Jeugdmonitor Amsterdam De Staat van de Jeugd Jeugdmonitor Amsterdam 2011

Jeugdmonitor Amsterdam 2011

De Staat van de Jeugd Jeugdmonitor Amsterdam 2011

De Staat van de Jeugd

De Staat van de Jeugd Jeugdmonitor Amsterdam 2011

Projectnummer: 11109 In opdracht van: Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling

ir. Hester Booi drs. Jolijn Broekhuizen Sanna Ruiter MSc dr. Ellen Lindeman dr. Esther Jakobs Oudezijds Voorburgwal 300

Postbus 658

1012 GL Amsterdam

1000 AR Amsterdam

Telefoon 020 251 0333

Fax 020 251 0444

[email protected]

www.os.amsterdam.nl

Amsterdam, september 2011

Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek De Staat van de Jeugd

2


Inhoud Woord vooraf

5

1 Jeugd in Amsterdam

7

2 Gezondheid en opvoeding 2.1 Fysieke gezondheid 2.2 Psychosociale gezondheid 2.3 Een gezonde leefstijl 2.4 Goede opvoeding 2.5 Een veilig thuis

17 18 21 23 27 30

Tabellen gezondheid en opvoeding

33

3 Criminaliteit en veiligheid 3.1 Jeugdcriminaliteit 3.2 Veiligheid en slachtofferschap

45 46 52

Tabellen criminaliteit en veiligheid

57

4 Onderwijs 4.1 Taal- en rekenvaardigheid 4.2 Opleidingsniveau 4.3 Succesvolle schoolloopbaan

63 64 66 70

Tabellen onderwijs

75

5 Werk en inkomen 5.1 Voorbereiding op de arbeidsmarkt 5.2 Actief op de arbeidsmarkt 5.3 Armoede en schulden

93 94 98 102

Tabellen Werk en inkomen

105

6 Actief in de maatschappij 6.1 Talentontwikkeling 6.2 Maatschappelijke betrokkenheid 6.3 Integratie en ontmoeting 6.4 Prettige leefomgeving

115 116 119 122 124

Tabellen Actief in de maatschappij

127

3


4


Woord vooraf

Dit is de tweede editie van De Staat van de Jeugd, de periodieke graadmeter die vaststelt hoe het gaat met de jeugd in Amsterdam. Uit de resultaten van deze meting in 2011 blijkt dat er over de hele linie sprake is van een gelijke of licht verbeterde situatie van de kinderen in Amsterdam sinds de eerste meting in 2009. De jeugdcriminaliteit is afgenomen, de prestaties op de basisschool zijn toegenomen, meer kinderen krijgen les op een kwalitatief goede basisschool, meer jongeren hebben een startkwalificatie en minder jongeren groeien op in een minimumhuishouden. Uit deze monitor blijkt ook dat nog steeds een kwart van alle Amsterdamse kinderen te zwaar is. Ook komen kinderen in deze stad nog steeds vaker bij Jeugdzorg terecht dan op andere plaatsen in het land. De jeugdwerkloosheid van 14% is zeker in vergelijking met landelijke cijfers hoog, maar heeft zich positief ontwikkeld ten opzichte van 2009. Een vergelijking tussen de stadsdelen geeft een driedeling aan: in Centrum en Zuid groeien kinderen in voorspoed op. De stadsdelen Oost en West weerspiegelen het Amsterdams gemiddelde, terwijl de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord op verschillende punten ongunstig afsteken. Deze Staat van de Jeugd onderschrijft op belangrijke punten waar ons College in deze periode op inzet. We zien de positieve resultaten van de kwaliteitsimpuls in het primair onderwijs en voeren die kwaliteitsimpuls nu ook door in het voortgezet onderwijs. We zetten de succesvolle Amsterdamse Aanval op de Uitval voort, waardoor meer jongeren gekwalificeerd op de arbeidsmarkt terechtkomen en meer kans hebben op werk. Het hoge Jeugdzorggebruik wijst op het belang van investeren in preventie en van kind- en gezinsgerichte aanpak. De gezinsgerichte aanpak voeren we ook op het gebied van veiligheid en criminaliteit door: bij de aanpak van de Top 600 van veelplegers richten wij ons ook op de broertjes en zusjes van de daders. Dit College werkt hard aan het verbeteren van omstandigheden waaronder kinderen gezond en veilig opgroeien en een succesvolle toekomst in Amsterdam kunnen opbouwen. We zijn bezig met belangrijke wijzigingen op het gebied van de Jeugdzorg en Passend Onderwijs. Met de Staat van de Jeugd blijven we bewaken wat dat oplevert voor de Amsterdamse Jeugd, dwars door bestuurlijke periodes en maatschappelijke ontwikkelingen heen. Namens het college van B&W, De heer mr. L.F. Asscher

Wethouder Jeugd

5


6


1 Jeugd in Amsterdam

Toename jongeren in Amsterdam Amsterdam telt in 2011 224.292 jongeren van 0 tot en met 24 jaar oud. Van de Amsterdamse bevolking is 29% onder de 25 jaar. Dit aandeel neemt langzaam toe, in 2000 was het aandeel nog 27%. De toename is er vooral bij de oudere groep, tussen de 18 en 24 jaar, maar ook bij de jongste, de 0 tot 4 jarigen (zie figuur 1.1). Amsterdam heeft de laatste jaren veel studenten getrokken, waardoor het aantal 18-24 jarigen sterk is toegenomen. Daarnaast is het aantal geboortes gestegen, waarmee de jongste leeftijdsgroep groeit. Het aantal gezinnen in de stad neemt dan ook toe. Per leeftijdsgroep verschilt de samenstelling van de jeugd sterk. Er worden evenveel autochtone als allochtone kinderen geboren in Amsterdam. Een deel van de autochtone gezinnen verlaat echter de stad, waardoor hun aantal afneemt in de hogere leeftijdscategorieën. Bij allochtone kinderen zien we dit verschijnsel nauwelijks. Zij blijven over het algemeen in de stad wonen, door de jaren heen is de populatie wel iets ouder geworden. In de leeftijdsgroep 5-17 jaar zijn de allochtone kinderen in de meerderheid. In de studentenleeftijd, wanneer jongeren vanuit heel Nederland naar Amsterdam toe komen om te studeren, zijn autochtone jongeren weer sterker vertegenwoordigd.

7


Figuur 1.1 Jongeren naar herkomstgroep en leeftijd, 2011

16000 autochtonen

14000

westerse allochtonen

12000

overige niet-westerse allochtonen Marokkanen

10000

Turken

8000

Antillianen

6000

Surinamers

4000

niet-westers 2000

2000 0

totaal 2000 0

2

4

6

8 10 12 14 16 18 20 22 24

Er wonen meer jongeren aan de randen van de stad dan in de binnenstad. In de stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost maken zij een derde deel uit van het totale inwonertal. In bijna alle buurten van deze stadsdelen ligt het aandeel boven de 32%. Ook in Noord en Oost is hun aandeel groot met 31%, maar hier zijn ook buurten aanwezig waar weinig jongeren wonen zoals de tuindorpen in Noord en Betondorp in Oost. In West (26%), Zuid en Centrum (beide 23%) is het aandeel jongeren lager. Figuur 1.2 Jongeren naar buurtcombinatie, 2011

% 0-24 jaar, 2011 32% en meer 27% - 31% 23% - 26% minder dan 23%

8


Een derde deel (32%) van de kinderen in Amsterdam groeit op in een eenoudergezin. De verschillen tussen kinderen uit verschillende herkomstgroepen zijn groot. Turkse en Marokkaanse kinderen hebben het vaakst twee ouders die bij elkaar wonen, bij hen groeit 20% op in een eenoudergezin. De meerderheid van de Surinaamse en Antilliaanse kinderen groeit op met één ouder thuis: 60% van de Surinaamse en 62% van de Antilliaanse kinderen groeit op in een eenoudergezin. Bij autochtone en westerse allochtone kinderen ligt het aandeel op 30%. Staat van de jeugd 2011: doelen en indicatoren Hoe gaat het met de kinderen en jongeren die opgroeien in Amsterdam? Hoe is hun gezondheid, hoe gaat het op school en wat doen ze na schooltijd? En welk beleid wordt er gevoerd voor jongeren? Om deze vragen te beantwoorden is er een schema ontworpen met daarin doelen en indicatoren. Dit schema is deels gebaseerd op het Britse model ‘every child matters’,1 deels op de landelijke jeugdmonitor.2 In bijlage 1 is het volledige overzicht te vinden van de thema’s, doelen en indicatoren. Figuur 1.3 geeft een uitsnede van dit schema. De rapportage is ingedeeld in vijf domeinen:  Gezondheid en opvoeding;  Veiligheid en criminaliteit;  Onderwijs;  Werk en inkomen;  Actief in de maatschappij. Per domein zijn op subthema’s doelen geformuleerd die van toepassing zijn voor ieder kind: nu en in de toekomst. Deze doelstellingen zijn algemeen van aard en weinig politiek gekleurd. Zo geldt voor ieder kind dat het recht heeft zoveel mogelijk op te groeien in fysieke gezondheid (subthema van domein ‘gezondheid en opvoeding’) en dat ieder kind zo goed mogelijk voorbereid wordt op de arbeidsmarkt (subthema van domein ‘werk en inkomen’). Om deze doelstellingen te kunnen meten zijn indicatoren geformuleerd. Deze indicatoren vallen uiteen in ‘kindindicatoren’ en ‘beleidsindicatoren’. De kindindicatoren geven aan hoe de situatie van de jeugd is op kindniveau, hoe zij er zelf voor staan en wat zij behaald hebben. Zo heeft, ondanks dat het doel is ieder kind gezond op te laten groeien, ruim 20% van de kinderen overgewicht. De beleidsindicatoren geven aan hoeveel kinderen er bereikt worden met beleidsinspanningen op de verschillende domeinen. Om te bereiken dat minder kinderen te zwaar worden zijn er beleidsprogramma’s tegen overgewicht: 23% van de kinderen doet mee met het programma JUMP-in. Per domein en per subthema is zo een overzicht te geven van de stand van zaken van de jeugd en de inspanningen van het beleid.

1 2

www.everychildmatters.gov.uk jeugdmonitor.cbs.nl

9


Figuur 1.3 Uitsnede schema doelstellingen en indicatoren (volledige schema is opgenomen in de bijlage domein

Gezondheid en opvoeding

Werk en inkomen

subthema

‘fysiek’

'startkwalificatie'

hoofddoel

Amsterdamse jeugd is fysiek gezond

De jeugd wordt voorbereid op de arbeidsmarkt

'kind'indicatoren subdoelen

overgewicht, obesitas: 19,5% 5 jaar; 27,1%

voortijdig schoolverlaters (18-22 jr): 15% (2010)

10 jaar; 25,0% 2e klas VO (2010, GGD)

beleidsindicatoren afspraken

deelname programma's overgewicht en

voortijdig schoolverlaters aan het werk (18-22 jr):

beweging: 23% JUMP-in (2011)

30% (2010, DMO)

Per domein zijn er twee tot vijf doelstellingen geformuleerd. Per doelstelling zijn er één of meer kind- en beleidsindicatoren. De monitor blijft voortdurend in ontwikkeling, in vervolgmetingen kunnen deze indicatoren verder uitgebreid en ingevuld worden. Deze rapportage geeft in de hoofdstukken 2 tot en met 6 per thema een overzicht van de stand van zaken, gevolgd door een tabellenoverzicht. In dit hoofdstuk worden de resultaten samengevat en de stand van zaken op de verschillende deelterreinen met elkaar in verband gebracht. Gezondheid en opvoeding In vergelijking met de meting van twee jaar geleden is de gezondheids- en opvoedingssituatie van jongeren redelijk stabiel. Wel is overgewicht toegenomen bij de jongste leeftijdscategorie (van 15% naar 20% van de 5-jarigen). Bij 10- en 14-jarigen heeft een kwart overgewicht. Kinderen van niet-westerse herkomst hebben vaker overgewicht (rond de 30%) dan westerse allochtone en autochtone kinderen. Het komt daarmee vaker voor in de stadsdelen buiten de ring dan binnen de ring. Bijna één op de vijf jongeren heeft geen regelmatig eetpatroon, zij eten niet (vrijwel) iedere dag drie hoofdmaaltijden. Bij Surinaamse en Antilliaanse jongeren is het aandeel bijna 30% en ook bij overige nietwesterse jongeren is het aandeel bovengemiddeld (23%). Het speelt daarmee vooral in Zuidoost, 30% van de jongeren in Zuidoost heeft geen regelmatig eetpatroon. Het project JUMP-in is in 2002 gestart om kinderen meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Het bereik van het project is het grootst in Noord, hier doet 39% van de kinderen mee. Ook in Nieuw-West is het bereik groot (32%). In Zuidoost, waar veel kinderen overgewicht hebben en gezond eten niet gemeengoed is, ligt het bereik op het gemiddelde van de stad: 28%. Rond de 3.500 kinderen in Amsterdam komen jaarlijks in aanraking met Bureau Jeugdzorg (2,5%). Kinderen in Zuidoost (3,6%) en Noord (3,4%) komen vaker in aanraking met Bureau Jeugdzorg. Kinderen met grote problemen waarbij de ouders de opvoedingstaak (tijdelijk) niet aan kunnen, kunnen onder toezicht worden gesteld of uit huis worden geplaatst. In 2010 ging het om 516 kinderen (0,4%), iets minder dan in 2008 (727; 0,5%). Vooral kinderen in Zuidoost kwamen vaak met deze vorm van jeugdzorg in aanraking (0,8%). Triple P is een opvoedingsmethodiek die ouders kunnen helpen bij de

10


opvoeding van hun kinderen. Het is een preventieprogramma dat grotere problemen in de opvoeding moet voorkomen. Triple P is in 2007 gestart en het bereik groeit jaarlijks. In 2010 hebben bijna 9.000 ouders/kinderen deelgenomen aan Triple P (6,1%). In Zuidoost blijft de deelname achter (3,4%). Veiligheid en criminaliteit De jeugdcriminaliteit in Amsterdam is afgenomen, het verdachtenpercentage ging van 6,2% in 2007 naar 5,5% in 2010. In alle stadsdelen was er een afname, behalve in Zuidoost. Hier was in 2010 7,8% van de jongeren verdachte. Jongeren die zich schuldig hebben gemaakt aan licht strafbare feiten kunnen doorverwezen worden naar Bureau HALT in plaats van naar justitie. De HALT (12-18 jaar) en STOP (jonger dan 12 jaar) reacties zijn afgenomen. Er zijn minder jeugdgroepen en minder Harde Kern Jongeren dan tijdens de vorige meting. Ook het aantal jongeren dat bij de jeugdreclassering liep is gedaald. Deze daling was er niet in Zuidoost, en ook het aantal meisjes met jeugdreclassering nam niet af. De ervaren veiligheid is iets afgenomen sinds de vorige meting, het aandeel jongeren dat zich weleens onveilig voelt op straat is toegenomen van 42% naar 50%. Deze toename was er ook bij oudere leeftijdscategorieën. Jongeren in Zuidoost voelen zich het vaakst onveilig (63%). Het aandeel jongeren dat aangeeft slachtoffer te zijn geweest van een misdrijf is echter het laagst in Zuidoost (38%). Gemiddeld ligt dit op 48% van de Amsterdamse jongeren. Jongeren in Centrum hebben de grootste kans slachtoffer te worden van een misdrijf (62%). Onderwijs De helft van de leerlingen in groep 8 kreeg in 2011 een vervolgadvies voor HAVO of VWO. Dit aandeel neemt langzaam toe, in 2008 was het 46%. Zowel de laagste adviezen, voor praktijkonderwijs en VMBO met leerwegondersteuning (van 20% naar 18%) als de VMBO-adviezen (van 35% naar 32%) nemen iets af. Deze trend is er bij zowel jongens als meisjes en zowel bij niet-westerse allochtone als autochtone leerlingen. De verschillen tussen Surinamers, Antillianen, Turken en Marokkanen (+/- 30% HAVO en/of VWO advies) enerzijds en autochtonen en westerse allochtonen (+/-70% HAVO en/of VWO advies) blijven daarmee bestaan. De kwaliteit van het basisonderwijs zit in een opgaande lijn, er zijn geen zeer zwakke scholen meer in Amsterdam. Het slagingspercentage op het eindexamen van de middelbare school is redelijk stabiel door de jaren heen en varieert van 83% (HAVO) tot 93% (VMBO B/K) in 2009/’10. De slagingspercentages van met name 1e generatie niet-westerse allochtonen zijn lager dan gemiddeld. Daarnaast vallen Turkse leerlingen op, zij slagen ook minder vaak voor hun eindexamen. Dit geldt voor alle niveaus. Op het VWO blijven de slagingspercentages van Surinaamse leerlingen achter. Het aantal jongeren dat naar het MBO gaat is de afgelopen jaren constant op 16.000. In de afgelopen vier jaar groeide de deelname aan het HBO van 12.000 naar 15.000 jongeren die in Amsterdam wonen. Op de universiteit nam de deelname toe van 13.000 naar 18.000 jongeren. In het HBO was de groei er bij alle herkomstgroepen, op de universiteit namen vooral de autochtone en westerse allochtone studenten toe. Het gaat hierbij zowel om jongeren die in Amsterdam zijn opgegroeid als om jongeren die voor studie naar Amsterdam zijn gekomen.

11


In 2010 zijn er ruim 2.500 leerlingen gestopt met school zonder dat zij een startkwalificatie (een diploma op HAVO/VWO of MBO-2 niveau) hadden. Dit aantal is gedaald, in 2006 ging het nog om ruim 3.500 leerlingen. In alle stadsdelen nam de nieuwe uitval af. Werk en inkomen Tweederde deel van de jongeren (18-22 jaar) heeft een startkwalificatie: zij hebben een diploma op HAVO, VWO of MBO-2 niveau. Dit aandeel is de afgelopen jaren iets toegenomen, met name in de stadsdelen buiten de ring. In 2008 lag het aandeel hier nog tussen de 47%-50%, in 2010 is dit tussen 54%-56%. Ook neemt het aandeel jongeren met een startkwalificatie toe met de leeftijd, van de 23-jarigen heeft 74% een startkwalificatie. Vijftien procent van de jongeren tussen de 18-22 jaar is voortijdig schoolverlater. Zij hebben geen startkwalificatie en gaan niet meer naar school. Bij jonge mannen van niet-westerse herkomst ligt het aandeel op een kwart. Bijna veertig procent van de jongeren tussen de 15-26 jaar volgt een opleiding, 19% combineert opleiding met werk en 29% werkt en volgt geen opleiding meer. Veertien procent werkt niet en gaat niet naar school. Een deel is actief op zoek naar werk (4% van het totaal), de overige 10% volgt geen opleiding, heeft geen werk en is om verschillende redenen daar ook niet naar op zoek. Het werkloosheidspercentage ligt bij de jongeren van 15 tot en met 26 jaar op 14%. Dit is het aandeel jongeren zonder werk dat op zoek is naar werk gedeeld op de totale groep jongeren dat wil werken of werk heeft. Met name jongeren met een laag opleidingsniveau (zonder startkwalificatie) hebben een hoog werkloosheidspercentage (25%). Het aandeel van de jongeren dat in een minimahuishouden opgroeit is de laatste jaren iets afgenomen. In 2007 groeide 28,2% van de kinderen in Amsterdam in een minimagezin op, in 2010 is dit 25,5%. De afname is er bij alle herkomst- en leeftijdsgroepen, maar is sterker bij westerse allochtonen en autochtonen en bij de 0-4 jarigen. Ook is de afname in de stadsdelen binnen de ring sterker dan buiten de ring. De afname wordt versterkt door de veranderende samenstelling van de bevolking: de groep jonge autochtone kinderen, die veelal binnen de ring wonen, neemt toe en zij beschikken in het algemeen over een betere sociaal-economische positie. Actief in de maatschappij Tweederde deel van de jongeren doet aan amateurkunst, de helft heeft een voorstelling bezocht en 37% is lid van een sportvereniging. Jongeren van niet-westerse herkomst participeren minder in sport en cultuur dan autochtone jongeren. Rond de 30% van de niet-westerse jongeren is lid van een sportvereniging ten opzichte van 45% van de jongeren van autochtone herkomst. Ook in het bezoek van podiumkunsten is dit verschil er; minder dan 50% van de niet-westerse jongeren heeft het afgelopen jaar een voorstelling bezocht, ten opzichte van ruim 60% van de autochtone jongeren. Via de cheques van de XXXS-pas wordt deelname aan culturele activiteiten gestimuleerd, 22% van de minimajongeren maakt hier gebruik van. Ook hier maken autochtone minima jongeren vaker gebruik van dan jongeren van niet-westerse herkomst. Met name Turkse (13%) jongeren blijven achter in het chequegebruik. Tweederde deel van de jongeren tussen 18 en 24 jaar heeft de intentie om te gaan stemmen als er verkiezingen zouden zijn. Bij alle groepen is de stemintentie toegenomen in het verkiezingsjaar 2010, behalve bij de Surinaamse jongeren, hier bleef het laag (36%).

12


Segregatie in de stad leidt ertoe dat jongeren van verschillende herkomstgroepen elkaar minder snel tegenkomen. Het aandeel Marokkaanse en Turkse jongeren dat in de stadsdelen buiten de ring woont, neemt nog altijd toe, terwijl het aandeel autochtonen buiten de ring daalt. Ondanks deze trend blijft het aandeel jongeren dat een gemengde vriendengroep heeft de laatste jaren stabiel. Ook de segregatie op basisscholen is niet verder toegenomen. Cumulatie naar stadsdeel Figuur 1.4 geeft de cumulatie van de verschillende thema’s per stadsdeel weer. Groen betekent dat een stadsdeel relatief gunstig op een bepaald thema scoort, rood dat het stadsdeel relatief ongunstig scoort. Met een + of – is aangeven of er sprake is van een verbetering of verslechtering ten opzichte van de vorige meting. Over de hele linie is er sprake van een gelijke of licht verbeterde situatie van de kinderen in Amsterdam. De jeugdcriminaliteit is iets afgenomen (van 6,0% naar 5,5% verdachten tussen de 12 en 24 jaar), de prestaties op de basisschool zijn iets toegenomen (aandeel HAVO/VWO advies van 47% naar 50%), meer jongeren hebben een startkwalificatie (van 59% naar 65%) en minder jongeren groeien op in een minimumhuishouden (van 28% naar 25%). Op geen enkele indicator is er op Amsterdams niveau een achteruitgang te zien. Stadsdelen die relatief gunstig scoren zijn Centrum en Zuid. Kinderen die hier opgroeien doen het over het algemeen goed op school. Driekwart van de kinderen in Centrum en Zuid gaat naar HAVO of VWO, en driekwart van de jongeren heeft een startkwalificatie. Het aandeel HAVO/VWO adviezen is in Centrum toegenomen ten opzichte van de vorige meting (van 74% naar 80%). Tegelijkertijd nam ook het aandeel jongeren dat zijn school niet afmaakt toe (van 8% naar 15%). De meeste ouders hebben voldoende te besteden, minder dan 15% groeit op in een minimumhuishouden. Zij gaan vaak naar theater (tweederde deel heeft het afgelopen jaar podiumkunsten bezocht). Ook zijn de kinderen hier in het algemeen gezond, rond de 15% kampt met overgewicht ten opzichte van 23% gemiddeld in Amsterdam. Weinig kinderen komen in aanraking met jeugdzorg (minder dan 2%). Over het algemeen gaat het goed met de jeugd in Centrum, maar jongeren die in het Centrum wonen zijn wel vaker slachtoffer van een misdrijf en dit is toegenomen ten opzichte van de vorige meting. Ook is er in Centrum gebrek aan goede speelvoorzieningen voor kinderen. De stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord scoren op verschillende punten ongunstig. De gezondheid van de kinderen die buiten de ring opgroeien is niet altijd goed, bijna 30% is te dik. In Noord is het aandeel kinderen met overwicht iets toegenomen, bij de jongste leeftijdsgroep ging het van 15% naar 23%. Tegelijkertijd is het aandeel jongeren (2e klas VO) met een regelmatig eetpatroon in Noord wel verbeterd (van 74% naar 84%). Zeventig procent van de kinderen in Zuidoost heeft een regelmatig eetpatroon, in alle andere stadsdelen ligt dit boven de 80%. Ook de psychosociale gezondheid is in Zuidoost ongunstiger dan in de andere stadsdelen, 15% heeft een verhoogde kans in psychosociale problemen te komen. Dit is iets toegenomen, tijdens de vorige meting lag dit nog op 10%. Relatief veel kinderen in Zuidoost komen in aanraking met Bureau Jeugdzorg (3,6%) en hebben niet altijd een veilig thuis, het aandeel ondertoezichtstellingen en voogdij is hier

13


het hoogst. Ook in Noord komen veel kinderen in aanraking met Bureau Jeugdzorg (3,4%). In Noord en Zuidoost is de jeugdcriminaliteit het grootst. De prestaties in het onderwijs blijven in de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord achter op het Amsterdams gemiddelde. Vier op de tien kinderen krijgt hier een vervolgadvies voor HAVO of VWO, ten opzichte van 50% gemiddeld. Eén op de vijf jongeren in deze stadsdelen verlaat de school voortijdig en net iets meer dan de helft van de 18-22 jarigen heeft een startkwalificatie. Het aandeel jongeren met een startkwalificatie is wel toegenomen in deze drie stadsdelen, in 2008 lag het aandeel nog net onder de helft. Rond de 30% van de kinderen in Nieuw-West, Zuidoost en Noord groeit op in een minimumhuishouden. In Nieuw-West is hier wel een lichte afname, hier ging het van 30% in 2008 naar 27% in 2010. De stadsdelen West en Oost laten een neutraal beeld zien. De situatie van de kinderen die hier opgroeien is over het algemeen vergelijkbaar met het gemiddelde van de stad. Ten opzichte van de vorige meting zijn deze stadsdelen op een aantal punten vooruitgegaan. Op het gebied van gezondheid is het te zien in het eetpatroon: meer kinderen hebben in de regel drie hoofdmaaltijden per dag. Het aandeel huishoudens dat moet rondkomen van een minimuminkomen is afgenomen (West van 32% naar 29%, Oost van 26% naar 23%). In West is het aandeel jongeren met een startkwalificatie toegenomen (van 62% naar 68%) en worden de speelvoorzieningen in de buurt beter beoordeeld. In Oost is het slachtofferschap afgenomen (van 56% naar 46%).

14


Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek

Zuidoost

+

-

Zuidoost

score ligt rond het gemiddelde van Amsterdam

Noord

Oost

Zuid

76 78

5,5%

slachtoffer schap

2,5% 0,5% 48%

2,5% 0,4% 48%

+ -

+

+

score is gunstig ten opzichte van het gemiddelde in Amsterdam

Verslechterd ten opzichte van Staat van de jeugd 2011

score ligt rond het gemiddelde van Amsterdam

criminaliteit:

5,5%

Verbeterd ten opzichte van Staat van de Jeugd 2009

score is ongunstig ten opzichte van het gemiddelde in Amsterdam

Verslechterd ten opzichte van Staat van de jeugd 2011

-

score is ongunstig ten opzichte van het gemiddelde in Amsterdam

6,0%

Verbeterd ten opzichte van Staat van de Jeugd 2009

taal- en rekenvaar digheid: citoscore taal

onderwijs

6,0%

veilig thuis: voogdij en OTS taal- en rekenvaar digheid: citoscore taal

+

-

48%

48%

onderwijs

score is gunstig ten opzichte van het gemiddelde in Amsterdam

-

+

0,4%

0,5%

veiligheid en criminaliteit

+

-

+

+

+

2,5%

2,5% opvoeding: jeugdzorg

Nieuw-West

+

West

82%

Centrum

+

82%

Nieuw-West

78%

West

9%

Noord 10%

78%

10%

9% leefstijl: 3 hoofdmaaltijden per dag

23%

22%

22%

gezondheid en opvoeding

criminaliteit:

psychosociaal: verhoogde SDQ score slachtoffer schap

fysiek: overgewicht en obesitas

veilig thuis: voogdij en OTS

Figuur 1.4 Scores op de thema’s naar stadsdeel

Amsterdam 2011

Centrum

opvoeding: jeugdzorg

veiligheid en criminaliteit

-

+

15

15%

14%

voortijdig schoolverlaters

50%

47%

opleidings niveau: bsa havo en/of vwo


Amsterdam 2009

Oost

leefstijl: 3 hoofdmaaltijden per dag

Zuid

psychosociaal: verhoogde SDQ score

23%

fysiek: overgewicht en obesitas

Amsterdam 2011

gezondheid en opvoeding

Amsterdam 2009

Figuur 1.4 Scores op de thema’s naar stadsdeel

+

+

+

+

+

+

25%

28%

minima

+

65%

59%

startkwalificatie

werk en inkomen

Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek

werk en ink

opleidings niveau: bsa havo en/of vwo voortijdig schoolverlaters

15

startkwalificatie

76 47% 14% 59%

78 50% 15% 65%

+ +

+

+

+

53%

-

+

28%

29%

talent: bezoek integratie: podiumku gemengde nst buurt

actief in de maatschappij

+

+

15%

24%

leefomgev ing: onvoldoende speelvoor zieningen


16


2 Gezondheid en opvoeding

Voor de gezondheid zijn zowel de fysieke als de psychosociale gesteldheid van belang. De leefstijl, zoals gezonde voeding en voldoende beweging, is van invloed op de gezondheid van kinderen. De opvoeding speelt daarbij een belangrijke rol. Naast de fysieke gezondheid, de psychosociale gezondheid en een gezonde levensstijl komen de thema’s een goede opvoeding en een veilig thuis in dit hoofdstuk aan bod. Een goede opvoeding en een veilig thuis vormen immers de basis voor opgroeiende kinderen. In dit hoofdstuk worden de volgende doelstellingen behandeld:  De jeugd is fysiek gezond;  De jeugd is psychosociaal gezond;  De jeugd heeft een gezonde leefstijl;  De jeugd heeft een veilig thuis.

17


2.1 Fysieke gezondheid thema

Gezondheid en opvoeding 'fysiek'

hoofddoel


subdoelen

ervaren gezondheid: 89% goed 18-24 jaar (2008, GGD)

kindindicatoren zuigelingensterfte: 3,3‰ (2010, O+S) ziekenhuisopnames: n.b. overgewicht, obesitas: 19,5% 5 jaar; 27,1% 10 jaar; 25,0% 2e klas VO (2010, GGD) beleidsindicatoren afspraken

bereik jeugdgezondheidszorg: 95% 0-1-jarigen, 94% 3-jarigen, 88% 5-jarigen, 75% 10-jarigen (2010, GGD) vaccinatiegraad zuigelingen: 92,7% (2010, CBS/Jeugdmonitor) tandartsbezoek: 92% 2e klas VO (2010, GGD) deelname programma's overgewicht en beweging: 23% JUMP-in (2009, JUMP-in)

Ervaren gezondheid De meeste kinderen en jongeren ervaren geen problemen met de gezondheid; in Nederland vinden negen van de tien zichzelf gezond (0 tot 25 jaar: 93% in 2009, 92% in 2008).3 Van de jonge volwassen Amsterdammers, 18 t/m 24 jaar, voelen eveneens negen van de tien zich goed gezond (89%, tegenover 75% onder Amsterdammers van 25 jaar en ouder).4 Zuigelingensterfte In 2010 werden in Amsterdam 11.381 baby’s geboren. Daarvan zijn ruim drie op de 1.000 baby’s in het eerste jaar overleden. De jaren daarvoor (2006-2008) lag dit aandeel rond vier op de 1.000 en in 2009 op bijna vijf op de 1.000 (O+S). Het gemiddelde in Nederland lag in de periode 2006-2009 rond de vier op de 1.000 baby’s (CBS). Bereik Jeugdgezondheidszorg5 De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de GGD biedt preventieve zorg aan in de OKC’s (Ouder Kind Centra) en op scholen. De doelstelling van de JGZ is het bevorderen en beschermen van de gezondheid, groei en ontwikkeling van jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Het bereik van deze zorg is groot.6 Zo was het bereik onder 0- tot 1-jarigen 95% in 2010 (2009 94%), onder 3-jarigen 94% (84% in 2009), onder 5-jarigen 88% (72% in 2009), onder 10-jarigen 75% en het bereik onder kinderen van 14 is naar schatting 88% (86% in 2009).7 Het bereik is in het algemeen kleiner dan gemiddeld in de stadsdelen Zuidoost en 3

Bron: CBS/jeugddatabase: http://jeugdmonitor.cbs.nl/nl-NL/menu/indicatoren/gezondheid/default.htm. Bron: O+S. De Staat van de Stad Amsterdam VI. Mei 2011. 5 Bron van de gegevens in deze paragraaf, tenzij anders vermeld: GGD Amsterdam. Jeugdgezondheidszorg GGD Amsterdam. Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010. Alle stadsdelen. Amsterdam, maart 2011. 6 Een kind is bereikt als het gedurende een jaar minimaal één keer op het consultatiebureau is geweest of gebruik heeft gemaakt van de JGZ op school of op het OKC. 7 In september 2010 is het voorgezet onderwijs gestart met digitalisering en op 31 oktober 2010 is dit voltooid. Hierdoor is dit percentage een schatting op basis van praktijkervaringen. Bron, zie vorige noot. 4

18


Noord (zie tabel in de bijlage). In Nieuw-West is het bereik onder de 10-jarigen kleiner dan gemiddeld (67%). De meeste ouders laten hun kind inenten tegen ziektes; de vaccinatiegraad voor DKTP onder zuigelingen ligt in Amsterdam op 93% in 2010 (2009: 91%). Dit is wel lager dan gemiddeld in Nederland (95% in 2009 en in 2010).8 Kwart van scholieren heeft (ernstig) overgewicht9 Overgewicht onder jonge kinderen neemt toe. Twintig procent van de 5 jarigen heeft overgewicht of obesitas (d.w.z. ernstig overgewicht), tegenover 15% in 2007. Van de 10 jarigen heeft 27% (ernstig) overgewicht (2007 26%) en van de leerlingen in de tweede klas van het voortgezet onderwijs 25% (2007 25%). Landelijk ligt het aandeel jongeren (224 jaar) met (ernstig) overgewicht lager, op 17% (cijfer 2009, 2007 16%, 2008 19%).10 Kinderen in de stadsdelen Zuidoost, Amsterdam-Noord en Nieuw-West hebben vaker (ernstig) overgewicht dan gemiddeld in de stad. In de stadsdelen Centrum en Zuid is het aandeel kinderen met (ernstig) overgewicht juist kleiner dan gemiddeld. e

Figuur 2.1 Overgewicht en obesitas bij 5-jarigen, 10-jarigen en leerlingen 2 klas voortgezet onderwijs per stadsdeel, 2010 (procenten)

40

%

35 30 5-jarigen 10-jarigen 2e klas VO

25 20 15 10 5 0 uw ie -W

t os

-N

t es

m da er st

al ta to

N

Am

o id Zu

t os

t es W

O

m tru en

id Zu

C

rd oo

bron: Jeugdgezondheidsmonitor, GGD Amsterdam

De herkomstgroep waartoe het kind behoort maakt veel verschil. Kinderen van Nederlandse herkomst kampen het minst vaak met overgewicht en kinderen van nietwesterse herkomst het vaakst. Kinderen van Turkse herkomst hebben het vaakst (ernstig)

8

Bron: CBS/jeugddatabase: http://jeugdmonitor.cbs.nl/nl-NL/menu/indicatoren/gezondheid/default.htm.

Gegevens: RIVM, CBS bevolkingsstatistiek. 9 Bron van de gegevens in deze paragraaf, tenzij anders vermeld: GGD Amsterdam, Jeugdgezondheidsmonitor, update 2011. 10 Bron Nederlandse cijfers: CBS/jeugddatabase.

19


overgewicht; 33% onder de 5-jarigen heeft overgewicht of obesitas, 44% onder de 10jarigen en 42% onder de leerlingen in de tweede klas van het voortgezet onderwijs. e

Figuur 2.2 Overgewicht en obesitas bij 5-jarigen, 10-jarigen en leerlingen 2 klas voortgezet onderwijs per herkomstgroep, 2010 (procenten)

60

%

50 40 5-jarigen 10-jarigen 2e klas VO

30 20 10 0

to ov ov G Su M An Tu Ne ha ta ar er er rin rk till de al o n i i s g g i aa kk ee rla aa ni we aa m s n nd e s s s t n -w /A s te s ru rs es ba te rs an s

bron: Jeugdgezondheidsmonitor GGD Amsterdam

Ook jong-volwassenen kampen vaak met overgewicht; in 2008 heeft 16% van de Amsterdammers van 16 t/m 24 jaar (ernstig) overgewicht, waarvan 3% ernstig overgewicht. Ondergewicht komt vaker voor bij jonge vrouwen (14%) dan bij jonge mannen (5%).11

11

20

Bron: GGD Amsterdam. Zo gezond is Amsterdam. Eindrapportage Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2008. Amsterdam, 2009.


Aanpak van overgewicht en bewegingsstimulering: JOGG en JUMP-in De gemeente Amsterdam (GGD en DMO) heeft al jaren een actieve integrale aanpak met onder andere JUMP-in en Schoolgruiten voor het basisonderwijs en Topscore DOiT voor het VMBO. Sinds november 2010 is daar JOGG, Jongeren Op Gezond Gewicht, voor Amsterdam bijgekomen. Dit is een landelijk programma om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. De aanpak richt zich op jongeren (0-19 jaar), hun ouders en hun omgeving. Het doel is om de stijging van overgewicht en obesitas om te zetten in een daling. In 2002 is het project JUMP-in opgezet om overgewicht tegen te gaan bij basisschoolleerlingen. Met dit project wordt getracht een goede gezondheid te krijgen en te houden, en ook om door beweging het psychisch welbevinden en zelfvertrouwen te vergroten. Sinds 2009 richt JUMP-in zich ook op het stimuleren van een gezond eetpatroon bij basisschoolleerlingen. Zestig scholen in Amsterdam (2009 57), dat wil zeggen 29% van alle basisscholen in de stad, doen mee aan het JUMP-in project. In Amsterdam-Noord en in de westelijke stadsdelen doen de meeste scholen mee. In totaal doen ruim 14 duizend basisschoolleerlingen mee aan het JUMP-in programma. Zeven van de tien deelnemers hebben een normaal gewicht (68%) en drie van de tien hebben (zwaar) overgewicht (22% overgewicht, 8% obesitas, 2% ondergewicht). Regelmatig tandartsbezoek De meeste leerlingen van de tweede klas in het voortgezet onderwijs gaan tenminste een keer per jaar naar de tandarts voor controle (92%), 8% doet dat niet. Leerlingen die in stadsdeel Zuidoost wonen gaan het minst vaak naar de tandarts (80% jaarlijks), die in Centrum en Zuid wonen het vaakst (97%). De herkomstgroep blijkt verschil te maken: niet-westerse leerlingen gaan minder vaak naar de tandarts dan westerse kinderen. Antilliaanse leerlingen gaan het minst vaak naar de tandarts (77% jaarlijks).12

2.2 Psychosociale gezondheid thema

Gezondheid en opvoeding 'psychosociaal'

hoofddoel

Amsterdamse jeugd is psychosociaal gezond kindindicatoren

subdoelen

verhoogde SDQ-score: 10,4% 2e klas VO (2010) 'life events': n.b. sociaal isolement jongeren (16-24 jaar): 18% (2010) suïcidepogingen: n.b. beleidsindicatoren

afspraken

12

Bron: Jeugdgezondheidsmonitor GGD Amsterdam, schooljaar 2009/2010.

21


Eén op de tien jongeren heeft te maken met psychosociale problemen Naast de fysieke gezondheid is de psychosociale gezondheid van belang. Aan de hand van de manier waarop een kind met andere omgaat en zich gedraagt, kan een inschatting worden gegeven van de kans op psychosociale problemen. Bij 10% van de leerlingen van de tweede klas van het voortgezet onderwijs (van 13/14 jaar) is er door de GGD in het schooljaar 2009/2010 (2007 9%) een verhoogde kans op psychosociale problematiek geconstateerd. Bij meisjes is de kans groter op dergelijke problemen dan bij jongens (13%, jongens 8%), evenals onder jongeren die praktijkonderwijs of VMBO volgen (12%). De tweedeklassers van Marokkaanse herkomst geven het minst vaak aan psychosociale problemen te ervaren (8% verhoogde kans).13 Uit de beschikbare gegevens komt echter geen eenduidig beeld naar voren over de relatie tussen etniciteit en het voorkomen van psychosociale problematiek. Onder Amsterdamse jongvolwassenen van 16 tot en met 24 jaar ervaren ruim vier van de tien milde depressieve of angstklachten (43%, cijfers over 2008). Dat is ongeveer even veel als gemiddeld onder alle Amsterdammers (41% milde klachten), maar jongeren ervaren minder vaak ernstige psychische problemen. Bij vier procent van de jongeren is sprake van ernstige klachten (gemiddeld Amsterdam 7%) en bijna 2% gebruikt daarvoor psychofarmaca. Bij jonge vrouwen komen psychische problemen vaker voor dan bij jonge mannen (respectievelijk 6% en 2% ernstige klachten), maar zij gebruiken niet vaker medicijnen daarvoor.14 Sociaal isolement kan zowel een oorzaak als een gevolg zijn van psychosociale problematiek. In de Amsterdamse Burgermonitor van O+S is door middel van stellingen gevraagd naar het ervaren van sociaal isolement. Vijftien procent van de jongvolwassenen van 16 tot en met 24 jaar geeft in 2010 aan dat er maar weinig mensen zijn met wie ze echt kunnen praten, 5% voelt zich vaak in de steek gelaten en 6% vindt dat niemand speciaal belangstelling voor hem/haar heeft. In totaal geeft 18% van de jongeren op een of meer van deze vragen aan sociaal isolement te ervaren. Dat is even veel als in 2008.15 Vanaf 45 jaar ligt het aandeel dat sociaal isolement ervaart hoger. Jongvolwassenen met een lage opleiding (25%), jongens (23%) en jongeren van nietwesterse afkomst (25%) ervaren relatief vaak sociaal isolement op een of meer van de beschreven terreinen. In 2010 werden 152 jongeren (van 20 jaar en jonger) in de G4 opgenomen in het ziekenhuis vanwege een suïcidepoging of automutilatie (2005: 160). In 78% van de gevallen ging het om meisjes. Dit soort opnames komt in de grote steden iets vaker voor dan gemiddeld in Nederland (in 2010 3,5 opnames in de G4 (2005 3,7) en 2,7 ( 2005 3,0) in Nederland per 10.000 inwoners).16

13

Bron: Jeugdgezondheidsmonitor GGD Amsterdam, schooljaar 2009/2010. Voor de specifieke vragenlijst naar deze problemen zie: www.sdqinfo.org. 14 Bron: GGD Amsterdam. Zo gezond is Amsterdam. Eindrapportage Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2008. Amsterdam, 2009. 15 Dit cijfer wijkt af van dat in de vorige rapportage omdat het ervaren van sociaal isolement nu op een andere wijze is berekend. Dat was noodzakelijk omdat de berekening van vorige keer niet mogelijk is op de data van de Burgermonitor 2010 omdat daar 1 vraag minder over sociaal isolement is gesteld dan in 2008. 16 Bron: CBS Statline, juli 2011.

22


2.3 Een gezonde leefstijl thema


hoofddoel

de Amsterdamse jeugd heeft een gezonde leefstijl

subdoelen

(bijna) altijd drie maaltijden per dag: 81,9% 2e klas VO (2009/'10, GGD)

'leefstijl' kindindicatoren minder dan één keer per week sporten: 15,2% 2e klas VO (2009/'10, GGD) gebruik alcohol, tabak, cannabis: 6,7% afgelopen week gerookt; 7,4% afgelopen week alcohol; 2,7% afgelopen maand wiet, 2e klas VO (2009/'10, GGD) SOA's/HIV (GGD). tienermoeders: 8‰ (2011, O+S) beleidsindicatoren afspraken

deelname leefstijl interventieprogramma's: n.b.

De indicatoren die betrekking hebben op leefstijl zijn zeer divers. Het gaat hierbij niet alleen om zaken rondom gezond eten, regelmatig bewegen en het gebruik van genotsmiddelen, maar ook om geslachtsziekten en tienermoederschappen. Veel jongvolwassenen eten te weinig groente en fruit De Gezondheidsraad beveelt voor een gezonde leefstijl aan om dagelijks 200 gram groente en twee stuks fruit te eten. Een derde van de Amsterdamse jongvolwassenen van 16 t/m 24 jaar eet dagelijks twee ons groente (34%), een kwart eet twee stuks fruit (25%) en slechts 12% voldoet aan beide aanbevelingen (cijfers over 2008). Dat is minder dan onder Amsterdammers in het algemeen (17% voldoet aan beide aanbevelingen, 39% eet voldoende groente en 31% eet voldoende fruit). Bijna twee keer zoveel jonge vrouwen eten dagelijks twee stuks fruit dan jonge mannen (respectievelijk 31% en 17% onder de 16 t/m 24 jarigen).17 Twee op de tien jongeren eten onregelmatig Gezond eten is onder andere geen hoofdmaaltijden overslaan en dus (vrijwel) iedere dag drie hoofdmaaltijden eten. Bijna twee van de tien jongeren uit de tweede klas voortgezet onderwijs (18%) houden zich hier niet aan en slaan met enige regelmaat een maaltijd over. Vooral jongeren in Zuidoost eten niet iedere dag drie hoofdmaaltijden (30% niet). Ook gaat het vaak om jongeren van Antilliaanse/Arubaanse en Surinaamse herkomst (respectievelijk 29% en 27% van hen eet niet (bijna) iedere dag drie hoofdmaaltijden).18 Zes van de tien jongvolwassenen bewegen voldoende Naast gezonde voeding is voldoende bewegen en sporten belangrijk voor de gezondheid. Van de 16 t/m 24 jarige Amsterdammers beweegt 62% voldoende19 (cijfers over 2008). 17

Bron: GGD Amsterdam. Zo gezond is Amsterdam. Eindrapportage Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2008. Amsterdam, 2009. 18 Bron: GGD Amsterdam, Jeugdgezondheidsmonitor 2010. 19 De Nederlandse Norm Bewegen voor personen boven 18 jaar houdt in: op minimaal 5 dagen per week 30 minuten ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit. Voorbeelden zijn fietsen of flink doorwandelen.

23


Mannen en vrouwen verschillen hierin niet significant. Wel sporten mannen in deze leeftijdsgroep vaker dan vrouwen (respectievelijk 2,0 dagen per week minimaal een half uur en 1,6 dagen per week). Naast sporten levert ook fietsen een belangrijke bijdrage aan de lichaamsbeweging van jongeren (gemiddeld 1,4 dagen per week in de vrije tijd en 1,5 dagen naar werk of school).20 Meeste jongeren doen minstens eens per week aan sport21 Sporten is een vast onderdeel op school en de meeste jongeren sporten ook regelmatig buiten schooltijd. Uit de Jeugdgezondheidsmonitor van de GGD Amsterdam blijkt dat 15% van de leerlingen in de tweede klas voortgezet onderwijs schooljaar 2009/2010 dit niet doen, zij sporten minder dan eens per week buiten schooltijd. In 2007 ging het nog om 19% van de leerlingen. Meisjes sporten vaker niet dan jongens (respectievelijk 23% versus 7% minder dan 1x per week). In stadsdeel Zuidoost is de groep die weinig buiten schooltijd sport het grootst (20% minder dan 1x per week) in Zuid het kleinst (11%). De leerlingen van niet-westerse afkomst sporten minder vaak dan autochtone leerlingen. Zo sport 9% van de autochtone tweedeklassers minder dan 1x per week, terwijl dat bijvoorbeeld onder leerlingen van Turkse herkomst 21% is. Leerlingen in het VMBO zijn ook vaker niet-sporters ( 20% sport minder dan 1x per week). e

Figuur 2.3 Jongeren (2 klas voortgezet onderwijs) die minder dan eens per week aan sport doen en jongeren die niet (bijna) iedere dag drie hoofdmaaltijden gebruiken naar stadsdeel, 2009/’10 (procenten)

35

%

30 25 20

onregelmatig eten te weinig sporten

15 10 5 0 al ta to

o id Zu

t os

-W

t os

uw ie

O

id Zu

N

t es W

t es

m da er st

m tru en

Am

C

N rd oo

bron: GGD Amsterdam, Jeugdgezondheidsmonitor

20

Bron: GGD Amsterdam. Zo gezond is Amsterdam. Eindrapportage Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2008. Amsterdam, 2009. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor personen boven 18 jaar houdt in: op minimaal 5 dagen per week 30 minuten ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit. Voorbeelden zijn fietsen of flink doorwandelen. 21 Bron: GGD Amsterdam, Jeugdgezondheidsmonitor.

24


Alcohol-, tabak- en wietgebruik22 De GGD Amsterdam beschikt over cijfers over het gebruik van genotmiddelen onder jongeren vanuit zelfrapportages. Daarbij geven zeven van de tien Amsterdamse jongeren van 16 t/m 24 jaar aan alcohol te drinken (72%, 28% drinkt niet). Jongeren drinken vaker geen alcohol dan Amsterdammers van 25 jaar en ouder (respectievelijk 28% en 21% drinkt niet). Wel zijn jongeren vaker zware drinkers, dat wil zeggen dat zij vaker veel drinken bij het uitgaan of op feestjes (21%). Mannen en vrouwen verschillen hierin niet significant. Amsterdamse jongeren drinken minder dan Nederlandse jongeren. Dit hangt samen met het feit dat in Amsterdam meer jongeren van niet-westerse afkomst wonen, die gemiddeld minder drinken dan anderen. Ruim 7% van de leerlingen van de tweede klas voortgezet onderwijs (13/14 jaar oud) had, op het moment dat het hen gevraagd werd, in de afgelopen week alcohol gedronken. In de vorige meting ging het nog om bijna 11%. Jongeren in stadsdeel Centrum hebben het vaakst de afgelopen week gedronken (12%), die in stadsdeel Zuidoost het minst vaak (4%). Meisjes geven vaker aan de afgelopen week te hebben gedronken dan jongens (9% tegenover 6%). Bijna een kwart van de Amsterdamse jongvolwassenen van 16 t/m 24 jaar geeft aan te roken (24%).Tweederde geeft aan nog nooit gerookt te hebben. Er is geen significant verschil in roken tussen mannen en vrouwen in deze leeftijdsgroep. Dat is er wel onder jongeren in de tweede klas van het voortgezet onderwijs. Van hen gaf 7% aan gerookt te hebben in de week voorafgaand aan het onderzoek (2007: 6%), 9% van de meisjes en 4% van de jongens. Daarbij roken jongeren uit Zuidoost het minst vaak (4%) en uit Centrum het vaakst (12%). Jongeren van niet-westerse herkomst roken minder dan westerse jongeren, vooral Antillianen en Marokkanen roken weinig (rond 2%). Amsterdamse jongvolwassenen (van 16 t/m 24 jaar) gebruiken vaker cannabis dan jongvolwassenen in heel Nederland. Ruim vier van de tien Amsterdamse jongvolwassenen gebruikten volgens eigen opgave ooit cannabis (44%), tegenover nog geen drie van de tien jongvolwassenen in heel Nederland (28%). Twaalf procent van de Amsterdamse jongvolwassenen heeft recent, in de afgelopen vier weken, cannabis gebruikt. In heel Nederland is dat 5%. Het ‘ooit gebruik’ verschilt niet tussen 16 t/m 24 jarige Amsterdamse mannen en vrouwen, maar mannen gebruikten wel vaker recentelijk cannabis (respectievelijk 19% en 8% de laatste vier weken en 32% en 20% de laatste 12 maanden). Onder de tweedeklassers van de middelbare school heeft nog geen 3% de afgelopen maand geblowd. Daarbij blowden de leerlingen uit stadsdeel Centrum het vaakst (6%) en die uit Zuidoost het minst vaak (1%). Evenals bij ‘gewoon roken’, is het roken van marihuana en hasj minder populair onder niet-westerse jongeren (Surinaams 2%, Turks 1%, Marokkaans 1%, overig niet-westers 2% en Antilliaans/Arubaans 3% de afgelopen maand) dan onder autochtone jongeren (5%) en jongeren van westerse allochtone afkomst (4%). Dalend aantal tienermoeders Begin 2011 waren 8 op de 1.000 tienermeisjes (15-19 jaar) moeder van één en soms meerdere kinderen. Tot 2007 was er een afname van tienermoeders (van 17 in 2005 naar 11 per 1.000 tienermeisjes), in de periode 2007-2009 is dit aandeel gelijk gebleven en 22

De cijfers zijn afkomstig van de GGD. De cijfers over 16-24 jarigen komen uit de Amsterdamse Gezondheidsmonitor en gaan over 2008, die over 12/13 jarigen (leerlingen uit de tweede klas van het voorgezet onderwijs) uit de Jeugdgezondheidsmonitor en gaan over het schooljaar 2009/’10.

25


daarna is het aandeel weer gedaald. Het aandeel tienermoeders is het hoogst bij Surinaamse en Antilliaanse meisjes: 24 per 1.000 tienermeisjes. Bij de andere allochtone groepen is het aandeel tienermeisjes 10 of minder per 1.000 tienermeisjes. Bij Marokkaanse meisjes komen tienermoeders het minst vaak voor (1 per 1.000 tienermeisjes).23 SOA’s en HIV Bijna één op de vijf Amsterdamse jongeren (16 t/m 24 jaar) heeft zich volgens eigen zeggen in 2008 laten testen op SOA’s (19%) en een iets kleiner aandeel (15%) op HIV. Vrouwen lieten zich veel vaker testen dan mannen (respectievelijk 27% en 10% op SOA en respectievelijk 21% en 9% op HIV). Dit verschil hangt samen met het feit dat vrouwen in Amsterdam tijdens de zwangerschap standaard op HIV worden getest. Iets minder dan één procent van de jongeren heeft een zelftest voor SOA’s of HIV gebruikt. Hierbij is er geen verschil tussen mannen en vrouwen.24 De SOA-polikliniek GGD Amsterdam verzorgde in 2010 10.806 consulten aan mensen jonger dan 25 jaar. Het ging in de meeste gevallen om jongeren tussen de 20 en 25 jaar (85%, 9.144 personen en 15%, 1.662 personen, onder de 20 jaar). Bij circa een zesde deel van deze onderzochte jongeren (1.817, 16,8% van consulten) werd minimaal één van de volgende SOA's gevonden: chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, infectieuze hepatitis B, HIV. In de meeste van deze gevallen ging het om chlamydia (1.581 personen, 14,6% van de geteste personen). De andere soorten SOA’s kwamen veel minder vaak voor onder de onderzochte jongeren (gonorroe: 321 personen, 3,0% van de geteste personen; infectieuze syfilis: 13 personen, 0,1%; infectieuze hepatitis B: 21 personen, 0,2% en HIV: 25 personen, 0,24%).25 Het CSI-project en Sense Screening op chlamydia kan (blijvende) problemen voorkomen. De GGD Amsterdam voert daarom (in samenwerking met o.a. RIVM, GGD Rotterdam-Rijnmond, GGD Limburg) vanaf 2007 een grootschalige proefscreening uit. In de proef met chlamydiascreening kunnen personen van 16-29 jaar die aan het risicoprofiel voldoen zelf een testpakket opvragen op de website chlamydiatest.nl. Ze worden daartoe uitgenodigd door de huisarts of de GGD. Het CSI-project loopt tot eind 2011. Definitieve resultaten worden in 2012 verwacht. Sinds 2010 kunnen jongeren tot 25 jaar gratis en anoniem terecht bij de GGD Amsterdam voor seksualiteitshulpverlening in de zogenaamde Sense-spreekuren. Het kan hierin bijvoorbeeld gaan om een anticonceptieadvies en vragen of problemen op het gebied van seksualiteit en relaties. In 2011 zal het gaan om naar schatting 1.500 van deze consulten bij jongeren op de SOA-polikliniek.

23

Bron: O+S. Bron: GGD Amsterdam. Zo gezond is Amsterdam. Eindrapportage Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2008. Amsterdam, 2009. 25 Bron: GGD Amsterdam. 24

26


2.4 Goede opvoeding thema


hoofddoel

de Amsterdamse jeugd krijgt een goede opvoeding

subdoelen

opvoedings-problematiek: (n.b, GGD).

'opvoeding' kindindicatoren jeugdzorg, aanmeldingen: 2,5% (2010, BJAA) aanmeldingen aanpak multiprobleemgezinnen: 5,4% (2010, DMO) beleidsindicatoren afspraken

deelname Triple P naar interventieniveau: 6,2% (2010, DMO) herhaald beroep op jeugdzorg: (n.b., BJAA) deelname programma's voor postief gedrag: n.b.

De opvoeding heeft grote invloed op hoe kinderen zich fysiek en mentaal ontwikkelen. Ouders kunnen voor vragen over opvoeding terecht bij verschillende instanties als OuderKind Centra, bureau Jeugdzorg en welzijnswerk. Deelname Triple P sterk toegenomen Verschillende instellingen in Amsterdam bieden ouders met kinderen van alle leeftijden tips en hulp aan om het opvoeden makkelijker te maken. Een programma dat daarbij gebruikt wordt is positief opvoeden volgens de methode Triple P. Het ondersteuningsprogramma Triple P bestaat uit vijf niveaus die oplopen van algemene vragen en informatievoorziening tot intensieve trainingen voor het hele gezin. De deelname aan dit programma is in vergelijking met 2008 sterk toegenomen: van 2.617 in 2008 naar 8.776 in 2010. Het gaat daarbij vaak om kinderen van 0 tot 5 jaar (73% van de deelnemers). In stadsdeel Zuidoost wordt door relatief weinig ouders een beroep gedaan op het Triple P programma (zie tabellenbijlage).26 Twee en een half procent van de kinderen aangemeld bij Jeugdzorg27 Bureau Jeugdzorg is er voor kinderen bij wie de opvoeding niet voldoende is of dreigt te kort te schieten (zie kader). Bij Bureau Jeugdzorg in Amsterdam kwamen 3.522 aanmeldingen in 2010 binnen, ongeveer even veel als in 2009 (3.499) en in 2008 (3.533). De meerderheid daarvan betreft jongens: 58% tegenover 42% meisjes. Het vaakst gaat het om 15 tot en met 17 jarigen (40% van de aanmeldingen, 12-14 jaar: 20%, 6-11 jaar: 31%, 0-5 jaar 27%). Het aantal aanmeldingen betreft 2,5% van alle kinderen (0-17 jaar) in Amsterdam. Dit aandeel ligt hoger dan gemiddeld in Nederland (1,8% in 2010). Jeugdzorg wordt vaker verleend aan jongeren tussen de 12-17 jaar (3,9%) dan kinderen uit de jongere leeftijdsgroepen (1,6% van de 0 tot 5 jarigen en 2,2% van de 6-11 jarigen). Tussen de verschillende delen van de stad varieert het aandeel jongeren aangemeld bij

26

Bron: Stichting SO en T - Kwaliteit in opvoeden en opgroeien. Jaarcijfers positief opvoeden, Triple P Amsterdam 2010. Versie 7 april 2011. 27 Bron van de gegevens in deze paragraaf, tenzij anders vermeld: Bureau Jeugdzorg Amsterdam (BJAA), 2011.

27


Jeugdzorg van minder dan 2% in Zuid, Centrum en Oost tot meer dan 3% in Zuidoost en Amsterdam-Noord (zie figuur 2.4). Figuur 2.4 Aanmeldingen Jeugdzorg naar stadsdeel, 2010 (procenten van 0 t/m 17 jarigen) %

totaal

Zuidoost Noord Nieuw-West West Oost Zuid Centrum 0

1

2

3

4 bron: BJAA/bewerking O+S

Aanpak Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) is in 2010 gestart met een omvangrijk transformatieproces. De missie van BJAA is: “wij brengen kinderen die in hun veiligheid en ontwikkeling worden bedreigd blijvend op de veiligheidsnorm door middel van een gezin(systeem)gerichte aanpak: één gezin, één plan, één gezinsmanager.” Vanuit de ervaring en op grond van wetenschappelijke inzichten werkt BJAA toe naar een Delta+ Gezinsmanagement aanpak waarin alle werkzame elementen van zowel Delta als andere methodieken zijn samengebracht. Het resultaat voor het kind is daarbij leidend en dat wordt bereikt door zoveel mogelijk samen te werken met ouders en hun netwerk en uit te gaan van hun “eigen kracht”. BJAA kijkt niet alleen naar het kind, maar betrekt het gehele gezin(systeem). De kern van de aanpak is: één gezin, één plan, één gezinsmanager. BJAA heeft op basis van praktijkonderzoek en vanuit de meerjarige ervaring met verschillende evidence based methoden (zoals EKc, FFPS, (O)MPG en de Deltamethode) één Generiek Gezinsgericht Werkproces (GGW) ontwikkeld. Dit wordt vanaf eind 2011 geïmplementeerd, eerst als pilot en vervolgens organisatiebreed. Naar verwachting levert dit effectievere interventies op in de vorm van kortere en minder onder toezichtstellingen (OTS) op en ook minder (zware) zorgtrajecten. De verwachting is herhaling van OTS en herhaling van vrijwillige jeugdzorg ook minder vaak nodig zijn bij succesvolle implementatie van GGW. Mulitiprobleemgezinnen Bij een klein aantal gezinnen is er sprake van een grote opeenstapeling van problemen waarbij criminaliteit en overlast ook een rol spelen. Deze multiprobleemgezinnen hebben

28


naast jeugdzorg, vaak ook met vele andere (hulp)instanties te maken. Volgens een schatting uit 2006 valt 3% van de gezinnen met jonge kinderen onder deze multiprobleemgezinnen (MPG).28 De gemeente werkt met een MPG aanpak om hulpverleners binnen één gezin beter en sneller te laten samenwerken (zie kader). In het vierde kwartaal van 2010 is sprake van 467 aanmeldingen van probleemgezinnen. In totaal ging het in 2010 om 1.893 aanmeldingen van probleemgezinnen. De meeste aanmeldingen vonden plaats in stadsdeel West en Nieuw-West (zie tabel in bijlage). Het gaat in Amsterdam om circa 5 aanmeldingen op 1.000 gezinnen met kinderen. Dit aandeel ligt veel hoger in West en Nieuw-West (respectievelijk 10 en 12 aanmeldingen per 1.000 gezinnen met kinderen). Van de in het vierde kwartaal van 2010 aangemelde gezinnen kwam 61% onder regie te staan van een coördinator risicogezinnen (CRG)29 en bijna een kwart (23%) kreeg vervolgens een gezinscoach toegewezen. De probleempiramide DMO stuurt en regisseert de stedelijke aanpak Multiprobleem gezinnen (MPG) in de hele stad Amsterdam. Het MPG-projectteam bestaat uit 5 personen, inclusief de stedelijk projectleider. Het projectteam heeft als taak er voor te zorgen dat er sluitende zorg en een specifieke aanpak, succesvol wordt toegepast voor circa 600 multiprobleemgezinnen in de stad. Er worden MPG-overlegtafels ingericht en professionals worden opgeleid, toegerust en ondersteund. Van alle betrokken professionals wordt draagvlak en inbreng verwacht, dit geldt voor alle lagen van organisaties; van uitvoerenden tot bestuurders. De MPG-aanpak moet er voor zorgen dat kinderen zich veilig kunnen ontwikkelen in gezinnen waar vaak veel, hardnekkige en complexe problemen spelen. In MPG-aanpak werkt iedereen samen onder het motto: 1 gezin 1 plan. Er lopen veel initiatieven om de jeugdketen te verbeteren. Dit initiatief vervangt geen bestaande structuren, maar voegt regievoering over meervoudige gezinsproblematiek toe. Dat betekent onder meer:  Adequate regie op het gezin qua interventies en proces;  Uitwisseling van informatie en terugkoppeling van status van trajecten;  Verbinding tussen de buiten- en binnenwereld beleggen;  Het instrumentarium slimmer te gebruiken door bijvoorbeeld eerder met drang en dwang te werken;  Een gedeeld schema van escalatie of opschaling. Hoe lang lopen we het vrijwillig kader af, en wie neemt het initiatief tot justitie, drang en dwang, etc.?  De handelingssnelheid vergroten.

28 29

Bureau Montfoort. Multiprobleemgezinnen in de agglomeratie Amsterdam. Woerden, 2006. Een coördinator risicogezinnen (CRG) voert de procesregie voor risicogezinnen en voor de multiprobleem-

gezinnen zonder geïndiceerde zorg. Hij/zij werkt, vanuit het Ouder Kind Centrum (OKC), dicht bij de uitvoeringspraktijk in het stadsdeel en is zichtbaar en aanspreekbaar voor beroepskrachten in de verschillende lokale netwerken.

29


2.5 Een veilig thuis thema


hoofddoel

de jeugd heeft een veilig thuis

subdoelen

meldingen kindermishandeling: 4996 (2010, AMK)

'veilig thuis' kindindicatoren aanmeldingen voogdij en OTS: 54 voogdij; 462 OTS (2010, BJAA) dakloze jongeren: 378 (2010, WZS) beleidsindicatoren afspraken

doorstroom van opvang naar reguliere woning of begeleid wonen: n.b. opvangplekken daken thuisloze jongeren: 292 (2010, WZS)

Stijging in meldingen kindermishandeling tot stilstand Een goed overzicht van het vóórkomen van kindermishandeling, zowel thuis als buitenshuis is niet te geven. Veel blijft buiten het zicht en wordt niet gemeld. Het aantal meldingen van kindermishandeling dat jaarlijks binnenkomt bij het Meldpunt Kindermishandeling is de afgelopen jaren gegroeid van iets minder dan 3.000 in 2005 tot tegen de 4.000 in 2007 en rond de 5.000 in 2009 en in 2010. In vergelijking met de voorgaande jaren is het aantal adviezen en consulten sterk gegroeid. Het aandeel meldingen dat leidt tot een onderzoek is verminderd: van 18% van de meldingen in 2007 naar 13% in 2009 en 2010. Verschillende meldingen kunnen over hetzelfde kind gaan, maar één melding kan ook een gezin betreffen waarbij verschillende kinderen betrokken zijn. Ook bij de politie komen meldingen binnen van kindermishandeling. Uit onderzoek naar het voorkomen van kindermishandeling kon op basis van deze twee bronnen geconstateerd worden dat in 2006 in totaal minimaal 1.405 kinderen mishandeld werden. Hiermee gaat het minimaal om 1% van de kinderen (0-17 jaar) in Amsterdam.30

30

30

Bron: O+S. Kindermishandeling in Amsterdam, omvang en aard van kindermishandeling op basis van politieen jeugdzorgcijfers over 2006, Amsterdam, 2008.


Figuur 2.5 Meldingen kindermishandeling naar adviezen, consulten en onderzoeken, 2005-2010

6.000

5.000 onderzoeken

4.000

adviezen en consulten

3.000 2.000

1.000 0

2005

2006

2007

2008

2009

2010 bron: Meldpunt Kindermishandeling

Minder ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen31 Kinderen van wie de ouders de opvoeding (tijdelijk) niet aan kunnen of waarbij de opvoedingstaak te zwaar is (bijvoorbeeld door grote problemen met het kind) kunnen onder toezicht worden geplaatst van Bureau Jeugdzorg. Bij deze vorm houden de ouders het gezag over het kind, maar moeten zij zich wel houden aan de aanwijzingen van Bureau Jeugdzorg. In 2010 werden 462 kinderen aangemeld voor (voorlopige) ondertoezichtstelling (OTS), 3,3 per 1.000 kinderen in Amsterdam (0 t/m 17 jaar). In 2009 ging het nog om 561 kinderen en in 2008 om 657 kinderen. Landelijk ligt dit aandeel lager: 2,9 per 1.000 kinderen. In gevallen waarin het niet verantwoord is om een kind thuis bij de ouders te laten wonen, kan de rechter beslissen dat een kind (tijdelijk) uit huis wordt geplaatst en naar een voogd gaat. In 2010 werden 54 kinderen in Amsterdam aangemeld voor (voorlopige) voogdij, in 2008 waren dat er 70. Van de stadsdelen komen deze maatregelen veruit het vaakst voor in Zuidoost: 139 aanmeldingen voor OTS en 16 aanmeldingen voor (voorlopige) voogdij in 2010. De aanmeldingen betreffen ongeveer even veel jongens als meisjes. Bij voogdij gaat het vaak om jongeren van 15 t/m 17 jaar (35% van de aanmeldingen), bij OTS het minst vaak om 12 t/m 14 jarigen (21% van de aanmeldingen). Dak- en thuisloze jongeren In 2009 heeft de GGD een korte inventarisatie gedaan naar het aantal dakloze jongeren in Amsterdam. Die schatting toont dat er tussen de 250 en 300 zwerfjongeren zijn. De

31

Bron van de gegevens in deze paragraaf: Bureau Jeugdzorg Amsterdam (BJAA), 2011.

31


gemeente Amsterdam noemt in de Uitvoeringsmonitor een aantal van 378 dakloze jongeren in de periode januari-mei 2009.32 Uit een eerder inventarisatie bleek dat Marokkaanse jongens en Surinaamse meisjes zijn oververtegenwoordigd onder de dakloze jongeren en dat het bij de dakloze vrouwen vaak gaat om jonge moeders.33 De gemeente financiert in totaal 293 opvangplekken voor daken thuisloze jongeren van 18 tot 23 jaar (inclusief ambulante hulpverleningsplekken, instroomplekken, 24uursopvang en begeleid wonen plekken). De gemeente financiert ook 145 woon-leer-werk plekken voor jongeren met een instabiele woonsituatie die dreigen niet hun startkwalificatie te halen. Verder zijn er in Amsterdam nog andere plekken waar opvang en begeleiding plaatsvindt, onder andere voor licht verstandelijk gehandicapte jongeren, jongeren met psychiatrische problemen en voor jonge moeders en hun kinderen (vanuit o.a. HVO-Querido, Jellinek, Amsta, Cordaan en kerkelijke instellingen). In september 2010 is de gemeente begonnen met een project voor doorstroom van opvang naar reguliere woning of begeleid wonen (UJO, Uitstroom Jongeren uit de maatschappelijke opvang). Hierbij kunnen HVO-Querido, het Leger des Heils en de Volksbond jongeren aanmelden voor een huurwoning op eigen naam. In 2010 zijn 13 jongeren besproken waarvan 3 jongeren voldeden aan de criteria voor het verkrijgen van een eigen woning.34

32

Op basis van Jaarverslag 2008 Bureau Jeugdzorg (232 aanmeldingen van zwerfjongeren) en een

inventarisatie van de GGD in 2009 (146 zwerfjongeren die niet in beeld zijn bij de hulpverlening). Bron: Uitvoering in Beeld, gemeente Amsterdam, juli 2011. Bron: Gemeente Amsterdam. Inventarisatie daken thuislozen in Amsterdam. 2006. 34 Bron: Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) gemeente Amsterdam, 2011. 33

32


Tabellen gezondheid en opvoeding Kindindicatoren fysiek gezondheid Tabel 2.1 Zuigelingensterfte per 1.000 geboortes naar geslacht, 2006-2010 2006

2007

2008

2009

2010

jongens

5,2

3,9

3,1

5,3

*

meisjes

3,0

3,5

5,3

4,3

*

Amsterdam

4,1

3,8

4,2

4,8

* onderverdeling nog niet bekend

3,3 bron: O+S, 2011

sterfte (< 1 jaar) per 1.000 geboortes Tabel 2.2 5-jarigen met ondergewicht, overgewicht en obesitas per (woon)stadsdeel, herkomstgroep en geslacht, 2007 en 2010 (procenten) ondergewicht

overgewicht

2007 obesitas

ondergewicht

overgewicht

2010 obesitas

Centrum

7,0

8,8

1,3

West

8,1

13,1

6,4

Nieuw-West

5,8

18,0

7,1

Zuid

7,0

11,2

2,8

Oost

5,3

13,8

3,7

Noord

5,1

15,8

7,4

Zuidoost

6,9

14,4

7,7

Surinaams

9,1

15,2

6,2

Antilliaans/Arubaans

5,2

20,9

7,8

Turks

4,4

22,2

11,2

Marokkaans

4,1

22,5

8,5

Ghanees

5,1

16,6

14

overige niet- westerse allochtonen

7,5

13,2

7


6,8

10,7

2,7

autochtonen

6,8

9,4

2,4

jongens

13,8

9,2

4,2

6,2

11,8

4,7

meisjes

11,1

11,8

5,2

6,5

16,6

6,2

Amsterdam

12,5

10,4

4,7

6,3

14,1

5,4

bron: GGD Amsterdam/Jeugdgezondheidsmonitor, 2011

33


Tabel 2.3 10-jarigen met ondergewicht, overgewicht en obesitas per (woon)stadsdeel, herkomstgroep en geslacht, 2007 en 2010 (procenten) ondergewicht

overgewicht

2007 obesitas

Centrum

2010

ondergewicht

overgewicht

obesitas

3,9

14,1

3,1 6,5

West

6,1

21,4

Nieuw-West

5,3

26,8

8,9

Zuid

5,1

15,9

3,7

Oost

7,4

14,9

6,1

Noord

9,5

20,7

6,0

Zuidoost

5,9

26,0

9,4

Surinaams

7,4

23,5

7,0


5,6

23,6

9,0 16,4

Turks

3,3

27,7

Marokkaans

5,2

26,3

10,0

Ghanees

3,4

29,2

10,1


6,2

26,2

6,5


6,7

16,6

2,4

autochtonen

7,7

13,0

2,8

jongens

6,3

18,7

6,9

5,2

19,3

6,5

meisjes

7,7

20,2

6,5

7,4

21,6

6,7

Amsterdam

7,0

19,5

6,7

6,4

20,5

6,6


34


Tabel 2.4 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs met ondergewicht, overgewicht en obesitas per (woon)stadsdeel, herkomstgroep en geslacht, 2010 (procenten) ondergewicht

overgewicht

2007

2010

ondergewicht

overgewicht

obesitas

Centrum

8,5

10,2

3,4

West

7,1

17,3

7,1

Nieuw-West

5,4

19,6

7,8

Zuid

7,7

11,8

2,5

Oost

6,0

19,5

5,2

Noord

4,4

23,7

9,8

Zuidoost

7,3

20,4

6,2

obesitas

Surinaams

8,3

21,1

6,6


4,7

19,8

5,8

Turks

1,9

28

14,1

Marokkaans

4,7

25,3

10,3

Ghanees

2,6

26,1

6,1


6,2

25,3

5,6


8,1

14,9

5,3

autochtonen

6,7

12,5

3,6

jongens

6,8

16,1

7,2

5,9

18,8

7,2

meisjes

7,0

19,1

5,4

6,7

18,2

5,8

Amsterdam

6,9

17,6

6,3

6,3

18,5

6,5


Beleidsindicatoren fysieke gezondheid Tabel 2.5 Bereik Jeugdgezondheidszorg per stadsdeel, 2010 (procenten) bereik 0-1 jarigen

bereik 3 jarigen

bereik 5 jarigen*

bereik 10 jarigen

Centrum

95

97

90

90

West

95

94

91

78

Nieuw-West

95

94

88

67

Zuid

96

92

91

78

Oost

95

96

88

82

Noord

94

92

86

69

Zuidoost

93

91

84

71

totaal Amsterdam

95

94

88

75

* Exclusief de kinderen die naar het speciaal onderwijs gaan. bron: GGD Amsterdam, Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 Alle Stadsdelen, maart 2011

35


Tabel 2.6 Vaccinatiegraad zuigelingen, 2006-2010 (procenten) Amsterdam

2006

2007

2008

92,2

90,3

90,8

2009

2010

90,8

92,7

bron: CBS/Jeugdmonitor Tabel 2.7 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs minstens één keer per jaar naar de tandarts gaan naar (woon)stadsdeel, geslacht en herkomstgroep, 2009/2010 (procenten) 2009/2010 Centrum

97,3

West

92,9

Nieuw-West

93,9

Zuid

96,6

Oost

93,0

Noord

91,7

Zuidoost

79,5

jongens

90,4

meisjes

93,2

Surinaams

86,8


77,3

Turks

89,0

Marokkaans

92,7


85,9


95,1

autochtonen

96,6

Amsterdam

91,8 bron: GGD Amsterdam/Jeugdgezondheidsmonitor

Tabel 2.8 Deelname bewegingsprogramma JUMP-in, naar stadsdelen 2011 aantal scholen

aantal kinderen

% van basisschoolleerlingen*

0

0

0

West

11

2572

29

Nieuw-West

17

4283

32

Centrum

Zuid

0

0

0

Oost

9

1577

14

15

3337

39

8

2306

28

60

14075

23

Noord Zuidoost Amsterdam

bron: GGD Amsterdam/DMO * De deelnamepercentages zijn berekend op basis van alle kinderen in het betreffende stadsdeel in de leeftijd 4 t/m 11 jaar (leeftijden in groep 1 t/m 8). Bij een onbekend aantal scholen gaat het echter alleen om deelname van kinderen in groep 3 t/m 8 (leeftijd 6 t/m 11 jaar). Rekenen we voor alle scholen alleen het totale aantal leerlingen van 6 t/m 11 jaar mee, dan luiden de percentages respectievelijk: 0, 40, 43, 0, 20, 52, 37 en totaal Amsterdam 31%.

36


Kindindicatoren psychosociale gezondheid Tabel 2.9 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs met verhoogde SDQ-score naar (woon) stadsdeel en herkomstgroep, 2009/2010 2007

2009/2010

Centrum

9,9

West

10,2

Nieuw-West

8,9

Zuid

9,2

Oost

7,9

Noord

12,3

Zuidoost

15,1

Surinaams

11,7


12,3

Turks

10,7

Marokkaans

8,3


10,5


12,2

autochtonen

10,0

jongens

7,4

7,9

meisjes

9,8

12,7

PRO/VMBO

10,3

12,0

HAVO/VWO

6,6

7,6

gemengde brugklas

7,9

10,8

Amsterdam


Tabel 2.10 Jongeren (16-24 jaar) die sociaal isolement rapporteren, 2008 (n=339) en 2010 (n=332) (procenten) 1) 2008

2010

man

17

23

vrouw

19

15

niet-westerse allochtonen

23

25

autochtonen/westerse allochtonen

14

14

lager opgeleid

22

25

middelbaar opgeleid

17

18

hoger opgeleid

13

12

Amsterdam

18

18

1) vergelijking met 2008 in de vorige rapportage is niet mogelijk vanwege een veranderde vraagstelling in 2010, 2008 is nu opnieuw berekend volgens de methode in 2010

bron: O+S/ABM

37


Kindindicatoren gezonde leefstijl Tabel 2.11 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die (bijna) elke dag drie hoofdmaaltijden gebruiken naar (woon)stadsdeel en herkomstgroep, 2009/2010 2009/2010 Centrum

85,6

West

84,6

Nieuw-West

83,3

Zuid

84,4

Oost

83,4

Noord

83,8

Zuidoost

69,9

jongens meisjes

86,7 77,3

Surinaams

73,5


71,1

Turks

82,8

Marokkaans

80,3


77,4


83,8

autochtonen Amsterdam

88,2 81,9 bron: GGD Amsterdam/Jeugdgezondheidsmonitor

Tabel 2.12 Leerlingen 2e klas VO die buiten schooltijd minder dan één dag per week of (bijna) nooit aan sport doen naar (woon)stadsdeel, geslacht en herkomstgroep, 2007 en 2009/2010 (procenten) 2009/2010 Centrum

12,2

West

14,6

Nieuw-West

16,3

Zuid

10,7

Oost

15,6

Noord

14,3

Zuidoost

19,7

jongens

7,4

meisjes

22,9

Surinaams

20,1


17,4

Turks

20,9

Marokkaans

17,4


18,4


13,6


9,4 15,2 bron: GGD Amsterdam/Jeugdgezondheidsmonitor

38


Tabel 2.13 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die de week voorafgaand aan het onderzoek hebben gerookt naar (woon)stadsdeel en herkomstgroep, 2009/2010 (procenten) 2009/2010 Centrum

11,7

West

7,6

Nieuw-West

4,5

Zuid

10,1

Oost

5,6

Noord

8,6

Zuidoost

4,3

jongens

4,3

meisjes

9,2

Surinaams

5,8


2,2

Turks

6,5

Marokkaans

1,5


4,6


9,0

autochtonen

10,5

Amsterdam


Tabel 2.14 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die de week voorafgaand aan het onderzoek alcohol hebben gedronken naar (woon)stadsdeel, geslacht en herkomstgroep, 2009/2010 (procenten) 2009/2010 Centrum West Nieuw-West

11,7 7,6 4,5

Zuid

10,1

Oost

5,6

Noord

8,6

Zuidoost

4,3

jongens

6,0

meisjes

8,8

Surinaams

10,0


11,1

Turks

2,6

Marokkaans

1,2


5,7

westerse allochtonen autochtonen Amsterdam

9,6 10,6 7,4 bron: GGD Amsterdam/Jeugdgezondheidsmonitor

39


Tabel 2.15 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die de maand voorafgaand aan het onderzoek marihuana of hasj hebben gebruikt naar (woon)stadsdeel, geslacht en herkomstgroep, 2009/2010 (procenten) 2009/2010 Centrum

6,0

West

3,3

Nieuw-West

1,6

Zuid

5,2

Oost

1,8

Noord

3,0

Zuidoost

1,2

jongens

2,9

meisjes

2,6

Surinaams

1,8


3,3

Turks

1,3

Marokkaans

0,7

overig niet- westerse allochtonen

1,6

overig westerse allochtonen

4,1

autochtonen

4,6

Amsterdam


Tabel 2.16 Tienermoeders per 1.000 tienermeisjes (15-19 jaar) naar leeftijd en herkomstgroep, januari 2005-2011 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

15 jaar (en jonger)

1

1

1

1

1

1

0

16 jaar

6

3

4

3

2

3

2

17 jaar

7

10

9

7

10

5

7

18 jaar

20

15

15

16

15

16

9

19 jaar

42

30

20

23

23

26

19

Surinaams

35

28

30

33

31

30

24


53

34

28

48

46

24

24

Turks

19

16

7

9

9

6

2

Marokkaans

9

8

4

3

3

3

1

overige niet-westerse allochtonen

28

23

15

9

10

9

8


11

8

5

6

11

12

10

autochtonen

7

6

5

6

6

6

4

Amsterdam

17

13

11

11

11

10

8

bron: O+S

40


Kindindicatoren goede opvoeding Tabel 2.17 Aanmeldingen Bureau Jeugdzorg per stadsdeel, geslacht en leeftijdsgroep, 2008 en 2010 2008

2010

abs.

%

abs.

%

Centrum

143

1,6

151

1,6

West

565

2,7

482

2,3

Nieuw-West

757

2,5

729

2,4

Zuid

329

1,8

336

1,8

Oost

405

1,9

473

2,0

Noord

694

3,6

638

3,4

Zuidoost

587

3,2

679

3,6

0-5 jaar

871

1,6

960

1,7

6-11 jaar

957

2,2

1092

2,4

12-17 jaar

1604

3,9

699*

1,7

jongens

1927

2,7

2036

2,8

meisjes

1603

2,4

1478

2,1

Amsterdam

3533

2,5

3522

2,5 bron: BJAA

* plus 54 aanmeldingen van 18 jaar en ouder. Tabel 2.18 Aantal en aandeel aanmeldingen multiprobleemgezinnen, 2010 aantal aanmeldingen

aantal aanmeldingen t.o.v. 1.000 gezinnen met kinderen

58

2,4

West

589

10,3

Nieuw West

621

12,2

Oost

236

4,9

44

0,9

Centrum

Zuid Noord

213

2,8

Zuidoost

132

2,8

1893

5,4

Amsterdam

bron: DMO Amsterdam/bewerking O+S

41


Tabel 2.19 Deelname Triple P in Amsterdam per stadsdeel, geslacht, leeftijd, herkomst groep en interventieniveau, 2008 en 2010 (aantallen en aandeel kinderen 0 t/m 17 jaar) aantal 2008

aantal 2010

% 2008

% 2010

Centrum

359

674

4,0

7,3

West

379

1604

1,8

7,7

Nieuw-West

483

1851

1,6

6,1

Zuid

129

951

0,7

5,1

Oost

228

1442

1,1

6,0

Noord

660

1620

3,4

8,6

Zuidoost

270

634

1,5

3,4

jongens meisjes

1381 1094

n.b. n.b.

2,0 1,6

n.b. n.b.

0-4 jaar

2014

5814

4,4

12,4

5-11 jaar

449

1926

0,9

3,6

12-17 jaar

38

284

0,1

0,7

Surinaams

297

2,0

61

2,4

Turks

389

3,3

Marokkaans

641

2,6


625

3,0


westerse allochtonen autochtonen

233

1,5

1071

2,1

niveau 2

1877

7359

1,4

5,2

niveau 3

483

1435

0,3

1,0

niveau 4 individueel

66

179

0,0

0,1

niveau 4 groep

66

466

0,0

0,3

5 2617

39 8776

0,0 1,9

0,0 6,2

niveau 5 Amsterdam

bron: GGD

Kindindicatoren veilig thuis Tabel 2.20 Meldingen bij Advies en Meldpunt Kindermishandeling Amsterdam naar adviezen, consulten en onderzoeken, 2005-2010 2005

2006

2007

2008

2009

adviezen

1703

1690

2131

2516

2944

consulten

665

842

1024

957

1426

onderzoeken Amsterdam

4337*

522

651

706

656

644

659

2890

3183

3861

4129

5014

4996

* adviezen en consulten samengenomen.

42

2010

bron: Meldpunt Kindermishandeling


Tabel 2.21 Aanmeldingen voogdij en OTS per stadsdeel, leeftijdsgroep en geslacht, 2008 en 2010 2008 (voorlopige) voogdij

(voorlopige) voogdij

OTS

2010 OTS

Centrum

1

22

0

19

West (incl. Westpoort)

9

100

6

71

Nieuw-West

13

109

10

95

Zuid

8

69

4

30

Oost

12

97

9

42

8

112

6

62

Zuidoost

16

131

16

139

0-5 jaar

21

168

13

114

6-11 jaar

23

200

12

129

12-17 jaar

25

288

29

219

jongens

39

330

27

230

meisjes

31

327

27

232

54

462

Noord

Amsterdam 70 657 Nb: categorieën tellen niet op tot het totaal omdat kenmerken niet bekend zijn, ook is een deel van de aanmeldingen ouder dan 18 jaar

bron: BJAA

Tabel 2.22 Dakloze jongeren, 2006-2009 schatting totaal

2006

2007

2008

2009

400-600

400-500

400-500

378* bron: Rekenkamer

* Bron: gemeente Amsterdam/Uitvoering in Beeld

Beleidsindicator veilig thuis Tabel 2.23 Opvangplekken daken thuisloze jongeren, 2006-2010 Amsterdam

2006

2007

2008

2009

259

200

292

300

2010 292 bron: DMO

43


44


3 Criminaliteit en veiligheid

Dit hoofdstuk valt uiteen in twee delen: criminaliteit en veiligheid. Het eerste deel is in kaart gebracht door na te gaan in hoeverre de jeugd betrokken is bij criminele activiteiten. Zo wordt er gekeken naar de aanwezigheid van jeugdgroepen en jeugdige verdachten, maar ook naar jongeren in reclassering en HALT projecten. Het tweede deel bespreekt in hoeverre jongeren zich in het algemeen veilig voelen, of zij slachtoffer zijn van criminaliteit, zich veilig voelen op school en veilig zijn in het verkeer. In dit hoofdstuk worden de volgende doelstellingen behandeld:  De jeugd is niet betrokken bij criminele activiteiten;  De jeugd groeit op in een veilige leefomgeving.

45


3.1 Jeugdcriminaliteit thema hoofddoel

Veiligheid en criminaliteit 'jeugdcriminaliteit' de jeugd is niet betrokken bij criminele activiteiten kindindicatoren

subdoelen

jeugdgroepen: 40 (2010, OOV) first offender: 557 12-17 jr, 852 18-24 jaar; overige doelgroepen: 712 12-17 jr, 1916 18-24 jr (2009, HKS/O+S) jeugdige verdachten: 6,3% 12-17 jaar; 5,1% 18-24 jaar (2010, Xpol/BVH) zelfrapportage daderschap: n.b. beleidsindicatoren

afspraken

STOP reacties: 42 (2009, HALT) verwijzingen bureau HALT: 871 (2010, HALT) aanmeldingen jeugdreclassering: 520 regulier; 8 CRIEM; 0 harde kern (2010, BJAA) In justitiële jeugdinrichting, strafrechterlijke titel en aandeel in zorgtraject: n.b.

Eén van de speerpunten van de politie Amsterdam-Amstelland, de gemeente Amsterdam en OM (vastgelegd in het Regionaal Veiligheidsplan 2007-2010/2011) is de doelgerichte aanpak van jeugd. Sinds 1 maart wordt in de Top 600-aanpak prioriteit gegeven aan de doelgroepen jeugd en veelplegers en aan de thema’s geweld, overvallen, woninginbraken en aan criminaliteit gerelateerde overlast. Het programma bevat drie peilers: Lik Op Stuk aanpak van de criminele doelgroep, intensieve zorg na of in combinatie met straf (ter voorkoming van recidive) en de beperking van instroom (van 12-minners) en doorstroom (van broertjes) naar de criminele groep door gerichte preventiemaatregelen voor jongeren.35 Aantal jeugdgroepen gedaald In 2010 werden er in Amsterdam 40 jeugdgroepen onderscheiden, in 2007 waren dit er nog 92. De jeugdgroepen worden onderverdeeld naar drie categorieën: hinderlijk, overlastgevend en crimineel. Het aantal hinderlijk jeugdgroepen daalde van 56 naar 21, het aantal overlastgevende jeugdgroepen daalde van 25 naar 15 aantal criminele jeugdgroepen nam af van 11 naar 436. Daling jeugdige verdachten in doelgroepen Jeugdige verdachten kunnen deel uitmaken van verschillende door de politie onderscheiden doelgroepen. De doelgroepen van de leeftijdcategorie 12 t/m 17 jaar verschillen van die van 18 t/m 24 jaar (zie het tekstvak op de volgende pagina waarin de definities zijn opgenomen).

35 36

46

Voor meer informatie, zie: http://www.eenveiligamsterdam.nl/top-600 Politie Amsterdam-Amstelland. Regionale veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland 2010, Amsterdam, 2011.


Doelgroepen jeugdige verdachten De jeugd is voor beleid verdeeld in doelgroepen: 12 t/m 17 jaar: Als jongeren in een bepaald jaar de eerste keer zijn verdacht van een delict worden ze gerekend tot de minderjarige first offenders. Tot de minderjarige licht criminelen worden de jongeren van 12 t/m 17 gerekend die 2 t/m 5 delicten hebben gepleegd (waarvan minstens één in het peiljaar). Wanneer men meer dan 5 delicten pleegt (tenminste één in het peiljaar), behoort men tot de potentiële jeugdige veelplegers. De minderjarige harde kern jeugd bestaat uit jeugdigen verdacht van 3 of meer zware misdrijven in het onderzoeksjaar of 2 zware misdrijven plus 3 of meer antecedenten in voorgaande jaren. 18 t/m 24 jaar: Als jongeren in het betreffende jaar de eerste keer zijn verdacht van een delict worden ze gerekend tot de first offenders. Tot de meerplegers worden de jongeren van 18 t/m 24 gerekend die 2 t/m 10 delicten hebben gepleegd (waarvan minstens één in het peiljaar). Wanneer jongeren meer dan 10 delicten plegen (tenminste één in het peiljaar) vallen ze onder de veelplegers. Jongeren ouder dan 18 jaar kunnen ook behoren tot de groep zeer actieve veelplegers; behalve aan het criterium van meer dan 10 delicten moeten in ieder geval voldaan zijn aan de eis dat 11 van de delicten in de afgelopen vijf jaar zijn gepleegd (en tenminste één in het peiljaar). De harde kern jeugd bestaat uit jeugdigen verdacht van 3 of meer zware misdrijven in het onderzoeksjaar of 2 zware misdrijven plus 3 of meer antecedenten in voorgaande jaren. Gemeentelijk beleid wordt geregeld gericht op een specifieke doelgroep, zo vormen ‘veelplegers’ een belangrijke doelgroep van de huidige Top 600-aanpak. Het aantal Amsterdamse tot doelgroepen behorende verdachten van 12 t/m 17 jaar is na een aanvankelijke stijging in de periode 2004-2007 gedaald tussen 2007 en 2009 (tabel 4.1). De daling is onder alle doelgroepen zodanig dat de aantallen in 2009 lager zijn dan in 2004, met uitzondering van de potentiële jeugdige veelplegers; deze doelgroep is ten opzichte van 2004 wel sterk gestegen (van 188 naar 304). Evenals bij de 12-17 jarigen is er bij de Amsterdamse verdachten van 18 t/m 24 jaar sprake van een toename tussen 2004 en 2007 en een afname tussen 2007 en 2009. Tussen 2004 en 2009 neemt het aantal tot doelgroepen behorende verdachten van 18-24 jaar uiteindelijk toe van 2343 naar 2768. Vooral bij de meerplegers is er sprake van een stijging (van 1097 in 2004 tot 1459 in 2009).

47


Figuur 3.1 Amsterdams jeugdige verdachten naar doelgroep per leeftijdsgroep, 2004-2009 (aantallen) 2004

2005

2006

2007

2008

2009

minderjarige first offender

887

676

725

684

570

557

minderjarige licht crimineel

394

491

490

515

364

290

potentiële jeugdige veelpleger

188

298

379

398

324

304

minderjarige harde kern jeugd

152

171

182

197

136

118

1621

1636

1776

1794

1394

1269

first offender

822

818

920

910

830

852

meerpleger

1097

1156

1430

1451

1451

1459

59

81

60

80

87

79

344

277

394

335

313

336

21

24

16

35

33

42

subtotaal

2343

2356

2820

2811

2714

2768

totaal

3964

3992

4596

4605

4108

4037

12 tot 17 jaar

subtotaal 18 tot 24 jaar

veelpleger harde kern jeugd zeer actieve veelpleger

bron: HKS; bewerking : O+S (Jeugdige verdachten in de politieregio Amsterdam-Amstelland 2004-2009)

Jeugdcriminaliteit daalt37 Van de jongeren tussen 12 en 24 jaar in Amsterdam werd 5,5% in 2010 verdacht van een misdrijf. In 2010 is de jeugdcriminaliteit het hoogste in stadsdeel Zuidoost. Van alle jongeren in Zuidoost is in 2010 7,8% verdacht van het plegen van criminaliteit. In de stadsdelen Centrum en Zuid wonen in verhouding tot de andere stadsdelen in 2010 juist minder jongeren die verdacht worden van crimineel gedrag (respectievelijk 3,3 en 3,7%). De jeugdcriminaliteitindex wordt viermaandelijks berekend aan de hand van deze gegevens over unieke verdachten tussen de 12 en 24 jaar, op basis van de woonplaats van de jongeren.38 Per buurt is het aandeel jeugdige verdachten geïndexeerd op het gemiddelde aandeel verdachten in 2007 (de index is dus voor 2007 op 100 gezet).

37 38

48

De gegevens uit deze paragraaf zijn afkomstig uit de Fact sheet Jeugdcriminaliteit en Risicofactoren 2011. Tot en met november 2009 zijn de gegevens afkomstig uit Xpol, vanaf december 2009 uit de Basisvoorziening Handhaving (BHV), het actuele politiesysteem van de politie.


Figuur 3.2 Jeugdcriminaliteitindex 2010 (gebaseerd op woonplek verdachte jongeren 12-24 jaar)

bron: politie Amsterdam-Amstelland/bewerking O+S

Tussen 2007 en 2010 is er in Amsterdam sprake van een daling van de jeugdcriminaliteit van 12-24 jarigen: de jeugdcriminaliteitindex is afgenomen van 100 naar 89. In 2007 was 6,2% van de jongeren verdacht van een delict, in 2010 5,5%. Vooral het aandeel verdachten van 12 t/m 17 jaar laat een daling zien, namelijk van 7,8 naar 6,3%. Het aandeel 18-24 jarige verdachten is iets minder sterk afgenomen (5,4% in 2007 en 5,1% in 2010). Figuur 3.3 Jeugdcriminaliteitindex per stadsdeel, 2007-2010 (gebaseerd op woonplek verdachte jongeren 12-24 jaar) Stadsdeel Centrum

2007

2008

2009

2010

68

65

63

52

92

91

91

84

116

109

110

99

Zuid

70

71

73

60

Oost

104

96

94

90

Noord

112

109

101

106

Zuidoost

123

120

126

125

Amsterdam

100

96

96

89

West Nieuw-West

Standaarddeviatie = 22,1

Bron: Xpol/BVH

Aantal Amsterdamse jongeren met jeugdreclassering daalt Jeugdreclassering is het uitvoeren van door de rechter, de Raad voor de Kinderbescherming of de Officier van Justitie opgelegde begeleiding aan jongeren van 12 t/m 17 jaar. Dit wordt in Amsterdam uitgevoerd door Bureau Jeugdzorg. De jeugdreclassering schrijft een plan waarin staat wat de jongere, samen met zijn ouders, 49


gaat doen om te voorkomen dat hij of zij opnieuw in de fout gaat. Er worden drie soorten jeugdreclassering onderscheiden: Regulier (toezicht en begeleiding of maatregel hulp en steun), ITB-CRIEM (Criminaliteit in Relatie tot Integratie van Etnische Minderheden) en ITB-Harde Kern. In 2010 waren er in Amsterdam 528 12-17 jarige jongeren aangemeld bij de jeugdreclassering. Hiervan had 98% reguliere jeugdreclassering, 2% viel onder CRIEM en 0% onder Harde Kern. Het aantal jongeren bij de jeugdreclassering is tussen 2008 en 2010 afgenomen van 688 naar 520. Bij alle drie de soorten jeugdreclassering is er sprake van een afname in deze periode: regulier van 568 naar 520, CRIEM van 93 naar 8 en Harde Kern van 27 naar 0. Er zijn in 2010 veel meer jongens met jeugdreclassering dan meisjes (367 versus 161). Opmerkelijk, is dat het aantal jongens met jeugdreclassering tussen 2008 en 2010 sterker is afgenomen (510 naar 367) dan het aantal meisjes (178 naar 161). In de stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost is het aantal jongeren met jeugdreclassering in 2010 het grootst (125 en 113), in Centrum het kleinst (19). In alle stadsdelen is het aantal jongeren met jeugdreclassering tussen 2008 en 2010 afgenomen, behalve in stadsdeel Zuidoost, waar er sprake is van een toename van 101 naar 114 jongeren. Aantal HALT-verwijzingen neemt af Jongeren van 12 tot 18 jaar die door de politie zijn aangehouden voor bijvoorbeeld vernieling, (winkel)diefstal of overlast met vuurwerk krijgen de keuze: naar justitie of naar HALT. Via de HALT-procedure kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan zonder dat zij in aanraking komen met Justitie. Figuur 3.4 Verwijzingen naar Bureau HALT Amsterdam, per onderscheiden delictsoort, 2003-2010 1 (aantallen)

1.800 1.600 overig

1.400

leerplichtzaken

1.200

vuurwerkdelicten

1.000

baldadigheid/vernieling graffiti

800

vermogensdelicten

600 400 200 0

1

50

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Graffiti werd in 2008-2010 niet onderscheiden, leerplichtzaken niet in 2003-2006

bron: Bureau HALT


In 2010 zijn er 871 jongeren doorverwezen naar Bureau HALT Amsterdam. Dit aantal is sterk afgenomen sinds 2007, toen nog 1.612 jongeren werden doorverwezen.39 De meeste verwijzingen waren van jongeren die aangehouden waren voor vermogensdelicten (63%). Voor jongeren onder de 12 jaar die zich schuldig hebben gemaakt aan een licht strafbaar feit is er de STOP reactie. Vaak bestaat deze reactie uit een gesprek met ouders en kind, een leeropdracht en het aanbieden van excuses aan de benadeelde. In 2009 waren er 42 jongeren onder de twaalf in Amsterdam die hier aan deelnamen, in 2007 waren het er meer: 127. Afname jeugdcriminaliteit, behalve in stadsdeel Zuidoost Er kan geconcludeerd worden dat er in de afgelopen jaren sprake is van een afname van de jeugdcriminaliteit in Amsterdam. Het aantal jeugdgroepen is gedaald, er is een afname van de Harde Kern Jeugd, het aandeel jeugdige verdachten is afgenomen en het aantal jongeren met jeugdreclassering of een HALT-afdoening is gedaald. Deze afname van jeugdcriminaliteit komt ook naar voren uit een landelijke onderzoek van het WODC, waarin de ontwikkeling van zelfrapportage van jeugddelinquentie, aangehouden verdachten en strafrechtelijke daders in de periode 1996-2010 is geanalyseerd40. De daling van jeugdcriminaliteit lijkt in de gehele stad te hebben plaatsgevonden, behalve in stadsdeel Zuidoost. In Zuidoost is het aandeel verdachte jongeren gelijk gebleven tussen 2007 en 2010. Zuidoost is ook het enige stadsdeel waar het aantal jongeren met jeugdreclassering niet is afgenomen tussen 2008 en 2010.

39

Bureau Halt heeft de indruk dat het aantal jongeren dat Halt-waardige delicten pleegt, niet kleiner is

geworden, maar dat de afname ergens anders door veroorzaakt wordt. Dit wordt onderzocht. bron: www.halt.nl 40

Jeugdcriminaliteit in de periode 1996-2010. Ontwikkelingen in zelfgerapporteerde daders, door de politie

aangehouden verdachten en strafrechtelijke daders op basis van de Monitor Jeugdcriminaliteit

51


3.2 Veiligheid en slachtofferschap thema

Veiligheid en criminaliteit 'slachtofferschap'

hoofddoel

de jeugd groeit op in een veilige leefomgeving

subdoelen

slachtofferschap jongeren: 48% (2010, VM/O+S)

kindindicatoren onveiligheidsgevoelens: 50% (2010, VM/O+S) gepest worden: 4,2% 2e klas VO (2009/'10, GGD) jeugdige verkeersslachtoffers: 452 (2009, DIVV) beleidsindicatoren afspraken

slachtofferhulp: 486 intake, 449 hulp bij criminaliteitsslachtoffers; intake 583, hulp 108 bij verkeersslachtoffers (2010, Slachtofferhulp Nederland)

Vooral jongeren in Zuidoost voelen zich onveilig op straat De helft van de 15-25 jarige Amsterdamse jongeren voelt zich in 2010 onveilig op straat. Vooral jongeren uit Zuidoost voelen zich vaak onveilig (63%). Dit is bij jongeren uit Centrum, West, Nieuw-West en Zuid minder vaak het geval. Jongeren tussen de 18 en 25 jaar voelen zich wat vaker onveilig dan de 15-17 jarigen (45 versus 51%). In het algemeen geldt dat Amsterdamse jongeren van autochtone herkomst en westerse allochtone herkomst zich vaker wel eens onveilig voelen dan jongeren van niet-westerse herkomst (respectievelijk 56 en 54% versus 44%). Ten slotte voelen vrouwen van 15-25 jaar zich vaker onveiliger dan mannen van deze leeftijdcategorie (59 tegen 38%). Het aandeel jongeren dat zich wel eens onveilig voelt is toegenomen tussen 2008 en 2010 van 42 naar 50%. De toename is vooral sterk in stadsdeel Zuidoost: in 2008 voelde 36% van de 15-25 jarigen zich wel eens onveilig, in 2010 is dat aandeel toegenomen tot 63%. Ook bij ‘oudere’ Amsterdammers (ouder dan 24 jaar) is het aandeel dat zich onveilig voelt wat toegenomen tussen 2008 en 2010, namelijk van 35 naar 38%. Deze toename is wel kleiner dan bij de 15-25 jarigen (42 naar 50%).

52


Figuur 3.5 Jongeren (15-25 jaar) die zich onveilig voelen, naar stadsdeel, 2008-2010 (procenten)

Amsterdam

Zuidoost

2010 2009 2008

Noord Oost Nieuw-West Centrum West Zuid

% 0

10

20

30

40

50

60

70 bron: O+S/VM

Bijna de helft van de jongeren slachtoffer Achtenveertig procent van de jongeren tussen de 15 en 25 jaar in Amsterdam gaf in 2010 aan slachtoffer te zijn geweest van enige vorm van criminaliteit zoals (poging tot) inbraak, vernieling, diefstal en/of een geweldsdelict. Jaarlijks wordt 30% van de Nederlandse bevolking slachtoffer van een misdrijf.41 In Amsterdam ligt dit aandeel hoger: 44% in 2010.42 De kans slachtoffer te worden van een misdrijf is niet voor iedereen gelijk: jonge mensen (met name in de leeftijdscategorie 12-24 jaar) hebben een verhoogde kans, evenals mannen, stedelingen en mensen met een laag inkomen. Het blijkt dat activiteiten als uitgaan, het uitoefenen van een kwetsbaar beroep (in publieke ruimtes, buiten reguliere werktijden zoals politieagenten en conducteurs) en zelf delinquent gedrag vertonen de kans op slachtofferschap vergroten.43 Jongeren uit Centrum en Zuid geven relatief vaak aan slachtoffer te zijn geweest van één of meerdere delicten. Jongeren uit Zuidoost waren veel minder vaak dan gemiddeld slachtoffer van een delict. Eerder in dit hoofdstuk bleek dat jongeren uit Zuidoost zich juist wel vaker onveilig voelen (zie figuur 3.5). Jongeren van autochtone (56%) en westerse allochtone herkomst (63%) hebben veel vaker dan jongeren van niet-westerse allochtone herkomst (39%) aangegeven slachtoffer te zijn geweest van criminaliteit.

41

SCP. Nooit meer dezelfde, gevolgen van misdrijven voor slachtoffers, 2009 O+S. Veiligheidsmonitor 2010 (Basismeetset 2011) 43 SCP. Slachtoffers van criminaliteit, feiten en achtergronden, Den Haag, 2006. 42

53


Figuur 3.6 Jongeren (15-25 jaar) die slachtoffer zijn geweest van criminaliteit naar stadsdeel, 2008-2010 (procenten)

Amsterdam

Centrum

2010 2009 2008

Zuid West Noord Oost Nieuw-West Zuidoost

% 0

10

20

30

40

50

60

70 bron: O+S/VM

In heel Amsterdam is het aandeel jongeren dat slachtoffer is geweest van criminaliteit stabiel tussen 2008 en 2010. In de onderliggende stadsdelen zijn wel enkele fluctuaties te zien. Zo valt op dat het slachtofferschap van in Centrum wonende jongeren is toegenomen tussen 2008 en 2009/2010. Het omgekeerde is het geval in Oost: in 2010 zijn minder jongeren slachtoffer geworden dan in 2008/2009. 449 jongeren geholpen na slachtofferschap criminaliteit in 2010 Bij Bureau Slachtofferhulp wordt bijgehouden met hoeveel jongeren zij jaarlijks een intake voeren en hoeveel jongeren zij jaarlijks hulp bieden naar aanleiding van delicten en verkeersongevallen.44 In 2009 heeft er bij 322 jongeren een intake plaatsgevonden voor slachtofferhulp na criminaliteitsdelicten en 287 jongeren hebben daadwerkelijk hulp gekregen. In 2010 betroffen dit respectievelijk 486 (intake) en 449 jongeren (hulp). Zowel in 2009 als in 2010 komen vooral jongeren in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar in contact met slachtofferhulp. Vier procent van de jongeren wordt gepest op school Een onderdeel van veiligheid op school is ‘niet gepest worden’. De GGD vraagt jaarlijks jongeren in de tweede klas van het voortgezet onderwijs naar hun gezondheid en sociale omgeving. Pesten komt hierin ook aan de orde. Van de Amsterdamse jongeren in de 2e klas van het voortgezet onderwijs zegt in 2010 4,2% wel eens gepest te worden op school. In 2007 rapporteerde nog 3,6% van de leerlingen gepest te worden; er is dus sprake van een kleine toename.

44

54

Tussen 2008 en 2009 is het registratiesysteem van het Bureau gewijzigd, waardoor gegevens van 2008, opgenomen in de Staat van de Jeugd 2009, niet met 2009 en later te vergelijken zijn.


In de stadsdelen Noord en Zuidoost is het aandeel jongeren dat aangeeft gepest te worden wat hoger dan gemiddeld (5,9 en 5,5%), in stadsdeel Centrum juist lager (1,5%). Jongens worden wat vaker gepest dan meisjes (4,4 versus 3,8%). Marokkaanse en Turkse leerlingen worden gemiddeld wat vaker gepest (5,2 en 5,0%), Nederlandse leerlingen juist wat minder vaak (3,2%). Figuur 3.7 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die aangeven gepest te worden op school naar herkomst 2010 (n = 4547) %

6 5 4 3 2 1

al lo ch to on e

e t-w es te rs ov er ig

ni e

w es te rs

al lo ch to on

ks Tu r

M ar ok ka an s

ba an s An t

illi

aa ns /A ru

aa m s Su rin

au t

oc ht oo n

0

Bron: GGD Amsterdam/jeugdgezondheidsmonitor

Slachtoffer in het verkeer Een onderdeel van een veilige leefomgeving is veiligheid in het verkeer. In 2009 zijn er 452 jeugdige verkeersslachtoffers geregistreerd. Iets meer dan de helft van hen was tussen de 18 en 24 jaar oud (53%), 32% tussen de 12 en 17 jaar, 9% tussen de 5 en 11 jaar en 5% was tussen de 0 en 4 jaar oud. Het aantal jeugdige verkeersslachtoffers is in 2009 lager dan in de periode 2007-2008 toen er ruim 500 slachtoffers geregistreerd werden. Het aantal ligt daarmee in 2009 weer op een gelijk niveau als 2005 en 2006.

55


Tabel 3.8 Geregistreerde verkeersslachtoffers Amsterdam naar leeftijdsgroep, 2005-2010

600

500 18-24 jaar

400

12-17 jaar 300

5-11 jaar

200

0-4 jaar

100

0

2005 2006 2007 2008 2009

bron: DIVV

Bureau Slachtofferhulp heeft in 2010 met 583 jongeren een intake gesprek gevoerd naar aanleiding van verkeersongevallen en zij hebben aan 108 Amsterdamse jongeren hulp geboden naar aanleiding hiervan. In 2009 voerde Bureau Slachtofferhulp met 606 jongeren intakegesprek en bood aan 100 jongeren hulp. Intake van en hulp aan jongeren na verkeersongevallen komt het meest voor in de leeftijdcategorie 18-25 jaar (336 intakes, 58 hulp). Jongeren in deze leeftijdscategorie zijn ook relatief vaak slachtoffer in het verkeer.

56


Tabellen criminaliteit en veiligheid Kindindicatoren criminaliteit Tabel 3.1 Jeugdgroepen in Amsterdam, 2007-2010 2007

2008

2009

2010

11

11

6

4

criminele jeugdgroepen hinderlijke jeugdgroepen

56

43

30

21

overlastgevende jeugdgroepen

25

19

15

15

totaal jeugdgroepen

92

73

51

40

bron: Regionale Veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland 2010 Tabel 3.2 Amsterdams jeugdige verdachten naar doelgroep per leeftijdsgroep, 2004-2009 (aantallen) 12 tot 17 jaar

2004

2005

2006

2007

2008

2009

minderjarige first offender

887

676

725

684

570

557

minderjarige licht crimineel

394

491

490

515

364

290

potentiële jeugdige veelpleger

188

298

379

398

324

304

minderjarige harde kern jeugd

152

171

182

197

136

118

subtotaal 18 tot 24 jaar

1621

1636

1776

1794

1394

1269

first offender

822

818

920

910

830

852

meerpleger

1097

1156

1430

1451

1451

1459

59

81

60

80

87

79

344

277

394

335

313

336

21

24

16

35

33

42

2343

2356

2820

2811

2714

2768

3964

3992

4596

4605

4108

4037

veelpleger harde kern jeugd zeer actieve veelpleger subtotaal totaal

Bron: HKS; bewerking : O+S (Jeugdige verdachten in de politieregio Amsterdam-Amstelland 2004-2009) Tabel 3.3 Jongeren verdacht van jeugdcriminaliteit per stadsdeel en leeftijdcategorie, 2007-2010 (gebaseerd op woonplek jongeren; procenten) 12 -17 jaar stadsdeel

18 -24 jaar

totaal

2007

2008

2009

2010

2007

2008

2009

2010

2007

2008

2009

2010

Centrum

6,7

6,3

5,5

3,7

3,5

3,4

3,5

3,2

4,2

4,0

3,9

3,3

West

8,7

8,3

7,2

7,6

4,5

4,8

5,1

4,2

5,7

5,7

5,6

5,2

Nieuw-West

7,7

7,2

6,7

5,6

6,8

6,4

7,0

6,6

7,2

6,8

6,8

6,1

Zuid

5,5

5,1

5,3

4,3

3,9

4,2

4,3

3,5

4,3

4,4

4,6

3,7

Oost

8,8

7,5

7,5

7,2

5,3

5,2

5,0

4,8

6,5

6,0

5,8

5,6

Noord

8,0

7,5

6,4

6,7

6,3

6,3

6,3

6,2

7,0

6,8

6,3

6,6

Zuidoost

7,9

7,3

8,7

7,7

7,6

7,6

7,4

7,5

7,7

7,4

7,8

7,8

Amsterdam

7,8

7,2

6,9

6,3

5,4

5,4

5,5

5,1

6,2

6,0

5,9

5,5

Bron: Xpol/BVH/ Fact sheet Jeugdcriminaliteit en risicofactoren, I april 2011

57


Beleidsindicatoren criminaliteit Tabel 3.4 HALT afdoeningen, 2003-2010 vermogensdelicten graffiti baldadigheid c.q. vernieling vuurwerkdelicten leerplichtzaken overig Amsterdam

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

784

82

828

839

964

621

490

2010 551

32

29

30

73

51

n.b.

n.b.

n.b.

199

206

193

221

237

216

115

86

39

33

46

293

190

116

107

101

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

92

74

98

149

181

129

200

170

26

40

35

1.203

1.271

1.226

1.626

1.612

1.071

826

871

n.b. = niet bekend

bron: Bureau HALT

Tabel 3.5 STOP reacties, 2007-2010 Amsterdam

2007

2008

2009

2010

127

74

42

n.b.

bron: Bureau HALT

Tabel 3.6 Aanmeldingen jeugdreclassering regulier, CRIEM en Harde Kern naar stadsdeel, leeftijdsgroep en geslacht, 2008 en 2010 2008 Centrum West

2010

regulier

CRIEM

harde kern

regulier

CRIEM

harde kern

32

3

-

19

-

-

88

14

3

75

3

-

150

21

4

125

2

0

Zuid

43

14

2

35

0

0

Oost

88

13

8

84

0

0

Noord

78

12

4

66

2

-

Zuidoost

79

16

6

113

1

-

-

-

-

-

-

Nieuw-West

0-5 jaar 6-11 jaar 12-17 jaar 18 jaar of ouder

‐ ‐

-

-

-

-

-

549

92

27

488

8

-

-

-

-

32

-

-

jongens

420

66

24

365

2

-

meisjes

148

27

3

155

6

-

Amsterdam

568

93

27

520

8

-

Nb: categorieën tellen niet op tot het totaal omdat kenmerken niet bekend zijn

58

bron: BJAA


Kindindicatoren veiligheid en slachtofferschap Tabel 3.7 Slachtofferschap jongeren (15-25 jaar) naar stadsdeel, leeftijdsgroep, geslacht en herkomstgroep 2008-2010 (procenten) 2008

2009

2010

Centrum

52

61

62

West

50

49

49

Nieuw-West

44

49

44

Zuid

56

55

55

Oost

56

43

46

Noord

42

52

46

Zuidoost

40

34

38

15-17 jaar

49

46

45

18-25 jaar

48

49

49

mannen

53

48

49

vrouwen

45

49

48

niet-westerse allochtoon

40

41

39

westerse allochtoon

56

49

63

autochtoon

57

58

56

Amsterdam

48

48

48 bron: O+S/OOV

Tabel 3.8 Onveiligheidsgevoelens jongeren (15-25 jaar) naar stadsdeel, leeftijdsgroep en geslacht en herkomstgroep 2008-2010 (procenten) 2008

2009

2010

Centrum

50

41

48

West

37

37

47

Nieuw-West

46

46

48

Zuid

41

46

46 52

Oost

47

48

Noord

41

42

52

Zuidoost

36

44

63

15-17 jaar

36

35

45

18-25 jaar

44

44

51

mannen

31

32

38

vrouwen

51

52

59

niet-westerse allochtoon

37

38

44

westerse allochtoon

46

63

54

autochtoon

49

47

56

Amsterdam

42

44

50 bron: O+S/OOV

59


Tabel 3.9 Leerlingen 2e klas voortgezet onderwijs die aangeven gepest te worden op school naar (woon)stadsdeel, herkomst en geslacht 2010 (n = 4547) %

abs.

Centrum

1,5

5

West

3,7

24

Nieuw-West

4,1

44

Zuid

3,8

20

Oost

3,5

27

Noord

5,9

31

Zuidoost

5,5

37

Surinamers

4,6

32

Antillianen/Arubanen

4,4

4

Marokkanen

5,2

43

Turken

5,0

23

overig niet-westers allochtonen

4,4

24


4,1

15

autochtonen

3,2

49

jongens

4,4

98

meisjes Amsterdam 1

1

Inclusief Westpoort

3,8

88

4,2

190

bron: GGD Amsterdam/jeugdgezondheidsmonitor

Tabel 3.10 Geregistreerde verkeersslachtoffers naar leeftijdsgroep, 2005-2009 2005

2006

2007

2008

2009

0-4 jaar

17

22

15

18

24

5-11 jaar

59

81

49

73

41

12-17 jaar

131

102

160

161

146

18-24 jaar

251

214

291

288

241

Amsterdam

458

419

515

540

452 bron: DIVV

60


Beleidsindicatoren veiligheid en slachtofferschap Tabel 3.11 Intakegesprekken en geboden hulp door slachtofferhulp na criminaliteitsdelicten naar leeftijdsgroep, 2009-2010 2009

2010

intake

hulp

intake

hulp

0-4 jaar

2

1

1

1

5-11 jaar

15

14

15

14

12-17 jaar

71

67

133

123

18-25 jaar

234

205

337

311

Amsterdam

322

287

486

449

bron: Bureau Slachtofferhulp Tabel 3.12 Intakegesprekken en geboden hulp door slachtofferhulp na verkeersongevallen naar leeftijdsgroep, 2009-2010 2009 0-4 jaar

2010

intake

hulp

intake

hulp

15

5

12

2

5-11 jaar

47

10

54

12

12-17 jaar

179

25

181

36

18-25 jaar

365

60

336

58

Amsterdam

606

100

583

108

bron: Bureau Slachtofferhulp

61


62


4 Onderwijs

Rekenen en schrijven zijn de belangrijkste basisvaardigheden voor een succesvolle schoolloopbaan. Het ontwikkelen van deze basisvaardigheden begint voor een deel van de kinderen al op de voorschool. Een beperkte basis in taal en rekenvaardigheid is een grote belemmering voor een succesvol verloop in het vervolgonderwijs. Onderwijs draagt er toe bij dat kinderen alles benutten wat zij aan ontwikkelingspotentieel in zich hebben. Onderwijs moet daarvoor van goede kwaliteit zijn. Vertraging en verzuim in het onderwijs kan een voorbode zijn van schooluitval, het volgen van het juiste schooltype is van belang om vertraging en verzuim te voorkomen. In dit hoofdstuk worden de volgende doelstellingen behandeld:  De jeugd kan rekenen en lezen;  De jeugd bereikt het hoogste opleidingsniveau binnen hun capaciteiten;  De jeugd volgt onderwijs zonder (onnodige) vertraging.

63


4.1 Taal- en rekenvaardigheid thema

Onderwijs

hoofddoel

De jeugd kan rekenen en lezen

'taal- en rekenvaardigheid' kindindicatoren subdoelen

Peuters met een VVE-indicatie: 6192 (2011, DMO) ABC-scores in groep 4 en 6: n.b. (DMO) cito eindscore taal en rekenen: 78 taal; 45 rekenen (2011, DMO) beleidsindicatoren

afspraken

deelname VVE: 54% (2011, DMO) deelname schakel- en kopklassen: 1409 schakelklas; 65 kopklas (2009, DMO) leerlingen op (zeer) zwakke scholen: 0% zeer zwakke scholen; 6% zwakke scholen (2011, DMO) leerlingen op scholen met kwaliteitsimpuls: 32% (2011, DMO)

Bereik voorschool toegenomen Een goede taal- en rekenvaardigheid zijn van belang voor het goed en succesvol doorlopen van de schoolloopbaan. Taal is het instrument waarmee leerkrachten in àlle lessen kennis, vaardigheden en attitudes doorgeven aan hun leerlingen. Het is dus belangrijk dat leerlingen goed taalvaardig zijn in het Nederlands. Een deel van de kinderen staat al aan het begin van het basisonderwijs op achterstand. Voor kinderen met een dergelijke achterstand is de voorschool opgericht. Op de voorschool worden peuters op gebied van taal en sociale vaardigheden voorbereid op het basisonderwijs. De GGD geeft ouders het advies om hun kinderen naar de voorschool te laten gaan wanneer zij constateren dat er thuis geen of weinig Nederlands wordt gesproken, of wanneer er sprake is van een onvoldoende stimulerende omgeving en pedagogische onmacht. Ruim 6000 peuters in Amsterdam hebben een dergelijke GGD-indicatie en behoren tot de doelgroep van de voorschool. Dit is bijna de helft van alle peuters in Amsterdam. Het aantal peuters met een VVE indicatie (kinderen van 2,5 tot 4 jaar) dat deelneemt aan voorschoolse programma’s is van 2004 tot en met 2011 toegenomen van 1.617 naar 3.345. Het bereik is in 2011 54%. In totaal nemen 4.872 kinderen deel aan een voorschool maar een deel daarvan valt buiten de doelgroep (heeft geen GGD-indicatie). In Nieuw-West is de absolute deelname met 847 het grootst, in Centrum met 34 kinderen het laagst. Taal en rekenen zijn de basis voor rest van het onderwijs Wie een achterstand heeft op het vlak van taalvaardigheid, komt moeilijker tot leren in alle vakken en riskeert een onderwijsachterstand op alle vlakken.45 De taalvaardigheid kan worden vastgesteld aan de hand van de Cito-toets. Naast de totale Cito-score wordt namelijk ook apart voor alleen de onderdelen taal en rekenen een score berekend. De score op het taalonderdeel bepaalt de helft van de eindscore.46 In Amsterdam is in 2011 de gemiddelde deelscore voor taal 78. De gemiddelde taalscores zijn het hoogst in 45 46

64

Bron: Nederlandse Taalunie. De Cito-toets bestaat uit 290 vragen: 100 voor taal, 60 voor rekenen, 40 voor studievaardigheden en 90 voor wereldoriëntatie. De laatste wordt echter niet meegenomen in het berekenen van de standaardscore die wordt gebruikt om alle andere score mee te vergelijken.


Centrum en Zuid (84 en 81) en het laagst in Nieuw-West (74) en Zuidoost (75). Meisjes scoren iets beter op taal dan jongens (78 versus 77), westerse allochtonen en autochtonen scoren hoger dan niet-westerse allochtonen. Een goede rekenvaardigheid is, net als taalvaardigheid, belangrijk voor het vervolg van de (school)loopbaan. De gemiddelde deelscore op rekenen is in Amsterdam in 2011 45. Wederom hebben Centrum (49) en Zuid (47) de hoogste deelscore. Zuidoost en NieuwWest hebben relatief de laagste deelscore voor rekenen (41 en 43). In Amsterdam hebben de jongens gemiddeld een hogere score op het deelgebied rekenen dan de meisjes (resp. 47 en 43). De gemiddelde rekenscore van westerse allochtonen en autochtonen is hoger dan van niet-westerse allochtonen. Schakelklassen Een ander middel om de taalvaardigheid van de jeugd op peil te brengen en te houden zijn schakelklassen. Schakelklassen zijn bestemd voor leerlingen in het primair onderwijs die te kampen hebben met taalachterstand. Het doel is om die leerlingen gedurende een schooljaar zodanig bij te spijkeren dat zij daarna in staat zijn om het onderwijs op hun eigen niveau te kunnen vervolgen. Zij krijgen gedurende dat schooljaar intensief taalonderwijs in een aparte groep. Een van de varianten van een schakelklas is een kopklas. Dat is een extra jaar onderwijs na groep 8, speciaal gericht op leerlingen die streven naar een plaats in een HAVO- of VWO-klas.47 De kopklassen zijn gevestigd op een school voor voortgezet onderwijs. In Amsterdam nemen in oktober 2009 1409 leerlingen deel aan schakelklassen en 65 aan kopklassen. In stadsdeel Zuidoost is het aantal deelnemende leerlingen (naar schoolgemeente) in een schakel- of kopklas het hoogst (308), in stadsdeel Centrum is dit het laagst (36). Onderwijskwaliteit Goed onderwijs is een belangrijke factor in het behalen van de basisvaardigheden. De kwaliteit van het onderwijs wordt (mede) vastgesteld door de onderwijsinspectie. De onderwijsinspectie stelt een lijst met scholen samen die als zeer zwak gecategoriseerd worden. Een zeer zwakke school is een school die onvoldoende onderwijsresultaten (eindopbrengsten) realiseert en die daarnaast op cruciale onderdelen van het onderwijsleerproces onvoldoende kwaliteit laat zien. In Amsterdam zijn er per 1 september 2011 vijftien zwakke scholen en geen zeer zwakke scholen. Dit betreft 3.800 leerlingen (7% van alle leerlingen). Op 1 januari 2008 waren er nog 28 zwakke scholen en 5 zeer zwakke scholen. Om de kwaliteit van het onderwijs in Amsterdam te verbeteren, is er begonnen met het programma kwaliteitsaanpak basisonderwijs. Dit programma bestaat uit uiteenlopende interventies waarin scholen samenwerken met de gemeente om de kwaliteit van het primair onderwijs te verhogen. Eén van deze interventies is de ‘Verbeteraanpak’. In totaal nemen hier per 1 september 2011 74 scholen aan deel; dit betreft ongeveer 19.000 leerlingen in Amsterdam (32% van alle leerlingen).48

47 48

www.schakel-klassen.nl Voor zowel de (zeer) zwakke scholen als de kwaliteitsaanpak geldt dat de samenstelling van de scholen steeds verandert: scholen verbeteren hun kwaliteit, waarmee het verscherpt toezicht vervalt en scholen stappen in en uit het programma ‘Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam’.

65


Niet alle zwakke scholen doen mee aan de verbeteraanpak, en niet alle scholen die in de verbeteraanpak hebben een negatief oordeel gekregen van de onderwijsinspectie.

4.2 Opleidingsniveau thema

Onderwijs 'opleidingsniveau'

hoofddoel

De jeugd bereikt het hoogste opleidingsniveau binnen hun capaciteiten kindindicatoren

subdoelen

cito eindtoets: 537,6 (2011, DMO) basisschooladvies: 18% PRO, LWOO; 32% VMBO, VMBO/HAVO; 50% HAVO/VWO, VWO, kopklas (2011, DMO) beleidsindicatoren

afspraken

geslaagden VO: 1692 VMBO B/K, 1143 VMBO G/T, 993 HAVO, 1049 VWO (2009/'10, CBS) afgestudeerden: 915 MBO 1, 5828 MBO 2/3/4, ; 3723 HBO; 4387 WO (2009/'10, CBS) deelname VO: 4% PRO, 21% LWOO, 31% VMBO, 2% algemeen, 17% HAVO, 24% VWO (2010/'11, CBS) deelname tertiair onderwijs: 15476 MBO; 15484 HBO; 19214 WO (2010/'11, CBS) deelname speciaal onderwijs: 1432 sbo; 3351 so (2010/'11, CBS)

Lager schooladvies niet-westerse allochtone kinderen Aan het einde van de basisschool ontvangen de leerlingen een advies voor het voortgezet onderwijs. Gemiddeld krijgt 50% van de leerlingen een HAVO, VWO of kopklas advies, 32% een VMBO-advies (voor de richtingen basis (B), kader (K), gemengd (G) en theoretisch (T)) en 18% een advies voor praktijkonderwijs (PRO) of VMBO met leerwegondersteuning (LWOO). Er zijn verschillen tussen herkomstgroepering te zien in schooladviezen; waar 72% van de autochtone kinderen een HAVO, VWO of kopklas advies krijgt, is dit bijvoorbeeld voor Marokkaanse kinderen 30%. Het percentage westers allochtone leerlingen met een HAVO, VWO of kopklas advies (70%) is bijna gelijk aan het percentage autochtonen met een dergelijk advies. Het schooladvies en de behaalde Cito-score bepalen voor een belangrijk deel de rest van de schoolcarrière. De meeste leerlingen (97%) in het Amsterdamse onderwijs nemen in groep 8 deel aan een vorm van de Cito-toets (eindtoets basisonderwijs of niveautoets). De Cito-score wordt berekend op basis van de leerlingen met basisschooladvies VMBO zonder leerwegondersteuning (LWOO) en hoger (82% van de leerlingen). De gemiddelde Cito-score in Amsterdam in 2011 is 537,6. Deze score varieert tussen de verschillende stadsdelen, met Zuidoost als laagste (534) en Centrum als hoogste gemiddelde score (542). De verschillen tussen herkomstgroeperingen zijn hier terug te zien; de scores van kinderen van niet-westerse allochtone afkomst zijn gemiddeld lager (tussen de 533 en 537) dan de scores van autochtonen en westerse allochtonen (541 en 540).

66


Overstap van basisschool naar voortgezet onderwijs Leerlingen die in 2006/’07 in groep 8 zaten en hun schooladvies kregen, zitten in 2009/’10 in de derde klas. Van al die leerlingen volgt 67% in het derde leerjaar nog steeds voortgezet onderwijs op het niveau van het advies. Er zijn wel enkel verschillen tussen jongens en meisjes en tussen jongeren van verschillende herkomstgroepen. In het algemeen zien we dat meisjes vaker opstromen en minder vaak blijven zitten dan jongens. Daarnaast wordt duidelijk dat niet-westerse allochtone leerlingen vaker op- en afstromen en blijven zitten dan autochtone leerlingen.

niet-westerse allochtonen


autochtonen

Figuur 4.1 Leerlingen die in de derde klas op of afgestroomd zijn t.o.v. hun basisschooladvies naar herkomst en geslacht, 2009/’10 (procenten)

V (n=942) M (n=943) blijven zitten V (n=205)

afstroom doorstroom

M (n=190)

opstroom V (n=1533) M (n=1519) % 0

20

40

60

80

100

bron: DMO, Staat van de Stad VI

Meer geslaagden op het VWO dan op het HAVO In het schooljaar 2009/’10 zijn er 1.692 leerlingen geslaagd voor het VMBO B/K, 1.143 voor VMBO G/T, 993 voor de HAVO en 1.049 voor het VWO. Per jaar doen dus de meeste leerlingen examen op VMBO B/K niveau, gevolgd door VMBO G/T. Voorheen deden er meer leerlingen HAVO-examen dan VWO-examen. In 2007/’08 is voor het eerst het aantal geslaagden op het VWO hoger dan op de HAVO. Naast het grootste aantal geslaagde leerlingen is ook het slagingspercentages het hoogst onder VMBO B/K leerlingen (94%). Het slagingspercentage is bij VWO en VMBO G/T 90% en bij HAVO 85%. Recente toename VWO geslaagden vooral door toename autochtonen en meisjes De stijging van het aantal geslaagden op het VWO tussen schooljaar 2004/’05 en 2009/’10 is vooral terug te zien bij de vrouwelijke scholieren. Het aantal VWO geslaagden neemt bij de vrouwen in deze periode namelijk toe van 462 naar 596. Bij de mannen is er sprake van een kleine toename (van 385 naar 453). De toename van geslaagden op het VWO vindt vooral plaats bij autochtone scholieren (499 naar 618). Bij de andere

67


herkomstgroepen is er ook sprake van een toename, maar deze is kleiner dan bij de autochtone leerlingen. Figuur 4.2 Geslaagden VMBO B/K, VMBO G/T, HAVO en VWO, Amsterdam (woongemeente), 2004/’05-2009/’10

2300 2100 1900

VMBO B/K

1700

VMBO G/T

1500 1300

HAVO

1100

VWO

900

2009/'10

2008/'09

2007/'08

2006/'07

2005/'06

500

2004/'05

700

bron: CBS/O+S

Overstap van middelbare school naar vervolgonderwijs Na het eindexamen van de middelbare school volgen de meeste leerlingen het volgende jaar een vervolgopleiding. Van de leerlingen die in 2010 succesvol eindexamen deden in het VMBO basis (B) of kader (K) ging 94% het volgende jaar door met een opleiding aan het middelbaar beroepsonderwijs (MBO). Van de geslaagden voor het VMBO gemengd (G) en theoretisch (T) onderwijs gingen er minder naar het MBO (73%), van hen ging 22% door naar het HAVO. Van de Amsterdamse geslaagden voor het HAVO-examen bleef een klein deel (6%) in het voortgezet onderwijs. Het grootste gedeelte ging een opleiding volgen in het hoger beroepsonderwijs (HBO, 66%). Een klein deel koos voor een opleiding in het middelbaar beroepsonderwijs (2%). Ongeveer een kwart (26%) van hen ging in het jaar na hun eindexamen HAVO niet (direct) door met een vervolgopleiding. Dit aandeel is twee keer zo groot als gemiddeld in Nederland. Na het VWO-examen is deze (tijdelijke) uitstroom nog iets groter, 36% van de VWO-geslaagden ging in 2009 niet (direct) door met een vervolgopleiding. In Nederland was dit gemiddeld 16%. Ruim de helft (60%) ging na het VWO-eindexamen verder met een wetenschappelijke opleiding, 4% koos voor een HBOopleiding.

68


van VMBO B/K

van VMBO G/T

van HAVO

van VWO

Figuur 4.3 Vervolgopleiding in schooljaar 2009/’10 van geslaagden eindexamen VMBO B/K, VMBO G/T, HAVO en VWO in schooljaar 2008/’09, Amsterdam en Nederland (procenten)

Nederland Amsterdam Nederland

naar VO naar MBO naar HBO naar WO uitstroom

Amsterdam Nederland Amsterdam Nederland Amsterdam

% 0

20

40

60

80

100

bron: CBS

Toename HBO/WO geslaagden vooral door westerse allochtonen en autochtonen De toename van het aantal geslaagden op het HBO en WO is er zowel bij jongens als bij meisjes en zowel bij allochtonen als autochtonen. In absolute cijfers zijn het de grootste groepen (vrouwen en autochtonen) die het sterkst aan de groei bijdragen. Het aantal vrouwelijke studenten met een diploma op zak (HBO en WO) nam toe van 3.700 naar bijna 5.000 en het aantal autochtone afgestudeerden van 4.000 naar 5.000. Ook afgestudeerden van westerse allochtone herkomst vormen een grote groep: hun aantal nam toe van 900 naar 1.500. Aantal geslaagden MBO 2/3/4, HBO en WO neemt toe In de afgelopen schooljaren zijn er in het MBO en hoger onderwijs vooral scholieren geslaagd op het MBO 2/3/4 (5.828 in 2009/’10). Dit aantal is gegroeid, in 2005/’06 waren het er 4.780. Het aantal geslaagden op MBO 1 is het laagste (915 in 2009/’10) en is in de afgelopen jaren stabiel. Op het HBO ging het aantal geslaagden van 2.914 in 2004/’05 naar 3.723 in 2009/’10. Op het WO nam het aantal afgestudeerden toe van 3.075 in 2004/’05 naar 4.387 in 2009/’10.

69


Figuur 4.4 Geslaagden MBO 1, MBO 2/3/4, HBO en WO in Amsterdam (woongemeente), 2004/’05-2009/’10

6500 5500 MBO 1

4500

MBO 2/3/4

3500

HBO

2500

WO

2009/'10

2008/'09

2007/'08

2006/'07

2005/'06

500

2004/'05

1500

bron: CBS/O+S

4.3 Succesvolle schoolloopbaan thema

Onderwijs 'succesvolle schoolloopbaan'

hoofddoel

De jeugd volgt onderwijs zonder (onnodige) vertraging kindindicatoren

subdoelen

% afstroom in leerjaar 3 naar schooltype: 8% VMBO; 8% HAVO/VWO (2009/'10, CBS) slagingspercentages: 89% LWOO, 93% VMBO B/K; 87% VMBO G/T; 83% HAVO; 89% VWO (2009/'10, CBS) beleidsindicatoren

afspraken

studierendement: % geslaagd na 4 en 8 jaar in MBO/HBO/WO: n.b. nieuwe schooluitval: 2539 (2010, DMO) relatief verzuim: 7,7% (2008, DMO) leerplichtzaken: 615 (2008, DMO)

Slagingspercentages stabiel Het slagingspercentage geeft aan hoeveel jongeren er zonder belemmering door kunnen gaan naar het vervolgonderwijs. Goede slagingspercentages geven, naast weinig studievertraging, een succesvolle schoolloopbaan aan. Het slagingspercentage van jongeren in het Amsterdamse voortgezet onderwijs is per onderwijsniveau redelijk stabiel in de afgelopen periode (schooljaar 2005/’06-2009/’10). In het schooljaar 2009/’10 varieerde het slagingspercentage in Amsterdam tussen de 83% (HAVO) en 93% (VMBO B/K).

70


Slagingspercentages verschillen tussen herkomstgroepen De slagingspercentages fluctueren door de jaren heen voor jongens en meisjes, maar gemiddeld over de jaren is hier nauwelijks verschil naar geslacht. Leerlingen van nietwesterse herkomst hebben wel gemiddeld lagere slagingspercentages dan autochtone leerlingen. Op het VWO liggen de slagingspercentages voor de niet-westerse groepen rond de 80%, bij autochtonen en westerse allochtonen is dit gemiddeld ruim 90%. Leerlingen van niet-westerse herkomst van de tweede generatie hebben net iets hogere slagingspercentages op het VWO dan leerlingen van de eerste generatie. Bij de HAVO zien we een vergelijkbaar patroon. Op het VMBO liggen de slagingspercentages hoger en zijn er nauwelijks verschillen naar achtergrondkenmerken. Leerlingen van Turkse herkomst hebben op alle onderwijsniveaus de laagste slagingspercentages. In 2009/’10 slaagde 70% van de Turkse leerlingen die examen deden op VWO-niveau, 73% op HAVO-niveau, 76% op VMBO G/T, 86% op VMBO B/K en 83% op VMBO met LWOO. De slagingspercentages liggen daarmee tien procentpunten onder het gemiddelde. Sommige leerlingen lopen vertraging op omdat zij blijven zitten of doorstromen naar een lager niveau (bijvoorbeeld van HAVO naar VMBO). In Amsterdam is van het schooljaar 2008/’09 op 2009/’10 8% op het VMBO blijven zitten en 8% op het HAVO /VWO. Het aandeel vertraagde leerlingen is redelijk stabiel vanaf 2005/’06. Met name leerlingen met een VMBO K, VMBO G/T of HAVO basisschooladvies lopen relatief vaak vertraging op. Ongeveer 20% van hen blijft zitten of stroomt af naar een lager niveau. Leerlingen met een VMBO B advies stromen daarentegen relatief vaak op naar een hoger niveau (ongeveer 34%). Jongens zijn in de afgelopen periode op zowel het VMBO als het HAVO/VWO vaker blijven zitten of afgestroomd naar een lager niveau dan meisjes. Bij niet-westerse allochtonen is 27% van de jongens tegenover 17% van de meisjes blijven zitten of afgestroomd naar een lager niveau. Bij autochtonen is het verschil tussen jongens en meisjes iets kleiner, 19% van de jongens blijft zitten of stroomt af tegenover 13% van de meisjes. Er zijn ook enkele kleine verschillen tussen herkomstgroepen, deze variëren van 4 tot 11%. Zo zijn Antillianen op het VMBO relatief weinig vertraagd (4% versus 8% gemiddeld) en datzelfde geldt voor Turken op het HAVO/VWO (5 versus 8% gemiddeld). Surinamers zijn daarentegen juist wat vaker vertraagd op het HAVO/VWO (10% tegen 8% gemiddeld). Verzuim beter gemeld Met verzuim wordt het spijbelen van leerlingen tijdens verplichte lesuren bedoeld. In het schooljaar 2010/’11 verzuimde 7,4% van de leerlingen in Amsterdam. Verzuim komt vooral voor in het speciaal onderwijs en op het MBO. De afgelopen jaren is de verzuimregistratie beter geworden, scholen melden vaker wanneer een leerling verzuimt. De toename van het verzuim in het MBO is vooral het resultaat van betere controle en melding van verzuim. Op het MBO heeft 60% van de leerplichtige leerlingen in 2010/’11 een of meerdere keren verzuimd. Op het speciaal onderwijs voor moeilijk opvoedbare kinderen (REC 4) voor kinderen ouder dan 12 is het verzuim ook hoog. Hier verzuimt 21% van de leerlingen. Op het voortgezet onderwijs verzuimt 10% van de leerplichtige leerlingen.

71


Figuur 4.5 Verzuim naar schoolsoort, schooljaar 2007/’08-2010/’11 (procenten) 1)

70

%

60 50 40 30 20 10

VO ,b

to ta al

ov en le er pl ic ht M ig BO ,l ee M rp BO lic ,b ht ig ov en le er pl ic ht ig

ee rp lic ht ig

(1 2+ )

VO ,l

4

jr) t/m (5

4

2007/'08

R ec

12

13 R ec R ec

pr im ai

ro nd er w

ijs

0

2008/'09

2009/'10

2010/'11

e

1) Leerlingen zijn leerplichtig tot en met hun 16 jaar. De leerplicht loopt door tot 18 jaar voor leerlingen die nog geen startkwalificatie hebben.

bron: DMO

Handhaving leerplicht In de gemeente Amsterdam is de leerplichtambtenaar op de school aanwezig om jongeren die spijbelen op te pakken. De leerplichtambtenaar handhaaft de leerplichtwet en maakt afspraken met de jongere zodat hij/zij weer naar school gaat. Naast schoolgebonden werken de leerplichtambtenaren ook woongebonden. Leerlingen die niet op school staan ingeschreven worden actief benaderd en thuis bezocht. Het aantal jongeren dat spijbelt komt steeds beter in beeld. Scholen melden het verzuim beter, mede door de schoolcontroles op de verzuimaanpak en –registratie van de scholen, die leerplichtconsulenten uitvoeren. In 2010 zijn er ruim 2.500 leerlingen gestopt met school zonder dat zij een startkwalificatie (een diploma op HAVO/VWO of MBO-2 niveau) hadden. Dit aantal is gedaald, in 2006 ging het nog om ruim 3.500 leerlingen. De nieuwe uitval varieert van 618 leerlingen in stadsdeel Nieuw-West tot 115 in Centrum. In alle stadsdelen nam de nieuwe uitval af. De afname was het grootst in de stadsdelen Nieuw-West, Zuidoost, Noord en West. Hier daalde de uitval gemiddeld met 200 leerlingen. In de stadsdelen Centrum (-31), Oost (-67) en Zuid (-71) was de afname kleiner.

72


Zomeroffensief I’m In Ervaring leert dat de kans op schooluitval het grootst is rond de zomervakantie. Acties voeren in deze periode is daarom cruciaal. Het VSV zomeroffensief I’m In is voor de zomer gestart met acties gericht op de twijfelaars en stoppers op het MBO. Jongeren die dreigen uit te vallen zijn in beeld gebracht. Een I’m In team helpt voor, tijdens en na de zomervakantie MBO-leerlingen die twijfelen of stoppen of al zijn gestopt op het MBO bij het vinden van een passende opleiding. Zij worden actief benaderd om mee te doen en in contact te komen met een I-coach. De I-coach biedt via internet laagdrempelig, snel en op maat aantrekkelijke activiteiten rond loopbaan-, beroepenoriëntatie en coaching. Ook zet het offensief in op het bereiken van ouders/verzorgers, familie, vrienden en andere betrokken personen uit de omgeving van een leerling die dreigt uit te vallen. Zij kunnen een jongere helpen bij het helder krijgen van talenten en interesses.

73


74


Tabellen onderwijs Kindindicatoren taal en rekenvaardigheid Tabel 4.1 Omvang doelgroep voorschool (peuters van 30-48 mnd. met een voorschoolindicatie), 2011 2011 Centrum

231

West

947

Nieuw-West

1429

Zuid

512

Oost

846

Noord

901

Zuidoost

1294

totaal (incl. 32 stadsdeel onbekend)

6192 bron: DMO

Tabel 4.2 Gemiddelde Cito deelscore taal naar stadsdeel (school), geslacht en herkomstgroep, 2008-2011 1) Centrum

2008

2009

2010

2011

82

82

84

84

West

75

75

78

76

Nieuw-West

74

74

75

74

Zuid

81

83

83

81

Oost

77

78

79

79

Noord

74

76

77

76

Zuidoost

73

74

75

75

jongens

75

76

77

77

meisjes

78

78

80

78

Surinaams

73

74

75

75

Antilliaans

72

73

76

77

Turks

69

70

70

69

Marokkaans

71

71

73

72


74

75

78

76


80

80

83

81

autochtonen

81

82

83

82

Amsterdam

76

77

79

78 bron: DMO

1) In de gemiddelde citoscores worden de leerlingen met advies voor praktijkonderwijs en VMBO met leerwegondersteuning niet meegerekend.

75


Tabel 4.3 Gemiddelde Cito deelscore rekenen naar stadsdeel (school), geslacht en herkomstgroep, 2008-2011 1) 2008

2009

2010

2011

Centrum

49

47

47

49

West

45

45

44

45

Nieuw-West

45

44

44

43

Zuid

49

48

47

47

Oost

46

45

44

46

Noord

44

44

43

45

Zuidoost

43

42

42

41

jongens

48

47

46

47

meisjes

44

43

43

43

Surinaams

42

41

41

41

Antilliaans

42

40

44

43

Turks

45

45

43

44

Marokkaans

43

42

42

42


45

44

44

45


48

46

47

48


48 46

47 45

47 44

47 45 bron: DMO


Beleidsindicatoren taal- en rekenvaardigheid Tabel 4.4 Peuters (2,5-3 jaar) uit de doelgroep die deelnemen aan voorschoolse programma's naar stadsdeel van de voorschool, 2004-2011 en bereik doelgroep 2011 juli 2004

juli 2007

dec. 2010

juni 2011 bereik

abs.

abs.

abs.

abs.

17

32

31

34

15

West

383

624

667

642

68

Nieuw-West

410

668

781

847

59

Zuid

116

139

178

173

34

Oost

221

342

384

370

44

Centrum

doelgroep %

Noord

152

391

655

617

68

Zuidoost

318

643

712

662

51

1617

2839

3.408

3345

Amsterdam

54 bron: DMO

76


Tabel 4.5 Deelname schakel- en kopklassen naar stadsdeel (school) en type, 2007/'08 en okt. 2009 2007/'08

oktober 2009

Centrum

12

36

West

58

164

200

195

Nieuw-West Zuid

25

97

Oost

106

254

Noord

160

237

Zuidoost

179

308

zij-instromers/nieuwkomers

-

365

schakelklas / voltijd

-

630

schakelklas / deeltijd

-

328

kopklas

-

65

verlengde schooldag

-

24

927

1474

Amsterdam

Vanwege een nieuwe categorie indeling is er geen vergelijking mogelijk tussen de

bron: DMO

verschillende type schakel/kopklassen in 2009 en voorgaande jaren. Tabel 4.6 Leerlingen op zwakke basisscholen, 1 september (leerlingtellingen 1 okt. 2010) leerlingen op scholen met

leerlingen op scholen met

aangepast arrangement

aangepast zeer zwak arrangement

abs. Centrum

%

abs.

%

0

0

0

0

780

10

0

0

1108

9

0

0

Oost

352

3

0

0

Noord

581

7

0

0

Zuid

212

2

0

0

Zuidoost

807

10

0

0

West Nieuw-West

basisonderwijs speciaal basisonderwijs Amsterdam

3840

7

0

0

0

0

0

0

3840

6

0

0

bron: DMO/Spiegel PO

77


Tabel 4.7 Leerlingen op scholen die meedoen met de kwaliteitsaanpak, 2010 (procenten) Centrum

abs.

%

169

4

West

2401

30

Nieuw-West

5581

46

Zuid

1552

16

Oost

2894

28

Noord

2283

29

Zuidoost

4092

53

18658

32

314

22

18972

32

basisonderwijs speciaal basisonderwijs Amsterdam

bron: DMO

Kindindicatoren opleidingsniveau Tabel 4.8 Gemiddelde Cito-eindscore naar stadsdeel (school), geslacht en herkomstgroep, 2008-2011 1) 2008

2009

2010

2011

Centrum

541,7

540,5

541,0

542,2

West

536,5

535,9

536,6

536,8

Nieuw-West

535,8

534,9

535,6

535,0

Zuid

541,2

541,4

540,7

540,4

Oost

537,7

537,7

537,6

539,0

Noord

535,7

536,2

535,9

536,9

Zuidoost

534,2

534,2

534,1

534,4

jongens

537,5

537,2

537,3

538,1

meisjes

537,3

536,8

537,2

537,1

Surinaams

534,2

533,7

534,0

534,0

Antilliaans

533,5

532,8

535,6

535,8

Turks

533,6

533,5

533,1

533,3

Marokkaans

533,3

532,9

533,5

533,8


535,8

535,9

536,4

536,9


540,2

539,5

540,7

540,4

autochtonen

540,9

540,7

540,5

540,8

Amsterdam

537,4

537,1

537,3

537,6 bron: DMO


78


Tabel 4.9 Basisschooladviezen naar stadsdeel (school), geslacht en herkomstgroep, 2009-2011 (procenten) VMBO B/K/T, VMBO T/ PRO, VMBO met LWOO 2009 Centrum

2010

2011

HAVO, HAVO/ VWO,

HAVO 2009

2010

VWO, kopklas

2011

2009

2010

2011

7

6

5

19

17

15

74

77

80

West

21

22

20

39

33

36

40

45

44

Nieuw-West

20

21

20

42

40

41

38

39

39

Zuid

9

9

7

20

20

21

71

71

73

Oost

16

15

14

30

31

29

54

54

58

Noord

22

23

27

40

41

34

38

36

39

Zuidoost

28

29

26

41

42

40

31

29

34

jongens

18

18

17

36

33

31

47

49

52

meisjes

18

18

18

34

34

33

47

48

49

Surinaams

27

28

24

43

43

44

30

29

32

Antilliaans

28

28

36

45

38

36

28

34

29

Turks

28

23

23

41

45

46

31

32

31

Marokkaans

26

28

28

47

42

42

26

30

30

overige n-w allochtonen

21

21

20

38

36

35

40

43

46


7

11

9

28

22

21

65

67

70

autochtonen

8

8

8

23

23

20

70

69

72

Amsterdam

18

18

18

34

33

32

47

49

50

bron: DMO Tabel 4.10 Geslaagden VMBO B/K (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2004/'05-2009/'10 2004/'05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

964

1058

984

998

889

837

meisjes

836

1018

1069

1038

924

855

Surinaams

383

448

433

372

367

365

Antilliaans Turks

55

57

58

44

53

42

222

225

252

299

248

219

Marokkaans

543

514

481

519

440

434


198

248

260

250

208

239

78

97

120

95

79

59


321

487

445

449

409

325

Amsterdam

1800

2076

2053

2036

1813

1692

bron: CBS/statline, tabel geslaagdenkenmerken naar woongemeente

79


Tabel 5.11 Geslaagden VMBO G/T (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2004/'05-2009/'10 2004/'05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

433

587

551

591

547

569

meisjes

456

589

628

610

591

574

Surinaams

198

224

208

187

186

187

Antilliaans

18

29

15

24

17

25

Turks

102

130

107

132

127

123

Marokkaans

189

220

236

252

257

210

90

143

145

156

164

155

overige niet-westerse allochtonen westerse allochtonen

64

74

99

76

91

93

autochtonen

228

356

369

372

289

346

Amsterdam

889

1176

1179

1201

1138

1143

bron: CBS/statline, tabel geslaagdenkenmerken naar woongemeente Tabel 4.12 Geslaagden HAVO (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2004/'05-2009/'10 2004/'05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

405

476

499

505

495

485

meisjes

444

527

578

537

505

508

Surinaams

106

137

144

131

129

98

Antilliaans

16

23

16

16

13

14

Turks Marokkaans overige niet-westerse allochtonen westerse allochtonen autochtonen Amsterdam

55

64

86

84

71

75

123

131

159

164

134

144

91

137

122

112

137

136

82

97

110

85

101

86

376

414

440

450

414

439

849

1003

1077

1042

1000

993

bron: CBS/statline, tabel geslaagdenkenmerken naar woongemeente Tabel 4.13 Geslaagden VWO (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2004/'05-2009/'10 2004/'05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

385

412

454

436

465

453

meisjes

462

551

528

625

606

596

Surinaams

61

67

69

73

69

71

Antilliaans

12

18

9

8

10

6 35

Turks

31

31

35

40

44

Marokkaans

39

57

68

50

70

64


88

102

92

109

112

115


117

137

147

148

139

140

autochtonen

499

551

562

633

626

618

847

963

982

1061

1071

1049

Amsterdam


80


Tabel 4.14 Geslaagden MBO 1 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2005/'06-2009/'10 2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

mannen

507

576

524

466

547

vrouwen

321

348

402

382

368

Surinaams

162

187

193

168

186

Antilliaans

30

39

29

33

34

Turks

98

120

87

114

110

Marokkaans

217

222

213

188

183


131

147

181

145

156

46

43

47

37

44

autochtonen

141

165

175

161

198

Amsterdam

828

924

926

848

915


bron: CBS/statline, tabel geslaagdenkenmerken naar woongemeente Tabel 4.15 Geslaagden MBO 2/3/4 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2005/'06-2009/'10 2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

mannen

1936

1951

2288

2457

2580

vrouwen

2844

2665

2936

3004

3248

Surinaams

995

958

1075

1246

1187

Antilliaans

149

136

158

158

174

Turks

483

487

516

562

588

Marokkaans

989

890

1132

1079

1158


515

515

635

671

698


317

298

346

347

368

autochtonen

1329

1331

1360

1395

1650

Amsterdam

4780

4616

5224

5461

5828

bron: CBS/statline, tabel geslaagdenkenmerken naar woongemeente Tabel 4.16 Geslaagden HBO bachelor (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2004/'05-2009/'10 2004/’05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

mannen

1098

1151

1227

1313

1402

1428

vrouwen

1816

1828

2001

2004

2227

2295

Surinaams

254

249

231

245

250

241

Antilliaans

43

49

53

44

58

66

Turks

70

94

96

90

91

89

Marokkaans

179

178

182

182

214

257


233

230

235

266

280

308


444

468

458

490

526

554

autochtonen

1691

1711

1973

2000

2210

2204

Amsterdam

2914

2979

3228

3317

3629

3723


81


Tabel 4.17 Geslaagden WO master en doctoraal (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2004/'05-2009/'10 2004/’05

2005/'06

2006/’07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

mannen

1219

1415

1635

1475

1626

1726

vrouwen

1856

2025

2341

2168

2432

2661

Surinaams

82

93

107

101

102

117

Antilliaans

27

36

56

32

44

47

Turks

37

44

44

53

53

53

Marokkaans

49

45

65

47

55

83


145

198

260

253

268

332


472

564

681

705

822

933

autochtonen

2263

2460

2763

2452

2714

2816

Amsterdam

3075

3440

3976

3643

4058

4387


Beleidsindicatoren opleidingsniveau Tabel 4.18 Deelname praktijkonderwijs in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

6

5

4

5

meisjes

5

3

3

3

Surinaams

9

5

8

6

Antilliaans

10

15

7

8

6

6

6

4

Turks Marokkaans

8

7

4

6


6

4

3

5


2

1

1

2

autochtonen

2

2

2

1

Amsterdam

5

4

4

4

bron: CBS/statline, tabel Voortgezet Onderwijs; deelname van de leerlingen naar herkomstgroepering

82


Tabel 4.19 Deelname VMBO met LWOO in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

19

18

17

21

meisjes

19

18

17

21

Surinaams

25

22

20

26

Antilliaans

19

10

23

28

Turks

26

20

18

32

Marokkaans

29

25

26

30


19

22

19

24


9

11

8

11

autochtonen

12

11

12

12

Amsterdam

19

18

17

21

bron: CBS/statline, tabel Voortgezet Onderwijs; deelname van de leerlingen naar herkomstgroepering Tabel 4.20 Deelname VMBO B/K in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

18

19

18

13

meisjes

15

17

16

12

Surinaams

24

28

26

20

Antilliaans

30

29

28

22

Turks

25

27

30

16

Marokkaans

18

25

24

16


16

18

16

13

9

7

6

8


11

9

9

7

Amsterdam

17

18

17

13

bron: CBS/statline, tabel Voortgezet Onderwijs; deelname van de leerlingen naar herkomstgroepering Tabel 4.21 Deelname VMBO G/T in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

19

19

18

19

meisjes

19

20

18

17

Surinaams

21

22

20

22

Antilliaans

19

17

14

18

Turks

19

25

22

16

Marokkaans

23

20

21

22


22

18

20

20


16

19

18

15

autochtonen

15

16

15

16

Amsterdam

19

19

18

18


83


Tabel 4.22 Deelname HAVO in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

13

15

16

18

meisjes

13

13

15

17

Surinaams

10

10

12

14

Antilliaans

8

9

12

13

Turks

10

11

14

18

Marokkaans

12

13

14

15


13

15

18

17


18

14

19

21

autochtonen

15

17

16

20

Amsterdam

13

14

15

17

bron: CBS/statline, tabel Voortgezet Onderwijs; deelname van de leerlingen naar herkomstgroepering Tabel 4.23 Deelname VWO in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

20

20

22

22

meisjes

22

22

23

26

Surinaams

9

10

11

11

Antilliaans

10

16

13

9

9

9

9

14

Turks Marokkaans

9

9

10

11


19

19

20

19


36

37

37

40

autochtonen

35

34

36

39

Amsterdam

21

21

23

24

bron: CBS/statline, tabel Voortgezet Onderwijs; deelname van de leerlingen naar herkomstgroepering Tabel 4.24 Deelname algemeen leerjaar in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht en herkomstgroep, schooljaar2007/'08-20010/'11 (procenten op totaal leerlingen leerjaar 3) 2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/'11

jongens

5

4

4

2

meisjes

7

7

7

3

Surinaams

2

4

3

1

Antilliaans

4

4

3

2

Turks

3

1

1

0

Marokkaans

2

1

0

1


5

4

4

3


10

11

11

3

autochtonen

10

10

11

4

Amsterdam

6

6

6

2


84


Tabel 4.25 Deelname MBO (woongemeente, 15-24 jaar) naar leeftijd, geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2005/'06-2009/'10 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/’11

15 jaar

30

20

21

17

14

18

16 jaar

1194

1255

1211

1246

1156

1047

17 jaar

2865

2931

3096

2974

2989

2660

18 jaar

3148

3182

3222

3282

3277

3184

19 jaar

2868

2863

2833

2750

2873

2760

20 jaar

2147

2218

2182

2031

2133

2179

21 jaar

1483

1537

1568

1434

1465

1501

22 jaar

925

1023

1031

1014

950

988

23 jaar

637

631

753

640

659

665

24 jaar

386

428

471

489

480

474

mannen

7833

8020

8090

7827

7950

7689

vrouwen

7850

8068

8298

8050

8046

7787

Surinamers

3546

3532

3566

3334

3278

3142

Antillianen

501

522

545

497

492

462

Turken

1827

1869

1908

1935

2000

1922

Marokkanen

3853

3922

4003

3826

3886

3644


1730

1771

1843

1854

1896

1927


843

848

868

820

807

801

autochtonen

3357

3598

3640

3594

3619

3561

Amsterdam

15683

16088

16388

15877

15996

15476

bron: CBS/statline, Leerlingen voortgezet, beroeps- en hoger onderwijs naar woongemeente

85


Tabel 4.26 Deelname HBO (woongemeente, 15-24 jaar) naar leeftijd, geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2005/'06-2009/’10 2005/'06 15 jaar

-

16 jaar

-

2006/'07 -

2007/'08 -

-

2008/'09 -

2

2009/'10 -

2010/’11 -

4 -

4

17 jaar

233

260

269

250

268

251

18 jaar

759

808

811

795

805

833

19 jaar

1298

1447

1480

1516

1652

1558

20 jaar

1884

2100

2123

2353

2343

2427

21 jaar

2193

2454

2452

2680

2914

2774

22 jaar

2128

2320

2488

2637

2775

2961

23 jaar

1836

2003

2108

2340

2518

2515

24 jaar

1548

1591

1727

1836

2022

2161

mannen

5062

5517

5673

6167

6668

6779

vrouwen

6817

7466

7787

8244

8629

8705

Surinamers

1178

1266

1350

1384

1476

1462

Antillianen

246

278

289

324

342

321

Turken

535

587

648

734

814

844

Marokkanen

1137

1262

1301

1413

1432

1467


1171

1242

1299

1371

1507

1523


1481

1497

1470

1712

1773

1723

autochtonen

6131

6851

7103

7369

7792

7968

Amsterdam

11879

12983

13460

14411

15297

15484

bron: CBS/statline, Leerlingen voortgezet, beroeps- en hoger onderwijs naar woongemeente

86


Tabel 4.27 Deelname WO (woongemeente, 15-24 jaar) naar leeftijd, geslacht en herkomstgroep, schooljaar 2005/'06-2009/’10 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

2010/’10

15 jaar

-

-

-

-

-

-

16 jaar

-

-

-

-

-

-

17 jaar

18

18

24

28

24

27

18 jaar

524

641

624

663

822

807

19 jaar

1467

1558

1573

1734

1921

2133

20 jaar

2095

2356

2290

2508

2708

2935

21 jaar

2254

2568

2798

2845

2982

3268

22 jaar

2293

2608

2872

3139

3272

3263

23 jaar

2435

2520

2769

3061

3405

3409

24 jaar

2336

2481

2483

2873

3083

3372

mannen

5383

5958

6149

6611

7126

7494

vrouwen

8039

8792

9284

10240

11091

11720

Surinaams

524

560

538

592

631

638

Antilliaans

158

186

209

205

211

225

Turks

224

240

241

297

321

338

Marokkaans

355

381

395

399

420

456


889

968

971

1164

1259

1305


1931

2060

2202

2452

2651

2528

autochtoon

9341

10355

10877

11724

12674

13639

13422

14750

15433

16851

18217

19214

Amsterdam

bron: CBS/statline, Leerlingen voortgezet, beroeps- en hoger onderwijs naar woongemeente Tabel 4.28 Deelname speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs (schoolgemeente), schooljaar 2008/'09-2010/'11 2008/'09

2009/'10

speciaal

speciaal

basisonderwijs

onderwijs

8

103

8

5-11 jaar

1228

1603

12-17 jaar

306

1598

18-22 jaar

0

0-4 jaar

jongens meisjes Amsterdam

speciaal

2010/'11

speciaal

speciaal

speciaal

basisonderwijs onderwijs

basisonderwijs

onderwijs

90

7

103

1180

1580

1140

1456

304

1565

285

1564

258

0

272

0

228

1069

2561

1052

2519

1011

2414

473

1001

440

988

421

937

1542

3562

1492

3507

1432

3351

bron: CBS/statline, tabel (speciaal) basisonderwijs en speciaal onderwijs naar schoolgemeente

87


Kindindicatoren succesvolle schoolloopbaan Tabel 4.29 Vertraagde leerlingen in leerjaar 3 (woongemeente) naar geslacht, herkomstgroep en generatie, schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

naar 2006/'07

naar 2007/'08

naar 2008/'09

naar 2009/'10

HAVO/

HAVO/

HAVO

HAVO/

VMBO

VWO

VMBO

VWO

VMBO

/VWO

VMBO

VWO

jongens

8

9

8

9

8

7

8

9

meisjes

7

6

7

6

7

7

7

8

Surinamers

8

9

8

9

8

8

6

10

Antillianen

4

7

4

7

11

9

4

9

Turken

8

10

8

10

8

6

9

5

Marokkanen

8

9

8

9

7

9

9

9

ov. n-w. allochtonen

5

8

5

8

7

8

8

9


7

8

7

8

6

6

8

9

autochtonen

8

7

8

7

7

7

7

8

1e gen. nw. alloch.

7

7

7

10

8

5

6

7

2e gen. nw. alloch.

7

9

7

9

8

9

8

9

Amsterdam

8

7

7

9

7

7

8

8

bron: CBS/statline, tabel voortgezet onderwijs; vertraging opgesplitst naar op- en afstroom Tabel 4.30 Slagingspercentages eindexamenkandidaten VMBO met LWOO (woongemeente), schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

86

85

92

87

89

meisjes

90

88

94

95

89

Surinamers

89

91

91

93

91

Antillianen

80

100

95

91

100

Turken

85

76

90

83

83

Marokkanen

90

81

93

91

85


86

93

95

92

90


93

93

96

93

82

autochtonen

89

90

96

94

93

1e gen. nw. alloch.

88

84

90

88

90

2e gen. nw. alloch.

88

86

93

91

87

Amsterdam

88

87

93

91

89

bron: CBS/statline, voortgezet onderwijs, slagingspercentages naar geslacht, herkomst en regio

88


Tabel 4.31 Slagingspercentages eindexamenkandidaten VMBO B/K (woongemeente), schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

94

92

94

94

93

meisjes

95

94

96

94

93

Surinamers

93

93

97

95

94

Antillianen

95

97

96

100

91

Turken

90

85

91

91

86

Marokkanen

93

93

95

91

94


99

93

98

97

93


95

96

94

94

97

autochtonen

97

97

96

96

96

1e gen. nw. alloch.

94

90

97

91

93

2e gen. nw. alloch.

93

92

95

94

92

Amsterdam

95

93

95

94

93

bron: CBS/statline, voortgezet onderwijs, slagingspercentages naar geslacht, herkomst en regio Tabel 4.32 Slagingspercentages eindexamenkandidaten VMBO G/T (woongemeente), schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

89

88

90

90

89

meisjes

91

88

91

90

85

Surinamers

89

91

87

87

85

Antillianen

91

88

92

80

89

Turken

88

71

85

85

76

Marokkanen

83

88

91

87

84


92

86

91

93

87


91

91

94

91

91

autochtonen

94

93

94

95

93

1e gen. nw. alloch.

86

82

91

91

77

2e gen. nw. alloch.

88

86

88

87

84

Amsterdam

90

88

91

90

87


89


Tabel 4.33 Slagingspercentages eindexamenkandidaten HAVO (woongemeente), schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

84

87

88

87

85

meisjes

85

87

88

84

81

Surinamers

82

85

82

82

78

Antillianen

96

84

89

87

74

Turken

70

82

83

76

73

Marokkanen

80

82

83

81

78


83

85

91

85

79


85

89

89

89

85

autochtonen

89

91

93

89

89

1e gen. nw. alloch.

82

83

86

82

74

2e gen. nw. alloch.

80

84

85

81

78

Amsterdam

84

87

88

85

83

bron: CBS/statline, voortgezet onderwijs, slagingspercentages naar geslacht, herkomst en regio Tabel 4.34 Slagingspercentages eindexamenkandidaten VWO (woongemeente), schooljaar 2005/’06-2009/’10 (procenten) 2005/'06

2006/'07

2007/'08

2008/'09

2009/'10

jongens

90

88

91

91

87

meisjes

90

88

93

90

90

Surinamers

82

74

83

80

84

Antillianen

90

75

89

83

67

Turken

76

80

85

80

70

Marokkanen

83

84

79

82

78


93

77

91

85

88


90

89

90

91

86

autochtonen

93

93

95

94

93

1e gen. nw. alloch.

83

74

81

75

87

2e gen. nw. alloch.

86

79

87

84

81

Amsterdam

90

88

92

90

89


90


Tabel 4.35 Nieuwe schooluitval, 2006-2010 2006

2008

2009

Centrum

146

166

115

2010 115

West

539

471

335

352

Nieuw-West

856

748

545

618

Zuid

342

262

210

271

Oost

429

387

269

362

Noord

563

488

377

383

Zuidoost

658

524

382

438

3.533

3.046

2.233

Amsterdam

2.539 bron: DMO

Beleidsindicatoren succesvolle schoolloopbaan Tabel 4.36 Verzuim naar schoolsoort, 2007/’08-2010/’11 (procenten) 2007-2008

2008-2009

2009-2010

2010-2011

primair onderwijs

2,5

2,9

2,0

Rec 1-3

1,8

2,3

2,8

2,0 3,2

Rec 4 (5 t/m 12 jaar)

6,4

6,2

3,3

3,8

Rec 4 (12+)

30,5

22,5

22,3

20,9

Voortgezet onderwijs, leerplichtig

10,0

10,6

10,4

10,0

4,8

4,2

4,5

4,5

Voortgezet onderwijs, bovenleerplichtig Mbo, leerplichtig

18,9

34,8

52,4

61,0

Mbo, bovenleerplichtig

6,2

8,6

19,0

26,3

totaal

5,5

6,4

7,0

7,4 bron: DMO

91


92


5 Werk en inkomen

In dit hoofdstuk wordt gekeken naar zowel de voorbereiding op de arbeidsmarkt als de arbeidsparticipatie van jongeren. Daarnaast wordt gekeken naar de inkomenssituatie van de ouders en hoe jongeren zelf met geld omgaan. Een goede voorbereiding op de arbeidsmarkt begint met onderwijs. Zonder afgeronde opleiding is het, zeker wanneer het economisch minder gaat, moeilijk om aan werk te komen. Hoe hoger het opleidingsniveau hoe groter de kans op een vaste baan en hoe kleiner de kans op werkloosheid. De inkomenssituatie thuis mag geen belemmering vormen in de ontwikkeling van kinderen. Een deel van de jongeren groeit op in een gezin met weinig inkomen. De ouders hebben dan een laag betaalde baan, zijn werkloos of kunnen niet meer werken. Om te voorkomen dat kinderen door gebrek aan geld minder kansen krijgen zich te ontwikkelen, zijn er vanuit de gemeente verschillende inkomensvoorzieningen beschikbaar zoals de stadspas en de scholierenvergoeding. Omgaan met geld moet je leren, bijvoorbeeld via zakgeld of een bijbaantje. De laatste jaren komt vaker naar voren dat ook jongeren problematisch schulden hebben. Zij beginnen hun volwassen leven al met een schuld. In dit hoofdstuk worden de volgende doelstellingen behandeld:  De jeugd wordt voorbereid op de arbeidsmarkt;  De jeugd is actief op de arbeidsmarkt;  De jeugd leeft niet in armoede.

93


5.1 Voorbereiding op de arbeidsmarkt thema

Werk en inkomen

hoofddoel

'startkwalificatie' De jeugd wordt voorbereid op de arbeidsmarkt kindindicatoren

subdoelen

startkwalificatie VO en MBO: 65% (2010, DMO) voortijdig schoolverlaters: 15% (2010, DMO) voldoende stageplekken en leerwerktrajecten: n.b. schoolgaande jongeren met een bijbaantje: 59% (2011, REB/O+S) beleidsindicatoren

afspraken

uitstroom jongerenloket naar school: n.b. (DWI) voortijdig schoolverlaters aan het werk: 30% (2010, DMO) Leerlingen MBO geplaatst op stage of leerwerkbaan: 5327 (jan-apr 2011, COLO)

Tweederde deel heeft startkwalificatie Tweederde (65%) van de jongeren tussen 18 en 22 jaar heeft een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt: zij beschikken over een diploma op HAVO, VWO of MBO-2 niveau. Sinds 2008 is dit iets toegenomen, toen lag het op 59%. Vrouwen (70%) beschikken vaker over een startkwalificatie dan mannen (59%). Jongeren van autochtone herkomst beschikken vaak over een startkwalificatie (80%). De groep autochtone jongere in de leeftijdscategorie 18-22 jaar bestaat deels uit jongeren die in Amsterdam naar de middelbare school gingen, maar ook uit nieuwe instroom van buiten de stad. Zij komen voor studie naar de stad toe en hebben dus een startkwalificatie. Jongeren van allochtone herkomst in de leeftijd van 18-22 jaar hebben in het algemeen wel in Amsterdam op school gezeten. Van de niet-westerse jongeren tussen de 18 en 22 jaar heeft ongeveer 50% een startkwalificatie. Jongeren die in de stadsdelen Zuidoost, Nieuw-West en Noord wonen, hebben minder vaak een startkwalificatie en zijn vaker voortijdig schoolverlater dan jongeren die in de stadsdelen binnen de ring wonen. Naarmate jongeren ouder worden, neemt het aandeel met een startkwalificatie toe. Op 23 jarige leeftijd heeft 74% een startkwalificatie.

94


Figuur 5.1 18-22 jarigen met een startkwalificatie en voortijdig schoolverlaters naar stadsdeel, 31 juli 2010 (procenten) 90

%

80 70 60 50

startkwalificatie VSV

40 30 20 10 0

Zuidoost Noord

NieuwWest

West

Oost

Centrum

Zuid Amsterdam

Vijftien procent van de jongeren tussen de 18 en 22 jaar heeft geen startkwalificatie en gaat ook niet meer naar school om er alsnog een te halen, zij zijn voortijdig schoolverlater. Met name allochtone jongeren zijn vaak voortijdig schoolverlater, bij hen ligt het aandeel rond de 20%. Bij autochtone jongeren gaat het om 9%. Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen. Van alle vrouwen tussen de 18-22 jaar is 12% voortijdig schoolverlater, bij de mannen is dit 19%. Bij de mannen (18-22 jaar) van Surinaamse, Antilliaanse, Turkse en Marokkaanse herkomst ligt het aandeel voortijdig schoolverlaters op een kwart. Bij de vrouwen ligt het tussen de 12% en 16%. Figuur 5.2 Voortijdig schoolverlaters (18-22 jaar) naar herkomstgroep en geslacht, 2009/’10 30

%

25 20

mannen

15

vrouwen

10 5 0

Surinaams

Antilliaans

Turks

Marokkaans autochtonen

totaal

bron: DMO

95


In 2010 was 30% van de voortijdig schoolverlaters aan het werk. Mannen (32%) hebben iets vaker werk dan vrouwen (27%) zonder startkwalificatie. Het aandeel voortijdig schoolverlaters met werk is afgenomen in de afgelopen jaren. In 2008, toen er veel vraag was naar arbeidskrachten, was 58% nog aan het werk. In het MBO is de beroepspraktijkvorming (BPV) een vast en essentieel onderdeel van het lesprogramma. In de beroepsopleidende leerweg (BOL) wordt voor de BPV de term ‘stage’ gebruikt en in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) spreekt men van ‘leerwerkbaan’. Het is voor leerlingen niet altijd even gemakkelijk een stageplek of leerwerkbaan te vinden. Het Colo, waarin de zeventien Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB’s) zijn verenigd, houdt periodiek bij hoe de vraag naar en het aanbod van stages op elkaar aansluiten. In de laatste gepubliceerde meting, van juni 2011, concluderen zij dat vraag en aanbod in de regio Groot-Amsterdam over het algemeen met elkaar in evenwicht zijn.49 De concept-versie van de meting van oktober 2011 bevestigt dit beeld.50 Het beeld verschilt echter per sector. In de ene sector wordt op alle niveaus van het MBO eenvoudig een stage- of leerwerkplaats gevonden, in de andere is hier meer tijd en energie vanuit leerling, school en/of KBB voor nodig. Dit heeft onder meer te maken met de arbeidsmarkt in de betreffende sector. Beroepspraktijkvorming in Amsterdam Het Amsterdamse beroepsonderwijs, de KBB’s en de gemeente Amsterdam werken nauw samen om ervoor te zorgen dat elke leerling die een stageplaats of leerbaan nodig heeft, er een krijgt. Zij hebben aangegeven dat er op de stage- en leerbanenmarkt zich in kwantitatief opzicht over het algemeen geen grote knelpunten voordoen. Bovendien voorzien de huidige werkafspraken in een sluitende infrastructuur: (dreigende) fricties kunnen, en worden, snel opgepakt. Aandachtspunt is de meer kwalitatieve kant van de beroepspraktijkvorming, in het bijzonder houdings- en gedragsaspecten van de leerlingen. Het schort bij Amsterdamse jongeren soms aan deze ‘werknemersvaardigheden’. Deels worden deze tijdens de BPV opgedaan maar de basisvaardigheden moeten al vóór aanvang van de stage of leerbaan in orde zijn. De leerbedrijven worden anders bovenmatig belast met de leerling normale zaken bij te brengen als op tijd komen, beleefd zijn en motivatie tonen. Beroepsonderwijs, KBB’s en gemeente, die samenwerken in het Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs Amsterdam (PAO) hebben deze voorbereidende fase tot speerpunt benoemd. Thema’s als loopbaanoriëntatie en –begeleiding, BPV-protocollen (d.i. werkafspraken tussen leerling, school, leerbedrijf en KBB’s) en contact tussen de school en de ouder(s)/verzorger(s) van de leerling zijn hierin van groot belang. Veelal zijn er al plannen en ambities geformuleerd op deze onderwerpen maar is er meer aandacht nodig als het gaat om de urgentiebeleving en de sturing op het nakomen van deze afspraken. De partners in PAO geven hier nog dit kalenderjaar de aanzet toe, in samenwerking met belangrijke partijen als het OSVO, de vereniging van vertegenwoordigers van alle schoolbesturen in het Amsterdamse voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.

49

bron: COLO. Basiscijfers Jeugd van de jeugdwerkloosheid, stageplaatsen- en leerbanenmarkt regio Groot-

Amsterdam, juni 2011. 50 bron: COLO. Basiscijfers Jeugd van de jeugdwerkloosheid, stageplaatsen- en leerbanenmarkt regio GrootAmsterdam, oktober 2011 (concept 11 oktober 2011).

96


In het eerste vier maanden van 2011 zijn er 5.327 jongeren in het MBO geplaatst op een stageplaats of leerwerkbaan. Dit zijn er ruim 800 meer dan in dezelfde periode in 2010. Het gaat vooral om leerlingen die een beroepsopleidende leerweg (BOL) volgen. Zij volgen over het algemeen vier dagen per week onderwijs en één dag per week werken zij op hun stageplek. Ruim 1.000 jongeren werden in de eerste vier maanden van 2011 geplaatst op een leerwerkbaan voor een opleiding in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Zij gaan vier dagen per week aan het werk en één dag naar school. Figuur 5.3 Geplaatsten op stage- en leerwerkbanen naar type opleiding en wel of geen startkwalificatie, 2010-2011 jan-apr 2010

mei-aug 2010 sep-dec 2010 jan-apr 2011

BBL

606

442

488

1037

BOL

3824

1239

3602

4290

met startkwalificatie

684

374

685

1004

zonder startkwalificatie

3743

1307

3405

4323

totaal

4508

1681

4090

5327 bron: COLO

Steeds meer jongeren hebben een bijbaantje Een bijbaantje zorgt ervoor dat jongeren ervaring opdoen in werken. In 2011 had 59% van de Amsterdamse jongeren (15-24 jaar) die een opleiding volgen of studeren een baantje naast de opleiding. De afgelopen jaren is het aantal jongeren met een bijbaantje toegenomen. Bijbaantjes worden hier gezien als ‘jongeren die naast hun opleiding of studie een baan(tje) hebben’. Het betreft meestal baantjes voor 1 tot 24 uur per week. Enkele jongeren werken meer uren per week. Hoe ouder jongeren zijn, des te vaker ze een bijbaantje hebben. Studenten hebben dan ook vaker een bijbaan dan middelbare scholieren. Meisjes hebben vaker een bijbaan dan jongens, niet-westerse allochtone jongeren werken minder vaak dan autochtone en westerse allochtone jongeren. Jongeren van Turkse, Surinaamse en Antilliaanse herkomst hebben het minst vaak een bijbaan.51

51

O+S 2011, Bijbanen Amsterdamse Jongeren (nog in concept)

97


Figuur 5.4 15-24 jarige opleidingvolgende jongeren met een bijbaan naar achtergrondkenmerken, 2007, 2009 en 2011 (procenten)

jongens

56 54 51

meisjes

50

niet westerse allochtonen

43

61 58

52 49

autochtonen en westerse allochtonen

64 65

58

15-19

38

2011 2009 2007

50 48 68 69 66

20-24 40 42

VO MBO

55

63 70 71

HBO/WO totaal

51

0

20

40

59 56

60

% 80

100 bron: REB/O+S

5.2 Actief op de arbeidsmarkt thema

Werk en inkomen

hoofddoel

'werk' De jeugd is actief op de arbeidsmarkt kindindicatoren bruto arbeidsparticipatie 15-26 jaar: 56%; 49% lager opgeleid; 56% middelbaar opgeleid; 74%

subdoelen

hoger opgeleid (2009, REB/O+S) jongeren met een uitkering, naar soort: 2,0% Wajong; 2,6% werkloosheid (WIJ, WWb, stagevergoeding) (2011, DWI) jeugdwerkloosheid 15-26 jaar: 14%; 26% lager opgeleid; 7% middelbaar opgeleid; 10% hoger opgeleid (2009, REB/O+S) beleidsindicatoren

afspraken

ervaren discriminatie op de arbeidsmarkt: 10% (2010, ABM) uitstroom jongerenloket naar werk: n.b. (DWI) nww-ers (15-26 jaar): 3076, 2,3%; geen startkwalificatie: 2008; middelbaar opgeleid: 815; hoog opgeleid: 253 (2011, UWV/Werkbedrijf/O+S)

Jongeren die 12 uur of meer per week werken of willen werken worden tot de beroepsbevolking gerekend. In 2009 behoort 56% van de 15-26 jarigen tot de beroepsbevolking. Zij hebben dus een baan of zijn actief op zoek naar een baan. Het 98


aandeel mensen dat de beroepsbevolking vormt in de totale populatie wordt de bruto arbeidsparticipatie genoemd. De arbeidsparticipatie onder jongeren is relatief laag omdat jongeren vaak nog een opleiding volgen en daarnaast niet meer dan 12 uur werken. Met de leeftijd neemt de arbeidsparticipatie toe en jongens hebben een iets hogere participatie. Om de tijdsbesteding van jongeren beter in beeld te krijgen doet O+S, op basis van cijfers over 2009 en 2010, onderzoek naar jeugdwerkloosheid. Hierin worden de volgende zes groepen onderscheiden:  Jongeren die een opleiding volgen en eventueel minder dan 12 uur werken (34%);  Jongeren die een opleiding volgen en zoeken naar een baan voor minimaal 12 uur (4%);  Jongeren die een opleiding volgen en 12 uur of meer werken (19%);  Jongeren die werken (en geen opleiding volgen) (29%);  Jongeren die geen opleiding volgen en niet werken maar wel op zoek zijn naar een baan (4%) en;  Jongeren die geen opleiding volgen en niet werken en ook niet zoeken naar een baan (10%). Uit de figuur valt op te maken dat een groot deel van de Amsterdamse jongeren (86%) aan het werk is of op school zit52. Vier procent volgt geen onderwijs en heeft geen werk, maar is wel actief op zoek naar werk. Tien procent volgt geen opleiding, heeft geen werk en is niet actief op zoek naar werk. Het gaat hier bijvoorbeeld om jongeren met een Wajong-uitkering, jonge moeders en jongeren die na de middelbare school er een jaar tussenuit gaan. Figuur 5.5 Amsterdamse jongeren naar voornaamste activiteit, 15-26 jaar, 2009 (procenten) geen opleiding en geen werk 10% geen opleiding en geen werk, werkloos 4%

niet-beroepsbevolking (44%) opleiding 34%

werk 29%

beroepsbevolking (56%) opleiding en werk 19%

opleiding en werkloos 4%

Bron: O+S

52

O+S 2011, Monitor Jeugdwerkloosheid (nog in ontwikkeling)

99


Jongerenloket Voor jongeren tussen de 16 en 27 jaar die geen baan hebben en niet meer naar school gaan is het jongerenloket opgericht. Jongeren kunnen zich melden bij het jongerenloket. Zij krijgen een klantmanager toegewezen. Met de klantmanager wordt gekeken wat het beste bij de jongere past:  weer naar school;  aan het werk;  combinatie van school en werk;  een traject via DWI. DWI heeft leerwerktrajecten waarbij de jongere werkervaring opdoet om uiteindelijk een betaalde baan te kunnen krijgen. Jongeren hebben tijdens het leerwerktraject soms recht op een inkomensvoorziening. Ook wordt gekeken of er nog andere hulp nodig is, zoals schuldhulpverlening, het vinden van woonruimte en hulp bij bijv. psychische problemen. De jongere wordt dan naar de juist instanties doorverwezen. Laag opgeleiden en niet-westerse allochtonen relatief vaak werkloos Werkloosheid kan op twee manieren bekeken worden: de werkloze beroepsbevolking en de niet werkende werkzoekenden (geregistreerde werkloosheid). Beide maten hebben voor en nadelen. Welke methode gekozen wordt hangt af van het doel. Omdat jongeren vaak geen recht hebben op een uitkering schrijven zij zich niet in als niet werkende werkzoekende bij het UWV. De geregistreerde werkloosheid is daardoor een onderschatting van de werkelijkheid maar biedt wel inzicht in recente trends terwijl de werkloze beroepsbevolking voor Amsterdam een betrouwbaarder beeld geeft maar deze cijfers zijn veel minder frequent beschikbaar. Hieronder wordt ingegaan op beide maten, wanneer we spreken over de jeugdwerkloosheid dan betreft dit de werkloze beroepsbevolking. Jongeren die minimaal 12 uur per week willen werken, actief zoeken en direct beschikbaar zijn voor een baan worden tot de werkloze beroepsbevolking gerekend. Om het aandeel jeugdwerklozen te berekenen wordt het aantal werkloze jongeren afgezet tegen de jonge beroepsbevolking, de werkzame jongeren en de jongeren die een baan zoeken. Van alle Amsterdamse jongeren was in 2009 8% werkloos, echter jeugdwerkloosheid wordt altijd berekend ten opzichte van de beroepsbevolking, dan blijkt dat 14% van de jongeren werkloos was. Vooral jongeren van niet-westerse allochtone herkomst (27%) en jongeren met een laag opleidingsniveau (26%) zijn relatief vaak werkloos. Jongens zijn ten opzichte van 2007 in 2009 vaker werkloos terwijl meisjes minder vaak werkloos zijn. Ook onder de hoog opgeleide jongeren steeg de werkloosheid.

100


Figuur 5.6 Werkloosheid Amsterdamse jongeren naar achtergrondkenmerken, 15-26 jaar, 2007 en 2009 (procenten)

%

40 35 30

27

25

22 21

20

16 12

15

2526

20

15 13

1414

10

7

9

10

10 6

5

10

7

4

2007

aa l to t

id el e

ei d ho g

er

op g

id el ba

ar

op ge l

ge le op er la g

m id d

-2 2 15

w 23 ni es et -2 te -w 6 rs e st e er al lo se ch al to lo ne ch n to en ne n au to ch to on

jo

ng e

ns m ei sj es

0

2009 Bron: O+S

Op 1 januari 2011 stonden 3.076 jongeren (15-26 jaar) ingeschreven bij het UWV als nietwerkende werkzoekende, dit komt neer op 2% van alle Amsterdamse jongeren. Van de niet-werkende werkzoekende jongeren heeft een derde deel een startkwalificatie. Er staan iets meer jongens dan meisjes ingeschreven en de jongeren hebben relatief vaak een laag opleidingsniveau. Zeventig procent van de ingeschreven jongeren is van nietwesterse allochtone herkomst. Discriminatie op de arbeidsmarkt Eén van de obstakels die er kan zijn in het vinden van werk is discriminatie. In de Amsterdamse Burgermonitor wordt gevraagd of mensen ervaring hebben met discriminatie op de werkvloer of bij het zoeken naar werk. Zeven procent van de Amsterdamse jongeren geeft aan discriminatie te hebben ervaren bij het zoeken naar werk, bij sollicitaties of op de werkvloer. Vooral jongeren van niet-westerse herkomst hebben er mee te maken, bij hen geeft 15% aan discriminatie te hebben ervaren bij het zoeken naar werk. Stijging aantal jongeren met een uitkering Werkloze jongeren die hulp willen bij het vinden van een baan of financiële ondersteuning nodig hebben, kunnen zich ook melden bij DWI. Begin 2011 ontvingen 3.467 jongeren een WIJ-uitkering, WWB-uitkering of stagevergoeding. Een deel van deze jongeren staat ook bij het UWV ingeschreven als niet-werkende werkzoekende, maar omdat de inschrijving bij het UWV na gemiddeld 6 maanden vervalt, staan niet alle jongeren bij beide organisaties ingeschreven. Het aantal ingeschreven jongeren bij DWI is in 2011 hoger dan in 2010 (3.223). Het merendeel van de jongeren die een beroep doen op DWI is tussen de 23 en 26 jaar oud (65%), 81% van de jongeren is van niet-westerse allochtone herkomst.

101


De jongeren die staan ingeschreven bij DWI worden ingedeeld in 5 treden om hun afstand tot de arbeidsmarkt te bepalen. Jongeren in trede 1 hebben een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt terwijl jongeren in trede 5 vrijwel direct zonder begeleiding aan de slag kunnen. Het merendeel van de jongeren die bij DWI staan ingeschreven zitten in trede 2 of 3 (71%), maar een heel kleine groep zit in trede 5 (1%). Voor jongeren (15-24 jaar) die vanwege beperkingen zoals ziektes en handicaps niet (volledig) kunnen werken zijn er arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De meeste jongeren in deze groep komen tegenwoordig in Wajong, in voorgaande jaren kreeg een kleine groep een WAO of WIA uitkering maar deze groep wordt steeds kleiner. In 2011 kregen 2.057 jongeren een arbeidsongeschiktheidsuitkering (waarvan 2.028 Wajong). Het aantal jongeren met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is de afgelopen jaren toegenomen van 1.450 in 2008 naar 1.727 in 2010 tot 2.057 in 2011.

5.3 Armoede en schulden thema hoofddoel

Werk en inkomen 'armoede en schulden' De jeugd leeft niet langdurig in armoede kindindicatoren

subdoelen

jongeren in minimumhuishouden: 25,5% (2010, O+S) voorzieningengebruik minima: 68% stadspas; 48% scholierenvergoeding (2010, O+S) jongeren met schulden: n.b. beleidsindicatoren

afspraken

jongeren in schuldhulpverlening: 2220 aanmelding, 1583 deelname traject, 10229 deelname budgetlessen (2010, DWI)

Het aandeel kinderen dat in armoede opgroeit neemt langzaam af. In 2007 groeide 28,2% van de kinderen in Amsterdam in een minimagezin op, in 2010 is dit 25,5%. Dit komt deels doordat er meer autochtone kinderen geboren worden, die over het algemeen een gunstigere positie hebben, maar ook de positie van niet-westers allochtone gezinnen verbetert. Bij alle herkomstgroepen zien we dat de kinderen in de jongste leeftijdsgroep minder vaak in een minimagezin opgroeien. Of deze positie ook vastgehouden wordt naarmate de kinderen ouder worden zal in latere jaren moeten blijken.

102


Figuur 5.7 Jongeren in minimahuishoudens, naar leeftijds- en herkomstgroep, 2010 (procenten)

60

%

50 40 30 20 10 0

Surinamers

Antillianen

0-4 jaar

Turken

Marokkanen overige niet- westerse autochtonen westerse allochtonen allochtonen

5-11 jaar

12-17 jaar bron: Armoedemonitor/O+S

Ondanks de afname wonen er nog veel kinderen in minimagezinnen. Bij Marokkaanse jongeren is het aandeel in 2010 42%, gevolgd door Antilliaanse jongeren en jongeren uit overige niet-westerse landen met 39%. Turkse (36%) en Surinaamse (33%) jongeren volgen daarna. Het verschil met de autochtone (11%) en westerse allochtone (12%) jongeren is groot. Het armoedebeleid van de gemeente Amsterdam kent verschillende regelingen die kinderen in minimagezinnen ondersteunen. Met de Stadspas kunnen kinderen (en volwassenen) kortingen krijgen op culturele, sportieve en educatieve attracties en activiteiten in de stad. Bijna zeven op de tien (68%) van de gezinnen met kinderen met een minimuminkomen heeft een stadspas. Dit is de laatste jaren redelijk constant. Minimagezinnen van niet-westerse herkomst hebben vaker een stadspas dan autochtone minimagezinnen. Bij Turkse, Marokkaanse gezinnen en gezinnen van overige nietwesterse herkomst ligt het bereik van de stadspas boven de 70%. Bij autochtone minimagezinnen ligt het aandeel op 59%. Om de kosten van bijvoorbeeld muziekles of een schoolreisje te kunnen betalen, kunnen minimagezinnen scholierenvergoeding aanvragen. Van de minimagezinnen doet de helft dit. Ook voor deze voorziening geldt dat niet-westerse allochtone minimagezinnen hier vaker gebruik van maken. Bij Turkse en Marokkaanse minimagezinnen ligt het aandeel respectievelijk op 53% en 58%, bij autochtone minimagezinnen op 38%. Uit studie van het sociaal-cultureel planbureau blijkt dat sociale uitsluiting bij kinderen niet alleen met gebrek aan geld te maken heeft, maar dat dit wel de belangrijkste component is. Zij spreken van een financieel-economische en van een sociaal-cognitieve kant die sociale uitsluiting beïnvloeden. Aan de ene kant gaat het dus om het inkomen van de ouders, aan de andere kant om opleiding en sociale participatie van de ouders. Van de kinderen in Nederland heeft 3% sterk met sociale uitsluiting te maken en 8% tamelijk veel. Kinderen van niet-westerse herkomst, met laagopgeleide ouders, kinderen die opgroeien

103


in een eenoudergezin en/of een gezin waarin de ouders geen werk hebben maken meer kans sociaal uitgesloten te zijn. Zij nemen niet deel aan sport en andere verenigingen, gaan niet op vakantie, maken weinig uitstapjes, gaan minder naar verjaardagen en hebben minder vaak vriendjes over de vloer en wonen in buurten die onveiliger zijn en/of geen goede speelmogelijkheden bieden.53 Schuldhulpverlening In de jongste leeftijdsgroepen is vooral de inkomenssituatie van de ouders van belang, naarmate kinderen ouder worden is hun eigen inkomenssituatie relevanter. Om leren gaan met geld is daarin een onderdeel. Dit kan bijvoorbeeld via het geven van zakgeld en doordat jongeren een bijbaantje hebben. Sinds een aantal jaren wordt er op de ROC’s budgetcursussen gegeven. In 2010 hebben ruim 10.000 jongeren in Amsterdam een budgetcursus gevolgd, in 2009 waren het er 6.700. Voor jongeren die in de schulden zijn geraakt wordt er via de ROC’s schuldhulpverleningstrajecten aangeboden. De schuldhulpverlening via de ROC’s loopt sinds een aantal jaren en wint aan bekendheid bij jongeren. De deelname neemt daarom nog toe. Of er ook meer jongeren kampen met schulden als gevolg van de economische crisis is niet te zeggen. In 2010 waren er stedelijk 2.220 aanmeldingen voor schulphulpverlening, in 2009 1.351. De belangstelling voor deze hulp neemt dus toe. Niet alle aanmeldingen leiden tot een schuldhulpverleningstraject. Het totaal aantal jongeren dat ook werkelijk een schuldhulpverleningstraject is ingegaan was in 2010 1.600, in 2009 ging het om 400 jongeren. Schuldhulpverlening Sinds 2008 zijn er in het kader van het project ‘School en Schuld’ schuldhulpverleners gestationeerd in de ROC’s. Daarnaast zijn bij een groot aantal scholen voor basisonderwijs, voortgezet- speciaal- praktijkonderwijs en VMBO budgetlessen in het programma opgenomen. Verder heeft de gemeente een informatie- en adviesspreekuur gerealiseerd en zijn cursussen georganiseerd in jongerencentra. Deze activiteiten zijn in 2009 en 2010 verder uitgebreid, o.a. met projecten voor schuldhulpverlening speciaal gericht op jongeren. In de stadsdelen Nieuw West, West en Zuid is gestart met een project voor jongeren met meervoudige schuldenproblematiek. Hierbij wordt samengewerkt met Streetcornerwork, Spirit, Stichting Dock en Jongerenservicepunten. Bij deze specifieke schuldhulpbureaus voor jongeren nam het aantal schuldhulptrajecten toe.

53

104

SCP. Sociale uitsluiting bij kinderen: omvang en achtergronden, Den Haag: 2010.


Tabellen Werk en inkomen Kindindicatoren voorbereiding op de arbeidsmarkt Tabel 5.1 18-22 jarigen met een startkwalificatie, 31 juli 2008-2010 (procenten) stadsdeel waar jongere woont

31-7-2008

31-7-2009

30-7-2010

Centrum

70

72

71

West

62

65

68

Nieuw-West

50

55

56

Zuid

75

77

78

Oost

64

66

69

Noord

47

51

55

Zuidoost

48

52

54

Surinamers

41

47

49

Antillianen

45

49

54

Turken

40

46

47

Marokkanen

39

46

48


48

53

54


57

59

58

autochtonen

76

78

80

mannen

53

56

59

vrouwen

65

68

70

Amsterdam

59

63

65 bron: O+S/DMO

105


Tabel 5.2 Voortijdig schoolverlaters (18-22 jaar), 31 juli 2008-2010 (procenten) stadsdeel waar jongere woont

31-7-2008

31-7-2009

Centrum

8

17

30-7-2010 15

West 1)

14

16

15

Nieuw-West

18

16

19

Zuid

9

10

10

Oost

12

15

13

Noord

20

21

20

Zuidoost

19

20

19

Surinamers

23

23

22

Antillianen

20

22

20

Turken

21

23

22

Marokkanen

18

19

18


16

21

20


10

27

24

9

10

9

mannen

18

20

19

vrouwen

10

14

12

Amsterdam

14

17

15

autochtonen

bron: O+S/DMO 1) Inclusief Westpoort. Tabel 5.3 Schoolgaande/studerende jongeren (15-24 jaar) met bijbaan, 2007-2011 (procenten) 2007

2009

2011

mannen

51

54

56

vrouwen

50

58

61

niet westerse allochtonen

43

49

52

autochtonen en westerse allochtonen

58

65

64

15-19 jaar

38

48

50

20-24 jaar

66

69

68

VO

42

40

MBO

55

63

HBO/WO totaal

51

71

70

56

59 bron: REB/O+S

106


Beleidsindicatoren voorbereiding op de arbeidsmarkt Tabel 5.4 Aandeel voortijdig schoolverlaters met werk van de voortijdig schoolverlaters, \ 31 juli 2008-2010 (procenten) 31-7-2008

31-7-2009

Centrum

50

23

30-7-2010 19

West

57

37

31

Nieuw-West

56

40

34

Zuid

64

44

19

Oost

48

36

29

Noord

55

45

35

Zuidoost

70

48

35

Surinamers

56

38

26

Antillianen

52

37

28

Turken

60

45

35

Marokkanen

47

37

27


51

35

26


64

25

20

autochtonen

66

52

42

mannen

59

42

32

vrouwen

55

36

27

Amsterdam

58

39

30 bron: O+S/DMO

Tabel 5.5 Geplaatsten op stage- en leerwerkbanen naar type opleiding en wel of geen startkwalificatie, 2010-2011 jan-apr 2010 mei-aug 2010

sep-dec 2010 jan-apr 2011

BBL

606

442

488

1037

BOL

3824

1239

3602

4290


684

374

685

1004

zonder startkwalificatie

3743

1307

3405

4323

totaal

4508

1681

4090

5327 bron: COLO

107


Kindindicatoren actief op de arbeidsmarkt Tabel 5.6 Bruto participatie 15-26 jaar, 2007-2009 (procenten) 2007

2009

mannen

57

63

vrouwen

54

51

15-22 jaar

44

46

23-26 jaar

71

69

Surinamers/Antillianen

57

54

Turken

50

51

Marokkanen

54

60


46

51


67

53

autochtonen

55

58

lager opgeleid

45

49

middelbaar opgeleid

57

56

hoger opgeleid

78

74

-

-

West

59

55 64

Centrum Nieuw-West

52

Zuid

59

56

Oost

59

56

Noord

62

52

Zuidoost

57

56

totaal

55

56

1) Aandeel werkende en werkzoekende jongeren (minimaal 12 uur per week) op de totale bevolking van 15-26 jaar bron: REB/O+S

108


Tabel 5.7 Werkloze beroepsbevolking, 15-26 jaar, 2007-2009 (procenten) 1) 2007

2009

mannen

12

16

vrouwen

15

13

15-22 jaar

22

21

23-26 jaar

7

9


14

28

Turken

20

24

Marokkanen

24

36


23

17


23

12

5

4

lager opgeleid

25

26

middelbaar opgeleid

10

7

hoger opgeleid

4

10

Centrum

-

-

autochtonen

9

13

Nieuw-West

West

13

29

Zuid

10

6

Oost

22

14

9

9

Noord Zuidoost

15

17

Amsterdam

14

14

1) Jongeren die werk zoeken voor meer dan 12 uur per week als aandeel van de beroepsbevolking (werkende en werkzoekende jongeren (minimaal 12 uur per week)). bron: REB/O+S Tabel 5.8 Uitkeringen Wajong (15-24 jaar), 2007-2011 2007 Centrum Westpoort

2008

2009

2010

2011

abs.

%

abs.

%

abs.

%

abs.

%

abs.

%

51

0,6

67

0,7

90

0,9

75

0,7

98

0,9

-

-

-

-

2

x

-

-

-

-

West

185

1,1

205

1,2

250

1,5

244

1,5

295

1,7

Nieuw-West

265

1,5

296

1,6

352

1,8

370

1,9

431

2,2

Zuid

117

0,9

142

1,1

160

1,1

147

1,0

168

1,1

Oost

175

1,3

213

1,6

252

1,8

251

1,7

316

2,0

Noord

204

1,9

236

2,2

289

2,6

287

2,6

367

3,3

Zuidoost

215

1,8

251

2,1

299

2,5

313

2,6

353

3,0

1212

1,3

1410

1,5

1694

1,7

1687

1,7

2028

2,0

Amsterdam

bron: UWV

109


Tabel 5.9 Jongeren met een uitkering van DWI (WIJ-uitkering, WWB-uitkering of stagevergoeding), 2010-2011 (procenten) 2010

2011

abs

%

abs

%

mannen

1532

2,6

1668

2,7

vrouwen

1691

2,5

1799

2,6

15-22 jaar

1249

1,7

1218

1,6

23-26 jaar

1974

3,6

2249

3,9

Centrum

173

1,3

201

1,4

West

552

2,4

589

2,5

Nieuw-West

587

2,5

607

2,5

Zuid

340

1,7

335

1,6

Oost

218

1,1

486

2,4

Noord

471

3,6

550

4,2

Zuidoost

643

4,4

680

4,7


989

6

1091

Turken

224

3

245

Marokkanen

672

5

699

overig niet-westerse allochtonen

688

5

780


156

1

168

autochtonen

471

1

472


446

472

2460

2818

zonder startkwalificatie trede 1

452

514

trede 2

1028

1208

trede 3

1249

1247

trede 4

358

487

trede 5

66

48

trede onbekend

70

43

Amsterdam

3223

2,5

3467

2,6

bron: DWI/O+S

110


Beleidsindicatoren actief op de arbeidsmarkt Tabel 5.10 Niet-werkende werkzoekenden, 15-26 jaar, 2010-2011 2010

2011

abs

%

abs

%

mannen

2136

3,6

1620

2,7

vrouwen

1928

2,8

1456

2,1

15-22 jaar

1556

2,1

1155

1,6

23-26 jaar

2508

4,6

1921

3,4 0,9

Centrum

180

1,3

137

West

683

3,0

514

2,2

Nieuw-West

912

3,8

655

2,7

Zuid

351

1,7

275

1,3

Oost

491

2,6

387

1,9

Noord

754

5,7

630

4,8

Zuidoost

681

4,7

474

3,2

Surinaams

721

5,2

551

Antilliaans

156

6,0

127

Turks

472

5,4

324

Marokkaans

853

5,8

637


826

5,9

513


323

1,9

228

autochtonen

677

1,2

641

laag (zonder startkwalificatie)

2868

2008

middelbaar

945

815

hoog

251

253

Amsterdam

4064

3,2

3076

2,3

bron: UWV Werkbedrijf/O+S

111


Kindindicatoren armoede en schulden Tabel 5.11 Jongeren in een minimahuishouden, 2007-2010 (procenten) 2007

2008

2009

2010

Centrum

13,7

13,7

12,7

12,4

West

32,7

31,8

30,3

29,2

Nieuw-West

30,2

29,7

28,3

27,4

Zuid

15,6

14,9

14,1

13,6

Oost

27,0

25,8

24,3

23,4

Noord

32,6

32,6

31,6

31,4

Zuidoost

36,1

36,3

34,8

33,5

0-4 jaar

21,3

18,9

17,8

17,6

5-11 jaar

30,9

30,6

29,0

27,9

12-17 jaar

33,5

33,7

32,8

31,6

Surinamers

36,3

36,7

35,1

33,3

Antillianen

43,4

43,1

41,0

39,0

Turken

38,0

38,0

36,4

35,8

Marokkanen

46,0

45,1

43,8

42,3


40,4

40,3

38,8

38,9


14,9

13,8

13,0

12,3

autochtonen

12,6

12,1

11,5

11,4

Amsterdam

28,2

27,6

26,3

25,5

bron: O+S/armoedemonitor

112


Beleidsindicatoren armoede en schulden Tabel 5.12 Voorzieningengebruik minimahuishoudens met kinderen, 2008-2010 (procenten) 2008

Centrum

2009

stads -pas

PC-voorziening

70

4

2010

scholierenver- stadsgoeding pas 38

67

PCvoorziening 4

PCscholievoorrenver- stads- ziening goeding pas 1) 43

67

-

scholierenvergoeding 40

Westpoort

80

0

40

0

0

25

33

-

0

West

66

4

41

67

4

49

68

-

48

Nieuw-West

67

5

48

68

6

54

70

-

52

Zuid

66

4

37

64

4

43

64

-

41

Oost

67

5

43

68

5

50

69

-

49

Noord

66

5

44

67

5

53

69

-

51

Zuidoost

65

5

43

64

5

39

67

-

46

Surinamers

65

5

41

60

4

41

62

-

43

Antillianen

66

5

43

62

4

42

62

-

43

Turken

65

6

47

70

5

56

71

-

53

Marokkanen

70

6

52

74

7

60

75

-

58

ov. nw. allochtonen

68

6

44

71

5

49

73

-

50


63

4

35

62

3

39

63

-

38

autochtonen

65

3

34

59

3

39

59

-

38

Amsterdam

66

5

43

67

5

48

68

-

48

bron: O+S/armoedemonitor 1) cijfers nog niet beschikbaar Tabel 5.13 Jongeren in schuldhulpverlening en deelname budgetlessen, 2009-2010 2009 aanmeldingen schuldhulpverlening deelname schuldhulpverleningstraject deelname budgetlessen

2010

1351

2220

412

1583

6713

10229 bron: DWI

113


114


6 Actief in de maatschappij

In dit hoofdstuk worden de volgende thema’s behandeld: talentontwikkeling van jongeren, maatschappelijke betrokkenheid van Amsterdamse jongeren, integratie en ontmoeting en de leefomgeving waarin Amsterdamse jongeren opgroeien. Middels sport en cultuurdeelname kan bijgedragen worden aan talentontwikkeling van jongeren. Via verenigingen en clubs leren zij andere jongeren kennen, met dezelfde interesses maar andere achtergronden. Hiermee wordt een begin gemaakt in maatschappelijke betrokkenheid en wordt sociaal kapitaal opgebouwd. Contacten onderling dragen bij aan de integratie tussen jongeren van verschillende herkomst. De kwaliteit van de leefomgeving heeft invloed op hoe jongeren de maatschappij zien en of zij zich ermee verbonden voelen. In dit hoofdstuk worden de volgende doelstellingen behandeld:  De jeugd kan interesses ontdekken en ontwikkelen;  De jeugd leert zijn bijdrage te leveren aan de maatschappij;  De jeugd komt in contact met mensen uit andere sociale lagen en achtergronden;  De jeugd groeit op in een verzorgde leer- en leefomgeving.

115


6.1 Talentontwikkeling thema hoofddoel

Actief in de maatschappij 'talent' De jeugd kan talenten en interesses ontdekken en ontwikkelen 'kind'indicatoren

subdoelen

deelname en bezoek podiumkunst: 53% bezoek podiumkunst; 65% deelname amateurkunst (2010, cultuurmonitor/O+S) lidmaatschap sportvereniging: 37% (2009, sportmonitor/O+S) deelname aan dagarrangementen: 1% voorschoolse opvang; 34% tussenschoolse opvang; 11% naschoolse opvang (2008/'09, DMO) uitleningen van jeugdboeken per jeugdlid: 20 (2010, OBA/O+S) beleidsindicatoren

afspraken

jeugdleden bibliotheek: 43% (2010, OBA/O+S) chequegebruik minimajongeren: 18% (2010, O+S)

Een deel van de Amsterdamse jongeren neemt na schooltijd deel aan verschillende sporten culturele activiteiten. Hierdoor leren zij wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. Hierbij hebben zij dus een mogelijkheid om talenten te ontdekken. Sporten volgens veel kinderen vooral leuk Jongeren geven vaker dan de gemiddelde Amsterdammer aan dat sporten ‘leuk’ is (88% om 74%). Ook zijn naar verhouding veel jongeren van mening dat sporten voor hen een manier is om mensen of vrienden te ontmoeten (63% om 43%) en dat ze via de sport mensen met een andere etnische achtergrond hebben leren kennen (51% om 32%). Lidmaatschap van een vereniging neemt af naarmate de leeftijd van de jongeren stijgt: is de helft van de jongeren tussen de 6 en 11 jaar lid van een sportvereniging, van de jongeren tussen de 18 en 24 is dit nog maar een kwart. Dit verschil is ten opzichte van 2006 fors toegenomen en de oorzaak hiervan is tweeledig: jongeren tot 18 jaar zijn in 2009 vaker dan in 2006 lid van een sportvereniging, waar jongvolwassenen (18-24 jaar) minder vaak lid zijn. Vanaf deze leeftijd gaan Amsterdammers steeds vaker individueel sporten. Jongens zijn net als in 2006 vaker lid van een sportvereniging dan meisjes (46% versus 29%). Ook zijn kinderen van autochtone en westerse allochtone herkomst vaker lid dan kinderen van niet-westerse allochtone herkomst. Er is echter wel een daling sinds 2006 zichtbaar in het aandeel jongeren van autochtone en westerse allochtone herkomst dat lid is van een sportvereniging, in 2006 lag het percentage nog op 54%, in 2009 was dit 45%. In stadsdelen West, Centrum en Nieuw-West ligt het aandeel jongeren dat lid is van een sportvereniging het laagst (respectievelijk 29%, 31% en 32%), in stadsdeel Zuid ligt het aandeel met 49% het hoogst.54 In 2009 is voetbal de populairste sport bij Amsterdammers onder de 18 jaar. Onder jongeren van 6 tot 12 jaar staat zwemmen, net als in 2006, op nummer twee. Opvallend is 54

116

O+S. Sportmonitor 2009, inzicht in het sportgedrag van Amsterdammers in 2009, gemeente Amsterdam, 2009.


dat fitness aan populariteit wint bij de 13-17 jarigen. In 2006 stond dit bij deze leeftijdscategorie nog op de vijfde plaats, in 2009 is fitness de op één na populairste sport.2 Figuur 6.1 Deelname en bezoek podiumkunsten naar stadsdeel, 2010 (procenten) 90

%

80 70 60

bezoek podia

50

deelname amateurkunst

40 30 20 10 0

Centrum West

NieuwWest

Zuid

Oost

Noord Zuidoost

Amsterdam

bron: O+S

Meer dan de helft van de jongeren bezoekt podiumkunsten In 2010 heeft 53% van de Amsterdamse jongeren tussen de 12 en 17 jaar een voorstelling of concert in Amsterdam bezocht, zie figuur 6.1. Door jongeren uit alle stadsdelen is toneel het meest bezocht (door 29% van alle jongeren), gevolgd door popconcerten (16%) en musicals, welke door 10% van de jongeren zijn bezocht. Jongeren uit de stadsdelen Zuid en Centrum bezoeken het vaakst een voorstelling (respectievelijk 66% en 65%), jongeren uit Zuidoost het minst vaak (47%).55 Hetzelfde beeld is zichtbaar bij amateurkunst (zoals zichtbaar wordt in figuur 6.1): Jongeren uit Centrum (83%) en Zuid (79%) zijn het vaakst creatief bezig (zowel tijdens als buiten schooltijd) en jongeren uit Zuidoost het minst vaak (51% tegenover 65% gemiddeld onder de Amsterdamse jeugd). Tekenen en schilderen is het meest populair onder jongeren, van de podiumkunsten zijn het bespelen van een muziekinstrument (22%), zingen (15%) en (volks-)dans/ (jazz)ballet (14%) het meest populair. De twee laatstgenoemde categorieën worden vaker door meisjes dan door jongens beoefend, zingen wordt door beide groepen even vaak gedaan.2 Voor zowel sport als kunst en cultuur geldt dat kinderen met een niet-westerse achtergrond minder vaak deelnemen dan kinderen van autochtone of westerse herkomst. Deels komt dit door de kosten die het met zich meebrengt. Om de participatie bij jongeren met minder geld te stimuleren is er onder andere de XXXS-pas: de stadspas voor jongeren. Alle jongeren (12-17 jaar) in Amsterdam krijgen deze pas thuisgestuurd. Hiermee kunnen zij korting krijgen op allerlei activiteiten en bij allerlei instellingen. Bij de pas worden cheques geleverd waar weer extra kortingen mee te krijgen zijn. Van de 55

O+S. Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2010, gemeente Amsterdam, 2010.

117


jongeren uit een minimumhuishouden is bekend hoe vaak deze cheques zijn gebruikt. Achttien procent van deze jongeren heeft in 2010 één of meer cheques gebruikt. Dit is een lichte daling ten opzichte van 2008, toen 22% van de minimajongeren de cheques gebruikte. De cheques worden net als in 2008 en 2009 vooral gebruikt om korting te krijgen bij de bioscoop. Ze worden daarnaast ook, vaker dan in voorgaande jaren, gebruikt ten behoeve van recreatie (10% versus 1% in 20009) en sport (8% versus 1% in 2009).56 Het chequegebruik verschilt tussen jongeren van verschillende herkomst. Net als in eerdere jaren gebruiken vooral jongeren van Turkse herkomst de cheques minder vaak dan gemiddeld (13% versus 18%). Zowel autochtone jongeren als jongeren uit de groep ‘overige niet westerse achtergrond’ gebruiken de cheques wat vaker dan gemiddeld (22%), zie figuur 6.2. Figuur 6.2 Chequegebruik XXX-pas door minimajongeren naar herkomst, 2010 (procenten)

autochtonen ov. niet-westerse allochtonen Surinamers Antillianen westerse allochtonen Marokkanen Turken

totaal

% 0

5

10

15

20

25 bron: O+S

Lidmaatschap bibliotheek neemt af vanaf 18 jaar De bibliotheek is ook een plek waar jongeren hun interesses kunnen ontdekken en ontwikkelen. Iets meer dan vier van de tien jongeren onder de 23 jaar in Amsterdam is lid van de bibliotheek (43%). In 2010 leende elk jeugdlid gemiddeld 20 jeugdboeken per jaar. Dit is vrijwel gelijk aan 2009, toen dit gemiddelde op 19 jeugdboeken per persoon lag.57 Net als in voorgaande jaren zijn vooral jongeren tot 18 jaar vaak lid (51% in 2010), boven de 18 jaar neemt dit percentage drastisch af (tot 17% in 2010). Twee mogelijke oorzaken hiervoor zijn dat jeugd vaak via school lid is van de bibliotheek en dat het lidmaatschap tot en met 18 jaar gratis is. Een derde verklaring hiervoor kan zijn dat de populatie boven de 56 57

118

DIA, bewerking door O+S/ Armoedemonitor 2010 De oudere jeugd zal ook vaak volwassen boeken lenen, bij deze berekening is echter alleen gekeken naar jeugdboeken.


18 jaar verandert, onder andere door de instroom van studenten. Hierdoor zijn de groepen tot en met 18 jaar en ouder dan 18 jaar moeilijk vergelijkbaar.

6.2 Maatschappelijke betrokkenheid thema hoofddoel

Actief in de maatschappij 'maatschappelijke betrokkenheid' De jeugd leert zijn bijdrage te leveren aan de maatschappij 'kind'indicatoren

subdoelen

deelname vrijwilligerswerk: 28% 16-24 jaar (2010, Staat van de Stad) thuisvoelen in Amsterdam: 84% (2010, ABM/O+S) stemintentie: 64% 18-24 jarigen (2010, ABM/O+S) deelname aan discussiefora op internet: n.b. beleidsindicatoren

afspraken

Jeugd Actief voor Amsterdam! (JAA!) Jeugdparticipatie wordt door de gemeente Amsterdam onder andere gestimuleerd door middel van het stedelijke jeugdplatform Jeugd Actief voor Amsterdam! (JAA!). JAA! is een platform dat in 2002 is opgericht op verzoek van de gemeenteraad voor Amsterdamse jongeren van 10 tot 23 jaar, en geeft gevraagd en ongevraagd advies over onderwerpen die onder de jeugd leven. Bij JAA! bedenken jongeren ideeën en oplossingen om Amsterdam nog meer van jongeren te maken. De ideeën van jongeren blijven bij JAA! niet liggen, daar gebeurt echt wat mee! JAA! geeft namelijk advies aan Gemeente Amsterdam of andere instellingen die willen weten wat Amsterdamse jongeren vinden. De JAA! Trendmeting is een jaarlijks terugkeren onderzoek onder Amsterdamse jongeren. Gemiddeld doen er 500 Amsterdamse kinderen en jongeren mee. Het doel van dit onderzoek is om er achter te komen wat er speelt onder de jeugd van Amsterdam. Wat vinden ze goed gaan in Amsterdam en wat kan er toch echt beter? Via een trendmeting brengen Amsterdamse jongeren de belangrijkste maatschappelijke trends in beeld. Trends uit de JAA!Trendmeting 2011 zijn o.a.: straatcoaches hebben zelf een coach nodig, twitteroorlogen op Amsterdamse scholen en voortgezet onderwijs geeft geen seksuele voorlichting. De belangrijkste resultaten van het onderzoek worden tijdens het JAA! Headlines Debat gepresenteerd. Jongeren discussiëren samen politici tijdens het debat over de trends en oplossingen die ze hiervoor zien. JAA! grijpt de resultaten aan om de Gemeente Amsterdam en andere organisaties te adviseren over hun beleid en activiteiten voor jongeren. Jongeren voelen zich thuis in Amsterdam Het overgrote deel van de jongeren tussen de 16 en 24 jaar voelt zich thuis in de stad (84%). Dit geldt voor jongeren uit alle stadsdelen, al ligt het percentage in West, NieuwWest en Noord, met respectievelijk 79%, 80% en 81% net iets onder het stedelijke gemiddelde.

119


Het aandeel jongeren dat zich thuis voelt in hun eigen stad ligt wat hoger dan in voorgaande jaren (in 2008 en 2009 lag dit aandeel op 79%). Dit is ook zichtbaar in het feit dat jongeren uit alle herkomstgroepen, behalve de Surinaamse/ Antilliaanse jongeren, zich in 2010 vaker dan in 2009 thuis voelen in Amsterdam (zie figuur 6.3). Figuur 6.3 Thuis voelen in de stad, 2008-2010, naar herkomst (procenten)

100

%

90 80 70

2008 2009 2010

60 50 40 30 20 10 0

autochtonen Surinamers/ Turken/ ov. nietAntillianen Marokkanen westerse en westerse allocht.

totaal

bron: O+S/ABM

Zes van de tien jongeren hebben intentie tot stemmen Naast het feit dat het aandeel jeugd dat zich vaker thuis voelt in de stad iets hoger ligt dan in voorgaande jaren, lijkt de politieke betrokkenheid ook toe te nemen. Op de vraag of jongeren tussen de 18 en 24 jaar de intentie hebben om te gaan stemmen wanneer er verkiezingen zijn, antwoorden ruim zes van de tien van hen positief. In voorgaande jaren waren dit ongeveer vijf van de tien jongeren. Een verklaring hiervoor is dat in verkiezingsjaren, zoals 2010 was, de stemintentie altijd hoger ligt dan in nietverkiezingsjaren. Er is nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen (65% versus 63% respectievelijk). Het verschil tussen jongeren van verschillende herkomstgroepen wordt ook kleiner. Net als in 2008 en 2009 hebben autochtone jongeren vaker de intentie om te stemmen dan niet-autochtone jongeren, maar vooral niet-westerse jongeren (op Surinaamse en Antilliaanse jongeren na) geven steeds vaker aan dat zij van plan zijn om te gaan stemmen. Zie figuur 6.4 voor de stemintentie naar herkomstgroep. Hierbij dient opgemerkt te worden dat autochtone jongeren vaker hoog opgeleid zijn dan (vooral niet-westerse) allochtone jongeren. Net als op andere vlakken van maatschappelijke participatie neemt stemintentie toe met opleidingsniveau: 79% van de hoogopgeleide jongeren geeft aan te gaan stemmen, tegenover 65% en 40% van de middelbaar en laagopgeleide jongeren.

120


Figuur 6.4 Stemintentie, 2008-2010, naar herkomst (procenten)

80

%

70 60 50

2008 2009 2010

40 30 20 10 0

Surinamers/ Antillianen

Turken/ Marokkanen

ov. nietwesterse en westerse allocht.

autochtonen

totaal

bron: O+S/ABM

Maatschappelijke stage Een andere vorm van betrokkenheid bij de maatschappij is het doen van vrijwilligerswerk. Op 26 april j.l. ging de Tweede Kamer akkoord met het wetsvoorstel Maatschappelijke stage. Dat betekent dat leerlingen die vanaf schooljaar 2011/2012 instromen in het voortgezet onderwijs verplicht een maatschappelijke stage gaan doen. Plaatsen waar jongeren hun stageperiode kunnen doorbrengen zijn onder andere zorgen welzijnsinstellingen, vrijwilligersorganisaties en sociaal- culturele instellingen. Het aantal uur dat leerlingen stagelopen is vastgesteld op 30 uur voor alle schooltypen (praktijkonderwijs, VMBO, HAVO en VWO). Kenmerkend voor de maatschappelijke stage is dat er zowel aandacht is voor het leren van de leerling als het belang voor de samenleving.58 Veel Amsterdamse scholen zijn al aan de slag met maatschappelijke stages van hun leerlingen. Vanaf schooljaar 2011-2012 gaan ruim 7.000 leerlingen in Amsterdam een maatschappelijke stage lopen en dan is een maatschappelijke stage van 72 uur verplicht onderdeel voor het curriculum van leerlingen op het VMBO, de HAVO en het VWO.59 Ruim een kwart (28% in 2010) van de Amsterdamse jongeren tussen de 17 en 24 jaar doet wel eens vrijwilligerswerk.60 Dit is evenveel als gemiddeld in Amsterdam. Vrouwen zijn iets vaker vrijwilliger dan mannen: 31% versus 25%. In 2008 was 33% van de Amsterdamse jongeren actief als vrijwilliger, ook dit was gelijk aan het gemiddelde van Amsterdam (34%). 58

Website www.stagevoorjou.nl Website Meeting Points Amsterdam 60 O+S. Staat van de Stad Amsterdam VI, gemeente Amsterdam 2011 59

121


6.3 Integratie en ontmoeting Actief in de maatschappij

thema hoofddoel

'integratie' De jeugd komt in contact met mensen uit andere sociale lagen en achtergronden 'kind'indicatoren

subdoelen

schoolsegregatie: 12 'te zwarte' scholen; 6 op 'te witte' scholen; 10 scholen met overwegend achterstandsleerlingen (2009/'10, O+S) kinderen in gemengde buurten: 29% (2010, O+S) gemengde vriendengroepen: 82% (2010, ABM/O+S) ervaren discriminatie op bais van etnische herkomst: 9% 16-24 jaar (2010, ABM/O+S)


Lichte toename segregatie op stadsdeelniveau Ruim een kwart van de kinderen (29%) groeit op in sterk gemengde buurten: buurten waar veel bevolkingsgroepen door elkaar wonen en autochtone Nederlanders een minderheid vormen. Dit percentage blijft vrij stabiel over de laatste 5 jaar, in 2006 lag dit percentage ook op 29%. In 2006 waren er 56 gemengde buurten, in 2010 waren dat er 57. Op hoger schaalniveau neemt etnische segregatie iets toe, zoals zichtbaar is in tabel 7.5. Voor alle niet westerse allochtone herkomstgroepen geldt dat een groter deel van de jongeren buiten de ring dan binnen de ring woont. Bij westerse allochtonen en autochtone jongeren is dit omgekeerd, en hun aandeel buiten de ring is in de afgelopen 5 jaar nog iets verder afgenomen. Bij een groot deel van de niet-westerse allochtone jongeren blijft de verdeling binnen en buiten de ring gelijk, maar voor Turkse en Marokkaanse jongeren geldt dat hun aandeel buiten de ring toeneemt en dus binnen de ring afneemt. Figuur 6.5 Jongeren woonachtig buiten de ring 0-17 jaar naar herkomst 2006-2011 (procenten) ov. niet westerse Surinamers

Antillianen

Turken

Marokkanen

westerse

allochtonen

allochtonen

autochtonen

2006

71

74

57

53

60

32

39

2007

72

74

58

54

59

32

38

2008

72

74

59

55

59

31

37

2009

72

73

60

55

59

30

37

2010

72

73

60

55

58

30

36

2011

72

72

61

57

58

30

35 bron: O+S

Kinderen gaan vaak in de buurt waar ze wonen naar de basisschool. In buurten waar veel allochtone kinderen wonen, zijn er veel allochtone leerlingen op school. Maar als gekeken

122


wordt naar de samenstelling van de buurt zijn er scholen in Amsterdam die meer allochtone leerlingen hebben dan verwacht kan worden op basis van de buurtsamenstelling, dit worden ‘te zwarte scholen’ genoemd. Ook zijn er scholen die meer autochtone leerlingen hebben, te weten ‘te witte scholen’. Het aandeel leerlingen dat naar een ‘te witte’ of te ‘te zwarte’ school gaat is licht afgenomen in schooljaar 2009/2010 ten opzichte van het voorgaande schooljaar. Ging in 2008/2009 gemiddeld 13% van de leerlingen naar een zogenoemde ‘te zwarte’ school en 7% naar een ‘te witte’ school, in schooljaar 2009/2010 is dit 12% en 6% respectievelijk. Nog steeds zitten in West relatief veel leerlingen op een ‘te zwarte’ school (22%) en gaan in Noord en Nieuw-West relatief veel leerlingen naar een ‘te witte’ school (14%). Zuidoost neemt in beide gevallen de onderste positie in, hier gaan relatief de minste kinderen naar een ‘te witte’ of een ‘te zwarte’ school (respectievelijk 0% en 4%). Eerder onderzoek toont een toename in het aandeel Amsterdammers dat aangeeft alleen vrienden uit de eigen herkomstgroep te hebben. Dit betekent dus een afname in gemengde vriendengroepen.61 Bij jongeren is het aandeel dat aangeeft ‘gemengde vriendengroepen’ te hebben de laatste jaren echter stabiel. Acht op de tien jongeren (82%) heeft vrienden uit andere etnische groepen dan de eigen groep, dit is vrijwel gelijk aan 2008 (78%).62 Autochtone jongeren hebben minder vaak vrienden uit andere etnische groepen (69%) dan jongeren uit andere groepen (90% tot 95%), zie figuur 6.6. Vooral lager opgeleide jongeren hebben gemengde vriendengroepen (89% versus 81% van de hoger- en 79% middelbaar opgeleiden). Er is geen verschil tussen mannen en vrouwen. Figuur 6.6 Jongeren met gemengde vriendengroepen naar herkomst en opleiding, 2008-2010 (procenten)

100

%

90 80 70

2008 2009 2010

60 50 40 30 20 10 0

autochtonen Surinamers/ Turken/ ov. nietAntillianen Marokkanen westerse en westerse allocht.

totaal

bron: O+S/ABM

61 62

O+S. Diversiteitsmonitor 2010, gemeente Amsterdam, 2010. O+S. Amsterdamse Burgermonitor 2010, gemeente Amsterdam, 2010.

123


Turkse en Marokkaanse jongeren ervaren meest discriminatie Ondanks het feit dat de meeste Amsterdamse jongeren aangeven vrienden te hebben uit andere etnische groepen geeft één op de tien aan zich in het afgelopen jaar wel eens gediscrimineerd te voelen vanwege zijn of haar herkomst. Turken en Marokkanen ervaren de meeste discriminatie (24%), Surinamers en Antillianen ervaren dat net iets minder (21%). Westerse allochtonen en autochtone ervaren veel minder vaak discriminatie op deze gronden (respectievelijk 6% en 1%). Vanwege een veranderde vraagstelling in de Amsterdamse Burgermonitor is het niet mogelijk deze cijfers met eerdere jaren te vergelijken.

6.4 Prettige leefomgeving thema

Actief in de maatschappij

hoofddoel

De jeugd groeit op in een verzorgde leer- en leefomgeving

'leefomgeving' kindindicatoren subdoelen

leerlingen die les krijgen in schoolgebouwen die kwalitatief en/of kwantitatief niet voldoen: n.b. kinderen die opgroeien in een buurt waar ouders ontevreden zijn over de speelruimte in de buurt: 15% (2009, O+S) kinderen die krap wonen: 68% (2010, O+S) kinderen die opgroeien in laag gewaardeerde buurt: 23% (2009, O+S) beleidsindicatoren

afspraken

wachtduur starters op de woningmarkt: 7,9 jaar (2010, AFWC)

Groot verschil stadsdelen in kwaliteit leefomgeving Er zijn verschillende aspecten die een buurt tot een prettige leefomgeving maken. Dit zijn bijvoorbeeld leefbaarheid, veiligheid en voor kinderen aanwezigheid van (goed onderhouden) speelvoorzieningen in de buurt. Ook de grootte van de woning waarin een kind opgroeit kan meespelen. Uit het onderzoek ‘Woonwensen grote gezinnen’ uit 200963 blijkt dat krap wonen negatieve gevolgen kan hebben voor de kinderen die er wonen. Zo geven de ouders uit de geïnterviewde gezinnen aan dat de kinderen te weinig ruimte hebben om te spelen en dat schoolprestaties lijden onder het gebrek aan een eigen kamer. In 2009 groeide 15% van alle Amsterdamse kinderen op in een buurt waar men ontevreden is over de speelvoorzieningen (gemiddeld rapportcijfer voor aanbod van speelvoorzieningen < 6,0). Er bestaan hierin opvallende verschillen tussen de stadsdelen (zie figuur 6.7). In West, Zuid en Oost groeit niemand van de kinderen op in een buurt waar ouders ontevreden zijn over de speelvoorzieningen. In de stadsdelen Oost, Nieuw-West en Centrum is dit voor een aanzienlijk deel van de kinderen wel het geval (respectievelijk 29%, 30% en 37%).

63

124

O+S. Woonwensen grote gezinnen, 2009


Gemiddeld groeit een kwart van de kinderen (23%) op in een buurt waar mensen in het algemeen weinig tevreden zijn met de buurt. Zuidoost neemt hierbij de eerste plaats in, 56% van de kinderen groeien op in een laag gewaardeerde buurt, zie figuur 6.7. Naast Zuid, scoren Centrum en Oost hier ook goed: ouders in deze twee stadsdelen zijn ontevreden over de speelvoorzieningen, maar zij waarderen hun buurt wel vaak hoog: in stadsdeel Oost groeit 9% op in een laag gewaardeerde buurt, in Centrum geldt dit voor niemand. Zoals zichtbaar is in figuur 6.7 geldt in Nieuw-West dat 30% van de jongeren in 2009 in een buurt woont met onvoldoende speelvoorzieningen en dat bijna de helft van alle kinderen (45%) in een buurt opgroeit die door de bewoners laag gewaardeerd wordt (gemiddeld rapportcijfer <6,5). Ook woonde in 2009 bijna de helft (47%) van alle kinderen in dit stadsdeel krap, wat betekent dat er evenveel of minder kamers dan bewoners in het huis aanwezig zijn. Zuid is hierin het tegenovergestelde van Nieuw-West: geen van de kinderen groeit op in een laag gewaardeerde buurt of een buurt waar men ontevreden is over de speelvoorzieningen. Ook telt het in 2009 het laagste aandeel kinderen dat krap woont (26%). Figuur 6.7 Kinderen die wonen in buurten met onvoldoende speelmogelijkheden en in buurten die laag gewaardeerd worden, 2009 (procenten)

60

%

50 40

buurt laag gewaardeerd

30

speelvoorzieningen onvoldoende

20 10 0

Centrum West NieuwWest

Zuid

Oost

Noord Zuidoost

Amsterdam

bron: DW/Wonen in Amsterdam/O+S

Het aandeel kinderen dat krap woont is groter dan het aandeel kinderen dat in een slechte buurt, of in een buurt met onvoldoende speelvoorzieningen woont. Dit komt doordat huizen in Amsterdam vaak klein zijn, zeker voor gezinnen met kinderen. Gemiddeld woont 68% van de kinderen in 2010 krap. In Zuid groeit het kleinste aandeel kinderen op in een huis met minder kamers dan gezinsleden (51%), in West het grootste aandeel (75%). Het zijn vooral kinderen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond die krap wonen (respectievelijk 87% en 82%). Dit heeft niet alleen te maken met het feit dat deze gezinnen in kleinere woningen leven, ook gezinsgrootte speelt hierbij een rol.

125


Bijna 8 jaar inschrijftijd voor starters Het is niet makkelijk voor jonge starters om een zelfstandige huurwoning in de sociale huursector (de helft van alle woningen in Amsterdam) te vinden. Sinds de economische crisis wordt er nauwelijks meer verhuisd in de sociale sector, het aanbod aan woningen loopt daardoor sterk terug. De gemiddelde wachttijd voor een starters woning neemt hierdoor door de jaren heen langzaam toe. Was dit is 2006 nog 6,1 jaar, in 2010 moet men gemiddeld bijna 8 jaar inschrijfduur hebben (7,3 jaar in 2009). Aangezien het pas vanaf je achttiende mogelijk is je in te schrijven, moeten jongeren gemiddeld dus 26 jaar zijn om in aanmerking te komen voor een eigen woning.

126


Tabellen Actief in de maatschappij Kindindicatoren talentontwikkeling Tabel 6.1 Jongeren (12-17 jaar) die podiumkunsten bezoeken naar stadsdeel en herkomstgroep, 2010 (procenten)

1

2010 Centrum

65

West

49

Nieuw-West

51

Zuid

66

Oost

50

Noord

47

Zuidoost

47

Surinamers/Antilianen

47

Turken

44

Marokkanen

41


51


61

autochtonen

63

Amsterdam

53 bron: O+S/Cultuurmonitor

1

Vanwege veranderde vraagstelling is het niet mogelijk de cijfers van 2010 te vergelijken met de cijfers van 2002

en 2006. Derhalve zijn de cijfers van voorgaande jaren niet opgenomen in de tabel.

127


Tabel 6.2 Jongeren (12-17 jaar) die amateurkunst beoefenen naar stadsdeel en herkomstgroep, 2010 (procenten) 2010 Centrum

83

West

60

Nieuw-West

57

Zuid

79

Oost

71

Noord

67

Zuidoost

51


62

Turken

61

Marokkanen

47


54


82

autochtonen

76

Amsterdam

65 bron: O+S/Cultuurmonitor

1

Vanwege veranderde vraagstelling is het niet mogelijk de cijfers van 2010 te vergelijken met de cijfers van 2002

en 2006. Derhalve zijn de cijfers van voorgaande jaren niet opgenomen in de tabel.

128


Tabel 6.3 Lidmaatschap sportvereniging naar stadsdeel, leeftijd, geslacht en herkomstgroep, 2006 en 2009 (procenten) 2006

2009

1

31

West

32

29

Nieuw-West

38

32

1

49

Oost

54

44

Noord

38

43

Zuidoost

38

39

6-11 jaar

44

50

12-17 jaar

41

47

18-24 jaar

36

25

jongens

54

46

meisjes

28

29


37

35

Turken

27

27

Centrum

47

Zuid

47

Marokkanen

36

30

overig niet westerse allochtonen

38

30

westerse allochtonen/autochtonen

54

45

Amsterdam

40

37

1

in 2006 is er een gemiddeld percentage over stadsdeel Centrum en stadsdeel Zuid tezamen berekend. bron: DMO/Sportmonitor

Beleidsindicatoren talentontwikkeling Tabel 6.4 Deelname dagarrangementen naar soort opvang, 2007/2008 en 2008/2009 2007/'08 abs. voorschoolse opvang tussenschoolse opvang naschoolse opvang

%

2008/'09 abs.

%

527

1

521

1

19331

34

19839

34

5717

10

6586

11 bron: DMO

129


Tabel 6.5 Leden bibliotheek naar stadsdeel 1) en leeftijdsgroep, 31 dec. 2007-2010 (procenten) 2008

2009

2010

Centrum

84

102

93

West

44

43

42

Nieuw-West

39

38

36

Zuid

36

34

32

Oost

30

28

26

Noord

44

43

42

Zuidoost

41

41

39

0-18 jaar

50

53

51

19-22 jaar

17

21

17

42

46

43

Amsterdam

bron: OBA/bewerking O+S 1) Leden per vestiging; het is ook mogelijk lid te worden van een vestiging buiten het eigen stadsdeel. Tabel 6.6 Uitleningen jeugdboeken per jeugdlid naar stadsdeel 2009-2010 2009

2010

Centrum

16

19

West

21

22

Nieuw-West

19

19

Zuid

22

23

Oost

19

19

Noord

18

18

Zuidoost

15

15

Amsterdam

19

20

bron: OBA/bewerking O+S

130


Tabel 6.7 Chequegebruik minimajongeren naar stadsdeel, geslacht, herkomstgroep en type activiteit, 2008-2010 (procenten) 2008

2009

2010

Centrum

29

26

26

West

21

19

19

Nieuw-West

19

14

14

Zuid

28

22

21

Oost

26

22

21

Noord

25

20

20

Zuidoost

19

16

17

jongens

22

18

18

meisjes

23

19

19

Surinaams

22

18

19

Antilliaans

22

16

18

Turks

15

14

13

Marokkaans

21

17

16


26

22

22


22

17

18

autochtonen

26

21

22

bioscoop

9

8

10

recreatie

1

1

10

sport

2

1

8

theater

2

3

4

musea

5

4

3

dagtocht

3

2

2

rondvaart

1

0

1

concert

0

0

0

diversen

19

15

6

Amsterdam

22

18

18

bron: DIA, bewerking O+S

Kindindicatoren maatschappelijke betrokkenheid Tabel 6.8 Jongeren (18-24 jaar) die deelnemen aan vrijwilligerswerk naar geslacht, 2008 - 2010 (procenten) 2008

2010

mannen

32

25

vrouwen

33

31

allochtonen

33

25

autochtonen

33

32

33

28

Amsterdam

bron: O+S/Staat van de Stad VI

131


Tabel 6.9 Thuis voelen in Amsterdam onder jongeren (16-24 jaar) naar stadsdeel, geslacht, herkomstgroep en opleidingsniveau, 2008, 2009 en 2010 (procenten) 2008

2009

2010

Centrum

63

92

93

West

81

84

79

Nieuw-West

63

77

80

Zuid

91

81

93

Oost

83

60

85

Noord

79

92

81

Zuidoost

86

79

83

mannen

82

79

87

vrouwen

76

79

83


81

85

78

Turken/Marokkanen

77

78

81

overige niet-westerse en westerse allochtonen

86

69

76

autochtonen

76

83

92

lager opgeleid/ ongeschoold

79

77

81

middelbaar opgeleid

83

79

88

hoger opgeleid

74

80

86

Amsterdam

79

79

84

bron: O+S/ABM

132


Tabel 6.10 Stemintentie jongeren (18-24 jaar) naar stadsdeel, geslacht, herkomstgroep en opleidingsniveau, 2008 en 2010 (procenten) 2008

2009

2010

63*

48*

91*

West

45

51

72

Nieuw-West

49

38

44

Zuid

72

64

65

Centrum

Oost

51

31

62

35*

49*

77*

Zuidoost

43

46*

50*

mannen

56

55

65

vrouwen

49

38

63

39*

36*

36*

Noord

Surinamers/Antillianen Turken/ Marokkanen

42

29

57

overige niet-westerse allochtonen en westerse allochtonen

35

28

62

autochtonen

69

41

74

lager opgeleid/ ongeschoold

31

43*

40

middelbaar opgeleid

56

40

65

hoger opgeleid

61

54

79

Amsterdam

52

45

64

* minder dan 50 respondenten per groep bron: O+S/ABM

Kindindicatoren integratie en ontmoeting Tabel 6.11 Te witte, te zwarte scholen en scholen met te veel achterstand (in vergelijking tot de buurt) naar stadsdeel, schooljaar 2008/2009 en 2009/2010 (procenten) aantal scholen (abs.)¹

te zwart

te wit

te veel

te weinig

achterstand

achterstand

08/ ‘09

09/ ‘10

08/ ‘09

09/ ‘10

08/ ‘09

09/ ‘10

08/ ‘09

09/ ‘10

08/ ‘09

09/ ‘10

Centrum

13

13

15

15

0

0

8

8

0

0

West

32

32

25

22

6

3

16

13

0

0

Nieuw-West

35

35

9

9

11

14

11

14

9

11

Zuid

35

34

23

15

9

6

17

9

0

0

Oost

31

33

16

15

3

3

16

12

0

0

Noord

28

28

0

4

18

14

7

4

7

7

Zuidoost Amsterdam 1

28

28

4

4

0

0

11

7

7

4

202

203

13

12

7

6

13

10

3

3

Scholen met 100 of meer leerlingen, regulier onderwijs

bron: DMO/AMPO/O+S

133


Tabel 6.12 Kinderen (0-19 jaar) die opgroeien in een gemengde buurt (diversiteitsscore boven de 0,751), naar stadsdeel en leeftijdsgroep, 2006-2011 2006

2007

2008

2009

2010

0

0

0

0

0

West

29

29

28

27

28

Nieuw-West

48

48

50

53

55

Zuid

0

0

0

0

1

Oost

44

38

36

31

32

Noord

37

40

44

44

46

Zuidoost

13

15

17

9

10

0-4 jaar

28

28

28

27

28

Centrum

5-9 jaar

29

29

30

29

30

10-14 jaar

30

29

30

29

30

15-19 jaar

28

28

29

28

29

Amsterdam

29

29

29

28

29

bron: O+S/ABM 1) Een score 1,0 betekent volledige diversiteit, score 0,0 houdt in dat er geen enkele diversiteit is. In 2006 waren dit 53 buurten, in 2007 51 buurten, in 2008 56 buurten, in 2009 55 buurten en in 2010 57 buurten. Tabel 6.13 Jongeren (16-24 jaar) met gemengde vriendengroepen naar stadsdeel, geslacht, herkomstgroep, generatie en opleidingsniveau, 2008 en 2010 (procenten) Centrum

2009

2010

48*

92*

85*

West

83

76

85

Nieuw-West

75

85

85

Zuid

73

81

81

Oost

82

73

67

89*

91

83*

Zuidoost

87

100*

91*

mannen

76

83

83

vrouwen

80

84

82


95

90

90

Turken/Marokkanen

82

82

95


88

90

94

autochtonen

64

79

69

lager opgeleid

85

80

89

middelbaar opgeleid

77

87

79

hoger opgeleid

71

86

81

Amsterdam

78

83

82

Noord

* minder dan 50 respondenten per groep

134

2008

bron: O+S/ABM


Tabel 6.14 Jongeren (16-24 jaar) die zich afgelopen 12 maanden gediscrimineerd heeft gevoeld vanwege de etnischeherkomst naar stadsdeel, geslacht, herkomstgroep, generatie en opleidingsniveau, 2010 (procenten) 2010 Centrum

5*

West

6

Nieuw- West

24

Zuid

4

Oost

6

Noord

5*

Zuidoost

9*

mannen

12

vrouwen

7


21

Turken/Marokkanen

24


6

autochtonen

1

lager opgeleid

11

middelbaar opgeleid

10

hoger opgeleid

4

Amsterdam

9

* minder dan 50 respondenten per groep

bron: O+S/ABM

Kindindicatoren leefomgeving Tabel 6.15 Kinderen die opgroeien in een buurt waar men ontevreden is over de speelvoorzieningen naar stadsdeel en leeftijdsgroep, 2007 en 2009 (procenten) 1) 2007

2009

Centrum

38

37

West

15

0

Nieuw- West

23

30

Zuid

8

0

Oost

32

29

4

0

Zuidoost

58

8

0-4 jaar

24

16

5-12 jaar

24

15

13-17 jaar

24

14

24

15

Noord

Amsterdam

bron: DW/Wonen in Amsterdam/bewerking O+S 1) WiA buurten waar de gemiddeld rapportcijfer voor het aanbod aan speelvoorzieningen < 6 is.

135


Tabel 6.16 Kinderen (0-17 jaar) die krap wonen (evenveel of minder kamers dan gezinsleden in huis) naar stadsdeel, leeftijdsgroep en herkomstgroep, 2009 en 2010 (procenten) 2009

2010

Centrum

62

62

West

75

75

Nieuw-West

74

74

Zuid

51

51

Oost

67

67

Noord

72

72

Zuidoost

70

68

0-4 jaar

72

72

5-11 jaar

70

70

12-17 jaar

62

62

Surinamers

64

63

Antillianen

61

60

Turken

82

82

Marokkanen

88

87

overig niet-westerse allochtonen

75

74


62

61

autochtonen

57

57

Amsterdam

68

68

bron: O+S Tabel 6.17 Kinderen die opgroeien in een laag gewaardeerde buurt naar stadsdeel en leeftijdsgroep, 2005, 2007 en 2009 (procenten) 1) 2005 Centrum

2007

2009

0

0

0

West

53

32

10

Nieuw-West

51

51

45

Zuid

0

0

0

Oost

35

32

9

Noord

58

57

19

Zuidoost

59

27

56

0-4 jaar

40

32

22

5-12 jaar

42

34

23

13-17 jaar

42

34

24

Amsterdam

41

33

23

bron: DW/Wonen in Amsterdam 1) WiA buurten met een gemiddeld rapportcijfer < 6,5. In 2007 waren dit 19 gebieden, in 2005 21 en in 2009 14 gebieden.

136


Beleidsindicator leefomgeving Tabel 6.18 Gemiddelde inschrijfduur 1) van starters 2) bij acceptatie naar stadsdeel, 2006-2010 (jaren) 2009

2010

Centrum

8,1

8,6

West

8,2

9,0

Nieuw-West

7,2

7,7

Zuid

7,7

8,5

Oost

7,6

7,5

Noord

6,5

8,0

Zuidoost

6,3

6,1

Amsterdam

7,3

7,9

bron: WoningNet 1) Woon- en inschrijfduur worden uitsluitend berekend op basis van verhuringen via het WoningNet Magazine en internet. 2) Voorrangskandidaten, stadsvernieuwingskandidaten en nieuwbouw worden in de berekening niet meegenomen.

137


138


Bijlage 1 De staat van de jeugd: doelen en indicatoren thema

gezondheid en opvoeding 'fysiek'

'psychosociaal'

'leefstijl'

'opvoeding'

'veilig thuis'

hoofddoel


Amsterdamse jeugd is psychosociaal gezond

de Amsterdamse jeugd heeft een gezonde leefstijl

de Amsterdamse jeugd krijgt een goede opvoeding

de jeugd heeft een veilig thuis

subdoelen

ervaren gezondheid: 89% goed 18-24 jaar (2008, GGD)

verhoogde SDQscore: 10,4% 2e klas VO (2010)

(bijna) altijd drie maaltijden per dag: 81,9% 2e klas VO (2009/'10, GGD)

opvoedingsproblematiek: (n.b, GGD).

meldingen kindermishandeling: 4996 (2010, AMK)

zuigelingensterfte: 3,3‰ (2010, O+S)

'life events': n.b.

minder dan één keer per week sporten: 15,2% 2e klas VO (2009/'10, GGD)

jeugdzorg, aanmeldingen: 2,5% (2010, BJAA)

aanmeldingen voogdij en OTS: 54 voogdij; 462 OTS (2010, BJAA)

ziekenhuisopnames: n.b.

sociaal isolement jongeren (16-24 jaar): 18% (2010)

gebruik alcohol, tabak, cannabis: 6,7% afgelopen week gerookt; 7,4% afgelopen week alcohol; 2,7% afgelopen maand wiet, 2e klas VO (2009/'10, GGD)

aanmeldingen aanpak multiprobleemgezinn en: 5,4% (2010, DMO)

dakloze jongeren: 378 (2010, DZS)

overgewicht, obesitas: 19,5% 5 jaar; 27,1% 10 jaar; 25,5% 2e klas VO (2010, GGD)

suïcidepogingen: n.b.

SOA's/HIV (GGD).

deelname Triple P naar interventieniveau: 6,2% (2010, DMO)

doorstroom van opvang naar reguliere woning of begeleid wonen: n.b.

vaccinatiegraad zuigelingen: 92,7% (2010, CBS/Jeugdmonitor)

herhaald beroep op jeugdzorg: (n.b., BJAA)

opvangplekken daken thuisloze jongeren: 292 (2010, DZS)

tandartsbezoek: 92% 2e klas VO (2010, GGD)

deelname programma's voor postief gedrag: n.b.

'kind'indicatoren

tienermoeders: 8‰ (2011, O+S)


bereik jeugdgezondheidszo rg: 95% 0-1-jarigen, 94% 3-jarigen, 88% 5-jarigen, 75% 10jarigen (2010, GGD)

deelname leefstijl interventieprogramm a's: n.b.

deelname programma's overgewicht en beweging: 23% Jump in (2009, Jump in)

n.b.: gegevens niet bekend. Zodra deze gegevens beschikbaar komen, worden ze in de monitor opgenomen.

139


Veiligheid en criminaliteit

Onderwijs

'slachtofferschap'

'jeugdcriminaliteit'

hoofddoel

de jeugd groeit op in een veilige leefomgeving

de jeugd is niet betrokken bij criminele activiteiten

'taal- en rekenvaardigheid' De jeugd kan rekenen en lezen

subdoelen

slachtofferschap jongeren: 48% (2010, VM/O+S)

jeugdgroepen: 40 (2010, OOV)

Peuters met een VVE-indicatie: 6192 (2011, ELKK)

cito eindtoets: 537,6 (2011, DMO)

% afstroom in leerjaar 3 naar schooltype: 8% VMBO; 8% HAVO/VWO (2009/'10, CBS)

onveiligheidsgevoele ns: 50% (2010, VM/O+S)

first offender: 557 12-17 jr, 852 18-24 jaar; overige doelgroepen: 712 12-17 jr, 1916 18-24 jr (2009, HKS/O+S)

ABC-scores in groep 4 en 6 (DMO)

basisschooladvies: 18% PRO, LWOO; 32% VMBO, VMBO/HAVO; 50% HAVO/VWO, VWO, kopklas (2011, DMO)

slagingspercentages : 89% LWOO, 93% VMBO B/K; 87% VMBO G/T; 83% HAVO; 89% VWO (2009/'10, CBS)

gepest worden: 4,2% 2e klas VO (2009/'10, GGD)

jeugdige verdachten: 6,3% 12-17 jaar; 5,1% 18-24 jaar (2010, Xpol/BVH)

cito eindscore taal en rekenen: 78 taal; 45 rekenen (2011, DMO)

geslaagden VO: 1692 VMBO B/K, 1143 VMBO G/T, 993 HAVO, 1049 VWO (2009/'10, CBS)

studierendement: % geslaagd na 4 en 8 jaar in MBO/HBO/WO: n.b.

jeugdige verkeersslachtoffers: 452 (2009, DIVV)

zelfrapportage daderschap: n.b.

afgestudeerden: 915 MBO 1, 5828 MBO 2/3/4, ; 3723 HBO; 4387 WO (2009/'10, CBS)

nieuwe schooluitval: 2539 (2010, DMO)

thema

'kind'indicatoren

slachtofferhulp: 486 intake, 449 hulp bij criminaliteitsslachtoff ers; intake 583, hulp 108 bij verkeersslachtoffers (2010, Slachtofferhulp Nederland)

De jeugd bereikt het hoogste opleidingsniveau binnen hun capaciteiten

'succesvolle schoolloopbaan' De jeugd volgt onderwijs zonder (onnodige) vertraging

'kind'indicatoren


'opleidingsniveau'

beleidsindicatoren STOP reacties: 42 (2009, HALT)

deelname VVE: 54% (2011, DMO)

deelname VO: 4% PRO, 21% LWOO, 31% VMBO, 2% algemeen, 17% HAVO, 24% VWO (2010/'11, CBS)

relatief verzuim: 7,7% (2008, DMO)

verwijzingen bureau HALT: 871 (2010, HALT)

deelname schakel- en kopklassen: 1409 schakelklas; 65 kopklas (2009, DMO)

deelname tertiair onderwijs: 15476 MBO; 15484 HBO; 19214 WO (2010/'11, CBS)

leerplichtzaken: 615 (2008, DMO)

aanmeldingen jeugdreclassering: 520 regulier; 8 CRIEM; 0 harde kern (2010, BJAA)

leerlingen op (zeer) zwakke scholen: 0% zeer zwakke scholen; 6% zwakke scholen (2011, DMO)

deelname speciaal onderwijs: 1432 sbo; 3351 so (2010/'11, CBS)

In justitiële jeugdinrichting, strafrechterlijke titel en aandeel in zorgtraject: n.b.

leerlingen op scholen met kwaliteitsimpuls: 32% (2011, DMO)


140


thema

Werk en inkomen 'startkwalificatie'

'werk'

'armoede en schulden'

hoofddoel

De jeugd wordt voorbereid op de arbeidsmarkt

De jeugd is actief op de arbeidsmarkt

De jeugd leeft niet langdurig in armoede

subdoelen

startkwalificatie VO en MBO: 65% (2010, DMO)

bruto arbeidsparticipatie 15-26 jaar: 56%; 49% lager opgeleid; 56% middelbaar opgeleid; 74% hoger opgeleid (2009, REB/O+S)

jongeren in mimimahuishouden: 25,5% (2010, O+S)

voortijdig schoolverlaters: 15% (2010, DMO)

jongeren met een uitkering, naar soort: 2,0% Wajong; 2,6% werkloosheid (WIJ, WWb, stagevergoeding) (2011, DWI)

voorzieningengebruik minima: 68% stadspas; 48% scholierenvergoeding (2010, O+S)

voldoende stageplekken en leerwerktrajecten: n.b.

jeugdwerkloosheid 15-26 jaar: 14%; 26% lager opgeleid; 7% middelbaar opgeleid; 10% hoger opgeleid (2009, REB/O+S)

jongeren met schulden: n.b.

schoolgaande jongeren met een bijbaantje: 59% (2011, REB/O+S)

ervaren discriminatie op de arbeidsmarkt: 10% (2010, ABM)

'kind'indicatoren


uitstroom jongerenloket naar school: n.b. (DWI)

uitstroom jongerenloket naar werk: n.b. (DWI)

voortijdig schoolverlaters aan het werk: 30% (2010, DMO)

nww-ers (15-26 jaar): 3076, 2,3%; geen startkwalificatie: 2008; middelbaar opgeleid: 815; hoog opgeleid: 253 (2011, UWV/Werkbedrijf/O+S)

jongeren in schuldhulpverlening: 2220 aanmelding, 1583 deelname traject, 10229 deelname budgetlessen (2010, DWI)

Leerlingen MBO geplaatst op stage of leerwerkbaan: 5327 (jan-apr 2011, COLO)


141


thema

Actief in de maatschappij 'talent'

'maatschappelijke betrokkenheid' De jeugd leert zijn bijdrage te leveren aan de maatschappij

'integratie'

'leefomgeving'

De jeugd komt in contact met mensen uit andere sociale lagen en achtergronden

De jeugd groeit op in een verzorgde leer- en leefomgeving

hoofddoel

De jeugd kan talenten en interesses ontdekken en ontwikkelen

subdoelen

deelname en bezoek podiumkunst: 53% bezoek podiumkunst; 65% deelname amateurkunst (2010, cultuurmonitor/O+S)

deelname vrijwilligerswerk: 28% 16-24 jaar (2010, Staat van de Stad)

schoolsegregatie: 12 'te zwarte' scholen; 6 op 'te witte' scholen; 10 scholen met overwegend achterstandsleerlingen (2009/'10, O+S)

leerlingen die les krijgen in schoolgebouwen die kwalitatief en/of kwantitatief niet voldoen: n.b.

lidmaatschap sportvereniging: 37% (2009/sportmonitor/O+S)

thuisvoelen in Amsterdam: 84% (2010, ABM/O+S)

kinderen in gemengde buurten: 29% (2010, O+S)

kinderen die opgroeien in een buurt waar ouders ontevreden zijn over de speelruimte in de buurt: 15% (2009, O+S)

deelname aan dagarrangementen: 1% voorschoolse opvang; 34% tussenschoolse opvang; 11% naschoolse opvang (2008/'09, DMO)

stemintentie: 64% 18-24 jarigen (2010, ABM/O+S)

gemengde vriendengroepen: 82% (2010, ABM/O+S)

kinderen die krap wonen: 68% (2010, O+S)

uitleningen van jeugdboeken per jeugdlid: 20 (2010, OBA/O+S)

deelname aan discussiefora op internet: n.b.

ervaren discriminatie op basis van etnische herkomst: 9% 16-24 jaar (2010, ABM/O+S)

kinderen die opgroeien in laag gewaardeerde buurt: 23% (2009, O+S)

'kind'indicatoren


jeugdleden bibliotheek: 43% (2010, OBA/O+S)

wachtduur starters op de woningmarkt: 7,9 jaar (2010, AFWC)

chequegebruik minimajongeren: 18% (2010, O+S)


142

Jeugdmonitor Amsterdam De Staat van de Jeugd Jeugdmonitor Amsterdam 2011

Recommend Documents