarts regelt een plek op de spoedpoli. Vol verwachting komt Marieke naar mijn spreekkamer. Eindelijk iemand die haar en Luuk gaat helpen! Dit verhaal staat niet op zichzelf. Veel moeders van excessief huilende baby’s vinden de weg naar mijn spreekkamer. Vaak is daar, zoals bij Marieke, al heel wat aan voorafgegaan. Een gezonde baby die toch maar blijft huilen trekt een zware wissel op het gezin, vooral op de moeder. Gelukkig heb ik Marieke direct kunnen helpen met
15
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 16
de magische vijf stappen van de Karp-methode. Straks vertel ik meer over deze simpele methode om de huilknop van je baby uit te zetten. Maar eerst wil ik wat nader ingaan op het huilen zelf. Alle baby’s huilen Een baby wordt niet geboren met een gebruiksaanwijzing en elke baby is anders. De eerste drie maanden met je baby kunnen echt een uitdaging zijn. Het is lang niet altijd leuk en soms zelfs ronduit zwaar. Het komt weinig voor dat een baby alleen maar drinkt en slaapt. Veel baby’s hebben een huiluurtje of dagen waarop ze met geen mogelijkheid tevreden te stellen zijn. Sommige baby’s hebben zelfs constant aandacht nodig. Het geregelde leven dat je had voordat je baby er was, lijkt voorbij te zijn. Sterker nog, het lijkt alsof deze baby jouw leven bepaalt. In deze ontwikkelde wereld weten en kunnen we ontzettend veel. We zijn in staat om mensen de ruimte in te sturen en met Skype naar de andere kant van de wereld te bellen. We weten in een handomdraai informatie op internet te vinden en zijn van veel zaken beter op de hoogte dan ooit. Vaak hebben we ons leven al helemaal uitgestippeld en koesteren we hoge verwachtingen van de dromen die we hebben en de keuzes die we maken. Maar tegelijkertijd lijken we iets heel elementairs te zijn vergeten: hoe we voor een baby moeten zorgen. We weten niet meer wat een baby is. Het lijkt wel alsof we die kennis hebben achtergelaten in een tijd waarin we veel van onze huidige verworvenheden nog niet hadden. Tegenwoordig groeien we op in een klein gezin, de zogenaamde nuclear family. We krijgen maar weinig mee van tantes en ooms, neefjes en nichtjes. Vaak komen we letterlijk pas in aanraking met een baby als we onze eigen eerstgeborene vasthouden. Ik werkte
16
De Karp-methode 1-128_Opmaak 1 30-06-14 09:17 Pagina 17
al een jaar als kinderarts toen ik mijn eerste kind kreeg. Ik dacht dat ik veel wist van baby’s en kinderen, maar dat viel vies tegen. Wat moest ik doen met een huilende baby? Ik had dat nergens geleerd en het stond ook niet in mijn studieboeken. Op de poli had ik wel moeders gezien met een baby die maar bleef huilen. Meestal kon ik dan na onderzoek melden dat die baby kerngezond was. Ik dacht dat ze daar blij mee waren. Ik stuurde ze weer naar huis met een uitleg over normaal huilgedrag en de mededeling dat het wel overging als de baby drie of vier maanden was. Ik dacht dat ik hen daarmee had geholpen. Maar toen ik zelf moeder werd, wist ik wel beter. Wat hadden die moeders er nu aan gehad? Ik had hen de deur uitgestuurd, weliswaar met een gezonde baby, maar daarmee was het huilen nog niet opgehouden. Hoe moesten ze hun baby stil krijgen? Hoe moesten ze het volhouden? Als dokter wil je mensen helpen. Maar voor een huilbaby kon ik als kinderarts weinig doen. Althans, totdat ik de Karp-methode ontdekte. Er zijn baby’s die zichzelf goed kunnen troosten. Soms jengelen ze wat, maar ze vallen snel in slaap. Deze baby’s huilen relatief weinig en zijn gemakkelijk stil te krijgen. Andere baby’s zijn veel moeilijker te troosten en huilen vaak heel hard. Deze zogenaamde screamers lijken ontroostbaar. Wat je ook probeert – ze op de arm nemen, een speentje geven, rondjes lopen – het helpt allemaal niets. Ze blijven huilen en krijsen. Ik ken een moeder die zo wanhopig was dat ze elke dag uren met haar dochter in de maxicosi in de auto rondreed omdat dat de enige manier was om haar in slaap te krijgen. Als je zo’n screamer hebt, is het moederschap waarschijnlijk niet wat je je ervan had voorgesteld. Je gaat twijfelen aan jezelf, helemaal als er in je omgeving baby’s zijn die wel uren slapen en zoet in de box liggen. Ligt het aan mij? Doe ik iets verkeerd? Ik had me nog wel zo goed voorbereid!
17
Jouw baby is pas na drie maanden ‘af’. Tot die tijd kan hij niet De ene baby huilt meer dan de andere, en de ene ouder kan er beter tegen dan de andere, maar allemaal wanhopen we weleens door al dat gehuil. Kan dat geluid niet even uit? Ja, hoor, dat kan: met de Karp-methode. Ook jouw baby wordt stil door de magische vijf van Harvey Karp: inbakeren, zijligging, sussen, wiegen en laten zuigen. Probeer het uit en geniet van je tevreden kind.
Kar met ode Carole Lasham
Carole Lasham
veel meer dan huilen als hij iets voelt of als hij iets nodig heeft.
de Karpmethode
De praktische methode uit de USA die bij elke baby werkt
de
Carole Lasham is kinderarts in het ziekenhuis Tergooi te Blaricum en gebruikt de methode van de wereldberoemde Harvey Karp (Happiest Baby on the Block) in Nederland. Ze doet onderzoek naar de werking ervan.
NUR 850 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
www.kosmosuitgevers.nl
DE PRAKTISCHE MANIER OM ALLE (HUIL)BABY’S STIL TE KRIJGEN
