Jos Debeij Hoofd stafafdeling Bibliotheekstelsel Koninklijke Bibliotheek
Ontwikkelingen bij de Koninklijke Bibliotheek visie op de toekomst van het (openbaar) Bibliotheekstelsel.
Jos Debeij OCLC Contactdag Utrecht - 15 oktober 2015
• Ontwikkelingen bij de Koninklijke Bibliotheek De Koninklijke Bibliotheek is sinds de invoering van de nieuwe wet voor openbare bibliotheken (WSOB) per 2015 ook verantwoordelijk voor de landelijke digitale infrastructuur en de regie op het openbaar Bibliotheekstelsel. In haar beleidsnota zet de KB in op de kracht van het netwerk. Jos Debeij, hoofd stafafdeling Bibliotheekstelsel van de KB schetst de ontwikkelingen en geeft zijn visie op de toekomst van het Bibliotheekstelsel.
Inhoud 1. Waar de (openbare) bibliotheek van is 2. De bibliotheek van de Toekomst 3. De WSOB en de KB 4. De digitale infrastructuur
Leeszaal Deventer 1918
150
'Vrijheid, welvaart en de ontplooiing van samenleving en individu zijn fundamentele menselijke waarden. Deze kunnen alleen worden gerealiseerd door goed geïnformeerde burgers, die in staat zijn hun democratische rechten uit te oefenen en een actieve rol te spelen in de samenleving. Constructief deelnemen aan het maatschappelijk leven en meewerken aan het vormgeven van de democratie zijn afhankelijk van voldoende opleiding en van vrije en onbeperkte toegang tot kennis, wetenschap, cultuur en informatie. De openbare bibliotheek, de plaatselijke toegangspoort tot kennis, schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen.
http://archive.ifla.org/VII/s8/unesco/dutch.htm
Jaren van groei ‘70, ’75, ’80, 95 • • • • •
Vestigingen Gebruik Collecties Leden Uitleningen Jeugd/school Contributievrijdom
‘9 5
Rapport commissie Cohen
De wereld verandert 1. Kennis wordt steeds belangrijker productiemiddel 1. Lissabon 2. Leven lang leren 3. Formeel – non formeel leren
2. Belang specifieke vaardigheden 1. Geletterdheid als fundament 2. Digitale en informatievaardigheden 3. 21ste eeuwse vaardigheden
3. Digitalisering en personalisering 4. Belang van netwerken en de community 5. Consument heeft minder tijd en verwacht meer beleving 6. Veranderingen in het sociale weefsel van steden en dorpen
De opdracht van de bibliotheek 1. Bijdrage aan de kennissamenleving 1. 2. 3. 4. 5.
Stimuleren van lezen en leesplezier Professionele ondersteuning van het onderwijs Aanpak laaggeletterdheid Adviseren en bieden van ondersteuning bij informatievaardigheden Bijdragen aan kennisontwikkeling en kenniscirculatie
2. Sociaal-culturele rol 1. 2. 3. 4.
De bibliotheek als moderne sociaal-culturele marktplaats Werkplek en leeromgeving Ontmoetingsplek Gemeenschapsbetrokkenheid en actief burgerschap
Kernfuncties
1. 2. 3. 4. 5.
Warenhuis kennis en informatie Centrum ontwikkeling en educatie Inspiratiebron voor lezen en literatuur Encyclopedie voor kunst en cultuur Podium voor ontmoeting en debat
Strategie bibliotheek: Consolideren en uitbouwen 2015
2020 Maatschappelijke bibliotheek
Klassieke bibliotheek Budget Tijd 159
Ambitie ?
De WSOB 2015
Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen
Artikel 4.
• Onafhankelijkheid • Betrouwbaarheid • Toegankelijkheid • Pluriformiteit • Authenticiteit
Publieke waarden
Artikel 5.
Bibliotheekfuncties
1. Ter beschikking stellen van kennis en informatie 2. Bieden van mogelijkheden voor ontwikkeling en educatie 3. Bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur 4. Organiseren van ontmoeting en debat 5. Laten kennis maken met kunst en cultuur
Art. 6 Netwerkverantwoordelijkheid • Minister • Provinciebesturen • Gemeentebesturen • Openbare lichamen Bonaire, St Eustatius, Saba
164
Art. 7
Deelnemers netwerk
• KB – landelijke digitale bibliotheek • Provinciale ondersteuningsinstellingen • Lokale bibliotheken
165
Art. 8
Functioneren netwerk
Deelnemer - Maakt gebruik gezamenlijke catalogus - Is onderdeel interbibliothecair leenverkeer - Collectiebeleid overeenkomstig gezamenlijk collectieplan - Maakt gebruik van
digitale infrastructuur
- Stemt zijn administratie van leden en algemene voorwaarden af op andere leden - Ondersteunt het onderwijs 166
Art. 9
Taken Koninklijke Bibliotheek
• Aansturen netwerk
• Afstemming en coördinatie • Educatie, informatie en reflectie • Vertegenwoordiging en promotie
• In stand houden landelijke digitale bibliotheek • Verzorgen bibliotheekvoorziening ‘Aangepast Lezen’
167
Beleidsplan KB
Over innovatie
Typen van innovatie Type
Beschrijving
Waarom (samen)?
Incrementeel
Product Breakthrough
Stap voor stap verbeteren binnen bestaande processen
Nieuwe technologie of visie toepassen op bestaande processen
Klassieke Klanten behouden Aansluiten op veranderende (uitleen) behoefte Schaalvoordelen BibliotheekKennisdeling versnellen Efficiency Investeringen delen
Voorbeeld
Zelfbedieningsbalies Frontaal presenteren Gezamenlijk collectioneren
Doel
Levenscyclus van een product verlengen Cashcow-strategie
Uitlenen van E-books Winkelconcept
Business model Nieuw verdienmodel ontwikkelen binnen bestaande missie
Maatschappelijke Vinden van nieuwe Bibliotheek organisatievormen Risico’s delen Investeringen delen Boekstart dBos PO Digi - Taalpunt
New venture Compleet nieuw denkmodel
Toegang tot nieuw denken Toegang tot expertise Versnellen van de toekomst ‘BIBLIOTECH LIBRARY’ in San Antonio (de eerste openbare bibliotheek zonder boeken) Kennismakerij Spoorzone Tilburg
Nieuw bestaansrecht ontwikkelen Star-strategie
Levenscyclus producten en diensten
Maatschappelijke Bibliotheek
Klassieke (uitleen) Bibliotheek
Levenscyclus dienstverlening (in netwerkverband)
(Netwerk) dienstverlening
idee
experiment
pilots
Proeftuinen
Netwerk Best practise
Netwerkimplementatie
Marktbenadering
Basis diensten netwerkverband
R&D
Fase 1: R&D
Fase 2: Groei
Fase 3: Volwassenheid 186
Marketing
2015?
Netwerkorganisatie / - exploitatie ingericht Ebooks Digi-Taalhuis
dBoS PO Boekstart
dBoS VO
ILS
Klassieke (uitleen) Bibliotheek
(Netwerk) dienstverlening
idee
experiment
pilots
Proeftuinen
Netwerk Best practise
Netwerkimplementatie
Marktbenadering
Basis diensten netwerkverband
R&D
Fase 1: R&D
Fase 2: Groei
Fase 3: Volwassenheid
2018-2020? Uitbouw 5 kernfuncties Fysiek / digitaal
Alle bibliotheken Dekkend in Nederland Nat digitale bibliotheek Ebooks
Etc etc etc etc
Klassieke (uitleen) Bibliotheek
Ontmoeting en debat
Digi Taalhuis
Leven lang leren Mediawijsheid 0-18
dBoS PO
dBoS VO
Boekstart
idee
experiment
Fase 1: R&D
pilots
Proeftuinen
Netwerk Best practise
Fase 188 2: Groei
Netwerkimplementatie
Marktbenadering
Basis diensten netwerkverband
Fase 3: Volwassenheid
ILS
IAM
DWH
WAAS
NBC+
Lokale/Regionale Infrastructuur
Landelijke Infrastructuur
De Bibliotheek 1 Nationale Digitale Bibliotheek
Producten / diensten
160 Lokale fysieke bibliotheken
Ebooks
Digi Taalhuis
Klassieke (uitleen) Bibliotheek
Producten / diensten dBoS VO
dBoS PO
Boekstart 189
Implementatie Testen Aansluiten / koppelen Bouw
Concept
DWH
NBC+ IAM WAAS
% van de stichtingen aangesloten
Waas ILS
NBC+
Klassieke (uitleen) Bibliotheek
193
Collectie Nederland
Ebooks
Single Sign on
194
OCLC R&D
Consequenties digitale infrastructuur ? 2015
2020 Maatschappelijke bibliotheek
Digitale Infrastructuur
Digitale Infrastructuur
Klassieke bibliotheek Budget Tijd 200
Netwerkpropositie 2016 - 2020: • Van klassieke naar maatschappelijke bibliotheek • Innovatie 5 kernfuncties • Digitale infrastructuur in het bibliotheekstelsel • roadmap 2016 – 2020
Netwerk van bibliotheekvoorzieningen
Samen sterk voor de nieuwe maatschappelijke waarde van de Bibliotheek.
