Jo Kostons. Frankrijk. Een Reisverslag

Grevenbicht donderdag 1september 2005

Jo Kostons

Frankrijk

Zo maar

Een Reisverslag

1

Voorwoord. Met vakantie naar Zuid-Frankrijk. Een jarenlange droom die werkelijkheid wordt. Zuid-Frankrijk aan de Middellandse zee, een van de streken en kusten die we nog niet hebben bezocht. Wie zijn “we”?? “We” zijn Marlies en Jo Kostons, we wonen in Nederland. In de gemeente Sittard-Geleen, provincie Limburg, in het dorp Grevenbicht aan de rivier de Maas. Marlies is mijn echtgenote en 56 jaar oud. Ik ben 58 jaar oud. We “hebben” twee getrouwde kinderen en twee kleinkinderen, de derde is op komst. “We” zijn met “prepensioen”. Waarschuwing vooraf. In absolute zin staan in dit schrijven (spellings)fouten, sommige zinnen “lopen” niet. Er zitten stijlfouten in: pleonasmen, contaminatie, tautologie. Soms is er sprake van een foutieve inversie, staat het onderwerp en de persoonsvorm onder druk. Bovengenoemde opsomming is niet volledig. Wat er fout staat en hoeveel fouten er in dit schrijven staan weet ik niet. Dus ik maak geen fouten met voorbedachte rade. Als je geen last van deze fouten hebt staan er voor jou ook geen fouten in. Heb je er wel last van dan heeft dat alles te maken met je eigen referentiekader. Hopelijk begrijp je bij benadering wel wat er staat. Er zijn maar weinig mensen die vrijwel foutloos schrijven. Er zijn er ook maar weinig die foutloos kunnen lezen. 2

De winnaar van het groot dictee van de Nederlandse taal (tv programma) was ook in 2004 niet geheel vrij van fouten. Dat geeft de burger moed. Waarom schrijven mensen? Om afspraken, boodschappen, regels, gebeurtenissen, ervaringen, wetenswaardigheden, vast te leggen, om (eenduidig) te communiceren. Voor het plezier? Om dingen te verbergen, mensen af te schrikken, zaken moeilijker en ingewikkelder te maken dan ze zijn? In Nederland verdienen duizenden mensen de kost om de dingen zo op te schrijven, dat er weer duizenden anderen nodig zijn om uit te pluizen wat de eerste geschreven hebben. We schrijven wetgeving, regels, contracten en afspraken zo op dat er weer juristen nodig zijn om te ontrafelen wat er staat. Ook hier is dan nog vaak verschil van mening over. Iedereen zijn eigen jurist/ advocaat. Zijn eigen interpretatie. Uiteindelijk is het dan de rechter die beslist. En wie controleert de rechter. De minister, de premier, het volk? En ieder jaar komen er nieuwe woorden, regels, en wetgeving bij. Er gaat maar weinig af!!!! Als we in Nederland minder regels en bureaucratie willen, moeten we beginnen met onze taal. Iedereen kwekt zoals hij gebekt is. Ik maak ook gebruik van nieuwe woorden. Zelf bedacht. Dat is lekker makkelijk. Of het begrepen wordt, zoals bedoeld, is minder belangrijk. De lezer leest toch wat hij wenst te lezen, niet wat er 3

precies staat, maar wat staat er eigelijk en wordt dat zo bedoeld? De “Groene” boekjes en de Van Dale(n) worden steeds dikker. Dikke boeken zijn erg handig, je kunt er induwen wat je kwijt wilt en eruit halen wat je nodig hebt. Enkele voorbeelden: De Thora, De Bijbel, De Koran, Wetgeving. De resultaten hiervan staan iedere dag weer in de krant. Kijk zo blijven we met z‟n allen lekker bezig. Soms geef ik mijn mening. Bij voortschrijdend inzicht kan die soms veranderen. Over veel dingen heb ik geen mening. Ook dat moet kunnen is mijn mening. Zo maar. Veel leesplezier. In herinnering komen de kusten en bijzondere plekjes die we bezocht hebben: Denemarken: de Oostzee en Noordzee, het topje van Jutland in het plaatsje Schragen waar de Oostzee en de Noordzee elkaar ontmoeten in een wonderlijke tegengestelde branding en golven die in elkaar vloeien zoals het ritsen in het verkeer. Nederland: de Waddeneilanden, de Mokbaai op Texel, de Hollandse stranden en havenuitmondingen, het IJsselmeer. De combinatie van hoog water en springvloed in Zeeland. België: Het Kanaal, het mondaine Knokke. Treinrails langs de kust en boulevards met flatgebouwen en appartementen, de ruimte bij De Haan en De Panne. 4

Frankrijk: Normandië, met zijn steile “afgesneden” kust, Bretagne, eindeloze stranden en Côte sauvages (wilde kusten) en grote getijdenverschillen. De Atlantische Oceaan met zijn grote lange golven bij Quiberon en Ile d‟Oléron. Portugal: de Oost-Algarve, stranden en baaien, eilandjes voor de kust in een subtropisch klimaat. Spanje: de Middellandse zee, Benidorm (klein New York), de Costa Brava, Barcelona, Italië: Triëste, Lago Maggiore Joegoslavië(voormalig): Kroatië Istrië, witte rots- en kiezelstrandjes. Zuid-Frankrijk heeft altijd een imago gehad van druk en duur, vooral in het hoogseizoen. Het moet er toch een keer van komen. In het voorseizoen. Met de tent kamperen. Dat zou een uitdaging zijn. Na alle mogelijk vakanties in hotels, bungalows, met de bus en vliegtuig gewoon met de eigen auto en het tentje, doen of we weer jong zijn, vrij als een vogel, op de bonnefooi, voor ons het echte vakantiegevoel. “Het licht is er anders” beweerde schilder Vincent van Gogh in zijn brieven aan zijn broer Theo. Het licht is er intenser. Het licht is er inderdaad anders. Er zijn kortere schaduwen omdat de zon hoger aan de hemel staat. Algemeen zitten er minder vochtpartikeltjes in de lucht. 5

De elektromagnetische straling waaruit licht bestaat bereikt makkelijker het aardoppervlak. Het licht is zo minder diffuus dan in Nederland. Doordat er minder deeltjes in de lucht zitten kleurt die ook feller blauw. Hoe meer weerstand (o.a door luchtverontreiniging) de zonnestraling heeft op weg naar de aarde hoe roder de kleur. Vandaar die mooie zonondergangen in Nederland. Ook een grijze bewolkte lucht laat de kleuren vaak heel mooi uitkomen. Voor Vincent van Gogh moet het in die tijd, ca. honderd jaar geleden, reizend met paard en wagen een enorme ervaring zijn geweest gezien vanuit zijn perspectief van de vaak bewolkte “Lage Landen”. De vakantieganger en mobiele mens van vandaag de dag is heel wat meer gewend. Ook de TV en Internet laten ons de mooiste plekjes op onze planeet zien. Vakantie in Zuid-Frankrijk. Een mindere gezondheid in de laatste jaren zorgde echter steeds weer voor uitstel. De eerste planning was 2004. Het bleef bij Oterleek (Noord-Holland), ook hartstikke mooi!!! Ook met de autobus naar Praag bleek een hele ervaring. De drang bleef echter om weer eens naar het “Zuiden” te trekken, met de eigen auto, dat zou nog eens wat zijn. 2005. We gaan ervoor. Alle energie bij elkaar geraapt, dit moet lukken. 6

Voorbereiding Rolverdeling: Marlies zorgt voor de kleding, huishoudelijke zaken en het tentinterieur. Ik draag zorg voor de huisvesting (tent) en de papieren. De paspoorten moeten nog vernieuwd worden: kosten ca. 50 euro per stuk plus pasfoto. Alleen de paspoorten afhalen duurt ongeveer 1 uur. De serviceverlening en bureaucratie van ons overheidsapparaat is nog van uit de middeleeuwen. We krijgen wel een moderne pas met de nu verplichte gelaatsscan. Vanaf 2006 is waarschijnlijk de irisscan verplicht. Onder druk van het internationaal terrorisme en om namaak te bemoeilijken worden er steeds meer eisen gesteld aan het identiteitsbewijs. De verontschuldigingen en de vriendelijk houding van de vrouwelijke ambtenaar voor het lange wachten maken veel goed. Na de Pinkstervakantie, die dit jaar vroeg valt, zou een prima tijd zijn om te vertrekken. Voor 3 weken. Het wekelijks bezoek van Marlies aan haar moeder voor de wekelijkse boodschappen en het gezamenlijk frietjes eten, wat moeder zo heerlijk vindt, maar even aan de kant gezet. We mobiliseren wel de invalkrachten (dochters Nicole en Petra en moeder Elsloo (Jo) om moeder wat extra aandacht te geven. Ook haar zus Corry en zwager Wil en vriendin Hanny zullen op tijd bijspringen. 7

Hopelijk gaat het goed met Hanny, ze is in afwachting van een aorta slagaderoperatie. Ze staat altijd voor moeder klaar. Ze lijkt een beetje op juffrouw “Minne” zo voortreffelijk weergegeven in een van de boeken van schrijver en cabaretier “Toon Hermans”. Juffrouw “Minne”is een fijn, dun, iel en zenuwachtig vrouwtje vol plichtsbetrachting. Moeder is het van harte met ons eens om met vakantie te gaan, we hebben het verdiend zegt ze lief. Onze kleinkinderen zullen het voor 3 weken zonder oma Marlies en opa Jo moeten doen. Dit is vooral voor Marlies een hele opgave. Ze wil al met oma Michiels regelen hoe dit opgelost dient te worden. Ze is het niet eens met mijn stelling dat dit een zaak is voor Nicole en Marc. Nadrukkelijk zeg ik stoer dat we meer moeten kiezen voor onze eigen leven en planning. We moeten onze kinderen de ruimte geven en soms wat meer afstand nemen. “De kinderen behoren toch tot ons eigen leven”zegt ze en daar heeft ze natuurlijk ook weer gelijk in. En hoe moet het nu met Petra?? Ze is momenteel 5 maanden 4 dagen en 3 uur in verwachting. Petra en Edwin verwachten hun eerste kind (ons derde kleinkind in de maand september). Het is net zoals bij Nicole, toen die voor het eerst zwanger was, fascinerend om te zien hoe nu onze Petra van slanke “den” verandert in een “moederdier”. Ze ziet er mooi en stralend uit. 8

Moeder “Elsloo”, van huis uit een “jatskont”, zou het liefst hebben dat we gewoon maar thuis bleven. Dat is wel zo veilig. De auto is all-risk verzekerd en valt nog binnen de 3 jaarlijkse garantie. Wel moet er nog naar de remmen worden gekeken die een schokkend geluid maken. De autodealer meende bij de jaarlijkse technische onderhoudsbeurt dat mogelijk „stof”de oorzaak zou zijn. Ik ben niet tevreden met deze uitleg en maak een nieuwe afspraak. Ik blijf persoonlijk bij de reparatie. Een lange zit van 9.15 uur tot ca. 12.00 uur. Ik houd met de monteur een proefrit met als resultaat dat er met een haakse metaalslijper “iets” bij de remmen wordt afgeslepen. Dit had ook nog resultaat. Het geluid was minder. De chefmonteur stelde voor om nieuwe remnaven te plaatsen, de auto valt immers nog binnen de garantie. Die moesten echter besteld worden. Ik zou wel veilig met vakantie kunnen. Momenteel dd augustus 2005 zijn de remmen na drie “reparaties” nog niet in orde. Garage Hensgens in Nieuwstad krijgt hierbij de rode kaart en ik besluit weer terug te “vallen” op mijn oorspronkelijke dealer Heral uit Heerlen waar ik ook de auto heb gekocht. Uiteindelijk heeft deze nieuwe remnaven plus toebehoren geplaatst, kosten 430 euro vallend binnen de garantieperiode. 9

Ik begrijp nu ook waarom garage Hensgens reclame moet maken via TV Limburg. We sluiten een doorlopende reisverzekering bij verzekeringsmaatschappij “Interpolis” met behulp van Internet. De kosten bedragen ca. 50 euro per jaar met een eigen risico van 150 euro, zonder ziektekosten- en aanvullende autoverzekering. We maken gebruik van de aantrekkelijke pakketkorting van 9 % die verleend wordt indien er meerdere verzekeringen in dezelfde polis worden afgesloten. Onze ziektekosten zijn verzekerd bij zorgverzekeraar C.Z. Ook is er een dekking voor het buitenland. De mogelijk bijkomende autokosten zijn verzekerd bij “Interpolis Helpt!!!”. Ik betaal liever ”geen cent teveel”en zeker niet aan dubbele verzekeringen. Voorheen had ik al mijn verzekeringszaken geregeld bij Sterpolis. Ik maakte hierbij geen gebruik van een “tussenpersoon”. Sterpolis werkte al samen met Interpolis. Nu is Sterpolis dan geheel overgegaan naar Interpolis. Uiteindelijk blijkt dat Interpolis weer een onderdeel is van Rabobank. Zo zie je maar dat gewoon alles in handen is van de grote “jongens”. Volgens een teletekstbericht dd. juli 2005 gaan in Nederland steeds meer mensen onverzekerd op vakantie. De mensen vinden waarschijnlijk de premies een te hoge kostenpost en nemen dit risico. Van verzekeringsmaatschappijen hoor je zelden dat ze met verlies draaien, ze nemen geen risico verlies te maken. 10

Ze “verzekeren”zich door de premies voldoende hoog te houden. We moeten nog langs bij de campingwinkel Stasser in Brunssum. Kijken voor een verwarming en mogelijk een ijskast voor in de tent!!!??. Uiteindelijk besluiten we niet meer te investeren in onze uitrusting. Deze was al hoog genoeg, ca. 3000 gulden. Daar heb je al een vierdehands caravan voor!!! Uiteindelijk gaan we ook voor de warmere nachten naar het Zuiden. Daarbij is het zo, dat we dit jaar nog eens bezien hoe het kamperen bevalt. We kopen wel twee veiligheidsvestjes die in de aanbieding zijn voor drie euro per stuk. Deze worden bij de verbanddoos in de auto gelegd. Als vertrekdatum plannen we zaterdag 21 mei 2005. De nachten in Zuid-Frankrijk zijn dan al minder koud. Deze gegevens zijn gemakkelijk op te vragen via Internet. Heel systematisch worden alle gevraagde gegevens (gemiddelde dag- en nachttemperaturen) van de gevraagde plaats en geselecteerde periode weergegeven. De gekozen datum heeft ook te maken met het einde van de Pinkstervakantie, wat mogelijk minder drukte zou betekenen onderweg en op de campings. De bestemming in Zuid-Frankrijk is mede gekozen met behulp van de ACSI-campinggids en Internet. De route wordt uitgeprint. Het uiteindelijk doel is de Côte d‟ Azur, tussen Toulon en St. Tropez in de Provence 11

Een mogelijk tussendoel is St-Remy de Provence. Op ca 1000 kilometer afstand. De Provence is de meest tot de verbeelding sprekende streek in Frankrijk; van de heuvels vol geurige kruiden tot de havens aan de Middellandse zee met plezierjachten. Het bonte landschap en het zonlicht zijn een bron van inspiratie voor schilders en schrijvers. De Provence heeft natuurlijke grenzen: in het westen stroomt de Rhône, in het zuiden ligt de Middellandse zee en in het noorden wordt de grens bepaald door de uiterste grens waar olijfbomen kunnen groeien. In het oosten ligt de grens in de Alpen waar ook Frankrijk aan Italië grenst. Binnen die grenzen ligt een contrast rijk landschap met diepe kloven, de zoutvlakten van de Camarque, velden vol lavendel en zonovergoten stranden. Het warme zonlicht maakt de kleuren en geuren heel intens. Op reis naar onze bestemming zal mogelijk een hotelovernachting voor een tussenstop kunnen zorgen. Dan zal dit hotel wel moeten beschikken over een afsluitbare parkeerplaats. We laten onze volgeladen auto niet graag achter op een openbare parkeerplaats en zeker niet langs de autosnelweg. Dan kijken we nog liever voor een camping. In de campinggids worden goede “doorgangs”campings aanbevolen. Op dinsdag na de Pinksteren krijgen we nog nieuwe zonwering in de woonkamer van ons huis. 12

De uitrusting wordt enkele dagen voor de vertrekdatum nog gecontroleerd. Marlies heeft alle huishoudelijke spullen en kleren ingepakt en/of klaargelegd. Er wordt 700 euro aan geld opgenomen via de Postbank. We trekken het geld in het buitenland ook gewoon uit de “muur”. Op vrijdag 20 mei, de dag voor vertrek neemt Oma MarieJosé de kleinkinderen van ons “over”, de moeder van Marlies wordt nog door Marlies “verzorgd”. s‟Avonds moeten we nog “babysitten”. De auto wordt door mij ingeladen en ik besluit nog broodjes te bakken voor onderweg. Er wordt afscheid genomen van de kinderen en de moeders. Ons huis wordt verzorgd door de kinderen. De krant wordt tijdelijk bij Marc en Nicole bezorgd. Er is sprake van een gezonde spanning. We gaan ervoor, de wekker wordt gezet op 4.30 uur. De tijd van vertrek wordt gepland op zaterdag 21 mei 2005 om 5.30 uur.

13

De reis 21 mei 2005. Dat was een korte nacht, maar wel met een goede nachtrust. Marlies heeft minder geslapen. Ik voel me goed. Het weer is bewolkt. De vogels starten om 5.15 uur hun ochtendconcert. Ze wensen ons een prettige vakantie en een veilige thuiskomst. Als het concert een ouverture is van de dingen die ons te wachten staan, belooft dat veel goeds. We vertrekken om 5.40 uur. Bij Obbicht langs de Maas vragen we ons hardop af waar we aan beginnen. We wonen in een mooi huis in een prachtige omgeving. Alles naar wens. Doch de drang naar het onbekende, de uitdaging om nieuwe dingen te beleven is sterker. We besluiten niet te keren. Bij Maastricht zijn er geen files. De neven- en Kostonsnichtjes liggen nog op “ein oer”. Het is rustig met de contacten de laatste tijd. Bij Luik krijgen we de eerste omleiding via de westelijke ringweg of de routebeschrijving klopt niet. Uiteindelijk komen we toch uit op de juiste weg richting Luxemburg. In vergelijking met onze routebeschrijving scheelt dat 20-30 km. We rijden door het mooie Belgische heuvellandschap. We zijn enkele keren op camping geweest in de Ardennen en aan de kust. Toch nodigt België ons niet meer zo uit. Bij een van de pittige klimmen moet ik de auto terugschakelen van de vijfde naar de vierde versnelling. 14

Dat valt me toch wel tegen. Van de andere kant dient de 5e versnelling alleen als “overdrive” en heeft dus geen trekkracht. Onze Hyundai Matrix 1600cc heeft een hoog eigen gewicht van 1180 kg. Daarbij zijn we flink geladen. In dit soort gevallen lijkt een motorinhoud van 1800 cc toch beter. Onze gedachten gaan terug naar een vakantie met de kinderen naar voormalig Joegoslavië met de Nissan Micra, motorinhoud 1000 cc en een eigen gewicht van 760 kg. Twee kinderen: 17- en 15 jaar oud, de hele campinguitrusting (lichtgewichttentjes) en kleren voor vier personen. Geen aanhanger achter de auto en geen imperiale op de auto. De Lôibelpas op, tussen Oostenrijk en Slovenië, stijgingspercentage max. 28 %. Een prachtig avontuur en een heerlijke vakantie met onze meiden zwervend door Istrië. We zijn altijd jaarlijks met de kinderen op vakantie geweest, variërend van een eenvoudig huisje op de Molendijk in Cadzand tot hotelvakanties in Spanje. Met tieners in het hoogseizoen, ben je ook in het relatief goedkope Spanje voor een hotelvakantie genoeg geld kwijt. 1988: 8 dagen hotelvakantie Montemar, Pineda del Mar, kosten ca. 3000 gulden. Nou is duur wel een relatief begrip, wat de een duur vindt is voor de ander goedkoop. In Luxemburg maken we een korte stop. Veel mensen kopen hier tabak die blijkbaar goedkoper is als thuis. Voor het enkel sigaartje dat ik rook, loont het de moeite niet. 15

Marlies toont zich een goede navigator en leidt me perfect naar de Franse autosnelweg, richting Mets-Nancy. Het lezen van de routeplanner gaat haar een stuk beter af dan het lezen van een kaartplattegrond. Algemeen geldt dat het ruimtelijk inzicht bij mannen meer ontwikkeld is dan bij vrouwen. Marlies is goed in lezen, ik in rekenen. Zo zijn er meer verschillen op te noemen. Vrouwen komen van “Neerbeek”, mannen van “Elsloo”. Daarbij geldt uiteraard dat alle mensen ongelijk zijn en uniek. Dit geldt trouwens niet alleen voor mensen, hierin zijn we niet uniek. Hierbij verwijs ik naar het boek van prof. Dr. Hans Galjaard: “Alle mensen zijn ongelijk”. Het weer wordt slechter. Bij Nancy worden we omgeleid, dat gaat echter probleemloos. Ik ga er eens goed voor zitten, ik voel me hartstikke goed. Ik krijg het goede gevoel van vroeger terug (waarschijnlijk door de adrenaline) en geniet van de reis. We rijden door Elzas-Lotharingen. Bij de plaats Toul, volgens de routeplanner bij 367 km trekken we ons eerste tolkaartje. Alles staat prima en duidelijk aangegeven. Het heuvelachtige landschap wordt steeds kleurrijker. Bloeiend fluitenkruid en knalgele brem sieren de rand van de weg. De zon breekt met veel kracht door de bewolking. De vegetatie lijkt op die van Zuid-Limburg. Wat een ruimte. Wat een rijk grootschalig cultuurlandschap. Oneindige percelen boerengoud. Maar 16

ook wat een monocultuur! Ook hier moet het landschap toch ooit kleinschalig en divers zijn geweest. Ongetwijfeld hebben ook hier ruilverkavelingen plaatsgevonden Of zou het zo zijn dat er gewoon direct wilde natuur (woeste gronden) is ontgonnen en in cultuur gebracht. De grondsoort lijkt löss-achtig. Vruchtbare grond! De grondsoort löss klinkt ons Zuid-Limburgers vertrouwt in de oren. Löss komt in Europa meer voor. Ook buiten Europa. De lössgronden in Zuid-Limburg en het Belgische Haspengouw behoren tot een lössgordel die zich van Noord-Frankrijk tot in Rusland uitstrekt Het is een door de wind (eolisch), vanuit de (Sahara) woestijn aangevoerde grondsoort. Op sommige plaatsen in Zuid-Limburg wel 7 meter dik. Boven de denkbeeldige lijn Sittard-Born-Grevenbicht gaat deze laag lös langzaam over in zandgrond. Met uitzondering van de omgeving van Groesbeek en de ZO. Veluwenrand. De benaming van grondsoorten is afhankelijk van de samenstelling en deeltjesgrootte. De dorpen cq steden liggen wel 50 kilometer uit elkaar. Dit maakt de autosnelweg een stuk rustiger dan in Nederland, waar om de ca. 5 km zich een op- en afrit bevindt. Prachtige veelal driebaanswegen. Het vrachtverkeer maakt gebruik van de twee rechtse banen. De meest linkse baan is voor de “opschieters”. Er wordt royaal 140 km per uur gereden. Toegestaan is een maximum snelheid van 130 km per uur. 17

Een snelheid van 130 km per uur is op dit soort wegen veiligheidstechnisch goed mogelijk. Voor het milieu, met name luchtverontreiniging is het niet zo goed. Ook al zullen ze daar ter plaatse weinig van merken. Nou kun je zeggen dat we in Nederland te veel regels hebben en onze situatie vergelijken met de situatie in Frankrijk. Dat gaat niet op. We zijn een veel dichter bevolkt landje. Ons milieu is dan ook veel meer belast en vervuild. Een hogere maximumsnelheid zou zowel veiligheidstechnisch als voor het milieu een ramp zijn in Nederland. Algemeen geldt dat hoe meer mensen op elkaar wonen hoe meer regels er nodig zijn. Dat wil niet zeggen dat je onnodige en overbodige bureaucratische regels niet moet afschaffen. Sommige mensen willen vooral die regels afschaffen waar zij mee te maken hebben en als hinderlijk en onnodig ervaren. Ik lap zowel de maximumsnelheid als milieuregels aan mijn laars en haal soms wel pieken in snelheid van 150 km. Heerlijk. Vertel het maar niet verder. Laat het de “ozonlaag” maar niet weten. Tussen de steden Dyon en Lyon tanken we, 575 km gereden, 1,19 euro per liter euro 95 “sans plompe”. Dat betekent 1 liter op 12,5 km. De tijd is nu 11.45 uur. Dit is het district Bourgogne en Franche-Comté. We eten een zelfgebakken krentenbol. Meergranen brood met krenten en noten. De “bol” oogt hard en de korst is ook hard. 18

Ik moet het brood na het afkoelen sneller in een broodzak opbergen zodat hij minder snel uitdroogt. Maar wat is hij lekker en voedzaam. Ook Marlies smult ervan. Geen geklieder met zweetkaas of zweetworst op de boterham. Heerlijk, een voortreffelijk idee. Voor Lyon (het Franse Leiden) verlaten we de Tolweg. We rekenen 24,60 euro contant af. Wat een gemak dat eurogeld. Lyon: door de tunnels onder de rivier de Rhône door die zuidwaarts stroomt en uitmondt nabij de plaats Marseille in de Middellandse zee. Het scheelt niet veel of de rivier de Maas en de Rhône ontmoeten elkaar in hun oorsprong in de omgeving van Langres / Epinal. De Maas stroomt dan Noordwaarts en de Saône/ Rhone Zuidwaarts. Met nu en dan “klunen” er tussendoor zouden we ook met de roeiboot kunnen reizen. Gewoon opstappen in Grevenbicht. Stop, filevorming, langzaam rijden, tijd genoeg om de omgeving te bekijken. De kenmerkende wit- en beigedoosachtige gebouwen komen me bekend voor van onze busreizen naar Spanje. Het was dan wel nacht. Het verkeer blijft doorlopen. De weg naar het Zuiden ligt “open”: “Route du solei”. Richting oranjestad: Orange en de pausenstad: Avignon. De Adel en de Geestelijkheid woonden hier vroeger dicht bij elkaar. Dat was handig als ze zich onder elkaar de rug moesten “poekelen”. 19

We rijden niet meer maar zweven als in een droom met een vaartje van 140 km per uur zuidwaarts. Het landschap is adembenemend. Het Rhônedal tussen het Centraal Massief en de Franse Alpen is wonderlijk mooi. Marlies zorgt voor passende muziek. Maar goed dat de autoradio het liet afweten en we genoodzaakt waren cassettebandjes mee te nemen. We luisteren naar een oud muziekbandje van de “Regento Stars” een regionaal bekend dansorkestje uit onze jeugd die overwegend Duitstalige dansmuziek speelde. De muziek, het betoverende landschap, de zon, daarnaast het feit dat we dit alles mogen meemaken maken bij mij de nodige emoties los. Ik voel me erg gelukkig en dankbaar. Het is niet gek dat net Duitse muziek onze emoties raakt. In onze jeugd waren we veel op de Duitse televisie gericht met zijn voor die tijd voortreffelijke shows, Duitse liedjes en operettemelodieën. Als we diep in ons kijken zien we dat onze Limburgse cultuur zeer dicht tegen de Duitse cultuur aanligt. Schutterfeesten, blaasmuziek, NordRheinländische vasteloavend, bier. We horen cultureel gezien meer bij Duitsland, dan bij “Holland”. Des te meer is het te begrijpen dat we ons na de oorlog zo tegen de Duitsers hebben afgezet. De Duitse inval vooral in Limburg maar ook in de rest van Nederland was een messteek in de rug, een broedermoord. Ruzie in de eigen familie doet het meeste zeer. Hopelijk kunnen we 60 jaar na de oorlog hier een punt achter zetten en weer meer als familie met elkaar optrekken. 20

60 kilometer voor Orange maken we weer een stop. De sfeer is al echt zuidelijk, het is best warm. Weer “kwiek” vervolgen we onze weg, doch blijkt dat ik vanzelf minder snel ga rijden. We worden zelfs ingehaald door campers. Ik rij toch nog altijd ca 120 km per uur. Waarschijnlijk wordt mijn concentratie en daardoor mijn alertheid minder. De vele langdurige autokilometers doen hun werk. De Mont Ventoux (winderige berg) is vanaf de autosnelweg goed zichtbaar. De berg met zijn kale witte top is een duidelijk baken in het landschap. De kale top met witte puinsteen zorgt ervoor dat de berg er in de zomer zelfs winters uitziet. Het uitzicht moet er adembenemend zijn. Zeker als er veel wind staat!! In de winter kan de temperatuur op de top dalen tot –27 graden Celsius. De wielrenner Tommy Simpson vond hier in een rit van de Tour de Franse zijn rust en noodlot. Hij bezweek o.a. door een te hoog gehalte aan stimulerende middelen. We naderen onze bestemming, bij afslag 24 na Avignon verlaten we de tolweg. We betalen 14,90 euro. Stop, verkeerde afslag. Na het raadplegen van de kaartplattegrond, terug. Via de rotonde richting Noves. Noves stond niet duidelijk aangegeven. Waarschijnlijk is het plaatsje te onbeduidend. Stop!!!!! Vol op de rem. Nou dat was schrikken. Vanaf de rotonde stond ik voorgesorteerd op de linker dubbele rijbaan voor het verkeerslicht. Bij het optrekken na het “groen” maakte de weg een snelle draai naar rechts en versmalde tot een invoegstrook van de route nationaal. 21

De Franse auto rechts naast me gaf me geen ruimte en zette fors door. Een naderende truc met oplegger naderde via de voorrangsweg. Ik had geen keus en moest vol op de rem. Op tijd, de vrachtwagen raasde luid toeterend voor me langs. De chauffeur in de Franse auto rechts naast me verwenste me non-verbaal naar de verdoemenis. Het loopt goed af. Mogelijk een minder goede inschatting van mij en/of de onoverzichtelijke / vreemde situatie. Positief is dat ik goed gereageerd heb. Marlies zei dat de andere chauffeur schuld had en doordrukte en zo mij geen ruimte gaf, lief hé. Wat een leuk dorp dat Noves. Het ziet er pittoresk uit. Veel belovend gaan we richting Saint Rémy de Provence. Een grillig gebergte (les Boux) tekent de horizon. Nog voor dat we Saint Rémy bezichtigen raadplegen we onze campinggids en besluiten we maar meteen Camping Pegasum *** te bekijken. De camping ligt aan een van de uitvalswegen van St.Rémy. De omgeving ziet er stoffig en warm uit, doch de camping oogt groen. De receptie mevrouw is vriendelijk. In het “Frans en Engels” wijst ze ons enkele mogelijke plaatsen aan om onze tent neer te zetten. Er is plek genoeg. Een landgenoot vertelde me des gevraagd dat de camping prima is en de omgeving zeker de moeite waard. Campingplaats nr. 74 leek hem een goede plaats voor een tent. Uiteindelijk hebben we dan ook voor deze plaats gekozen. Voorzichtig boeken we voor 4 dagen met de optie te verlengen tot een week. 22

Marlies regelt de papierkraam. We kunnen de tent op zetten. Het is nu ca 17.00 uur. We hebben ca. 1050 km gereden en zijn vanaf 5.45 uur onderweg. We hebben een geweldige reis gehad door een prachtig landschap. Ik voel me wel wat moe, maar wel ontspannen en begin op mijn gemak met het opzetten van onze tent. Marlies zorgt voor het interieur en ik voor het ex-.

Saint Rémy de Provence De tent is opgezet. We nemen een lekkere douche, we drinken koffie en eten nog wat. We besluiten nog een kijkje in het stadje te nemen. Op de folder van de camping waar ook een plattegrond van het stadje op staat lezen we dat het centrum 500 meter verwijderd is van de camping. De camping ligt aan een van de uitvalswegen vanuit het centrum. Geografisch ziet het uit als een spinnenweb. We lopen langs een 2* hotel met de naam vernoemd naar Vincent van Gogh. Een 2 persoonskamer kost per nacht ca. 50 euro. Wat meteen opvalt zijn de dikke en oude grillig gegroeide plataanbomen langs de weg en zo een laan vormen. De bomen hebben voorrang. De wortels duwen het plaveisel van het “voetgangersgedeelte “ omhoog. Oppassen!! Dit is waarschijnlijk wat ze met de Franse slag bedoelen. Geen stoeptegel ligt recht. Allemaal bobbels en kuilen. Het voordeel hiervan is dat je voortdurend alert moet zijn. 23

In Grevenbicht liggen maar een paar trottoirtegels scheef waar de mensen dan ook geheid over vallen. Er worden foto‟s van gemaakt om de gemeente te wijzen op de gevaarlijke situatie. De gestukadoorde gevels van de huizen kleuren een beigeachtige en /of bruin-rode kleur. Vaak laat het stukadoorsel los. De bolle dakpannen van de huizen zoals we die ook in Spanje zien kleuren de daken bruin-rood- beige. Daarbij worden de kozijnen in alle kleuren geverfd. Samen met de bloemen in de ramen en tegen de muren vormen ze een prachtig kleurrijk decor. Het verfwerk laat te wensen over. Meteen moet ik denken aan de deuren in het huis van onze dochter Nicole. Nicole houdt van oud en van karakter. Glad gelakt verfwerk hoort daar niet bij. Ook onze dochter Petra houdt hiervan. Nicole en Marc wonen in een boerenherenhuis gebouwd in 1936 en Petra en Edwin in een boerenwoning gebouwd in ca 1850. Beiden trachten de oude sfeer zo goed mogelijk te evenaren gemengd met moderne voorzieningen. Ook ik vind dit wel een zekere charme en sfeer hebben doch voor mezelf heb ik steeds gekozen voor nieuwbouw. De pizzaboer is open. Het lijkt wel een frituur. Veel jongeren lopen en /of zitten met een stuk pizza in hun hand te eten. Het geheel is zeer kleurrijk. Het is zaterdagavond. We naderen het oude centrum, muziek komt ons tegemoet. De straat rond een monument is afgezet voor het snelverkeer. Er blijkt een orkestje te spelen. 24

We lopen zo een Franse film in en kijken onze ogen uit. Mensen zitten heerlijk te eten en te drinken. De tafeltjes zijn uitnodigend gedekt. Het is nu ca. 9 uur in de avond. Een heerlijke zomeravond. Zwaluwen scheren als volleerde straaljagerpiloten over de daken. Onderweg etend en zonder straaljager!! Er is hier genoeg plek voor huisvesting voor ze. Overstekende daken genoeg en alles is niet zo perfect dichtgemaakt zoals in Nederland. We maken een rondwandeling in het centrum van het stadje. Wat een kleuren, mooie winkeltjes en oude straatjes. Feeërieke verlichting maakt alles nog mooier. Bloemen sieren de oude gevels. We worden ondergedompeld in de typische Franse sfeer. We komen weer uit bij het monument. Het orkestje speelt afwisselend Franse chansons en moderne muziek. De straat dient als dansvloer. Er wordt gewalst, “getangoot” en gefoxtrot. Je haalt er zo de Nederlanders uit. Ze zijn algemeen herkenbaar aan hun lengte, manier van kleden en uitstraling. Veel Limburgers zouden hier niet opvallen. We besluiten op zijn „Frans” een lekkere pot bier te nemen. We betalen 2,50 euro per glas. Bier is in Frankrijk niet goedkoop. Wijn is de nationale drank. We genieten van de tafereeltjes en prachtige omgeving. Dit is een ongelooflijk welkom en belooft nog veel voor de komende tijd. Tegen 23.00 uur, de mensen zitten nog steeds te eten, gaan we richting camping. 25

De toegangscode (1962 of zoiets) van de ijzeren poort blijkt te werken. Glimlachend horen we sommige campinggasten ronkend hun “eerste boom” doorzagen. We duiken in de tent. Onze eerste vakantiedag zit er op. Een prachtige dag met een mooie reis, een prima camping en een leuke typische Franse avond in een typisch Frans stadje. Samen met mijn lief, wat kan een mens zich nog meer wensen. Moe en voldaan verkerend in een soort “roes” vallen we snel in slaap.

Kamperen. De eerste nacht in de tent valt niet mee. Piramidetent Randstad kampeersport (Otter) 4 personen. Bouwjaar 2001, aanschafprijs 2375 gulden bij Stasser campingsport Brunssum. Stormbestendig, verankerd met 30 diagonale nylon scheerlijnen, met een treksterkte van 36 Newton per vierkante mm bevestigd aan 20 cm lange metalen haringen met scheerlijnbevestigingslipje. Waterproof. Regenwateroverloopbeveiliging 80 mm. Kleur beige met groene design elementen in het afgeknotte voorfront met geheel afsluitbaar raam, gedeeltelijk uitgevoerd met ventilatiegaas, maaswijdte 0,50 mm. Gestroomlijnde en in driehoeksbanen gesneden en dubbel gestikte windafleidende achterwand. Twee slaapcabines met ingenaaide scheidingswand tussen living en bedroom, ruime living met open cuisine met luxe gaskomfoor, een outdoor ruimte met vast aangenaaide luifel van een meter diep. Hoogte middenmast 2,15 meter, oppervlakte ca. 5,10 x 3,00 meter exclusief luifel. Totaal gewicht: ca. 35 kg. 26

Buitengeluiden dringen door ons halve millimeterdikke tentkatoen KS 202 van 400 gram per vierkantenmeter met dubbel gestikte naden. Vast ingenaaid kuipgrondzeil V.B.F.500, vier ventilatieopeningen met boogrits en ventilatiegaas en brillenzakjes op de scheidingswand. Het is kouder dan we dachten. We horen het zaterdagnacht verkeer. Er komen zelfs vliegtuigen over. Marlies heeft er spijt van dat ze haar mummie slaapzak niet heeft meegenomen. Onze ervaring met de mummie- slaapzakken is niet alleen maar positief. Ze zijn wel goed isolerend en warm. Theoretisch zijn ze geschikt om zelfs bij een temperatuur van – 10 graden Celsius te gebruiken. Het nadeel ervan is zoals de naam al zegt, je zit als een mummie ingepakt. Je kunt je dan ook in de zak niet wenden of keren. Je voelt je opgesloten. Je ligt niet alleen in de zak maar je voelt je ook zo. Zeker Marlies heeft soms de behoefte bij opkomende “vapeurs” de “zak” van zich af te gooien. Vandaar haar besluit om een gewone slaapzak mee te nemen. Belangrijk voor personen met een groot hoofdoppervlak en weinig isolerend hoofdhaar is dat het hoofd bedekt is. Daar dient de capuchon voor. Met de capuchon op het hoofd en de rits opgetrokken voel je je echt als een mummie. Een slaapmuts opzetten is een goed alternatief. De Meteoorgegevens over de periode 22 mei –28 mei 2005 volgens www.weeronline.nl zijn wat betreft de minimumtemperatuur voor de omgeving Sant-Remy ca. 14 a 15 graden Celsius. 27

Met uitzondering van 23- en 24 mei –2005 toen was er een minimum temperatuur van 11 graden Celsius Ik heb een paar uur goed geslapen. Tegen de morgen voelt de lucht koud en klam aan. Het ornithologisch morgenconcert maakt veel goed. Ik herken merels, boekvinken en mezen. Met het opkomen van het licht verdwijnt ook het klamme gevoel. We zijn vroeg uit de veren en gaan ons eerste vers gebakken brood (grand pain) afhalen bij de receptie. We doen kalm aan. Even acclimatiseren. We telefoneren naar de achterban thuis en geven onze verblijfsgegevens door. Achteraf moeten we dit weer corrigeren omdat we ingeschreven staan als de familie Biesmans. De mevrouw van de receptie had de persoongegevens overgenomen uit het paspoort van Marlies. Er is gewoon een muntjestelefooncel op de camping. De invoering van de euro bewijst weer zijn voordeel. In tegenstelling tot enkele jaren geleden toen er nog geen mobiele telefoon was staat er geen rij voor te telefoneren. Even nog hadden we overwogen om voor onze vakantie een mobieltje aan te schaffen. Een mobieltje heeft zeker voordelen, zeker in spoedgevallen of als men doorlopend bereikbaar moet zijn. Van de andere kant is het qua levensstijl een stuk rustiger minder goed bereikbaar te zijn en/of anderen te bereiken. Het is een mooie in vakken verdeelde camping. Heggen, struiken en bomen markeren de plaatsen. 28

De acacia staat in bloei. De kleur is paarsachtig – rood. De natuur loopt hier enkele weken voor. De acacia in mijn tuin, een witte cultivar staat nog niet in bloei. Verder staan er eiken, essen, esdoorn, liguster, kamperfoelie, huls, meidoorn, en of varianten hiervan. De liguster en de kamperfoelie zijn hier dank zij het milde klimaat goed uit de “kluiten” gewassen. Er staan naaldbomen zoals: dennen, sparren en niet vergeten de cipressen. Riet, bamboe, agave, olijfbomen, vijgenboom, oleanders en zelfs een palmboom bij het zwembad geven het geheel een subtropisch tintje. Om dennen en sparren te herkennen is een eenvoudig ezelbruggetje gemakkelijk. Een duo naaldinplanting staat voor dennen, sparren zijn te herkennen aan de solo naaldinplanting. Legio staat dan nog voor de naaldverliezende larixsoorten. De plaatsen zijn begroeid met gras en diverse onkruidsoorten. Het sanitair is in orde. Niet nieuw maar wel netjes. De poetsvrouw heeft per toilet handig de toiletborstel in een emmertje water geplaatst. Zo is er altijd water om de mogelijk achter gelaten sporen weg te poetsen. Er is ruim voorzien in toiletten, wascabines en douches. Ook zijn er Franse staptoiletten aanwezig. Het is een bijzondere ervaring als je door de hurken laag bij de grond de onderkant van de toiletdeur kunt inspecteren. 29

Opzicht is het een natuurlijke houding die ook het ontlasten wel ten goede zal komen. Langdurig de krant lezen is echter in deze houding niet makkelijk. Warm water is voldoende voorhanden op een hoge temperatuur. Om warmwater te vrijwaren van mogelijke legionella bacteriën is het nodig dat de temperatuur boven de 70- liefst 100 graden Celsius is geweest. Vooral bij douchen kan water met bacteriën worden ingeademd. Dit kan mogelijk leiden tot de gevreesde legionella ziekte. Vooral bij oudere- of zieke personen waarvan de weerstand te wensen overlaat. De gevolgen hiervan zijn bekend. In de woonplaats Bovenkarpsel in Nederland overleden enkele jaren geleden na het inademen van boven genoemde soortgelijke lucht verschillende senioren door de veteranenziekte. Op de camping is een zwembad en een baan om jeu de boules (spel met de ballen) te spelen. Bij de receptie kan vanaf 8.00 uur in de morgen op bestelling vers gebakken brood worden afgehaald. De camping is redelijk bezet en internationaal. De sfeer is heerlijk rustig en vriendelijk. We hebben Duitse overburen. Een schuchter “Oost-Duits” gezinnetje. Vader, moeder en 2 puberkinderen schuifelen verlegen achter de auto en tent. Met de achterkant van de tent naar de straat gericht. 30

De keuze van een plaats en de stand van de tent en/of caravan geeft al vaak een indruk van welk soort mensen het zijn of hoe ze zich voelen. Sommige kruipen in een hoekje met de opening van de tent of caravan naar de omheining gericht. Anderen gaan royaal open naar de weg staan. Ik hoor bij de laatste soort. De andere, ook Duitse overburen uit Aken zijn extroverter. De kinderen zijn al wat ouder. De zwarte rothweiler hond zorgt voor de bewaking. Een grote camper plus een koepeltentje voor de dochter en haar vrijer zorgt voor het onderkomen. De dochter is vriendelijker dan de vrijer die een beetje ongemakkelijk doet. Het veelvuldig geluid van bierflessen verraad hun culturele afkomst, het hadden dus ook Limburgers kunnen zijn. Ze zijn bijzonder vriendelijk. Even verderop in het straatje staat een Zwitsers echtpaar (ca. 80 jaar) met een caravan. Een Frans jong gezinnetje groet steeds heel vriendelijk bij het langskomen. Ze komen een kurkentrekker lenen!!!!!!.

Pointer expositie St. Remy. Het is zondag en het weer is prima. In het stadje is er een markt voor schilderijen. “Pointer expositie”. We besluiten in de namiddag een kijkje te nemen. De indrukken zijn overweldigend zeker in het decor van het oude stadje en in de verlichting van de vol schijnende zon in een blauwe hemel. Dit is waarschijnlijk het licht wat Vincent van Gogh bedoelde. Een groot kleurenfestival van honderden kraampjes met wel duizenden schilderijen. 31

Onze lerares tekenen en handvaardigheid Nicole staat er ook tussen. Alle stijlen komen aan bod. Uiteraard wordt ook de stijl van Vincent van Gogh veelvuldig gereproduceerd. Het fototoestel hadden we voor de zekerheid thuis gelaten. Foto‟s lijken ook overbodig want de aanblik zal een blijvende herinnering achterlaten in het visualiserend gedeelte van mijn geheugen. Tussendoor lopen we ook een kruidenwinkel binnen. Het ruikt er heerlijk en de tientallen kruiden en andere aanverwante specialiteiten liggen er prachtig uitgestald, een lust voor het oog. We kopen een reep noga, (3,50 euro) met noten en kruiden voor bij de koffie. De verkoopster straalt trots als we haar een compliment maken over de mooie winkel.

Uit eten. De “Fransen” zijn er van overtuigd dat hun manier van leven de beste en hun land het beschaafdste ter wereld is. In Frankrijk wordt er heel weinig getutoyeerd. De mensen spreken zich vrijwel altijd met “vous”aan. De keuken en de wijn genieten terecht wereldfaam. Lange tafels in de zon en een overvloed aan eten en wijn. Douceur de vivre (het zoete leven).Voor het eten geldt dat er veel gebruik wordt gemaakt van kruiden, knoflook en olijfolie. Het Franse stokbrood is natuurlijk wereldberoemd. Bij iedere maaltijd wordt er wijn gedronken. En water. Drinkbaar water wordt in dit land als een elementair recht gezien waar iedereen, arm en rijk gratis over moeten kunnen beschikken. Al voor de komst van de Romeinen werd er in Frankrijk wijn gemaakt, maar pas tijdens de Romeinse overheersing 32

werd het kweken van druiven en de techniek van het wijn maken over het hele land verspreid. De kwaliteit, diversiteit en reputatie zijn een voorbeeld voor alle wijnmakers op de wereld. De vorm en de kleur van de fles geven al een indicatie over de smaak en de kwaliteit van de wijn. Elke wijnstreek heeft een eigen glastint. Het etiket geeft verder alle informatie. De meeste goede wijnen zitten in een groene fles, omdat dit de drank tegen het licht beschermt. Ook in Nederland wordt steeds meer wijn gedronken. Onlangs hebben we met familie een wijnproefavondje gehad. Het betrof Duitse wijn uit de streek Rheinland-Pfals. De wijnverkoper roemde de zuivere wijn uit deze streek gemaakt van alleen maar druiven. Je kunt inderdaad wijn maken van alle fruit en vruchten waar suiker inzit. Zelfs van bieten. Hij beweerde dat vele tafel- en slobberwijntjes (zelfs Franse) mengsel waren van druiven, bieten en chemicaliën!!! Met chemicaliën kun je aan alles een smaak en geur geven wat je maar wilt. Een voorbeeld is de voedingsmiddelenindustrie. Bijzonder is dat genoemde wijntjes ook nog niet zo slecht smaken. Ik vraag me dan hardop af, waarom zou je meer dan “1,95 euro” betalen als de wijn goed smaakt en niet schadelijk voor de gezondheid is. Om de wijn te kunnen waarderen en op zijn merites te beoordelen is veel ervaring nodig. Fijnproever wordt je niet zomaar. We blijven oefenen. 33

De Fransen beschouwen goed eten en drinken als een aangeboren recht. We gaan vanavond uiteten. Onze keuze valt op een brasserie. Brasseriën komen oorspronkelijk uit de Elzas en waren vroeger verbonden aan brouwerijen; “brasserie “ betekent dan ook brouwerij. Op de kaart staan eenvoudige vis-en gegrilde vleesschotels met naast de huiswijn ook regionale wijnen van uit de omgeving. We besluiten een volledig menu te nemen. Entré Een salade met o.a. paardebloem en fel oranje gekleurde bloemen (oost-indische kers) aangevuld met groene asperges en zalm met een dressing op basis van olijfolie en diverse kruiden. Platte Eend met courgettes, paprika‟s, diverse soorten gebakken aardappeltjes en frietjes met diverse kruiden en onbekende overheerlijke dingetjes??? Dessert Tartin abrikot met ijssorbet, mint, slagroom met sinaasappel en aardbei Koffie op zijn Frans (kleine kop sterke koffie). Als bijbehorende drank nemen we heerlijk gekoelde rosé. 34

We rekenen 50 euro af inclusief fooi en hebben werkelijk heerlijk gegeten.

De omgeving. Een vast gegeven op vakantie is voor ons dat we al wandelend vanaf onze verblijfplaats de omgeving verkennen. We wandelen door de aanliggende woonwijken met mooie huizen en prachtige tuinen. We worden door bewoners herhaaldelijk vriendelijk gegroet met bonjour monsieurdamme. De rozen bloeien uitbundig. Klaprozen, kruiskruid, wilde haver en distelachtige sieren de wegranden en bermen. Opvallend kaasjeskruid. In de tuinen herkennen we druiven en cipressen. Hagedissen bevolken de spleten en holtes tussen stenen en muurtjes. Soms schiet er eentje zichtbaar weg mogelijk door ons gestoord bij het zonnebaden. Onderweg zien we duizenden langwerpige “onze lieveheerbeestjes” in een grote kluwen. Het zijn eigelijk een soort “wantsen”. Ook in Grevenbicht nabij de Maaskoul zit een hele kolonie. Sam, mijn oudste kleindochter maakte me er attent op. Ook aan het soort insecten kun je duidelijk zien dat het klimaat in Nederland verandert. Toen ze ook bij mij op het terras hun intrek namen heb ik hen toch hardvoetig de deur gewezen. We naderen een drukke verkeersweg. De D99. Zo weten we nu ook welke weg verantwoordelijk is voor het nachtelijk verkeerslawaai op de achtergrond. Naast de tolwegen A-wegen kent Frankrijk ook de N-wegen (route 35

nationaal) en D-wegen die de departementen met elkaar verbindt. Rekeningrijden, dat we ook in Nederland willen gaan toepassen is in Frankrijk al jaren een praktisch gegeven. Dat betekent dat plaatselijk en provinciaal verkeer minder gebruikt maakt van de tolwegen cq hoofdverkeersaders. Het nadeel hiervan is dat N- en D- wegen die vaak dwars door dorpen en steden lopen ook in de nachtelijke uren veel door vrachtwagenverkeer wordt gebruikt. Dit betekent per saldo de nodige geluidsoverlast. We zijn in Nederland dus al bij voorbaat gewaarschuwd. Rekeningrijden is mogelijk gunstig voor de doorgaande (tol) wegen en voor de mensen die niet naar een paar centen hoeven te kijken. Ik ben er van overtuigd dat een selectiever gebruik van de auto en een efficiëntere goederen- en dienstenstroom voor duidelijk minder verkeer kan zorgen. We slepen wat af: tomaten van Nederland naar Italië en dezelfde soort tomaten van Italië naar Nederland. Metselaars en kantoorpersoneel uit Sittard gaan in Eindhoven werken en soortgelijk personeel uit Eindhoven werkt in Sittard. Op de autosnelweg komt men elkaar tegen. Verdere computerisering en betere communicatie kan veel onnodig verkeer van de straat halen. Daarbij is het nodig de techniek van de auto doorlopend te verbeteren. Dat betekent minder brandstofgebruik en lawaai en daardoor minder milieubelasting. Het noodzakelijke vrije verkeer van goederen en diensten mag niet belemmerd worden door verstopte wegen. 36

Omwonende van secundaire wegen mogen echter ook geen onnodige gezondheidsrisico‟s lopen.

De Intermarché We lopen met hulp van de stadsplattegrond naar de “Intermarché”. Wat een sortiment. Er is werkelijk alles te koop (food en non-food). De visafdeling is geweldig om te bekijken. Dit soort supermarkten zijn Amerikaans van opzet en behoren tot de grootste van Europa. Maar met Franse producten: een enorme delicatessenafdeling met soms meer dan 100 kaassoorten, een slagerij en een reusachtige verscheidenheid aan verse groenten, fruit en kruiden, allemaal ter eer en glorie van de Franse keuken. Hoe kneuterig en dorps komt het over hoe we in onze “stad” Sittard-Geleen discussiëren over de vestiging van een XXL-supermarktvestiging nabij het Fortunavoetbalstadion. We kopen het nodige in. Eten in Frankrijk kan ook eenvoudig, dat geldt trouwens ook voor ons land. Er zijn zoveel geweldige producten te koop. Op onze terugweg zien we in het stadscentrum een mini-marché liggen (de Spar) en besluiten voortaan hier onze boodschappen te doen. We vinden dat ook dit soort kleine zaken (het winkeltje op de hoek) moet blijven bestaan. Ze zijn soms wel duurder, maar de bediening en service zijn dat vaak ruimschoots waard.

Les Baux, Fontveille en de Rhône. 37

Na de “siësta” wat ook in Nederland voor ons een vast dagritueel is gaan we er na 15.00 uur met de auto op uit. Een dutje houden na het middageten beschouwen we als een van geneugten van ons seniorenbestaan. Via de Avenue Vincent van Gogh komen we al snel in het grillige en rotsachtige “Chaîne des Alpines”. Een kudde ezels graast in het groen langs de weg. Ik weet niet waarom hier ezels gehouden worden. Dienen zij als “groenbeheerder” als slachtvee of gewoon voor de hobby. De tijd dat ezels dienden als “werkpaard” is in West-Europa toch al lang achter ons. Via een mooie weg met mooie vergezichten bereiken we Les Baux de Provence met zijn raadselachtige burcht in dezelfde kleuren als de rotsen waarop hij gebouwd is. De burcht is in feite een verlaten Citadel, een vestingwerk. Oude huizen en een kasteelruïne kijken uit over de Val d Énfer (helse vallei), volgens de legende ooit een oord van heksen en kobolden. In de Middeleeuwen woonden er machtige edelen in les Baux. Ze beweerden afstammelingen te zijn van Balthazar, (een der drie wijzen uit het Oosten (“Drie Koningen”). Aan de glorie van Les Baux kwam een einde toen Lodewijk de X111 in 1632 het “Protestante” bolwerk liet vernietigen. Natuurlijk hadden we ons fototoestel veilig opgeborgen in de tent. We rijden door een prachtig “berg- cq heuvellandschap”. Ik weet niet wanneer en bij welke hoogte er sprake is van een berg of een heuvel. Een uitstulping in het landschap kan ten opzichte van zijn omgeving al een hele berg zijn. Terwijl ook een vlak landelijk plateau op grote hoogte tot 38

een hooggebergte kan behoren. Een hoop zand om weg te kruien lijkt al vlug een hele berg al is het voor een bulldozer maar een heuveltje. Zou het woordje “berg”een gewoon relatief begrip zijn?? De weg loopt tussen de wijngaarden door naar een stoffig (er wordt aan de straat gewerkt) en warm Fontveille, alwaar de seniorenclub fanatiek bezig is met hun basisactiviteiten. We maken een ommetje door de straatjes met her en der mooie doorkijkjes over de daken. Er wordt gebruik gemaakt van een bolle aardkleurige keramische dakpan. Sommige platte daken met een hellingshoek kleiner dan ca 30 graden zijn van beton gemaakt. De dakpan is met specie op het dak gemetseld. Deze bouwwijze zie je ook veel in Spanje. We eten een ijsje en kopen wat ansichtkaarten van het dorp. We doen tevens de dag ervoor geschreven kaarten naar onze naaste familie op de post. Een brievenbus vinden aan de buitenkant van het postkantoor leverde het nodige speurwerk op. Uiteindelijk onze post in een “gleuf”gedeponeerd, maakte Marlies zich toch nog zorgen of deze “gleuf” wel voor de “post” bestemd was. Voor twee ijsjes betalen we 5 euro. We gaan richting Tarescon aan de Rhône. De Rhône die ter plaatse niet bevaarbaar schijnt maakt geen spectaculaire indruk. Met de brede rivieren in Nederland die door eindeloos laagland stromen zijn we natuurlijk wel wat gewend.

39

We boeken drie dagen bij. Ik kom nog niet aan lezen toe terwijl Marlies al haar eerste boek uit heeft. Ze brengt me op het idee te gaan schrijven en een dagboek bij te houden, zodat ik dit later bij thuiskomst in een reisverslag kan verwerken. Zie hier het resultaat. We besluiten tevens nog drie dagen bij te boeken. Er is nog zoveel te zien in de omgeving. We kopen in het centrum een Michelin landkaart 227 Reginal France Provence-Alpes-Côte d‟Azur. Prijs 6,70 euro. We halen vers fruit in de mini-marché. Tot onze verbazing worden we geholpen door de Franse jonge vrouw die bij ons in het weekend op de camping lag en de kurkentrekker kwam lenen. Ze vertelde dat ze in het weekend vaker met haar gezin op de camping verbleef. Dat vond ze heerlijk. De gesprekjes met de Franse mensen gaat me steeds beter af. Op de camping is het hartstikke gezellig. Bij de afwasbakken worden de nodige internationale praatjes gehouden met Duitsers, Belgen, Fransen en natuurlijk onze landgenoten. Op de camping ontdekken we dezelfde soort tent als wij hebben. “Hij” behoort toe aan een jong Nederlands gezin. Marlies maakt me attent op een blikje Coca Cola dat we twee jaar geleden in Alkmaar hadden gekocht en sedert die tijd thuis in de ijskast had gestaan. Kan je nagaan hoeveel Cola we drinken. De houdbaarheidsdatum is september 2005. We drinken het blikje maar gelijk uit, na zo‟n lange reis en wachttijd verdient het niet om weggegooid te worden. Het smaakt erg zoet. 40

Het is heerlijk weer. Ik besluit de parasol op te zetten. De parasol heb ik onlangs gekocht voor ons huisterras, hij doet nu prima dienst op de camping en ziet er nog leuk uit ook. Met een ijzeren pin in de grond met daaraan een verlengstuk van de “ramenwasser” staat hij goed stevig. Marlies schudt haar hoofd maar heeft er toch lol aan als ik dat zo voor elkaar fiks.

Leguanen, Hagedissen en Sicaden Na de siësta maken we een wandeling richting noordzijde St.Remy. Onze wandeling gaat via de buitenwijken, langs de sportvelden. St. Remy ligt echt in een dal, de weg loopt steeds weer omhoog, omkijkend wordt het vergezicht over St.Remy steeds mooier. Langs de wegrand staan klaprozen, wilde tijm en blaassilene. De stilte is hoorbaar, vogelzang begeleidt ons doorlopend. Het is best warm. Plotseling, Marlies hoorde het voor het eerst, horen we een krekel sjirpen. Dat kan toch niet. Beiden horen we niet meer de hoge tonen. Dus de laatste krekels die we hoorden sjirpen is alweer een tijd geleden. Stil, toch is het duidelijk te horen. Dit is waarschijnlijk een geluidsfrequentie die we wel horen. Vanaf mijn ca 40e levensjaar heb ik een hinderlijk gehoorverlies van de hoge tonen in het spraakgebied. Op mijn audiogram is bij een geluidssterkte van 4000 tot 6000 hertz een behoorlijke dip zichtbaar van min 40-50 %. Voor wat betreft de lage tonen is er nauwelijks verlies te zien. Daarbij heb ik een vrij ernstig aandoening van tinnitus of te wel oorsuizen. Vooral in stressituatie is dit zeer hinderlijk en belastend. 41

Waarschijnlijk is mijn gehoorverlies te wijten aan lawaaidoofheid opgelopen tijdens mijn uitvoerend werk bij DSM en in de (oven)bouw. Nu heb ik in mijn “werkzaam” leven ca 20 jaar op de “werkvloer” gestaan en 22 jaar een “kantoorbaan“gehad. Hoe moet het gehoor dan zijn van mensen die 40 jaar werkzaam zijn geweest in lawaaierige werkplaatsen? Geluid, vooral hoge tonen met een kleine golflengte boven 90 DB(a) kunnen blijvend gehoorverlies veroorzaken. Het komt er op neer dat bepaalde trilhaartjes in het binnenoor vernield worden. Zo biedt het dragen van een gehoorapparaat geen uitkomst. Het een en ander betekent dat ik geen hoge tonen zoals het geluid van sjirpende krekels meer hoor. Ook geeft het praten in een “lawaaierige” omgeving wel problemen. Ik moet dan vaak “ja” zeggen. Marlies hoort ook niet zo goed meer. Ook zij hoort geen hoge tonen meer, terwijl ze nooit in de industrie werkzaam is geweest. Zij heeft ooit eens een fikse virusinfectie opgelopen waarbij een open operatie aan het binnenoor noodzakelijk was. Ze is nog steeds onder controle van de K.N.O arts. Ook wat onze oren betreft vullen we elkaar goed aan. En ze blijven nog doorgroeien ook. Dat belooft veel goeds voor onze relatie. Het is namelijk een gegeven dat menselijke oren steeds groter worden. Ze blijven een leven lang doorgroeien. Emoties raken ons. Wat is dit prachtig!! Het blijkt geen krekel te zijn maar de sicade die hier veel voorkomt. Zijn zang is zelden te horen. 42

De omgevingsfactoren moeten nauw sluiten. Zo moet het weer zonnig zijn met een temperatuur van 25 graden Celsius en windstil. Hij moet ook verliefd zijn. Hij zingt namelijk niet voor ons maar wil gewoon indruk op de vrouwtjes maken. Zelfs een enkel wolkje wat voor de zon schuift kan hem doen besluiten zijn snaarinstrument weer in te pakken. We maken boven op het plateau van de heuvel een rondwandeling. Het is warm in de volle hitte van de middagzon. Het plateau ziet er enigszins verschroeid uit. Tijm, wilde haver, zaadlobben van uitgebloeide bloemen. Eerder in het jaar moet het hier één bloementapijt zijn geweest. Waarschijnlijk geel. De ondergrond is bruin, geel met als grondsoort leem, zand, mergel afwisselend met wit stuifzand. De hitte is zichtbaar in een zinderende opstijgende lucht boven de bodem. Plots, schichtig vluchtte hij van ons vandaan, wat was dat? Op 10 meter afstand bleef hij zitten, het leek wel een leguaan. Hij had een lichtgroene kleur en was ca. 30 cm groot. Soortgelijke exemplaren had ik eerder in de etalage van een winkel in St. Remy zien liggen ter decoratie. Maar dan gedroogd en bruin van kleur. Op een heuveltje wit zand bleef hij rustig zitten en liet zich ruim bewonderen. Dat betekende voor Marlies die hoge nood had en zo nodig moest “wildplassen” uitstel van executie. Ik heb haar maar niet verteld dat in het gebied ook slangen voorkomen waaronder de giftige adder. 43

Nauwelijks van de ontmoeting met de “leguaan” bekomen of er streek een grote vlinder bij ons neer. Het bleek een koninginnepage te zijn. Wat een koninklijke ontmoeting. Het was niet de eerste koninginnepage die ik dit jaar zag. Op 1 Mei in mijn eigen achtertuin in Grevenbicht heb ik een soortgelijke ontmoeting gehad. Zo zie je maar, iedereen viert koninginnedag(en) op zijn eigen manier. De leguaan bleek achteraf dus geen leguaan te zijn. Het “Beste”boek van de weg bracht uitkomst. De vermeende leguaan bleek een smaragdhagadis te zijn die algemeen voorkomt in Zuid-Europa en ook wel in het Rijndal. Hij kan een lengte, inclusief staart van 40 cm bereiken. Wat een bijzondere ontmoeting. s‟Avonds aan de afwas maakte ik kennis met Jack uit Stevensweert, hij was al vanaf 1982 jaarlijks te gast op “onze” camping. De omgeving had zijn hart gestolen. Ook beweerde hij, dat als je hier eenmaal was geweest, je beslist zou terugkomen. Hij stalde zijn caravan steeds bij een Franse boer in de omgeving. Best wel handig bekeken. Hij was ook wel trots op “zijn” Stevensweert. Ik vertelde, dat mijn schoonzonen Marc en Edwin in de wintermaanden kooklessen hadden in restaurant “Steffenswert”. Ook vertelde ik over de ontmoeting met de vermeende leguaan, hij zei dat dat best zou kunnen, hij had er echter 44

nog nooit eentje gezien!!!! Ik weet niet of hij wel al eens een smaragdhagadis had gezien. Zo zie je maar weer hoe de praatjes in de wereld komen.

Markt in St. Remy Kruiden, groente, kleren, kleuren, geuren, orkestjes, mensen, nog nooit zo‟n markt gezien. En wij in Sittard maar denken dat onze St. Joep jaarmarkt op 19 maart wat voorstelt. Waarschijnlijk dat ik me daardoor hebben laten verleiden van alles te kopen wat eigelijk tegen mijn gewoonte is. We benne zunig, gekocht: o tappanade, klein flesje 7 euro; o olijfolie 0,25 liter: 6 euro; o kaas, bonne four 0,4 kg: 10,5 euro o zonnehoedje Marlies: 8 euro o schriftje voor reisverslag, 1,1 euro. o kersen en radijs: 3 euro; De Provence is trots op de kwaliteit van zijn olijfolie. De beste olijfolie wordt verkregen uit de eerste koude persing en wordt een week lang met zorg geklaard. Op de markt worden vele soorten voor te proeven aangeboden. Bij “thuiskomst” bleek mijn flesje olijfolie van excellente kwaliteit van „Spanje”afkomstig te zijn!!!. In onze keuken wordt vrijwel dagelijks olijfolie gebruikt. Wie olijfolie eenmaal heeft ontdekt wil niks ander meer. Dronken van bovengenoemde geuren en kleuren en de zon besloten we deze indrukken weg te spoelen met een grote 45

pot bier op “ons” terras in gezelschap van Engelssprekende tafelgenoten. Ik kan het me verbeelden, misschien was ik wel door de warmte bevangen, maar volgens mij liet een van de typische Engelse dames (ca.65 jaar) een oogje op me vallen. Een groen blaadje is nooit weg zal ze wel gedacht hebben??? Ik moet denken aan de Franse cultuur waarbij tussen mannen en vrouwen altijd een soort spanning heerst. De spanning van de flirt en de charmeur. Die spanning zal wel in iedere cultuur zitten, de Fransen staan er om bekend en maken die spanning zichtbaar in hun gedrag. In Afghanistan en /of in strenge Moslimculturen kunnen de mannen zo moeilijk met die “spanning”omgaan dat ze de vrouwen maar weggestopt hebben. Omdat je ook een lopende “zak” kunt erotiseren mogen de meeste vrouwen helemaal de deur niet meer uit. Een muzikaal duo (viool en accordeon) zorgde voor passende muziek. Onderweg naar huis nog net voor het sluiten van de winkel een “grand pain”gekocht bij de bakker. s‟Middags nog lekker nagenoten van de middagrust met een sigaartje.

Parcours Vincent van Gogh. Le site de Glanum, Nostradamus. We zijn actief vandaag, we gaan weer wandelen. Ons doel is de Zuidzijde van St. Remy richting “Glamur” naar de Romeinse overblijfselen. 46

Uit de hand kersenetend via de Rue St. Joseph. Voor mij is dit heel toepasselijk. Moeder maakt me ieder jaar op mijn verjaardag attent op het jaar van mijn geboorte,1947. Het was toen een heel hete zomer en een goed kersenjaar. Statistisch is de zomer van 1947 inderdaad de heetste zomer van de 20e eeuw geweest. Via een zijpad komen we op het “Parcours Vincent van Gogh”. Dit is een route vanaf St Paul de Mousole, het ziekenhuis waar Vincent een jaar (1989-1990) heeft doorgebracht. De gebouwen zijn nog in gebruik. Ook zijn kamer waar hij heeft doorgebracht is nog te bezichtigen. Langs de route staan op tableaus replica‟s van zijn schilderijen die hij in deze periode gemaakt heeft van de omgeving. De bekendste zijn het korenveld met cipressen en het ravijn. Voor ons een “aha erlebnis”. We werden vooral op het “spoor” van “Vincent” gezet door onze dochter Petra die voor haar schoolstudie een afstudeerscriptie moest maken. Het boek “De weg van Vincent van Gogh” van Jan Hulsker was daarbij een prima hulpmiddel. We zijn toch wel enigszins trots op onze landgenoot die hier in deze streken op handen gedragen en gekoesterd wordt enerzijds om zijn opmerkelijke kunst anderzijds als toeristische trekpleister. Onze euforie kreeg wel een knauw toen we zagen hoe een van zijn tableaus besmeurd was met graffiti. Ook hier in Frankrijk hecht een deel van de jeugd waarschijnlijk meer aan “eigentijdse kunst”. 47

De omgeving met Romeinse overblijfselen is indrukwekkend. Rond de resten van een gewelf uit de eerste eeuw voor Christus liggen funderingen van huizen, fragmenten van muren en een enorm Mausoleum, versierd met afbeeldingen zoals de dood van Adonis. De Romeinen hebben hier duidelijk gewoond, ook in Arles en Nimes getuigen oude bouwwerken nog uit de tijd van de Romeinse overheersing. De Romeinen waren ook niet gek, de streek heeft een heerlijk klimaat en alles groeit er ongeveer vanzelf. Ook in Limburg vinden we nog Romeinse overblijfselen. Maastricht (Mosam trajectum) en De Thermen in Heerlen (Corriovallum) zijn daar een voorbeeld van. Ook hebben we aan de “Romeinen”de oude “Herenwegen” te danken. Wil je een “land” bezet houden en “snel” troepen verplaatsen dan moet er op zijn minst sprake zijn van een minimale verkeersinfrastructuur. Ook in ons eigen Grevenbicht (Beeg) is nog een oude putrand vanuit de Romeinse tijd te bezichtigen. Ook Romeinse munten, knopen en gespen zijn nog herinneringen aan de Romeinse aanwezigheid. Het absolute pronkstuk wordt gevormd door twee Jupiterbeeldjes. Deze zijn te bewonderen in het Natuurhistorisch museum in Maastricht. In onze streken is er sprake van oude Romeinse nederzettingen die waarschijnlijk bedoeld waren om invloed te houden en het imperium te beschermen. Het moet voor de Romeinen een ware straf zijn geweest te worden uitgezonden naar de koude en natte “barbaarse” buitengebieden. 48

Mijn vroegere buurman Piet heeft als hobby met een metaaldetector het bouwland af te struinen. Hij heeft een hele collectie Romeinse munten in zijn bezit. Ik besefte pas echt de waarde van deze munten toen ik ze een keer mocht lenen en “vasthouden” ter ondersteuning van een door mij gehouden excursie voor een “Groencursus” van het I.V.N. (natuurvereniging). De omgeving van de Romeinse overblijfselen doet denken aan de omgeving van Maastricht (St. Pietersberg). Ook de Romeinen gebruikte de direct aanwezige en makkelijk te verwerken kalksteen (mergel) voor hun gebouwen. De talrijke grotten zijn daar nog de stille getuigen van. Ook in latere tijden is er nog mergel gewonnen. Via de Van Gogh route (prachtige oude straatjes) wandelen we weer richting centrum St. Remy. Vincent moet in deze oude straatjes vaak hebben gelopen bij zijn bezoekjes aan de stad. Er is nog een bekende die hier is geboren en heeft geleefd. Nostradamus bekend om zijn cryptische voorspellingen werd hier in 1503 geboren. Marlies heeft bovengenoemde vaak aangehaald als de discussie ging over het “Moslimgevaar”. Niet alleen Nostradamus, ook mijn onderwijzers op de lagere school in Elsloo waarschuwden al 50 jaar geleden voor het “Moslimgevaar”. Er werd ook gewaarschuwd voor het gele en rode gevaar. Als je overal voor waarschuwt komt er wel altijd iets van uit. 49

Het luchtbed We hebben ons ondertussen goed aangepast in Frankrijk. Ook de Franse manier van leven hebben we zo goed als mogelijk overgenomen. Om ongeveer 19.00 uur gaan we douchen waarna we eten. Iedere maaltijd is een feest. Op ons gemakje met natuurlijk de gebruikelijke wijn en s ávonds laat soms een kopje kruidenthee. Het is nacht. Ik slaap toch wel onrustig. Overdag doe ik zoveel indrukken op die ik die in de nacht moet verwerken, dat betekent rangschikken, analyseren en archiveren in mijn geheugen. Of ligt het gewoon aan de wijn? Voel ik het nu goed of is het mijn luchtbed dat zachter wordt. Stil, niet te veel geluid maken anders wordt Marlies wakker en begint ze gelijk te pompen. Ik vind het eigelijk niet erg. Het multifunctioneel velours luchtbed (Sun& Sea) biedt door zijn hoogwaardig veloursmateriaal en speciale constructie een optimaal ligen slaapcomfort, staat op de gebruiksaanwijzing. Vooral als het luchtbed door meer dan een persoon op hetzelfde ogenblik gebruikt wordt eventueel lucht aflaten. Nou geef mij maar een eierdopjesmatras. Een luchtbed is veel te koud. Doordat de lucht onder je circuleert ontstaat er veel warmteafgifte (convectiestromen). De bouwvakkers onder ons weten wel beter. Die gaan in de winter op een stukje piepschuim zitten. Dat is lekker warm aan de billen. Marlies wil een (goed) luchtmatras in verband met haar rugklachten. 50

Ons voornemen voor de eventuele toekomst is op de eerste plaats vloerbedekking te leggen in onze slaapcabine en de aanschaf van een thermisch isolerend matras. Voor mij mag dat matrasje op de grond liggen, voor Marlies op haar luchtbed. Ik voel mijn luchtbed steeds zachter worden. Prima, het ligt wel lekker zo. Wel een beetje hard als ik op mijn zij lig. Ik voel mijn ribben. Op zich is dat ook geen slecht teken. Ik draai maar weer op mijn rug. In gedachten ga ik terug naar mijn militaire diensttijd. Wat hadden we in dienst goede slaapzakken. Als infanterist op oorlogsbivak, gewoon in de vriezende buitenlucht op de grond, met de kleren aan en het geweer in aanslag. Maar wel 19 jaar oud, dat scheelt een slok op een borrel. En een slok op een borrel is relatief best wel veel, meer dan een slok op een glas bier bijvoorbeeld. Ik val toch weer in slaap en eigelijk heb ik alles bij elkaar toch een goede nachtrust. Marlies staat erop dat ik meteen het gaatje ga opsporen maar dat vertik ik. Ik vind het best zo en besluit mijn vakantie verder op een leeg luchtbed door te brengen. Uiteindelijk ben ik in vergelijking met de oudjes van boven de tachtig nog een jonge kerel van 58 jaar. Nieuws uit Nederland sijpelt door. We hebben sedert ons vertrek nog geen krant, radio of televisie gezien. We moeten het hebben van wat via de “tamtam” binnenkomt. Vluchtig zie ik op de voorpagina van het NRC van een andere campingganger dat er in Nederland 1,2 miljard euro weggegooid wordt aan papierkraam. Dan kan dit verslag er nog wel bij. 51

De Duitse Socialisten (SPD) hebben een verpletterende nederlaag geleden in Nord-Rhein Westfalen. Van de Duitse buren (Allemania Achen voetbalsupporters) hoor ik dat Liverpool de Europacup heeft gewonnen met een zeer spannend wedstrijdverloop. In zes minuten tijd maakte de Engelsen een 0-3 achterstand tegen Milaan nog goed. De beslissing viel na strafschoppen. Het is goed weer in Nederland!!!!.

De Camargue Vandaag brengen we een bezoek aan de Camarque. We rijden via Arles over de Rhône en dan via de D 36 naar de uitzichtpunten nabij La Capeliére. Onderweg kijken we uit naar een tankstation want ik moet zo nodig. Het is druk nabij Arles. Ook in Frankrijk hebben ze de rotondes (her) ontdekt. Ze worden net zoals in Nederland veel toegepast. Ze zijn mooi met bloemen aangekleed. Ongetwijfeld zijn er voordelen in vergelijking met verkeerslichten. Het landschap wordt snel platter. De Camarque heeft zijn ontstaan te danken aan de Rhône delta vergelijkbaar met het vroegere Zeeland van voor de Deltawerken. Het is een bekend natuurgebied in de Rhône delta bekend om zijn wilde witte paarden. Ik zie nog steeds de tv-beelden (40 jaar geleden) van de zanger Johnie Holliday met zijn wit paard galopperend door het lage water. Via stoffige binnenwegen bereiken we ons eerste uitzichtpunt aan het Ëtang de Vaccarés. We hebben gelijk prijs. 52

Op ca. 40 meter afstand staat een groep flamingo‟s te foerageren in gezelschap van een soort roerdomp, reigers en een wulp aan de gebogen snavel te zien. We konden ons geluk niet op toen een groep van ongeveer tien stuks flamingo‟s kwam overvliegen. Twee maakte een landing vlak voor ons, hierbij lieten ze prachtig de rode kleur onder hun uitgestrekte vleugels zien. Prachtig, een paradijselijk gezicht. We hebben echter een probleem onze benzine is bijna op in dit door God verlaten oord van riet, water en landbouwgebieden. Zelfs rijst wordt er verbouwd. Maar geen benzine. In de plaatsjes waar we door reden was er niks van een benzinepomp te bekennen. Het waarschuwinglichtje flakkert steeds nadrukkelijker op. We moeten een beslissing nemen of terug naar Arles (50 km), of naar een ander plaatje in de omgeving op minder dan vijftig km afstand, waar we er zeker van zijn dat ze er benzine hebben. Het infocentrum, zomaar gelegen tussen het riet, door God zelf hier neergelegd, bood uitkomst. Dus God heeft ook dit oord niet verlaten. Op 20 km afstand bij het plaatsje Salin de Girard hebben ze niet alleen Salin wat duidt op een zoutindustrie maar ook benzine. We kregen een prima uitleg over het gebied van een vriendelijke Engelssprekende Franse mevrouw. Na het kopen van een plattegrond en een paar ansichtkaarten en de geruststelling dat er mogelijk benzine was te krijgen, vervolgden we onze trip. 53

Tussendoor genieten van groepjes wilde witte paardjes, zwarte stieren en /of koeien en hele groepen flamingo‟s die steeds algemener werden in het uitgestrekte landschap. Het eerste tankstation bij het plaatje Salin de Girard maakte een verlaten indruk en was waarschijnlijk failliet. Onkruid en struiken overwoekerde waar eens de prachtige gekleurde moderne design pompen met het heerlijk ruikende mobiele vocht hadden gestaan. In het centrum van het plaatsje aangekomen, bleek er God dank nog een pomp te zijn. Bij nood wordt God er vaker bijgeroepen!!!. Na enig zoeken hadden we deze gevonden. Gesloten maar niet failliet, tot 13.30 uur middagpauze maar wel nog in werking zo te zien. Eerst wat eten. Onze keuze viel op een mooi parkje met grasvelden tegenover het tankstation. We hadden onze picknick mand (koelbox) nog niet uitgepakt en nauwelijks plaats genomen op onze stoelen, of we werden aangevallen door een groep “muggen”of ander vliegend schorem” die ook aan lunchen toe waren. Inpakken en vlug de auto in. Deze maar op de eerste plaats voor de pomp geparkeerd. Al vlug kregen we gezelschap van een jonge Fransman die het wachten interessant maakte. Hij maakte geen reclame voor zijn omgeving waar hij al 36 jaar had doorgebracht. Het plaatsje moet het waarschijnlijk hebben van de zoutindustrie. Ze proberen de laatste jaren ook wat toeristen te trekken. “Het was er maar niks”, zei hij, ze hadden er ook veel last van muskieten. Nou die ervaring hadden we al gehad. Hij verwees ons naar badplaatsen aan de Middellandse zee zoals Stes-Marie de– la-Mer en naar Les Baux het plaatsje in het binnenland. 54

Ik vertelde dat we vanmorgen nog door Les Baux waren gereden. Op mijn vraag of hij Qui of Non zou stemmen bij het Franse referendum over de Europese grondwet was hij duidelijk: “Non”. Uitbreiding van Europa en de invoering van de euro als Europese munt hadden het leven in Frankrijk er niet gemakkelijker op gemaakt. Hij wees op de dure benzineprijs van 1,35 euro. Ik vertelde hem dat je op de autosnelweg voor 1,22 euro kon tanken. Hij schudde zijn hoofd, aan de overkant van de Rhône richting Marseille lag een grote raffinaderij op een steenworp afstand. Hij vertelde dat de “Fransen” veel problemen hebben met Europa. Of het “Qui” of “Non” wordt, “ze doen toch wat ze willen”, zo zei hij. Volgens mij vormen zowel in Frankrijk als in Nederland onderbuikgevoelens de ondertoon. Het “Non” is eerder gericht tegen de Franse regering dan tegen Europa. De benzinehouder was vriendelijk, het was ondertussen 14.00 uur geworden, hij was blij met mijn bezoek en de koop van “20” liter sans plompe (we zijn niet gek) en wat frisdrank. Voor de jonge plaatsgenoot zat er niks anders op dan de dure benzine te kopen, 60 km naar Arles om te tanken loonde zich niet. De tankhouder maakt gebruik van zijn marktpositie. Dat is ook wel nodig als hij het moet hebben van de eigen mensen en van af en toe een verdwaalde toerist. In gedachten zie ik de filmpjes over de zoutwinningen die we draaiden voor de cursisten op de Vapro-opleiding bij 55

DSM. De filmpjes maakten duidelijk hoe het indampproces werkte.. Het zoute water wordt een bassin binnen gelaten alwaar de zon zorgt voor verdamping van het water. Een methode die overal ter wereld, waar de zon voldoende schijnt wordt toegepast. In vroeger tijden was dit allemaal handwerk Met schop en kruiwagen werd het zout verzameld. Overal waar mensen het voor het “opscheppen” hebben en een karige boterham verdienen stagneert de economischeen algemene ontwikkeling. In theorie is dit heel natuurlijk en menselijk. Waarom zou je als je in Afrika woont, het eten uit het oerwoud kunt halen, je in een heerlijk klimaat leeft, een dak boven je hoofd hebt, drie vrouwen ter beschikking, je nog druk maken. Met andere woorden als je in evenwicht met je (natuurlijke) omgeving leeft is er geen noodzaak dit te veranderen. Zelfs op de dag van vandaag zijn er nog natuurvolken op de wereld die zo leven. Vaders zeggen tegen hun zonen dat ze ook maar het “vak” moeten ingaan. Dat zeggen ook de Afrikaanse vaders. Waarom en waarvoor zou je je kind laten “doorleren‟? Zij hebben er immers ook altijd een boterham aan verdiend. Ook gold dit voor de vroegere fabrieksarbeiders en bouwvakkers. 56

In mijn jeugd in de jaren 1960 was het normaal dat kinderen met 14 jaar begonnen met werken. In de fabrieken in Maastricht werkten duizenden kinderen. Ongeschoold werk. De Mammoetwet, ingevoerd in 1968 bracht wat dit betreft een hele verbetering. De schoolplicht werd verlengd en kinderen krijgen nu een langere algemene vorming voor ze een “vak” moeten gaan kiezen. Het belangrijkste is misschien toch wel dat er minder grote gezinnen zijn en een grotere welvaart. De noodzaak tot het “moeten” gaan werken op jonge leeftijd om de kost te verdienen is zo weggevallen. Er waren ook voordelen om al op jeugdige leeftijd met werken te beginnen. Vaders waren vaak goede leermeesters. Het in de praktijk leren van een vak was een goede en harde leerschool. Het zorgde voor structuur en sociale vorming. Het fysieke werk was voor veel jongeren een goede uitlaatklep voor te veel aan energie. Mogelijk zou bovengenoemde methode prima werken bij hedendaagse ontspoorde jongeren die soms volledig de draad kwijt zijn en zich overgeven aan drugs, criminaliteit en leegloperij. We vervolgen onze tocht tussen de zoutbergen door naar La Palissade en het uitzichtpunt Piémanson. Grote groepen flamingo‟s foerageren in het ondiepe water. We wennen snel. Zoals de eerste flamingo‟s die we zagen emoties opriepen bij de aanblik van zoveel schoonheid vinden we het nu al gewoon. Op het zuidelijkste puntje wacht ons een verrassing. De Middellandse zee met een uitgestrekt breed zandstrand. 57

Ik wist wel dat we de zee zouden zien maar ik had niet gedacht dat er ook een groot zandstand zou liggen. Prachtig. Al vlug stonden we met onze voeten in het “warme” water. Heerlijk!!. Er waren al velen badgasten. Langs de vloedlijn stonden honderden caravan en campers. Het zijn niet alleen “Hollanders”die liever niks betalen. Je kunt hier als het ware tot in de zee rijden. We maken een strandwandeling van ongeveer een uur. Het is warm. Veel dames hadden het zelfs zo warm dat ze het bovenstukje van hun bikini hadden afgedaan!!!???. Terug naar “huis” via Arles. We blijven de weg parallel aan de Rhône volgen. De Rhône maakt ook hier geen overweldigde indruk. De Camargue is op zich een mooi open gebied. Wel wordt de natuur steeds meer teruggedrongen ten voordelen van de landbouw. Het gebied is kleiner dan ik me had voorgesteld en is meer gecultiveerd dan ik dacht. Wel de moeite van een bezoek waard. Nou kost het wel niet zo veel moeite als je hier toch in de buurt bent. Op naar Arles. “Moet dit nou nog”? Vroeg Marlies zich hardop af. We zijn eigelijk allebei een beetje moe. Ik heb last van warmtepukkeltjes en Marlies is venijdig door insecten gestoken. Oké we brengen een kort bezoekje om een indruk te krijgen. We rijden er met de auto even door. 58

Wat een mooie stad gelegen aan de Rhone!!!. Het oude centrum nodigt direct uit naar meer. Hier kun je niet aan voorbij gaan!!. We besluiten een parkeerplaats te zoeken. Het is druk. Maar er zijn altijd mensen die komen en gaan. Vlug vind ik een plekje. We komen aan bij het oude Romeinse Colloseum en Amfitheater met Arena van de 2e eeuw na Christus die nog steeds wordt gebruikt voor openluchtspelen. Ook worden er stierengevechten gehouden. Er is plaats voor 20000 toeschouwers op de stalen zittribune, die afbreuk doet aan het historische bouwwerk. Bij Provençaalse stierengevechten (courses) wordt de stier niet gedood. Met een haak moet men een rozet tussen zijn horens vandaan plukken. Ook Vincent van Gogh is hier nadrukkelijk “aanwezig”. Een huis met kamer waar Vincent gelogeerd heeft is te bezichtigen. Ook is er een Vincent van Gogh museum. Vincent heeft veel van zijn werk hier in Arles gemaakt. Vele tafereeltjes in zijn schilderijen zijn hier nog aanwezig. Een bekend voorbeeld is “het bruggetje”bij Arles. Het bruggetje is nog steeds te bewonderen. We “vallen” neer op een terras bij de Arena. Eerst een kop koffie waarna een flinke pot bier, Marlies neemt ijsthee. Hier krijgen ze me voorlopig niet weg. We dompelen onder in de sfeer van het gezellig bezet terras en de stad. De mensen en de ober zijn erg vriendelijk. Hele groepen Aziatische toeristen zijn druk in de weer met foto‟s nemen van de Arena. 59

De geschiedenis van Vincent van Gogh valt historisch gezien geheel in het niet vergeleken met de oude Romeinse Arena. Wat heeft zich hier allemaal afgespeeld? Hier werd 1800 jaar geleden al theater gespeeld. En hoe? De Romeinen gebruikte hier slaven en gevangenen voor die zich onder elkaar in meedogenloze gevechten het leven beroofden. Ook werden er dieren ingezet. Bekend zijn de verhalen van de Christenen die hun leven lieten. Christenen werden gezien als opstandelingen tegen het (wrede) Romeinse gezag. Christenen waren niet bang voor de dood, ze offerden zich als martelaren. Na dit leven was er immers een ander, beter leven. De “Hemel” hebben ze toen uitgevonden. Een schrale troost. Ook hedendaagse fundamentalistische Moslimgroepen hanteren het fenomeen van martelaren en de Hemel. Al zijn de terroristische methoden waarmee deze laatste hun doelen proberen te bereiken bijzonder wreed en verwerpelijk. Of de eerste Christenen ook aanslagen pleegden of alleen de Romeinen de “wang” toekeerde is me niet bekend. We besluiten iets te eten en bestellen een Provençaalse pizza. Een pizza met kruiden en olijfolie. Nog nooit zo‟n lekkere pizza gegeten, geweldig. Na het eten maken we een wandeling door de stad en langs de Rhône waar je heerlijk kunt flaneren. We lopen langs het terrasje wat Vincent van Gogh zo voortreffelijk heeft weergegeven. 60

Het is net of de tijd heeft stil gestaan. Andersom is het zo, dat ook ca honderd jaar geleden er al mensen waren die konden genieten en het geld hadden om op terrasjes te zitten. We kopen in een van de velen winkeltjes twee kleurrijke jurkjes voor Sam en Juul, onze kleinkinderen (18 euro). We vragen ons af hoe Sam haar eerste schoolreisje is verlopen. Ze zou samen met haar klasje en met papa Marc als begeleider naar Bobbejaanland gaan in België. Het was al bijna donker (21.00 uur) toe we naar onze camping reden. Het was heerlijk rustig op de weg. Het heuvellandschap met wijngaarden en een ondergaande zon was adembenemend. We voelden ons heerlijk en gelukkig na weer een prachtige dag in Zuid-Frankrijk.

De laatste dag St.Remy. We besluiten de dag rustig aan te doen en mijn aantekeningen bij te werken, wat ik dan ook op dit moment aan het doen ben heerlijk nippend aan en lekker glas wijn Vin Sobres Côtes du Rhône, 4,70 euro. Vanmorgen nog enkele kleine boodschappen gedaan in onze “petit marché”. Daar komt het weer: “nog nooit zo‟n lekkere aardbeien gegeten”. Marlies heeft zich teruggetrokken in een leesboek, maar maakt me toch attent op twee hagedisjes die zich in de omgeving van “onze” boom schuilhouden. Het weer is heerlijk, lekker in de schaduw onder de bomen. Vogels zingen de hele dag. In tegenstelling tot Nederland is de relatieve vochtigheid laag. Dat betekent dat je 61

gemakkelijk transpiratievocht verdampt en daardoor redelijk koel blijft. Morgen vertrekken we naar Côte d`Azur. De week overziend kunnen we zeggen dat we het heerlijk hebben gehad met lekker weer, heerlijk eten, een fijne camping en een mooie boeiende omgeving. Waarom ga je dan weg, hoor ik me zelf de laatste dagen vragen. Je hoeft niks op te breken. Ook van hier uit kun je enkele dagen naar zee gaan. “Voor de sfeer” zegt Marlies. Aan de kust is er een andere sfeer. En ze heeft gelijk wij houden van de kustsfeer, de zee, de haventjes, wandelen over het strand. Marlies is al bezig geweest zaken te ordenen en gereed te maken voor vertrek. Onze Duitse buren uit Aken zijn vanmorgen vertrokken. Ze waren voor een weekje naar het Zuiden gekomen en vonden dat de moeite meer dan waard. Vriendelijke mensen, we hebben afgesproken in de toekomst Euregionaal meer samen te werken. De Zwitserse oudjes worden hartelijk door vele campinggasten uitgezwaaid. Ze verblijven jaarlijks in de maanden mei en juni op de camping. Ze hebben zichtbaar moeite met het afscheid. Nieuwe Franse overburen, die de plaats van de OostDuitsers hebben overgenomen vermaken zich ook opperbest. Het oudere echtpaar brengt de tijd door met uitgebreid lezen en eten. Ook wij hebben ons goed aangepast aan de Franse “way of live”en gaan de strijd aan wie het langst aan tafel blijft zitten. Uiteindelijk ben ik ook de pruimen met mes en vork aan het verorberen en doe niet voor de Fransen onder. 62

Fransen hebben eten tot kunst geëvolueerd. Ook is er een grote groep Tsjechische mensen op de camping neergestreken. Met de bus zijn ze gearriveerd. Ze verblijven in koepeltentjes en hebben de beschikking over prima fietsen. Ze doen sportief. Ze doen geen moeite om contacten te leggen met andere en amuseren zich prima onder elkaar. Nou komt het, we gaan zwemmen!!! Het is jaren geleden dat we gezwommen hebben. De snelle afkoeling na het bad en de daardoor opkomende hartkramp weerhoudt me ervan. Marlies mag geen water in haar oren krijgen i.v.m. haar chronische ooraandoening. Marlies vindt het heerlijk, ook ik geniet van enkele baantjes. Maar toch met bovengenoemd resultaat. We liggen lekker in de strandstoelen in de schaduw van de bomen. Ik ben eigelijk in overtreding. Op de toegang naar het zwembad staat dat baden in een boxerschort zwembroek verboden is. Mijn jonge Duitse overbuurman zei dat ik me daar niks van aan moest trekken. Ik kan me wel iets voorstellen van het verbod. Velen brengen de hele dag in boxerschort door en duiken dan het zwembad in. Uit hygiënisch oogpunt is hier iets over te zeggen. Ik gebruik de boxerschort alleen voor in te zwemmen en negeer het verbod. Ook kan ik het standpunt van de Duitse jongeman wel waarderen, “gezets ist gezets” gaat niet altijd op. Zijn voorvaderen hebben daar maar al teveel ervaring mee. Vorig jaar op de autosnelweg naar Praag hield een andere Duitse jongeman zich wel aan het “gezets” me geen alcoholische drank te verkopen. 63

Het is op de “Raststetten“ verboden in de nachtelijke uren alcoholhoudende drank te verkopen, ook al is dat een kruidendrankje om de slaap te kunnen vatten. Hij had gelijk. Alcohol en verkeer dat kun je niet maken. En hij kan niet beoordelen of ik chauffeur ben of niet. Correct. S ávonds nog getelefoneerd met de moeder van Marlies. Ze maakte het relatief goed. Ze vond het fijn dat we het naar onze zin hadden. Het was warm in de Benelux. 30-35 graden Celsius. Dat is puffen op de flat. Onze gedachten gaan ook naar onze Petra. Die hoogzwanger nog voor de klas staat. Nog even tot aan de vakantie, dan kan ze tevens met zwangerschapsverlof tot half december. Je hoort haar echter nooit klagen. Het is een grote meid. Langzaam komt een beetje spanning over ons. Wat brengt ons de komende dag???

64

Côte d`Azur Goed geslapen, we zijn op tijd op. We beginnen maar meteen met inpakken en spullen bij elkaar te zetten. Eerst nog een brood kopen. De receptie is om 8.15 uur open. We wachten geduldig. De mevrouw van de receptie houdt vol dat we niks besteld hebben. Ik vergiste me door het verkeerde plaatsnummer door te geven „cinguante quatorze“ in plaats van „soixante guatorze”. Ze vertrouwt het waarschijnlijk niet meer. Ook op zijn Engels „Seventyfour“ helpt niet. Ze blijft voet bij stuk houden. Dat betekende naar de bakker in het dorp, om 8.30 uur was ik terug. Totaal had ik er 40 minuten over gedaan om een brood te kopen. Nou we hebben vakantie!!! De tent afgebroken, de auto ingeladen en gepoetst. Er bleken enkelen pittige krassen in de lak aan de rechterzijkant te zitten, ook het voorste nummerbord was ingedeukt en beschadigd. Had ik ergens tegenaan gezeten of een ander tegen mij??. Het nummerbord bleek wel nog goed vast te zitten. Afgerekend bij de receptie: 97 euro voor 7 nachten. Ik zag in de „broodzak“dat er nog een grand pain brood over was. Jammer dan. Moeder Elsloo gebeld om haar te feliciteren met haar 82 ste verjaardag. Dat kon ze wel waarderen, ze vertelde enthousiast dat ze ook de ansichtkaart al had gekregen met felicitaties. Zo zie je maar weer, het zijn de kleine dingen die het doen. 65

Het was rond 10.30 uur. Nog even 250 euro uit de muur getrokken en daar gingen we. St. Remy bedankt en misschien tot ziens???!!!. Côte d`Azur, “here we come“. Via de A54 richting Toulon. Onderweg nog getankt: 1,24 euro per liter. Het landschap is gewoon betoverend en is een genot om door te rijden. De weg wijst zich vanzelf, alles staat prima en duidelijk aangegeven. Leuke dorpjes “plakken” tegen de bergen aan met kleuren die overeenkomen met de omgeving. In dit geval zijn dat roodachtige huizen met rode dakpannen tussen de roodachtige rotsen van de omgeving. Prachtig. Het ontbreken van “groen” maakt het nog mooier. Mensen gebruiken voor het bouwen van hun huizen algemeen het directe materiaal uit de omgeving. Zelfs verre familie van ons doet dat. Mensapen maken hun huis van het groen om hen heen. Takken en groen wordt gebogen tot een beschermend onderkomen. De mensen in Afrika waren vroeger tevreden met eenvoudige hutten gemaakt van takken en leem. Voor het klimaat in Afrika is / was ook niet meer nodig. Het is natuurlijk ook een zaak van ontwikkeling en behoeftes. Als je door Europa reist zie je dat de behuizing ook overeen komt met het materiaal uit de omgeving en afhankelijk van het klimaat. Waar steen voorhanden is van rotsen, rivierkeien of mergelsteen bouwt men daar de huizen van, al dan niet bepleisterd, op de daken legt men stenen leien. Vooral in de streken waar geen steen uit de natuur 66

voorhanden is gebruiken ze bakstenen en gebakken dakpannen. Zo herkent men in Limburg de bakstenen van löss gebakken in de veldovens. Onze voorouders bouwden nog met hout, takken, leem, stro en koeienstront (vakwerkbouw). In Holland de zandklinkers (waalformaat). Ook zijn de plaggenhutten uit Drenthe bekend. In Noorwegen en Zweden maken ze de huizen van hout. De Eskimo‟s gebruiken daar sneeuw en ijs voor. Bij de tv-beelden over de bombardementen op Afghanistan tegen het Talibanbewind waren de steden en dorpen vrijwel niet te onderscheiden van de omgeving. De kleuren van de huizen is hetzelfde als van de natuurlijke omgeving. De heuvels worden snel al bergen. Bij Bandol en Toulon krijgen we de eerste doorkijkjes naar zee. Er wordt op verschillende plaatsen tol geheven omdat we gebruik maken van verschillende autosnelwegen. Soms hoeven we geen kaartje te trekken maar moeten we meteen enkele euro‟s betalen. Dat doet me denken aan het tolhuisje in Zuid-Laren (Drente). In vroeger tijden werd er ook in onze contreien gewoon op doorgaande herenbanen een slagboom neergezet en tol geheven. Toulon, einde autoweg. Stop!! Verreden, de verkeerde richting genomen, op het verkeerde “spoor” gezet door een aanwijzing voor vrachtverkeer. Het is druk. We draaien terug vanwaar we gekomen zijn en verlaten meteen weer bij de eerste afslag de weg en gaan er gelijk de andere kant weer op. 67

Opnieuw, een herkansing. Nu nemen we de goede weg richting Hyéres. Het is warm. De sfeer is subtropisch, palmbomen flankeren de weg. Ons doel is Le Lavandou. Wat een mooie plaats, een prachtig strand met boulevard. Alles aangekleed met prachtig plaveisel en bloemen. Het ziet er zeer verzorgd uit. Enigszins vergelijkbaar met de badplaatsen aan de Costa Brava in Spanje. De bij ons zo dure hardsteen halen ze hier zo uit de omgeving. De camping ligt hoog tegen de berg aan, de campingplaatsen zijn er klein. Afgekeurd!! Op naar de volgende camping in Cavalaire sur Mêre. Camping „Cross Mounton“ aanbevolen in de campinggids. Een mooi zwembad, dat wel, maar de plaatsen vallen tegen. „We gaan niet onder de hoogspanningsmasten staan of liggen“ zegt Marlies beslist. Nou dat valt tegen, ik had mijn hele hoop op deze camping gezet. Zo zie je maar weer dat mooie boekjes en een mooie website niet alles zeggen. De camping zou 500 meter van zee liggen. Nou misschien wel 2 km, vogelvlucht. Wandelend door de buitenwijken van Cavalaire sur mêre niet te doen, te ver en te hoog. De camping in het centrum „Le Bay“, afgekeurd, teveel in de bebouwde kom. Het campingboek er weer bij. „Waarom proberen we deze niet“ zegt Marlies en wijst op camping „Roux“. De camping had ik eerder wel in de gids zien staan met kampeerders onder de bomen maar trok me niet aan. 68

Je kijkt toch ieder keer weer uit naar een mooi grasveldje. Zo‟n mooi Nederlands groen weilandje zoals in Oterleek bij Alkmaar. Maar gezien de felle zon zou de tent onder de bomen misschien toch wel een uitkomst kunnen zijn. In het Zuiden wordt er reclame gemaakt voor staanplaatsen onder de bomen. De camping ligt wel buiten Cavalaire in het bos richting La Croix-Valmer. Wat een vriendelijke uitstraling en een vriendelijke behulpzame mevrouw van de receptie. Wat een ruimte!! Nou dit is niet gek!!!. We hebben plaatsen voor het uitzoeken. Een gestreste Nederlandse mevrouw wees ons op werkzaamheden op een nabij gelegen gemeentelager, haar man relativeerde dit. De sanitaire voorzieningen waren uit de kunst. Dat ziet er echt goed, modern en schoon uit. Onze keuze is snel gemaakt, voor de zekerheid ver genoeg af van de mogelijke werkzaamheden op het belendend terrein boeken we voor een week met de optie op bijboeken. Geen probleem. Camping Roux is een 4 sterrencamping met kleine winkel en restaurant, speeltuinen en socioruimte, echter zonder zwembad. Het zwembad (de zee met strand) is via een bospad te bereiken op ca. een kwartiertje lopen. We kopen gelijk een telefoonkaart bij de receptie van 10 euro want de camping heeft geen munttelefoon. Een schaduwrijk plekje onder de kurkeiken lijkt ons geschikt.. 69

Deze hadden al veel blad en bloesem verloren. Dat komt goed uit. Bladeren vormen een goed isolerende laag tegen de kou en er op liggen voelt ook nog zacht aan. We doen lekker kalm aan en nemen ruim de tijd om onze tent op te zetten en in te richten. We zijn best moe. We nemen een heerlijke douche. Het sanitairgebouw is volgens de laatste technieken ingericht. Er is rekening gehouden met schoonmaken en het sanitair oogt zeer modern. Vijftien toiletten, wastafels en douches. Aparte spoelbakken voor de afwas en wasgoed. Het water is heerlijk met een krachtige straal. Daar kan de straal thuis niet tegenop. Thuis is de warmwatervoorziening geïntrigeerd in de verwarmingsinstallatie. Dat betekent een kleinere capaciteit en daardoor minder warm tapwater per minuut. We besluiten na deze heerlijke opfrissing maar gelijk het restaurant te proberen. We hadden het wel verdiend vonden we zelf, het was toch een enerverende dag geweest, 230 km gereden, het zoeken naar een geschikte camping en het afbreken en weer opzetten van de tent. Waarbij de onzekerheid van het onbekende, de drukte en het zoeken naar een geschikte camping het meest van je vergen. Het restaurant met buitenterras ligt mooi tussen de bomen. We nemen een plaatsje op het terras en bestellen het “platte du jour” bestaande uit: salade poisson nicoase: paprika, tomaten en ansjovis paté heerlijk in de kruiden en olijfolie; entrecôte met frietjes en een klein kopje sterke koffie na. 70

Een halve liter rosé en een kan water met ijsblokjes begeleidt onze maaltijd op de weg naar binnen. Heerlijk. We rekenen 32 euro af inclusief 2 euro fooi voor de vriendelijke bediening. We kunnen er weer tegenaan! We „moeten“ nog naar zee!!! Via het bospad. Côte d‟Azur. Een mooi zandstrand ligt voor ons aan een vier kilometerlange baai tussen. Cavalaire en Croix Valmer. De bossen en rotsen lopen aan de zijkanten van de baai tot in zee. De lichtjes gaan aan. Tot boven in de heuvels wonen er mensen. We zitten lekker met zijn tweetjes in het warme zand direct aan de branding. Er is vrijwel geen mens meer op het strand. We voelen ons dankbaar en gelukkig. Prachtig. Luide muziek uit een van de strandpaviljoenen probeert klanten te lokken. Het is immers zaterdagavond. Het doet wat blikkerig en goedkoop aan. Zeker in deze hautaine omgeving. Het geluid laat ons denken aan een vakantie in Joegoslavië in 1979. Het geluid kwam toen uit een transistor radiootje en was in die tijd voor die jeugd „verry heavy“. Door het bos in een walm van geuren en het geluid van kwakende kikkers terug naar de camping. We hadden gelukkig een zaklantaarn bij ons. Marlies denkt aan alles. Nog even een ijsje gegeten in het restaurant en onze dochter 71

Petra gebeld om onze nieuwe verblijfgegevens door te geven. Het was leuk haar even te horen. Het was heerlijk behaaglijk in de tent. Het was een spannende, vermoeiende maar toch ook weer een heerlijke dag geweest. Cavalaire sur Mêre, om de bocht lag St. Tropéz, aan de Côte d‟Azur op een bed van bladeren van de kurkeik. Samen met mijn lief, wat kan een mens zich nog meer wensen.

Camping Roux, Cavalaire sur Mêre. We wonen op een viersprong van wegen: Avenue Des Chenes; Avenue Du Poirier; Avenue Du Chataignier. Avenue Des Platanus nr. 71 is onze staanplaats. We staan onder vier kurkeiken en enkele mimosa‟s. De eiken zijn enkele jaren geleden geoogst. Dat wil zeggen dat de stam van de bast (kurk) is ontdaan. De kurk wordt na bewerking vooral gebruikt om er kurkstoppen van te maken om er de wijnflessen mee af te dichten. De bomen hebben nu een doorsnede van ca. zestig centimeter. Om de tien jaar wordt geoogst. We staan op een laag gedeelte van de camping, het waterafvoerputje?? We moeten wel geen al te grote regenbui krijgen. We kunnen wel 10 centimeter water hebben. Het was vannacht wel lekker in de tent. Lekker afgekoeld naar 22 graden Celsius. Geen condensvorming. Het ligt prima op een leeg velours luchtbed en een kurkeikenbladeren ondergrond. Wel onrustig geslapen, waarschijnlijk vanwege de vele indrukken van de dag er voor. De camping zelf is heel rustig. 72

Er is veel zaterdagnacht verkeer op de kustweg op ca. 1 km afstand onder ons. Mogelijke „nachtraven“ op weg naar- of terug van St Tropéz. Het lijkt wel of de vogels hier de hele nacht fluiten. Het ochtendconcert wordt niet geopend door een haan zoals in St Remy maar je raadt het nooit, door een kanarie ???!!! En ik hoor een koekoek. Achteraf (informatie Franse buurman) blijkt dat de nachtegaal hier veel voorkomt, die doet het dus vooral s‟nachts. Ook de Europese kanarie (Zakfauna vogels en dieren in hun omgeving van Geert Hüsstege) komt hier algemeen voor. Het campingwinkeltje is ook op zondagmorgen tot 12.00 uur open. We kopen er vers brood en zonnebrandcrème factor 20. Hetzelfde meisje dat ons gisteravond in het restaurant heeft bediend staat nu in de winkel. Ze oogt vermoeit doch blijft vriendelijk. Zo‟n personeel is ver te zoeken. Achteraf blijkt ze de dochter van de eigenaar van de camping te zijn. Vooral in het voor- en naseizoen is een multifunctionele inzet erg belangrijk en nodig.

Beestjes Er dwaalt van alles af onder de eiken. Niet alleen bladeren en uitgebloeide bloesem. Kleine rupsen “sailen” af aan hun „zijden“ draden. Hoe ze dan ook nog een hoek kunnen maken van 90 graden is voor mij een raadsel. De parasol dient nu als parakurkeikenrupsenscherm. Ook krioelt er van alles tussen de bladeren. Piepkleine roodachtige beestjes. Het laat me denken aan de grammofoonplaat „allemaal beeeeéééstjes, ommeheeeeeeééén“ uit de jaren –70. 73

Marlies maakt me duidelijk dat ze dit enkele jaren geleden niet had aangekund en ook niet gepikt had. Als je zo‟n klein beestje dood drukt ( per ongeluk of uit agressie) blijft er een rode vlek achter van een centimeter doorsnede. We zitten hier in een apart stukje biotoop. Het biotoop van de roodachtige. Waarschijnlijk is dit het gevolg van het eten van de kurkeik die een roodachtig sap heeft. Dat komt goed uit, zelf heb ik ook nog genen in van onze voorvaderen „de Neanderthalers“ . Roodachtige haren en een sproetenhuid zijn daar het gevolg van. Ik weet niet of de Neanderthalers veelvuldig de bladeren van de kurkeiken hebben gegeten. Opeens een kreet van achter de tent. Er is een „gouden tor“ geland op het wasgoed. Ook Marlies vindt hem hartstikke mooi. Binnen in de tent houden we het „droog“. Moeten we verhuizen???. Ik probeer Marlies en mezelf uit te leggen dat iedere boom zijn eigen biotoop en ecosysteem heeft. Zo zit in de wilgen thuis een apart soort wants. De eikenprocessierups houdt huis in de eiken in Limburg. In de dennen zitten dennenluizen en wantsen en scheiden plakspul af. In de olijfbomen zitten olijfbomenkevers enz.; enz. Vluchten heeft geen zin en kan niet meer????. Alles kan, we kunnen nog altijd een hotelkamer zoeken!!! Maar zelfs in het Golden Beach 4* hotel in Noordwijk vonden we „ongerechtigheden“ in onze dure kamer. We kunnen ook naar huis gaan!! Uiteindelijk zijn we met sport bezig, met onze hobby, “outdoor” kampeersport. Natuur hoort erbij. Maar ook weer niet te kortbij. 74

Om eens positief te zijn, er zitten hier geen muggen, ook heb ik nog geen wesp of honingbij gezien. Daarbij komen veelvuldig de mezen in alle soorten bij ons in de bomen lunchen. Het is op bovengenoemde minder prettige omgevingsfactoren na heerlijk onder de bomen. We hebben vanmorgen een heerlijke wandeling langs het strand gemaakt in de blote body richting Cavalaire. Op de terugweg over het bospad hebben we een mooi veldboeket geplukt. In het vaasje op de tafeltje staat : marjolijn, blaassilene, kruiskruid, knautia, wilde haver. Marlies zit lekker te lezen, ik maak mijn aantekeningen en de wijn doet zijn werk. De sfeer op de camping is heerlijk. Veelal senioren zitten rustig te lezen of zijn een beetje aan het dutten. Vanavond gaan we flaneren op de Boulevard van Cavalaire sur Mêre. Wat hebben we het goed, leven als God in Frankrijk, mijn ogen voelen zwaar, steeds zwaarder, “toujour l ámour, voule vous couché avec moi”.

De wet van Murphy We eten een salade met schapenkaas. Marlies vindt dat “hij” te veel naar schaap smaakt. Ik vind “hem” lekker. Nou moet ik zeggen dat ik een omnivoor ben, een alleseter, vroeger at ik geen pindakaas, tegenwoordig vind ik die zelfs lekker. We maken ons op voor vertrek, we gaan op sjiek. Jo „ik mis mijn paspoort“, heb jij??? We hebben eerder afgesproken dat we onze (kostbare) spullen verdelen, dus niet alles bij elkaar, statistisch gezien is zo de kans kleiner 75

dat we alles tegelijk verliezen, risicospreiding noemen ze dat. De kans dat we iets kwijt worden is echter groter!!!!! „Marlies hier is het paspoort van jou, maar waar is die van mij????? Halt, niemand de tent uit, waaaar is miiiijjjjn paspooort??? Alarm!!! Heb jij, jij hebt, ik dacht, mijn paspoort is weg, foetsie. Hoe kan dat nou???? Waar kan „die“ zijn. Alles doorzocht: auto, tent, kleren, de pas is en blijft zoek. Wat nu? We hebben „hem“ niet afgegeven bij de receptie want dat hoefden we in St.Remy ook niet te doen. Ik heb „hem“ toch nog in het borstzakje van mijn hemd gedaan vanmorgen aan het strand. O, dat is het, jij wilde zo graag dat ik mijn hemd uitdeed, met de blote body in de zon. Maar jij hebt mijn hemd gedragen. Over je arm bedoel ik natuurlijk. En zo is „hij“ er natuurlijk uitgefloept. Als „hij“ langs het strand ligt is „hij“misschien gevonden en bij de politie bezorgd. Maar als „hij“ gevonden is door een terrorist of ander tuig kunnen we het wel vergeten!!!!!! Ons avondje valt in duigen. We wandelen wel nog naar het strand en richting Cavalaire. In onze goeie kleren. Het is trouwens veel te warm met een lange broek aan. Stiekem blijven we zoeken en in de berm kijken, ook al hadden we afgesproken er een punt achter te zetten. Het laat ons niet los. Even Apeldoorn bellen, ook wij zijn bij Interpolis verzekerd??? We besluiten de volgende dag aangifte van vermissing te doen bij de politie. 76

„Thuis“gekomen zoeken we weer alles door. Alarm!!! Alarm!!!!! Alarm!!!! Braaaaannnnnndd. Het petroleumlampje staat in de fik op het tafeltje buiten. Er is geen beweging te krijgen in het mechanisme dat de lengte van de lont regelt en /of de vlam dooft. Na enkele pogingen krijg ik het vuur uitgeblazen. Duizend borden op de camping waarschuwen voor open vuur!!!!! Maar er zijn gelukkig ook genoeg blusmiddelen aanwezig. Marlies heeft liever niet dat ik nog koffie of thee zet, ze vertrouwt het niet meer. We drinken de wijn maar op en gaan slapen. We gaan de nacht in, het is behaaglijk in de tent. Onrustig ben ik na enkele uren redelijke slaap weer wakker of droom ik, „Camping Roux en bos in Cavalaire afgebrand. De Familie Kostons uit het Nederlandse Grevenbicht is op bezoek geweest. De branden verplaatsen zich door geheel Zuid-Frankrijk en omstreken“. Verdachte man met kale kop aangehouden, kon zich niet legitimeren. Ik ga verder met mijn nachtelijke overpeinzingen. Het strand was tijdens onze avondwandeling niet schoon. Er is spraken van een klein getijdenverschil, hierdoor is er een relatief smalle strook strand om op te lopen waar alle vuil (o.a.van riooloverstorten) aanspoelt. Het heeft toch niet geregend!!?? Of zouden de Fransen het rioolwater nog ongezuiverd in de zee kieperen.??? „Als mijn eigen huisje maar goed zit“. De resultaten hiervan zijn goed op het strand te zien. Allways en Alldays sieren de vloedlijn. Dat die dingen niet beter (biologisch) afbreken zoals bijvoorbeeld toiletpapier. 77

Toch staan deze stranden bekend om de schoonste van Frankrijk. De stranden mogen dan wel schoon zijn en dan bedoelen ze vrij van zwerfvuil. De Middellandse zee is dat allerminst. Er lijkt van alles mis te gaan de laatste twee dagen. De auto bekrast, het nummerbord ingedeukt, het paspoort zoek, het olielampje naar de Filistijnen. De wet van Murphy dringt zich op. Er zijn hier verschillende varianten op, die er allemaal zo ongeveer op neer komen dat alles wat fout kan gaan, ook inderdaad fout zál gaan. Toevallig dat ik een uitleg van de wet aantref op het puzzelboekje van Marlies. Is dat geen toeval? In 1949 had ene Edward E. Murphy, ingenieur bij het Amerikaanse leger, een testharnas voor piloten ontworpen. Hij stuurde het naar een legerbasis voor een test. De test mislukte. Wat bleek later: met het harnas was niks mis, maar de apparatuur was niet goed aangesloten geweest. Murphy maakt daarop de opmerking dat een monteur altijd iets verkeerds zal aansluiten als er maar een mogelijkheid is om het fout te doen. En daarbij was de wet van Murphy een feit. Andere wetten zijn: De wet van Etorre: de andere rij gaat altijd sneller. De wet van Segal: iemand met twee horloges weet nooit precies hoe laat het is. De gevolgtrekking van Jenning: de kans dat een boterham met de beboterde kant omlaag valt is recht evenredig met de prijs van het tapijt. 78

Volgens de wet van Murphy zal vervolgens onze tent nog wegwaaien en het bos afbranden. Twijfelachtige gedachten dringen zich op. Wat hebben we ons op de hals gehaald, thuis is het toch ook niet slecht, na deze week is het genoeg geweest!!!!! Alles bij elkaar ondanks de onrustige gedachten genoeg nachtrust gehad. s‟Morgens blijkt de tent er ook nog te staan, is niet weggewaaid en / of afgebrand. Na het heerlijke ontbijt in de buitenlucht houden we “familieberaad” over wat ons vandaag te doen staat. In het paspoort van Marlies staat dat bij verlies aangifte moet worden gedaan bij de plaatselijke politie. In het „Beste boek van de weg“ adviseren “ze“ na het verlies van “het paspoort” het Nederlandse Consulaat te waarschuwen. De feiten en conclusies op een rij: o Ik ben niet illegaal aanwezig, ik kan dit echter niet met een paspoort aantonen, ik kan me wel legitimeren met mijn rijbewijs. De receptie van de camping kan bewijzen dat ik mijn paspoort heb getoond bij inschrijving; o Aangifte bij de plaatselijke politie en /of consulaat brengt een hoop gedoe met zich mee, waar ik totaal geen zin in heb; o De kans dat ik een paspoort moet tonen is uiterst klein, alleen bij een uitzonderlijke gebeurtenis; Indien ik door omstandigheden in de puree kom te zitten kan het verloren paspoort er nog wel bij; 79

o Ik verblijf dus nu theoretisch illegaal in het buitenland, feitelijk ben ik gewoon Nederlands staatsburger die dit even niet kan aantonen. De gemeente Sittard-Geleen en/of het „Volksregister“ kan dit wel. Bovengenoemd risico lijkt me aanvaardbaar.

Genieten. Ik kan Marlies overtuigen en we besluiten verder te gaan van onze vakantie te genieten. „We kunnen doen alsof we het pas ontdekken, als ze ons aanhouden“ vat Marlies samen. Daar houden wij het bij. Moet je nagaan hoe miljoenen illegalen buitenlanders zich in Europa moeten voelen zonder papieren en verblijfsvergunning. We besluiten een fikse wandeling te maken over het strand richting Croix Valmer. Murphy kan de pot op met zijn wet. Op het strand krijgen kleine kinderen hun eerste zeillessen. In kleine bootjes met touwen aan elkaar geknoopt worden ze getrokken door de cursusleider met een motorbootje. De kunst is overeind te blijven in de branding. Het is een kleurrijk gezicht. Via het strand komen we op een wandelroute langs de rotsen die tot in zee lopen. Mooie huizen met prachtige tuinen zijn hier tegen de rotsen geplakt. De sfeer is echt subtropisch. Het wandelpad slingert langs het water: hink, stap, sprong komen we vooruit. De mooie doorkijkjes maken de moeite meer dan waard. Via de parkachtige woonbuurten proberen we een rondje te maken terug naar het strand. Het rondje duur ongeveer een uur. Het is bewolkt en jawel hoor er vallen vijf druppels 80

regen. Het is heerlijk zacht ”kortebroeken” weer. Strandgasten vertrouwen het niet en komen ons tegemoet. We vertrouwen het wel en lopen tegen de stroom in en besluiten in een restaurant met zicht op zee te lunchen. Marlies neemt een pizza “Oila”. Voor mij een pizza “Mediterrane avec “fruit le mêre”. We worden extra verwend met pinda‟s en een kruidenlikeurtje. We rekenen 30 euro af. We wandelen terug over het strand. Licht aangeschoten van de wijn doen we ons middagdutje aan het strand onder de bewolkte hemel. Hand in hand liggen we aan de vloedlijn in het zand. Romantisch hé. Dat zou ik toch ook zeggen. Op “onze”weg over het bospad genieten we volop van de wilde planten en bloemen. De namiddag brengen we lezend en schrijvend bij de tent door. De sfeer op de camping is heerlijk rustig. Ik luister in de auto wat naar klassieke muziek. Rond 19.00 uur nemen we een heerlijk douche waarna we uitgebreid van ons avondeten genieten. We eten makkelijk. Een salade met kaas, kruiden, knoflook, uien, jambon, tonijn, tomaten in de olijfolie. Met stokbrood, wijn en koffie. Als toetje nemen we vloeibare verse kaas, een soort kwark s‟ Avonds voor de tent, de waxinelichtjes aan in plaats van de petroleumlamp. Voor het slapen gaan nemen we nog een kopje kruidenthee. Kijk zo‟n dag als vandaag, dat noemen we nou genieten!!! Weer een dag voorbij. Af en toe steekt de wind op en worden “onze” kurkeiken uitgeschud. Het kan ons niet deren en liggen heerlijk in onze tent. Om ca. 23.00 uur vallen we beiden in slaap. 81

Kampeersport Vóór de “vogels” ben ik al weer wakker en sta om 7.00 uur op voor een ochtendwandeling rond de camping. Een terrein nabij de camping doet dienst als stalling voor caravans. Waarschijnlijk voor Franse gasten in het hoogseizoen. Sommige zien er niet al te best uit. Ook heb ik gezien dat caravans met een trekker naar een plaats worden getrokken. Op zich niet gek, de eigenaren van de caravans hoeven niet te kijken voor een winterstalling en niet met de caravan de weg op. De campingeigenaar verdient dubbelop, een verhuurplaats in de zomer en stalling buiten het seizoen. Waarschijnlijk geldt dit alleen voor gasten die niet met hun caravan toeren en steeds weer een vaste plaats nemen. Momenteel zijn het vooral Nederlandse senioren die de camping bevolken. Het is er drukker dan anders vertellen ons vaste jaarlijkse gasten uit Groningen. De kampeervereniging Asci heeft een actie lopen. Dit wil zeggen voor de klanten die lid zijn (lidmaatschap 30 euro). Het houdt in dat er internationaal 600 camping in het vooren naseizoen geselecteerd zijn waarmee een korting is afgedongen. Voor twee personen met auto en caravan of tent inclusief stroom maximaal 13 euro per dag. Nou daar komen de “Hollanders” op af zo te zien. Het is wel erg gezellig op de camping. De afwasplaats dient als sociale ontmoetingsplek. Vandaag dinsdag 31 mei heb ik wel een uurtje gedaan over mijn ontbijtafwasje. Er staan interessante mensen op de camping, gezien vanuit mijn referentiekader. Waarschijnlijk toch een select groepje met een zelfde hobby. 82

Sommige uitgerust met een grote dure camper, die mogelijk een levensdroom waarmaken, andere met luxe caravans met grote auto‟s er voor. Wij vallen best op met onze tent, maar niet ten nadele. Sommige mensen maken leuke opmerkingen over onze piramidetent cq uitrusting. We zijn er zelfs een beetje trots op. In hun hart willen ze waarschijnlijk allemaal “echt” kamperen. In deze omgeving is kamperen met een tent in deze tijd van het jaar ideaal. Er zijn plaatsen voor het uitzoeken. Je hoeft niet vooraf te reserveren. Het klimaat is heerlijk om dag en nacht buiten te zijn. Je rijdt in een dag naar je bestemming. Je voelt je vrij te gaan en te staan waar jezelf wil. Op een camping als deze met een campingwinkel heb je alles bij de hand. Zelfs het uit eten is hier goed betaalbaar. In het restaurant kun je een prima dagmenu bestellen voor 11 a 12 euro per persoon. Naast kamperen kiezen wij ook voor alle andere soorten van vakantie. We zijn niet voor één “deur” te vangen. Die deur kan een tentdeur zijn maar ook een hotel-, pension- of vakantiebungalowdeur. Het mag een autodeur zijn maar een busdeur of een vliegtuigdeur is ook prima. In onze ervaring hebben alle vormen van vakantie hun charme. Het is al een voorrecht om met vakantie te kunnen. Ik krijg ook van een Duitse campinggast complimenten over onze tent. Maar het blijft een tent besluit hij. Bij deze laatste kan ik niet meer stuk nadat ik vanmorgen bij het afwassen de West-Duitsers een compliment heb gemaakt over de sanering van de “Ost” staten. Hierbij hebben ze duidelijk bijgedragen tot een stabieler en veiliger Europa. 83

Hij is fel tegenstander van Turkije bij Europa en de huidige Schröder regering. Omdat er momenteel te weinig mandaat is voor de Sociaal Democraten komen er nieuwe verkiezingen in het najaar. Het was aandoenlijk om te zien hoe deze man (ca 70 jaar) omging met mijn compliment. Hij was gewoon van zijn stuk gebracht. Hij dankte mij uitvoerig en was duidelijk emotioneel geraakt. Na vaak zoveel kritiek te moeten aanhoren uit het buitenland ineens gewoon maar een compliment. En ook nog van een “Hollander”.

Europa: “NON” Het “Nieuws” dringt door. De Fransen hebben “NON”gezegd tegen de Europese Grondwet. “Le Matin” kopt: Le France NON et Maintenent!!! Ook de Fransen mensen die we ontmoeten zijn er mee bezig. Ze lijken wel geschrokken. Sommige geven aan dat zij “Qui” hebben gestemd en niks tegen Europa hebben. Ook onze Groningse overburen zijn van plan morgen op 1 Juni als de Nederlanders hun stem mogen uitbrengen “tegen” te stemmen. Voor Nederland is het een “raadgevend” referendum voor de Franse een “bindend”. Ook al zal de Nederlandse “politiek” niet onder de uitslag uit kunnen. Het “Non”van de Fransen betekent dat invoering van de Europese Grondwet vertraging oploopt of afstel in het uiterste geval. Ieder land heeft immers vetorecht. Het laatste is een van de redenen dat Marlies en ik voor de Grondwet stemmen. De Grondwet is nodig voor minder bureaucratie en meer besluitvaardigheid in Europa. Een politiek en economisch sterker Europa is in de wereld nodig om genoeg tegenwicht te bieden tegen andere machtsblokken. 84

Vooral wat betreft het sterke Amerika en het in economisch opzicht sterk in opkomst zijnde China. Het is schrijnend om te zien hoe slecht de wetten van de om ons liggende landen met onze wetten zijn afgestemd. Dit geldt vooral voor milieu, veiligheid en criminaliteitsbestrijding. In een land rijdt het verkeer links (Engeland) in de anderen rechts, zelfs mijn Nederlandse elektrische stekker past niet in het Franse stopcontact. We spreken zelfs niet een gezamenlijke taal. De boeven en de mensen die voordeel hebben bij zoveel inefficiëntie en bureaucratie varen er wel bij. De dupe zijn de mensen aan de onderkant van de samenleving waarvan velen denken dat ze juist “nee” moeten stemmen. We worden niet serieus genomen in de rest van de wereld.

Vakantie We besluiten lekker op ons gemak te doen. Marlies wil graag lezen en veel aan zee zijn. We wandelen graag, dat betekent dat we dan ook veelal te “voet” op stap gaan. Waarbij we heerlijk van de natuur kunnen genieten en van de “dorpjes” in onze omgeving. De auto willen we zo veel mogelijk laten staan. We hebben vooralsnog geen plannen om tripjes te maken. Mogelijk een dagje naar Sant Tropéz en/of het binnenland. Vandaag maken we een wandeling naar Cavalaire ca 4,5 km over het strand. Het is er werkelijk hartstikke mooi. Leuke winkelstraatjes en een mooie boulevard. Aangekleed met palmbomen en veel uitbundig bloeiende planten en prachtige bestrating. Tegen het “Hotel de Ville” 85

staat een “bougain ville” klimplant (lievelingsplant van Marlies) van wel 20 meter hoog. Een grote wolk van groen met paars/blauw. Ik krijg “hem” zelfs niet op de foto. De oleanders in verschillende varianten zijn hier twee tot driemeter hoog en bloeien uitbundig. Het gezegde “met de Franse slag”gaat hier niet op. Het ziet er allemaal sjiek en goed verzorgd uit. Er worden zelfs papieren poepzakjes voor hondenbezitters ter beschikking gesteld om de poep op te ruimen en in de daarvoor bestemde afvalbakken te deponeren. Er staat een groot monument ter nagedachtenis aan de invasie van de Amerikanen samen met een Franse divisie tijdens de 2e wereldoorlog. In augustus 1944 werd een grote vloot van schepen zichtbaar aan de horizon van de baai van Cavalaire die vervolgens een einde maakten aan de Duitse bezetting. Ook aan het strand bij Croix Valmer staat een gedenkteken dat hier aan herinnert. Er is ook een foto-expositie ingericht naar aanleiding van het 60e gedenkjaar. Bange jongensachtige gezichten kijken je aan. Voor het grote monument ligt een grote rotonde prachtig begroeid met bloeiende planten. Er wordt niet naar een paar euro‟s gekeken in de publieke ruimte Waarschijnlijk brengt de toeristenbelasting genoeg op. Leuke restaurantjes omzomen de haven. De vele dure motorjachten liggen te pronken in het water. Wel een beetje verveeld van het niks doen. Dat is waarschijnlijk ook de bedoeling. Hun “core business” is “liggen te liggen”, gewoon 86

representatief zijn voor hun eigenaar, voor zijn status, meer niet. Ik denk dat veel van de jachten in bezit zijn van bedrijven. De betreffende directies hebben zo altijd een goede representatieve ruimte ter beschikking om zakenrelaties te ontvangen. Of je nu in een luxe gebouw vergadert en gasten ontvangt of je neemt ze mee op een bootje. Het heeft zo zijn voordelen. Het biedt werkgelegenheid en het geeft zo‟n plaatsje als Cavalaire toch enigszins niveau. Het is ook mooi om naar te kijken en trekt de nodige toeristen die zich vergapen aan zoveel luxe. Geld moet rollen in onze consumptiemaatschappij!!. Dat maakt het enigszins toch verantwoord. “Ieder nadeel “heb” zijn voordeel” om een bekende voetballer te citeren. Net zoals in Nederland, zal ook hier wel genoeg zakkenvullers en ander schorem tussen zitten die zich onder elkaar bevoordelen in hun (aso)netwerken. Er wordt ook gewaarschuwd voor zakkenrollers aan de kade. Qua moraal zitten die in hetzelfde “schuitje”. We kopen een strandparasol a 16 euro, want de zon prikt flink door. Langs het strand slenteren we weer terug naar de camping. Marlies neemt een “duik” in zee, ze vindt het heerlijk. Ik kan genieten als ik haar zo bezig zie. Ik vind pootjebaden ook wel leuk. Het is gezond en stimuleert de bloedsomloop. De parasol proberen we gelijk uit door een klein dutje aan het strand te maken. Als we terug zijn op de camping hebben we er ca 9 km wandelen opzitten. 87

Vanmorgen aan het ontbijt heb ik met Marlies besproken om het komende weekeinde naar huis te gaan. Veertien dagen genieten is lang genoeg. Lekker is maar ene vinger lang. Nog langer blijven is misschien toch wel te veel van het goede. De “Calvinist” in me laat zich gelden. Ook Marlies vindt dat we al zoveel genoten hebben en dankbaar moeten zijn voor alles wat ons ten deel is gevallen. Het is net of we het een beetje gênant vinden om zoveel te genieten. Doch de mooie dag brengt ons weer aan het twijfelen, we zouden wel gek zijn om die derde week niet meer te nemen. Het klimaat is heerlijk en de omgeving prachtig. Sommige “Hollanders‟ verblijven hier zelfs zes weken. We zien wel!! s‟Avonds eten we in ons “eigen” campingrestaurant.

Campingtafereeltjes Er zijn mensen uit Zoetermeer aangekomen met een nieuwe auto en nieuwe caravan. Ze hebben veel bekijks. Hij is pas met vervroegd pensioen en heeft mogelijk zijn “oprotpremie” ten gelden gemaakt en ook weer uitgegeven. De wagen “zuipt” wel veel zo deelt hij mede. Op weg hebben ze een stop gemaakt op een camping in Berg en Terblijt, ze moesten toch even Maastricht aandoen. Ze wilden één keer in hun leven over de Sint Servaasbrug lopen. Ze vonden het geweldig. Terug bij hun auto bleek deze onder de duivenstront te zitten. Dat vonden ze minder. Het viel hun op dat de Maastrichtse duiven dunne stront poepten, de hele wagen zat onder. Een struise “Hollandse” mevrouw met vuurrode lippen (ogenschijnlijk pas een kip de strot doorgebeten) paradeert in badpak over de camping. Ze is de vrouw, partner of vriendin, 88

je weet het maar nooit tegenwoordig van de man in de enge zwembroek, die met de anatomie van zijn potloot loopt te venten. Ik houd het bij de veilige ruimte van mijn boxerschort dat vind ik wel zo lekker. Drie Turkse tortels vormen een triootje in “onze” kurkeiken. Een hagedis die waarschijnlijk eerder op “onze” plek woonde doet verwoedde pogingen zijn plekje (onder de tent) weer in te nemen. “Woonwagenbewoners” van verderop hebben de strijd aangebonden met een leger mieren die in marstempo de voorraadschuur in de caravan proberen te bestormen. De caravanpoten worden ingesmeerd met een plakkerige substantie om hun opmars een halt toe te roepen. Een iets warrige Twentenaar met een fiets vraagt naar de uitslag van de voetbalwedstrijd Heracles- De Graafschap. Waar heeft die man het in Godsnaam over??? Een Engelsman met een typisch “loopje” groet vriendelijk, ieders keer als hij langs trippelt. Ik doe iedere dag het tentdoek en de omgeving kuisen. Ook de bladlaag rond de tent heb ik verwijderd met de hark van een behulpzame Franse buurman, om zo de strijd tegen het ongedierte beter te kunnen overzien. Zo houden we ons onderkomen goed ongedierte vrij. Een duidelijk verliefd Frans stelletje, hij mogelijk klaar voor een tweede “leg”, lopen hand in hand naar de afvalbak alwaar ze hun afvalzakje giechelend deponeren. De buurvrouw tegenover van Groningse makelij showt de inhoud van haar klerenkast. Als een soort Imca Marina zwiert ze in alle soorten jurken en kleuren over de camping. Soms steekt ze een sigaartje op. Haar man houdt het op gerookte forel voor 4 euro de kilo 89

gehaald in de supermarché Aldi. Hij rookt deze op een zelf gemaakte rookinstallatie en heeft hierbij veel bekijks. Roken (op gas) mag waarschijnlijk op de camping waar barbecuen en open vuur streng verboden is. Na het avondeten tijdens onze avondwandeling kletsen we gezellig met mensen uit Ohé en Laak die al 20 jaar op deze camping komen. Terug op de camping schuiven we aan bij een groep Nederlanders: “Imca Marina” en haar man; de vrouw met de lippen van de man met het potlood; de door Maastrichtse duiven bescheten Hagenezen en de “zunigen” uit Twente. Er worden sterke verhalen verteld. Sommigen vinden Maastricht de gezelligste en mooiste stad van Nederland. De man met “het potlood” heeft moeite met de Maastrichtse cultuur. Hij vindt de Maastrichtenaren maar een chauvinistisch volkje. Limburgers, daar kun je niet van op aan, die houden zich niet aan afspraken. Die zeggen overal “joa, joa” op en doen wat ze zelf willen. Dit gaat me te ver. Ik voel me aangesproken op mijn vaderlijke “roots” en op mijn “Limburger” zijn. Ik dreig met afsplitsing van Limburg van de rest van Nederland. Uiteindelijk hebben wij een duidelijk andere cultuur. Ook de Koningin liet het afweten bij het overlijden van “onze” Katholieke Paus. De Groningers dreigen de aardgaskraan dicht te draaien. Deze aanval pareer ik door te stellen dat er nog genoeg steenkool in onze Limburgse ondergrond zit. Door middel van vergassen kunnen we die nog winnen. Uiteindelijk zijn we een technologische topregio. Samen met de Universiteit in Maastricht komen we er wel uit. Bij het onder water lopen van het lage “Holland” in de komende decennia in verband 90

met mogelijke klimaatverandering sluiten we onze grenzen af. De Turken niet bij Europa en Limburg zelfstandig. Een Limburg zoals het na de Franse tijd is geweest, ca 190 jaar geleden maar dan wel betrekking hebbende op het gehele taalgebied. Zo, die zit, het wordt stil aan tafel. Daar heeft niemand van terug. Als er toch gegeneraliseerd moet worden dan kan ik het ook Om halfvier in de nacht liggen we klaar wakker, het is heerlijk in de tent. Een langpootmug, hoe hij is binnengekomen is een raadsel, wordt in platte vorm naar buiten gewerkt. We lopen gezellig naar het sanitairgebouw. De buitentemperatuur is 21 graden Celsius. We hebben te veel wijn gedronken. Ik zie mezelf in gestreepte pyjama op de camping lopen. Het is een komisch gezicht. Ik steek schril af tegen het moderne nachthemd van de Hagenees. De grijze kleur komt overeen met zijn design uitrusting. Marlies zegt dat ik altijd gezworen heb bij een streepjes pyjama en de door haar te berden gebrachte moderne uitvoeringen steeds van de hand heb gewezen. We slapen nog enkele uurtjes en tijdens ons ontbijt besluiten we nog vier dagen bij te boeken. Zodat we totaal negentien dagen in Frankrijk verblijven. We zijn dan voor het weekeinde terug en kunnen vrijdag de kleinkinderen opvangen en de moeder van Marlies van proviand voorzien. Ik besluit nog een boek te gaan lezen. 91

Daar heb ik dan nog een week de tijd voor. Marlies heeft er al eentje voor me klaar liggen. “De olijfgaard”van Carol Drinkwater. Een hartverwarmend verhaal over leven, liefde en olijfolie. Het verhaal speelt zich af in Zuid-Frankrijk (waar anders) tussen Cannes en Nice. Een gezin met twee kinderen koopt een hoeve met verwaarloosde olijfgaard en besluit deze op te knappen. Het brengt het gezin in contact met het verrukkelijke platteland, excentrieke figuren en bekrompen ambtenaren (die ook gewoon hun werk doen opgelegd door het systeem) en de unieke natuur van de Provence.

Aan het strand. Nou wat een drukte aan het strand. Het is woensdag 1 juni. Het lijkt wel hoogseizoen. Het is heerlijk strandweer. We lopen enkele km. langs de vloedlijn met de nieuwe parasol stand-by over de schouder. Er zijn veel ouders met kleine kinderen aan het strand. Ze zijn prima beschermd tegen de zon in alle bonte kleuren, ze amuseren zich opperbest, het is een drukte van belang. We zien er onze kleinkinderen Sam en Juul tussen lopen en zien met vreugde uit naar de geboorte van junior van Petra en Edwin die verwacht wordt in september. Ook zien we Nicole en Petra spelen in zee op onze talloze strandvakanties. Tientallen foto‟s, prima verzorgd door Marlies zijn de stille getuigen van ons gezinsleven. Wat gaat de tijd snel, dankbaar kijken we terug. We genieten nu zittend in het zand onder onze parasol van de tafereeltjes om ons heen. 92

Een Engelstalige vader probeert al spelend met een bal zijn kinderen en vrouw in het water en de golven te lokken. Het is vloed en hoog water. Ieder strand- en zeeliefhebber weet wat dat betekent. Als de vloed en het water op zijn hoogst zijn, is het water onweerstaanbaar. We herinneren ons de combinatie van springvloed en hoog water aan de kust van Zeeland. De branding kan dan wel 2 meter hoog zijn. Springvloed ontstaat als de Maan in een bepaalde stand ten opzichte van de aarde staat. Hoogwater betekent hier een branding van 60- a 70 cm. Uiteindelijk speelt het hele gezin in de golven. Ze hebben veel plezier en zien er gelukkig uit. Wij genieten van hun geluk. Er lopen, liggen, spelen heel wat versschillende types op het strand. Alles moet kunnen. Badkleding in alle kleuren, soorten en maten. In zijn algemeenheid zien de mensen er goed gezond en welvarend uit. Sommigen laten zonder gêne kilo‟s welvaart zien. De een loopt met de borst vooruit, een ander met de buik. Anderen schrijden, vol opgemaakt en in modieuze strandkledij over het strand. Schone jonge vrouwen zijn gewoon bezig met mooi te zijn. Stoere jongens laten hun gespierde bruine torsies zien. Lichtzwart geblakerde mannen liggen in een exhibitionistisch zwembroekje op hun handdoek in het zand te bakken in de volle zon. Een vrouw van middelbare leeftijd loopt met haar ogenschijnlijk frêle moedertje van rond de “tachtig” hand in handje langs de vloedlijn. Huppeltietjes in bikinizakjes of zonder, wiebelen voorbij. Er zijn er ook die niet wiebelen. 93

Ook de “doos van Pandora” en “verhipt die heeft er gene” zoals bezongen in “de Tango van het blote kontje” van Cabaretier Toon Hermans zijn aanwezig, maar dan wel zonder bloot. Volledig geklede mensen met de hoed op en de schoenen aan lijken de weg kwijt. Mannen in tentachtige XXXLLL boxershorts zijn ook op zoek. De strandpaviljoenen en verhuurders van strandstoelen en parasols doen goede zaken. De huur kost 5 euro per combinatie. Waterscooters scheuren de azuurblauwe zee uit elkaar met spattend wit schuim, daarbij golven achterlatend voor de windsurfers. Aan de horizon verschijnt af en toe een zeeschip mogelijk op weg naar- of afkomstig van de haven van Toulon. Ook zeilschepen kleuren hun zeilen in het blauw. Vliegtuigen op grote hoogte tekenen de lijn van hun vlucht. Het groen van de heuvelachtige kust zorgt voor het contrast tussen land en water. Kwetterende kinderen en pratende volwassen met muzikale klanken uit de strandpaviljoenen gemixt met het geluid van de branding en de wind masseren het gehoor. De sfeer is gek genoeg heerlijk rustig. Na het avondeten maken we onze gebruikelijke avondwandeling door de heuvelachtige omgeving. De mensen wonen hier prachtig. Mooie huizen / villa‟s, met prachtige tuinen en doorkijkjes naar zee. Onderweg treffen we een heerlijk zoet ruikende mimosa struik aan in volle bloei. Als “we” bedoelen gele bloemen 94

dan is het ook geeeeel. Ze beginnen aan hun 2e bloei, de eerste is in februari. Ook op de camping staan veel mimosastruiken. De mieren zijn er dol op. Op het pleintje voor de receptie staat een prachtige parasolden. De overburen zijn terug van een uitstapje naar Nice. Ze hebben er 220 km opzitten. Nice was opgebroken en hun uiteindelijke doel een museum van de schilder Matisse was niet bereikbaar. Matisse was een tijdgenoot en een vriend van de Spaanse kunstenaar Pablo Picasso. Matisse stierf in het jaar 1954 en Picasso in 1974. Bekend zijn hun dialogen en meningsverschillen over moderne vooral abstracte kunst in de 20e eeuw. We besluiten de dag met wat lezen en kruipen op tijd in onze slaapzak in onze heerlijk behaaglijke tent nagenietend van weer een heerlijke dag. Zee, strand, water, zand, lucht en zon. Méditerranée zo blauw, zo blauw, zo blauw!!!! Ik wou dat ik daar voor altijd wezen kon.

Liberté, Egalité, Fratelité. Het nieuws van de morgen, ook Nederland zegt “Nee” tegen de Europese grondwet. Onze gevolmachtigde “Ja”stem heeft niet genoeg geholpen. De Franse mevrouw in de campingwinkel was zichtbaar opgelucht dat niet alleen de Franse “tegen” waren, ze knikte instemmend met een gulle lacht en een hartelijk bonjourné. De meeste Nederlanders op de camping die ik 95

sprak en voor hun mening uitkwamen waren “Nee” stemmers. Een jonge Française aan het strand dacht er ook zo over, Ze was een fanatiek tegenstander van de Europese Grondwet. De landen die de euro niet hadden ingevoerd zoals bijvoorbeeld de Britten deden het in haar ogen economisch beter dan de “euro” landen. Ongevraagd sprak ze me in het Engels aan op het strand. Ze keek me daarbij aan met een stralende lach en een diepe blik. Wat moet ik daar nu mee? Ziet ze iets in mijn kale kop en mollig figuur of in mijn Kostons-uitstraling? Marlies vond het maar niks. Haar houding sprak boekdelen. Ze probeerde haar met een mooi schelpje dat ze pas op het strand gevonden had het bos in te sturen. Zonder succes. Ik vond het wel amusant. Mijn indruk achteraf was dat ze mogelijk onder invloed van drugs was. Frankrijk en Nederland “gids”landen in Europa. Landen die bij de initiatiefnemers waren van het eerste uur spreken zich nu uit “tegen”de invoering van een Europese Grondwet. De opvatting dat dit door economische motieven is ingegeven en ontevredenheid met de huidige regeringen is geen excuus. Het referendum ging over Europa. We raken achterop in de wereld. Amerika bepaalt wat we moeten doen en laten, wij in Europa sloffen er achteraan. We mogen teren op de kruimels van de economische successen van Amerika. Ook gezien de machtsverhoudingen in de wereld is dit geen goede zaak. Het evenwicht raakt zoek. 96

Waar blijven onze “verlichte” Europese denkers. In de 17-,18- en 19e eeuw gaf “Europa” de toon aan. Franse filosofen zoals o.a. Voltaire en Rousseau waren de grondleggers van de “Verlichting”. Een denkrichting die in de 18e eeuw zijn oorsprong vooral vond in Europa. Een denkrichting die zich afwendde van het dogmatische autoriteitsgeloof en streefde naar verheldering door rationalisme gebaseerd op de in de 17e eeuw ontwikkelde natuurwetenschappen, methoden en inzichten. De idealen van de sociaalrevolutionaire bewegingen in de 19e en 20e eeuw zijn gebaseerd op door de “Verlichting” uitgedragen opvattingen over mens en maatschappij. Met name de leer over de mensenrechten. De scheiding van Kerk en Staat. Ook Nederland droeg zijn steentje daar aan bij. Het zou zo mooi zijn het Franse: Liberté, Egalité en Fratelité (vrijheid, gelijkheid en broederschap) dat zijn oorsprong vond in de Franse revolutie van 1789, uit te dragen naar geheel Europa en omstreken. Frankrijk heeft toen maar gelijk de Monarchie aan de kant gezet. De Monarchie die we in Nederland nog steeds koesteren. Nou heb ik niks tegen de mensen in ons Koningshuis. Een familie het soort privileges geven zoals in kindersprookjes voorkomt als “geboorterecht”. Vanwege hun adellijke afkomst. Wat is dat, adellijke afkomst?? Is dat een ander soort mensen?? Mensen die op grond van hun afkomst het bestuur erfden van een landgoed 97

en/ of vorstendom. Of ze er geschikt voor waren deed er niet toe. Nou zijn de taken van de Monarchie vooral representatief en vallen onder de verantwoording van de Minister-president. Het doet in deze moderne tijd toch wel een beetje kneuterig aan Vooral voor een democratisch landje dat serieus genomen wil worden. Daarnaast zijn er andere uiterste waarna in het buitenland met verbazing wordt gekeken. Het gedoogbeleid, met name van softdrugs, die wel mogen worden verkocht maar niet door de koffieshops worden ingekocht. De verstrekking van gratis harddrugs voor afkickprogramma‟s Het euthanasie- en abortusbeleid. Werken aan één groot Europees huis zoals Michael Gorbatsjov beschreef in zijn boek “Perestrojka”. Eenheid in verscheidenheid en respect voor ieders cultuur en eigenheid. Wat de Romeinen, Napoleon en Hitler met geweld niet voor elkaar kregen. Een sterk Europa waar de “rechten van de mens” gewaarborgd zijn. Een Europa van vrede en voorspoed. Dat zou ons streven moeten zijn. Het enge nationaal en protectionistisch denken past daar niet in en brengt ons op termijn op achterstand. Zeker bij staten als Amerika. Daarbij mogen we onze 10 nieuwe Europese lidstaten niet vergeten. Over de economie gesproken. Ter vergelijking: Nederland had in 2004 een Bruto Nationaal Product (BNP) van 400 miljard Amerikaanse dollars, evenveel als de tien nieuwe eurolanden samen. Bij ons bezoek aan Praag de hoofdstad van Tsjechië, november 2004, werden we geconfronteerd met hoe deze 98

mensen hebben geleden onder het totalitair communistisch regime. “Twee verloren generatie door veertig jaar Sovjetbezetting”, zo verwoordde een zeer emotionele Tsjechische vrouwelijke stadsgids deze situatie. Deze landen snakken naar meer democratie en vrijheid. Zij hebben “gidslanden” als Frankrijk en ook ons land met hun lange democratische traditie nodig die hen leiden naar meer democratie en vrijheid. Een nieuwe Europese Grondwet is “het” middel dit te verwezenlijken. Er is geen alternatief voor Europa. De regeringen moeten hun huiswerk beter doen en beter communiceren met de inwoners. Het Franse “Non”en Nederlandse “Nee”vormen hooguit enkelen dwarsliggers op het Europese spoor. En zonder “dwarsliggers” rijdt er geen trein.

“Hollandse” kolonie. De Nederlandssprekende campingmedewerker vraagt om onze auto op onze eigen plaats neer te zetten. De plaats is gereserveerd door Franse mensen die voor het weekend verwacht worden. Hij wil de caravan van deze mensen die nog in de “stalling”staat naar de plaats slepen met de trekker. Ik vraag hem hoe het komt dat er zo veel “Hollanders”op de camping staan? Die hebben veel geld zei hij lachend. De camping is voor ongeveer 60% bezet. Je begrijpt eigelijk niet dat er niet meer Franse aanwezig zijn. Het blijkt dat de Franse alhoewel ze menen dat ze heel flexibel, open en de juiste levenswijze in pacht hebben op dit punt zo star zijn als een gewapende betonnen balk. Vakantie 99

viert men voornamelijk in juli en augustus. Dan is het hier dan ook hutje aan mutje. Dat vinden ze waarschijnlijk gezelliger. De vraag is ook als je zoveel geld aan eten en drinken uitgeeft of je dan nog genoeg overhoudt om op vakantie te gaan. Voor veel mensen zal dat beslist een afweging zijn. Generaliserend zou je een mooie indeling kunnen maken. Duitsers hechten aan hun grote auto, de Fransen aan hun “Cuisine” en de Nederlanders herken je aan hun reislust. De Belgen (het kleine Amerika) pikken van alles wat mee, landje van onbegrensde mogelijkheden. De Nederlander met het “potlood” en ondertussen lubberende zwembroek met onsmakelijke inkijk, komt ons een mop vertellen. Hij moest voor zijn vrouw een BH kopen, als cupmaat had hij 112 opgegeven. Twee maal zijn petmaat. “Het is behelpen met zo‟n klein hoofd”!!!!. Dan vraagt hij of hij een vies verhaal uit Indië mag vertellen waar mijn vrouw bijzit, waar hij gediend had als “Commando” . Mensen die op oudere leeftijd er nog prat op gaan dat ze bij de Commando‟s gediend hebben, hebben waarschijnlijk alleen maar padvinder gespeeld en kippen de kop afgebeten. Daar scheppen ze dan hun hele leven over op. Mensen die echte oorlogssituaties hebben meegemaakt lopen daar niet mee te koop. “Nou laat maar komen”. Dat was inderdaad een afschuwelijke pornografische verhaal. Ik heb hem na afloop toch maar het advies gegeven “zoiets” niet meer te vertellen waar mijn vrouw bij zit. 100

Onderweg van het strand kwamen we de “krekel”tegen van “Sam en Juul” Hij is zeker 5 cm groot en laat zich goed bewonderen. De “krekel” komt voor op een videofilmpje, waarin het onbezonnen gedrag van de “krekel”naar voren komt. Hij geniet doorlopend van de zon en het goede leven terwijl de mieren vlijtig werken aan hun wintervoorraad. Hij zingt aan een stuk: “en we hebben genoeg te eten ladeliede,ladeliede,ladeliede ladelom”, enz. In de winter komen de problemen, de mieren zijn echter bereid hem iets van hun eten te geven. Dat betekent geluk gehad. De kinderen schateren het uit als we het liedje van de krekel met zware stem imiteren. Dus ook nu zingen we het liedje en schateren “wij” het uit. Een statige “Hollandse” mevrouw (in de zeventig) verteld me dat ze in Hoensbroek had gewoond. Haar man hield zich toen als rijksambtenaar bezig met de omscholing van mijnwerkers na het sluiten van de mijnen. Hij was vooral bezig met de omscholing voor de grafische industrie, druktechnieken, enz. Het was een mooie tijd in Limburg. De kinderen waren nog klein. Ze vond Limburgers leuke mensen. Ze verbaasden zich wel eens over de hoge intelligentie van sommige oud-mijnwerkers die voor omscholing in aanmerking kwamen. Dit geeft nog eens duidelijk aan hoe we in het Zuiden in het verleden achterliepen qua ontwikkeling in vergelijking met het Westen van het land. De “Hollanders”die naar Limburg kwamen hadden vaker “doorgeleerd” en kregen zo ook de betere banen. Op zicht is daar niks mis mee. Het probleem lag niet bij de “Hollanders”. 101

Het probleem lag bij de Limburgers zelf. Limburgse “zonen” werden naar de “koel”gestuurd, er moest brood op de plank komen in de door de “Katholieken”gepropagandeerde grote kinderrijke gezinnen. Op de “koel” verdiende je een goede boterham. In mijn jeugd kwam daar een kentering in. Ook ouders uit de “arbeidersklasse” probeerden steeds meer hun kinderen te laten “doorleren” in plaats van jong te laten gaan werken. Gelukkig dat in de huidige tijd, algemeen het “beste”uit “onze” kinderen wordt gehaald en zij alle kansen krijgen zich te ontwikkelen. De “Hollandse” mevrouw vond Frankrijk een heerlijk land en de keuken voortreffelijk. Dat probeerde ze in haar keuken dan ook rijkelijk te imiteren. Ze “flikkerde” zowat overal knoflook en kruiden op zei ze lachend. De “Hollanders”op de camping maken veel lawaai (binnen de regels van de camping) en amuseren zich kostelijk. Het is erg “gezellig”. Wij hebben eigelijk besloten iets meer afstand te nemen van “ons” clubje. De verhalen gaan steeds meer over persoonlijke dingen waar wij eigelijk geen zin in hebben. We ontkomen er echter niet aan na doorlopende uitnodigingen om weer bij de groep aan te schuiven. Een stoel en een fles wijn daar zorgen we zelf voor. De mannen hebben / hadden de volgende beroepen: o Beleidsmedewerker Rijksverkeerspolitie Den Haag, vervroegd gepensioneerd 58 jaar; 102

o Inspecteur Voedsel en Waren wet, in de VUT na problemen op het werk; o Opzichter Waterbouwkundige Stad Groningen, 59 jaar, zeer gestrest, staat op omkiepen;. o Arbeidshygiënist Arbeidsinspectie Graven, 53 jaar, analyserende uitstraling. Hoe verder van huis hoe beter de banen. De Inspecteur Voedsel en Warenwet (de man met het potlood) loopt de hele dag min of meer dronken over de camping. Door het vertellen van pornografische moppen cq vertelsels verliest hij veel aan waardigheid. Zijn “vrouw” is ook vaak dronken. Waarschijnlijk hebben ze zich ontmoet op een A.A. centrum.

Auto‟s Weer een nieuwe stralende dag dient zich aan, We maken een gebruikelijke ochtendwandeling van 7 km via Croix-Valmer, het strand en via het bos terug. Tijdens de wandeling vielen ons de lichtblauwe (in het donker lichtgevend) bloemen van de cichorei op die steeds meer in bloei komt. De vakantie vooral hier aan zee doet Marlies zichtbaar goed, ze geniet met volle teugen. Zwiert over de camping, gaat zelfs gesprekjes aan in het Frans en voelt zich heerlijk op haar gemak. We overleggen of we nog een bijpassende zonneluifel bij de tent kopen. We zien wel. Een ouder echtpaar tussen 65-70 jaar oud vertelt ons dat ze de caravan hadden verkocht en weer een tentje hadden 103

aangeschaft. Ze komen toch altijd met vakantie naar het Zuiden en vinden een tentje makkelijker en goedkoper. Ze staan hier met het gezin van een van de zes kinderen. De eenvoudige man en vrouw stralen rust en persoonlijkheid uit. Op hun gemakje waren ze vanmorgen om half 7 bezig met hun tentje af te breken ondertussen koffie drinkend. De terugreis ca. 1300 km naar „„s-Hertogenbosch doen ze op een “dikke”dag. En niet via de tolwegen maar via de Route National. Hij rijdt graag en wil nog graag iets van Frankrijk zien. Ik kan niet inschatten in hoeverre het tolgeld ca 50 euro een rol speelt. De Nederlanders die hier zijn rijden allemaal graag en ervaren autorijden en reizen als ontspanning. Dat is een absolute voorwaarde om zo‟n trip zeker met een caravan achter de auto te ondernemen. Dat geldt ook voor mij. Voor Marlies geldt dat ze geconcentreerd op de weg moet letten en met het besturen van de auto bezig is. Dat verklaart dat rijden voor haar veel meer vermoeiender is dan voor mij. Ik ben niet bezig met het besturen van de auto, die rijdt vanzelf. Dat is wezenlijk anders dan de auto‟s van 20 jaar geleden. Toen moest je echt aan een stuur draaien. Met stuurbekrachting kan dat nu met een vinger. Nu zit je in een heerlijk geveerde fauteuil in tegenstelling tot de chauffeursstoel van 20 jaar geleden. De airco zorgt voor een heerlijk binnenklimaat. Er rijden trouwens mooie auto‟s in deze streek rond maar je moet me niet vragen welke merken dit zijn. Mijn kennis over auto‟s is maar beperkt. 104

Ik heb wel enigszins kennis van de werking van de motor en de technische aspecten. Wel zie ik het verschil tussen een lelijke eend (citroën), een mercedes en een volkswagen. Ook een Fiatje onderken ik van een Amerikaanse “slee”. Dan heb je het ook wel gehad. De innovatie en techniek van een auto zijn wel boeiend. Er is geen ander product dat zo snel innoveert dan een auto. Door de grote concurrentie en snelle afschrijving van een auto is het een wedstrijd voor de constructeurs en autofabrikanten steeds weer met iets nieuws op de markt te komen. Ook de eisen ten aanzien van milieu en comfort worden steeds opgevoerd. Steeds weer maakt men gebruik van nieuwe materialen en technieken. Mogelijk dat we over 20 jaar met de auto zonder chauffeur op vakantie kunnen. Misschien zelfs zonder benzine en geheel rijdend op zonne-energie. Met de moderne navigatietechnieken global positionering systeem (gps), detectie en computer is dat nu al beperkt mogelijk. Ik zie dat hier veel lage (sport)wagens rondrijden met brede banden en een zwarte kleur. Het is hier dan ook een welvarende streek, dat zie je aan de huizen en de openbare publieke ruimte. Er wonen veel mensen met genoeg geld op de bank. En niet alleen op de bank, ze laten dat ook zien door hun huis, boot, en/of auto.

Aardappelen, Burengerucht en Mosselen. Op eens hadden we “hem” gezien, we kwamen terug van het strand en namen een kortere weg naar het sanitairgebouw. Daar stond “hij” dus met zijn caravan, onze grote vriend uit 105

Enschede die we overal tegenkomen op zijn fiets en die ons dagelijks komt opzoeken om een praatje te maken. Zijn vrouw vertelde zeer opgewonden en met rode koontjes dat ze naar huis gingen. Ze was hartstikke blij zei ze. Voor haar hoefde het allemaal niet. Maar “hij”daar, zo wees ze naar haar man, “die moet zo nodig”. Ze waren al bijna zes weken onderweg. Ze hadden ook nog aan het Gardameer in Italië gestaan. Verlangend keek ze uit naar huis, naar haar groentetuin en de bloemen. Ze was zo tevreden met kleine dingen zo zei ze emotioneel. Maar eerst gaan we nog enkele dagen naar de Vogezen zei haar man, haar optimisme temperend. We rijden in twee etappes naar huis. Rustig aan, maar!!. Plots kwam er een doordringende brandlucht uit hun caravan. De aaaardaaappppeeelllleenn. Ik moet steeds weer denken aan het clichébeeld wat er in het buitenland heerst over de “Hollandse”toerist die met zijn sleurhut over de wegen scheurt. Met alles aan boord: 150 kg aardappelen, de appelmoes en niet te vergeten, de hagelslag. Het maakt allemaal niks uit, het zijn gewoon leuke mensen. Aan de afwasbak had ik nog een heel leuk gesprek met haar over de prachtige natuur om ons heen. Ook ging ons gesprek naar Limburg. Ze vond Epen zo mooi en de zinkviooltjes langs het riviertje “de Geulle”. Het zinkviooltje is inderdaad uniek in Nederland en heeft zijn bestaan te danken aan de oude voormalige zinkmijnen stroomopwaarts in België. Het zink in het aangespoeld slib stroomafwaarts zorgt voor de juiste leefomstandigheden voor het zinkviooltje. Zo zie je dat voor het ene organisme een stof milieuvervuilend en 106

giftig kan werken en voor het andere een levensvoorwaarde is. Aan het einde van ons gesprek zei ze: “ontmoeten we eens leuke mensen en dan gaan we naar huis”!!!!???? De Franse buurvrouw van schuin tegenover is boos, ze wordt gestoord tijdens haar middagdutje door de Groningers die doorlopend kwebbelen en bezoek hebben. Ze komen naast ons zitten, waar ze na een tijdje ook hun boeltje pakken waarschijnlijk doordat ook wij een babbeltje maken met een Belgisch stel. Ik kan het me toch wel voorstellen als je als “Fransen” tussen de “Hollanders”zit en dat luidruchtig gekwebbel moet aanhoren dat je niet kunt verstaan. Dat gevoel heb je ook als je in eigen land in een treincoupé zit tussen “buitenlanders of allochtonen” die je niet verstaat. Ik probeer de “aardige” Franse buurman uit “Lille” uit te leggen dat we wel begrip hebben voor hun situatie en dat we proberen wat rustiger te zijn. Hij verontschuldigt zich voor het gedrag van zijn vrouw die nog steeds met een kwaad gezicht rondloopt. De Groningers hebben er geen boodschap aan, volgens de reglementen hoeven we pas na 22.00 uur rustig en stil te zijn. Nou dan is het ook stil op de camping. In tegenstelling tot de vooroordelen die gaan over stugge Noorderlingen zijn zij de grote animators. Hele leuke en spontane mensen, maar soms wel een beetje druk. Ze vertrekken morgen naar huis. 1600 kilometer drie dagen. Mijnheer en mevrouw ”Lille” zullen dat niet erg vinden. 107

Als we aan zee zijn, komen we er niet langs, we moeten minstens een keer mosselen eten. Onze keus valt op een brasserie nabij de haven in Cavalaire. Er wordt reclame gemaakt op een groot bord “moules avec frites” 10 euro. Nou dat kunnen we op zijn minst uitproberen. De brasserie ziet er prima verzorgd uit met uitzicht op de haven en boulevard. Ik bestel maar gelijk 2 porties mosselen aan de vrouwelijke bediening. Ze staat er toch op dat ik de menukaart bekijk. Ik begrijp nadien waarom. Ik moet een keuze maken uit 10 verschillende soorten mosselmenu‟s. Geprijsd tussen de 10 en de 12,50 euro per portie. Marlies kiest voor “moules” gemarineerd in “vin blanc”. Ik kies de duurste voor 12,50 euro “moules avec fruit le mere”. Met alle twee een glas “amstelbier‟!!!. Dat is minder. Maar bier smaakt gewoon erg lekker bij mosselen. De mosselen zijn gewoon heerlijk samen met garnalen en inktvis. Het is voor mij onbegrijpelijk hoe we in deze hautaine omgeving mosselen kunnen eten voor zo weinig geld. Bij het “Hepke” in Geulle betaal je 17,50 per portie. Op de markt in Sittard bij Hotel-restaurant “De Limbourg” 20 euro per portie. Het is geen wonder dat de Nederlandse horeca zich uit de markt prijst. De mosselen zijn van dezelfde soort als we in Nederland kennen. Misschien komen ze wel uit Nederland!!! Aan de Côte d`Azur wordt er te weinig vis gevangen om de eigen streek te kunnen bevoorraden. Ik denk niet dat er mosselbanken liggen. De kust loopt snel heel steil af en de zee voor de kust is al vlug zelfs 1000 meter diep. Dat 108

verklaart ook dat vissen hier niet gemakkelijk is en zich waarschijnlijk niet loont. Wat wel een enorm voordeel is van het diepe water is het aangename klimaat ook in de winter. Het water wordt door zijn grote hoeveelheid en dus zijn grote warmte-inhoud (capaciteit) niet kouder dan ca. 12 graden Celsius. De kust wordt aan de noordkant tevens afgeschermd voor de gure noordenwind door bergen. Dat maakt de winter langs de kust zeer mild en de kust is dan ook een geliefd overwinterings-oort voor vooral senioren en ouderen. De “vis” wordt algemeen aangevoerd vanaf de westkust van Frankrijk. Aan de kust in Queberon eten de mensen de mosselen rauw vanaf het strand. In Benidorm in Spanje hebben we eens een groter soort mosselen gegeten, die waren gewoon excellent. In Portugal een kleiner soort, ook heel lekker. Het ligt er natuurlijk ook aan hoe ze bereid zijn. Na het eten flaneren we heerlijk langs de haven en Boulevard. Het is ondertussen donker geworden en de klok loopt tegen 23.00 uur. We moeten nog lopend naar huis, ca 5 km. De straten en huizen zijn feeëriek verlicht en de oleanders doen het in het licht nog kleurrijker aan dan overdag in de zon. Maar al vlug gaat het licht uit bij het verlaten van de woonwijken. Langs het strand lopen vinden we maar niks in het pikkedonker. Er scharrelen ook wat nog ondefinieerbare duistere figuren rond. Waarschijnlijk hebben we zo onze vooroordelen, maar het is niet bepaald uitnodigend. 109

Dan maar over de geasfalteerde weg door het bos. We hebben geen zaklantaarn bij. Ook dat blijkt tegen te vallen Je ziet werkelijk geen hand voor ogen. We moeten ons richten op de witte streep langs de weg die gelukkig wel goed zichtbaar is. De weg is nieuw geasfalteerd en is naast de witte streep zeker 20 cm hoger dan de berm die ook nog eens schuin afloopt. We voelen ons niet op ons gemak door het bos. Bij tegenliggende auto‟s moeten we van de weg af in de donkere berm. Je ziet niet waar je je voeten neerzet. Marlies heeft een dikke kei in haar hand, je kunt immers nooit weten!!!. Ik laat haar maar, het biedt op zijn minst wat afleiding. Opschietende jeugd op bromscooters met beperkt licht passeren ons. Het is als seniorenechtpaar waarschijnlijk toch niet verantwoord zo laat op een eenzame weg in een donker bos rond te lopen. Opgelucht zien we de lichtjes van de camping naderen. Nou dat doen we dus nooit weer.

Franse les. We krijgen Franse buren. Ze zijn waarschijnlijk bekende van mijnheer “Lille”. Ik heb de indruk dat ze ruim geïnformeerd worden over de luidruchtige kuddes Pay-bas die ze hier los gelaten hebben. Hij is echter niet vooringenomen en erg vriendelijk. Hij vraagt me om hulp om de caravan op zijn plaats te duwen. Met nog enkele “Fransmannen”. Hij liet de regie en commando maar meteen aan mij over: une, deux, hoppelakee. Dan werd er gekeurd, nog een stukje, une, deux….. 110

Nou, wij voeren hele gesprekken. Ik krijg inmiddels Franse les. Ik ben l‟ elève en hij l‟mètre. Hij is geïmponeerd door mijn “Frans”. Mijn uitspraak en grammatica laten echter te wensen over. Het klinkt ongeveer zo: gesloepen, ik hebben goed. Hoe is u met, alles goed, zeer prima!!! Zoiets zoals de buitenlanders in Nederland soms Nederlands spreken. Ik voel me als een Turk in Nederland. Ik zwem op het droge. Maar we komen er uit. Met de handen en voeten er bij. En daar gaat het om. Met mijn Nederlands, Limburgs, en mijn kolenboeren Duits, Engels en Frans kan ik functioneel communiceren. Daarbij stel ik aan mijn Nederlands hogere eisen dan aan de buitenlandse talen. Nederlands lezen, spreken en schrijven heb ik het meest nodig gehad in mijn werk en in mijn zakelijke- en sociale contacten. Ook dat is een kwestie van doen. Er mee bezig zijn. Dan ga je taal leuk vinden. Gedichten en stukjes schrijven, stoeien met woorden en zinnen en “vouten” durven maken, door schade en schande “wijs” durven te worden. Mijn verbale emoties kan ik het meest kwijt in het Limburgs dialect. Limburgs schrijven is erg moeilijk. Een brood bestellen en wat basisvaardigheden kan ik in diverse talen. Dan houdt het ook zo‟n beetje op. Technisch Engels gaat ook nog redelijk. CNN kan ik redelijk volgen. Duits verstaan is geen probleem, Frans verstaan is “très difficile”. Het komt er op neer dat ik een buitenlandse taal te weinig nodig heb. Als je midden in een groot land woont heb je een buitenlandse taal al helemaal niet nodig. Dat verklaart dat inwoners van kleine landen hun “talen” beter spreken. 111

Mijn Franse “vriend” vertelt dat er ook in Frankrijk veel verschil is in uitspraak beïnvloed door de vele plaatselijke dialecten. Zo “zingen”ze in het Zuiden en “eten”ze de woorden op in het Noorden. Ik vertel hem dat dit fenomeen in Nederland net zo is en noem de uitspraak van de Groningers en de Limburgers met name Maastricht. Hij vindt zichzelf ernstig te kort schieten, hij spreekt totaal geen buitenlandse taal. Maar de belangrijkste taal die hij wel spreekt is zijn vriendelijke houding. Dat is op zijn minst de basis tot iedere communicatie. Bij grotere landen is er altijd een strijd geweest wie wie zijn taal moet spreken. Engels, Duits, Frans Spaans/ Portugees en Italiaans doen niet voor elkaar onder. De Oost-Europese en Aziatische talen buiten beschouwing gelaten. Gemakzucht en chauvinisme heeft daar altijd een grote rol ingespeeld. Het lijkt dat het Engels gaat winnen. Langzaam komen we ook in Europa tot de overtuiging dat we een gezamenlijke taal moeten spreken. Welke taal dat moet zijn willen we nog niet hardop zeggen. Praktisch gezien wordt dat Engels. Wiens brood men eet, wiens taal men spreekt gaat zeker op. Amerika is als economisch en militair machtigste land ter wereld het voorbeeld, bepaalt de norm en zet de toon. Of we willen of niet. Mijn buurman komt al 32 jaar op deze camping. Voor de caravanstalling betaalt hij 132 euro per jaar. Hij vindt dat de campinghouder met 300 stalling plaatsen slapend schatrijk wordt. In de omliggende natuur komt de sicade (soort sprinkhaan) veel voor en de nachtegaal. Ook is het al voor gekomen dat 112

de wilde zwijnen met jonge vanuit de bergen een bezoekje brengen aan de camping. “Hij” maakt ons ook attent op de brandwacht die vanaf 1 juni dienst doet. Vanuit een hoge uitzichttoren wordt systematisch de gehele streek dag- en nacht bewaakt. Gezien de velen branden en de kans op brand is dit ook nodig. Vooral langdurige droogte in combinatie met een sterke warme zuidelijke “föhn” wind maakt deze kans nog groter. Wij hoeven momenteel niks te vrezen Op de camping heeft het “nog”niet gebrand, gezien de oude bomen die er staan. Maar in het aanliggende Massif des Maures hebben al heel wat branden gewoed. De bijnaam is wel het “zwarte” gebergte. Dit niet alleen vanwege de vele kastanjebomen die er staan maar ook voor de soms zwart geblakerde natuur. Het geeft wel een veilig gevoel dat er alle voorzorgsmaatregelen worden genomen. Hij (mijn Franse buurman) is ondersteunend coach van de 2e divisie voetbalclub Angers. Hij laat trots de elftalfoto zien waar hij dus zelf ook op staat. Hij woont in Angers, aan de rivier de Loire, bekend om zijn grote aanliggende kastelen en burchten. Hij schept op over het goede Franse eten en de heerlijke wijn. Ik over PSV die pas Olympic Lyon had uitgeschakeld voor de Champions league. Op een dag laat hij me de voorpagina van een Franse krant zien en maakt me attent op een foto over paardendressuur waar hij veel mee bezig is. Mijn oog valt echter ook meteen op een foto van een tunnelongeluk soortgelijk aan het tunnelongeluk in de Mont-Blanc enkele jaren geleden. 113

Het stuk gaat erover dat er twee doden zijn de betreuren inde Frejustunnel. Ook wordt de tunnelramp vermeld van de Mont-Blanc waarbij 39 mensen waaronder mijn Neef Guido van “Nônk” Jean is verongelukt. Ik word ondanks dat ik mijn neef nauwelijks heb gekend toch wel enigszins emotioneel geraakt. Ik vertel hem van mijn neef, hij toont zichtbaar zijn medeleven en vindt het “très trieste”. Hij maakt me attent op het gedenkteken dat er voor de slachtoffers is opgericht. Ik vertel hem dat mij dit bekend is en dat een foto van dit gedenkteken op onze familiewebsite van Internet staat. Er loopt nog een rechtbankzaak gericht op de verantwoordelijken voor het ontstaan van het ongeluk en de beheerder van de tunnel. Inmiddels (aug.2005) is uitspraak gedaan in dit proces. Het komt er op neer dat verantwoordelijken waaronder de chauffeur van de vrachtauto waarin de brand in is ontstaan en de beheerders veroordeeld worden, van enkelen maanden tot enkele jaren (voorwaardelijke) gevangenisstraf. Op zicht is het juist dat mogelijke schuldigen aan het inferno zich moeten verantwoorden. Bij aangetoonde nalatigheid of overtreding van de wet is het correct dat deze daarvoor gestraft worden. Al is het om soortgelijke rampen voor de toekomst te voorkomen. Ik vind het cru dat zo kort naar de Mont-blanc ramp er weer dodelijk slachtoffers te betreuren zijn. Er zijn waarschijnlijk nog te weinig lessen getrokken en/of het economisch belang is dusdanig groot dat ongelukken gewoon ingecalculeerd worden.

De laatste dagen We gaan onze laatste dagen van onze vakantie in. 114

Heerlijke dagen zonder zorgen, strandwandelingen, lekker eten en drinken, lezen, gesprekjes met allerlei soorten mensen. Zoals met de zonderlinge Engelsman met het “loopje”. Hij woont “between” Londen en Cambridge en komt ieder jaar naar deze camping. Met het tentje in de koffer in het vliegtuig naar Nice. Vanaf Nice met het openbaar vervoer. Hij blijft 3 weken. Hij geniet vooral van het klimaat, het buitenleven en de mooie natuur. Hij is alleen en zichtbaar blij met ons gesprekje. Een “leuk”misverstand was zijn opmerking dat hier vooral s‟morgen veel “pink”kleurige bloemen stonden. Wij vonden dat er net veel “blue”kleurige bloemen stonden. Deze bloeien vooral bij een bewolkte hemel. Bij de bloemen aangekomen bedoelden we dezelfde. De lichtblauwe cichorei als nachtbloeier. Hij gaf aan dat je als Engelsman niet veel moeite hoefde te doen om je verstaanbaar te maken. Dat maakte ze een beetje lui om een vreemde taal aan te leren. Ook als hij een beetje Frans probeerde te spreken werd hij vaak op zijn Engels te woord gestaan. Je houdt het niet voor mogelijk maar op zondag zijn de toiletten smerig. Is de poetsvrouw ziek, of heeft ze verlof en geen vervanger? Wat wel schrijnend aan het licht komt is het feit dat het voor veel mensen teveel gevraagd is het door hun gebruikt toilet schoon achter te laten. Smeerpoezen zijn het. Je kunt doen wat je wilt, al plaats je gouden sanitair, het wordt door bepaalde mensen niet gerespecteerd. 115

Kees van de Verkeerspolitie, 110 kg is met zijn vrouw van 130 kg door het bed gezakt in zijn caravan. Hij is naar de bouwmarkt stutmateriaal halen. Eerst hebben we met zijn allen de “CDU” Duitsers uitgezwaaid. Ze hadden de tranen in hun ogen. Vervolgens “De Groningers”. Ze stonden erop dat we onze adressen uitwisselden. De man met het potlood is met stille trom vertrokken. Er komt niks meer van ons voorgenomen uitstapje naar St. Tropéz. We hebben genoeg gezien. En net zoals we ons in principe niet vergapen aan armoede vergapen we ons ook niet aan rijkdom. De filmsterren en andere rijken der aarden met hun glamour, die hier potsierlijk te koop lopen met hen hebben en houwen moeten het zonder ons doen. Dat wil niet zeggen dat we mogelijk een ander keertje een bezoek zullen brengen aan de stad met het enige Noordelijke strand van de Côte d‟Azure. De mieren is het uiteindelijk toch gelukt een keertje in de tent te komen. Via een scheerlijn langs een dubbel gestikte naad ging de marsroute via een piepkleine opening onder aan de ritsluiting naar binnen. Door drastisch in te grijpen en een lokvijvertje aan te leggen van zoetigheid hebben we ze een andere kant op kunnen sturen. Een keer hebben we in de tent bezoek gehad van een uit drie even grote geledingen bestaande zwarte kever van ca. 5 cm groot. Met andere woorden de kop was even groot als de romp en als het achterlijf. Tot tweekeer toe heb ik hem de deur moeten wijzen, de tweede keer had hij zijn intrek genomen in mijn slaapzak. Er volgde een onrustige nacht. 116

In ons campingrestaurant worden we als vaste klant verwend. Steevast krijgen we iedere keer onze fooi terug in de vorm van een extra kopje koffie, een likeurtje. Als afscheid zelfs een flesje rosé. En iedere keer een vriendelijke bediening met een gulle lacht en lekker eten. We kopen nog cadeautjes voor de kinderen. Ieder krijgt een levensmiddelenpakket kenmerkend voor de omgeving, zoals rosé van de streek, chocolade, tappade en kruiden. Ook denken we aan junior die nog geboren moet worden. De roep naar huis versterkt zich, 2 weken op camping is eigelijk lang genoeg, we verheugen ons op het weerzien met onze familie, kinderen en kleinkinderen. Morgen woensdag 8 juni 2005 is onze dag van vertrek. Dan hebben we er 18 nachten opzitten, totaal 19 dagen vakantie. Het is mooi geweest. Het boek waar ik aan begonnen ben is nog niet uit. Ik ben gestrand op bladzijde 70. Dat is typerend voor ons verblijf in Zuid-Frankrijk. We hebben hier nog weinig gezien en er is nog zoveel te ontdekken. We nemen afscheid van de Hagenezen met een glaasje wijn. Gaan nog een laatste keer naar Cavalaire. Zeggen de zee nog gedag. Proeven nog een keer van de typische Franse sfeer tussen de “jeu de boules” spelers. Morgen de terugweg ca 1250 km. Het voornemen is er dit op een dikke dag op ons “gemakje” te doen. In Nederland wacht ons “heerlijke” thuis.

De terugreis met een verrassing. De nacht is kort. Om 5.30 uur zijn we al helemaal wakker. Wekkers zetten hebben we niet nodig. 117

Om 6.00 uur ontbijt met koffie. Om 8.00 uur staan we gepakt en gezakt, gereed voor vertrek. We rekenen af en moeten 168 euro betalen voor 11 nachtjes. En nou komt het. De mevrouw van de receptie bedankt ons voor het verblijf en wenst ons een goede reis. Hierbij overhandigt ze ons de rekening en een paspoort. Een paspoort? Het PPPAAASSSPPPooort!!!!????? Marlies, heb jij dit afgegeven???????? Het is echt waar. De “pas” is terug!!!!!! Marlies springt een gat in de lucht. Dat heeft geen gevolgen de zon blijft gewoon schijnen. Wat is ze blij. Ze heeft zich toch stiekem zorgen gemaakt voor de terugreis. Als ze ons aanhouden dan “staan” we, Je weet het maar nooit. Dat is een goed begin. We rijden via Le Luc naar de autosnelweg.door het prachtige gebergte met mooie vergezichten. Zoals eerder al opgemerkt, reizen in Frankrijk, vooral in deze tijd van het jaar is genieten. We zweven naar het Noorden. Voorbij Lyon moeten we nog wel even langs een kist van 2x2x2 meter “zweven” die van een vrachtwagen is gevallen. De chauffeur stond enkele kilometer verderop beteuterd te kijken bij zijn vrachtwagen. Hij keek alsof hij wat verloren was. Bij Dyon werden we door motorpolitie gesommeerd de rechter rijbaan te benutten. We bleven waarschijnlijk te lang links rijden. Ik had wel gezien dat er motorrijders achter me zaten, niet gezien dat dit politie was en ook niet gedacht dat die me wilden inhalen. Ik reed zelf 140 km per uur. Met een snerpende sirenetoon en dwingende strenge blik werd ik naar rechts gedirigeerd. In Mets waren we de weg kwijt na een 118

omleiding, maar door goed navigatiewerk van Marlies werd dit gecorrigeerd. België blinkt uit door zijn slecht onderhouden autosnelwegdek en doet zijn reputatie aan als klein Amerika aan door ook de weg naar het Noorden aan te duiden als Route du Solei. En ze hebben nog gelijk ook hoe verder naar het Noorden hoe langer de dagen duren en de zon schijnt. Deze zon is wel vaak niet zichtbaar door een flink wolkendek. We bereiken de Nederlandse grens en krijgen voor het eerst na bijna 3 weken een Nederlandse radiozender door met het verslag van de voetbalwedstrijd Finland-Nederland. Uiteindelijk hebben we onderweg maar twee keer gestopt om te tanken, te eten en te rusten. Om ca, 21.00 uur zijn we bij Petra en Edwin, om 21.45 uur bij Nicole en Marc. Thuis gekomen in (in ons dorp) Nederland, telefoneren we nog even naar de “moeders”. Wat hebben we een fantastische reis gehad. Aan totale kosten voor de gehele vakantie waren we ongeveer 1500 euro kwijt. Daarvoor kregen we terug: een heerlijke vakantie, een vakantie om in te lijsten. Wat hebben we een mooi huis. Met 16 graden Celsius voelt het koud aan. We draaien de gaskraan open en zetten de thermostaat op 20. Ik rook nog een sigaartje en neem een pilsje. Om 2.30 uur zitten we weer wakker voor de TV. 119

We kunnen niet slapen waarschijnlijk vanwege de vele indrukken. Om 8.15 uur zijn we op. Gelijk beginnen we op te ruimen. Rond de middag is het meeste aan de kant. Om 15.15 uur halen we Sam van school en maken daarna Juul wakker uit haar middagslaap. Het weerzien met de kleinkinderen die ons zo “gemist” hebben, is net zoals onze vakantie is geweest:

Verrukkelijk!!!!! Nawoord Dat was het dan, mijn reisverslag naar Zuid-Frankrijk. Een reis niet alleen door Zuid-Frankrijk, ook een reis door mezelf. Ze zeggen wel eens lezen is ook reizen. Nou schrijven is dat misschien nog meer. Bij deze wil ik mijn vrouw Marlies bedanken voor het geweldige idee om dit te doen. Ik wil haar ook bedanken voor haar correcties en kritische blik. Dingen opschrijven dwingt tot goed waarnemen en observeren. Dat betekent meer diepgang in de dingen die je beleeft en meemaakt. Dat betekent soms ook je mening geven. Met de billen bloot. Dagelijks aantekeningen maken is hierbij onontbeerlijk. Voor wetenswaardigheden in dit verslag verwijs ik naar Capitool Reisgidsen getiteld: Frankrijk, “Het beste boek van de weg “Reader‟s Digest” en de Oosthoeksencyclopedie. De “personal computer en Internet” zijn geweldige hulpmiddelen. Of we nog een keer naar dezelfde plaatsen teruggaan weten we niet. 120

Ontdekkingsreizigers lezen niet twee keer hetzelfde boek. Ik wil graag besluiten met een gedicht.

Frankrijk Land van vruchtbare boerengrond, Van zee, rivieren, bergen en zon, Ruimte in land en in je geest, Kleuren en licht, Zelfs achter de horizon, Natuur in het kwadraat, Eigen wijs trots land, Rijk Fransenland, Mensenland, vriendelijk besnaard. Leven tot kunst verheven, Kwaliteit in eenvoud, Land van liefde, leven en spel, Frankrijk, Dank je wel. Jo Kostons 121