juli 2012 Postbus AN Drachten

Postbus 577 9200 AN Drachten

juli 2012

Verenigingsnieuws Na 30 jaar moderne windenergie is de omgeving voor windenergie veranderd. Ook de vereniging verandert. Er is veel ambitie voor duurzame energie, maar er zijn ook veel hindernissen en belemmeringen te overwinnen. De windsector professionaliseert. De NHL biedt inmiddels een opleiding windtechniek aan. Projecten worden zo groot dat de professionalisering ook in de vereniging voortschrijdt. Noordenwind moet veel inzetten op belangenbehartiging en lobbywerk. Wij zetten ons beleidsplan 2010-2015 voort, maar sturen in die zin licht bij dat wij ons helemaal focussen op Wind. Daar ligt onze kennis en onze kracht. Het bestuur werkt aan nieuwe vormen van financiële participatie, bevordering voor het draagvlak voor windenergie door nauwe samenwerking met andere partijen en passende communicatie. Nauw samenwerken is nodig. De laatste tijd noopt samenwerking en lobbywerk ons steeds meer om naar de Friese hoofdstad te reizen. Nu ons huurcontract einde jaar afloopt. Heeft het bestuur ervoor gekozen. Drachten te verlaten en een iets ruimer kantoor in Leeuwarden, in de nabijheid van onze partners en de besluitvormers te zoeken.

Verandering is er ook in de communicatie met de leden. U bent gewend vier keer per jaar Wiekenwerk te ontvangen. Vaak kunnen we leden niet op onze activiteiten of bijvoorbeeld vacatures attenderen in de tussenliggende maanden. Daarom verschijnt Wiekenwerk voor de laatste keer in de vertrouwde vorm. Voortaan sturen wij u digitale nieuwsbrieven. Daarmee kunnen we flexiebeler inspelen op de actualiteit. Wilt u onze nieuwsbrieven liever in papieren uitgave ontvangen en heeft u geen bezwaar tegen om actuele berichten eventueel te missen. Vier keer per jaar kunt u de gebundelde nieuwsbrieven per post blijven ontvangen, als u ze niet digitaal wilt lezen. De nieuwsbrief liever digitaal ontvangen mail ons uw e-mailadres door! Ondertussen is er veel activiteit in de werkgroepen. De PR gaat in juli weer mee met de Frisian Solar Challenge. Ook de Frisian Solar Challenge professionaliseert. Na drie keer hebben wij ervoor gekozen om niet meer als team mee te doen, maar om de Mini Solar Challenge voor de Friese scholen te sponsoren. Om ook recht de doen aan de vaak gestelde vraag ‘Hebben jullie ook minimolens?’ is een werkgroep minimolens in het leven geroepen om de mogelijkheden en onmogelijkheden op dit vlak te inventariseren en het bestuur te adviseren welke activiteiten op dit vlak iets kunnen betekenen voor onze vereniging of onze leden. Wij verwachten in het najaar meer te kunnen melden. Rob Lijzenga

agenda 30 juni Manifestatie: Krachten tegen Kolen, Groningen, Waagplein, bij de Grote Markt met muziek, sprekers en diverse presentaties en stands w.o. Noordenwind. 8-14 juli Dong Solar Challenge - 4e Elfstedentocht voor zonneboten Noordenwind PR-stand en zonneboot 8 en 14 juli in Prinsentuin, 11 juli in Bolsward www.dongenergysolarchallenge.nl

WIEKENWERK juli 2012

De

DONG Energy Solar Challenge

uit eerste hand – een vraaggesprek met Andries van Weperen Bestuurslid Andries van Weperen is al sinds het prille begin betrokken bij de organisatie van de DONG Energy Solar Challenge, die van 8 to 14 juli voor de vierde keer gehouden wordt. Vraag: Andries je was al voordat je bij Noordenwind kwam de organisator van DSC. Noordenwind doet voor de eerste keer alleen als sponsor mee. Voor onze vrijwilligers wordt het niveau te professioneel. Wat is er sinds 2006 bereikt? Antwoord: Ik vind het jammer dat Noordenwind dit jaar niet met een nieuwe boot kan meedoen, maar ik begrijp de afweging natuurlijk ook wel. We zien dat de zonnebootraces die er vanaf 2006 in Fryslân gehouden zijn, veel hebben bijgedragen aan de kwaliteit van de opleiding van al die studenten die eraan meedoen. Daarnaast heeft het elektrisch varen in Fryslân een geweldige boost gekregen, ook door de promotieactiviteiten en de innovaties vanuit de zonnebootrace. Vraag: Wat mogen wij (publiek) van deze editie verwachten? Antwoord: Ik denk dat we deze editie spectaculair snelle deelnemers mogen verwachten en ook een groot aantal teams uit het buitenland, waaronder de voor ons nieuwe deelnemers uit Finland en Turkije.

Vraag: Heb jij al een eigen zonneboot. Oftewel komen zonneboten voor consumenten onder handbereik? Antwoord: Nee, ik heb zelf nog niet een commerciële zonneboot, maar het lijkt erop dat die er binnenkort wel gaat komen, omdat de ‘PVSportboot’ op de markt gaat komen. Een solar

‘two-seater’ die het Kenniscentrum Jachtbouw van de NHL uit een aan onze wedstrijd deelnemende boot heeft ontwikkeld. Vraag: Wanneer komt er een categorie voor consumenten zonneboten? Boten voor meerdere personen met iets meer ruimte en gemak?

Vraag: Wat moeten we absoluut gezien hebben? Antwoord: De sprintwedstrijden op 8 juni tijdens de proloog in de Prinsentuin van Leeuwarden, waar je in korte tijd alle deelnemers bij elkaar in actie ziet. Daarnaast mag je ook de wedstrijd en demonstratie niet missen van de commerciële elektroboten die de SEFF, de Stichting Elektrysk Farre Fryslân, organiseert.

Antwoord: Die zie ik hier nog niet één-twee-drie komen. Er is wel kans dat de wedstrijd voor commerciële elektrische boten van de SEFF in de toekomst wordt uitgebreid, maar de race zoals wij die organiseren zal er één voor speciale snelle solarboten zijn die vooral voor studenten-teams interessant moet blijven.

Noordenwind sponsort Solar Gadget Challenge Op de rustdag van de Solar Challenge in Bolsward is er een Solar Gadget Challenge voor middelbare scholieren. De Friese Milieu Federatie heeft een opdracht voor scholieren uitgezet om aandacht te vestigen op zonneenergie. Noordenwind sponsort deze de scholieren-challenge. Op woensdag 11 juli in Bolsward zal Wubbo Ockels de ontwerpen beoordelen. De opdracht is: “Maak een relatiegeschenk, dat door werking of gebruik aan zonneenergie doet denken.” Ter ondersteuning werden door Noordenwind zonnepaneeltjes beschikbaar gesteld. Bij CSG Liudger in Drachten zijn de leerlingen al druk bezig. Zo gingen de Technasium leerlingen van klas 3 er mee aan de slag. De vorderingen zijn te volgen op Twitter @liudgersolar en de eindprodukten zijn in Bolsward te zien.

Mini zonneboot van de Solar Challenge 2010 WIEKENWERK juli 2012

1

De

headlines

lees verder op www.noordenwind.org

Energienieuws Nederland zakt weg op markt schone energie - WNF.nl 5 juni 2012 ‘Voedselproductie in gevaar door biobrandstof’ - 1 juni 2012 Lenteakkoord doorbraak voor duurzame energie - 1 juni 2012 Japan atoomstroomvrij - nu.nl Brits vogelonderzoek: Windmolens zijn geen gehaktmolens

Achtergrond Aanpassing radartoetsing goed voor windenergie - NWEA 16 april 2012 Windenergie 2012 - alle inns en outs Verbeterde windkaart in Bosatlas

Ledenpagina Windpark A7 sponsort zwembad - mei 2012 Lenteakkoord brengt zelflevering dichter bij - 1 juni 2012 Duurzame fietstocht vanaf Windpark A7

Altijd geïnformeerd met de digitale nieuwsbrief! Alle leden, waarvan we het e-mailadres kennen zijn met een tussentijdse digitale nieuwsbrief geïnformeerd over EVENT GROEN. Wilt u ook op de hoogte gehouden worden? Geef ons uw e-mailadres door voor de digitale Wiekenwerk en/of nieuwsbrieven. Dat kan via het contactformulier op onze website of per mail naar [email protected].

2


Open dag Windpark A7

- Ursi Frehner

Zaterdag 16 juni was de eerste Open Winddag in Nederland voor moderne windmolens. Ook Windpark A7 opende voor het eerst de deur van molen 1 voor het publiek. Voor de liefhebbers had het Noordenwind promotieteam ook een duurzame fietsroute ontwikkeld in de Kop van de Afsluitdijk. Hoofdmolenaar Alwin Adema van Windpark A7 gaf de bezoekers tekst en uitleg in de molen. Het is ook de dag van de Slachtemarathon. De lopers zijn s’ochtends vroeg met buien vertrokken. Na koffietijd klaart het op en is het een stralende zomerdag met een straffe wind van windkracht 5 tot 6. De bezoekers moeten vandaag eveneens op gang komen. Pas tegen middag komen de eerste bezoekers langs. En dan is het alsof iedereen op het zelfde moment de ingeving had. Bewoners uit de omringende dorpen, die de molens eens van dichtbij willen zien en ook even het geluid willen ervaren. Leden van Noordenwind die de molen waar zij een certificaat van gekocht hebben. Eén lid komt zelfs uit Beneden-Leeuwen. Een jonge man die hier dagelijks langs rijdt hoorde het op Omrop Fryslân en dacht, dat wil ik eens zien.

De molens draaien prachtig vandaag, met 10 m/s wind draaien ze op volle sterkte. Molen 1 draait 2050 W vermogen, als de wind stabiel blijft dus 2050 kWh in een uur. Dat is ruim het halve jaarverbruik van een huishouding. Twee uur draaien voor één huishouding een jaar lang voorzien van windstroom. Prachtig. Sinds eind december 2008 heeft de molen 24800 MWh geproduceerd. Ruim 7000 huishoudens zijn een jaar lang voorzien geweest.

Pal onder de molen bij de promokar merk je nauwelijks iets van het geluid, zeker niet als je in gesprek bent. Je moet er bewust op letten. Het klinkt alsof er ergens heel hoog een vliegtuig overvliegt op fluistersterkte. De snelweg op 200m afstand is duidelijk beter hoorbaar. Wat een verschil. Binnen in de molen is het een flinke herrie van alle machines. En ondanks een bescheiden temperatuur van 19 graden buiten is het binnen tropisch heet. Zo een molen is, ondanks de vijf meter diameter, van binnen geenszins erg ruim. Links en rechts van een gangpad van ruim anderhalve meter staan kasten opgesteld. Een besturingskast voor de displays en de bediening en per 300 W vermogen nog een besturingskast. De zeven besturingskasten zijn over twee verdiepingen verdeeld.


3

Werkgroep Minimolens van start Op 16 april jl. ging de werkgroep minimolens van start met vier vrijwilligers en twee bestuursleden. De werkgroep heeft als eerste de opdracht om te inventariseren en rapporteren welke mogelijkheden op het gebied van minimolens interessant zijn voor Noordenwind en/of haar leden. In haar advies zal de werkgroep het bestuur één of meerdere voorstellen doen welke mogelijkheid(en) komend jaar verder uitgewerkt wordt.

Waarom minimolens? De vereniging richt zich met collectief bezit van windmolens natuurlijk primair op grote effectieve windmolens, die een individueel lid niet kan realiseren. Dit blijft de de core business van Noordenwind. Op het vlak van grote molens is alleen nog iets te realiseren in grote clusters en door samenwerking. Daaraan wordt via het Platform Duurzaam Fryslân intensief gewerkt. Daarnaast signaleert de PR-crew dat de meest gestelde vraag op onze PR-stand is: “Hebben jullie ook minimolens.” In het Noorden wonen veel mensen op de ruimte en ervaren de kracht van de wind dagelijks. Zij dromen van hun eigen windmolen en onafhankelijkheid van energieleveranciers. Vrije onafhankelijke Friezen. Ze vragen zich af hoe pak ik dat aan?

Sieberen Idzenga Is opgegroeid op het Friese platteland, opgeleid in de praktische kanten van de natuurkunde, al jaren werkzaam in het onderwijs, met een groeiende interesse voor het thema duurzame ontwikkeling en de rol, die het onderwijs daarin kan spelen

Fokko Buurma,

Op de boerderij waar ik ben opgegroeid was geen elektriciteit, geen gas en geen water. Toch redden wij ons prima. Toen ik acht was had ons huis een kamer waar wel elektriciteit was, dat was mijn kamer. Ik experimenteerde al jong met mijn eigen windmolens. Mijn werkende leven was ik docent scheikunde in Dokkum. Nu kan Een goed concreet voorbeeld ik mijn groene geest uitleven. daarvan zijn minimolens, Een groentetuin, zonneboiler, waarmee de principes, de zonnepanelen en een hydrofoor mogelijkheden en de beperkin- op een oude regenbak hebben gen van windenergieons al redelijk onafhankelijk getoepasingen goed gedemonmaakt. Ik mis nog een windmostreerd kunnen worden. len. Die zal er zeker komen.

Maatschappelijk is er redelijk veel draagvlak voor kleinere molens, al of niet in de bebouwde omgeving. Met name op bedrijventerreinen, respectievelijk bedrijfsdaken, is wellicht iets mogelijk. Er zijn veel minimolens in de handel. Het probleem is dat van de geteste minimolens de prijsprestatieverhouding zeer ongunstig is. Het is aan de werkgroep in kaart te brengen wat de problematiek is en in welke oplossingsrichtingen gezocht kan worden. Zo mogelijk zullen we projecten op het gebied van kennisvergroting, ondersteuning van leden met een stappenplan, tests van nieuwe modellen of locaties etc. oppakken. Alleen dan als dat een bijdrage levert aan de verduurzaming van het energievraagstuk.

Tjeerd Wilman

Tjeerd Osinga

Ik ben 43 jaar oud, getrouwd en vader van twee jonge kinderen. Ik werkals mediathecaris bij het Dockinga College in Dokkum. Mijn belangstelling voor groene energie is de reden dat ik lid geworden ben van Noordenwind. Thuis wordt de energie opgewekt door middel van zonnepanelen en windturbine. Frustrerend is dat in Fryslân het bijna onmogelijk is om windturbines te bouwen. Slechts voor kleine windturbines zijn er nog enige mogelijkheden. Redenen om mee werken aan de Werkgroep Kleine Windturbines van Noordenwind.

Al jaren ben ik bezig met duurzame verwarming en zonneenergie, eerst hobbymatig, de laatste 10 jaar is het een belangrijk onderdeel van mijn werk. Ik ben mede-eigenaar van Feenstra’s Installatiebedrijf Schettens en als dagelijks bezig met duurzame energie. Sinds vorig jaar woon ik in een bijna energieneutraal oudbouw-huis. In 2008 en 2010 hebben wij met ons bedrijf meegedaan aan de Frisian Solar Challenge. Dagelijks kijk ik op Windpark A7 uit en heb zelf ook plannen om een alternatieve windmolen bij ons bedrijf te plaatsen.

....meer over minimolens op onze website: In Wiekenwerk april 2009 hebben wij over de resultaten van de Zeeuwse test met 10 minimolens bericht. Alle uitgaven van Wiekenverk vanaf 2008 staan op onze website onder de rubriek actureel/publicaties 4


Werkgroep minimolens

op bezoek bij Minimolen-specialist Westergeest - Tjeerd van der Bij is met zijn bedrijf Friesland Windgenerator Techniek al sinds 2005 actief. Hij is helemaal gespecialiseerd in kleine minimolens. Daarnaast levert hij de bijpassende omvormers en ook zonnepanelen. `Laten we eerlijk zijn´, zegt hiij meteen. `Minimolens halen het vaak niet bij zonnepanelen. Toch zijn er altijd klanten die kiezen voor een minimolen.` Hij verkoopt ze in het binnen- en buitenland. Er zijn klanten die doen het voor het milieu, of omdat ze het leuk vinden of om onafhankelijk te zijn van de energiebedrijven. In dat geval vullen zonnepanelen en minimolen elkaar aan op momenten dat het andere energiesysteem minder produceert. Ook gaan veel minimolens naar watersporters. De woning en bedrijfspand, in een voormalige boerderij, zijn inmiddels met twee minimolens en een twintigtal zonnepanelen helemaal energieneutraal. We beginnen met een bezichtiging van de twee minimolens op het erf. Ze zijn op deze warme lenteavond druk aan het draaien, maar je hoort er niets van. De molens staan op kantelbare masten. Binnen een paar tellen is de verstaging los gemaakt en kunnen we de Whisper W100 op ooghoogte bekijken. Dit model heeft een kantelmechanisme dat de molen naar opzij kantelt als de wind te sterk wordt. Inmiddels weet Van der Bij welke merken betrouwbaar zijn, en welke je beter niet kunt kopen. Zo maakte hij mee, dat een betrouwbare Amerikaanse molen van RVS na een overname in China geproduceerd werd in gietijzer. Aan de buitenkant was het verschil niet te zien. Maar binnen 3 maanden waren de 30 gietijzeren molens verroest en is er geen beweging meer in te krijgen. Tegen de producent heeft hij een rechtszaak lopen. Ook worden er in lagelonenlanden spoelen om een kunststofkern gewikkeld. Deze gaan bij oververhitting vervormen of smelten. De massaproductie uit lagelonenlanden zet de markt onder druk. Maar vaak is de levensduur beperkt tot vijf à zes jaar. Daarom kiest hij voor kwaliteitsmolens. Zoals de Whisper, de Incline en de Air Breeze. Windpower is een Amerikaans bedrijf dat al 25 jaar bestaat. Veel producenten zijn na zoveel jaar al lang weer gestopt. Hij repareert de minimolens ook. Zo heeft hij een molen van 19 jaar aan een tweede leven geholpen. Sinds een jaar is Van der Bij servicedealer van Southwest Windpower voor geheel Europa. De Skystream, de best presterende minimolen van de Zeeuwse minimolen test, is ook een product van hen. De Skystream heeft de netinverter in de kop geïntegreerd en is met één enkel netsnoer direct aan te sluiten op het net. Andere molens hebben netinverters nodig met een overspanningsbeveiliging. Ook hier zijn er grote verschillen in kwaliteit.

Ook zeilmasten of lataarnpalen voldoen als mast voor een minimolen. Plaatsing op daken is mogelijk maar niet altijd zinvol. Gebouwen kunnen meeresoneren en fungeren dan als versterker en klankkast voor de trillingen van de molen. Met name staalcontructies kunnen de trillingen door het hele pand geleiden. Met software voor de PC is de productie, de windrichting en windsterkte van de molens nauwkeurig te monitoren.

De molens worden zonder mast geleverd omdat per situatie andere behoeften zijn. WIEKENWERK juli 2012

5

Innovatieve minimolen uit Zwitserland - Ursi Frehner

“Zwitserland en windenergie gaat dat wel samen?” Tussen al die bergen waait het immers betrekkelijk weinig. Het tegendeel is waar. Om in Zwisterland succesvol windstroom te produceren moet je efficiënte oplossingen vinden om uit weinig wind een optimaal rendement te halen. En dat is precies waar, bij de innovatieve trommelmolen van Envergate, oplossingen voor gevonden zijn. Haar ontwerper Roman Bühler is ingenieur en piloot en als zodanig een kei in aerodynamica.

De met een mechaniek worden de wieken op de wind gericht

Een verticale molen haalt in principe alleen uit de 180 graden aan de loefzijde energie. Door het aerodynamische ontwerp van de wieken en het uitrichten op de wind haalt deze molen over de volle 360 graden energie. Dus een rendement van 50% in plaats van 27%. In tegenstelling tot alle andere verticale molens worden bij de Envergate de wieken in een bepaalde hoek op de wind uitgericht. Dat hebben we bij nog geen andere verticale minimolen gezien. Ze werkt met een ringgenerator (ook toegepast in de Enercon), en geen versnellingen en kettingkasten. De molen is nagenoeg fluisterstil (40 dB) en ook toepasbaar in de bebouwde omgeving. Verder kan de molen ook op daken geplaatst worden.

De meest rendabele miniturbines op dit moment zijn allemaal traditionele turbines met een horizontale as. Naast de Montana en de Skystream uit de Zeeuwse windmolentest lijkt de Schotse Proven van Jos Duindam, een enigszins interessante Prijs-Prestatie-verhouding (PPV) te hebben. De Zwitserse windmolen Envergate is in vier afmetingen beschikbaar. Voor het 3kW model met een diameter van 2 m is zelfs bij het huidige beleid in Friesland nog vrijstelling mogelijk. Je kunt volgens de berekening tussen de

6


1800 en 6000 kWh per jaar produceren bij een gemiddelde Windsnelheid van 4 respectievelijk 6 m/s. Dat is tevens de gemiddelde windsnelheid in Friesland. Behalve in de Zuidoosthoek van de provincie kun je hiermee een gemiddelde huishouding elektrisch energieneutraal maken. Het grootste model van 40 kW, met een tiphoogte van 30m, is sinds maart 2011 beschikbaar en lijkt een uitstekende kandidaat vervanger voor de afgeschreven Lagerweys. Ze heeft twee doorslaggevende voordelen op een traditionele molen. Ze werkt fluisterstil en door de verticale as is ze visueel rustiger, ook tijdens het draaien. Volgens de berekening moet ze bij een windsnelheid van 6m/s 100.000 kWh per jaar produceren. Ter vergelijking heeft onze Lagerwey bij Zurich (volgens windkaart 10m hoogte, 6m/s) in haar beste jaren 105.000 kWh per jaar gedraaid. Dezelfde molen bij de RUG presteerde op z’n best 70.000 kWh per jaar. Als de Envergate haar belofte waar maakt dan heeft ze potentie; de minimolenversies als vrijstaande en op daken, de grootste als vervanger van de oude Lagerwey. Sinds de valuta-crisis in 2011 heeft Zwitserland de Frank met een ondergrens van minimaal 1.20 SFr. gekoppeld aan de Euro.

Pilot Kop Afsluitdijk -

Platform Duurzaam Fryslân

zet in op

interactief proces van onderop Nu de windbank in samenwerking met de Provincie vorm begint aan te nemen neemt het Platform Duurzaam Fryslân de regie voor een pilotproject voor de Kop van de Afsluitdijk. Dat is de door de Provincie aangewezen ontwikkelings-locatie voor windenergie. Het platform zet in op een interactief planvormingsproces van onderop om tot een breed gedragen plan te komen. Verschillende projectontwikkelaars zijn bezig met plannen voor windparken in de regio, zelf zo dat verschillende plannen elkaar overlappen. Om sanering en clustering überhaupt mogelijk te maken is samenwerking van de verschillende projectontwikkelaars nodig. Daarvoor heeft het platform het initiatief genomen om de verschillende projectontwikkelaars aan tafel te krijgen. Voorwaarde voor ieder project zal worden dat het voldoet aan de saneringseis en ruimte biedt voor burgerparticipatie. Op dit moment is nog enige coördinatie van het Platform nodig. Een goede invulling van de Kop van de Afsluitdijk is alleen als totaalplaatje van het hele gebied mogelijk, dus gebiedsontwikkeling, welke vorm van samenwerking de ontwikkelaars straks ook kiezen. Het moet één groep initiatiefnemers met een gedragen plan worden. Daarbij heeft het Platform Duurzaam Fryslân voorlopig een initierende rol in de voorbereiding, maar het platform zelf zal nooit zelf projectontwikkelaar gaan worden en zo met haar eigen achterban concurreren. In de Kop van de Afsluitdijk beginnen burgers zich al af te vragen, hoe komt het straks? We hebben goed geluisterd naar ervaringen elders in het land, zoals in de Drentse Veenkolonien. Niemand bestrijdt de noodzaak van duurzaame energie. Waar de bewoners vooral tegen te hoop

lopen is, dat de plannen over hun hoofden op de tekentafel in de bureau’s van gemeente en provincie gemaakt worden en zij voor voldongen feiten geplaatst worden. Hun verzet is de roep om gehoord te worden en mee te denken. Het Platform zet in op een proces van onderop. Vanaf het begin de bewoners ofwel hun dorpsvertegenwoordigers betrekken bij het proces. Een aantal alternatieven ontwikkelen en in samenspraak de besluitvormers adviseren over de meest wenselijke invulling. Het platform streeft naar zorgvuldige ‘ruilverkaveling’ van windenergie. Een gebiedsontwikkeling waar iedereen van profiteert. Hierbij wordt samengewerkt met alle belanghebbenden; Friese Milieu Federatie, Doarpswurk, de toeristische sector, turbine-eigenaren, grondeigenaren, Gemeente en Provincie. Daarnaast worden participatiemodellen, een communicatie-toolbox en de windbank verder uitgewerkt. Het Platform werkt intensief aan bestuurlijk overleg om in samenwerking te komen tot een goed plan. Dat geeft energie en kansen! Mooie leefbare dorpen dankzij een lokale inkomstenbron en meer windkracht met minder molens.


7

advertorial

Passie voor Duurzame Energie Duurzaamheid mag dan met name sinds een paar jaar een hot item zijn, Tjeerd Osinga, mede-eigenaar van Installatiebedrijf Feenstra Schettens is hier al een jaar of 15 actief mee bezig. In zijn vorige huis had hij al een zonneboiler, maar met zijn huidige woning pakt hij het helemaal serieus aan. Op het dak liggen maar liefst zes zonnecollectoren, op het dak van de schuur zijn elektrische zonnepanelen geïnstalleerd en de woning wordt geheel verwarmd middels een warmtepomp. ‘We willen op den duur naar een volledig energieneutrale woning,’ vertelt Tjeerd enthousiast. ‘Vanuit het installatiebedrijf ben ik hier volop mee bezig, maar het is inmiddels ook een grote hobby van me geworden. Het milieu speelt hierin een rol, maar ook de toekomstige schaarste en het steeds duurder worden van energie.’

Carport voor elektrisch rijden Achter zijn woning heeft Tjeerd een carport gebouwd, waarop een aantal elektrische zonnepanelen van Panasonic is geïnstalleerd. ‘En onder de carport heb ik een laadstation voor een elektrische auto. De auto heb ik nu nog te leen van Autobedrijf Haaima, maar wellicht koop ik er in de toekomst zelf een. Het is ideaal, zeker als het aantal laadstations toeneemt.’ Thuis hoef je alleen maar de stekker in het stopcontact te steken en na een aantal uur kun je weer rijden. ‘Het is het mooiste als je de stroom hiervoor niet uit een steenkoolcentrale haalt, maar het zelf opwekt middels elektrische zonnepanelen. Dit is iets waar we met het installatiebedrijf ook steeds meer naartoe willen. We volgen de ontwikkelingen op de voet en willen voorop lopen.’ Enthousiaste klanten Klanten van Feenstra’s Installatiebedrijf Schettens zijn praktisch altijd enthousiast over de duurzame oplossingen van het bedrijf. ‘Mensen vinden het leuk om ermee bezig te zijn. Na installatie van bijvoorbeeld een zonnecollector voor warm water zie je dan ook direct resultaat, mensen houden continu de opbrengst in de gaten. Ontzettend leuk om te zien.’ Het bedrijf kiest heel bewust voor uitsluitend de beste zonnepanelen in de markt. ‘Je kunt ook kiezen voor goedkopere Chinese panelen, maar dan ben je uiteindelijk alleen maar duurder uit. Door eerst wat meer te investeren, is de opbrengst hoger en levert het je veel meer op. Het is heel eenvoudig; kies je nu voor de beste panelen, dan ligt de opbrengst per m2 30% hoger. Dat betekent dat je nu en in de verre toekomst veel minder stroom hoeft bij te kopen. Over 20 jaar kost 1 kWh misschien wel € 1,00, tel uit je winst!’

Vandaag is Panasonic technologisch marktleider in zonnepanelen. De Panasonic panelen hebben de hoogte energieproductie per vierkante meter paneel. Dit komt doordat ze gebruik maken van de HIT technologie: een combinatie van amorf en mono kristallijn silicium. Dankzij de HIT technologie presteren Panasonic zonnepanelen veel beter bij hoge temperaturen. Wanneer zonnepanelen in de zon liggen, warmen ze op. Soms wel tot meer dan 70°C. Hoe warmer de panelen worden, hoe minder elektriciteit ze produceren omdat de interne weerstand verhoogt. Dankzij de HIT technologie wordt dit eﬀect geminimaliseerd en leveren de panelen ook op hete zomerdagen goede prestaties. Verder maakt Panasonic gebruik van alle nieuwste technieken zoals anti-reﬂectie glas, tripple tabbing en bypass diodes. Kiezen voor Panasonic is kiezen voor hoge kwaliteit en voor zekerheid dat uw investering rendeert. Neem voor meer informatie contact op met onze partner Feenstra Installatiebedrijf in Schettens.

Feenstra’s installatiebedrijf Schettens

8


www.feenstraschettens.nl Viersprong 6 8744 ES Schettens Tel. (0517)-531221 Fax (0517)-531404

Feenstra’s installatiebedrijf Schettens

VERENIGING COLLECTIEF BEZIT WINDMOLENS

NoordenWIND kantoor

windmolenvereniging NOORDENWIND Van Haersmasingel 4 9201 KP Drachten 0512-511713 fax

0512-545261

e-mail website

[email protected] www.noordenwind.org

postadres

Postbus 577 9200 AN Drachten

MISSIE Noordenwind - Vereniging Collectief Bezit Windmolens Noord-Nederland is al meer dan 25 jaar de voorloper van de Transition Towns, verenigingen die zelf aan de slag gaan om hun leven duurzamer te maken. Noordenwind zet zich in om zoveel mogelijk energie uit wind op te wekken in Noord-Nederland. - De vereniging realiseert al sinds 1986 windturbines met laagdrempelige participatiemogelijkheden voor iedereen en streeft ernaar zoveel mogelijk mensen bij hun eigen energieproductie te betrekken. - Noordenwind is de organisatie in Noord-Nederland die de lokale bevol-

Frieslandbank Postbank KvK BTW-nr. 81.46.895.B.01

2962.37.108 48 69 353 40004153

king en anderen een platform biedt om te participeren in de realisatie van duurzame energiebronnen. Noordenwind heeft een voorlichtende rol voor het publiek over energie en

projectleider Nynke van Ens bestuurssecretaresse Klaske Hoekstra bestuur voorzitter secretaris & PR penningmeester

energiegerelateerde maatschappelijk vraagstukken. - Dit doet Noordenwind door met de promotiestand deel te nemen aan beurzen, markten en evenementen en door inspirerende voorbeelden van

Rob Lijzenga Ursi Frehner [email protected] Marcus Stevens Jo Bosma Andries van Weperen

wat er met duurzame energiebronnen mogelijk is, zoals haar deelname aan de Elfstedenrace voor solarboten. - De vereniging wil in toekomst als de wetten die ruimte bieden haar groene stroom aan haar leden leveren. - Door middel van het verenigingsorgaan Wiekenwerk, ledenvergaderingen en excursies worden de leden op de hoogte gehouden van de

PR & Sinne Rinner (zonneboot) voorzitter (standbeheer)

Sinne Rinner Sinne Rinner Sinne Rinner

Riet du Pré [email protected] Doede Boon Joke del Grosso Syberen Idzenga Poppe Hooijsma Jelle de Heer Dries Tadema

ontwikkelingen op het gebied van hernieuwbare energie. Noordenwind denkt proactief met de overheden mee in de vormgeving van het transitiebeleid. -Dit doen wij door het informeren met relevante informatie op bestuurders gerichte publicaties. -Noordenwind is o.a. één van de initiatiefnemers van AANBOD600. Dat is een initiatief van de Friese windmoleneigenaren om tot herstructurering van de windsector te komen.

PROJECTEN WINDturbines Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen

2 3 4 5 8 9 10 12

Holwerd Herbayum Holwerd Burdaard Ternaard Hallum RUG Groningen ons aandeel van 12% in opschalingscluster Windpark A7 vervangt sinds 2009 molens 1 en 6 bij Zurich

ZON pv-projecten 1 Informatiecentrum Mar & Klif, Oudemirdum 2200 Watt-piek (20x110Wp) 2 Noordenwind kantoor, Drachten, 600 Watt-piek (3-150Wp) 3 Solarboot Sinne Rinner, t.g.v. Frisian Nuon Solar Challenge 2006 4 Solarboot Sinne Rinner 2 voor FSC-race 2008, ism FMF 5 Steun educatieve opstelling Dockinga College, Dokkum 6 Frisian Solar Challenge 2010 ism. Feenstra’s Installatiebedrijf, Schettens WIEKENWERK juli 2012

Schone energie maken we samen! Nu! De vereniging Collectief Bezit Windmolens Noordenwind is al meer dan 25 jaar de voorloper van Transition Towns, groepen mensen die zelf aan de slag gaat om hun leven duurzamer te maken. Noordenwind heeft met haar 600 leden sinds 1986 twaalf windenergieprojecten gerealiseerd en produceert windstroom voor 1400 huishoudens. Windmolens zijn de meest efficiënte manier om duurzame energie op te wekken. Zij leveren de meeste energie voor het minste geld. Wind is een zeer betrouwbare energiebron, waar de prijsontwikkeling geen invloed op heeft. De wind en de horizon zijn van ons allemaal. Daarom moeten de inwoners mee kunnen doen in windenergieprojecten in hun landschap. Een participatie van 1500-2500 € in een moderne Megawatter is voldoende voor het elektriciteitsverbruik van één huishouding. Voor het realiseren van een project geeft Noordenwind laagdrempelige certificaten uit met een rentevergoeding van 5%. Noordenwind lost elke inleg binnen 10 jaar af. Via Wiekenwerk houdt de vereniging de leden op de hoogte. Lid worden, info? tel. 0512-511713, e-mail: [email protected], www.noordenwind.org

www.noordenwind.org

juli 2012 Postbus AN Drachten

Recommend Documents