Jong en oud. Vakblad over arbeidsomstandigheden

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:29

Pagina 1

Jaargang 19

nummer 4

december 2009

Vakblad over arbeidsomstandigheden

Jong en oud EU-OSHA: naleving RI&E-verplichting moet beter Deskundig toezicht vereist bij opbouw en gebruik steigers Is afgeschermd werken gezond en veilig?

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:29

Pagina 2

Inhoud

‘Als ondernemer is het niet gemakkelijk om het hoofd boven water te houden’ RONDJE STAD IN VENLO

Jong en oud

8

+ 16

De bouwnijverheid is door de crisis flink geraakt. Vakmensen zijn minder gewild dan voorheen. Toch zijn zij, wanneer de orderportefeuilles weer vollopen, weer hard nodig. Het aantrekken van nieuwe mensen én het behoud van het huidige personeel zijn hierbij de belangrijkste pijlers. Voor voeger Peter Kluft gaat dit allemaal niet meer op; bij het ter perse gaan van dit blad is hij net een week met pensioen. Staat voor jongens als hij altijd een verse, jonge kracht klaar? Het zou wel moeten. Dat realiseren partijen in de schilderen onderhoudsbranche zich maar al te goed. Om het werk aantrekkelijk te maken, proberen zij met de campagne Knap Werk! hun branche een professioneler gezicht te geven.

Veilig werken op steigers STEL EEN TOEZICHTHOUDER AAN

15

Arbocatalogi ZE KOMEN ER AAN…

20

Bedrijven in de prijzen GEZOND EN VEILIG WERKEN BELOOND

22

Nieuw A-blad GEZOND EN VEILIG HET HELLENDE DAK OP

28

Afschermen van winterwerk DE ARBORISICO’S IN KAART

Rubrieken

Lees de artikelen op de pagina’s 8-9 en 16-17.

10

18

PAGINA 24

RI&E-verplichting NALEVING LAAT TE WENSEN OVER

4 6 8 24

BLIKVANGERS KORT OPEN DEUR

30 31 31

BOEKEN VERZUIMCIJFERS SERVICE

RONDJE STAD

ARB 2244

Vakblad over arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid. Arbouw Journaal verschijnt vier keer per jaar in controlled circulation voor werkgevers in de bouwnijverheid, arbodiensten en kaderleden van FNV Bouw, CNV Hout en Bouw en Het Zwarte Corps. Oplage: ongeveer 25.000 exemplaren.

Tekst en eindredactie Dennis Derksen Redactiecommissie Cor van Duivenbooden, arts mr. drs. Jan Golsteijn Edmondt Wijk ir. Mario Witlox Arbouw algemeen Postbus 213 3840 AE Harderwijk Telefoon: 0341-466200 Fax: 0341-466211 internet: www.arbouw.nl e-mail: [email protected]

[2]

Arbouw Journaal – december 2009

Foto cover Ton Borsboom Redactieadres Arbouw Redactie Arbouw Journaal Postbus 213 3840 AE Harderwijk Telefoon: 0341-466291 Fax: 0341-466211 e-mail: [email protected] Arbouw Infolijn Telefoon: 0341-466222 (bereikbaar van ma t/m vrij van 9-17 uur) Productie Drukkerij Zuidam & Zonen B.V. Overname van de gehele of gedeeltelijke inhoud van Arbouw Journaal is toegestaan, mits met bronvermelding. Hoewel aan de inhoud van deze publicatie de uiterste zorg is besteed, kunnen er onjuistheden en/ of onvolledigheden in voorkomen. Arbouw aanvaardt daarvoor geen verantwoordelijkheid. Artikelen die onder naam zijn geschreven, bevatten niet noodzakelijkerwijs de mening van Arbouw.

Adreswijziging doorgeven? Op het adreslabel staat behalve uw (oude) adres een code; ARB, CDS, A&O, FNV of CNV. Uw wijziging kunt u doorgeven door het telefoonnummer te bellen dat correspondeert met deze code. ARB: 0341-466200 CNV: 030-6597711 FNV: 0348-575600 NAT: 030-2142485 A&O: 070-3366240 Code CDS: schriftelijk aan Cordares, afd. Basis Registratie Werkgevers, Postbus 637, 1000 EE Amsterdam. Het label weggegooid? Het kan zijn dat u het label uit de plastic seal van het blad niet meer heeft. In de meeste gevallen is dan uw CAO bepalend. Valt uw bedrijf onder de CAO voor de Bouwnijverheid, geldt de code CDS. Valt u of uw bedrijf onder de CAO voor de Afbouw, geldt de code A&O. Valt u of uw bedrijf onder de CAO voor het Natuursteenbedrijf, geldt de code NAT. Voor kaderleden van FNV en CNV gelden de gelijknamige codes. Voor relaties van Arbouw geldt de code ARB. Volg na het bepalen van de code de bovenstaande instructies voor het doorgeven van de wijziging.

FOTO TON BORSBOOM

journaal

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:29

Pagina 3

Damwand

FOTO: TON BORSBOOM

Op het voormalig Scheldewerkterrein aan de Houtkade in Vlissingen brengen medewerkers van Van den Biggelaar Aannemingsbedrijf stalen damwanden aan rondom het zogenoemde Perrydok. Het zijn de voorbereidende werkzaamheden van het project Scheldekwartier, waarbij het verlaten haventerrein tot woonwijk wordt omgebouwd. De typisch maritieme sfeer moet er terugkeren. Daarom zal het oudste droogdok van Nederland volledig worden gerestaureerd. Nadat het in de jaren zeventig volledig met zand is vol volgestort, wordt het nu met ruim twintig meter lange wanden ingekapseld om het droog te kunnen pompen.


[ 3]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 4

BLIKVANGERS O K TO B E R - N OV E M B E R

Langs de nieuwe toegangsweg naar knooppunt Hooggelegen bij Utrecht verrijst het kantoorcomplex Creative Valley. Het in opdracht van NIC Commercieel Vastgoed door MONK+ Van Dam Architecten ontworpen gebouw krijgt op de begane grond een parkeergarage die met grond wordt gecamoufleerd. Veel kantoren lijken daarom op een terp gebouwd, waardoor het terrein een groen karakter krijgt.

Bij knooppunt Hooggelegen langs de snelweg A2 worden door bouwcombinatie Trajectum Novum grondwallen aangelegd. De metershoge muren worden opgebouwd uit Geogrid (stalen korven en lavasteen). Het geheel heeft een decoratieve en geluidsbeschermende functie. De ombouw van de huidige 2 x 3 baansweg naar 2 x 5 gebeurt in opdracht van Rijkswaterstaat en in samenwerking met de gemeente Utrecht. [4]


A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 5

FOTOGRAFIE: TON BORSBOOM

Ten zuiden van Harderwijk is in opdracht van Heijmans Beton- en Waterbouw een 51 meter lange, door Groot Lemmer gebouwde houten brug op zijn plaats getild. De door Zwarts en Jansma Architecten ontworpen brug voor fietsers en voetgangers is een belangrijke schakel voor de noord-zuid verbinding tussen Flevoland en de Veluwe. Het bouwwerk bestaat uit een middenoverspanning van 28 meter en twee aanbruggen van 11,5 meter. De 140 ton zware brug is opgebouwd uit ongeveer 100 kubieke meter Azobé hout voorzien van een FSC-certificaat.

In de Rotterdamse wijk Nesselande werken medewerkers van bouwcombinatie Newport op grote hoogte aan Miami Plaza, één van de drie woontorens van Centrumplan Newport. Het project bestaat uit woontorens, appartementencomplexen en een 10.000 vierkante meter groot winkelcentrum. Vanuit de woontorens hebben de toekomstige bewoners uitzicht over de Zevenhuizerplas en het daarbij aangelegde strand. (Valbeveiliging niet overal in orde.) Arbouw Journaal – december 2009

[ 5]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 6

Kort FOTO: ARBOUW

Controleer de toegankelijkheid Met de Checklist persoonsbegaanbaarheid in de afbouw- en onderhoudsbranche kunnen glaszetters en schilders snel de toegankelijkheid tot een gebouw en de beloopbaarheid beoordelen. Belangrijke aspecten als de aanwezigheid van steigers, de instaphoogte, de verlichting en de kwaliteit van ladders en trappen komen aan de orde. De checklijst is een coproductie van FNV Bouw, CNV Hout en Bouw, Fosag en Arbouw. De lijst is door zijn beknoptheid en eenvoud zélf in elk geval bijzonder toegankelijk. Er hoeven maar tien vragen te worden beantwoord. Hieruit vloeit een score voort die inzicht geeft in de noodzaak van aanvullende maatregelen.

Bestellen kan via Arbouw (zie pagina 31 van dit blad voor bestelwijzen).

Arbouw introduceert Arbouw TV Beelden zeggen meer dan woorden. Daarom Arbouw TV (www.arbouw.tv); een reeks korte films over gezond en veilig werken. In de eerste editie van Arbouw TV wordt antwoord gegeven op de vraag: wanneer mag je een ladder nu wel of niet gebruiken? En als een ladder mag, wat is dan de maximale stahoogte, statijd, krachtinspanning en reikwijdte? Een verslaggever steekt op de bouwplaats zijn licht hierover op. De filmpjes van Arbouw zijn een gemakkelijke manier om in korte tijd van de belangrijkste arboregels over een bepaald onderwerp kennis te nemen.

Beschermengeltje pauzeert ook wel eens Stichting Consument en Veiligheid introduceert Alerta, de beschermengel van werkend Nederland. In de nieuwe campagne van de stichting wordt de aandacht gevraagd voor het werken op hoogte, werken met machines en met heftrucks. Ze onderschrijft dat de arbomaatregelen wel worden genomen, maar een gedragsverandering toch nog steeds nodig is. Stichting Consument en Veiligheid deed onderzoek naar de voornaamste oorzaken van onveilig gedrag en hoe dit verbeterd kan worden. De beschermengel Alerta moet duidelijk maken dat werknemers altijd alert moeten zijn, omdat zij er natuurlijk niet 24 uur per dag is. Door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt een gratis informatiepakket ter beschikking gesteld via www.veiligheid.nl/alerta

[6]


A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 7

FOTO: ARBOUW

Europeaan ziet in crisis gevaar voor de arbeidsomstandigheden

Zes op de tien Europeanen vrezen dat de economische crisis negatieve gevolgen heeft voor de arbeidsomstandigheden. Dat blijkt uit een opiniepeiling van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het werk (EU-OSHA). De ondervraagden zijn bang dat de verbeteringen die ze de afgelopen vijf jaar hebben gezien teniet worden gedaan. Een meerderheid van de respondenten (75%) in de verschillende lidstaten denkt dat een slechte gezondheid vaak, tenminste voor een deel, wordt veroorzaakt door het werk dat mensen hebben. Jukka Takala, directeur van EU-OSHA, wil de bedrijven aansporen toch in de gezondheid van het personeel te investeren. ‘De financiële crisis kan organisaties ertoe verleiden het belang van veiligheid en gezondheid op het werk te negeren of te minimaliseren. (…) De uitdaging van het agentschap is om hen ervan te overtuigen dat het geen zin heeft om op de korte termijn kosten te besparen, als dat op de lange termijn tot problemen leidt. Want hoe gezonder de werkplek, hoe hoger de productiviteit.’ Wanneer wordt gevraagd naar de doorslaggevende factoren bij het kiezen van een nieuwe baan, vinden de burgers van de Europese Unie de baanzekerheid en de hoogte van het salaris belangrijker dan de veiligheids- en gezondheidsaspecten van het werk. In de peiling kwamen deze op de derde plaats, nog vóór de werktijden. 57% van de respondenten vindt dat de veiligheid en de gezondheid op hun werk de afgelopen vijf jaar zijn verbeterd. Meer informatie: www.arboineuropa.nl

FNV blij met heldere uitspraak in burnout-zaak Werkgevers kunnen de risico’s van een burnout niet zomaar afwentelen op een werknemer. Integendeel, zij dienen een deugdelijk arbobeleid te hebben dat erop is gericht dit juist te voorkomen. Dat is de strekking van een uitspraak van het gerechtshof in Den Bosch in een zaak die FNV Bureau Beroepsziekten (BBZ) namens een werknemer heeft aangespannen. Deze was door stelselmatige overbelasting volledig arbeidsongeschikt geraakt. BBZ-directeur Marian Schaapman noemt het een belangrijke uitspraak.‘Niet eerder was de rechter zo duidelijk in zijn oordeel. De uitspraak bevestigt het belang van preventief beleid. Werkgevers kunnen zaken niet op hun beloop laten.’ Govert Jan Knotter, de advocaat die namens Bureau Beroepsziekten de zaak behandelde: ‘Van belang is dat het Hof benadrukt dat een werkgever de arbeidsomstandigheden van de werknemer behoort te kennen. En dat hij actief beleid moet voeren om te voorkomen dat de werknemer wordt overbelast. De werkgever moet niet pas hoeven ingrijpen nadat deze klachten meldt. In veel gevallen is het dan immers te laat.’ De cliënt van FNV Bureau Beroepziekten was werkzaam bij een accountantskantoor. Bijna 25 jaar lang maakte hij grote delen van het jaar weken van zestig uur met soms uitschieters van tachtig uur. In 2001 meldde de man zich bij Bureau Beroepsziekten dat de zaak bij de kantonrechter aanhangig maakte.

Arbouw Arbouw Journaal Journaal – december – oktober 2009 2008

[ 7]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 8

Open deur

FOTO: ARBOUW

Peter Kluft, Theo en Marco Koedooder Peter Kluft (62) heeft bijna een halve eeuw gewerkt als voeger bij Koedooder BV uit Blokker. Honkvaster kan niet. Maar aan alles komt een einde. Op 1 december ging hij met vervroegd pensioen. Een aderlating voor het bedrijf, maar het is hem gegund, zeggen vader Peter Kluft (midden) met zijn werkgever Marco Koedooder en oud-werkgever Theo Koedooder.

Peter Veertien jaar was ik toen ik de bouw in ging, bij voegbedrijf Gerrit Hoogland. De leerplicht bestond toen nog niet. Theo In die jaren zijn we eerst collega’s geweest, weet je nog? Op een gegeven moment heb ik het bedrijf kunnen overnemen. Acht jaar terug heb ik het weer aan Marco overgedaan. Ik vond het moeilijk om het bedrijf los te laten, maar ik zie dat hij het goed oppakt. Peter Het bedrijf is in al die jaren flink gegroeid. Soms loop ik hier in het pand rond en denk ik sjonge, jonge, dat moet toch allemaal maar worden betaald. Vandaag de dag is het ook een stuk beter gesteld met de arbeidsomstandigheden. Vroeger liep je maar te sjouwen. Je had ook geen goede kleding, zoals nu. Marco Ik denk dat de introductie van de speciemolen nog de grootste vooruitgang is geweest. Vroeger gebeurde het mengen volledig met de hand. Het was een zware klus. Je moet daar nu niet meer aan denken. [8]


en zoon Koedooder.

Theo We hebben eens een project gedaan met duizend woningen. Duizend! Een paar jongens waren toen de hele dag handmatig de specie aan het maken. Het mag een wonder heten dat die ruggen heel zijn gebleven. Peter Dat mengen gebeurde trouwens op één plek. Je was met de kruiwagen met specie wel een kwartier naar je werkplek

keet, waar pas in de loop van de ochtend een gaskacheltje brandde. Je had het zwaar, maar iederéén had het zwaar. Je maakte lange dagen en zelfs op zaterdag werken was toen nog verplicht. Na het werk ging je ook nog wel eens naar een andere bouw om wat bij te verdienen. Nu worden de jongens met busjes opgehaald. De steiger wordt voor ons opgebouwd en het sloopwerk is gedaan als wij aankomen. Terugkij-

‘We hebben nog de tijd meegemaakt dat ze van het ene bedrijf naar het andere liepen. Voor een tientje meer! Ik heb dat nooit gedaan.’ onderweg! Niet dat het je wat deed, hoor. Als jongeling pakte je alles aan. Het was een heel andere tijd.Vroeger reden we naar ons werk op brommers, helemaal naar Heerhugowaard of Schagen. Je kwam ijskoud aan in een koude, stoffige cement-

kend, vraag ik me wel eens af hoe ik het vol heb kunnen houden. Theo Je moet het geluk ook mee hebben. Jij hebt gewoon de mazzel dat je nooit ziek bent geweest. Ik trouwens ook niet. Wij

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 9

‘Ik heb wel eens medelijden met de jongens die overal pijntjes hebben. Ik moet er niet aan denken dat ik elk ochtend wakker word met pijn in de rug, of de schouders.’

West-Friezen zijn harde werkers en hebben een mentaliteit van aanpakken. Peter Wat zwaar is, is voor iedereen weer anders. Ik heb wel eens medelijden met de jongens die overal pijntjes hebben. Ik moet er niet aan denken dat ik elk ochtend wakker word met pijn in de rug, of de schouders. Zelf voel ik me nog fit, dus het werk gaat mij relatief gemakkelijk af. Al zou ik nog wat jaartjes moeten doorwerken, zou dat niet eens zo’n groot probleem zijn. Het is ook een uitkomst geweest dat ik op mijn 55ste een dag minder kon gaan werken. Marco De werknemers met klachten moet je als bedrijf zo veel mogelijk ontzien. Soms heel rigoureus. Zo is er in het verleden een werkplek gecreëerd in het magazijn. Een andere medewerker heeft de huishoudelijke dienst overgenomen. De alternatieven zijn schaars bij ons, dat wel. Bovendien is niet iedereen geschikt om de stap naar kantoor te maken. Sommige jongens hebben alleen lagere school gedaan. Ze zouden op kantoor met de ziel onder de arm rond lopen, want het zijn echte buitenmensen. Daarom wordt er ook naar aanpassingen op het werk gekeken.We verwachten bovendien dat de medewerkers bewust omgaan met het werk. Theo Het buiten willen zijn is heel herkenbaar. Ik ben zelf ook zo. Toen het bedrijf wat groter werd, kwam ik ineens bij veel aannemers. Als ik daar weg reed, dacht ik wel eens: je zal maar de hele dag op dat kantoor moeten zitten. Ik wilde buiten zijn, de bouw op. Marco Er zitten eigenlijk twee kanten aan het aanbieden van ander werk. Ik wil dat de mensen zich bewust zijn dat verzuim veel geld kost. Daarom proberen wij ook zo snel mogelijk aangepast werk te vinden. Door mensen dit werk te laten doen, is de stap terug in het eigen werk vaak makkelijker en sneller te maken. Peter Een terechte aanpak, denk ik. Er zijn in het verleden nog wel eens jongens geweest die ziek thuis zaten, maar in het weekend lekker bijbeunden. En op maandag waren ze er niet. Dan liepen ze ineens weer krom van de pijn. Marco Het is niet altijd te controleren. En je kunt iemand er pas op aanspreken als je

honderd procent zeker bent. Je moet zorgvuldig met de mensen omgaan, toch? Dat is dus de andere kant van het verhaal. Het bedrijf heeft een belangrijke zorgplicht. Het sociale aspect speelt een grote rol. We verwachten daarvoor terug dat de mensen zich inzetten en de productie leveren. Theo In het geval van Peter gaat dat zelfs nog een stapje verder. We kennen elkaar door en door. Dan doe je graag een stapje extra voor elkaar. Peter We waren vroeger buren. Theo’s broer was een kameraad van me. Marco ken ik al vanaf dat hij in de wieg lag. Dan heb je gewoon een nauwe band. We hebben nog de tijd meegemaakt dat ze van het ene bedrijf naar het andere liepen.Voor een tientje meer! Ik heb dat nooit gedaan. Ik ben een familieman. Ik heb graag de oude vertrouwde mensen om mij heen. Marco Twee jaar geleden bestond het bedrijf 45 jaar en zat Peter er dus ook 45 jaar bij. Tijd voor een feestje, dachten we. Peter Ha, dat was wat! Ik zat ’s ochtends op mijn maatje te wachten, die maar niet kwam. En opeens stonden er allemaal jongens van de oude garde met brommers op het pad. Kreeg ik een hele dag aangeboden! Mijn vrouw wist overal van. Ze had nog gezegd: wacht nou maar even met bellen, die jongen komt zo. Dat vond ik al een beetje vreemd, want zoiets had ze nog nooit gezegd. Ze weet dat ik een man ben van de tijd.

Marco Het was een mooie dag toch? Peter Schitterend was het! We zijn die dag op de brommer allerlei werken afgeweest, net als vroeger. En precies op 1 mei, de Dag van de Arbeid. Op die dag is Theo voor zichzelf begonnen. Op 1 mei 1963 om precies te zijn. Zo’n datum blijft je voor altijd bij. Marco Wat een loopbaan eigenlijk, als je er over nadenkt. Heb je eigenlijk wel eens uitgerekend hoeveel meters je in je carrière hebt gemaakt? Peter Een paar schilders vroegen dat laatst ook al toen ze hoorden hoe lang ik in de bouw zat. Een van hen had een rekenmachientje bij zich en ging het uitrekenen. Hoe was het ook alweer? Zo’n 35 vierkante meter per dag. Enneh… Marco …keer 240 werkdagen en 48 jaar. Even de calculator erbij. Kijk, dan kom je op 403.200 vierkante meter. Keer 16, dan heb je 6.451.200 strekkende meters lintvoeg. En dat weer delen door duizend. Dat is ruim zesduizend kilometer! Peter Misschien komen daar in de toekomst nog wel wat meters bij. Als ik maar wat om handen heb. Ik ben geen man om stil te zitten. Als het in het voorjaar begint de kriebelen, wil ik misschien weer mee naar de bouwplaats. Ik beloof je, er zullen nog verschillende voegers zijn die ik er uitsmeer. Of denken jullie soms van niet? I

Het werk van de voeger Voegen is niet zonder risico’s voor de gezondheid en veiligheid. De voeger heeft door zijn werk onder andere kans op aandoeningen van de spieren en het skeletstelsel. Verder bestaat de kans op gehoorschade. Hand-armtrillingen kunnen schade berokkenen aan gewrichten en vingers en contact met de mortel kan huidaandoeningen veroorzaken. Doordat er sprake is van kwartsstof kunnen stoflongen, silicose en longkanker voorkomen. De voeger kan gewond raken door vallen, werken met aangedreven gereedschap of elektrocutie. Meer informatie vindt u op www.arbouw.nl bij Beroepen & risico’s. Maatregelen zijn er overigens voldoende om gezond en veilig te voegen. Hulpmiddelen, zoals een trap, verhoging, steiger, -takel, -consoles, hefsteiger of hoogwerker maken het werk gemakkelijker en lichter. Apparatuur voorzien van geluiddemping en het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen voorkomen gehoorschade. Stofafzuiging en ademhalingsbescherming voorkomen schade aan de longen. Op de website van Arbouw vindt u bij Beroep & risico’s ook uitgebreide informatie over de maatregelen voor een gezonde en veilige aanpak van het werk.


[ 9]

FOTO: TON BORSBOOM

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 10

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 11

‘Houd goed toezicht op steigers’ De Arbowet verplicht bedrijven toezicht te houden op de gezondheid en veiligheid op de werkplek. Dat geldt dus ook voor de steigers waarop bouwvakkers aan het werk gaan. ‘Laat de toezichthouder iemand zijn die niet de druk voelt die uitvoerende mensen vaak wel voelen’, zegt Emile Bakkum van Bouwradius. ‘Dat kan er immers toe leiden dat de mensen doorwerken op een steiger die niet veilig is.’

Valgevaar is en blijft een groot risico in de bouw. Hoewel het aantal calamiteiten met de jaren duidelijk is gedaald, zijn er helaas nog steeds ongevallen met dodelijke afloop te betreuren. Ook al is de kans op een val kleiner dan vroeger, de gevolgen kunnen nog altijd desastreus zijn. Een veel voorkomende ongevaloorzaak bij steigers is het weghalen van de randbeveiliging voor bijvoorbeeld het transport van materialen. De noodzakelijke beveiliging wordt in sommige gevallen niet hersteld. Ook wordt soms de maximale last op de vloer overschreden, of blijven de luiken open staan. Rolsteigers worden niet goed opgebouwd of verankerd. Dat komt ook voor bij vaste steigers. Omdat zelfs de goed opgeleverde steiger gedurende het bouwproces niet altijd veilig blijft, is goed toezicht noodzakelijk. Dat moet (volgens het Arbobesluit art. 7.34 ) gebeuren door een ‘ter zake kundige persoon’ die de steiger regelmatig controleert op de veiligheid van de constructie. Dit moet in elk geval voor de ingebruikname en na elke wijziging gebeuren. Hij of zij werkt onder de verantwoordelijkheid van het bedrijf dat de steiger gebruikt. Dit kunnen ook meerdere bedrijven zijn. ‘De toezichthouder zou natuurlijk de uitvoerder kunnen zijn, of de assistent-uitvoerder,

‘De toezichthouder moet nauw betrokken worden bij de voorbereidingen’ omdat zij doorgaans dicht op het werk zitten’, zegt Emile Bakkum van Bouwradius Training en Advies. ‘Maar de uitvoerders hebben het meestal heel erg druk. Dus zou het ook een voorman kunnen zijn. De toezichthouder moet in elk geval boven de partijen staan en niet de druk voelen die de uitvoerende mensen vaak wel voelen. Dat kan er immers toe leiden dat de mensen doorwerken op een steiger die niet veilig is.’ Ook moet de toezichthouder nauw worden betrokken bij de voorbereidingen, stelt Bakkum. ‘De man of vrouw moet van a tot

z meedenken, van de inkoop tot het demonteren van de laatste steigerpijp. De toezichthouder zou ook een belangrijke rol moeten spelen bij de keuze voor de steigerbouwer. Verloopt het contact niet naar tevredenheid, dan is het vaak niet de werkvoorbereider, maar de toezichthouder die hier een duidelijk oordeel over heeft.’ Bakkum, voormalig manager bij Rojo Steigerbouw, verzorgt voor Bouwradius de cursus Toezichthouder Steigers. Bij Bouwopleidingen Zuid in Nuth (Limburg) zet hij een groep van twintig aankomend toezichthouders op scherp. Met de bekende foto’s en filmpjes hoe het niét moet, soms treurig en hilarisch tegelijk.

A-bladen Voor de bedrijven zijn er diverse handvatten om voor goede arbeidsomstandigheden te zorgen. Er is de Richtlijn Steigers, een uitgave van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingsbedrijven in samenwerking met Bouwend Nederland. Daarnaast zijn er de A-bladen van Arbouw: Steigerbouw en vanaf medio 2010 Veilig Steigergebruik. Deze behandelen de veiligheid en gezondheid van zowel de steigerbouwer als de gebruikers van de steiger, zoals de metselaars en opperlieden in de bouw. Het A-blad Steigerbouw kan worden gedownload van www.arbouw.nl (bij de werkgeversingang, onderdeel Brochures). De Richtlijn Steigers is verkrijgbaar via www.richtlijnsteigers.nl.

Wat zegt de wet? Een door de werkgever en/of opdrachtgever aangewezen deskundig persoon dient toezicht te houden bij de montage en demontage van de steiger. Verder dient hij of zij de steiger(s) te controleren voor de ingebruikname en periodiek na te gaan of de steiger nog veilig is (bijvoorbeeld als er wijzigingen zijn aangebracht of bij uitzonderlijke weersomstandigheden). Als een extern bedrijf de steiger heeft gebouwd, zal het deze aan zijn opdrachtgever opleveren. Bij voorkeur is dat aan iemand die over de deskundigheid beschikt om deze goed te kunnen beoordelen.

Onvoldoende toezicht vergroot de kans dat zich op en rond steigers onveilige situaties voordoen. Arbouw Journaal – december 2009

[ 11 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 12

‘Als het gaat om valgevaar moet je er kort op zitten’

Zie ook: www.werkveiligophoogte.nl

FOTO: TON BORSBOOM

Onderschatte gevaren Bij aannemersbedrijf Winkens uit Brunssum zal mede-eigenaar Erik Winkens zelf de rol van toezichthouder gaan vervullen. ‘Voorheen verzorgden onze voorlieden het toezicht’, vertelt hij na afloop van de cursus. ‘Maar we houden het liever in eigen hand. Het bewustzijn onder de mensen neemt toe, maar toch worden de gevaren nog wel eens onderschat. We vinden het daarom belangrijk dat er ook vanuit de leiding voldoende aandacht is voor de deugdelijkheid van de steigers.’ Toezicht houden op de arbeidsomstandigheden is het bedrijf ook gewoon verplicht, erkent Winkens. ‘Natuurlijk heb je als bedrijf verantwoordelijkheid. Mocht er iets gebeuren, moet je kunnen aantonen dat je er alles aan hebt gedaan om het voorval te voorkomen. We laten het liever niet zover komen, vooral omdat we onze mensen voor welk ongeluk dan ook willen behoeden. Zeker als het gaat om valgevaar moet je er kort op zitten. De gevolgen van een val kunnen zeer groot zijn.’

het grote scherm achter zich heeft laten verschijnen, doen vermoeden dat het niet best is gesteld met de veiligheid op de bouwplaatsen. Toch is hij positief over het huidige veiligheidsniveau. De beelden van omgevallen steigers, struikelende bouwvakkers en zelfs een heier die letterlijk tot aan zijn helm in de modder wegzakt, vormen de uitzondering op de regel. ‘In mijn vier jaar in de steigerbouw heb ik geen enkel ernstig ongeval meegemaakt. Op een overbelaste steiger na, die ineens instortte. Zoiets zet je trouwens wel aan het denken. Met steigers moet je niet lichtzinnig omgaan. Het is gewoon goed om altijd op de veiligheid te letten.’ I

FOTO: TON BORSBOOM

Maar vooral met harde feiten over de do’s en don’ts van de bouw en het gebruik van vaste steigers en rolsteigers. Zo komen zaken als de draagkracht van de ondergrond, de kwaliteit van de koppelingen, de eisen aan steigervloeren en wat te doen met beschadigde onderdelen aan de orde. Hoewel Bakkum zelf zegt ‘geen aandelen in de publicatie te hebben’, valt de term Richtlijn Steigers regelmatig. ‘Dit is dan ook een belangrijk document. Werk er mee.’

Positief over veiligheidsniveau De foto’s en filmpjes van ‘foute situaties’ die Bakkum met zijn vinger aan het toetsenbord op

Valgevaar tijdens steigers bouwen Steigerbouwers hebben te maken met allerlei risico’s. Diverse oorzaken kunnen de aanleiding zijn voor een ongeval, zoals onvoldoende beveiligde, verankerde of slecht geconstrueerde steigers, het instorten van steigers en het laten vallen van materialen. De steigerbouwer kan ook zelf van de steiger vallen; veiligheidsgordels worden vaak niet gebruikt. Het vallen van hoogten van meer dan 2,5 meter is een belangrijke oorzaak van ongevallen en ziekteverzuim onder steigerbouwers. Het verzuim wegens een ongeval is 13%. Letsel kan voorkomen als gevolg van onder andere struikelen, uitglijden, verstappen, stoten, bekneld raken, vertillen en verdraaien. Maatregelen voor de werkgever - Maak een montageplan waarin staat dat zo veel mogelijk vanaf een gesloten vloer wordt gewerkt. - Laat leuningen, hekwerken en kantplanken direct na de vloeren aanbrengen. Houd hier al bij de levering rekening mee. Hetzelfde geldt voor de ladder- en trapopgangen.

[ 12 ]


- Laat bij demontage in de omgekeerde volgorde werken. - Verstrek veiligheidsgordels voor het werken op plaatsen waar onvoldoende afscherming is. - Beschrijf in het montageplan dat een vlakke, draagkrachtige ondergrond nodig is. Is deze er niet, breng dan voldoende ondersteuning aan. - Laat schoren en verankeringen gelijk opbrengen met de rest van de steiger. - Voorkom dat tijdens de montage de steiger voor het opslaan van materiaal wordt gebruikt. - Zorg voor voldoende verlichting. - Zorg dat de elektrische veiligheid in orde is. - Tref maatregelen voor het werken bij harde wind of als er sneeuw of ijzel op de steigerdelen ligt; doe dit in overleg met de steigerbouwers. - Om onveilige situaties zo veel mogelijk te beperken, zijn een goede opleiding van het personeel en goede werkvoorschriften verplicht.

25-11-2009

15:30

Pagina 13

FOTO: TON BORSBOOM

A270-Arbouw-04

Onveilige steiger. Onder andere de tweede (dubbele) leuning en de kantplank ontbreken.

‘Veilig werken is een vak’ Bij controles op steigers in het voorjaar constateerde de arbeidsinspectie een groot aantal tekortkomingen. Dat

Een goedgevulde zaal tijdens de SGA Vakdagen in Gorinchem bewijst dat het onderwerp valgevaar leeft. Maar ondanks dit heuglijke feit gaat er in de praktijk nog veel mis. De bijeenkomst Veilig werken op hoogte, door FOSAG georganiseerd, is letterlijk bedoeld om werkgevers nog eens goed over de regels te informeren.

moet beter, professioneler. ‘Veilig werken is een vak’, zegt Ruud Jongbloed van de VSB.

De bedrijven hebben op het punt van het valgevaar op steigers te maken met het Arbobesluit artikel 3.16, 7.23B en 7.34 en de Beleidsregel 3.16. Voor het valgevaar moet aandacht zijn in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Op basis van de RI&E moet de werkgever passende maatregelen nemen, instructie aan zijn werknemers geven en toezicht houden.

Ook al zijn de regels duidelijk, er blijkt toch nog genoeg aanleiding voor fouten. ‘Mensen denken: het is zo gemakkelijk. Maar dat is het niet’, zegt Carin Benders van de arbeidsinspectie, wijzend op het grote aantal valongevallen in de bouw. Het aantal (248 in 2008) ligt volgens haar in werkelijkheid nog hoger omdat niet alle ongevallen bij de arbeidsinspectie worden gemeld. De inspecties op bouwplaatsen bieden een nauwkeuriger beeld van de veiligheid. In het voorjaar werd op kleine bouwlocaties gecontroleerd, specifiek op rolsteigers. In meer dan de helft van de gevallen waren de gebruikte rolsteigers niet veilig.Vaak bleken deze niet goed opgebouwd. Ruim tweeArbouw Journaal – december 2009

[ 13 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 14

honderd keer legden de inspecteurs het werk stil. Gedrag het probleem Ruud Jongbloed van de Vereniging van steiger-, hoogwerk- en betonbekistingsbedrijven (VSB) haalt nog maar eens een beproefde slogan aan. Vakmanschap is meesterschap. En daar hoort veilig werken ook bij. ‘Het is eigenlijk gek dat we een inspectiedienst nodig hebben om veilig te werken’, zegt hij wat chargerend.Want ook Jongbloed weet dat er veel bedrijven zijn die wél veilig werken.

‘Het is eigenlijk gek dat we een inspectiedienst nodig hebben om veilig te werken’ Op de plekken waar het mis gaat, is vaak niet de kennis het probleem, maar het gedrag. ‘Veilig werken wordt voor tachtig, zo niet voor honderd procent bepaald door het gedrag’, aldus Jongbloed.‘Men is loyaal aan de werkgever en doet dus snel even iets. Of werknemers gaan er onterecht vanuit dat de situatie veilig is. De situatie wordt ook nog wel eens verkeerd ingeschat.’

Slechts 83 inspecteurs De arbeidsinspectie controleert momenteel opnieuw op de deugdelijkheid van steigers. Bij een geconstateerde overtreding wordt het betreffende bedrijf in de jaren daarna vaker op een bezoek getrakteerd. ‘Als je er als bedrijf een zooitje van maakt, komen we zelfs elk jaar langs’, zegt Benders. ‘Is alles in orde, dan zie je ons de komende tien, twaalf jaar niet. We hebben voor de hele bouwnijverheid maar 83 inspecteurs, dus ga maar na.’ I

Speciaal voor gebruikers van rolsteigers heeft de VSB een flyer uitgegeven. Deze is samengesteld op basis van de stand van de techniek en is inhoudelijk afgestemd op de criteria van de arbeidsinspectie. Meer informatie: www.fosag.nl / ww.vsb-online.nl [ 14 ]


FOTO: ARBOUW

In de praktijk hebben ongewenst gedrag en het onvoldoende houden van toezicht door de werkgever hun uitwerking op de kwaliteit van de gebruikte steigers.Volgens Jongbloed ontbreekt het nog regelmatig aan goed leuningwerk, worden werkvloeren niet dicht gelegd, ontbreken kantplanken en kruizen en worden steigers niet bevestigd aan het gebouw waar dat wel nodig is. Daarnaast ontbreken de stabilisatoren, of worden ze verkeerd geplaatst. Ook staan de rolsteigers nog wel eens niet op de rem.

Helft steigers niet veilig Bij meer dan de helft van de ruim driehonderd gecontroleerde bouwlocaties waren de gebruikte steigers niet veilig. Dat is het resultaat van een bliksemactie die de arbeidsinspectie dit voorjaar hield in de binnensteden. De zeventig inspecteurs bezochten 342 vooral kleine bouwlocaties waar schilders, installateurs, dakdekkers en andere bouwvakkers aan het werk waren. Veilig gebruik van mobiele steigers (rolsteigers) stond bij de inspecties centraal. Vaak bleken de rolsteigers niet goed opgebouwd. Deugdelijke leuningen ontbraken. Vloeren bovenop de steiger waren niet dicht gelegd,

zodat er sprake was van valgevaar. Ook waren de steigers niet stabiel opgesteld zodat ze konden omvallen. In twee weken tijd legden de inspecteurs ruim tweehonderd keer het werk stil; soms ging het om verschillende stilleggingen per locatie. Daarnaast deelden zij dertig boetes en ruim tweehonderd waarschuwingen uit. Op dit moment houdt de arbeidsinspectie weer controles op bouwplaatsen in verschillende binnensteden. De inspecteurs controleren op het valgevaar en of ladders en trappen veilig worden gebruikt.

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 15

Naleving RI&E-verplichting moet beter De risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is het begin van een gezonde en veilige werkplek. Toch staat bij nog niet eens de helft van de kleine bedrijven het verplichte document in de kast. Herhaaldelijke aandacht is nodig om de naleving te verbeteren. Het Europees agentschap voor betere arbeidsomstandigheden (EU-OSHA) richtte zijn pijlen op het belang van de RI&E tijdens een speciale themaweek in oktober. Ondertussen is de overheid bezig de regels te wijzigen. Op de maandag van de themaweek wordt in de bloemenveiling in Aalsmeer de conferentie Dat RIEkt naar succes gehouden. Een leuke woordspeling, deze verwijzing naar de vele gekleurde ruikertjes in het immense veilingcomplex. Toch is de werkelijkheid allesbehalve rooskleurig en lijkt het succes nog ver weg. Nog maar 46% van de kleine bedrijven beschikt over een RI&E, stelt Martin Flier, directeur arbeidsomstandigheden bij het ministerie van SZW. ‘De grote bedrijven doen het beter. Daar heeft 97% het verplichte document.’ Henk Schrama van het Focal Point, de Nederlandse vertegenwoordiging van EUOSHA, stelt op basis van de Arbobalans dat zelfs tweederde van de bedrijven met vijf werknemers of minder de RI&E niet heeft. De themaweek van 19 tot en met 23 oktober maakt deel uit van de tweejarige Europese campagne Een gezonde werkplek, gericht op het vroegtijdig in kaart brengen van de arborisico’s. De RI&E is een belang-

rijk onderdeel van de bedrijfsvoering, stelt EU-OSHA. Want het helder krijgen van de gevaren voorkomt ongevallen en verzuim en zorgt dat het werk niet onnodig vertraagt. Ook het imago van een bedrijf of zelfs de bedrijfstak in zijn geheel kan verbeteren als calamiteiten uitblijven. Voorstel tot wijziging regels Gelet op het grote belang zijn bedrijven wettelijk verplicht om een RI&E op te stellen en deze vervolgens te laten toetsen. Kan het bedrijf geen RI&E tevoorschijn toveren als de arbeidsinspectie daarom vraagt, volgt een boete. Toch zet dit de bedrijven in de praktijk nog onvoldoende aan om netjes aan de RI&Everplichting te voldoen. Om de zaak vlot te trekken, stelt de overheid voor de verplichte toets van de RI&E te schrappen voor bedrijven met maximaal 25 werknemers. Voorwaarde is dat bij het schrijven van de RI&E een goedgekeurd branche-instru-

ment wordt gebruikt, iets wat bij de huidige verlichte toets voor deze categorie bedrijven trouwens ook al geldt. Een tweede voorstel is het hernieuwd in de Arbowet opnemen van het recht van de werknemer om kennis te kunnen nemen van de RI&E. Over de twee voorstellen wordt momenteel met de sociale partners overlegd. In de toekomst zullen dan hopelijk meer bedrijven een RI&E gaan schrijven. Actie is vervolgens nodig om de werkplek echt gezonder en veiliger te maken.Want het op papier naleven van de wet is slechts de eerste stap. Na het inventariseren van de risico’s is het belangrijk om alle nodige arbomaatregelen naar behoren te nemen. ‘Het gaat erom wat er op de werkvloer, in de ondernemingen gebeurt’, aldus Flier. Met andere woorden: de RI&E moet in de kast staan, maar moet hier zo nu en dan ook eens uit worden gehaald. I

FOTO: TON BORSBOOM

Een voorbeeld van een goedgekeurd brancheinstrument is de RI&E MKB Bouwnijverheid, gratis te downloaden van www.arbouw.nl of te bestellen bij Arbouw. In 2010 vinden instructiebijeenkomsten plaats rondom het instrument van Arbouw. Bedrijven die nog geen RI&E hebben, kunnen (gratis) van het instrument en de bijeenkomsten gebruikmaken.

Veiligheid begint bij het in kaart brengen van de arborisico’s. Hier zouden de werknemers zich moeten aanlijnen. Bovendien is de uitvalbeveiliging te vroeg gelost.


[ 15 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 16

Uitstraling schilders- en onderhoudsbranche moet verbeteren

FOTO: TON BORSBOOM

Een leven lang in het vak

Dertig procent van de leerlingen van de vakopleidingen in de schilders- en onderhoudsbranche zegt een vak voor het leven te hebben gekozen. Over drie jaar moet dat percentage zijn verdubbeld. (Bij het werk op de foto beschermen handschoenen en een veiligheidsbril tegen verfspatten.)

Onder het motto ‘Knap Werk!’ voeren FOSAG, FNV Afbouw en Onderhoud en CNV Schilders in de periode 2009 tot en met 2012 campagne om de schilders- en onderhoudsbranche aantrekkelijker te maken, zowel voor opdrachtgevers als personeel. Werknemers moeten hun baan in deze sector gaan zien als een baan voor het leven. [ 16 ]


Behoud van personeel wordt breed genomen gezien als een belangrijk streven. Als de economie immers weer opleeft, niemand weet nog wanneer dat precies is, zullen de orderportefeuilles wel weer vollopen. Op dat moment zijn goed opgeleide mensen meer dan nodig, óók in de schilders- en onderhoudsbranche. Concurrerend is bijvoorbeeld de metaalnijverheid. Maar ook de diverse sectoren en branches binnen de bouwnijverheid zullen proberen om arbeidskrachten weg

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 17

‘Er zijn veel kapers op de kust. We moeten ons de kaas niet van het brood laten eten. ’

te snoepen. Tijdens de lancering van het programma en de website van Knap Werk! in Gorinchem, specifiek gericht op de schilders- en onderhoudsbranche, luidt Jan van Walsem van FOSAG zelfs de noodklok: ‘Er zijn veel kapers op de kust. We moeten ons de kaas niet van het brood laten eten.’ Binding Om de sector aantrekkelijk te maken en te houden, is volgens de ondernemersorganisatie en de beide bonden nog wel een slag nodig, vooral op het gebied van de professionaliteit. Dat bindt werknemers én opdrachtgevers, is de gedachte. De organisaties baseren zich op eerder gedaan onderzoek onder opdrachtgevers, bedrijven, werknemers en leerlingen. Klantvriendelijkheid en vakmanschap scoren hoog, maar op het gebied van milieuvriendelijke materialen, innovatieve werkmethoden en doorgroeimogelijkheden valt er nog het nodige te verbeteren. ‘Dit zijn stuk voor stuk belangrijke aspecten’, stelt programmamanager Gerard Barends. ‘De sector moet de mensen kansen bieden, zodat zij het gevoel hebben ook in de schilders- en onderhoudsbranche door te kunnen groeien. Daarnaast moet gezonder en veiliger, maar ook innovatiever worden gewerkt.’

Bedrijven worden in de komende jaren begeleid bij het doorvoeren van verbeteringen op dit terrein. Om te beginnen kan elk bedrijf een scan uitvoeren, via de Knap Werk!-website of samen met een adviseur. Vernieuwende technieken zullen worden verspreid via ‘leren van elkaar’-bijeenkomsten, online informatie en publicaties. Voor werknemers worden workshops en trainingen aangeboden over onder andere nieuwe werkmethoden, gezond en veilig werken, effectief organiseren en communicatie. Over vier jaar zullen de effecten van de campagne worden gemeten. Dan moet bijvoorbeeld de tevredenheid bij particulieren over de planning van het werk zijn toegenomen van 60 procent (onderzoek 2008) naar 80 procent. Daarnaast moet de binding van de werknemers met hun vak zijn verbeterd. Dit geldt ook voor de leerlingen van de beroepsopleidingen. ‘Op dit moment zegt bijvoorbeeld 30 procent van de leerlingen dat ze een vak voor het leven hebben gekozen’, zegt Barends. ‘De rest weet het dus nog niet. Dit aantal bewuste kiezers willen we binnen vier jaar hebben verdubbeld.’ I www.knap-werk.nl

Binden door scholing Aan de bestaande voorziening Mijn loopbaan is onlangs het label Knap Werk! gekoppeld. Met de voorziening kunnen werknemers zich onder begeleiding van een adviseur oriënteren op scholingsmogelijkheden en een opleiding volgen. Mijn loopbaan is een vervolg op een pilot in de regio Utrecht en is nu voor onbepaalde tijd landelijk beschikbaar voor alle werknemers die vallen onder de CAO voor het schilders-, afwerkings- en glaszetbedrijf. In aanmerking komen werknemers met beginnende arbeidsgebonden lichamelijke klachten of degenen die de ambitie hebben om hogerop te komen. Samen met de adviseur kijkt de werknemer wat voor hem of haar de mogelijkheden zijn. Met Mijn loopbaan benutten werknemers hun loopbaankansen. Werkgevers krijgen betere vakmensen. Door het aanbieden van scholing verbetert bovendien het imago van de sector.

Uitstroom tegengaan Door te voorkomen dat werknemers lichamelijke klachten krijgen, worden zij langer voor het arbeidsproces behouden. Vooral ouderen kampen vaker met lichamelijke klachten en een lager werkvermogen. Zij verzuimen minder vaak dan jongeren, maar langer. Uitval leidt tot hoge kosten en krapte op de arbeidsmarkt. De senior werknemer kan langer gezond aan de slag door het werkvermogen op peil te houden. Arbouw heeft bij bedrijven onderzoek gedaan naar de goede praktijken op dit terrein. Diverse bedrijven blijken reeds maatregelen te hebben genomen om hun oudere werknemers te beschermen, waarbij meteen ook de anderen worden ontzien. Zo is bij de planning van het werk rekening gehouden met de verschillen in individuele capaciteiten en belastbaarheid van medewerkers. Reistijden zijn beperkt, er is aan taakroulatie gedaan en voor flexibiliteit in de arbeidsduur gezorgd. Een bedrijf is een aantal kleinere bedrijven gestart met uiteenlopende werkzaamheden, zodat werknemers zo lang mogelijk inzetbaar blijven. In diverse bedrijven worden trainingen en instructies gegeven voor werknemers over bijvoorbeeld het voorkomen van lichamelijke belasting. Ook is naar de werkdruk gekeken. Daarnaast is in veel bedrijven gesproken over het functioneren van werknemers en loopbaanoriëntatie.


[ 17 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 18

Arbocatalogi maken arbozorg eenvoudiger Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker. Natuurlijk is deze bekende slogan al lang vergeven, maar geen andere leus typeert de kern van de arbocatalogi treffender. De komende maanden zullen de ‘oplossingenboeken voor betere arbeidsomstandigheden’ in snel tempo verschijnen. Werkgevers opgelet dus.

Maar makkelijker wordt het er wél op. Het nodige voorwerk om gezond en veilig te kunnen werken, is namelijk al verricht door de organisaties van werkgevers en werknemers. Het resultaat is een bijzonder rijke verzameling concrete technieken en methoden, goede praktijken, normen en handleidingen om aan de Arbowet te voldoen.Volg de arbocatalogus voor uw sector en het komt helemaal goed met de arbeidsomstandigheden op uw bouwplaatsen. Een korte terugblik: vanaf 2007 staan in de Arbowet alleen nog de doelen omschreven, oftewel de bescherming die elk bedrijf zijn werknemers minimaal moet bieden. De organisaties van werkgevers en werknemers hebben de opdracht gekregen om samen te bepalen hoe deze doelen het beste kunnen worden bereikt. De oplossingen moeten overzichtelijk worden gebundeld in zogenoemde arbocatalogi. Elke sector krijgt zijn eigen catalogus, want de oplossingen moeten zo veel mogelijk op maat zijn gesneden.

Arbobeleidsregels niet weg per 2010 De arbobeleidsregels blijven voorlopig gehandhaafd in sectoren waar nog geen arbocatalogus is. Dit heeft minister Donner van SZW de Tweede Kamer toegezegd. Aanvankelijk was de bedoeling de beleidsregels per 1 januari 2010 te laten vervallen. Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer drong echter aan op uitstel, omdat pas een minderheid van de sectoren een arbocatalogus heeft opgesteld. De partijen vrezen dat de arborisico’s vanaf volgend jaar onvoldoende zijn afgedekt.

[ 18 ]


En juist in dit maatwerk zit ‘m het gemak voor de bedrijven. De gekozen oplossingen voor betere arbeidsomstandigheden zijn per beroep, risico of taak overzichtelijk in beeld gebracht. Bovendien kan de gebruiker de catalogus voor zijn sector op elk moment kosteloos via internet raadplegen. De kans is overigens maar klein dat u hierbij veel nieuws onder de zon aantreft; veel wat in de catalogi staat, is eerder in bijvoorbeeld de A-bladen van Arbouw gepubliceerd. Het verschijnen van de arbocatalogi zit in een stroomversnelling. In november zijn vijf versies bij de arbeidsinspectie ingediend. Naast de arbocatalogus voor de bouw & infra zijn versies ingeleverd voor de sectoren schilderen & vastgoedonderhoud, glaszetten en (de deelcatalogi) funderingen en bestratingen. Er bestaat een reële mogelijkheid dat deze catalogi bij het ter perse gaan van dit blad zijn goedgekeurd en dus reeds in werking zijn getreden. Daarmee vervallen de geldende arbobeleidsregels (zie ook het kader op deze pagina). Geen verplichting, wel raadzaam Met het goedkeuren van een arbocatalogus wordt deze direct leidend voor de arbeidsinspectie. Bij controles zullen de inspecteurs de voor een sector geldende catalogus als uitgangspunt nemen. De werkgever die de maatregelen hieruit toepast, weet dus zeker dat hij aan de Arbowet voldoet. Toch mag het bedrijf in de toekomst ook heel andere maatregelen nemen. De arbocatalogi zijn immers geen wet op zich, maar slechts een invulling daarvan. Dat deze opzet niet voor iedereen duidelijk is, blijkt uit de vragen tijdens een presentatie van Arbouw voor leden van de Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra (AFN) in Gilze-Rijen. Arbouw heeft middels vijf van deze bijeenkomsten de werkgevers geïnformeerd over de arbocatalogus voor hun sector. Zo heerst de veronderstelling dat de oplossingen uit de catalogi de enige goede zijn. ‘Maar het mag ook op

FOTO: TON BORSBOOM

Het antwoord op de vraag waarom het niet leuker kan, is vrij eenvoudig. Na het verschijnen van de arbocatalogi blijft het gewoon verplicht om de maatregelen voor gezond en veilig werken te nemen.

Door meer helderheid in de doelen en arbomaatregelen worden ongezonde situaties als deze in de toekomst hopelijk voorkomen.

een andere manier’, legt Jim Steenkamp van Arbouw uit.‘Als daarmee het minimale beschermingsniveau dat de overheid heeft vastgesteld maar wordt bereikt.’ De werkgever dient in zo’n geval wel het effect van de maatregel aan te kunnen tonen. Steenkamp: ‘De arbocatalogi worden door de arbeidsinspectie getoetst. Heb je als bedrijf de volgorde van arbomaatregelen voor jouw sector gevolgd, dan weet je dus zeker dat deze aanpak is toegestaan. Heb je voor heel andere maatregelen gekozen, zul je moeten aantonen dat ook deze de werknemer voldoende beschermen.’ Zelfstandigen (zzp’ers) hebben geen eigen arbocatalogus, maar dienen wel aan de belangrijkste punten uit de Arbowet te voldoen, zoals lawaai, valgevaar en gevaarlijke stoffen. Uitzondering vormt het risico lichamelijke belasting. De zzp’ers mogen vooralsnog zelf weten hoe zwaar en hoe vaak zij tillen. I

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 19

In de diverse sectoren werken werkgevers en werknemers gezamenlijk aan hun eigen arbocatalogus. In deze en volgende edities publiceert Arbouw, bij alle catalogi voor de bouwnijverheid betrokken, het volledige overzicht van de vorderingen.Wanneer is uw sector klaar voor de nieuwe regelgeving?

Stand van zaken arbocatalogi Arbocatalogus glaszetten Voor de arbocatalogus voor deze branche is het model van de afbouw gebruikt. Arbouw heeft hierin de voorkomende beroepen, risico’s en maatregelen verwerkt. De achterban van de betrokken organisaties is geraadpleegd, waaronder de kaderleden van de werknemersorganisaties. De suggesties en aanbevelingen van de arbeidsinspectie zijn eveneens verwerkt. De catalogus is in november opnieuw aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus bestratingen Voor de arbocatalogus van de bestratingbranche heeft Arbouw een concept-catalogus gemaakt, met de relevante beroepen en risico’s uit de concept-catalogus van de bouw & infra. Het geheel wordt als deelcatalogus gebruikt. Deze moet volledig inpasbaar zijn in de catalogus van de bouw & infra. De suggesties en aanbevelingen van de arbeidsinspectie zijn er inmiddels in verwerkt. De catalogus is in november opnieuw aan de arbeidsinspectie voorgelegd.

Arbocatalogus bouw & infra De Arbocatalogus bouw & infra bevat maar liefst zeventig beroepen. De achterban van de betrokken organisaties is geraadpleegd, waaronder de kaderleden van de werknemersorganisaties en de vakgroepen van de werkgeversorganisaties. De suggesties en aanbevelingen van de arbeidsinspectie zijn eveneens verwerkt. De catalogus is in november opnieuw aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus afbouw In de sector afbouw heeft de werkgroep overeenstemming bereikt over de concept-catalogus. Dit is inmiddels goedgekeurd door het bestuur van Arbouw en de CAO-partijen in de sector. De conceptcatalogus is vervolgens aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus schilderen & vastgoedonderhoud Voor de arbocatalogus voor deze branche is het model van de afbouw gebruikt. Arbouw heeft hierin de voorkomende beroepen, risico’s en maatregelen verwerkt. De achterban van de betrokken organisaties is geraadpleegd, waaronder de kaderleden van de werknemersorganisaties. De suggesties en aanbevelingen van de arbeidsinspectie zijn eveneens verwerkt. De catalogus is in november opnieuw aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus funderingen Voor de arbocatalogus van de funderingsbranche zijn de relevante beroepen en risico’s uit de concept-catalogus voor de bouw & infra gebruikt. De werkgroep heeft deze op hun relevantie beoordeeld en beschrijvingen van werkprocessen toegevoegd. Het geheel wordt als deelcatalogus gebruikt, volledig inpasbaar in de catalogus van de bouw & infra. De concept-catalogus is inmiddels gereed. De suggesties en aanbevelingen van de arbeidsinspectie zijn erin verwerkt. De catalogus is in november opnieuw aan de arbeidsinspectie voorgelegd.

Arbcatalogus natuursteen Op verzoek van de natuursteenbranche heeft Arbouw een conceptcatalogus gemaakt, vooralsnog volgens het model van de catalogus van de sector afbouw. Vóór de zomer is de achterban van de betrokken organisaties geraadpleegd, waaronder de kaderleden van de werknemersorganisaties. De concept-catalogus is inmiddels aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus platte daken Voor de bitumineuze dakdekkers heeft Arbouw een concept-catalogus gemaakt die als aparte catalogus wordt gebruikt. Het concept is inmiddels aan de arbeidsinspectie voorgelegd. Arbocatalogus metaalconservering Arbouw heeft voor deze branche een concept-catalogus gemaakt. De organisaties uit de branche voeren momenteel overleg met inhoudelijk deskundigen van bedrijven. Arbocatalogus slopen Door Arbouw is een eerste concept gemaakt en voorgelegd aan de organisaties van werkgevers en werknemers in de branche.

Opzet van de arbocatalogi De inspanningen van de werkgroepen in de diverse sectoren van de bouwnijverheid zijn een direct gevolg van het wijzigen van de Arbowet. De wet bestaat nu voornamelijk uit doelvoorschriften. Deze bepalen het te bereiken beschermingsniveau van de werknemer. Hoe dit niveau wordt bereikt, regelen de vertegenwoordigende organisaties per sector. In de arbocatalogi beschrijven zij de technieken en methoden, goede praktijken, normen en praktische handleidingen die leiden tot het vereiste niveau. Elke arbocatalogus zal door de arbeidsinspectie worden getoetst. Bij haar controles zal zij de goedgekeurde arbocatalogi als uitgangspunt nemen. Afwijken van een arbocatalogus mag, maar de werkgever die alternatieve maatregelen toepast, moet bewijzen dat in elk geval het vereiste beschermingsniveau wordt gerealiseerd.


[ 19 ]

25-11-2009

15:30

Pagina 20

FOTOGRAFIE: TON BORSBOOM

A270-Arbouw-04

Wie is de

iinngg k k i i e e UUiittrr 99 22 ii aarr u u n n a a jj

[ 20 ]


daktopper van 2009? In navolging van FNV Bouw & Infra zal ook SBD een arboprijs toekennen. Daktoppers 2009 is bedoeld als aanmoediging voor de dakdekker, een ploeg of een bedrijf dat ‘aantoonbaar optimaal omgaat met veilig en gezond werken op het platte dak’. De branchevereniging voor dakdekkersbedrijven wil hiermee het respect benadrukken dat zij heeft voor bedrijven of personen die een voorbeeld zijn als het gaat om de veiligheid. Voor bedrijven is een maximaal geldbedrag beschikbaar van € 2.500, te besteden aan de arbozorg in het bedrijf. Voor individuele dakdekkers zijn er geldbedragen tot maximaal € 1.000, waarvan de helft moet worden besteed aan arbovoorzieningen. Voor een ploeg (minimaal drie personen) ligt maximaal € 2.500 in het verschiet, onder dezelfde voorwaarde te besteden. Nog tot 21 december kunnen bedrijven zichzelf, een ploeg of individuele dakdekkers voor de prijs nomineren. De uitreiking van Daktoppers 2009 vindt plaats tijdens het Dak Event (27, 28, 29 januari 2010 in Gorinchem) en zal bekend worden gemaakt via www.sbd.nl

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Wie wint de

Pagina 21

Gouden Straatsteen?

FNV Bouw & Infra heeft naast de Arboprijs FNV Bouw wederom een arboprijs in het leven geroepen: de Gouden Straatsteen. De prijs is bedoeld om het machinaal straten in Nederland te promoten. Want ondanks dat werkgevers, werknemers en de arbeidsinspectie hebben afgesproken dat machinaal straten de norm is, wordt er nog te veel handmatig bestraat, aldus de bond. Hans Crombeen, sectorbestuurder bij FNV Bouw & Infra, legt uit waarom de aandacht voor arbeidsomstandigheden bij bestraten zo belangrijk is. ‘Veel straatmakers werken nog onnodig ongezond, met als gevolg kapotte ruggen en versleten gewrichten. Elk jaar gaan er vierhonderd straatmakers met gezondheidsklachten naar huis. Dat is ontoelaatbaar.’ FNV Bouw & Infra wil daarom het machinaal straten promoten, dat als gezonder bekend staat dan handmatig werken. Daarnaast is het machinaal straten volgens Crombeen nodig om jongeren te interesseren voor het vak. Bovendien mogen ouderen niet lang vóór hun pensioenleeftijd in de WIA verdwijnen. De prijs wordt uiteindelijk toegekend aan het bedrijf dat zich het meest heeft ingespannen voor het machinaal straten. De prijs wordt ook uitgereikt aan de meest actieve opdrachtgever op dit terrein.

Uitr eik ing 1 0 dec em ber

De uitreiking van de Gouden Straatsteen is op 10 december en zal bekend worden gemaakt via fnvbouw.nl


[ 21 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 22

A-blad Hellende daken

Gezond en veilig het dak op Gezond en veilig werken op een hellend dak is een complexe zaak. Dat blijkt wel uit het zeer uitgebreide A-blad ‘Hellende daken’. In de publicatie wordt beschreven hoe volgens de regels en normen moet worden gewerkt. Het A-blad bevat de afspraken die organisaties van werkgevers en werknemers hierover hebben gemaakt. U kunt de publicatie direct downloaden of (gratis) bestellen.

FOTO: TON BORSBOOM

verwerken materialen worden toegepast. Deze maatregel verlicht het werk tijdens het opperen en verwerken van de materialen. Tussen werkgevers en werknemers zijn ook afspraken gemaakt over de organisatie van het werk. Hierbij is het belangrijk te zorgen voor afwisseling tussen het werk op de grond (opperen van materiaal) en het werk op het dak. Omdat de lichamelijke belasting tussen deze twee soorten werk verschilt, is het gevaar voor overbelasting minder groot als de werkzaamheden worden afgewisseld. Het is uiteraard belangrijk om daarnaast de geschikte hulpmiddelen te gebruiken. In het ontwerp dient bovendien al rekening te worden gehouden met de werkende maten van de bouwmaterialen, zodat het op maat maken op de bouwplaats zo veel mogelijk wordt beperkt. I

In het A-blad Hellende daken gaat het om het werk in zowel de bouw- als de beheerfase. Ook de ontwerpfase krijgt aandacht. De afspraken hebben betrekking op het dakdekken met betonnen pannen, keramische pannen, leisteen, riet, vezelcementplaat (golfplaat), metalen dakpanelementen en zonne-energiesystemen. Een van de voornaamste gevaren bij het werken op het dak is het valgevaar. Het bedrijf moet collectieve maatregelen nemen; voorzieningen die alle werknemers beveiligen. Als een collectieve maatregel om technische reden niet mogelijk is of onvoldoende bescherming biedt, of als er sprake is van kortdurende werkzaamheden, kan individuele valbeveiliging of gebiedsbegrenzing worden toegepast. Het A-blad geeft hiervoor diverse mogelijkheden. Bij het werk op het hellende dak spelen ook de weersomstandigheden een rol. Ook omtrent dit risico zijn daarom afspraken gemaakt. De dakdekker kan bij harde wind uit balans raken en vallen. Ook kunnen er [ 22 ]


ongelukken gebeuren doordat materialen opwaaien of van het dak waaien. Bij regen, sneeuw, ijzel of aanvriezen worden daken glad, waardoor de kans toeneemt op uitglijden. Er moet worden vastgesteld wanneer wel en wanneer niet kan worden gewerkt en bij welke windkracht het werk moet worden stilgelegd. Ook moet worden gezorgd dat materialen niet weg kunnen waaien, dat steigers en ladders goed aan de constructie zijn vastgemaakt en dat steigerdelen tegen wegwaaien zijn gezekerd. Het A-blad gaat uitvoerig in op deze maatregelen, net als op het werken in extreme hitte en het voorkómen van brand. Lichamelijk inspannend Bij het werk op het hellende dak speelt niet alleen de veiligheid een rol. Het werk van de dakdekker is ook lichamelijk inspannend. Zo hebben bijvoorbeeld de pannendekkers meer klachten over de rug, benen, polsen en knieën dan gemiddeld in de bouw. Zij worden vaker behandeld voor spieren gewrichtklachten. In het ontwerp moeten daarom lichte en gemakkelijk te

Meer lezen over de risico’s en maatregelen bij het werken op het hellende dak? Download dan het volledige A-blad Hellende daken van www.arbouw.nl. Kijk bij de werkgeversingang en Brochures. Bestellen van een exemplaar kan via tel. 0341-466200 of door een e-mail te sturen naar: [email protected]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 23

Te vinden op arbouw.nl

De toolboxmeeting heeft als belangrijkste doel de medewerkers te informeren over gezond en veilig werken. Daarnaast wordt een nevendoel bereikt; ze worden betrokken bij de bespreking van het werk en de risico’s. Vervolgens gaan beide partijen aan de slag. De leidinggevende moet ervoor zorgen dat de gemaakte afspraken worden nagekomen. De werknemers zijn medeverantEr zijn toolboxen over onder andere de volgende onderwerpen:

• • • • • • • • •

Afgeschermd werken Lawaai Lichamelijke belasting Kitverwerken Trillingen Werken met epoxy’s Werken met ladders Gevaarlijke stoffen Werken met grondverzetmaterieel

woordelijk voor de uitvoering van de afspraken. Tijdens de toolboxmeeting wordt meestal één specifiek onderwerp behandeld. Arbouw heeft daarom kant-en-klare toolboxen over uiteenlopende onderwerpen. Er zijn toolboxen over onder meer afgeschermd werken, lawaai en lichamelijke belasting. Elke toolbox bestaat uit een powerpoint-presentatie met (per sheet) een begeleidende tekst en een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten. Het materiaal kan direct worden geprint via de werkgeversingang van www.arbouw.nl bij het onderdeel Tools. Verplichting In het kader van VCA** zijn alle gecertificeerde bedrijven verplicht de toolboxmeeting met enige regelmaat te houden. Bijvoorbeeld één keer per maand, gedurende ongeveer vijftien tot twintig minuten. Daarnaast moet een toolboxmeeting worden

FOTO: ARBOUW

Toolboxen kant-en-klaar

Ladder met Ladderstopper, waardoor deze niet onderuit kan glijden. (Het dragen van een lange broek wordt aangeraden.)

gehouden bij aanvang van elk project. Om aan te kunnen tonen dat het overleg is gehouden, is het raadzaam de onderwerpen en de gemaakte afspraken op papier te zetten en te voorzien van een (getekende) presentielijst.

U spreekt met de Arbouw Infolijn... Bij twijfel over de geldende weten regelgeving belt u de Arbouw Infolijn. Voor al uw vragen over gezond en veilig werken kunt u hier op werkdagen van 9 tot 17 uur terecht. Op de website van Arbouw wordt bij de rubriek Veel gestelde vragen regelmatig een nieuwe vraag toegevoegd die aan de Arbouw Infolijn is gesteld. Zoals deze: Is het werken onder hoogspanningskabels schadelijk voor de gezondheid?

Het antwoord: nee, het werken bij of onder hoogspanningskabels levert, voor zover bekend, geen risico’s op voor de gezondheid. Het is niet wetenschappelijk bewezen dat langdurige blootstelling aan de magnetische velden rond hoogspanningskabels gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. In verband met elektrocutiegevaar moeten bij werkzaamheden bij bovengrondse elektrische leidingen wel de nodige maatregelen worden genomen. Ruim voor aanvang van de werkzaamheden moet contact worden opgenomen met de beheerder van het net. De maatregelen zijn afhankelijk van het type leiding en het voltage. Aandachtspunten zijn: • Bewaar een veilige afstand en voorkom contact met de leidingen.

• •

Verlaat een machine niet als deze een leiding heeft geraakt. Wacht op hulp, wacht tot de leiding en de machine spanningsloos zijn gemaakt. Raak onder spanning staande personen niet aan.

Mijn werknemer werkt regelmatig op een dak waar GSM-antennes staan. Kan dat kwaad?

Het antwoord: nee, dit kan geen kwaad, mits er rekening wordt gehouden met blootstellingslimieten. Rond GSM-antennes bevinden zich elektromagnetische velden. Deze velden kunnen zorgen voor opwarming van delen van het lichaam. Als de temperatuur in weefsels van het lichaam meer dan één graad Celsius stijgt, kunnen effecten optreden, zoals verminderd vermogen het werk uit te voeren. Andere langetermijneffecten zijn: staar van de ooglens, verminderde vruchtbaarheid bij mannen en, bij zwangere werkneemsters, verstoring van de ontwikkeling van het ongeboren kind. Om te veel opwarming te voorkomen, zijn er blootstellinglimieten opgesteld. Als deze in acht worden genomen, is er absoluut geen kans op een

te grote opwarming, temeer daar ruime veiligheidsmarges in de limieten zijn ingebouwd. Een veilige afstand tot een antenne is minimaal drie meter horizontaal in de bundel en een halve meter in overige richtingen, dus onder, boven en achter de antenne. Meestal zijn antennes op dragers gemonteerd van drie tot vijf meter hoogte; de antennes steken dus ruim boven het dak uit. Als werkgever bent u verplicht om na te gaan welke risico’s het werken bij een antenne met zich meebrengt en om uw werknemers hierover te informeren. De beheerders van het gebouw en van de antenne-installatie zijn verplicht hierover alle informatie te geven. Als blijkt dat de blootstellingslimieten kunnen worden overschreden, dan moeten maatregelen worden genomen. Dit kan inhouden dat de duur van de werkzaamheden wordt verkort of dat de zendmast voor de duur van de werkzaamheden wordt uitgezet. Arbouw Infolijn: tel. 0341-466222 (bereikbaar van ma t/m vrij van 9-17 uur) e-mail: [email protected]


[ 23 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 24

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 25

Rondje stad Nederland telt veel oude steden. Steden die de historie ademen. Steden die inspireren. Maar hoe een stad je ook kan laten leven, zélf vervalt en veroudert ze. Houden van je stad is werken aan je stad.

Venlo

Aan de Tegelseweg zit oudgediende Wim Lamakers (58) op de knieën de stenen te leggen. Een dikke jas en een geel-zwarte clubsjaal van VVV-Venlo strak om de nek houden hem warm. Het begint koud te worden. Het werk is langdurig repeterend en er moeten zware materialen wor-

Het kabinet zou bij het verhogen van de AOW-leeftijd de mensen in zware beroepen mogelijk kunnen ontzien. Daar hoort wat Lamakers betreft het vak van straatmaker zeker bij, hoewel in de branche de laatste jaren veel wordt ondernomen om het werk te verlichten. Met de arbeids-

FOTOGRAFIE: ARBOUW

‘Straatmakers van mijn leeftijd zie je bijna niet meer’

den verplaatst. Straatmaken een zwaar beroep? ‘Dat zeker’, zegt hij.‘Je ziet ze bijna niet meer van mijn leeftijd. Dat zegt wel wat.’


[ 25 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 26

inspectie werd een norm afgesproken waarbij oppervlakten vanaf 1500 vierkante meter (nieuw en aaneengesloten) werk machinaal moet worden uitgevoerd. ‘Veel werk zit daar echter onder’, weet Lamakers. ‘De bestratingmachines zie je steeds vaker, maar er zijn bedrijven met alleen maar kleinschalig werk. Dat betekent dat de straatmakers daar altijd met de hand moeten werken.’ De Maasboulevard Niet zo ver van de Tegelseweg, aan het water van de Maas, is het werk allesbehalve kleinschalig. Daar verrijst langzaam maar zeker de Maasboulevard, een even prestigieus als omvangrijk project van aannemerscombinatie MaasVOF. Het project bestaat uit een woontoren met daaronder enkele lagen met winkelvoorzieningen en een dubbele rij winkels en horeca die parallel loopt aan de haven. Erboven komen woningen. Onder het hele plangebied wordt een parkeergarage gebouwd. De Maaspoort wordt uitgebreid met ruimte voor nieuwe commerciële voorzieningen. Parel in het ontwerp is een nieuwe brug die verwijst naar de Romeinse historie van Venlo. De vorm en de detaillering van de ondersteuning doen sterk denken aan de boogbrug uit de Romeinse tijd. Dat geldt ook voor de aansluitingen van de

steunbogen; deze verwijzen naar de oplegen sluitstenen uit die periode. Het project Maasboulevard is in begin 2007 van start gegaan en moet eind 2010 klaar zijn. Bij het bereiken van het diepste punt in het najaar van 2008 had de bouwput een oppervlakte van 14.500 vierkante meter met een diepte van negen meter. Geraakt in de portemonnee Schilder Jan Nieuwkoop zal er vast wel een keertje gaan werken, bij dat prestigieuze project aan de Maas.‘Zo’n opdracht is altijd welkom’, zegt hij. De economische crisis raakt hem in de portemonnee, net als veel

BEELD: 3W VASTGOED BV MAASTRICHT


VenloVernieuwt Ondanks de economische crisis is in Venlo momenteel werk genoeg. Belangrijke projecten naast de Maasboulevard zijn het KazerneKwartier en de grootschalige

Aan het water van de Maas verrijst langzaam maar zeker de Maasboulevard, een even prestigieus als omvangrijk project andere kleine, maar ook grote bedrijven. ‘Als ondernemer is het niet gemakkelijk om het hoofd boven water te houden.’ Nieuwkoop ziet langer doorwerken als een noodzakelijk kwaad. Schilderen is dan wel niet zo zwaar als bijvoorbeeld straatmaken, ‘maar alles wat je lang doet, kan op den

Impressie van de nieuwe Maasboulevard met brug die verwijst naar de Romeinse historie van Venlo.

[ 26 ]

duur leiden tot klachten’, zegt hij. Veel schilders hebben bijvoorbeeld last van de schouders. Dat geldt ook voor Nieuwkoop, die net de vijftig is gepasseerd.‘Het menselijk lichaam kent zijn grenzen. Je moet er zorgvuldig mee omgaan. Ik wissel het werk vaak af. Ik besteed zo nu en dan een klus uit.Vroeger, ja, toen pakte ik alles aan. Maar dat leer je in de loop der tijd wel af.’

reconstructie van het Koninginneplein. Deze worden samen met de Maasboulevard geschaard onder de noemer VenloVernieuwt, een reeks projecten om de stad weer nieuw leven in te blazen. De letters L.O.V.E. in het logo hebben een ander kleurtje. Er zit ongetwijfeld veel liefde in de projecten.

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:30

Pagina 27

Het KazerneKwartier moet het nieuwe visitekaartje worden van de stad, een plek voor vrijetijdsbesteding waar onder meer het voetbalstadion van VVV-Venlo komt.

De reconstructie van het Koninginneplein verloopt in drie hoofdfasen. In oktober 2008 is gestart met de eerste. Er is ruimte gemaakt voor een tunnel door het ver-

‘Als ondernemer is het niet gemakkelijk om het hoofd boven water te houden’ Twee ontwerpbureaus hebben in opdracht van de gemeente hun visie ontwikkeld en in het najaar van 2009 tentoongesteld. Na de verkiezingen gaat de nieuwe gemeenteraad met de ontwerpen en de reacties aan de slag.

leggen en aanpassen van het hoofdriool, de kabels en leidingen. In november is de tweede fase gestart waarin de tunnel onder het Koninginneplein wordt aangelegd. In de derde en laatste fase worden het stationsplein en busstation compleet vernieuwd.

Afbreuk Het totale vernieuwingsprogramma van VenloVernieuwt zal een rijk contrast van nieuw en oud opleveren, zoals nu al is te zien aan de Kwartelenmarkt, waar pal naast het schitterende authentieke pand van Visser Chocolade de nieuwe gebouwen aan de Maas verrijzen. Straatmaker Lamakers vindt dat contrast maar niks. ‘Het doet afbreuk aan de historische aanblik van de stad’, zegt hij. In de tijd dat Lamakers in Venlo woont, is er veel veranderd. ‘Mensen komen en gaan’, zegt hij. ‘En het wordt steeds drukker.’ Volgens schilder Nieuwkoop is ook de charme van het samen bouwen er wel een beetje af. ‘Vroeger was het leuker op de bouw. Er was nog wel eens tijd voor een dolletje. Crisis of niet, dat mag voor mij wel weer terugkomen.’

BEELD: 3W VASTGOED BV MAASTRICHT

Tijden veranderen zeker: u kunt de werkzaamheden op de Maasboulevard nu live meemaken via www.maasboulevard.nl (bij Bouwinfo). I

FOTO: TON BORSBOOM

Meer horeca en winkels in Venlo.

De werkzaamheden aan de Maasboulevard zijn in volle gang.


[ 27 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:31

Pagina 28

Afschermen gezond en Afschermen van het werk kan om twee redenen aantrekkelijk zijn. Het verbetert de arbeidsomstandigheden en zorgt voor continuïteit. Het werken achter een afscherming lijkt echter in niets op werken in de buitenlucht. Er moet sterk rekening worden gehouden met een aantal risicoverhogende factoren. Gevaarlijke stoffen

Onveiligheid

Eén daarvan is de blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Bij dit risico hebben maatregelen aan de bron de voorkeur. Er kan bijvoorbeeld worden gekozen voor het gebruik van producten met geen of minder schadelijke stoffen, of voor een schonere technologie. Is dit niet mogelijk, dan moet persoonlijke bescherming worden gedragen. Door voldoende ventilatie kunnen explosiegevaarlijke dampen of gassen zo veel mogelijk worden weggenomen. Zorgen voor ventilatie kan door afsluitbare ventilatieopeningen of het gebruik van niet volledig winddicht afschermmateriaal. Hoge concentraties gassen en dampen? Dan kan aanvullend afzuigen uitkomst bieden. Een andere maatregel is geforceerde ruimteventilatie om de luchtstroom op gang te houden.

Een afscherming op steigers of daken kan ten onrechte een gevoel van veiligheid geven. Een afscherming mag echter niet leiden tot een verminderd gebruik van de randbeveiliging. In alle situaties moet de normale beveiliging worden toegepast. Ook moet aandacht worden besteed aan de stabiliteit van de

[ 28 ]


Een afscherming kan ten onrechte een gevoel geven van veiligheid

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:31

Pagina 29

Afschermen van een project in de wegenbouw. (Het dragen van laarzen in nat beton wordt aangeraden)

Vragen bij de keuze van een afschermsysteem • Heeft de constructie voldoende stijfheid en sterkte, zodat die kan • • • • • • • • • • •

worden verankerd en bestand is tegen weer en wind? Beschermt de constructie afdoende tegen neerslag, wind en kou? Is de constructie afgestemd op de werkzaamheden en bewerkingen? Zijn er goede ventilatiemogelijkheden? Is geluidsoverlast voor bewoners te voorkomen? Wat is de lichtdoorlating en kleur van het scherm? Is de afscherming duurzaam en bestand tegen slijtage? Wat is het gewicht van de diverse elementen met het oog op het tillen? Kent het systeem flexibele toepassingsmogelijkheden? Is het systeem eenvoudig op te bouwen? Kan het systeem in verschillende situaties worden toegepast? Kan het systeem gemakkelijk worden verplaatst?

dat het gevaar voor aanraking minimaal is. Daarnaast moet de rookgasafvoer goed zijn geregeld. Elektrische luchtverwarming of luchtblazers met indirecte verwarming voorkomen dat de lucht op de werkplek door verbrandingsgassen wordt verontreinigd. Licht

FOTO: TON BORSBOOM

veilig?

Is de lichtinval beperkt, dan is ook het zicht op het werk veel minder. Dit kan leiden tot onveilige situaties. De mate waarin het materiaal licht doorlaat, is hierbij doorslaggevend. Steeds vaker wordt het witte, voor 90% windreducerend gaas toegepast. Bij het eventueel toepassen van verlichting moet worden gewaakt voor overbelichting. Dit kan verblinding veroorzaken, wat het waarnemingsvermogen vermindert en vermoeidheid van de ogen veroorzaakt. Achter een afscherming levert kunstlicht soms afwijkende kleuren en contrasten op.

afscherming, de laad- en losplaatsen van de bouwlift, de opslag en het vervoer van afschermmateriaal na het gebruik. Gezien de grotere windbelasting moet extra aandacht worden besteed aan de verankering van de steiger. Bij hoge windsnelheden kan het beste worden gestopt met werken en de afscherming deels worden verwijderd. Op lichtgewicht steigermaterieel met afscherming mag boven windkracht zes niet meer worden gewerkt. Bereikbaarheid

In verband met mogelijke calamiteiten is een goede bereikbaarheid belangrijk. Vaak kan door een afscherming echter het overzicht verloren gaan, is de toegang voor hulpdiensten lastiger en wordt de onderlinge communicatie belemmerd. In elk geval moeten de vluchtwegen duidelijk worden aangegeven en voortdurend vrij zijn van obstakels. Dat geldt ook voor de looproutes. Bij vluchtwegen is het verplicht om borden met de aanduiding van de vluchtweg te plaatsen. Verwarming

Afhankelijk van de buitentemperatuur en de aard van de werkzaamheden kan het nodig zijn de werkplek achter een afscherming te verwarmen. De verwarming moet zodanig zijn geplaatst

Brandgevaar

Volgens de wet moeten op de werkplek altijd blusmiddelen aanwezig zijn. In veel situaties is het gebruik van zeil en gaas van niet-vlamonderhoudende of vlamvertragende materialen verplicht. Niet-vlamonderhoudende kwaliteit moet voldoen aan de DIN-norm 4102. Men spreekt ook wel van DIN-kwaliteit. Licht ontvlambare materialen mogen niet worden opgeslagen in de onmiddellijke nabijheid van apparaten die aan de buitenzijde heet worden of een open vlam hebben. Wanneer werkzaamheden met open vuur of vonken worden uitgevoerd, moeten alle brandbare stoffen zoals poetslappen of zaagsel worden verwijderd. Apparaten met een open vlam mogen ook niet worden gebruikt in ruimten waarin vluchtige brandbare stoffen zoals verf of verdunningsmiddelen worden opgeslagen en verwerkt. Lichamelijke belasting

Om lichamelijke klachten te voorkomen, moet aandacht worden besteed aan het gewicht van de afschermmaterialen. De constructies moeten licht en gemakkelijk hanteerbaar zijn. Geluid

Achter een afscherming wordt het geluid versterkt. Daarom moet extra aandacht worden besteed aan de bescherming van de mensen die er werken. Relevante producten: Toolbox Afgeschermd werken en het Arbouw-advies Afgeschermd werken. Beide kunnen worden gedownload van www.arbouw.nl.Voor informatie over bestellen van de fysieke producten: zie pagina 31 van dit blad (bij Informatie). Bestelcode Arbouw-advies: ARB 0609.


[ 29 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:31

Pagina 30

Boeken Boeken handelen over arbeidsomstandigheden, het reilen en zeilen in het bedrijf en de gezondheid van werknemers (en werkgevers). Besproken boeken zijn nieuw of niet ouder dan zes maanden.

SMOOTHIES Smoothies zijn in korte tijd zeer populair geworden. Ze zijn lekker en gezond. Bovendien is een smoothie in een handomdraai klaar. Wat wil een mens nog meer? In dit boek staan honderd recepten voor smoothies, frappés, shakes en meer. Speciale recepten zijn er voor de mensen die op de lijn letten of geen melkproducten verdragen. De smakelijke foto’s moéten u alvast lekker maken, dat kan niet anders. Smoothies • Door Louise Pickford • The House of Books, Amsterdam • 96 pagina’s • ISBN 9789044323993 • prijs: €12,95 PROBLEMEN OPLOSSEN 101 De kunst om problemen goed op te lossen is geen talent dat maar voor een paar bofkonten is weggelegd. Het is een vaardigheid die u kunt leren. In het boek (Problemen oplossen 101 is een simpel boek voor slimme mensen) worden de technieken behandeld waarmee u dit doeltreffend aanpakt. Het staat vol met heldere illustraties en voorbeelden. Zoals de Mushroom Lovers, een band die meer bezoekers naar hun concerten wil trekken, John Octopus, een jongen die een computer wil kopen om animaties te

[ 30 ]


maken en Kiwi, een ambitieuze voetbalspeelster die naar de beste voetbalschool in Brazilië wil. Problemen oplossen 101 • Door Ken Watanabe • Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht • 118 pagina’s • ISBN 9789049102203 • prijs: €19,95 EEN ORGANISATIE VAN VLEES EN STEEN Jaarlijks wordt er door Nederlandse organisaties voor miljarden gebouwd. Voor elke organisatie is dat een uitgelezen moment om kritisch naar de prestaties te kijken. Gebouwen beïnvloeden namelijk de gezondheid, het gemoed en het gedrag van mensen. Met een doordacht gebouw kunnen organisaties hun prestaties verbeteren. Toch is een bouwkundige ingreep voor veel beslissers in organisaties onbekend terrein. De inhoud van dit boek beoogt hen te inspireren en te helpen bij dit proces. Het boek verklaart de afhankelijkheden tussen organisatie en gebouw. Het geeft historische voorbeelden en voorbeelden uit zeer uiteenlopende hedendaagse organisaties. Niet alleen de beslissers kunnen met deze uitgave hun voordeel doen, maar ook adviseurs, wetenschappers en studenten bedrijfskunde, architectuur, vastgoedmanagement en facility management die op dit terrein verdieping zoeken. Een organisatie van vlees en steen • Door Mark Mobach • Koninklijke Van Gorcum, Assen • 436 pagina’s • ISBN 9789023245315 • prijs: €59,95

25-11-2009

15:31

Pagina 31

Service

In vergelijking met een jaar geleden is het verzuim gelijk gebleven. Het percentage langdurig zieken is echter fors gestegen.

Nieuw Beroepenfolders Informatie op maat: de beroepenfolders van Arbouw. Onder het motto Doe gezond, werk veilig brengt Arbouw in de komende jaren een serie van deze folders uit. Hierin staan heel specifiek de risico’s waarmee de betreffende werknemer in zijn beroep te maken heeft en de maatregelen die kunnen worden genomen.

Verzuimcijfers

DERDE KWARTAAL 2009

FOTO: ARBOUW

A270-Arbouw-04

Het verzuimpercentage naar hoofdgroep over 3e kwartaal 2008 en 3e kwartaal 2009 8.0%

8.0%

7.0%

7.0%

6.0%

6.0%

5.0%

5.0%

4.0%

4.0%

3.0%

3.0%

In de grond-, water- en wegenbouw is het verzuim in vergelijking met het derde kwartaal van 2008 gedaald van 4,2% naar 4,0%. In de burgerlijke- en utiliteitsbouw (B&U) is het gedaald van 3,8% naar 3,6%. In de afbouw is het verzuim daarentegen gestegen van 5,2% naar 6,0%. De afbouw scoort daarmee ruim boven het gemiddelde van de bouwnijverheid (4,2%). De B&U en GWW zitten hier juist onder.

2.0%

2.0% b&u

gww derde kwartaal 2008

afbouw

totaal

derde kwartaal 2009

gratis / de folders zijn ook te downloaden via www.arbouw.nl (zie: Brochures).

Informatie ARBOUW INFOLIJN

De Arbouw Infolijn is al jaren dé manier om een snel en gericht antwoord te krijgen op al uw arbovragen. De Arbouw Infolijn is ook per e-mail of fax bereikbaar. 0341-466222 / bereikbaar ma t/m vrij van 9-17 uur (e-mail: [email protected] / fax: 0341-466211).

In vergelijking met het derde kwartaal van 2008 is het verzuim gelijk gebleven. Er heeft een lichte stijging plaatsgevonden bij de bedrijven tot 20 werknemers en bij de bedrijven met 51 t/m 100 werknemers. In de andere klassen is er sprake van een afname van het verzuim. Het bedrijf met minder dan 10 werknemers scoort met 7,6% nog steeds een fors hoger verzuim dan gemiddeld in de bouwnijverheid (4,2%). Dat geldt ook voor de bedrijven met 11 t/m 20 werknemers (5,5%).

Het verzuimpercentage naar bedrijfgrootte over 3e kwartaal 2008 en 3e kwartaal 2009 8.0%

8.0%

7.0%

7.0%

6.0%

6.0%

5.0%

5.0%

4.0%

4.0%

3.0%

3.0% 2.0%

2.0% <=10

11-20

21 - 50

derde kwartaal 2008

51 - 100

>=101

totaal

derde kwartaal 2009

WWW.ARBOUW.NL

Het percentage werknemers dat de ziekteduur van 1 jaar heeft bereikt, naar hoofdgroep over 3e kwartaal 2008 en 3e kwartaal 2009

De website www.arbouw.nl biedt een overzicht van de risico’s en maatregelen in de bouw. Ook vindt u er een uitgebreid overzicht van bouwberoepen. Per beroep staan de risico’s beschreven en de maatregelen die u kunt nemen om het werk voor uw werknemers gezonder en veiliger te maken. Op de website van Arbouw vindt u verder een groot aantal gratis brochures en handige tools die u helpen om aan uw wettelijke verplichtingen te voldoen, zoals de RI&E MKB Bouwnijverheid en PISA. Ook vindt u er kant-en-klare toolboxen. Bij het onderdeel Veel gestelde vragen staan de vragen die door werkgevers het meest aan Arbouw zijn gesteld. Neem ook eens een kijkje op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl Hier vindt u 350 handige hulpmiddelen voor de bouwnijverheid. HOE BESTELLEN?

Bestellen van een uitgave kan via internet: www.arbouw.nl, e-mail: [email protected], fax: 0341-466211 of telefonisch: 0341-466200 (onder vermelding van de bestelcode).

2.5%

2.5%

2.0%

2.0%

1.5%

1.5%

1.0%

1.0%

0.5%

0.5%

In alle sectoren is in vergelijking met het derde kwartaal van 2008 het percentage langdurig zieken (langer dan een jaar) gestegen. Dit ligt nu op 1,2%. In de B&U en GWW is het percentage met respectievelijk 0,2% en 0,1% licht gestegen. De B&U ligt nog onder en de GWW precies op het bouwgemiddelde van 1,1%. In de afbouw is het aantal langdurig zieken fors gestegen naar 1,6%.

0.0%

0.0% b&u

gww derde kwartaal 2008

afbouw

totaal

derde kwartaal 2009

Het percentage werknemers dat de ziekteduur van 1 jaar heeft bereikt, naar bedrijfsgrootte over 3e kwartaal 2008 en 3e kwartaal 2009

In vergelijking met het derde kwartaal van 2008 is het percentage langdurig zieken in alle klassen gestegen, met uitzondering van de bedrijven met meer dan 100 werknemers. Dit heeft geleid tot een forse stijging van de verzuimduur langer dan een jaar van 0,8% naar 1,1%.

2.5%

2.5%

2.0%

2.0%

1.5%

1.5%

1.0%

1.0%

0.5%

0.5%

0.0%

0.0% <=10

11-20

21 - 50

derde kwartaal 2008

51 - 100

>=101

totaal

derde kwartaal 2009

Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid verzamelt de verzuimcijfers in opdracht van Arbouw. Bij het samenstellen van de cijfers wordt uitgegaan van de voorlopige omvang van de arbeidspopulatie. Geringe afwijkingen met de cijfers op basis van de definitieve omvang van de arbeidspopulatie zijn mogelijk. Arbouw Journaal – december 2009

[ 31 ]

A270-Arbouw-04

25-11-2009

15:31

Pagina 32

BEN JIJ KWARTSSTOFVRIJ? KIJK OP WWW.KWARTSSTOFVRIJ.NL EN DOE DE STOFTEST!

Jong en oud. Vakblad over arbeidsomstandigheden

Recommend Documents