KAN OPEN DATA HET MOBILITEITSPROBLEEM OPLOSSEN? PROMOTOR: MNR JOHAN VANNIEUWENHUYSE PROJECT PERFORMED BY
JEROEN CORTEVILLE TO ACHIEVE THE DEGREE BACHELOR IN THE
NEW MEDIA AND COMMUNICATION TECHNOLOGY HOWEST | 2015-2016
KAN OPEN DATA HET MOBILITEITSPROBLEEM OPLOSSEN? PROMOTOR: MNR JOHAN VANNIEUWENHUYSE PROJECT PERFORMED BY
JEROEN CORTEVILLE TO ACHIEVE THE DEGREE BACHELOR IN THE
NEW MEDIA AND COMMUNICATION TECHNOLOGY HOWEST | 2015-2016
WOORD VOORAF Mijn naam is Jeroen Corteville en ik ben student aan Howest in Kortrijk. Ik studeer daar NMCT, wat staat voor New Media & Communication Technolgy. Het is een richting waar innovatie centraal staat. Tijdens mijn opleidingsjaren binnen NMCT heb ik enorm veel bijgeleerd op vlak van webontwikkeling, hardware & programmeren. Deze bachelorproef is ontstaan uit de module bachelorproef en stage, waarbij ik stage liep bij JUMIK te Roeselare. JUMIK is een bedrijf dat gespecialiseerd is in webontwikkeling en software. Ik wil bij deze ook de mensen van JUMIK bedanken voor de aangename stageperiode die ik daar doorlopen heb. Bij deze wil ik ook graag volgende personen bedanken voor hun raad en geduld: mijn promotor Johan Vannieuwenhuyse, mijn stagecoördinator Ann Deraedt en de mensen van JUMIK, met in het bijzonder Joeri Schillewaert en Jeroen Vanreybrouck
INLEIDING Deze bachelorproef is ontstaan uit mijn interesse naar open data toe. Tijdens de lessen Frontend Webdevelopment kwam ik een paar keer in aanraking met open data, en ik wilde daar iets meer mee doen. Daarom leek het me interessant om mijn bachelorproef daar over te schrijven. Om wat meer in detail te treden heb ik mijn onderzoek toegespitst op het mobilieitsluik van Open Data, met als doel te onderzoeken waarbij Open Data mens en mobiliteit kan aanvullen. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik als pendelende student het mobiliteitsprobleem van dichtbij meemaak, en wil mee helpen denken naar oplossingen en verbeteringen. Ik wil met deze bachelorproef wat meer duiding geven over de huidige staat van Open Data en mobiliteit in België, en onderzoeken wat goed gedaan wordt en wat eventueel beter kan. Hiervoor heb ik onderzocht wat al aangeboden wordt in België, en welke resultaten dit heeft. Zo heb ik de Open Data sets van de stad Gent uitgelicht en beschreven. Ik heb ook onderzocht wat op internationaal vlak gedaan wordt met Open Data. STAGEBEDRIJF Mijn stagebedrijf was JUMIK, gevestigd op het bedrijvenpark Accent te Roeselare. Het bedrijf werd opgericht in 2010 door Jeroen Vanreybrouck en Cliff Van Craeynest. Ondertussen heeft het bedrijf 10 werknemers. JUMIK ontwikkelt web-en softwaretoepassingen, en voorziet ook consultancy. STAGEOPDRACHT Mijn stageopdracht was om een cross platform app te ontwikkelen. De app heeft als bedoeling tijdsregistraties te kunnen registreren on the go, en de doelplatformen waren Android, Windows Phone en iOS. Hiervoor kon ik gebruik maken van de bestaande API die al bestond, gebouwd op het platform Silverback, een custom backoffice die JUMIK zelf ontwikkeld heeft. Het openstellen van verkeersdata kan een benefactor zijn bij het oplossen van het mobiliteitsprobleem. Maar eerst wat meer uitleg over wat open data juist is.
1
ABSTRACT De mobiliteit van de mens gaat erop achteruit. Door het toenemend aantal wagens, worden onze wegen overbelast. Het openbaar vervoer is niet altijd een oplossing door vertragingen, bereikbaarheid, slechte reisomstandigheden, overvolle treinen,... Ook in de steden is de mobiliteit van de wagens aan het verminderen. Parkeerplaats zoeken, files, en wegwerkzaamheden zijn ergernissen die iedere autobestuurder liever vermijdt. Open Data kan een belangrijke rol spelen bij het oplossen van dit probleem. Het doel is om de rol van Open Data en mobiliteit in kaart te brengen, en waar mogelijk oplossingen voor te stellen. Vooraleerst wordt bekeken wat Open Data eigenlijk juist is en omvat. Daarna worden verschillende bestaande Open Data van nabij bekeken. Via verschillende datasets zijn er al oplossingen voor bepaalde problemen. Er wordt bekeken wat deze oplossingen bieden en waarin deze oplossingen nog verder uitgediept kunnen worden. Hieruit volgt dat Open Data wel degelijk een rol speelt bij de mobiliteit, en dat die rol in de toekomst enkel belangrijker zal worden.
2
INHOUD Woord vooraf ................................................................................................................................................................................... 0 Inleiding ............................................................................................................................................................................................... 1 Stagebedrijf .................................................................................................................................................................................... 1 Stageopdracht ............................................................................................................................................................................... 1 Abstract ............................................................................................................................................................................................... 2 Verklarende Woordenlijst ............................................................................................................................................................. 4 1.
Wat is Open Data? ................................................................................................................................................................. 5 1.1.
Beschikbaarheid en toegankelijkheid ....................................................................................................................... 5
1.2.
Hergebruik en herverspreiding ................................................................................................................................. 5
1.3.
Universele Deelname .................................................................................................................................................. 5
1.4.
Welk soort gegevens................................................................................................................................................... 5
2.
Welke soorten open data?.................................................................................................................................................... 5
3.
Waarom open data? ............................................................................................................................................................... 6 3.1.
4.
5 sterren Open Data plan .......................................................................................................................................... 6
Open Data en Mobiliteit ........................................................................................................................................................ 7 4.1.
data sets IN BELGIË .................................................................................................................................................... 7
4.1.1.
Parkeergarages ......................................................................................................................................................... 7
4.1.2.
Verkeersgeleidingssysteem ................................................................................................................................... 7
4.1.3.
IRail.Be........................................................................................................................................................................ 8
4.1.4.
Verkeersintensiteit Brussel ................................................................................................................................... 9
4.2. 4.2.1.
Openstreetmap ............................................................................................................................................................. 9 OpenstreetMAP en MOBILITEIT ........................................................................................................................ 9
Conclusie ......................................................................................................................................................................................... 10 Lijst met figuren en tabellen ........................................................................................................................................................ 11 Bronvermelding en referentielijst .............................................................................................................................................. 12 Bijlagen .............................................................................................................................................................................................. 14 Bijlage 1 – Voorbeeld Open Data parkeergarage ............................................................................................................. 14
3
VERKLARENDE WOORDENLIJST
CSV: Afkorting van Comma Seperated Values, een kommagescheiden bestand.
JSON: Afkorting van Javascript Object Notation, een gestandaardiseerd gegevensformaat.
Pebble: Een smartwatch die verbinding kan maken met een smartphone, die de gebruiker op de hoogte kan stellen van verschillende signalen.
XML: Afkorting van Extensible Markup Language, een standaard van het W3C om data in door te sturen.
4
1. WAT IS OPEN DATA? Gewone data is niet zomaar Open Data. Er moet aan bepaalde voorwaarden voldoen worden vooraleer er gesproken wordt van Open Data. 1.1.
BESCHIKBAARHEID EN TOEGANKELIJKHEID
De data moet in zijn geheel beschikbaar zijn, en niet voor meer dan een redelijke productieprijs, bij voorkeur door middel van downloaden via het internet. 1.2.
HERGEBRUIK EN HERVERSPREIDING
De data moet aangeboden worden onder voorwaarden die hergebruik en verdere verspreiding toestaan, daarbij ook het samenvoegen met andere datasets inbegrepen. 1.3.
UNIVERSELE DEELNAME
Iedereen moet kunnen gebruiken, hergebruiken en verspreiden – er moet geen discriminatie bestaan tegenvelden van een bepaalde onderneming, of tegen personen of groepen. Bijvoorbeeld, ‘nietcommerciële’ beperkingen die ‘commercieel’ gebruik voorkomen, of beperkingen voor het gebruiken van de data voor bepaalde doeleinden (bijvoorbeeld alleen in het onderwijs), zijn niet toegestaan. De belangrijkste reden om een heldere definitie te hebben over wat open betekent is interoperabiliteit. Dit slaat op het vermogen van diverse systemen en organisaties om samen te werken. In dit geval gaat het om de mogelijkheid om verschillende datasets te kunnen combineren. 1.4.
WELK SOORT GEGEVENS
Het is ook van belang om op te merken dat bij het openstellen van data de focus moet liggen op nietpersoonlijke data. De informatie mag geen data bevatten over specifieke individuen. Daarom zal sommige data zal nooit open zijn.
2. WELKE SOORTEN OPEN DATA? Er zijn vele soorten open data die voor verschillende doeleinden kunnen gebruikt worden:
Cultureel: Data over culturele werken of artefacten – bijvoorbeeld titels en auteurs – die verzameld en bewaard worden door galerijen, bibliotheken, archieven en musea. Wetenschappelijk: Data die geproduceerd werd als deel van een wetenschappelijk onderzoek, van Astrologie tot Zoölogie. Financieel: Data over overheidsinstellingen (uitgaven en inkomsten) en informatie over financiële markten (koersen, aandelen, fondsen,…) Statistieken: Data geproduceerd door statistiekenbureaus, bijvoorbeeld de volkstelling Weer: De vele soorten data die gebruikt worden om het klimaat en het weer te verstaan en voorspellen. Milieu: Informatie over het milieu, zoals vervuiling van de lucht, kwaliteit van het water van rivieren en zeeën. Transport: Data zoals dienstregelingen, trajecten, real time statistieken. Dit is de soort data die verder zal toegelicht worden. 5
3. WAAROM OPEN DATA? Als we het hebben over open data in het algemeen, zijn er verschillende redenen om data open te stellen. Veelal hangt het af van het soort data. Er zijn echter enkele veelvoorkomende redenen:
Transparantie: In een goed functionerende, democratische samenleving is het belangrijk voor de burgers om te weten wat de overheid doet. Om dat te doen, moeten ze vrije toegang hebben tot overheidsdata, en moeten ze die data kunnen delen met andere burgers. Transparantie gaat niet enkel over toegang, het gaat ook over het verdelen en hergebruiken van informatie.
Sociale en commerciële waarde: In een digitaal tijdperk, is data een belangrijke bron van sociale en commerciële activiteiten. Alles van uw lokaal postkantoor vinden, tot het bouwen van een zoekmachine, heeft data nodig. Veel van die data wordt gemaakt en bewaard bij de overheid. Door het openstellen van data kan de overheid innovatieve bedrijven en diensten een drijvende kracht geven.
Deelneming en engagement: Veel burgers kunnen enkel deelnemen aan de democratie om de 4 of 5 jaar tijdens de verkiezingen. Door data open te stellen, kunnen de burgers directer geïnformeerd en betrokken worden bij beslissingen. Dit gaat om meer dan transparantie, dit gaat om de kans tot het bijdragen tot de samenleving.
3.1.
5 STERREN OPEN DATA PLAN
Sir Tim Berners-Lee, de bedenker en grondlegger van het world wide web, heeft een systeem voorgesteld om open data beschikbaar te stellen. Dit is gebaseerd op een score op 5, die met sterren aangeduid wordt.
1 ster Open Data: Er wordt 1 ster toegekend aan Open Data wanneer het opengesteld wordt op het web met een open licentie. 2 sterren Open Data: Er worden 2 sterren toegekend aan Open Data wanneer het voldoet aan de criteria van de eerste ster en beschikbaar gesteld als een gestructureerd formaat (bijvoorbeeld als een spreadsheet in een xls-formaat). 3 sterren Open Data: Er worden 3 sterren toegekend aan Open Data wanneer het voldoet aan de criteria van de tweede ster en beschikbaar gesteld wordt in een open formaat (bijvoorbeeld als CSV in plaats van XLS-formaat). Het verschil met de tweede ster is dat het formaat open moet zijn, zodat men geen specifiek programma nodig heeft om de Open Data te kunnen bekijken. 4 sterren Open Data: Er worden 4 sterren toegekend aan Open Data als het voldoet aan dezelfde voorwaarden van de derde ster en het beschikbaar gesteld wordt via een URI, zodat andere mensen de data kunnen gebruiken en verwijzen naar bepaalde punten in de open data structuur. 5 sterren Open Data: Er worden 5 sterren toegekend aan Open Data als het voldoet aan dezelfde voorwaarden 6
van de 4 sterren Open Data en er een link naar andere data gegeven wordt om context te voorzien.
4. OPEN DATA EN MOBILITEIT 4.1.
DATA SETS IN BELGIË
Op dit ogenblik zijn er al verschillende datasets beschikbaar omtrent mobiliteit. Grote Belgische steden zoals Gent en Brussel zijn volop bezig met hun data open te stellen voor het publiek. De stad Gent heeft een portaalsite voor Open Data, met een aparte rubriek voor mobiliteit. Ook openbare instellingen zoals de NMBS, De Lijn,… stellen Open Data beschikbaar. 4.1.1. PARKEERGARAGES (Zie bijlage 1) Een voorbeeld van een dataset is de bezetting van de parkings. Dit is een JSON-bestand, dat in realtime geüpdatet wordt. Per parkeergarage wordt bijgehouden hoeveel auto’s er staan, en hoeveel auto’s er nog kunnen staan. In de dataset zit ook wat algemene info over de parkeergarage. Met de data van bijlage 1 kan er door een ontwikkelaar hele gemakkelijk een bruikbare app ontwikkeld worden. Zo is er bijvoorbeeld de “Park in Ghent for pebble”-app. Deze simpele app haalt de data van de parkeergarages op, en toont het aantal vrije plaatsen op je Pebble. Daarnaast is er ook een app zoals DeParking, die voor iOS en Android beschikbaar is, die op dezelfde manier toont hoeveel parkeerplaatsen er nog zijn in de parkeergarage die het dichtst bij uw bestemming is. 4.1.2. VERKEERSGELEIDINGSSYSTEEM Op het portaal van de stad Gent is er ook een dataset beschikbaar met de teksten op de verkeersgeleidingssystemen in stad Gent. Dit verkeersgeleidingssysteem is een netwerk van dynamische led-borden (fig1). De borden leiden in een normaal scenario de auto’s via de stadsring naar de parkeergarages, waarbij telkens het aantal beschikbare plaatsen al aangeduid wordt op de borden. Deze borden kunnen echter veel meer dan dat. De borden kunnen extra mobiliteitsinfo geven bij evenementen in de stad, zoals de Gentse Feesten, OdeGand of de autovrije zondag. De bedoeling is om het systeem verder uit te breiden om het autoverkeer zo goed mogelijk door Gent te leiden
7
Figuur 1 - Een voorbeeld van een VGS bord (bron: https://mobiliteit.stad.gent/vgs)
Door het openstellen van de info die op deze borden getoond wordt, kan een ontwikkelaar deze info gebruiken om een app te maken, die de info van op de borden verspreidt naar gebruikers. Op deze manier kan een veel breder publiek bereikt worden.
4.1.3. IRAIL.BE iRail is een werkgroep van Open Knowledge Belgium. Het doel van de werkgroep kan samengevat worden door deze drie punten: 1. Digitale creativiteit op vlak van mobilieit ondersteunen 2. Het in stand houden en verenigen van Open Data op vlak van mobilieit, om een eenvoudige webservice aan te bieden voor alle 3rd party apps. 3. Levend lab: Allerlei nieuwe projecten starten en ondersteunen om daarbij die projecten onafhankelijk te laten worden. Op dit ogenblik bieden ze een verschillende datasets aan. De belangrijkste zijn de datasets van de NMBS, de Lijn (de Vlaamse busmaatschappij), de MIVB (De Brusselse busmaatschappij) en TEC (De Waalse busmaatschappij). De NMBS biedt maar sinds kort ondersteuning voor externe partijen. Zo kon je tot voor kort in België nog geen treintrajecten gebruiken in Google Maps, terwijl dat in andere landen wel al het geval was. Het was pas in september 2015 dat de NMBS hun dienstregeling ter beschikking stelde als Open Data Het gebruik van deze datasets werd hierboven al voor een deel aangehaald. Er zijn ook nog enkele andere initiatieven die gebruik maken van de data van iRail. Zo is er bijvoorbeeld de BeTrains app, die een alternatief biedt op de app die ontwikkeld werd door de NMBS. Deze app heeft als doel het opzoeken van dienstregelingen te vergemakkelijken
8
. 4.1.4. VERKEERSINTENSITEIT BRUSSEL Ook in Brussel zijn er al heel wat initiatieven omtrent open data. Een voorbeeld hiervan is de verkeersintensiteit dataset. Met behulp van deze data kan men zeer snel zien welke verkeersdrukte er is in de hoofdstad. De data wordt op de website zelf al omgezet naar iets wat door mensen gemakkelijk kan geïnterpreteerd worden. Met behulp van deze data kan een GPS-app naar keuze, bijvoorbeeld Google Maps, een andere route voorstellen.
Figuur 2 - Voorbeeld van verkeersinfo in Brussel (Bron: http://opendata.brussel.be/explore/dataset/verkeersintensiteit)
4.2.
OPENSTREETMAP
OpenStreetMap is een mooi voorbeeld van hoe open data nuttig kan zijn voor de samenleving. Het is een platform waarbij vele mensen allerlei dingen in kaart brengen. Het focust zich op lokale kennis. Door gebruik te maken van satellietbeelden, kunnen bijdragers verifiëren dat OpenStreetMap accuraat en up to date is. Het is community-driven, met een gemeenschap die elke dag toeneemt. Alle data vanop OpenStreetMap is open data. Het aantal datasets is enorm. Alle data vanop OpenStreetMap is gratis te gebruiken, zolang je OpenStreetMap en hun bijdragers vermeldt. 4.2.1.
OPENSTREETMAP EN MOBILITEIT
OpenStreetMap heeft verschillende lagen die een gebruiker kan selecteren. Zo is er bijvoorbeeld de Transport Map, waarbij alle belangrijke wegen en aansluitingen aangeduid worden.
9
CONCLUSIE Er kan dus geconcludeerd worden dat Open Data al ver staat, maar er kan nog veel verbeterd worden. Om het te kunnen gebruiken zijn er al enkele mooie initiatieven, zoals het open data portaal van Gent en Brussel. Maar aan de keerzijde hiervan zijn dan meer regionale steden zoals Izegem en Roeselare, die weinig tot geen open data aanbieden.
10
LIJST MET FIGUREN EN TABELLEN Figuur 1 - Een voorbeeld van een VGS bord (bron: https://mobiliteit.stad.gent/vgs) ..................................8 Figuur 2 - Voorbeeld van verkeersinfo in Brussel (Bron: http://opendata.brussel.be/explore/dataset/verkeersintensiteit).......................................................................9
11
BRONVERMELDING EN REFERENTIELIJST About | iRail. (z.d.). Geraadpleegd 20 november 2015, van https://hello.irail.be/about/ Behrisch, M., & Weber, M. (2015). Modeling Mobility with Open Data: 2nd SUMO Conference 2014 Berlin, Germany, May 15-16, 2014. Springer. Griffin, A., Noble, C., & Durmusoglu, S. (2014). Open Innovation: New Product Development Essentials from the PDMA. John Wiley & Sons. Gurin, J. (2014). Open Data Now: The Secret to Hot Startups, Smart Investing, Savvy Marketing, and Fast Innovation. McGraw Hill Professional. Kitchin, R. (2014). The Data Revolution: Big Data, Open Data, Data Infrastructures and Their Consequences. SAGE. Kommagescheiden bestand - Wikipedia. (z.d.). Geraadpleegd 15 november 2015, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Kommagescheiden_bestand Letter to Cabinet Ministers on transparency and open data - News stories - GOV.UK. (z.d.). Geraadpleegd 3 december 2015, van https://www.gov.uk/government/news/letter-to-cabinetministers-on-transparency-and-open-data NMBS moet dienstregeling als open data beschikbaar stellen - De Standaard. (z.d.). Geraadpleegd Geraadpleegd 15 november 2016, van http://www.standaard.be/cnt/dmf20150422_01643455 Office, G. B. C. (2012). Open Data White Paper: Unleashing the Potential. The Stationery Office. Our open data - Transport for London. (z.d.). Geraadpleegd 20 november 2015, van https://tfl.gov.uk/info-for/open-data-users/our-open-data The value of open data | Open Data Institute. (z.d.). Geraadpleegd 17 november 2015, van http://theodi.org/the-value-of-open-data Wat is Open Data? (z.d.). Geraadpleegd 16 november 2015, van http://opendatahandbook.org/guide/nl_BE/what-is-open-data/
12
What Is Open ? | Open Knowledge. (z.d.). Geraadpleegd 16 november 2015, van http://okfn.org/opendata/
13
BIJLAGEN BIJLAGE 1 – VOORBEELD OPEN DATA PARKEERGARAGE
14
15
16
