Jongeren en drankgebruik: het pobleem en de oplossingen • Ronald A.Knibbe; hoogleraar Maastricht University • Drie onderwerpen: – Gevolgen middelengebruik bij jongeren – Aantrekkelijkheid drankgebruik voor jongeren – Preventie: hoe?
Sterfte aan alcoholgebruik in Europa, naar leeftijd 5-14 year
15-29
30-44
Europe A (west/north Europe): Males Females
7.1% 3.5%
26.7% 10.3%
19.3% 8.7%
Europe B (Middle/eastern Europe) Males Females
4.0% 1.3%
23.1% 7.5%
18.5% 7.3%
Alcohol gerelateerde sterfte in Europese landen: aandeel van verschillende diagnose-categorien Cancer Neuro-psychiatric conditions (addiction) Vascular Unintentional injury Intentional injury
14.5% 6.0% 13.1% 35.6% 14.3%
Gevolgen drank- en drugsgebruik (vervolg) • Drankgebruik belangrijkste oorzaak van publieke overlast en agressie in publieke ruimte • Drank- en druggebruik draagt sterk bij aan volharding in onwenselijk gedrag bij kwetsbare groepen (bv. schoolverlaters; getraumatiseerde jongeren; etc.)
Aantrekkelijkheid drankgebruik voor adolescenten
• Drankgebruik markeert in samenleving status van ‘volwassene’ • Door te drinken toont adolescent dat hij ‘geen kind’ meer is
Going out: articulation of new identity or coping with stress? Kenmerken van jongeren (16-17 year) die uitgaan • • • • • • • • • • • • • • •
Intieme relaties
++
Uren betaald werk
+
Heeft beste vriend(in)
+
Aantal vrienden
++
Kan persoonlijk zaken bespreken
++
stress
0
Probleemoplossend vermogen
0
Zelfvertrouwen
0
• • •
+= komt significant vaker voor bij jongeren die naar café gaan - = komt significant minder vaak voor bij jongeren die naar café gaan 0= geen verschil
•
(Source: Engels, Knibbe et al)
Relatie ‘maturatie’-alcohol • Maturatie
drankgebruik
ouders
Gedrags regels in alledaagse en uitgaanssituaties: verschillen
Everyday life
time-out
Individual level
Being responsible; prepared to account for one’s behavior
Being spontaneous; right to forget about responsibilities (Conseq.: euphoria; immediate gratification)
Group level
Specific position; tasks; differentiation
Equality in position/ similarity in behavior/identification with group (conseq.: adjustment to fastest drinker)
Others outside the group
Polite; rule of not being a nuisance for others
Assertion of personal/group right not to be disturbed by others (consequences: verbal/ physical aggression)
Societal level
Dominance of norms for ‘proper behavior
dominance of norms for expressive behavior (conseq.: vandalism)
Aantrekkelijkheid drinksituaties -Laat ‘Heroisch’ gedrag toe -Biedt adolescenten de mogelijkheid een ‘nieuwe’ identiteit uit te proberen -Drankgebruik en drink situaties zijn collectief element in overgang van sociale status van kind naar jong volwassene
Informal control
Self Control
Health behavior
Formal control
3 nieuwe concepten – Zelf-controle: alle factoren binnen een individu die hem/haar tot een bepaald gedrag aanzetten (micro-niveau) – Informele sociale controle: all typen invloeden op een individu die komen van anderen in zijn/haar onmiddelijke omgeving (ouders, vrienden, school, verenigingsleven, enz) (micro- en meso-niveau) – Formele sociale controle: wetten en regels die bepaald gedrag voorschrijven of verbieden en de handhaving van deze regels en wetten (meso- en macro-niveau)
Hoe belangrijk is zelf controle voor drankgebruik adolescent? • ‘Executive brain function’ van adolescent niet volgroeid. onvolledige zelf controle • Meeste drankgebruik jongeren in uitgaanssituaties. “redelijke overwegingen bepalen daar niet het gedrag (time out) • Observatie studies toenen aan dat drankgebruik jongeren begrepen moet worden als aanpassen aan situatie; niet als individuele beslissing • De bij jongeren dominante motieven voor drankgebruik (sociaal en stemmingsverhogend) zijn gericht op optimalisering van drankgebruik niet op beperking van drankgebruik • Interventies gericht op verhogen van zelf controle: niet nauwelijks succesvol
Informele sociale controle *Peers/ leeftijdgenoten: consumptieverhogend *Scholen: ?? *Verenigingsleven: ?? *Ouders: -drinkgedrag ouders: van invloed -regels die ouders stellen: van invloed
Informele sociale controle van ouders • Alcohol specifieke regels belangrijkste wijze waarop ouders invloed kunnen uitoefenen • Ouders versoepelen alcohol specifieke regels bij maturatie van adolescent Is interventie mogelijk om ouders tot sterkere controle drankgebruik adolescenten aan te zetten?
Bevorderen informele sociale controle bij ouders • Interventies gericht op mobiliseren van ouders zijn haalbaar/uitvoerbaar • Interventie heeft als effect: – Verscherpen alcohol specifieke regels – Minder/geen alcohol thuis beschikbaar stellen aan adolescenten Mobiliseren ouders vereist versterken formele sociale controle Combinatie van informele en formele sociale controle leidt tot afname dronkenschap bij jongeren
Formele sociale controle • Literatuur: werkt bijna altijd; (echter voornamelijk studies in Noord Amerika en Scandinavische landen)
• Onderzoek in nederland: – versterkte handhaving leeftijdsgrenzen: minder dronkenschap bij adolescenten – Ondersteund ouders in beperken drankgebruik van hun kinderen.
Hoe moeilijk, makkelijk bevorderen van informele en formele sociale controle? • Moeilijk omdat: – Integraal bleid –niet alleen gericht op ‘verslaving’nodig is – Vereist overheid die regie neemt en bereid is tot sancties – Vereist mobiliseren van ouders tegen weerstanden in bij ouders – Vereist medewerking van scholen, verenigingen tegen onverschilligheid van scholen/verenigingen in – Vereist investeren in en optimalisering van handhaving
Bevorderende factoren • Bij ouders groeiend besef dat ze verantwoording voor drankgebruik van ‘hun’ adolescent moeten nemen • Bij scholen, verenigingsleven: ? • Bij gemeente: groeiend besef van hun verantwoordelijkheid als regisseur/controleur preventiebeleid? • Voordelen handhaven voor verstrekkers: – minder overlast veroorzakende jongeren rond winkel centrum
• -minder concurrentie vervalsing tussen verstrekkers
