JEANNETTE WARMERDAM: VOORKOMEN DAT JE BEDRIJFSBLIND WORDT

HET VAKBLAD VOOR

DE BLOEMBOLLEN EN VASTEPLANTENSECTOR

1 NOVEMBER 2013

283

20

JEANNETTE WARMERDAM: ‘VOORKOMEN DAT JE BEDRIJFSBLIND WORDT’ 12

VEILIGHEID VERANKEREN IN BEDRIJFSCULTUUR

16

BEWUSTE KEUZE VOOR COMBINATIE

24

26

HAAKMAN VIERT 75JARIG JUBILEUM

EDIBULB BETAALD DOOR GEBRUIKERS

48

SPECIALIST IN WATER

Nieuw:

Chrysal Lelie Conditioner Chrysal introduceert een nieuwe unieke combinatie van voorbehandelingsmiddel BVB (0,15ml/l) met Chrysal Professional 3 (10ml/l). Voorkomt bladvergeling. Corrigeert hormoontekorten. Verlengt het vaasleven. Stimuleert knop- en bloemontwikkeling. Geeft grotere bloemen. Houdt het blad stevig en groen. That’s the beauty of Chrysal.

Meer weten? Bezoek onze stand op de Trade Fair 13.9-13.11, stuur een e-mail naar [email protected] of kijk op www.chrysal.nl.

PRE MIUM FLOWER & PL ANT C ARE

E N I L ON

G N I L I E V N E L MATERIA

Dinsdag 4 februari 2014 & woensdag 5 februari 2014

Online materialenveiling van een compleet bloembollenkwekerij- & broeierij inventaris i.o.v. Fa. G.J.A. van Diepen te Obdam (locatie later bekend) Kijkdagen: Vrijdag 31 januari 8.30 tot 16.30 uur – zaterdag 1 februari 8.30 tot 16.30 uur Woensdag 5 februari 8.30 tot 16.30 uur Meer informatie: www.hobaho.nl

Verbindt • Adviseert • Organiseert Postbus 6 • 2160 AA Lisse • Telefoon (0252) 43 47 77 • Fax (0252) 43 46 77 • www.hobaho.nl • [email protected]

INHOUD

Het vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector • 1 november 2013 Nummer 283

Nieuws

6

Korte nieuwsberichten

CNB Actueel

10

Verwachtingen komend seizoen goed bij CNB Koel- en preparatiebedrijf CNB productweek Lelie komt eraan!

Visie

10

12 14

12

Veiligheid zien als onderdeel bedrijfsvoering

Hoveniers

14

John Koomen Tuinen: duurzaam en trendy

Vaste planten

16

‘Als je alles nog kunt, wil je ook alles doen’

11

Onderzoek

18

Gefaseerde belichting lelies mogelijk

Vakvrouwen

20

Jeannette Warmerdam staat het liefst in de schuur of op het land

Vakvenster

14

16

22

De basis is gelegd

Jubileum

24

Haakman Flowerbulbs uit Wervershoof bestaat 75 jaar

Actueel

26

Wegvallen PT leidt tot nieuwe werkelijkheid voor Edibulb

18

Kennis

30

Bob Bisschops: ‘Blijf kritische vragen stellen’

Wereldbol

31

Leucojum versus Acis

24

22

Service

32

Grondbank

34

Bolbloemennieuws

35

Herfst

Vraag en aanbod

26

4 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

30

31

36

42

CNB Actueel Algemene ledenvergadering CNB: ’Financieel sterk, mager jaarresultaat’

44

44

42

Actueel Vaasleven deskundig getest in tulpencompetitie

46

Laatste nieuws

48

Toeleveranciers

52

Warmerdam Beregening staat voor maatwerk in water

52

Anthos Leliepromotie Japan 2014 van start met presentatie ‘Lily Angels’

54

Boomkwekerij Comeback kleinbladige Ilex

55

Tien vragen aan

54

48

Hans Langedijk (54)

56

Advies Bedrijf in zwaar weer: kies voor begeleiding

57

Vasteplantenvaria Natte rooitijd vaste planten

58

Teeltadvies

62

Agenda

63

Service

55

Zeldzame auteurscombinatie bij boek ‘Plannen en planten, een nieuw perspectief’ Glad IJs

64

56

57

Hobaho Vlot seizoen voor de bollenveiling

KAVB Nieuws Nieuwtjes van en voor de KAVB-kringen en -afdelingen

Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Anthos Teeltadvies Hobaho KAVB

64

68

Foto omslag: René Faas

68

1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 5

NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Foto: Leo Tilmans

BKD verlaagt wederom tarieven in 2014

Nerineshow Assumburg succesvol HEEMSKERK - De Nerineshow die in het weekend van 11 tot en met 13 oktober werd gehouden in Slot Assumburg in Heemskerk was een groot succes. Dat stelt medeorganisator Bas van Keulen. Een van de hoogtepunten was de doop van Nerine ‘Alexandra’. De Nerineshow werd vrijdagavond geopend door Nicolas de Rothschild, die zich geheel heeft toegelegd op hybrides van Nerine sarniensis. Van Keulen: “De Rothschild kreeg de afgelopen dagen de gelegenheid om ook diverse bedrijven te bezoeken, en was erg onder de indruk van de Nederlandse Nerineteelt.” Zondag werd door schrijfster Alexandra Penrhyn Lowe, onder meer bekend van het Huis Anubis, een nieuwe Nerine gedoopt genaamd ‘Alexandra’. Deze intens roze Nerine komt uit het veredelingsproject van Maatschap Veredeling Nerine.

LISSE - De meeste tarieven van de BKD over 2014 zijn 2 procent lager dan in 2013. De tarieven voor opplantmonsters zijn 4 procent verlaagd. Nadat eerder dit jaar de tarieven van PCR-toetsen tijdelijk met 20 procent verlaagd zijn, is deze maatregel nu blijvend. De kosten per virustoetsing zijn in 2014 nagenoeg allemaal op € 16,50 geprijsd, een korting van 8 tot 23 procent. De tariefsverlaging is mogelijk gemaakt door schaalvergroting, investeringen in apparatuur en centrale monsteropplant en een wederom toegenomen efficiëntie in de gehele organisatie. De jaarbijdrage Teelt gaat vanaf 2014 standaard uit van het gebruik van het Digitaal Klantenloket. Inmiddels maakt ruim 80 procent van de telers hier gebruik van. In plaats van een korting voor DKL-gebruik wordt een toeslag voor niet DKL-gebruik gehanteerd van € 55,- per jaar. Op 9 oktober stelde het bestuur van de BKD de begroting en tarieven voor 2014 vast. Deze zijn voor goedkeuring aan het Ministerie van Economische Zaken voorgelegd.

Cursus Uitvoeren gewasbescherming HOORN - Op dinsdag 5 november start de cursus Uitvoeren gewasbescherming op het Clusius College in Hoorn. Deze cursus bestaat uit vier sessies die achtereenvolgend op de dinsdag van 15.00 tot 22.00 uur worden gegeven. Na deze vier weken vindt op dinsdag 3 december het examen plaats. Voor mensen met een verlopen licentie is er een examentraining op woensdag 27 november (ochtend en middag) en ook examen op 3 december. De cursussen worden gegeven door Klaas Meijaard. Inlichtingen en aanmelding kan via de website of telefonisch: 072-5673191.

Masterclass EVTO Tuinbouw in januari van start

Dijksma: ‘Kansen in tuinbouw door groene en mondiale aanpak’ DEN HAAG - De tuinbouwsector kan nog meer kansen pakken en groeien door het vizier ook te richten op landen buiten Europa, zo meldt staatssecretaris Dijksma aan de Tweede Kamer. Nieuwe producten door slimme samenwerkingsverbanden zouden de mondiale interesse moeten vergroten. Verder moet de sector nieuwe stappen zetten in energiebesparing en vergroening. Sharon Dijksma van Economische Zaken schrijft dit in de beleidsbrief tuinbouw die zij vorige maand naar de Tweede kamer heeft gestuurd. Dijksma stelt €1 miljoen beschikbaar voor het op de markt brengen van nieuwe producten zoals uitgangsmaterialen (planten en zaden) die de wereld kunnen veroveren. Om het energieverbruik verder terug te dringen wordt het budget voor investeringen in energiebesparing in de glastuinbouw verdubbeld tot minstens €5 miljoen. Lees op de website het volledige bericht en de beleidsbrief. 6 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Foto: René Faas

WOGNUM - De crusus EVTO (Economische Vorming Toekomstige Ondernemers) is terug. De cursus is gemoderniseerd en naar een hoger niveau gebracht: MBO+/HBO niveau. Vandaar de titel Masterclass EVTO Tuinbouw. Enkele onderwerpen die aan bod komen zijn: ondernemerskenmerken, lezen boekhoudrapport, risicobeheer, ondernemingsvormen en financieringsmogelijkheden. Daarnaast komt de E-scan aan bod (toetsing op motivatie, persoonlijkheidskenmerken, kwaliteiten en kennis), evenals het maken van een businessplan voor het eigen bedrijf en Dragons Den, waarbij de deelnemer zijn businessplan presenteert aan een externe jury. AgraVisi verzorgt de cursus in verschillende regio’s. Kijk op de website voor meer informatie.

Henk Hoogervorst neemt afscheid van Hobaho LISSE - Hobaho neemt per 31 december 2013 afscheid van haar algemeen directeur Henk Hoogervorst. Hoogervorst heeft deze functie vijf jaar bekleed en draagt een gezonde organisatie over aan zijn opvolger, Foeke Gardenier, die per 1 december 2013 benoemd wordt als algemeen directeur. Ter gelegenheid van het afscheid organiseert Hobaho een middagseminar op dinsdag 10 december 2013 in het AFAS Stadion te Alkmaar. Gekozen is voor het thema: “Hoe behoudt de Nederlandse bollensector haar wereldleiderschap?” Sprekers zijn Ruud Huirne, directeur Food & Agri Rabobank en Toon Gerbrands, directeur AZ. De dagvoorzitter is Tom van ’t Hek. Aansluitend aan het seminar vindt de afscheidsreceptie plaats in Grand Café Louis van Gaal, eveneens in het AFAS Stadion. Er is mede gekozen voor deze unieke locatie door de centrale ligging ten opzichte van De Noord & De Zuid zodat veel relaties in de gelegenheid worden gesteld Hoogervorst de hand te drukken.

Thema van DriebanFlora 2014: ‘Kunstgrepen’ VENHUIZEN – Als gevolg van het late broeiseizoen en het feit dat veel soorten daardoor niet voor eind januari in bloei zullen komen zal de DriebanFlora volgend jaar van woensdag 12 t/m zondag 16 februari 2014 worden gehouden. Wat ook meespeelt is het feit dat Holland Food & Flowers in 2014 geen doorgang zal vinden. De DriebanFlora heeft speciaal voor deze show het thema kunstgrepen bedacht. Kunstgrepen worden dagelijks op allerlei manieren toegepast, zo ook in het bollenvak bij verbetering van kwaliteit, kleur, houdbaarheid en ziektebestrijding. Bij onderzoekcentra als PPO en diverse proeftuinen in het land worden ook kunstgrepen toegepast, door andere temperaturen, voeding stoffen en verlichting te gebruiken. Op donderdag 15 februari zullen de tulpeninzenders weer de strijd kunnen aangaan voor de beste tulp en de beste inzending van de tentoonstelling. Vanaf 15.30 uur is er keuring voor de jeugd en ‘s avonds om 19.00 uur de senioren. De DriebanFlora wordt gehouden in café restaurant De Roode Leeuw in Venhuizen.

Foto: FloraHolland

FloraHolland schrapt tweehonderd voltijdbanen AALSMEER - Bij bloemenveiling FloraHolland verdwijnen volgend jaar zo’n tweehonderd voltijdbanen. De organisatie zal compacter en eenvoudiger worden ingericht. Het aantal managementfuncties wordt met ongeveer 25 procent ingekrompen. Volgens FloraHolland zijn daarbij gedwongen ontslagen helaas niet uit te sluiten. Vakbonden en ondernemingsraad worden betrokken bij de verdere vervolgstappen. Als reden geeft FloraHolland aan dat veel meer leden dan voorheen zelf actief zijn in marketing en verkoop, ook naar schakels verderop in de keten. De aanvoer voor de klok daalt en daarmee het werk en de inkomsten. De uitvoering van de maatregelen zal naar verwachting ongeveer € 20 miljoen aan eenmalige kosten vergen. Op basis van de statuten is het bestuur voornemens de financiering van het verlies vanuit de liquiditeitsbijdrage te laten geschieden. In het kader van de jaarrekening 2013 wordt ook de waardering van beschikbare grondposities tegen het licht gehouden en zal naar verwachting ongeveer € 10 miljoen ten laste van het eigen vermogen worden afgeboekt.

Leliekeuring CNB productweek Lelie LISSE - In het kader van de CNB productweek Lelie (maandag 4 november t/m vrijdag 8 november) wordt op maandag 4 november in de KAVB-keuringszaal bij CNB een Speciale Leliekeuring gehouden. Deze keuring vindt plaats in het handelscentrum van CNB, Heereweg 347, 2161 CA Lisse. Inzenders kunnen hun bloemen t/m vrijdag 1 november aanstaande neerzetten zodat de bloemen op maandag 4 november in topconditie zijn voor de keuring. Het aanvoeren van de bloemen kan of via de ondergrondse parkeergarage (binnen) of via de hoofdingang (buiten). Inzenders worden verzocht zelf de bloemen op te steken. De keuring is op maandag 4 november om 11.00 uur en wordt verricht door de KAVB-subcommissie voor lelies van de Commissie voor Nomenclatuur. Veredelaar, teler en handelaar kunnen lelies voor deze keuring inzenden, mits het materiaal aan de eisen voldoet. De bloemen dienen van tentoonstellingskwaliteit te zijn. Daarnaast is het de bedoeling dat de inzenders duidelijk aangeven welke cultivars ingezonden worden en voor welke prijsvraag zij bestemd zijn.

Kennisloket onder vlag Greenport Horti Campus BLEISWIJK - Ondernemers die professionele hulp zoeken om innovatie in de praktijk te brengen, kunnen terecht bij het kennisloket van de Greenport Horti Campus. Waar dit loket tot nu toe werd bemenst door universiteiten en hogescholen onder de vlag van de Greenport Campus, worden ondernemers nu verder geholpen vanuit de praktijk. LTO Glaskracht in Bleiswijk opereert onder de vlag van de Greenport Horti Campus als eerste aanspreekpunt. Zo is in regio Westland, Oostland en Barendrecht een krachtig kennisnetwerk ontstaan van onderzoek en bedrijfsleven, die de juiste partijen bij elkaar brengt om innovatie te stimuleren. Ondernemers kunnen bij het kennisloket hun vragen neerleggen over teelt, logistiek, techniek, water, robotica en energie. Het kennisloket werkt nauw samen met het landelijke MKB-loket. Ondernemers kunnen terecht op de website onder het kopje ‘kennisloket’.

VAN DE REDACTIE Cementarmoede Huizen bouwen we nog steeds van stenen en cement. Zonder stenen wordt een huis een vormeloze klomp cement, zonder cement stort de stenen muur heel snel in. Samen vormen ze een sterk span, met een comfortabele woning die jaren meekan als resultaat. Kijkend naar de huidige maatschappij, stel ik vast dat er stenen genoeg zijn, maar dat de hoeveelheid cement sterk afneemt. De samenleving kan alleen goed functioneren als mensen ook daadwerkelijk met elkaar willen samen leven. Daarvoor is samenwerking , op welke manier dan ook, een voorwaarde. En juist op dat terrein neemt mijn zorg eerder toe dan af. Meer dan honderd jaar was de coöperatie een van de meest succesvolle manieren om samen te werken. Met onder meer een bank en een bloemenveiling als resultaat. Beide coöperaties ervaren nu dat het coöperatieve gedachtegoed niet meer vanzelfsprekend is. En helemaal onschuldig zijn ze daar zelf niet aan. Bewust de rente manipuleren om er zelf beter van te worden heeft weinig meer te maken met de oorspronkelijke reden van Raiffeissen om de bank op te richten. En de bloemenveiling heeft wel erg lang gewacht met het inspelen op de snel veranderende markt. Met nu in korte tijd diverse pijnlijke saneringen als gevolg. Meer dan vijfenzeventig jaar organiseerden we in binnen- en buitenland spraakmakende tentoonstellingen. Anno 2013 is nog minder dan een handvol over, de Keukenhof hier even buiten beschouwing latend. Het plezier om met elkaar iets moois te maken is goeddeels verdwenen. Meer dan vijftig jaar fungeerde het, weliswaar verplichte, stelsel van producten bedrijfsschappen. Die samenwerking leverde de bloembollensector veel op. Met collectief geld konden promotie en onderzoek de sector werkelijk vooruit helpen. En met dat geld kon het leed dat stengelaaltjes heet dragelijk worden gemaakt voor hen die daardoor werden getroffen. Al het cement dat we zelf aandroegen, vrijwillig of collectief, dreigt te verdwijnen, met cementarmoede als gevolg. We zijn bijna weer terug bij af. Stenen zijn er nog steeds genoeg. Een fundament voor de toekomst ligt er ook. Kijk alleen maar naar wat de KAVB de afgelopen maanden aan initiatieven heeft ontplooid, grotendeels op verzoek van de leden zelf, om een aantal relevante zaken in stand te houden. Nu het cement nog. De enige die dat kan maken bent u. Cement is nodig. Zonder cement storten muren heel snel in. Arie Dwarswaard 1 november 2013VISIE 7

NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Foto: PR

Nog eenmaal Westfriese Flora

Bloemenbureau Holland lanceert campagne in Duitsland en Frankrijk HONSELERSDIJK - In navolging van de najaarscampagne uit 2012 voert Bloemenbureau Holland vanaf begin oktober in Duitsland en Frankrijk een bloemencampagne waarin alles draait om de Lievelingsbloem. Een campagne waarin vriendinnen centraal staan en de nadruk ligt op het ‘geven’ van iemands favoriete bloemen. Als je weet wat de lievelingsbloem van jouw vriendin is, koop je eerder die bloemen voor haar. En zij voor jou. Vriendinnen kennen elkaars wijnvoorkeur, de lievelingsschrijver en favoriete film. Deze campagne voegt een nieuwe voorkeur aan dat rijtje toe: vriendinnen kennen elkaars lievelingsbloem. De Lievelingsbloemmannen zijn opnieuw de aandachttrekkers van de campagne. Zij kunnen op pad gestuurd worden om uit te vinden wat de lievelingsbloem van iemands vriendin is. Doel van de campagne is om bloemen blijvend te positioneren in het hoofd van de consument zodat ze automatisch gaan verschijnen op cadeau- en boodschappenlijstjes. De campagne ‘Vriendinnen kennen elkaars lievelingsbloem’ loopt tot 4 november in Frankrijk en tot 11 november in Duitsland.

STEDE BROEC - LTO Stede-Broec bestaat in 2014 100 jaar. Tegelijkertijd bestaat de gemeente Stede Broec 650 jaar. Met als thema ‘Verbinden’ slaan deze twee partijen de handen ineen. De Westfriese Flora is een deel van deze historie. Omdat het gevoel van de lente in Bovenkarspel nog verankerd zit in de agrarische sector, wil het bestuur in het kader van de festiviteiten het evenement nog eenmaal organiseren met als motto “De lente begint in Bovenkarspel”. Op deze manier wordt de verbinding aangetoond tussen het platteland en het stadse Stede Broec. De Westfriese Flora zal volgens de organisatoren nooit meer terugkomen. Daarom wordt deze kleinschalige Flora met een knipoog naar het begin georganiseerd en wel van 27 februari tot 2 maart in de Trefferszaal van het Verenigingsgebouw te Bovenkarspel. Het bestuur hoopt op veel medewerking uit de eigen sector. Tuinders die nog eenmaal tulpen of andere bloemen willen telen voor de Flora zijn erg welkom. Opgave van bloemen of groenten kan bij Trude Buysman (06-36171778) , e-mail: [email protected].

Ronald Blom overleden HILLEGOM - Na een kort ziekbed is Ronald Blom (76) eind september te midden van zijn familie in Engeland overleden. Ronald Jozef Maria Blom was in de bloembollensector geen onbekende. Hij maakte deel uit van Bloms Bulbs (Primerose Nurseries), dat in Melchboure gevestigd was. Ter nagedachtenis van Ronald Blom zal op 9 december aanstaande om 12 uur een herdenkingsbijeenkomst plaatsvinden in Northampton Cathedral, Cathedral House, Kingsthorpe Road, Northampton, NN2 6AG. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Paul Blom of Chris Blom, tel. 00 44 1234 709099.

Bijeenkomsten markttoegang en fytosanitaire ontwikkelingen

MPS-ECAS besteedt gewascontroles uit DELFGAUW - Groen Agro Control gaat voor MPS-ECAS de chemische analyse van gewasmonsters uitvoeren. MPS-ECAS voert de controles uit bij tuinbouwbedrijven op de naleving van de gestelde certificeringseisen. De analyse van blad- en andere gewasmonsters is een onderdeel van deze controle.Tuinbouwbedrijven in de sierteelt en in de voedingstuinbouw maken wereldwijd gebruik van MPS-certificaten. Registratie en controle zijn essentieel om de kwaliteit van het systeem te waarborgen. Deze controle wordt uitgevoerd door MPS-ECAS, als onafhankelijke certificerende instelling. Groen Agro Control is na een zorgvuldige aanbestedingsronde, de juiste partner gebleken voor de uitvoering van de gewasanalyses. Voor MPS-ECAS zullen bladmonsters gescreend worden op ruim 600 componenten. De resultaten worden door MPS-ECAS aan de deelnemers gerapporteerd. Naast monitoring binnen MPS-certificaten kunnen de betrokken telers ook aanvullende analyses laten doen. 8 VISIE1 november 2013

Foto: PR

ROELOFARENDSVEEN - Naktuinbouw organiseert van 13 tot en met 27 november in diverse delen van het land bijeenkomsten over onder meer markttoegang, EU-regelgeving, bedrijfshygiëne en fytosanitaire ontwikkelingen. De bijeenkomsten zijn interactief. Acteur Berco van Rheeden prikkelt deelnemers met behulp van sketches na te denken over issues uit de praktijk rondom genoemde thema’s. Na deze sessie verdiepen de deelnemers zich verder in deze onderwerpen in verschillende workshops. Kijk voor meer informatie, de data en locaties en het aanmeldformulier op de website.

Indian Summer in Sortimentstuin Harry van de Laar BOSKOOP - De wisseling van de seizoenen geven Sortimentstuin Harry van de Laar in Boskoop momenteel een extra dimensie. De herfst heeft de tuin gekleurd in een prachtige Indian Summer. De kleurschakeringen geven de tuin een warme uitstraling. Heesters, bomen, vaste planten en zelfs de waterplanten maken zich na een warme zomer op voor de winter. De tuin is inmiddels geheel ingericht door diverse boomkwekerijbedrijven. Bezoekers treffen een groot sortiment bestaande boomkwekerijproducten, evenals een scala aan nieuwe soorten. Sortimentstuin Harry van de Laar is nu zeker de moeite waard om doorheen te wandelen. De tuin is gelegen aan het Rijneveld te Boskoop en is het hele jaar geopend en vrij toegankelijk voor publiek. Kijk voor alle informatie op www.sortimentstuin.nl.

HILLEGOM - Afgelopen juli startten de inspecteurs van Naktuinbouw met de controle van Bacterievuur van het openbaar groen in de bufferzones. Het aantal aantastingen is niet toegenomen, maar het gebied breidt zich wel uit. Naktuinbouw voert de controles op Bacterievuur uit in opdracht van de Raad voor de Boomkwekerij. Dit jaar zijn de controles en opzet anders ingericht met het oog op de wegvallende financiering van het PT. Naktuinbouw zorgt sinds dit seizoen naast de fysieke inspecties ook voor de administratieve afhandeling van de controles en facturering. Door de goede weersomstandigheden zijn de inspecties op tijd afgerond. Gewassen met vondsten van Bacterievuur zijn tijdig geruimd door de eigenaren. Een kleine driehonderd bedrijven kunnen hierdoor beschikken over het Zp,b2-paspoort hetgeen aangeeft dat hun percelen en het gebied vrij zijn van Bacterievuur. Dat maakt levering naar landen die dit eisen mogelijk. LTO, Anthos en Naktuinbouw onderzoeken de mogelijkheden om in 2014 de controles breder in te zetten op meerdere quarantaineziektes, om zo draagvlak voor ziektevrije zones te creëren.

Illustratie: PR

Verspreiding Bacterievuur naar boven de rivieren

Op Volle Toeren WESTLAND - Na een geslaagde editie 2013 neemt de organisatie van het Varend Corso Westland zeker geen gas terug. Sterker nog: het fleurrijke evenement komt alweer op stoom en heeft voor 2014 als thema Op Volle Toeren. Daarmee ligt de weg open naar opnieuw een spetterend corso, bol van positivisme, vrolijkheid en muziek. Uiteraard staan de prachtige Westlandse bloemen, planten en groenten nog altijd centraal voor de ontwerpers. Het thema verwijst met een knipoog naar een gelijknamig muziekprogramma, wat de belangrijke rol van muziek in het corso van 2014 aangeeft. De vier subthema’s zijn omschreven als: Remix van Nederlandstalige liedjes uit de jaren ’60 en ’70, Nederpop uit de jaren ’80, hedendaagse Nederlandse hiphop en woorden of uitdrukkingen uit de Nederlandse straattaal. Het Varend Corso Westland trekt volgend jaar voor de 17e keer door de wateren van het Westland en omstreken. De verwachte 450.000 bezoekers kunnen zich op 1, 2 en 3 augustus laten verrassen door de bonte stoet van versierde schuiten, sloepen en zeilende Westlanders.

Foto: PR

Accijnsverhoging is aanslag op concurrentiepositie

Bloembollen make-over basisschool Almere ALMERE - Het schoolplein van basisschool PCB de Regenboog in Almere Haven krijgt een make-over. Dankzij een campagne van Bakker Hillegom bloeien er komend voorjaar duizenden bolgewassen. Afgelopen weken heeft Bakker Hillegom middels de ‘Bollen voor de Buurt’-campagne mensen opgeroepen om een plek in Nederland te nomineren die wel wat vrolijkheid en kleur kon gebruiken. Samen met tv-tuinman Rob Verlinden werd PCB de Regenboog gekozen tot winnaar. Het schoolplein stond er wat somber bij. Op donderdag 17 oktober zijn rond het schoolplein duizenden bloembollen de grond ingegaan. Deze zorgen de komende lente voor veel kleur en vrolijkheid voor alle kinderen, docenten en omwonenden.

DEN HAAG - Voor de landen tuinbouw als de grootste exporterende sector van de Nederlandse economie zijn de voorgenomen accijnsverhogingen op diesel en LPG een aanslag op de concurrentiepositie. Dit schrijft LTO Nederland in een brief aan de Tweede Kamer. LTO steunt de brief die de BOVAG, EVO, TLN en VNO-NCW vorige maand naar de Kamer stuurden over de gevolgen van het recente Begrotingsakkoord 2014. LTO Nederland wijst er op, dat de nu voorgestelde accijnsverhogingen bovenop de lastenverhoging komen van vorig jaar, onder meer als gevolg van het afschaffen van de rode diesel. Die afschaffing heeft tevens het effect dat tal van agrarische bedrijven nu worden geconfronteerd met toenemende diefstal van diesel uit de tanks en machines. LTO zegt teleurgesteld te zijn over de inzet van het kabinet om deze criminaliteit te bestrijden.

Eén voorjaarsbeurs FloraHolland NAALDWIJK - -De voorjaarsbeurzen van FloraHolland, de Trade Fair Naaldwijk en de Spring Fair, worden samengevoegd tot één grote voorjaarsbeurs. De eerste editie vindt plaats van 9 tot en met 11 april 2014 bij FloraHolland in Naaldwijk. Bij de twee beurzen was er veel overlap in deelnemers en bezoekers. In de nieuwe gecombineerde beurs staan seizoensproducten nog steeds centraal, maar kunnen er ook leden met andere producten deelnemen. Verder betekent één voorjaarsbeurs minder kosten en beursdrukte in de piek voor leden. De beurs vindt plaats in de week van 9 april. Deze periode sluit goed aan bij de seizoensproducten. Er is extra ruimte op locatie Naaldwijk vrijgemaakt, zodat er voor alle deelnemende leden meer beursmeters beschikbaar is. De inschrijving voor de voorjaarsbeurs start binnenkort. Leden van FloraHolland ontvangen een uitnodiging hiervoor. 1 november 2013VISIE 9

CNB ACTUEEL

‘Verwachtingen voor komend seizoen zijn goed’ Ondanks dat de lelies nog even op zich laten wachten, is er is momenteel volop bedrijvigheid bij het CNB Koel- en Preparatiebedrijf in Bovenkarspel. Ingaande en uitgaande partijen ijs- en ULO-tulpen passeren elkaar op de werkvloer, de ruimteverhuur loopt lekker door en ondertussen blijft er gewerkt worden aan verdere optimalisatie van bewaartechnieken. De prognoses voor aankomend seizoen zijn positief. Tekst: Jeannet Pennings Foto: René Faas

H

et zijn de tulpen die momenteel de boventoon voeren bij het CNB Koel- en Preparatiebedrijf in Bovenkarspel. “Oktober is de drukste maand als het gaat om ijs- en ULO-tulpen”, vertelt salesmanager Jos Duin. “We hebben te maken met zowel inkomende als uitgaande stromen. In de zomer zijn de eerste ULO-cellen geopend en de partijen die daar uit kwamen, zagen er goed uit. We hebben dit

jaar een aantal proeven gedaan met ozon. Met deze ruimtebehandeling worden schimmels, waaronder penicillium, uit de lucht gehaald. In de praktijk werd ozon al vaker toegepast bij de droge bewaring van tulpen. Dankzij onze UltraMist® bewaarmethode hoeven de tulpen niet meer ingeseald te worden en kunnen we ozon ook bij ijs- en ULO-bewaring toepassen.”

TOENEMENDE VRAAG ONBEKEND WORTELROT De eerste resultaten zijn volgens Duin veelbelovend. “De bakken komen zonder enige schim-

Jos Duin: ‘De bezettingsgraad bij de tulpen is goed en ook het lelieseizoen zien we positief tegemoet’ 10 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

mel de cel uit. We zullen nu ook kijken of de ozonbehandeling effect heeft op onbekend wortelrot. De proeven worden deels uitgevoerd in de praktijk en deels bij Proeftuin Zwaagdijk als onafhankelijk onderzoeksinstituut. De resultaten worden nauwgezet gevolgd in samenwerking met onze ijstulpenklanten. Daarbij is er ook aandacht voor de opplantingen van de tulpen waarbij verschillende invriestemperaturen gehanteerd zijn om te kijken of dit effect heeft op onbekend wortelrot. Dit moet komend broeiseizoen blijken.” Ondertussen komen de tulpen voor het nieuwe bewaarseizoen bij het CNB Koel- en Preparatiebedrijf binnen. De bezettingsgraad is volgens Duin goed. “Qua droge bewaring van tulpen zitten we tot de nok toe vol. Verder loopt ook de ruimteverhuur goed door. Er komen geregeld aanvragen binnen voor de huur van hallen met uiteenlopende doeleinden. We beoordelen iedere aanvraag apart en kijken of en hoe we dit kunnen inpassen.”

Ondertussen worden er volop voorbereidingen getroffen voor het aankomende lelieseizoen. “Die gaat dit jaar later van start dan anders”, merkt Duin op. “Het is nu eind oktober en er is nog geen krat ingepakt, dat is vrij uniek. Kwekers beginnen pas net met rooien. Het zal voor ons een kortere verwerkingstijd betekenen.” De bewaarvolumes liggen volgens de salesmanager in lijn met vorig jaar. “De prognose is een kleine plus, maar dat zal helemaal afhangen van de oogst. Zeker is wel dat de vraag naar UltraMist® toeneemt. Diverse klanten hebben aangegeven hun volumes voor deze bewaarmethode komend seizoen flink uit te breiden. En dan heb ik het niet meer over een paar kratten, maar over cellen. Dit op basis van de ervaringen van afgelopen seizoenen. De resultaten zijn minimaal vergelijkbaar met de traditionele bewaring met finpeat en dat terwijl een ruimtebesparing van 20 tot 25 procent wordt gerealiseerd. Een enorme kostenbesparing die door werkt in de hele keten.” Het CNB Koel- en Preparatiebedrijf blijft continue bezig met het finetunen van het UltraMist® regime. Die finetuning richt zich met name op de juiste manier van ontdooien wat een goede, strakke planning vereist. Duin: “In november en december zullen we weer inloopmiddagen organiseren bij Proeftuin Zwaagdijk, zodat vakgenoten kennis kunnen nemen van de proeven met UltraMist®.”

GEWOUWIL Zeer gewild

Foto: René Faas

Verbazing maakt zich van mij meester, iedere keer weer. Ik geef wel eens wat bollen weg, krijgertjes of kopertjes het maakt me niet uit. Gewoon omdat ik het leuk vind. En dan let ik natuurlijk wel op de reactie van de ontvanger. Onverdeeld enthousiast kan ik de reacties noemen, of het nu een Nederlander, Duitser, Fransman of Amerikaan is, ze reageren allemaal razend enthousiast. Ze hebben er ook allemaal een plekje voor in de tuin of op het balkon en heel vaak krijg ik in het voorjaar trotse foto’s van het verblindende resultaat. Een zeer gewild artikel dus.

CNB productweek lelie komt eraan!

COLOFON

Om alvast in de sfeer te komen van de CNB productweek lelie heeft World Breeding BV in de tweede helft van oktober een tweetal mooie vazen lelies op het podium bij CNB geplaatst. De ene vaas had betrekking op de prachtige, oranjekleurige lelie Saltarello®. De knoppen zijn groot en in het verkoopstadium volledig oranje gekleurd. Ook de knopbezetting en stevigheid van Saltarello® is goed. Kortom, een sierlijke en zeer bruikbare lelie. Een andere OT-hybride die opviel was Amarossi®. Deze donkerrozerode lelie heeft een goede knoppresentatie, staat te boek als een goede en gezonde groeier en de broeisnelheid van deze lelie is met 12 weken vlot te noemen. Marklily plaatste de donkerroze Maldano® (zie foto) met zijn goed doorkleurende knoppresentatie voor het voetlicht. Deze aanwinst is met recht een topper te noemen en heeft al flink wat prijzen in de wacht gesleept. Maldano® ontwikkelt zich snel in de broei, komt een week eerder in bloei dan bijvoorbeeld de lelie Robina en geeft veel knoppen in alle bolmaten. Met zijn grote bloemen en frisse uitstraling al met al een veelbelovende cultivar voor de toekomst. De CNB productweek Lelie vindt plaats van maandag 4 november tot en met vrijdag 8 november. Tijdens de show wordt zowel het handelssortiment als het noviteitensortiment geshowd. De show is elke werkdag te bezoeken tussen 8.30 uur en 17.00 uur bij CNB, Heereweg 347 te Lisse. Voor bollenverkoop kan men contact opnemen met zijn CNB-lelievertegenwoordiger, voor meer informatie of aanvraag van proeven kan ook worden gemaild naar [email protected].

BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector. REDACTIE: Wim Ciggaar (hoofdredacteur), Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Jeannet Pennings, Gerrit Wildenbeest en Lilian Braakman (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIEADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail: [email protected]. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMEN TEN: (excl. 6% BTW ): Nederland € 255,-- per jaar, Europa € 275,-- per jaar, buiten Europa € 305,-- per jaar. Aanmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail: [email protected]. VERANTWOORDELIJK HEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl).

Maar als ik vraag hoe vaak en hoeveel bollen er gekocht worden, dan blijft het in de meeste gevallen erg stil of is het antwoord gewoon open en eerlijk: (bijna) nooit. En dat ligt niet aan de verkrijgbaarheid, want in alle genoemde landen kun je in de maanden september en oktober op diverse verkooppunten over de bollen struikelen. Dus kansen genoeg zou je zeggen. Gemakzucht, vergeetachtigheid, onoplettendheid, noem maar op. Welke reden dan ook is er de oorzaak van dat er geen zakje(s) bollen gekocht worden. Ook krijg ik vaak als antwoord dat mijn bollen van vorig jaar nog in de grond zitten, dus dat het niet hoeft. En dit terwijl ik vaak tulpen geef, die je in mijn beleving gewoon moet vervangen. En ja hoor, in het voorjaar allemaal spijt. Hadden we maar…… Maar ja, in het voorafgaande najaar hebben ze niet…… En dan hebben we het nog niet eens over de in het (vroege) najaar bloeiende artikelen, die worden nog vaker vergeten. Ik weet dat bollen geen brood en vleeswaren zijn, ze horen niet tot de dagelijkse boodschappen. Dat betekent dat het bewustzijn van de consument geprikkeld moet worden. Dat gebeurt natuurlijk, maar klaarblijkelijk op een wijze die nog onvoldoende is. Daarom hier nogmaals mijn pleidooi voor een nationale bollenplantdag per land, een bollenplantdag waar een beleving van gemaakt wordt, met het gezin, de school, de buurt. Zullen we eens wat lokale tests doen? Verkopen is beter dan weggeven! Wouter Willems

1 november • BLOEMBOLLENVISIE • 11

VISIE

ALAN HAMEETMAN:

‘Veiligheid zien als Met ruim 4000 bedrijfsongevallen per jaar biedt de landen tuinbouw lang niet altijd een veilige werkomgeving. “Daarbij gaat het vaak om vrij ernstige ongelukken met bijvoorbeeld machines”, zegt Alan Hameetman. Hij was namens Syntens projectleider van ‘Innoveren met veiligheid’, bedoeld om de veiligheid in het midden- en kleinbedrijf te vergroten.

ALAN HAMEETMAN, PROJECTLEIDER ‘INNOVEREN MET VEILIGHEID’

Tekst: Gerrit Wildenbeest Foto’s: René Faas


J

aarlijks krijgen ruim 220.000 werknemers te maken met een arbeidsongeval met letsel en verzuim als gevolg. Dat is 3,2 procent van de beroepsbevolking (TNO-cijfers 2010). Een derde van de ongevallen leidt tot verzuim van langer dan één maand. Eén op de tien werknemers verzuimt langer dan een half jaar. Bij 3.800 arbeidsongevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk. In 2010 waren er 75 arbeidsongevallen met dodelijke afloop te betreuren. Voldoende redenen voor het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om in 2010 het Actieplan Arbeidsveiligheid te starten, dat geconcretiseerd is in het programma ‘Innoveren met veiligheid’. In dit programma wordt arbeidsveiligheid aan de hele bedrijfsvoering gekoppeld. Vanuit de tuinbouw namen zo’n 1800 bedrijven deel aan het project, dat onder leiding stond van Alan Hameetman, innovatieadviseur bij Syntens Innovatiecentrum. Waarom wordt een toch afgebakend probleem als arbeidsveiligheid gekoppeld aan het veel bredere thema bedrijfsvoering? “Verbetering van de arbeidsveilig-

heid via nog meer regelgeving en boetes in het kader van de Arbowet, daar is de rek uit. Mede op initiatief van Syntens heeft SZW besloten arbeidsveiligheid uit de negatieve hoek van boetes en verboden te halen en in te zetten op cultuurverandering. Arbeidsveiligheid moet als integraal onderdeel van de bedrijfsorganisatie en de bedrijfsvoering de gewoonste zaak van de wereld worden. Dat past bij de brede visie op innovatie die Syntens hanteert: niet alleen het stimuleren van marktinnovatie, maar ook innovatie van de bedrijfsorganisatie behoort tot onze doelstellingen, vandaar onze betrokkenheid bij het Actieplan Arbeidsveiligheid.” Het project ‘Innoveren met veiligheid’ richt zich op die sectoren waarin de meeste arbeidsongelukken voorkomen, waaronder de landen tuinbouw. Waarin onderscheidt de landen tuinbouw zich? “Uit TNO-onderzoek blijkt dat er jaarlijks 4400 arbeidsongevallen in de landen tuinbouw plaatsvinden. Opvallend is dat het in deze sector vaak gaat om grotere ongelukken met machines. Je hebt te maken met veel kleinere bedrijven waar een machocultuur heerst: het werk moet eerst af,

onderdeel bedrijfsvoering’ veilig werken telt minder. Daarbij zorgt de crisis er ook voor dat veiligheid niet altijd hoog op de agenda staat. Je ziet ook nogal eens dat machines aangepast worden door de mensen zelf. Dat gebeurt in de eerste plaats om de output te verhogen, bijna nooit om de veiligheid te verbeteren. De CE-markering machinerichtlijn 2006/42/EG zegt niet zoveel, de fabrikant mag dat er zelf op plakken als hij denkt te voldoen aan de regelgeving. Er is geen externe instantie die dat controleert. ” “De vele kleine bedrijven met geen of soms maar een paar mensen in loondienst, bevordert de bewustwording omtrent het risico van arbeidsongevallen ook niet. Als bij Hoogovens met zijn 10.000 werknemers elk jaar een ernstig ongeval plaatsvindt, maakt het bedrijf dat elk jaar mee. Daarom is veiligheid bij zo’n bedrijf echt een item. Achter hetzelfde aantal werknemers staan in het midden- en kleinbedrijf al gauw 1000 of meer individuele bedrijven, die elk afzonderlijk statistisch gezien veel minder vaak te maken krijgen met een arbeidsongeval. ” De bedrijfscultuur zo veranderen, dat aandacht voor veiligheid gewoon wordt, dat lijkt mij kwestie van jaren.. “Cultuur als het stelsel van normen en waarden dat zich manifesteert in een bepaald gedrag, is een zeer krachtig en dwingend vehikel. Als ‘cultuur’ tegenzit, is het een groot struikelblok, zit het mee, dan kun je veel bereiken. Neem het gebruik van de helm in het fietsen: als recreatieve racefietser ben je tegenwoordig een outcast als je geen helm op hebt, bij het gewone fietsen werkt de cultuur juist het helm dragen tegen. Cultuurverandering is wel een traject van jaren, vandaar dat wij dit in het project

praktisch gemaakt hebben via concrete stappen. Verbetering van de communicatie is het sleutelwoord. Maak veiligheid bespreekbaar tussen medewerkers onderling en tussen medewerkers en het management. Geef je medewerker verantwoordelijkheden bij het inrichten van bedrijfsprocessen; stimuleer nieuwe ideeën. Als je het zo organiseert profiteert niet alleen de veiligheid ervan, maar gaat het hele bedrijf erop vooruit. Productieprocessen worden slimmer ingericht, het plezier in het werk neemt toe, de betrokkenheid wordt groter, gezond en veilig werken wordt vanzelfsprekend met als gevolg minder bedrijfsongevallen.” Je kunt dus zeggen dat innovatieve, modern ingerichte bedrijven die veel verantwoordelijkheid neerleggen bij hun werknemers per definitie goed scoren op veiligheid? “TNO heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar veiligheid. Daaruit blijkt dat bedrijven die het goed doen op veiligheid het ook goed doen als bedrijf. Het omgekeerde blijkt volgens de TNO-onderzoekers ook waar te zijn: bedrijven die het goed doen hebben hun bedrijf op een bepaalde manier georganiseerd, wat het veilig werken bevordert.” In de bollensector wordt veel gewerkt met ( tijdelijke) Poolse arbeidskrachten. Communicatie is dan niet altijd gemakkelijk.. “Dat klopt, de taalbarrière belemmert het goed begrijpen van instructies. Wat kan helpen is de veiligheidsinstructies te visualiseren, bijvoorbeeld twee foto’s met op de ene de juiste veilige werkwijze en op de andere de onveilige met een rood kruis erdoor. “

Het doel van het project was het aantal arbeidsongevallen te verminderen met 25 procent. Is dat gehaald? Gezien de lange duur van cultuurveranderingen: krijgt het project een vervolg? “Bij de bij het actieplan betrokken bedrijven daalde het aantal arbeidsongevallen met meer dan een dag verzuim met 14 procent; bij een controlegroep van niet-deelnemers vond er juist een achteruitgang van tien procent plaats. Tel je dat op dan kom je aan bijna 25 procent, maar – toegegeven - dat is wat te kort door de bocht. Houden we het bij die 14 procent dan is dat toch een significante verbetering. Nee, het project krijgt geen vervolg. Best jammer, want eigenlijk zou je de bedrijven langer moeten volgen om na te kunnen gaan of veiligheid echt is ingebed in de bedrijfscultuur. Enerzijds heeft dat te maken met bezuinigingen, anderzijds legt de overheid - Sociale Zaken - de verantwoordelijkheid weer meer bij

de sectoren en de brancheorganisaties. Bovendien is er toch weer een beleidswijziging richting meer controle op het naleven van de regels. Inspectie SZW, zoals de arbeidsinspectie tegenwoordig heet, gaat geen grote programma’s draaien, maar weer strakker controleren.” Het project betreft dus eigenlijk oud beleid… “Er is zeker een koerswijziging gaande. De overheid neemt zelf geen initiatieven meer om de veiligheid te bevorderen, maar legt de verantwoordelijkheid neer bij de bedrijven bij een tegelijkertijd strakker regime van controles en boetes. Je ziet nu al dat ondernemers proberen te weten te komen wat SZW precies gaat controleren, dat gaan ze dan in orde maken, de rest laten ze zitten. Dat is gewoon jammer. Als je het net iets anders oppakt en veiligheid een integraal onderdeel van je bedrijfsvoering maakt, levert dat zoveel meer op.”

Per 1 januari 2014 worden de Stichting Syntens, de Kamer van Koophandel Nederland en de Regionale Kamers van Koophandel samengevoegd tot één zelfstandig bestuursorgaan (ZBO), dat valt onder de eindverantwoordelijkheid van het ministerie van Economische Zaken. De reorganisatie betekent sluiting van 25 kantoren en vermindering van het aantal arbeidsplaatsen van circa 2230 in 2012 naar 1495 in 2014. De samenvoeging, die een besparing van 80 miljoen euro moet opleveren, gaat gepaard met de oprichting van het Digitale Ondernemersplein: een digitaal loket voor alle ondernemers waar men terecht kan voor alle informatie omtrent zaken als voorlichting en advies over starten, ondernemen, internationale handel en innovatie, maar ook voor overheidszaken en transacties zoals registratie, belastingen, subsidies en vergunningen. Volgens Alan Hameetman zal de nieuwe organisatie innovatie voortaan meer op collectief niveau – gericht op clusters van bedrijven – stimuleren. Internationalisering wordt een belangrijk thema, terwijl volgens Hameetman de agri- en foodsector als topsector een speerpunt zal blijven.


HOVENIERS

‘Bloembollen zijn trendy’ ‘Bloembollen hebben een oubollig imago.’ ‘Bloembollen vragen veel onderhoud.’ Zomaar een paar uitspraken van hoveniers die eerder in deze serie aan het woord kwamen. De visie van John Koomen van John Koomen Tuinen uit Wognum staat hier haaks op. Hij vindt bloembollen ‘behoren tot de nieuwste trends’. ‘Sla maar eens een tuintijdschrift open en je ziet: bloembollen worden weer populairder.’ Tekst: Monique Ooms Foto: René Faas

J

ohn Koomen groeide op in het West-Friese Spanbroek waar hij heel wat uren doorbracht op de bloembollenkwekerij van zijn ome Jan Koomen. “Daar heb ik van alles gedaan: van de broeierij tot werk op het land. Ik vond het heerlijk, vooral dat buiten werken.” Toch heeft hij de kans om het bedrijf over te nemen niet gegrepen. “Ik wilde meer onder de mensen zijn. Dus toen er bij ons in de buurt een tuincentrum gevestigd werd, stelden mijn ouders voor dat ik daar eens zou gaan kijken.” Aanvankelijk wist hij niks van planten. “Ik kon nog geen forsythia van een jasmijn onderscheiden, maar dat heb ik daar wel geleerd.” Hij besloot de opleiding aanleg & onderhoud te gaan volgen, liep stage bij tuincentrum De Boet in Hoogwoud en rolde zo het vak in. Bij tuincentrum Groot & Slot in Alkmaar en bij Tuin- en Landschapsverzorging Oersheim in Ursem kreeg hij de kans zich verder te verdiepen in aanleg en onderhoud. “Zo leerde ik ook om te gaan met klanten en hun input om te zetten in een passend ontwerp.” Wat hem niet beviel, was de winterse vorstverlet. “Zodra het begon te vriezen, zat je zomaar een paar weken thuis.” In zo’n vorstperiode besloot hij zijn eigen hoveniersbedrijf te beginnen. “Dit jaar vieren we ons 25-jarig jubileum.”

BESTEMMING Het begon allemaal op een tot kantoor omgebouwde slaapkamer in een hoekhuis in Hoogwoud. “Ik kocht een oude Bedford, een aanhangwagen, een kruiwagen en een paar harken en ik ging de deuren langs om te vragen of ik iets aan de tuin kon doen. Voor sommige klanten uit die tijd werk ik nu nog.” Het bedrijf begon al snel te groeien. John kon gebruik maken van een stukje land en wat schuren van zijn oom op een perceel in Wognum. Op het moment dat hij zich hier definitief wilde 14 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

vestigen, bleek dat nog niet zo eenvoudig. “Als hoveniersbedrijf vielen wij niet onder de agrarische bestemming, maar ook niet onder enige andere bestemming.” John bedacht een praktische oplossing: hij begon een laanboomkwekerij van ruim 2 hectare op het perceel en daarmee was de agrarische bestemming een feit. Toen ook nog de grond van de buren beschikbaar kwam, ontstond er in een keer volop ruimte voor het hoveniersbedrijf om de vleugels flink uit te slaan.

‘Ik stimuleer het gebruik van bloembollen altijd, daarin moeten wij onze klanten ook een beetje opvoeden’ De oude opstallen werden gesloopt en vervangen door een grote hal van duizend vierkante meter en een flink kantoor van ruim tweehonderd vierkante meter. Om te laten zien wat je allemaal met groen kunt doen, heeft John op het dak van de schuur en het kantoor een daktuin ingericht. “Duurzaamheid is ons handelsmerk geworden, in 2010 wonnen wij als eerste de award voor de ‘Duurzaamste hovenier’ in Nederland. Die daktuin is een mooi uithangbord.” Altijd op zoek naar manieren om zich te onderscheiden en zijn bedrijf in de kijker te spelen, besloot John de laanboomkwekerij te combineren met kunst. Met de ‘kunstkwekerij’ weet hij in de periode van mei tot en met oktober de nodige bezoekers naar het bedrijf te trekken. “We zijn nu alweer bezig met het uitzoeken van kunstwerken voor volgend seizoen.” Inmiddels heeft John zo’n 25 fulltime medewerkers in dienst.

John Koomen tuinen probeert zo veel mogelijk trendsettend te zijn. “Wij gaan bewust weg van al het grijs dat je nu overal ziet, maar richten ons juist meer op de natuurlijke tinten, we gebruiken veel kleur en werken graag met eetbare gewassen. Zo vind je in onze ontwerpen sla tussen de anemone en rudbeckia. Er mag weer meer leven komen in de tuin, niet alleen maar dode materialen.” Het hoveniersbedrijf ontwerpt niet alleen ‘gewone’ tuinen: ook daken geveltuinen behoren tot het aanbod. “Daktuinen bieden veel voordelen: de dakbedekking gaat drie keer zo lang mee, de tuin werkt geluiddempend en in de zomer heeft het een verkoelend effect. Bovendien vangt het fijnstof en hemelwater op en ziet het er ook nog eens mooi uit. Bij een laagdikte van zo’n zeven tot acht centimeter gebruiken we dan vooral sedumplanten, maar bij een grotere systeemdikte van bijvoorbeeld een meter kunnen we ook bomen en struiken planten.” De geveltuin is volop in ontwikkeling. “Het doel van de geveltuin is onder andere verfraaiing van de stedelijke omgeving. Ook hierbij speelt de opvang van fijnstof een rol. De inrichting van een geveltuin is erg afhankelijk van de ligging: is er veel zon of juist niet, hoe is de windrichting...” In de aanleg van daken geveltuinen werkt het hoveniersbedrijf niet alleen voor particulieren, maar ook voor architecten en projectontwikkelaars. “Zij hebben nog weinig kennis van dit thema, dus daar liggen nog volop kansen.”

EFFECT John stelt dat ‘bloembollen behoren tot een van de huidige trends’. Sommige van zijn collega’s beweren echter anders. “Onze branche focust zich in mijn beleving te veel op uren maken en facturen schrijven en te weinig op wat groen feitelijk betekent voor een mens. Onderzoek toont aan dat een patiënt twee tot drie dagen korter in het ziekenhuis ligt als hij uitkijkt op een groene omgeving; dat effect is dus behoorlijk groot. In onze tuinontwerpen ligt de nadruk dan ook op planten, bomen en... bloembollen dus.” Dat bloembollen trendy zijn, vind je onder andere terug in de tuinbladen, stelt John. “Er wordt op dit moment veel over bloembollen geschreven. Wij hebben onlangs een tuin vol met bloembollen aangelegd en daarvan zijn foto’s gemaakt voor een tuintijdschrift. Bloembollenkenner en schrijfster Modeste Herwig schrijft met veel enthousiasme over bloembollen, onder andere in het Noord-Hollands Dagblad dat door veel mensen wordt gelezen. Dat heeft allemaal wel effect op het denken over bloembollen.” Voor John is het glashelder: “Bloembollen passen in elk type tuin, van klassiek tot modern. Zelf hou

ik erg van verwilderingsbollen, omdat ze vaak ook wat compacter zijn en minder snel verwaaien. Natuurlijk neem ik ook de wens van de klant mee in de planvorming, maar ik stimuleer het gebruik van bloembollen wel altijd, daarin proberen wij onze klanten een beetje op te voeden. Als wij er niet over beginnen, heb je kans dat de klant er zelf niet aan denkt. Komen wij echter met een voorstel, dan zijn ze direct enthousiast.” Die houding ten opzichte van bloembollen is de laatste jaren wel veranderd, vindt John. “Men vond bloembollen een beetje truttig, maar ze passen nu heel goed bij de huidige tijdgeest, waarin we de natuur weer belangrijk vinden. Kijk ook naar het succes van een programma als Boer zoekt vrouw: alles wat echt en authentiek is, vinden we weer leuk. Ook groente en fruit van de kweker om de hoek doet het goed. Bloeiende bloembollen trekken bovendien de nodige insecten aan en zorgen voor leven in de tuin. Ze maken de seizoenen zichtbaar en voelbaar.” John betreurt het evenwel dat de promotieactiviteiten van het IBC zijn weggevallen. “Je kunt nog veel meer bereiken als je bloembollen sterker in the picture brengt. En maak daarbij vooral gebruik van tuincentra en hoveniers, zij hebben immers rechtstreeks contact met de consument. Zet iemand als Modeste Herwig in als ambassadeur, zij kan een geweldig boegbeeld zijn voor de sector.” John brengt bloembollen zelf actief onder de aandacht onder andere door acties in de markt te zetten. “Nu geven wij bijvoorbeeld 15% korting op een ontwerp, de levering en het planten van bloembollen; een leuke actie die goed aanslaat.”

BLIJVEN VERRASSEN

John Koomen: ‘Als wij over bloembollen beginnen, reageert de klant gretig’

Ontwikkeling lijkt de enige constante in het bedrijf van John. Zo werkt hij op dit moment aan een internettoepassing waarbij klanten digitaal een tuinontwerp kunnen bestellen. “De tuinarchitect maakt het ontwerp en een lokale hovenier doet de aanleg. Daarmee bespaart de klant tijd voor een gesprek, dat neemt wellicht een drempel weg bij tweeverdieners die geen tijd hebben om met een tuinarchitect om de tafel te gaan. Bovendien merken we dat internet een steeds belangrijker kanaal wordt om zaken te doen.” Ook denkt hij na over de samenstelling van zijn personeelsbestand. “Ik zou graag iets doen met mensen die een wat grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben, zoals jongeren met een beperking. Zeker in het productiewerk op ons bedrijf zou dat prima passen.” En voordat deze maand om is, heeft John vast nog wel een paar andere ideeen die om nadere uitwerking vragen. Omdat hij nu eenmaal zo in elkaar zit. Zijn bedrijf profiteert daar volop van. “Je moet toch steeds weer iets bedenken om te blijven verrassen. Dat lukt over het algemeen vrij aardig.” 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 15

VASTE PLANTEN

‘Als je nog alles kunt, wil je ook Wanneer kiezen voor of het een of het ander niet lukt, doe je toch gewoon allebei? Wim (51) en Agnes (47) Lammers zijn in het bezit van een vasteplantenkwekerij. Maar dat niet alleen. Wim is nog een aantal uren per week werkzaam als begraafplaatsbeheerder en Agnes werkt als aulamedewerker bij een plaatselijke uitvaartverzorger. Een niet-alledaagse combinatie. BloembollenVisie ging naar Heelweg (Gelderland) om meer te weten te komen over dit bijzondere paar. Tekst: Lilian Braakman Foto’s: René Faas

O

p dertienjarige leeftijd was Wim Lammers al bezig met heideplantjes en coniferen. Enkele jaren later voltooide hij een hoveniersopleiding. In de buurt van zijn ouderlijk huis in het Gelderse Heelweg was een kweker – Vriezen – die veel heideplanten teelde. Wim: “In begin jaren tachtig was daar nog niet veel van. Toen Vriezen stopte met kweken, was dat voor mij de aanleiding om zelf vaste planten te gaan kweken. Ik was altijd al meer geïnteresseerd in potten dan bomen. Het bedrijf overnemen wilde ik niet, daarom begon ik op mijn achttiende een eigen kwekerij.” Op de plek waar hij begon, is Wim nooit weggegaan. Zijn ouderlijk huis en de grond eromheen zijn nu het thuis van het gezin Lammers. In de beginjaren kon er niet hard genoeg gewerkt worden. Wim: “Ons motto was ‘als je nog alles kunt, wil je ook alles doen’. Je bent jong en wilt zoveel mogelijk verkopen. Aan particulie-


De carrière van zijn vrouw Agnes veranderde door een reorganisatie op haar werk en de komst van hun eerste kind. Toen het nodig was om vanwege fiscale redenen het bedrijf om te zetten in een maatschap, kwam Agnes officieel in de zaak. Dat wil niet zeggen dat ze voor die tijd geen helpende hand bood. Agnes: “Toen ik met Wim ging wist ik al dat ik ook het bedrijf erbij kreeg. Als ik daar niks voor had gevoeld, was onze relatie geen succes geworden. Ik doe met name de boekhouding, het maken van orders en inpakken.”

‘In deze branche is het ren en hoveniers. Daarnaast stonden we ook op tuinbeurzen en deden mee aan opentuindagen. Dit pakken we nu anders aan zodat we het goed kunnen combineren met onze andere baan. We doen nu met name collegahandel. Zo hebben we een aantal vaste adressen. Elke week sturen we een voorraadlijst naar onze vaste kopers en zij sturen weer een zoeklijst zodat wij kunnen zien wat er gevraagd wordt. Ook gaat er veel naar Boskoop.”

CARRIÈRE In diezelfde beginjaren werkte Wim naast de kwekerij als medewerker bij de gemeente, waar hij het groen in de gemeente onderhield. Een bewuste keus om twee dingen te doen die hij leuk vindt. “Na mijn opleiding tot hovenier kon ik bij de gemeente werken. Veertien jaar geleden werd gevraagd of ik beheerder wilde worden op de gemeentelijke begraafplaats. Dat heb ik gedaan. Wanneer mij nu gevraagd wordt om te kiezen tussen het ene of andere, kan ik dat niet. Het liefst blijf ik beide doen omdat ik het zo leuk vind.”

centenwerk, daarom kun je beter met een zo laag mogelijke kostprijs beginnen’ Door een bedrijfsuitje naar het mortuarium op Schiphol kwam Agnes ook in de uitvaartbranche terecht. Doordat ze als aulamedewerker met name in de avonduren werkt, kan ze het werk goed combineren met haar taken op de kwekerij. Voor Wim, die vier dagen werkt, is dat wat lastiger. Agnes: “In de uitvaartbranche is er geen planning voor een maand te maken, we moeten werken wanneer nodig. Daar zijn we intussen aardig op ingesteld. Soms moeten we op de kwekerij de boel de boel laten en weg om te werken.”

KOSTPRIJS Iets wat het stel redelijk kan plannen, is het aankomende seizoen. Zo begint Wim in november met het zaaigoed. Vervolgens worden

alles doen’ alle planten ingepakt en in de kassen gezet om te overwinteren. Begin januari begint de drukte. Wim stekt en scheurt zelf van de moederplanten die in de vollegrond op de kwekerij staan. Wim heeft daar zo zijn redenen voor: “Als je pluggen of stekken koopt begin je al met hogere kostprijs. In deze branche is het centenwerk, daarom kun je beter met een zo laag mogelijke kostprijs beginnen.” Op deze manier het bedrijf runnen kan knap lastig zijn in de drukke periodes. Daarom helpen twee parttimers op de zaterdagmorgen Wim en Agnes met het oppotten. Wim: “We hebben één lichting per jaar van zo’n 85.000 planten. Per ochtend kunnen we ongeveer 5.500 planten op potten. Hiervoor hebben we een oude strooiwagen omgebouwd om potgrond in de potmachine te strooien. Alles potten we op in p9-potten. De houder van de potten is namelijk alleen daarvoor geschikt.” Het regenwater wordt op de kwekerij zoveel mogelijk opgevangen. In het waterbassin op de kwekerij zit een nevelinstallatie. Dit is nodig omdat er in Heelweg veel ijzer in het water zit.

COMBINATIE In het sortiment dat Wim en Agnes kweken, is veel Asarum, Persicaria en Geranium te vinden. Wim: “We hebben bijna geen kwekersrechtelijke soorten, met uitzondering van Geranium ‘Rozanne’. Sortimentsvernieuwing vind ik lastig om te volgen en soms zijn nieuwigheden niet heel anders. Trends en vragen van het aankomende jaar zijn daarnaast moeilijk in te schatten. Zo hebben we een soort dat al vijftien jaar goed verkocht en dit jaar ineens slecht verkoopt. Het blijft altijd lastig en daarom houden wij ons sortiment redelijk stabiel. Over sortimentszaken en de grootte van het bedrijf maakt het stel zich niet erg druk. Agnes:

Agnes en Wim Lammers tussen een van hun passies

“Het zit in onze aard om buiten aan het werk te zijn met onze planten.” Wim vult aan: “Groter zullen we niet worden, ook al is vaak door collega’s gezegd dat we ons volledig zouden

moeten richten op de kwekerij. Deze combinatie werkt voor ons gewoon heel goed en wat de toekomst brengt zien we wel. We kunnen altijd nog alleen met de kwekerij verder.”


ONDERZOEK

Gefaseerde belichting lelies In de bloementeelt van lelies wordt in de wintermaanden belicht voor een goede kwaliteit. De lichtbehoefte van de planten is waarschijnlijk niet de hele trekduur gelijk. In de praktijk wordt aan het einde van de teelt vaak al minder licht gegeven. Faseafhankelijke belichting zou energie kunnen besparen. In dit artikel staan de resultaten van onderzoek naar de mogelijkheden.

Tekst: Casper Slootweg, PPO Bloembollen Foto’s: PPO

H

et onderzoek naar de mogelijkheden van gefaseerde belichting in lelies is uitgevoerd met twee cultivars: de Oriental ‘Santander’ en de LA-hybride ‘Yellow Diamond’. De bollen zijn in november geplant. De geoogste takken zijn beoordeeld op kwaliteit en houdbaarheid. In dit onderzoek is de teelt in vier fasen opgedeeld. De eerste fase vond steeds plaats in een klimaatcel bij 9°C en duurde bij beide onderzochte cultivars twee weken. In de tweede fase stond een deel van de planten in een klimaatcel met LED-verlichting, in een combinatie van 50% rood en 50% blauw licht, met een intensiteit die vergelijkbaar was met 3.000 lux. De andere planten stonden in de kas bij 3.000 of 6.000 lux SON/T licht. In de derde fase stonden alle planten in de kas bij 6.000 of 9.000 lux en in de vierde fase kregen de planten 3.000 of 6.000 lux SON/T. In totaal leverde dit twaalf combinaties op.

Als de totale hoeveelheid belichting lager was dan de standaard 6.000 lux, leidde dat vrijwel altijd tot slappere takken. Dit is een belangrijk kwaliteitskenmerk. Een lagere plantdichtheid kan dit compenseren, maar dat maakt het energieverbruik per geoogste tak weer hoger. Minder input van lichtenergie leidde ook altijd tot een langere trekduur. Dit kan twee oorzaken hebben: de ontwikkeling van de plant kan trager verlopen bij minder licht (minder productie van assimilaten), of het is een effect van de temperatuur; de planttemperatuur is lager bij minder instraling. Eerder onderzoek toonde aan dat de trekduur van lelies vooral bepaald wordt door de temperatuur. De langere trekduur als gevolg van minder licht zou dus gecompenseerd kunnen worden door een hogere kastemperatuur. Het is mogelijk dat een combinatie van minder licht en een hogere temperatuur een negatieve invloed heeft op de kwaliteit. De afbakening van de fasen bleek nogal arbitrair, omdat er geen fysiologische overgang aan ten grondslag ligt. De uiterlijke

kenmerken zijn echter goed te beschrijven. De duur van de verschillende fasen is voor verschillende (groepen van) cultivars verschillend, omdat rekening gehouden moet worden met verschillen in knopvalgevoeligheid. Het vaasleven van de geoogste takken was in het algemeen goed, zonder grote verschillen in houdbaarheid.

RESULTAAT ‘SANTANDER’ Bij ‘Santander’ leidde minder licht tijdens de laatste fase tot een besparing van 20% aan input van lichtenergie. De trekduur werd twee dagen langer en de takken iets korter. Minder licht in de tweede fase (begin van de kasperiode) leidde tot minder besparing (7%) en ook een twee dagen langere trekduur. Als aan het begin van de kasperiode en aan het einde minder licht werd gegeven was de totale besparing aan lichtenergie 25%, met een twee dagen langere trekduur en 5 cm kortere takken. Een regime waarbij aan het begin en aan het eind minder licht werd gegeven, met in de tussenliggende fase een hogere intensiteit, leidde tot een gelijk energieverbruik en gelijke kwaliteit.

RESULTAAT ‘YELLOW DIAMOND’ Bij ‘Yellow Diamond’ leidde minder licht tijdens de laatste fase tot een besparing van 5% aan input van lichtenergie. De trekduur werd een dag langer en er trad twee maal zoveel knopval op (bijna 1 knop per tak) als in de controle. Minder licht in de tweede fase leidde tot 15% besparing, een zeven dagen langere trekduur en 5 cm langere takken. Als aan het begin van de kasperiode en aan het einde minder licht werd gegeven was de totale besparing aan lichtenergie 20%, met een zes dagen langere trekduur en 4 cm langere takken. Een regime waarbij aan het begin en aan het eind minder licht werd gegeven, met in de tussenliggende fase meer licht leidde tot een gelijk energieverbruik, een dag langere trekduur en een gelijke kwaliteit als de controle.

LEDBELICHTING

Fase 2 onder LED-belichting 18 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Het gebruik van LED-belichting leidde tot een korter gewas. De verlenging van de trekduur ten opzichte van de standaardbelichting was gelijk aan die wanneer in deze fase een lage intensiteit SON/T werd gebruikt. Er trad echter bij de LA- hybride aan het einde van de teelt meer knopval op als er in het begin van de teelt LED- belichting in de gebruikte combinatie van rood en blauw werd ingezet. De oorzaak van dit ‘uitgestelde’ effect is onduidelijk, maar in eerder onderzoek werd een vergelijkbaar effect gevonden. LED-belichting kan op bedrij-

mogelijk verlening/Onderzoeksinstituten/praktijkonderzoek-plant-omgeving/Producten.htm).

DE TELER In de broei van lelies is belichting een grote kostenpost. Uit dit onderzoek blijkt dat met gefaseerde belichting een flinke besparing mogelijk is. In de praktijk zal elke bloementeler zelf de afweging moeten maken of gefaseerde belichting lonend is. Hoeveel wil hij inleveren op kwaliteit, wat levert minder input aan bijbelichting op en is een verlenging van de trekduur acceptabel, of moet dat worden gecompenseerd met een hogere kastemperatuur en wat zijn dan de kosten daarvan? Het onderzoek werd gefinancierd door het Productschap Tuinbouw en ministerie EZ in het kader van het programma Kas als Energiebron. Overzicht kasafdelingen

ven goed ingezet worden in een meerlagenteelt in de kas, waarbij de planten de eerste fase in de kas in de onderste laag onder LED-belichting staan. Deze toepassing leidt tot een sterke reductie van het energieverbruik voor verwarming en een efficiënter ruimtegebruik. De inzet van LED-belichting in de leliebroei verdient daarom nader onderzoek.

DE BATEN De economische voordelen van faseafhankelijk belichten verschillen per bedrijfsinrichting. Een lagere lichtintensiteit blijkt steeds te leiden tot een langere trekduur. De totale input van lichtenergie is dan nog wel steeds lager, maar een langere kasperiode kost meer energie voor verwarming. De kosten van compensatie van de trekduurverlenging door verhoging van de kastemperatuur zijn afhankelijk van de bedrijfsverschillen in kosten van elektriciteit ten opzichte van warmte (wordt de elektriciteit voor de belichting zelf opgewekt, waarbij de restwarmte gebruikt wordt voor kasverwarming, of betrokken van het net?). Op basis van het lichtmodel van PPO is in de periode waarin dit onderzoek is uitgevoerd het gasverbruik voor een dag kasverwarming ongeveer 5 MJ/ m2 en de energie-input voor (standaard)belichting 6 MJ/m2. Bijvoorbeeld een halvering van de lichtintensiteit in de laatste fase van de broei van ‘Santander’ kost dan 10 MJ/m2 extra aan verwarming door een twee dagen langere trekduur, maar bespaart ongeveer 110 MJ/m2 aan input van lichtenergie. Het lichtmodel is te vinden op de productenpagina van PPO (http:// www.wageningenur.nl/nl/Expertises-Dienst-

Beh 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Fase 1 15 dagen Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker

Fase 2 13 dagen LED LED LED LED 3000 lux 3000 lux 3000 lux 3000 lux 6000 lux 6000 lux 6000 lux 6000 lux

Fase 3 43 dagen 6000 lux 6000 lux 9000 lux 9000 lux 6000 lux 6000 lux 9000 lux 9000 lux 6000 lux 6000 lux 9000 lux 9000 lux


Input lichtenergie in % t.o.v. standaard 79 98 102 122 75 93 98 115 81 100 104 122

Tabel 1. Input lichtenergie van de verschillende behandelingen als percentage van de standaardbehandeling met 6000 lux in fase 2 t/m 4. Cultivar Santander. Beh 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Fase 1 15 dagen Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker Cel, donker

Fase 2 28 dagen LED LED LED LED 3000 lux 3000 lux 3000 lux 3000 lux 6000 lux 6000 lux 6000 lux 6000 lux



Input lichtenergie in % t.o.v. standaard 89 100 111 118 80 86 100 105 95 100 118 120

Tabel 2. Input lichtenergie van de verschillende behandelingen als percentage van de standaardbehandeling met 6000 lux in fase 2 t/m 4. Cultivar Yellow Diamond. 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 19

VAKVROUWEN

‘Het liefst sta ik in de schuur Vrouwen zijn schaars in de agrarische sector en in veel gevallen blijft hun rol beperkt tot administratief werk. In dat opzicht is Jeannette Warmerdam een vakvrouw van heel ander kaliber. Het kantoorwerk hoort er ook bij, maar het liefst staat de onderneemster uit Den Helder in de schuur of op het land. En niet alleen thuis, want als correspondent van het Scheidsgerecht komt ze ook bij collega-kwekers over de vloer.

Tekst: Jeannet Pennings Foto: René Faas

W

armerdam uit Den Helder, dat kunnen er heel veel zijn. Piet en Jeannette opereren daarom al jaren onder de naam Warmerdam ‘De Toekomst’. Dat slaat niet alleen op de boerderij die vroeger bij het bedrijf stond, het typeert ook de ondernemers die graag vooruitkijken. “Ook al zijn het financieel moeilijke tijden, je moet door. We moeten onszelf en het bedrijf blijven ontwikkelen, zodat het ook voor onze jongens interessant blijft. Zij zijn de toekomst.” Jeannette vertelt het met een zekere gedrevenheid. Al snel wordt duidelijk dat deze vakvrouw er voor de volle honderd procent voor gaat. Iets wat niet iedereen in de beginperiode verwacht had. “Toen Piet en ik elkaar nog niet zo lang kenden, wezen kennissen van Piet hem er op dat het niks zou worden tussen ons. Ik was geen dochter van een bollenkweker en zou het reilen en zeilen op en rond het bedrijf toch nooit begrijpen. Dat heeft Piet me pas later verteld hoor”, lacht Jeannette. “Het maakt ons des te trotser op datgene dat we samen hebben opgebouwd.”

HET BUITENLEVEN Zelf heeft Jeannette nooit getwijfeld aan haar toekomst in de bloembollen. Sterker nog: ze wilde sowieso een man met een agrarische achtergrond. “Ik kwam van een boerderij in Burgerbrug en heb als scholier diverse bijbaantjes gehad bij bollenkwekers. Dat vond ik altijd al leuk, vooral het buitenleven. Koppen, nalopen en zelfs wieden, ik deed het allemaal graag. Je moet mij niet de hele dag op kantoor zetten.” Toen Jeannette Piet ontmoette, was de cirkel rond. Al betekende het niet automatisch een rol bij hem in het bedrijf. “Ik had al een eigen baan, administratief werk op een contactlenzenlaboratorium in Schagen. Daar had ik het 20 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

ontzettend naar mijn zin. Helaas werd ik later om financiële redenen ontslagen.” Toen Jeannette ook nog zwanger raakte, werd de stap naar de bloembollen definitief gezet. “Ik wilde thuis zijn voor de kinderen en met een bedrijf aan huis is dat goed te realiseren.”

‘Ik vond het best spannend: hoe word je als vrouw ontvangen?’ In eerste instantie werkte Jeannette onder auspiciën van haar schoonouders, Jan en Christien, de grondleggers van het bedrijf. “In 1998 hebben Piet en ik het bedrijf van hen overgenomen. Onze bollenkraam bestaat uit irissen, narcissen, tulpen en lelies, zo’n 30 hectare in totaal. Mijn schoonouders hebben ons daarin wegwijs gemaakt. Het klikte heel goed en langzaam groei je er in. In onze verkeringstijd ging ik ’s zomers uit mijn werk al hierheen om te pellen. Dat heb ik bewust gedaan om te kijken of ik het leuk vond. Je draait mee en weet wat er leeft.” Dat ze het leuk vond, stond als een paal boven water en dus werd het serieus aangepakt. “Ik heb diverse cursussen gevolgd, waaronder EVTO (economische vorming toekomstige ondernemers). Je moet goed op de hoogte zijn van het bedrijf, de teelt en de sector.”

GEEN BUREAUTYPE Een en ander heeft geresulteerd in een bepaalde rolverdeling binnen het bedrijf. Een tikkeltje traditioneel, maar toch ook weer niet. “Ja, ik doe het kantoorwerk”, geeft Jeannette toe, “maar daarnaast help ik met alle andere zaken

op de kwekerij mee. Bollen aanrijden, strodekken, noem het maar op. Eigenlijk draai ik nergens mijn hand voor om. Ik heb er ook een hekel aan als ik ergens echt niet uitkom en Piet moet inschakelen.” Het enige waar Jeannette zich niet mee bemoeit, is de mest- en bollenboekhouding. “Dat zit zo bij Piet in zijn hoofd. De rest van de boekhouding ligt bij mij en dat is niet meer dan logisch. Het is een proces waar je in groeit. Mijn schoonmoeder deed altijd de administratie en heeft mij daarin wegwijs gemaakt. Ik ben helemaal geen bureautype en sta liever aan een bandje bollen uit te zoeken, maar het hoort er nu eenmaal bij.” Ondanks dat een aantal taken verdeeld zijn, doen Piet en Jeannette vooral heel veel samen. “Wij vormen echt een team”, vertelt Jeannette. “Nieuwe soorten aankopen, doen we samen. Dan weet je allebei wat je in huis haalt. Bovendien is het leuk om samen op onderzoek uit te gaan. We kijken allebei anders naar een nieuw soort, maar komen er eigenlijk altijd goed uit.” Op het bedrijf gebeurt alles in eigen beheer. Planten, ploegen, rooien en allerhande werkzaamheden: er komt bijna geen loonwerker aan te pas. Dat betekent regelmatig grote investeringen, waarvan GPS het meest recente voorbeeld is. “Het is belangrijk dat je daarin mee gaat”, vindt Jeannette. “En omdat ook de volgende generatie er mee moet werken, proberen we hen er tijdig bij te betrekken.” Piet en Jeannette hebben vier kinderen: dochter Anne (22), zoon Jan (20) en de tweeling Dirk en Pé (17). Anne werkt in de zorg, maar is in haar vrije uurtjes nog regelmatig op de trekker te vinden. De jongens hebben alle drie interesse in de agrarische sector.

EXPERTISE VERGROTEN Het enthousiasme voor het vak en het ondernemerschap hebben de kinderen niet van een vreemde. Jeannette gaat er graag op uit om een vergadering bij te wonen, een cursus te volgen of een avond van haar vrouwenstudieclub bij te wonen. “Je moet regelmatig de dam af, dat zorgt ervoor dat je niet bedrijfsblind wordt. Mede daarom ben ik – nu bijna een jaar – correspondent van het KAVB Scheidsgerecht. Mijn voorganger raakte op leeftijd en ik ben het type dat er altijd wel iets bij doet. Dit zag ik als een ideale manier om mijn expertise te vergroten. Je zit overal bovenop en blijft daardoor fel in je eigen toko.” De vakvrouw neemt als correspondent monsters in de regio Breezand/Anna Paulowna/Julianadorp, bijvoorbeeld voor virustoetsing of opplanting. Eén ding betreurt ze aan dit werk: “Vroeger golden die monsters ook voor de BKD, maar dat is

of op het land’

Jeannette Warmerdam: ‘De toekomst, dat is waar het om gaat. Je moet door’

niet meer. Kwekers worden daardoor onnodig opgezadeld met dubbele kosten.” Het werk als correspondent geeft drukte in een korte tijd, maar precies in de periode dat het op het eigen bedrijf relatief rustig is. “Toch had ik in het begin best mijn twijfels”, geeft

Jeannette toe. “Hoe wordt je als vrouw ontvangen? Maar als correspondent ben jij degene met kennis en kun jij mensen adviseren. Op het feit dat ik een vrouw ben, reageerde men hooguit verbaasd. Echt negatieve reacties heb ik niet gehad.” Hetzelfde geldt volgens de onderneemster voor haar rol op het eigen

bedrijf. “Piet treedt wel meer naar buiten toe, omdat hij ook de meeste handel doet, maar dat heb ik nooit als negatief ervaren. Piet heeft het altijd over wij en praat nooit in de ik-vorm. Het bedrijf runnen we samen, dat kan Piet ook niet in zijn uppie.”


VAKVENSTER

De basis is gelegd Foto: René Faas Tekst: Arie Dwarswaard De afgelopen weken gingen bij Kees en Saskia Overdevest in Wassenaar zo’n 850.000 tulpen de grond weer in. Zo’n honderd bollen op een bak, en dat met in totaal zo’n veertig cultivars. Vanaf eind december hoopt Overdevest de eerste tulpen in bloei te hebben. Geen enkele tulp zal echter de veiling bereiken. Alle tulpen verkopen Kees en Saskia aan huis. Ze kijken er nu al weer naar uit. Maar voor het zo ver is doet de koude bewaring zijn werk. Om daarmee de eerste vijf maanden van het jaar Wassenaar te voorzien van tulpen. De basis is gelegd.

JUBILEUM

Haakman Flowerbulbs bestaat Met een feestelijke bijeenkomst voor genodigden viert Haakman Flowerbulbs uit Wervershoof in november aanstaande het 75-jarig bestaan. Tegelijkertijd wordt de 70ste verjaardag gevierd van nestor Dick Haakman die nog altijd in het bedrijf actief is.

Tekst: Wim Ciggaar Foto: René Faas, PR

D

e basis werd in de vorige eeuw gelegd door Jan Haakman, de vader van Dick Haakman. Die startte in 1938 in de vaarpolders rond Wervershoof een groenteannex bollenkwekerij met tulpen, krokussen en irissen. Na verloop van jaren werd het teeltplan uitgebreid met de contractteelt van broeitulpen voor Gebr. Paauw uit Rijnsburg en verhuisde de kraam naar de Wieringermeer waar meer mechanisatiemogelijkheden voorhanden waren. Teneinde de inzet van de kostbare machines rendabel te maken, besloot het bedrijf al snel voor derden te gaan planten.

KIEM De contractteelt van tulpen voor de broeierij maakte Haakman ook zelf nieuwsgierig en besloten werd een kijkje in Rijnsburg te gaan nemen. Dick Haakman daarover: “Met dat bezoek werd zo’n 50 jaar geleden de kiem gelegd voor onze eigen broeierij. Aanvankelijk gebeurde dat in gehuurde kassen en onder kunstlicht in Wervershoof. Wij waren dan wel niet de uitvinders van de ijstulpenbroei, maar hebben wel het systeem verbeterd door direct

op te planten en na beworteling in te vriezen. In die tijd een belangrijke doorbraak in de ijstulpenbroei.”

VERKAVELING Kenmerkend voor de tweede 25 jaar uit de bedrijfsgeschiedenis was de verkaveling van De Vier Noorder Koggen en de daarmee gepaard gaande omschakeling van vaar- naar rijpolders. Dick Haakman: “We zaten in de eerste fase en hebben toen direct gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het dorp uit te gaan.

‘We telen in Nieuw-Zeeland 40 ha op z’n Westfries’ Dat was aan het eind van de zeventiger jaren. De tijd dus dat de heftrucks en de pallets hun intrede deden en schuren vlak en hoog moesten zijn. Dat is ook het begin geweest van onze exportactiviteiten, waarvoor de basis werd gelegd toen ik op 16-jarige leeftijd ’s zomers bollen ging inpakken bij Scheffers & Kroes in Sassenheim.” Haakman richtte zijn pijlen op

Dick Haakman tijdens een van zijn eerste bezoeken aan de Toyoma Bulb Growers Association (TBA). Rechts zijn eerste stageloper Hitoshi Oomote die nog steeds werkzaam is bij TBA 24 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Scandinavië met de export van geprogrammeerde opgeplante tulpen, maar raakte na verloop van tijd in één klap zijn handel kwijt toen een concurrent ontdekte, dat opgeplante tulpen Scandinavië niet in mochten, omdat ze als potplanten beschouwd werden.

ADVISERING Dick Haakman richtte zijn blik vervolgens op het Verre Oosten en belandde via Zuid-Korea in Japan, waar IBC-vertegenwoordiger Evert van Zanten hem introduceerde bij de Toyoma Bulb Growers Association (TBA), een coöperatie van zo’n 400 Japanse tulpenkwekers die 80 procent van de Japanse tulpenmarkt in handen had en zich fel verzette tegen de import van Hollandse bollen. Haakman adviseerde de leden van TBA hun sterkste kanten uit te buiten door de eigen productie voor de vroegste broei en droogverkoop te gebruiken en aansluitend het Nederlandse product in te pakken voor supermarkten, tuincentra en broeierij. Ook adviseerde hij de coöperatie om tulpen in de winter te gaan broeien. Beide adviezen werden door TBA niet goed genoeg opgevolgd. Voor Haakman raakten daarentegen aan het einde van de jaren tachtig goede tijden aan in het land van de Rijzende Zon, mede dankzij zijn gedegen broeierijkennis en -advisering. Dat duurde tot 1997 toen de economische bom in Japan barstte en de export in de daaropvolgende jaren een flinke tik kreeg.

DOORSTART Het instorten van de Japanse export bracht ook Haakman in de problemen. In het jaar 2000 werd de nieuwbouw van het bedrijf in gebruik genomen, een besluit dat viel toen de export naar Japan zijn hoogtepunt beleefde. Snel daarna stortte de Japanse markt in. Dick Haakman: “We hebben het toen heel moeilijk gehad. De nieuwbouw in combinatie met de dalende markt en daarmee samenhangend een voorraad bollen aan ‘Japanse’ cultivars brachten ons zwaar in de problemen, evenals de niet-vergoede schade als gevolg van het doodspuiten van 8 ha tulpen en een broeierij die niet helemaal goed verliep. Ook een enorme berekeningsfout in de klimaatbeheersing van de bewaarhal (capaciteit 35 miljoen tulpen) heeft ons veel geld gekost. Drie jaar lang liepen we klap na klap op en deze samenloop van omstandigheden heeft ons uiteindelijk genekt. In 2008 vond een doorstart plaats met een jonge generatie aan het roer, bestaande uit Jan Bregman (Deco Tulips), Michel Dignum, Dirk-Jan Haakman en Menting Bloembollen. Deco nam de kwekerij/broeierijactiviteiten over en Haakman Flowerbulbs de exporttak met Menting als bollenleverancier voor de export. Ook de financiële

75 jaar

Nestor Dick Haakman is nog steeds als adviseur aan het bedrijf verbonden. Hoogtepunt uit zijn carrière is voor hemzelf de rondleiding van prinses Maximá op het Holland Flowers Festival en morele steun van kwekers en investeerders (met name Jan Hermans) mag in dit verband niet onvermeld blijven. Nogmaals, we hebben het erg moeilijk gehad, maar we zijn er sterker uitgekomen met een goede groep jonge mensen die de zaak weer op de rit hebben gekregen.”

POTENTIËLE MARKT Na een mislukt avontuur in China eind jaren negentig –een land met steeds strengere fytosanitaire eisen en een mentaliteit die niet strookte met die van Haakman- besloot het bedrijf de exportactiviteiten te richten op de Verenigde Staten van Amerika en vooral Rusland. Met name op die laatste markt zag Dick Haakman grote mogelijkheden. “Rusland is echt een potentiële markt voor de afzet van bloembollen. Dit in tegenstelling tot Japan dat vooral naar kennis hunkerde. Rusland is in navolging van Scandinavië klimatologisch perfect en het pionieren ligt ons wel. We hoeven niet in een gespreid bedje te komen.” Drie maanden per jaar bereist Dick Haakman de Russische markt. Aan de kwaliteit van de tulp wordt op deze markt hoge eisen gesteld. Er is alleen interesse voor het zwaardere assortiment, de kleuren moeten vooral helder zijn en enkelbloemige soorten hebben de voorkeur. Dick Haakman: “Zeker voor Vrouwendag ( 8 maart) heeft de tulp weinig concurrentie te vrezen. De tulp is in Rusland een hotje. Na de Sovjettijd is de tulp gedoopt als de 8/3-bloem en staat deze op een gigantisch hoge ladder.”

DOWN UNDER Een ander kenmerk voor de afgelopen 25 jaar is de teelt van tulpen in Nieuw-Zeeland. Dat levert Haakman een product op met toegevoegde waarde voor zowel de export als de broeierij in Nederland. “Wij telen daar 40 ha tulpen op z’n Westfries (op 1.80 mtr en dubbelnet) en zijn het enige bedrijf, dat bloembollen rechtstreeks vanuit Nieuw-Zeeland naar Japan mag exporteren. Daarnaast gebruiken we de Nieuw-Zeelandse productie voor onze export vanuit Nederland en 2,5 miljoen Nieuw-Zeelandse tulpen voor onze eigen broei op potgrond. Overigens broeien we onder supervisie van mededirecteur Michiel Kruyer ook nog 17,5 miljoen Nederlandse tulpen op water, waarbij we mikken op het hoogste kwaliteitssegment. Dat gebeurt door uitsluitend de dikkere maten te broeien en om die reden worden al onze tulpen dan ook voor de klok gebracht.”

TOEKOMSTPERSPECTIEF Over de toekomst van Haakman Flowerbulbs is men bij het bedrijf optimistisch gestemd. Dirk-Jan Haakman daarover: “Vader heeft ons altijd overal mee naartoe genomen met als motto leren, kijken en begrijpen. Zelf werd ik op 19-jarige leeftijd al naar Japan gestuurd om de taal en de cultuur te leren. Ook Michel (Dignum) werd al op jonge leeftijd op pad gestuurd. Een betere leerschool als een opbouwend bedrijf kun je niet hebben. Wat dat betreft hebben we een hele bagage aan ervaring meegekregen.” Michel Dignum aansluitend: “Kijkend

naar de toekomst zelf denk ik dat er heel veel gaat veranderen in exportland. Kwekerij, export en broeierij zullen ineensmelten en de broeierijvorm zoals we die in Nederland kennen gaan we ook in het buitenland krijgen. Er zullen steeds grotere partijen in de keten ontstaan die steeds nauwer gaan samenwerken waarbij de bloem leidend is.” Dirk-Jan Haakman instemmend: “Het gaat allemaal om die bloem en voor sommige markten is het goed dat je daarbij dicht bij de eindmarkt zit. Op die verre markten heeft de locale productie de voorkeur. Als Nederland hebben we een wereldproduct in handen. Ons grote voordeel is dat de bollen uit Nederland komen en daarmee dus ook de bloemen. Een steeds groter probleem wordt wie in de toekomst in Nederland het werk gaat doen, met name het management en de kennis. De samenwerking die wij in ons land kennen hebben we te danken aan de bloemenveiling.”

In gedachtenis Naast alle financiële perikelen bleef Dick Haakman en zijn gezin ook persoonlijk leed niet gespaard. Kort na de doorstart verloor hij in 2008 zijn levenspartner Marry. Een vrouw die heel veel voor hem, zijn gezin en het bedrijf heeft betekend en die het haar echtgenoot en later haar zoon ook gunde om de gehele wereld rond te reizen en weken van huis te zijn.


ACTUEEL

Gebruiker Edibulb betaalt str Met de komst van Stichting Edibulb werd de eenduidige, gestandaardiseerde, digitale uitwisseling van gegevens in de bloembollensector een feit. Edibulb brengt niet alleen eenheid, maar leidt bovendien tot een beperking van de beheerskosten en vergroting van de efficiency als het gaat om informatie-uitwisseling in de sector. Het systeem heeft zijn nut ruimschoots bewezen. Niemand zou er dan ook blij mee zijn als Edibulb door het wegvallen van de PT-financiering zou ophouden te bestaan. Het bestuur heeft hiervoor een oplossing gevonden. Vanaf 1 januari 2014 is het de gebruiker die betaalt. Rechtstreeks aan Edibulb.

Tekst: Monique Ooms Foto: René Faas

S

tichting Edibulb is in de jaren tachtig van de grond gekomen, toen nog onder de vleugels van het Productschap Tuinbouw. Het huidige bestuur wordt in gelijke verhoudingen gevormd door Anthos, KAVB en B4 (de bond van bloembollenveilingen), de BKD is bij de stichting betrokken als onbezoldigd adviseur. Deze verdeling maakt dat alle stemmen van de betrokken schakels in de keten gelijk verdeeld zijn en even zwaar wegen. Waar mogelijk zoekt de stichting aansluiting bij andere branches in de sierteeltsector; zo is het nu ook mogelijk om de transacties van de handel in vaste planten via Edibulbstandaarden af te handelen.

BETROUWBAARDER

Het doel van Edibulb is helder, stelt voorzitter Alfons Zwetsloot: “De stichting wil de sector in staat stellen om op efficiënte en effectieve wijze elektronisch te communiceren. Via Edibulb bieden wij de tools aan om dat mogelijk te maken, via codelijsten en standaardberichten.” Sinds de invoering en het vakbrede gebruik van Edibulb zijn de papierstromen afgenomen en is de informatievoorziening betrouwbaarder geworden. “Nu wordt een transactie eenmalig op een plek ingevoerd, terwijl deze vroeger eerst handmatig werd genoteerd en meerdere keren op verschillende plekken werd ingevoerd. Je begrijpt dat de foutkans dan veel groter is.” 26 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Zeker gelet op het belang van betrouwbaarheid van gegevens is dit een goede ontwikkeling, stelt Alfons. “Keuringsdiensten en buitenlandse overheden stellen steeds hogere eisen, digitale informatievoorziening is dan ook de nieuwe standaard geworden.

‘Zonder elektronisch dataverkeer vallen we van de digitale snelweg terug in het aloude karrenspoor’

Papier biedt niet nu eenmaal niet dezelfde zekerheid en is bovendien logistiek en administratief een zwaardere belasting.” Ook commercieel gezien zijn standaardisering en betrouwbaarheid steeds belangrijkere criteria geworden. “Afnemers zoals grote supermarktketens en professionele broeiers eisen van hun leveranciers dat zij exact leveren wat is afgesproken, zonder fouten en op het juiste moment. Om aan die eisen te kunnen voldoen,

Meer informatie Meer informatie over Stichting Edibulb is te vinden op de website: www.edibulb.nl.

is digitale gegevensuitwisseling een voorwaarde geworden.”

INFRASTRUCTUUR

Zodra duidelijk werd dat het Productschap Tuinbouw zou ophouden te bestaan, rees direct de vraag: wat betekent dit voor de Stichting Edibulb? “Het vak leverde zijn bijdrage via de vakheffing aan het PT en daaruit werd onder andere Edibulb gefinancierd. Die geldstroom houdt per 1 januari 2014 echter op te bestaan, net als de financiering van onderzoek en promotie.” Het vak betaalde al voor Edibulb, maar dat zal niet voor elke individuele vakgenoot zo helder zijn geweest. “Het stopzetten van de financiering zou echter wel betekenen dat de infrastructuur voor elektronisch berichtenverkeer - noem het maar het wegenstelsel waarlangs de informatie loopt - zou komen te vervallen. Daarmee was opeens een nieuwe werkelijkheid ontstaan.” Tijd voor de bestuurders om de koppen bij elkaar te steken en na te denken over een passende oplossing. “Wij hebben besloten de collectieve financiering te vervangen door het profijtbeginsel. Dat betekent kortweg dat de gebruiker betaalt.” De volgende vraag is dan: hoe gaat die gebruiker betalen. “Dat kan op verschillende manieren: een bedrag per bericht of een bedrag per code, maar je zou ook kunnen denken aan een abonnement. Daarover zijn we nu binnen het bestuur met elkaar in overleg, en naar verwachting komt daarover na de vergadering van 21 november duidelijkheid.” Dan zal ook duidelijk zijn wie de uitvoering van de nieuwe werkwijze gaat faciliteren. “Dat is nog een punt van overleg, het moet natuurlijk wel inpasbaar zijn voor de organisatie die dit op zich gaat nemen.” Zeker is in elk geval wel dat de gebruiker vanaf 1 januari 2014 rechtstreeks betaalt aan Edibulb. De nieuwe werkwijze biedt ook een voordeel, vindt Alfons. “In de oude situatie betaalden alle vakgenoten een totaalbedrag aan het PT en was niet altijd duidelijk waarvoor je nou precies betaalde. Voor een deel heeft die onduidelijkheid uiteindelijk wellicht ook voor de ontstane onvrede gezorgd. In de nieuwe situatie is voor de gebruiker heel duidelijk waarvoor hij betaalt: zijn bijdrage gaat immers rechtstreeks naar de Stichting Edibulb en het is helder wat hij daarvoor terug krijgt. De situatie is daarmee transparanter geworden. Bijkomend effect is dat de betrokkenheid toeneemt en de waardering vaak ook. Omdat je ziet waarvoor je betaalt, wordt het product meer op waarde geschat. En als afnemers

raks eigen rekening

Alfons Zwetsloot: ‘Uiteindelijk leidt de nieuwe situatie tot een beter product’

niet tevreden zijn, kunnen zij direct feedback geven. De lijnen zijn korter geworden. Uiteindelijk zal dat de dienstverlening alleen maar ten goede komen.”

KARRENSPOOR

Alfons noemt het wegvallen van het PT een ‘wake-up call’ voor de stichting. “Automatisering is niet meer weg te denken in onze huidige samenleving. De in- en verkoopbureaus en de BKD zijn er inmiddels volledig op ingesteld, we kunnen met z’n allen niet zonder. Het is zelfs zo dat sommige exportlanden in het kader van de fytosanitaire eisen straks geen papier meer accepteren in de informatie-uitwisseling, denk bijvoorbeeld aan China. De Nederlandse overheid heeft hierop geanticipeerd met de introductie van CLIENT export waarmee het exportcertificaat volledig wordt gedigitaliseerd. In de meeste sectoren is dit systeem al verplicht gesteld. In de bloembollensector is de werking van CLIENT export gekoppeld aan het Ketenregister dat het voorafgaande inspectieproces digitaal laat verlopen. Deze systemen kunnen niet zonder de codebestanden en standaarden van Edibulb. We moeten wel aanhaken bij deze ontwikkelingen, achter blijven is geen optie. Daarmee zou

de sector zichzelf buitenspel zetten.” Niet in de laatste plaats om de concurrentie met andere sectoren aan te kunnen, vindt Alfons. “De bloembollensector is een competitieve sector met grote logistieke uitdagingen: het overeengekomen product van de juiste kwaliteit met vereiste fytosanitaire status, just in time leveren. Zonder elektronisch dataverkeer is dat allemaal niet meer bij te houden. Dan zou je van de elektronische snelweg terugvallen in het aloude karrenspoor.” De belangen van Anthos, KAVB en de bloembollenveilingen lopen niet altijd parallel, maar in het geval van Stichting Edibulb lukt het de partijen goed om met elkaar samen te werken. “In dit geval hebben we een heel duide-

lijk gemeenschappelijk belang. Van daaruit is het eenvoudiger om tot goede compromissen te komen.” Dat betekent overigens niet dat er nooit een punt van discussie is. “De veilingen hebben een primair commercieel belang en moeten snel zaken kunnen doen. Het is logisch dat zij aandringen op een kortere aanvraagprocedure voor het toekennen van codes. Andere partijen hechten er juist aan dat telkens goed wordt onderzocht of het juiste product onder de juiste code wordt geregistreerd: dus een Apeldoorn moet ook echt een Apeldoorn zijn. Als dat niet meer klopt, neemt de waarde van het systeem alleen maar af. Ook in deze kwestie is het bestuur met een voor alle partijen werkbare en breed gedragen oplossing gekomen.”

Resumé Stichting Edibulb werd altijd betaald vanuit de collectieve financiering via het Productschap Tuinbouw. Met het opheffen van het PT verliest de stichting echter haar voornaamste financier. Daarmee ontstond voor Edibulb een nieuwe werkelijkheid. Het bestuur heeft besloten de bijdrage voor Edibulb voortaan rechtstreeks te laten betalen door de gebruiker. De nieuwe werkwijze wordt per 1 januari 2014 van kracht.


Trekkers te koop gevraagd

Voor export alle types • • • •

KASSENBOUW, NIEUW EN GEBRUIKT

Massey Ferguson John Deere Same Universal / UTB

• • • •

Landini Ford Fiat Zetor

Schade, roest of mankementen geen bezwaar. U kunt alles aanbieden! H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B T 06 10922015

1759 NB Callantsoog T 06 53672173

www.exporttractors.nl

Voor het

SCHUBBEN

van Uw

LELIES

Makelaardij bv

• TAXATIE • VERKOOP • HUUR • VERHUUR Tijdens kantooruren

tel (0252) 43 13 60 fax (0252) 42 13 94 www.cnb-makelaardij.nl e-mail: [email protected]

ARIE TUIN

0048 601 159 267 [email protected]

BEL ONS

GOED OP ‘GROND’ VAN KWALITEIT!

Buiten kantooruren: F.G. van der Geer - tel. 06 53 342055 Bas Scholten - tel. 06 22 236845 (Noord Holland) Wim Zandwijk - tel. 06 53 644594

Uw agrarisch onroerend goed(e) adviseur

Specialist in groen veilen! U overweegt groen te gaan veilen? Een succesvolle groene veiling vraagt een goede voorbereiding! Het veilingteam van Hobaho is expert in deze specifieke manier van veilen en is gaarne bereidt u vrijblijvend vakkundig advies te geven! Neem voor informatie contact op met: Patrick Blijleven - 06 2021 8999 | Kees Hopman - 06 1502 0994 Of uw eigen intermediair.

Verbindt • Adviseert • Organiseert www.hobaho.nl • [email protected]

De snelle potgrondlijn www. egmondpotgrond.nl t. 020 4110386

potgrond

Lelies spoelen 2.0 Noordwijkerhout Telefoon 0252-371111

Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632

Naast de uitgebreide kennis en ervaring op ons vakgebied onderscheiden wij ons door het bedenken van creatieve oplossingen, het leveren van kwaliteit en het verlenen van snelle service.

ANEMONEN

° KLIMAATBEHEERSING ° CO2- EN ETHYLEENREGELING

e-mail: [email protected]

° KRACHT-, LICHT- EN

HUISINSTALLATIES ° PROGRAMMA’S VOOR

VLAMING Intern Transport

BOLLENCELLEN EN KASSEN ° ZONNEPANELEN

7R\RWDODQFHHUWQLHXZH9VHULH +HIYHUPRJHQYDQWPWRQ

° KEURING EN INSPECTIE VAN

INSTALLATIES ° ADVISERING

Zandvaart 25, 1764 NK Breezand Telefoon: (0223) 52 1500

*HwQWHUHVVHHUG" .LMNRSRQ]HZHEVLWH ZZZYODPLQJLQWHUQWUDQVSRUWQO YRRUGHVSHFLILFDWLHV

[email protected] www.kaandorp-wijnker.nl

7 = DDGP DU NW _ % HGULMI YHQ S DU N: )2 : HV W_= ZDDJ GLM N 2 RV W _7 _ ) _( LQI R# YO DP LQ J JU RHSQ O

KENNIS

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je er van met anderen? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze vijfde aflevering Bob Bisschops, adviseur bij DLV Team Bloembollen. Tekst: Arie Dwarswaard Foto: René Faas

A

ls er een functie is waarbij kennis centraal staat, is het wel de voorlichter. De bloembollensector kent er heel wat. Een aantal werkt vanuit bedrijven die het voorlichtingswerk combineren met het verkopen van producten. Anderen hebben kennis tot een te vermarkten product gemaakt. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor DLV Team Bloembollen, waar Bob Bisschops inmiddels 12,5 jaar in dienst is. Twee specialismen zijn in hem verenigd: hyacinten en energie. De hyacint kwam eigenlijk bij toeval op zijn pad. Op het ouderlijk bedrijf in Voorhout werd juist dat gewas niet geteeld. “Mijn vader teelde narcissen, dahlia’s en lange tijd ook nog tulpen. Van de hyacintenteelt wist ik eigenlijk niet zo veel af. In het laatste jaar van de Hogere Tuinbouwschool in Delft deed ik samen met Marc de Boer een afstudeerproject bij de KAVB. De opdracht was om een marktvisie voor de hyacint te schrijven. Het was eind jaren negentig en dat gewas had het niet gemakkelijk. Een van de kenmerken was een sterk verouderd sortiment. Net in die tijd waren diverse groepen veredelaars bezig met het ontwikkelen van nieuw sortiment. En wij mochten met een aantal van hen op pad om te gaan kijken wat er zoal was geselecteerd. Interessant en leerzaam.” Na zijn opleiding bracht hij een half jaar door in Canada. Tijdens dat verblijft tipte vader Rob hem. DLV vroeg jonge mensen die zich wilden specialiseren. “Vanuit Canada solliciteerde ik, en ik werd aangenomen.”

NIEUWE KLANTEN Hij nam geen bestaande klantenkring over. “Als er ondernemers belden die nog geen adviseur hadden dan kwamen ze bij mij terecht. Daarnaast draaide ik mee in een project over energiebesparing. Heetstook van hyacint met minder buitenlucht was toen een nieuwe ontwikkeling. Mijn voorganger Bert van der Weijden heeft daar veel onderzoek naar 30 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

BOB BISSCHOPS:

‘Blijf kritische vragen stellen’ gedaan. Inmiddels zijn bijna alle ondernemers om. Ook kreeg ik de begeleiding van een groep hyacintentelers die als groep een cultivar teelde. En zo is de hyacint mijn specialisme geworden.” Vooral de eerste jaren waren leerzaam. “Elke veertien dagen was en is er kennisoverleg, waarbij de adviseurs heel veel kennis met elkaar uitwisselen. Daar heb ik erg veel geleerd.” De praktijk van het voorlichten is volgens Bisschops vooral een kwestie van de ondernemer laten kiezen. “Hij moet willen inzien wat een nieuwe ontwikkeling voor hem betekent. Wil hij de kansen die er liggen inpassen in zijn bedrijf. De een wacht af, de ander probeert iets, een derde wil in een keer volledig over. Die laatste groep moet je soms een beetje tegen zichzelf in bescherming nemen. Maar uiteindelijk is het altijd de keuze van de ondernemer zelf. Opdringen van mijn kant is er niet bij.”

BLIJF KRITISCH Cruciaal in het werk van adviseur is het behoud van de kennisvoorsprong. “In mijn ogen is dat vooral een kwestie van het blijven stellen van kritische vragen. Ik vind dat ons team

daar goed in is. Ga niet uit van het vanzelfsprekende, maar ga ook niet overal in mee. Het is de kunst om daar een goede balans in te vinden. Als iets nieuws verkeerd uitpakt bij een ondernemer dan kan hem dat heel veel geld kosten. Maar als het echt goed is, dan wil ik me ook inzetten om dat uit te dragen. Neem de gelijkstroomventilator. Zeker toen die er nog maar net was, liepen de meningen zeer sterk uiteen. Als adviseur van DLV sta ik daar onafhankelijk in. Mijn advies is niet gekleurd. Bovendien hebben wij meetapparatuur waarmee we kunnen aantonen wat het voordeel is voor de ondernemer.”

AANVOELEN Essentieel binnen het adviseurswerk is de vraag welke kennis voor iedereen is, en welke kennis bij die ene relatie blijft. “Als adviseur is het de kunst om daar een tussenweg in te vinden. Bepaalde informatie is speciaal voor een relatie ontwikkeld, en dient daar dan ook te blijven. Andere informatie kan ik gemakkelijk delen. Dat is een kwestie van aanvoelen. Het is altijd een zaak van vertrouwen, daar valt of staat het werk mee.”

WERELDBOL

Leucojum versus Acis In de afgelopen maanden heb ik u meegenomen in de geschiedenis van het verzamelen van en het geven van namen aan planten. Dan is het een logische stap naar de namen van bolgewassen zelf. In de volgende serie van twaalf artikelen van De Wereldbol sta ik stil bij namen die leiden tot discussies en vragen. ‘Waarom is het Hippeastrum en niet Amaryllis?’ ‘Waarom Zantedeschia in plaats van Calla?’ Tekst en foto: Peter Knippels

I

k ken maar weinig wijzigingen in plantennamen die zo geruisloos en zo vanzelfsprekend zijn geaccepteerd als het in 2004 splitsen van het geslacht Leucojum in Acis en Leucojum. De geslachtsnaam Acis is niet nieuw. R.A. Salisbury introduceert de naam in 1807. Deze Salisbury hebben we ontmoet in het artikel ‘De naamgeving van een geslacht als een roman’. John Gilbert Baker voegt de geslachten Leucojum en Acis samen tot Leucojum. Baker kennen we uit het artikel ‘De invloed van Royal Botanical Gardens Kew in de 19e eeuw’. Hierna wordt het meer dan 120 jaar stil rond Leucojum. De taxonomen tornen lange tijd niet aan het geslacht en de soorten. Tot het jaar 2004. Dan verschijnt het artikel ‘Phylogenetic analysis of Leucojum and Galanthus (Amaryllidaceae) based on plastid matK and nuclear ribosomal spacer (ITS) DNA sequences and morphology’. Het verhaal is geschreven door Dolores Lledo, Aaron Davis, Manuel Crespo, Mark Chase and Michael Fay. John Nieuwe naam Acis autumnalis Acis fabrei Acis longifolia Acis nicaeensis

Oude naam L. autumnale L. fabrei L. longifolium L. nicaeense

Acis nicaeense Grimshaw heeft een meer populaire vertaling van dit wetenschappelijk artikel geschreven dat onder de titel ‘A flurry of snowflakes’ in 2006 is gepubliceerd in The Plantsman.

DNATEST Waar gaat het allemaal over? De vier taxonomen hebben het DNA van diverse soorten Leucojum en Galanthus onderzocht en de mate van verwantschap tussen de soorten bepaald. Hierbij hebben ze ook het DNA van andere verwante Amaryllisachtigen ernaast gelegd. De eerste conclusie is dat Galanthus nauw verwant is aan Leucojum. Het is wel een afzonderlijk geslacht. De tweede, meer ingrijpende conclusie is dat het geslacht Leucojum wordt gesplitst in Leucojum en Acis. De motieven liggen in de verschillen op DNA-niveau en in de morfologische kenmerken van de bloemen: wel of geen groene tekening op de bloembladen. Kenmerkend voor soorten die tot het geslacht Acis horen is dat het klein blijvende planten zijn en dat de bloemen geen tekening hebben. Daarnaast groeien Acis-soorten in meer mediterrane gebieden en zijn ze meer warmNieuwe naam Acis rosea Acis tingitana Acis trichophylla Acis valentina

Oude naam L. roseum L. tingitanum L. trichophyllum L. valentinum

teminnend. De taxonomen beschrijven acht soorten Acis. In onderstaande tabel zijn de soorten opgesomd, met ernaast hun ‘oude’ naam. In 2006 beschrijven Bareka, Kamari en Phitos een negende, en voorlopig laatste, soort: Acis ionica. Hun artikel ‘Acis ionica (Amaryllidaceae), a new species from the Ionian area (W Greece, S Albania)’ vindt u op http://www. bgbm.org/willdenowia/w-pdf/wi36-1Bareka+al.pdf. Zoals de soortaanduiding ionica al doet vermoeden, komt de soort voor op de Ionische eilanden. Deze liggen ten westen van Griekenland en deels ter hoogte van het zuiden van Albanië. Het meest bekende tot deze eilandengroep behorende eiland is Korfoe. Verder groeit de soort op de West Sterea-eilanden en in de omgeving van de stad Vlore in het zuiden van Albanië. De Acis soorten delen een eigenschap: ze worden in hun natuurlijke groeigebied bedreigd. Ze komen veelal in een klein gebied voor, dat is of wordt verstoord of wordt bedreigd. De meeste soorten zijn dan ook beschermd.

TWEE OVER Nog even kort over Leucojum. Er blijven twee soorten Leucojum over: L. aestivum en L. vernum. De soorten zijn meer forse planten met bloemen met een tekening. Van L. aestivum is één selectie bekend: ‘Gravetye Giant’, en van vernum één ondersoort, carpaticum, twee variëteiten, vernum en vagneri en enkele cultivars. 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 31

SERVICE VERTEGENWOORDIGERS CNB NAAM Theo van Aanholt Erik Barnhoorn Paul van Bentem Leo van den Berg Dirk Bloothoofd Jan Boon Nick Broersen Adri van Dun Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Ron Hoogeveen Onno Immink Henk de Jong René Koordes Ted Kortekaas Arno Kroon Hein Lommerse Michel Longayroux Siebren Mantel René van Marrewijk Dick de Mooy Ard Mulder Frank Neuvel Henri Omta Rob Paarlberg Hans Pater Bas Scholten René Schrama Piet Takken Erwin Vriend Ed Walkier Ronald Walkier Richard Walkier Dick de Wit Hawikjo Wijnands Wim Zandwijk Rien van Zuilekom Piet Zoutenbier

TELEFOON CNB TELEFOON PRIVÉ 0252-431103 0224-593075 0252-431286 0252-431383 0252-431413 0223-523873 0252-431284 0223-769067 0252-431162 0252-431303 0252-431296 0527-271970 0252-431240 0252-431255 0228-583821 0252-431256 0252-431214 0252-431305 0252-416877 0252-431393 0252-340660 0252-431390 0252-431137 0252-431257 0223-641002 0252-431174 0252-344409 0252-431381 0228-323023 0252-431259 0252-431304 0252-431361 071-4023313 0318-514812 0252-431363 0252-431274 0224-291535 0252-431362 072-5150250 0252-431224 0252-431325 0223-534820 0252-431249 023-5716372 0252-431298 0527-203365 0252-431367 0228-314981 0252-431306 0252-431273 0252-411191 0252-431216 0252-431368 0228-513590 0252-431171 071-3621591 0252-431179 0252-532228 0252-431261 071-3619142 0252-431345 071-3611104


FAX PRIVÉ 0224-591522 0252-431465 0252-377932 0223-523782 0223-769068

0527-271970 0228-583998 0252-431277 0252-419505 0252-431164 0223-645299 0252-520968 0228-323024

071-4028342 0318-514819

072-5153193 0252-413842 0223-534822 0527-201822 0228-316869 0252-431167 0252-419748 0252-431164 0228-521620 071-3621592 0252-532155 0252-431410

MOBIEL 06-53174195 06-22524987 06-53755312 06-53718254 06-53293161 06-22485266 06-12296820 06-20019369 06-53518289 06-51209462 06-20669208 06-53390229 06-53750126 06-22468536 06-20611028 06-51145809 06-53160204 06-53842830 06-53356450 06-53690252 06-12886803 06-51587419 06-30669654 06-53268760 06-51588053 06-53929136 06-53299617 06-22236845 06-53390228 06-53174194 06-53396784 06-53439349 06-53700630 06-22999229 06-53866219 06-22377259 06-53644594 06-30669934 06-20397884

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

SPECIALISME/GEBIED gladiolen Noord.Zandgebied, de Zuid, broeitulpen muscari bijzondere bolgewassen en tulpen lelies tulpen calla’s Flevoland lelies lelies lelies vaste planten daghandel vaste planten dahlia’s, calla’s lelies, tulpen narcis, tulp, bijz.bolgew. en bol op pot daghandel narcissen en bijz. bolgew. West-Friesland lelies calla’s Rijnsburg e.o. vaste planten, boomkwekerij West-Friesland daghandel lelies narc., tulp, bijz.bolg., hyac., bol op pot daghandel irissen hyacinten en bol op pot vaste planten gladiolen, tulpen NOP lelies daghandel daghandel en veilinginkoper dahlia’s, calla’s West-Friesland daghandel hyacinten vaste planten daghandel lelies

IN EN VERKOOPBUREAU NAAM Peter Laan Paul Peters Marcel Nijssen Hans Ruigrok Sjaak van Ruiten

FUNCTIE Manager bemiddeling Salesmanager Kwekersverenigingen Reclames&Geschillen, Veilingen Reclames&Geschillen

TELEFOON CNB 0252-431302 0252-431493 0252-431343 0252-431129 0252-431123

MOBIEL 06-53731553 06-20411035 06-10311972 06-22975731 06-51312197

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431200 0252-431200

FAX 0252-431126 0252-431126

EMAIL [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431431 0252-431129 0252-431273

MOBIEL 06-10442803 06-22975731 06-53700630

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431306 0252-431273

MOBIEL 06-53439349 06-53700630

EMAIL [email protected] [email protected]

FUNCTIE Manager Bovenkarspel Commerciele binnendienst Salesmanager Hoofd Kwaliteitszorg

TELEFOON CNB 0228-530175 0228-530131 0228-530174 0228-530190

MOBIEL 06-10318703 06-23960145 06-53940502

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

FUNCTIE Teeltbegeleider Teeltbegeleider Teeltbegeleider

TELEFOON CNB 0228-530190 0228-530160 0252-431224

MOBIEL 06-53940502 06-44074093 06-53299617

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON 0252-431431 0228-530130 0224-590475

FAX 0252-431254 0228-517411 0224-593603

GEOPEND: 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.30) 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.00) Bezoek op afspraak

COMMERCIËLE ADMINISTRATIE openingstijden: 8.15 - 17.00 uur NAAM Algemeen CNB Online

FUNCTIE

GROENE EN MATERIALENVEILINGEN NAAM Jan Meijer Hans Ruigrok Ronald Walkier

FUNCTIE Veilingen Veilingen Veilinginkoper

AANBOD MATERIALEN ONLINE NAAM Ed Walkier Ronald Walkier

FUNCTIE

CNB KOEL EN PREPARATIEBEDRIJF NAAM Erik Lamers Jos Duin Nico Hof

CNB KWALITEIT+ NAAM Nico Hof Robèr Laan Hans Pater

CNB VESTIGINGEN CNB CNB Koel- en Preparatiebedrijf CNB, Kantoor BolleNoord

ADRES Heereweg 347, 2161CA Lisse Veilingweg 1, 1611 BN Bovenkarspel Groteweg 9, 1756 CK ‘t Zand


GRONDBANK CNB MAKELAARDIJ T: 0252431360 F: 421394 MAKELAARDIJCNB.NL F.G. V.D. GEER 0653 34 20 55 F.V.D.GEERCNB.NL BAS SCHOLTEN 0622 23 68 45 B.SCHOLTENCNB.NL WIM ZANDWIJK 0653 64 45 94 W.ZANDWIJKCNB.NL AANBOD ANNA PAULOWNAtIBWFSTUVMQFOMBOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO BEUSICHEM BETUWEtIBMJDIUFLMFJ HSPOE VJUFSXBBSEFO

EJWFSTFUFFMUFO WBOBG IFEFOUPUJOPWFSMFH CRUQUIUS/ZWAANSHOEKtIB[BOE HSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJO PWFSMFH HAARLEMMERMEERtIB[BOEHSPOE DBMMBT EBIMJBT WBTUFQMBOUFO WBOBGNBBSU UPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFM UFO EJSFDUCFTDIJLCBBS LISSEt IB[XBSUFHSPOE WBTUFQMBOUFO QJPFOFO WBOBGIFEFO WPPSNFFSEFSFKBSFO VOGELENZANGtIB[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKtSS[BOEHSPOE EJWFS TFUFFMUFO WBOBGOBKBBSWPPSNFFSEF SFKBSFO NOORDWIJKtIB[BOEHSPOE ;BOUFEF TDIJBTPGEBIMJBT UFFMUTFJ[PFO NOORDWIJKtIB[BOEHSPOE EJWFSTFUFFM UFO UFFMUTFJ[PFO NOORDWIJKtN2[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUNJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE XPSUFMFO WFST HFFOBGEFLQFFO UFFMUTFJ[PFO NFEJPPLUPCFS NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO IFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS NOORDWIJKERHOUTtDBN2[BOE HSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJO PWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtIB[BOEHSPOE OBSDJTTFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH REESERVEEN/HARDENBERGtIBBLLFS CPVXMBOEHSBTMBOE UVMQFOUFFMU WBOBGIFU OBKBBSCFTDIJLCBBS VIJFHUIZENtIB[BOEHSPOE EBIMJBTPG BOEFSF[PNFSUFFMU IFEFOUPUJOPWFSMFH 34 VISIE1 november 2013

VOORHOUTtSS[BOEHSPOE OBSDJTTFO PGUVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEHSPOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEHSPOE OBSDJTTFO PGUVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEMBOE UVMQFOFO EBIMJBT WBOBGOPWFNCFSUPUJOPWFSMFH VOORHOUTtSS[BOEMBOE EJWFSTFUFFM UFO QFSJPEFKBBS WBOBGIFEFOUPUJOPWFS MFH VOORHOUTtSS[BOEMBOE WBTUFQMBO UFO CMPFNFO IFEFOWPPSNFFSEFSFKBSFO KASRUIMTE LISSEtN¤LBTSVJNUF BGEFMJOHFO EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFO LISSEtN¤CSPFJSVJNUF CPMCMPFNFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS LISSEtN¤LBTSVJNUF WPMMFHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUEFDFNCFS 2014 LISSEtN¤LBTSVJNUFNFUTDIVVS EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS WERVERSHOOFtN¤CSPFJSVJNUFNFU TDIVVSFODFMMFO CSPFJFSJK WBOBGEJSFDUUPUJO PWFSMFH ZWAAGDIJKtN¤CSPFJSVJNUFNFU TDIVVSFODFMMFO CSPFJFSJK WBOBGJOPWFSMFH CELRUIMTE LISSEtN2LPFMDFM¡$ WPPSEJWFSTFQSP EVDUFO WBOBGIFEFOUPUEFDFNCFS HILLEGOMtN2LPFMWSJFTDFMMFO

EJWFSTFQSPEVDUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFS MFH HILLEGOMtDFMMFOWPPSMFMJFLJTUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtDFMMFOWPPSMFMJFLJTUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtN2LPFMWSJFT DFM UPU¡$ EJWFSTFQSPEVDUFO WBOBGIFEFO UPUOPWFNCFS BEDRIJVEN LISSEtN2LBOUPPS LFVLFOFOUPJMFUFO PQTMBHSVJNUFPQEFCFHBOFHSPOE WBOBG IFEFO LISSEtN2CFESJKGTSVJNUF FOLFMFDFM MFO LBT SPMLBTTFOFOMBOE PPLJOHFEFFMUFO UFIVVS JOPWFSMFH LISSEtN2CFESJKGTSVJNUF FWFOUVFFM NFUDFMSVJNUF WBOBGJOPWFSMFH NIEUW VENNEPtN2CFESJKGTSVJNUF IBM

WPPSTDIPOFPQTMBH WPPSNFFSEF SFKBSFO

VRAAG ANDIJK FPLNtDBIB[BOEHSPOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO MEDEMBLIKLNtIB[BWFM[BOELMFJ HSPOE LPPM DBNBBSUUNFJOEOPWFN CFS BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE ;BOUF EFTDIJB UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtUPUIB[BOEHSPOE IZBDJOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEK tDBIB[BOEHSPOE QJPF OFO WBOBGJOPWFSMFH HILLEGOM FPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO KOP VAN NOORD-HOLLAND tIB [BOEMBOE BBSEBQQFMFO UFFMUTFJ[PFO URSEMFPtIB[XBSUFHSPOEPGMJDIUF [BWFM QJPFOFO WBOBGIFEFOWPPSNFFSEF SFKBSFO VOORHOUTFPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO VENHUIZENFPtIBLMFJHSPOE CMPFN LPPM UFFMUTFJ[PFO ZIJPEtUPUIB[BOEHSPOE IZBDJOUFO UFFMUTFJ[PFO VRAAG KASRUIMTE NOORDWIJKERHOUT FPtN¤LBT SVJNUF POWFSXBSNE

TJFSUFFMUWFSEFMJOH NBYJNBBMKBBS NOORDWIJKERHOUT FPtN¤LBT SVJNUF POWFSXBSNE

QMBOUFOPQLXFFL WBO BGKBOVBSJWPPSNFFSEFSFKBSFO RIJNSBURG FPtN¤SPMLBT SS PQFOHSPOE EJWFSTF NFFSEFSFKBSFO ROELOFARENDSVEEN FPtN2 LBTSVJNUF POWFSXBSNE

TOJKEBIMJBT WBOBG EFDFNCFSWPPSNFFSEFSFKBSFO RIJNSBURG/BOLLENSTREEKt N2LBTSVJNUF POWFSXBSNE TJFSHSBT BQSJM UNPLUPCFS VRAAG SCHUURRUIMTE VOORHOUT/LISSE FPtN¤TDIVVS SVJNUFNFULPFMDFMMFO MFMJFWFSXFSLJOH WPPS NFFSEFSFKBSFO WEILAND WESTELIJK ZUID HOLLANDtIBXFJ MBOE WFFUFFMU FFOPGNFFSEFSFKBSFO

BOLBLOEMENNIEUWS

Herfst Een veertiendaagse rubriek met nieuwtjes van het bolbloemenfront. Tekst: Piet Kralt hoofdredacteur FloraHolland Magazine Foto: René Faas

H

et is maandagmorgen even over achten. Ik ben naar mijn werk toegewaaid en later waai ik naar mijn volgende bestemming. Volgens het KNMI maken we de heftigste herfststorm door sinds 2007. En vervolgens ben ik in mijn hoofd plotseling 35 jaar terug in de tijd. We schrijven 1972 en ik was met een vriend mee. Hij was lijnrijder ergens in Midden-Duitsland. Het woei toen minstens zo hard als nu al hadden we van Code oranje of Code rood nog nooit gehoord. De rit, een kilometer of 400, 500, duurde ongeveer dubbel zo lang als hij had moeten duren. Er lagen bomen op de Autobahn en waar die er niet lagen, schoot je ook al niet op. Die rit heeft mijn kameraad niks verdiend. Waarschijnlijk heeft het geld gekost. Maar hij onderscheidde zichzelf wel bij zijn klanten. Door niet op te geven en normaal met zijn bloemen aan de deur te komen zodra dat kon. Ik kom met dat oude verhaal omdat je op een dag als deze weer eens goed beseft, dat het de handel ook bepaald niet aangewaaid komt (merkwaardige woordspeling in dit verband).

De omstandigheden, waaronder zij moeten werken, zijn vaak bizar. Vandaag waait het. Volgende week is het misschien wel glad. En de onzekerheid over de vraag of je deze week wat verdient, is bij handelaren niet minder groot dan bij kwekers. Op een dag als vandaag moet dit verhaaltje dus maar weer eens beginnen met een woord van respect voor al die mannen (en vrouwen), die ervoor zorgen, dat uw product aan de man (en de vrouw) wordt gebracht.

EEN REDELIJKE ALLERHEILIGEN In de veiling merken we ondertussen de gevolgen van Allerheiligen. Daarvan moet de beer nog worden geschoten, dus hoeven we de huid nog niet te verkopen. Maar de eerste voortekenen wijzen op een redelijke Allerheiligen. Dat de omzet in de verslagweek iets lager uitviel dan in de vergelijkbare week in 2012, zal waarschijnlijk worden gecompenseerd door het feit, dat de drukte voor Allerheiligen nu wat verder in de nieuwe week doorloopt. Vanmorgen was de totale middenprijs ruim hoger dan het niveau, waarop we afgelopen vrijdag stopten. Overigens was de veilingmiddenprijs in de verslagweek een aantal procenten hoger, dan vorig jaar om deze tijd en dat is nu al weer vier weken het geval. Cumulatief blijft de omzet van FloraHolland net een fractie boven die van 2012. Dat is minder dan wat vooraf mocht worden gehoopt. Maar slecht is het niet, want zoals ik al eerder heb benadrukt: we schrijven inmid-

dels het vijfde jaar van een economische crisis. Een crisis, waarin vooral het consumentenvertrouwen het zwaar te verduren heeft. Als je dan jaar na jaar zwarte omzetcijfers schrijft met een product, dat door velen wordt gezien als een luxeproduct, dan is dat eigenlijk niet eens zo slecht.

SEIZOEN VAN START Zo gek weg begint 2013 al flink te vorderen. Dat merk je aan het bloemenaanbod in de veiling. Zo was de aanvoer van tulpen vanmorgen al weer ruim meer dan een miljoen stuks. Voor een redelijke (niet buitengewoon goede) middenprijs) van 16,9 cent. Dat aantal is natuurlijk niks bij wat we later in het seizoen mogen verwachten, maar de voorbodes van de komende winter zijn er al weer. Dezer dagen begint ook de promotiecampagne, die amaryllistelers hebben opgezet. Hun doel is om het seizoen voor hun product te verlengen. Nu werken met name Duitse bloemisten vrijwel alleen rondom Kerst met amaryllis. Eigenlijk is dat zonde, want het product kent een beduidend langer seizoen en heeft een kleurenpalet, dat ook voor en na de Kerstperiode aantrekkelijk is. Dat de campagne wordt gevoerd, laat opnieuw zien, dat kwekers de marktsituatie niet meer als een gegeven beschouwen. Ze gaan met die situatie aan de slag, willen regie voeren over hun eigen lot en zeker over hun eigen afzet en promotie. Het is het zoveelste bewijs, dat ons vak leeft. Crisis of geen crisis.

28 oktober 2013 Piet Kralt Hoofdredacteur FloraHolland Magazine


VRAAG EN AANBOD

CNB BEMIDDELING CNB HYACINTENTEAM WIM ZANDWIJK

BAS SCHOLTEN

T: 0653644594 T: 0252431179 F: 0252431194 T: 0622236845 T: 0252431325

VOOR ALLE

HYACINTEN KUNT U BIJ ONS TERECHT

Multiflora I, II en III.

Hyacint Rembrandt exclusief bij CNB

AANGEBODEN

AANBOD

7.500 10.000 10.000 3.500 1.000 20.000 10.000 5.000 3.500 1.250 1.500 1.000 2.000 8.000 20.000 5.000 10.000 10.000 15.000 10.000 1.400 15.000 5.000 7.500 6.000 6.000 7.500 500 500 5.000 op aanvraag:

Astilbe op kleur Astilbe Amerika Astilbe Amethyst Astilbe Brautschleier Astilbe Deutschland Astilbe Diamant Astilbe Europa Astilbe Erika Astilbe Gladstone Astilbe Hennie Graafland Astilbe Hennie Graafland Astilbe Koln Astilbe Peach Blossom Astilbe Rheinland Astilbe Washington Astilbe Washington Astrantia Abbey Road ® Dicentra spectabilis Dicentra spectabilis Dicentra spectabilis Dicentra Alba Dicentra Alba Dicentra Alba Dicentra Valentine® Dicentra Valentine® Epemedium rubrum Epemedium Frohleiten Epemedium Lilafee Epemedium Orange Queen Epemedium grandiflorum Epemedium sulphureum Gentiana Blue Magic®

2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op 2-3, 4-op leverbaar 2-3 neus 3-5 neus 4-op neus 2-3 neus 3-5 neus 4-op neus 2-3 neus 4-op neus 1e 1e 1e 1e 1e 1e

Gentiana White Magic® potteelt Gentiana Purple Sensation® snij Gentiana Diva® nieuw snij op aanvraag Helleborus 10.000 Helleborus niger 1-2 neus 10.000 Helleborus niger 2 neus 4.500 Hemerocallis Happy Return3 jr. ongedeeld 3.000 Hemerocallis Stella d’Oro 1 jr. ongedeeld 2.000 Paeonia Alba Plena 2-3 neus 2.000 Paeonia Commend Performance 2-3 neus 500 Paeonia Commend Performance 3-5 neus 3.000 Paeonia Coral Charm 2-3 neus 5.000 Paeonia Duchesse de Nemours 2-3 neus 12.500 Paeonia Edulis Superba 2-3 neus 2.000 Paeonia Festiva Maxima 2-3 neus 2.000 Paeonia Festiva Maxima 3-5 neus 5.000 Paeonia Gilbert Barthelot 2-3 neus 1.000 Paeonia Honey Gold 2-3 neus 2.000 Paeonia M. Emile Debetene 3-5 neus 1BFPOJB.POT+VMFT&MJF OFVT

potteelt

Net bedrijf dat tulpen en/of narcissen voor u op contract wil telen voor oogst 2014. t0NHFWJOH+VMJBOBEPSQ t0QHPFE[BOEMBOE

1.000 1.000 1.000 1.000 4.000 4.000 15.000

Inlichtingen: Arno Kroon 06-53160204

RON HOOGEVEEN T: 0653390229 MAIL: R.HOOGEVEENCNB.NL

LAAT UW VASTE PLANTEN OP

VRAAG SNIJBLOEMEN, OOGST 2013-’14

CONTRACT TELEN

Agapanthus blauw en wit, oude snijhoeken Paeonia

kleur / soorten, oude snijhoeken

Paeonia

kleur / soorten

2-3 neus

Paeonia

kleur / soorten

3-5 neus

36 VISIE1 november 2013

Paeonia Primavere Paeonia Red Charm Paeonia Red Charm Paeonia Shirley Temple Paeonia Sorbet Paeonia Sorbet Tradescantia Sweet Kate

o.a. Paeonia - Astilbe - Agapanthus Gentiana Marsha®

snij/potteelt

Inlichtingen: Ron Hoogeveen

2-3 neus 2-3 neus 3-5 neus 3-5 neus 2-3 neus 3-5 neus 1e grootte

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING HANS PATER

CNBDAHLIATEAM RENÉ KOORDES

T: 0252431224 M: 0653299617 F: 0252431109

T: 0252431390 T: 0620611028 RICHARD WALKIER T: 0252431216 T: 0622999229 EMAIL: DAHLIATEAMCNB.NL

EMAIL: H.PATERCNB.NL AANBOD IRISSEN VROEG TE LEVEREN:

Lion King en Tiger’s Eye

VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIA’S OOGST 2013 1E GROOTTE

6-7 30,- pm 7-8 45,- pm 8-op 60,- pm Voor verdere info: Hans Pater, verkoop en voorlichting CNB

Vrijblijvend aanbod 1 portie Nofa White® Voor verdere info: Hans Pater

PIET TAKKEN

T: 527203365 F: 201822 T: 0653174194

VRAAG TULPEN OOGST 2014

10.000 kg Carola

0-11

10.000 kg Denmark

0-11

10.000 kg Pallada

0-11

1,60

10.000 kg Strong Gold

0-11

2,50

10.000 kg Strong Love®

0-12

Lion King

Akita All Seasons Apache Blauw Arnhem Autumn Fairy Bantling Boy Scout Bright Eyes Brindisii Colorfull Investment Diana’s Memory Diva Duet El Paso Excentrique Explosion Fangio Fernridge Painted Lady Fiorentina® Fire and Ice ® Floyd’s Golden Torch Heatwave Holland Festival Icoon Ilana’s Dream Jamaica Jan van Schaffelaar Jeanne d’Arc Jowey Gipsy Jura Kelvin Floodlight Kennemerland Lilac Bull Little Beeswings Lovelife ® Lucky Stripes

Maldiva Menorca Mero Star Nicholas Nita Nuit D’Ete Onesta Orange Nugget Painted Girl Painted Madam Park Record Peach Brandy Penelope Petra’s Wedding Pink Magic ® Potluck Preference Purple Diamond Purple Haze Red Pygmy Rosella Sir Alf Ramsey Snoho Diana Soulmate Sunset Tropical Sunshine Superblack Tahiti Sunrise Thomas A Edison Tu Tu Verdi Viking White Onesta Wittem Wittemans Best Yellow Investment Yellow Sneezy

Crocosmia &

Montbretia Kwekerij Davelaar 10.000 kg Verandi

Tiger’s Eye

0-11

5.000 kg White Prince

0-12

10.000 kg Yellow Flight®

0-11

3,75

Verkoop: Hein Lommerse tel: 0252-431174 1 november 2013VISIE 37

VRAAG EN AANBOD

CNB BEMIDDELING CALLATEAM NICK BROERSEN RENÉ KOORDES

T: 0252431303 T: 0252431390

M: 0612 296 820 M: 0620 611 028

RENÉ VAN MARREWIJK RICHARD WALKIER

T: 0252431304 T: 0252431216

Calla ‘Red Alert’®

KLEUR:

Rood

BLAD:

Gespikkeld

TOEPASSING:

Pot en snij

VEREDELAAR:

Sande B.V.

OMSCHRIJVING:

Stevige stelen en een zeer goede bloemproductie

[email protected] 38 VISIE1 november 2013

M: 0612 886 803 M: 0622 999 229

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING BLOEMBOLLENTEAM MICHEL LONGAYROUX DICK DE WIT JAN BOON

T: 0653356450 T: 0653866219 T: 0622485266

AANBOD 2013

11.000 kg

Abba

4-10

500 kg

Adore

ong

Aquilla®

ong

Avantgarde ®

ong

5.000 kg 150 kg

7,50

DICK DE MOOY ADRI VAN DUN

ong

3,75

5.000 kg

Denmark®

5-11

250 kg

Up Date®

ong

10,00

5.000 kg

Jumbo Pink®

5-11

4.000 kg

Viking

4-10

10.000 kg

Pallada

5-11

1.000 k g

White Master®

ong

10.000 kg

Purple Prince

5-11

10.000 kg

Strong Gold

5-11

10.000 kg

Verandi

5-11

10.000 kg

Yellow Flight®

5-11

Avantgarde®

ong

5.000 kg

Blumex

5-10

10.000 kg

5.000 kg

Cartouche®

ong

2.000 kg

Crossfire®

0-11

2.000 kg

Lasergame®

0-12

400 kg

Milkshake®

ong

5.000 kg

Monte Orange®

5-11

5.000 kg

Morgana®

0-11

3.000 kg

Oviedo

ong

Pretty Princess

ong

Red Planet

ong

400 kg

Russia ®

ong

500 kg

Salinero

ong

Salmon Prince ®

5-10

250 kg

Sandor ®

ong

1.500 kg

Smirnoff ®

4-12

2.000 kg

Spitfire

ong

500 kg

Time Out®

ong

200 kg

Tresor®

ong

5.000 kg

Adore

T: 0653718254 T: 0653750126

Triple A®

1.000 kg

4.000 kg

LEO V.D. BERG ONNO IMMINK

5.000 kg

VRAAG TULPEN 2014

500 kg

T: 0651587419 T: 0620019369

Carola

5-11

AANBOD LAND

3,5 ha land, zware grond omgeving Bant geschikt voor nettenteelt, AM-vrij 10 ha omgeving Creil traditionele teelt, AM-vrij

Monte Orange®

Cartouche®

Salinero 1 november 2013VISIE 39

VRAAG EN AANBOD

™

Astilbe ‘Chocolate Shogun’

Cultivar US Group/Family Genus Foliage height Flower height Foliage color Flower color Unique characteristics Flowering period Perpetually flowering Fragrant Habitat Suitable uses Hardiness zone Immersion Decidious Dry Sales Plant breeders’ rights Available

‘Chocolate Shogun’ hybr Astilbe 14” 14” Dark brown/black White First dark leaved Astilbe June/july No No Half shade/sun Border 5-7 Yes Yes Yes PPAF EU PBR AF 2013

Cultivar NL Soort Geslacht Bladhoogte Bloemhoogte Bladkleur Bloemkleur Bijzonderheden Bloeiperiode Doorbloeiend Geurend Standplaats Gebruikerswaarde Winterhard Spoelen Bladverliezend Droogverkoop Kwekersrecht Beschikbaar

‘Chocolate Shogun’ hybr Astilbe 30-40 cm 30-40 cm donkerbruin/zwart wit eerste donkerbladige Astilbe juni/juli nee nee halfschaduw/zon border ja ja ja ja PPAF EU PBR AF 2013

CNB New Plants 6XTVDDFTWPMMFQBSUOFSWPPS t*OUSPEVDUJF WBTUFQMBOUFO TOJKCMPFNFO - potplanten CPPNLXFLFSJKQSPEVDUFO t,XFLFSTSFDIUBBOWSBBHFOCFIFFS t1SPEVDUJFDPÚSEJOBUJF t5FTUFO t7FSLPPQCFNJEEFMJOH t-JDFOUJFBENJOJTUSBUJF t3PZBMUZJOOJOH t1SFTFOUBUJFFONBSLFUJOH t8FCTJUFFONBJMJOHTFSWJDF

Your successful partner for t*OUSPEVDUJPO 1FSFOOJBMT - Cut flowers - Pot plants 4ISVCTBOEUSFFT t"QQMZJOHBOENBJOUBJOJOHPG CSFFEFSTSJHIUT t1SPEVDUDPPSEJOBUJPO t5FTUT t4BMFTNFEJBUJPO t-JDFOTFBENJOJTUSBUJPO t3PZBMUZNBOBHFNFOU t1SFTFOUBUJPOBOENBSLFUJOH t8FCTJUFBOENBJMJOHTFSWJDF

7PPSNFFSJOGPSNBUJFOFFNUVEBO WSJKCMJKWFOEDPOUBDUNFUPOTPQ

'PSNPSFJOGPSNBUJPO GFFMGSFFUP contact us.

Inlichtingen/information: e-mail

Henk de Jong


[email protected]

CNB BEMIDDELING Kwekersvereniging

HONESTY®

Deelnemende kwekers: • G.W. Apeldoorn • Van der Avoird Lemmer B.V. • Gebr. Boon Hem B.V. • De Geus Troost B.V. • Holtmaat van der Bijl Flowerbulbs • Langedijk Lelies B.V. • P.Lempens e.o. H.Lempens • Gebr. Wagemaker • Mts. N.J. de Jong Honesty®

Kwekers, indien u vraag en aanbod heeft in schubbollen lelies, lelieporties of kg lelies oogst 2013/2014, laat het ons dan tijdig weten. INLICHTINGEN: Dirk Bloothoofd Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Siebren Mantel Dick de Mooy Erwin Vriend

CNB

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

EMAIL

0252-431284 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431259 0252-431361 0252-431367

0223-769067

0223-769068

0228-583821

0228-583998

071-4023313 0228-314981

071-4028342 0228-316869

06-53 293161 06-53 518289 06-51 209462 06-20669208 06-53 690252 06-51 587419 06-53 396784

[email protected] j.d.graaff@cnb.nl [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

EMAIL

0224-291965 071-3611104

0252-431176 0252-431410

06-51 588053 06-20 397884

[email protected] [email protected]

TELEFONISCHE VERKOOP: CNB Henri Omta Piet Zoutenbier

0252-431274 0252-431345


CNB ACTUEEL

ALGEMENE LEDENVERGADERING CNB

‘Financieel sterk, mager jaar Met een resultaat van 429.000 euro (voor belasting) draaide CNB een matig boekjaar 2012-2013. Vooral de sterk gedaalde handelsomzet is daar debet aan. Winst en resultaat kennen al enige jaren een neergaande trend. “De trendlijn gaat een kant op die we niet willen”, aldus financieel directeur Leo van Leeuwen op de algemene ledenvergadering van CNB van donderdag 24 oktober die mede in het teken stond van het afscheid van rvc-voorzitter Kees Koomen. Tekst: Gerrit Wildenbeest Foto’s: René Faas

I

n zijn openingstoespraak op de door 36 leden bezochte algemene ledenvergadering stelde Kees Koomen, die als aftredend en niet herbenoembaar rvc-voorzitter voor de laatste keer de ledenvergadering leidde, dat de bemiddeling onder druk staat. Als een oorzaak noemde hij de steeds groter wordende marktpartijen, die elkaar opzoeken en zaken doen met elkaar. Maar de vraag is of je dan de optimale prijs voor dat moment maakt. “Als je rechtstreeks handel doet, mis je veelal de achtergrondinformatie die een vertegenwoordiger wel heeft. CNB zal de komende jaren duidelijk moeten maken voor wie het bedrijf in de weer is en voor welke prijs. Daarbij zal onderzocht moeten worden

Kees Koomen: ‘Hartstikke leuk gehad’ 42 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

of verdere differentiatie mogelijk of wenselijk is.” Koomen is ervan overtuigd dat samenwerking uiteindelijk loont, ook op vakniveau. Met het wegvallen van het PT is het ‘vrijheid blijheid’. “Maar structurele oplossingen blijven veelal achterwege. Ik zou haast willen zeggen: kom op handel, productie en bemiddeling, sla de handen in een.”

GOEDE VERMARKTING Bestuursvoorzitter Wouter Willems sloot daarbij aan. “Kwekers en handel zullen gelden bijeen moeten brengen voor promotie en onderzoek”. Dat in het kader van de strijd voor een goede prijs en vooral voor een gezond product. CNB zelf doet haar uiterste best voor een goede vermarkting van de producten in de tussenmarkt waarin CNB actief is. Willems: “Dat niet vanuit de

Wouter Willems: ‘We moeten permanent onze meerwaarde aan blijven tonen’ houding van ‘we zijn de grootste, ons kan niets gebeuren’, want too big to fail bestaat niet. Alles kan omvallen, we moeten permanent onze meerwaarde aan kunnen blijven tonen, ook als daar veranderingen voor nodig zijn. Goed overdachte productintroducties gezamenlijk met kwekers naar broeiers en handel toe hebben onze volle aandacht. Meer en meer zullen we op productshows focussen, om alle schakels in de keten op deze producten te wijzen. ”In dat kader past de te algemene CNB Midwinterflora niet meer; de editie van 2014 zal de laatste zijn. “Wij geloven dat de huidige markt meer op gerichte productshows zit te wachten dan op de meer algemene CNB Midwinterflora aan het prille begin van een kalenderjaar. Het is dan ook een weloverwogen keuze voor de toekomst.” Willems betoogde verder dat CNB haar dienstverlening op hetzelfde kwalitatieve niveau wil houden, maar daarbij wel steeds de relatie tot de kosten in het oog houdt. “Wat vroeger passend en verantwoord was en waar we aan gewend zijn geraakt, is dat nu wellicht niet meer. Voor de organisatie betekent dit overigens niet plat bezuinigen, maar - zoals we al enige jaren doen - heel bedachtzaam omgaan met geld en kijken hoe we dat zo efficiënt mogelijk in kunnen zetten. Uiteraard wel met het besef dat een klant bereid is te betalen voor goede en passende dienstverlening. Het uitgangspunt daarbij is dat de keuze van de klant over het niveau van de dienstverlening de prijs van die dienstverlening moet bepalen. Dat veronderstelt maatwerk, maar wel binnen de standaard, want maatwerk voor iedereen is

resultaat’ niet mogelijk.” De introductie van het nieuwe CNB Online markeerde Willems intern als een gigantisch verandering, terwijl het programma naar de klanten toe veel nieuwe mogelijkheden biedt. Over het koelen preparatiebedrijf in Bovenkarspel, meldde de bestuursvoorzitter dat er gekeken wordt naar herontwikkeling van het verouderde deel van de accommodatie. “Een voortgezet gebruik voor het koelen preparatiebedrijf vergt forse investeringen waarvan we het risico dat we dit niet snel genoeg kunnen terugverdienen, te groot vinden. De strategie is stapsgewijs gebouwen vervangen en kavels met of zonder panden verkopen. We hebben daartoe een Masterplan opgesteld en vanuit dat plan gaan we verder werken. Dat gaat tijd kosten en die tijd hebben we. Maar hier een begin mee maken achten we verstandig, niets doen zou tot verval leiden en dat vinden we geen optie.”

JAARCIJFERS In zijn toelichting op de jaarcijfers 2012-2013 stelde financieel directeur Leo van Leeuwen dat resultaat en omzet over de afgelopen 10-12 jaar gemiddeld genomen een neerwaartse trend laten zien. “Het gaat een kant op die ik niet wil.” De handelsomzet - daling in alle productgroepen - van het afgelopen boekjaar bevindt zich weer op het niveau van 1998-1999, waarbij met name de daling in de productgroep tulp zorgen baart. De daling aan kostenkant kon dat niet compenseren, hetgeen resulteerde in een bedrijfsresultaat dat ruim 1,3 miljoen euro lager is uitgevallen dan vorig jaar. Een reden daarvoor is ook de forse voorziening dubieu-

Louis Poel nieuw lid raad van commissarissen met naast hem (zittend) scheidend rvc-lid Cor Grooteman ze debiteuren van ruim een half miljoen euro, waar vorig jaar nog een vrijval te noteren viel. De winst na belasting voldoet niet aan de voorwaarden voor restitutie en wordt toegevoegd aan de algemene reserve. Tegenover de tegenvallende winstcijfers staat wel een zeer gezonde balans, met een solvabiliteit die tot 64 procent is gestegen. “Dat zit wel gebeiteld, we hebben een gezonde uitgangspositie, maar dat is geen garantie voor de toekomst. We kunnen een stootje hebben, maar we willen weer naar groei. Er is werk aan de winkel.” Overigens laat het lopende boekjaar (2013-2014) met een geschreven omzet tot nu toe van plus 8,5 procent ten opzichte van vorig jaar, wel wat lichtpuntjes zien. Mede door de afschrijving op het ICT-systeem zal dat naar verwachting leiden tot

een met dit jaar vergelijkbaar resultaat van circa 0,5 miljoen euro. Zoals verwacht kregen zowel vaststelling en goedkeuring van het jaarverslag alsmede dechargeverlening van het bestuur en de raad van commissarissen over respectievelijk het gevoerde bestuur en het uitgeoefende toezicht de goedkeuring van de algemene ledenvergadering. De vergadering ging eveneens akkoord met de benoeming van Louis Poel in de raad van commissarissen als opvolger van de niet herbenoembare Cor Grooteman. Hans Oudshoorn werd bij acclamatie herbenoemd in de raad van commissarissen. Voor scheidend rvc-voorzitter Kees Koomen hoefde, gezien de door de ledenvergadering goedgekeurde statutenwijziging, geen opvolger benoemd te worden.

RONDVRAAG & AFSCHEID In de rondvraag kwam onder meer aan de orde of de investeringen in een tweetal beleggingspanden wel past binnen de doelstellingen van CNB. Van Leeuwen antwoordde dat aan deze beleggingen fiscale - en rendementsmotieven ten grondslag liggen. De statuten bieden daar zijns inziens de ruimte voor, maar hij zegde toe een en ander nog eens nader te bekijken. Op een vraag naar de relatieve hoge post ‘voorziening debiteuren’ antwoordden zowel Van Leeuwen als rvc-voorzitter Koomen dat het hier gaat om Nederlandse bedrijven. Het slotwoord was aan Kees Koomen, die zijn periode van 19 jaar bestuurlijke activiteiten voor CNB samenvatte met de woorden: “ik heb het hartstikke leuk gehad”. 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 43

ACTUEEL

Vaasleven deskundig getest Binnen een paar maanden is het weer zo ver. De tulpen staan klaar voor de verkoop en zien er prachtig uit. Maar zijn ze wel allemaal even goed? Staan ze allemaal even lang op de vaas? Om kopers en broeiers inzicht te geven in de kwaliteit van de tulpen bestaat de tulpencompetitie van Bloemenveiling FloraHolland. In het Kenniscentrum Productkwaliteit op de vestiging Rijnsburg testen Egbert van der Does en Nel van den Berg de houdbaarheid en kwaliteit van het vaasleven. De nieuwe editie gaat in november weer van start. Tekst: Lilian Braakman Foto: René Faas

N

aast de tulpencompetitie kunnen broeiers meedoen voor een vermelding op de klok. Egbert van der Does legt de verschillen van de vermelding op de klok en de tulpencompetitie uit: “Voor een vermelding op de klok moet een broeier het hele seizoen bossen leveren. Dat komt neer op minimaal zes keer een bos tulpen van tien stelen. Vereiste voor een vermelding op de klok is dat elke bos van dezelfde cultivar moet zijn.” Een vermelding op de klok wil zeggen dat de broeier een positieve keurvermelding vaasleven getest krijgt, die te zien is op de klok. Van der Does vervolgt: “Omdat sommige broeiers niet elke keer dezelfde cultivar kunnen leveren is er de tulpencompetitie. Broeiers kunnen aangeven welke cultivars meedoen, maar dit gebeurt meestal niet en organiseren wij dus zelf. Zo kan het zijn dat er zes keer een verschillende bos wordt getest of drie keer dezelfde. Om een extra dimensie aan de test te geven die al jaren bestaat hebben we er een aantal jaren geleden een competitie van gemaakt. De beste broeiers worden genomineerd en de uiteindelijke winnaars worden beloond.”

NIEUWE RONDE In november start de organisatie met de nieuwe competitie. Van der Does: “Het seizoen loopt tot half april. Van elke keuring ontvangt de deelnemer een onderzoeksrapport waarin alle resultaten zijn te lezen. Zo wordt de methode van onderzoek nogmaals uitgelegd en zijn de condities terug te lezen. Maar ook gegevens zoals het gewicht, de steellengte, gemiddelde houdbaarheid, een foto van dag vijf en eventuele opmerkingen. Broeiers kunnen deze gege44 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

vens gebruiken ter promotie. Goede testresultaten aan klanten laten zien kan natuurlijk wat opleveren.”

‘Een positieve verandering die we zien is dat de houdbaarheid van de tulp steeds iets beter wordt’ In oktober volgt het rapport waarin alle resultaten zijn samengevoegd. Deze ontvangt elke deelnemer. Belangrijke waarnemingen zoals welke cultivars het langst houdbaar waren en welke minder, zijn enkele gegevens die erin staan. Ook wordt er ingegaan op dezelfde cultivars die volgens een andere broeiwijze zijn gebroeid. Als een deelnemer bijvoorbeeld ‘Dynasty’ heeft laten onderzoeken die gebroeid is op potgrond, is de gemiddelde houdbaarheid 7,8 dagen. Een op water gebroeide ‘Dynasty’ blijft gemiddeld 8,0 dagen staan. Het gewicht van de watergebroeide is 21 gram per 10 stelen lager, maar de eindscore is 0,1 punt hoger. Op deze manier kunnen deelnemers hun onderzoeksrapporten vergelijken met deze gemiddelde gegevens. Al deze resultaten worden tevens opgeslagen in een database. Als een broeier heeft meegedaan mag hij deze inzien en heeft hij gemakkelijk toegang tot de onderzoeksgegevens.”

SIMULATIE De condities van de test zijn ISO-gecertificeerd. “We werken met zo’n twintig beoordelingskaarten van de Vereniging van Bloemenveilingen in

Nederland (VBN). Deze gebruiken we als leidraad om een betrouwbare keuring uit te voeren. We keuren sowieso elke maandag, woensdag en vrijdag, maar streven ernaar om alle dagen een ronde te maken. Alles in de ruimte gaat via protocollen. Zo wordt de transportsimulatie, verkoopsimulatie en consumentenfase zo realistisch mogelijk nagebootst. In de vestigingen Naaldwijk en Aalsmeer worden dezelfde protocollen gehanteerd, zodat er een lijn getrokken kan worden in de keuringen. Daarnaast hebben we gezamenlijke beoordelingen.”

UITBLOEI De bossen tulpen worden willekeurig uit een zending gehaald door Nel van den Berg. In haar takenpakket zit ook het op een vaas zetten van de bossen. Zo wordt elke bos van tien stelen verdeeld over twee vazen. Na twee dagen worden de stelen schuin aangesneden en op leidingwater gezet, zoals de consument dat zou doen. Naast het verzorgen van het product onderhoudt Van den Berg het contact met de deelnemers. Van der Does neemt het keuren en schrijven van de verslagen voor zijn rekening. Dit gaat in samenwerking met een andere keurmeester of collega om te kunnen overleggen. Door de jarenlange ervaring kan Van der Does snel zien of een bos iets mankeert. Tijdens het keuren kijkt hij per steel. “Elke steel beoordelen we apart. Als de steel geen sier-

Genomineerden 2012/2013 Gebr. De Groot Gebr. Van Ruiten Kwekerij A. en L. van Duin VOF Dolf de Wit en Zn Kw. Houtman en Konijn M.M. Duin Willem P. Prins W.A. Zn C.M. van Duivenvoorde VOF Kaagman – Schooneman Ben Meijland Tulip Expression Rainbow Colors BV Gebr. Durieux Kwekerij De Tuintjes J. Kunis Bloembollen Gebr. van Diepen – de Weere Mts. de Jong – Velsma J.N.A. van Dongen VOF Sjaak de Haan Mts. O. en N.N. Bolt VOF Knottnerus Triflor Verbruggen Bloembollen

in tulpencompetitie

Egbert van der Does in de testruimte die begin van het nieuwe jaar vol staat met tulpen

waarde meer heeft doordat hij bijvoorbeeld is uitgebloeid, wordt de steel afgeschreven. Het kan dus voorkomen dat een steel slecht is en meteen wordt afgeschreven. Het gemiddelde van de bos wordt op deze manier naar beneden gehaald. Maar het kan ook andersom zo zijn dat een steel lang mooi blijft, wat weer positief is voor het gemiddelde. In de meeste gevallen worden stelen afgeschreven door uitbloei of verdroging.” Doordat er veel deelnemers en kopers in de keuringsruimte komen kijken en vragen stellen, kan Van der Does het onderzoek uitbreiden. “Vorig jaar zijn we gestart met specifiek kijken naar de bladpunten van tulpen. We kregen veel de vraag van deelnemers of we dat konden meenemen. Een duidelijk beeld van wat er met het blad gebeurt was er namelijk

niet. Daar zijn wij op ingegaan en hebben het tevens vergeleken in het gezamenlijke rapport. Op een schaal van 0 tot 10 was het gemiddelde van alle geteste partijen 2,5. Dat houdt in lichte bladpuntaantasting.”

HOUDBAARHEID Een positieve verandering die Van der Does de laatste jaren heeft gesignaleerd, is dat de houdbaarheid van de tulp steeds iets beter wordt. Het eerste jaar in 2008/2009 was de gemiddelde houdbaarheid zeven dagen. De opvolgende jaren hadden de volgende scores: 7,1, 7,2, 7,3 en 7,7 verleden jaar. In totaal deden er 131 deelnemers mee met de competitie afgelopen jaar. Er werden 754 bossen getest van 173 verschillende cultivars. In november start de nieuwe ronde waarvoor geïnteresseerde zich te allen tijde kunnen opgeven.

Resumé Op de vestiging Rijnsburg van Bloemenveiling FloraHolland worden in het Kenniscentrum Productkwaliteit verschillende gewassen getest, waaronder tulpen. Om een vermelding op de klok te krijgen moeten deelnemers zes keer dezelfde cultivar aanleveren. Omdat dit voor sommige broeiers niet haalbaar is, bestaat er al een aantal jaren de tulpencompetitie. Van elke cultivar krijgen deelnemers een onderzoekrapport en toegang tot de gezamenlijke gegevens. Dit kunnen broeiers in hun eigen voordeel gebruiken.


LAATSTE NIEUWS

Tekst: Redactie BloembollenVisie

Exportwaarde bloemen en planten nipt over vier miljard euro

Foto: René Faas

AALSMEER - Met een kleine plus van 2% tot € 380 miljoen in september is de exportwaarde van bloemen en planten vanuit Nederland nipt de grens van € 4 miljard gepasseerd. Maar in vergelijking met vorig jaar is de achterstand 3%. Voor het vijfde achtereenvolgende kwartaal, zo blijkt uit de exportcijfers van HBAG Bloemen en Planten, is de exportwaarde gekrompen en dat is nog nooit eerder voorgekomen. De daling tot en met september is bij bloemen en planten nagenoeg even groot. Ingezette trends zetten door: krimp in Noord-West en Zuid-Europa, stabilisatie in Oost-Europa en een toename in Noord-Europa. Exporterende groothandelaren verwachten dat deze trends doorzetten, maar hopen op een omslag in met name Noord-West Europa. De omzetplus van 2% in september maakte een einde aan een nog nooit eerder voorgekomen reeks van zes maanden, waarin de export van bloemen en planten maandelijks terugliep. In september werd bij de snijbloemen met € 226 miljoen exportomzet hetzelfde niveau gehaald als vorig jaar.

CNB-lelievertegenwoordigers bundelen krachten

Foto: PR

LISSE - Henri Omta treedt toe tot het team van Martin Heemskerk en Jan Gutter. Na de pensionering van Jos Schoon is er een steeds intensievere samenwerking ontstaan tussen Henri Omta en het team van Martin Heemskerk en Jan Gutter. Daarom is het een logische stap dat lelievertegenwoordiger Henri Omta het team van Martin Heemskerk en Jan Gutter gaat versterken. Door de kennis en ervaring van deze drie vertegenwoordigers te bundelen, kunnen de klanten optimaal geadviseerd en geholpen worden. Neem voor meer informatie contact op met één van de vertegenwoordigers: Martin Heemskerk – [email protected] – 06 20 66 92 08, Jan Gutter – [email protected] – 06 51 20 94 62, Henri Omta – [email protected] – 06 51 58 80 53

Foto: PR

Boek over geschiedenis Van Tubergen

Lenteflora plant dit jaar meer porties op LISSE – Eind oktober heeft het bestuur van de Lenteflora de bloembollen voor de huisbroeiwedstrijd geplant. Omdat er tijdens de jubileumtentoonstelling veel nieuwe aanmeldingen binnenkwamen, zijn er dit jaar meer porties dan voorgaande jaren opgeplant. Het assortiment bestaat uit de narcissen ‘Stadium’ en ‘Safina’, de tulpen ‘Caractere’, ‘Bolray Giske’ en ‘Ice Lolly’, de hyacinten ‘Multiflora Pink’, ‘Multiflora White’ en ‘Anastasia’, krokus ‘Remembrance’ en muscari ‘White Magic’. Hippeastrum Sonatini ‘LollyPop’ wordt in december geplant. De bloembollen zijn beschikbaar gestel door J.Th.M. van der Slot, W.F. Leenen, Fred. De Meulder Export, WAM Pennings, Westerbeek Bulb Company, E.J. Hogervorst, M. de Groot, C.G. van den Berg, C.S. Weijers, J.Th. Kreuk en Barnhoorn Hippeastrum breeding. De Lenteflora vindt van 14 tot en met 17 februari 2014 plaats op het PPO-complex in Lisse. 46 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

HAARLEM - Op de dag af 145 jaar na de oprichting van de Koninklijke Van Tubergen werd het boek over de geschiedenis van dit bedrijf feestelijk gepresenteerd. Van Tubergen was van 1868 tot 1977 in Haarlem gevestigd, en bekend in binnen- en buitenland vanwege het grote sortiment bol- en knolgewassen en groente- en bloemzaden. Door nazaat Kees Hoog is de geschiedenis van het bedrijf beschreven in het boek De bollen zijn weer best. Op 28 oktober bood Hoog het eerste exemplaar aan Commissaris der Koning Johan Remkes aan. Niet zonder reden, zo maakte Hoog duidelijk. Van Tubergen had goede contacten met het koningshuis, en om dat nog eens te onderstrepen vond Hoog het een goed idee om Remkes als vertegenwoordiger van de koning dit boek te overhandigen. Tijdens de bijeenkomst, die in Haarlem vlakbij kwekerij Zwanenburg plaatsvond, gaven Kees en zijn broer Carel Hoog een inkijk in de familiegeschiedenis, waarbij bollen altijd de rode draad vormden. Behalve Remkes kreeg ook KAVB-voorzitter René le Clercq een eerste exemplaar uitgereikt.

SAZAS helpt u altijd verder!

Ik heb mijn verzuimverzekering bij SAZAS. Ook zorgt SAZAS voor de begeleiding van mijn zieke werknemers. Een goede keuze! Mijn werknemers zijn goed verzekerd, de dekking sluit naadloos aan op mijn cao en de uitkeringen zijn snel en tijdig.

Mijn werknemers worden uitstekend geholpen als er verzuim is. Daarnaast helpt SAZAS mij ook proactief het verzuim laag te houden in mijn bedrijf met handige filmpjes, tips en hulp. Zo houd ik samen met SAZAS mijn bedrijf gezond. Dat is een voorbeeld van de vele extra’s van SAZAS. SAZAS heeft een eerlijke prijs, want je krijgt zoveel meer. De korte lijnen vind ik prettig. Ik word snel geholpen met een vraag. Mijn accountmanager staat vaak de volgende dag al bij me op de stoep. En die kan mij in gewone taal uitleggen wat ik nodig heb en wat niet: ik krijg een helder advies. Met Mijn SAZAS geef ik online mijn verzekeringsgegevens door en kan ik mijn polis en factuur inzien. Altijd op mijn moment! Dat is het voordeel van SAZAS. Altijd verbonden met SAZAS!

Kijk op www.sazas.nl en vraag vrijblijvend een offerte op maat aan.

(071) 568 91 99 - [email protected]

www.sazas.nl

TOELEVERANCIERS

WARMERDAM BEREGENING

Maatwerk in water Wil je een beregeningssysteem dat zowel de bedrijfstuin als de kas van water voorziet en bovendien het bassin gevuld houdt? Dan ben je bij Warmerdam Beregening uit Noordwijkerhout aan het goede adres. Kees Warmerdam van het jonge bedrijf: “Wat ik doe is allemaal maatwerk, maatwerk in water.”

Tekst: Gerrit Wildenbeest Foto’s: René Faas; Warmerdam Beregening

D

e appel valt niet ver van de stam. Dat spreekwoord lijkt van toepassing op Kees Warmerdam jr, directeur-eigenaar van Warmerdam Beregening (Noordwijkerhout). Inderdaad, de zoon van Kees Warmerdam sr, de grondlegger van Warmerdam Spoelbedrijf dat tegenwoordig wordt gerund door Ruud Warmerdam, de jongere broer van Kees. Allemaal hebben ze iets met water, al gebeurde dat bij Kees jr (38) wel met een omweg. Na zijn heao ging hij eerst aan de slag als optiehandelaar op de Amsterdamse beurs. In 2005 stapte hij over naar het management van een bouwonderneming. Toen dat bedrijf door de bouwcrisis omviel was het tijd om terug te keren naar zijn wortels. “Ik liep als jongen altijd mee met mijn vader, die in die tijd naast loonwerk ook in de watertechniek zat. Uit die tijd dateert nog zijn bijnaam Kees Bron.” Vader Kees specialiseerde zich geleidelijk in de richting van de spoelerij, maar Kees jr pakte in 2012 de watertechniek weer


op met de oprichting van Warmerdam Beregening (www.warmerdamberegening.nl). Hij geeft grif toe dat de familieconnectie geen nadeel is. “Mijn vader heeft een sloot aan ervaring, hij kent alle stukken grond in de Bollenstreek.” Daarbij past het starten van een eigen bedrijf Kees prima. “Ik ben op de heao afgestudeerd in de richting Small Business, gericht op het zelfstandig ondernemerschap. Ik houd van een stukje handel en mag graag met mensen omgaan. Het is geweldig leuk om met mijn deskundigheid een oplossing te verzinnen die iemand anders nog niet bedacht heeft.”

MARKTEN Warmerdam Beregening heeft verschillende specialiteiten in huis, die zich alle kenmerken door maatwerk. Kees noemt als voorbeeld een totaalplan voor de watervoorziening dat hij in opdracht van een bedrijf heeft ontworpen. Daarin vormen de watervoorziening van het buitenterrein, de vulling van de silo en de watervoorziening in de kas een geïntegreerd geheel. De grote beregeningssystemen voor buitenteelten zoals gebruikt in de bollenteelt is niet Warmerdam’s markt. Wel bedacht hij

Kees Warmerdam: ‘Oplossingen verzinnen die anderen

een oplossing voor een hoek hortensia’s, waarvan de eigenaar wilde dat de planten niet van bovenaf maar wel op de plant water zouden krijgen. Warmerdams oplossing: voorgemonteerde druppelbevloeiing van 1500 meter met een zelfcompenserende druppelaar op de plantafstand die met een steker op de hortensia bevestigd wordt. Warmerdam Beregening richt zich ook op de particuliere markt. Zo realiseerde hij voor een oudere klant in Leiden een geautomatiseerd watersysteem voor plantenbakken op balkons van verschillende hoogte. “In de kassenbouw zijn kleine stekertjes bekend, die je in potten

op bestelling te leveren, water van boringen bevat soms ijzer, wat neerslaat op het blad of op bebouwing. Zout water kan dodelijk voor planten zijn.” Wat betreft de watertoevoer zijn voor de grotere waterbehoeftes het oppervlaktewater of bronboringen het meest voor de hand liggend. “Oppervlaktewater is het mooist, een goede zuigleiding en een pomp volstaan.” Probleem kan de energievoorziening zijn in open stukken land. Waar nu vaak nog tractoren worden gebruikt als stroom niet voorhanden is, kijkt Kees met een scheef oog naar een toekomst waar zonne-energie wellicht voor een oplossing kan zorgen. Voor bronboringen gelden als beperkingen dat dit niet binnen een waterwingebied mag. Bovendien zijn bronboringen voor meer dan 1 kuub per uur meldingsplichtig; voor boringen van meer dan 60 kuub is een vergunning nodig, inclusief per gemeente verschillende legeskosten. Warmerdam Beregening biedt de mogelijkheid om gecertificeerde brandputten, inclusief aansluitingen,beveiligingen en eventueel gewenste vergunningsaanvragen, te maken van 60 tot 120 kuub per uur. Een brandput zorgt bij calamiteiten altijd voor voldoende bluswater.

niet bedacht hebben’

steekt en aansluit op de watervoorziening. Computer er tussen en je kunt precies programmeren wanneer de planten een paar liter water moeten krijgen.” Veel bezitters van kleinere particuliere tuinen beseffen onvoldoende dat automatisering van het watersysteem heel goed binnen hun bereik kan liggen, is Kees’ ervaring. Kwekers hebben vaak meer kennis maar ook hen opent hij soms ogen voor handige oplossingen. Hij noemt het voorbeeld van kweker die water nodig had om een greppel te vullen. Het eerste idee was vanuit een aanwezig pomphuis met een leiding de 90 meter naar de sloot te overbruggen. Daarvoor zou behalve kostbaar graafwerk voor de leiding een dure, zware pomp nodig zijn voor voldoende waterdruk. Kees kwam met een veel simpeler en goedkopere oplossing: een boring op drie meter van de greppel, waarvoor een goedkopere pomp volstaat die veel water bij weinig druk kan leveren.

ten. Regent het ergens 8 mm en je hebt 14 mm nodig dan, dan wordt er automatisch 6 mm toegediend. Geen verspilling, heel efficiënt.”

BORINGEN Het kostenaspect van water, de kwaliteit, de wijze van toediening, het zijn allemaal aspecten die Warmerdam in overleg met de klant doorneemt. “Leidingwater is het helderst wat er is, regenwater is ook heel zuiver, maar niet

Pas anderhalf jaar zelfstandig in de markt, is Warmerdam Beregening nog volop in ontwikkeling. Kees ziet vele ontwikkelingsmogelijkheden in de kleinschalige zakelijke en particuliere markt. “Hoveniers komen vaak niet verder dan de standaardsproeier en dito pompje, ook bedrijven hebben baat bij maatwerk waardoor ze vaak goedkoper uit zijn. Mijn voordeel is dat ik een eenmansbedrijf ben, ik heb geen overheadkosten. Als het nodig is huur ik specialisten in, waarmee ik kan lezen en schrijven.”

Wereldwijd is schoon en goed zoet water een schaars goed. Ook in het waterrijke Nederland wordt water geleidelijk duurder. Kees denkt dat de precisietoediening van water steeds belangrijker wordt, hoewel dat in de open teelten een stuk lastiger is dan in gesloten kassystemen. “Voor de buitenteelten bestaat er sinds kort een regen app, maar in bijvoorbeeld Amerika is men daar al veel verder mee. Daar zijn gebieden met een fijnmazig net van weerstations waarop je beregeningssysteem is aangeslo1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 49

Kistenfabriek M. Bakker & Zonen BV Kisten - pallets - voorraadkisten - exportkratten Akervoorderlaan 2 - 2161 DS Lisse - tel: 0252-211114 - fax: 0252-211115 Sinds 1914

www.kistenfabriek.nl

[email protected]

,

Zilk AV De 1 9 1 2 , 72 inweg 3 252) 516027. Zilkerdu Tel.: (0

Industrieplaten, Keerwanden en Verholen goten bestellen? Ruud Kappe bellen! Tel. 0252 - 21 23 22 - Mob. 06 - 496 33 866

Bloembollen blijven in topconditie in de folies van Europak (

(

T 0252 419027 F 0252 415273

I www.europak.nl E [email protected]

Hobaho Bloembollenveiling Start winterseizoen 2013-2014

Periode: 1 november 2013 tot 31 maart 2014. Alle zomerbloeiende gewassen (begonia’s, dahlia’s, gladiolen, (ijs)lelies en vaste planten).

Hobaho Direct:

• • • • • •

Geconditioneerde ruimtes beschikbaar. 5 veildagen per week. Fust beschikbaar bij depothouders. Zeer gebruiksvriendelijk. Kosten besparend. Snelle aflevering.

• Rechtstreeks leveren van de kwekerij.

Informatie: Hobaho Bloembollenveiling: • Leveren bij: Hobaho Veilen, Akervoorderlaan 53a, 2161 DR Lisse. (Let op: gewijzigd adres vanaf 1 januari 2014) Hobaho Veilen Prof. van Slogterenweg 2, 2161 DW Lisse

Patrick Blijleven, tel. 06 2021 8999 Kees Hopman, tel. 06 1502 0994

Logistiek: Hobaho Veilen, Prof. van Slogterenweg 2, 2161 DW Lisse (Per 1 januari 2014).


www.ibulb.org Lelie promotie Japan 2014 De 12 nieuwe ‘Lily Angels’ zijn bekend gemaakt! Op 18 oktober jl. vond in de Nederlandse ambassade in Tokyo een feestelijke bijeenkomst plaats, waarop de nieuwe `Lily Angels` zijn gepresenteerd. De Angels zijn dochters of medewerksters van Japanse leliekwekers die via social media en activiteiten richting de veilingen en groothandel de verkoop van lelies in hun productiegebieden zullen ondersteunen. Voor de landelijke promotie is door iBulb vertegenwoordiger Len Alkemade en zijn vrouw Chie nieuw promotiemateriaal ontwikkeld in de vorm van kalenders, brochures en een poster. Op de dag na de presentatie waren de Angels al actief in Tokyo, waar 500 lelietakken zijn weggegeven aan het winkelend publiek. Op de bijeenkomst waren ruim 120 mensen aanwezigen en het betrof vertegenwoordigers van de export, Japanse importeurs, de Japanse bloemenveilingen, de groothandel, de retail en de pers. De Nederlandse ambassadeur in Tokyo trad op als gastheer.

Er was veel belangstelling bij de presentatie van de Lily Angels 2014 tijdens de bijeenkomst op de ambassade

De Lily Angels met een vertegenwoordiging van Anthos en de Nederlandse ambassadeur 52 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Len Alkemde (l.) met zijn assistent de heer Kaneko

ANTHOS Weeresteinstraat 10 • postbus 170 • 2180 AD Hillegom • tel. 0252 535080 • fax 0252 535088 • www.anthos.org

COLUMN

Export van Zantedeschia oogst 2013 naar Colombia

ii-fufu no hi Bij de export van Zantedeschia (oogst 2013) naar Colombia dient verklaard te worden dat het productieperceel vrij is van Dasheen Mosaic virus (DSMV). Tijdens een recent bezoek van het ministerie van EZ en de NVWA bleek dat de Colombiaanse Plantenziektenkundige Dienst (ICA) garanties op basis van alleen een visuele beoordeling onvoldoende vindt. Anthos heeft overleg gevoerd met de NVWA en de BKD om te bezien welke opties er zijn om invulling te geven aan de eis van perceelsvrijheid. De NVWA heeft besloten dat per perceel één monster genomen moet worden (480 blaadjes) waarbij alle partijen Zantedeschia (BKD-lotnummers) die op het geografisch perceel aanwezig zijn in de steekproef dienen te vallen. Dus van elk lotnummer worden blaadjes geplukt. Dit monster wordt door de BKD getoetst. De uitslag van het monster is geldig voor alle BKD-lotnummers op dat perceel, d.w.z. dat wanneer DSMV is aangetoond geen van de lotnummers geëxporteerd mag worden naar Colombia. Als DSMV niet is aangetoond komen de bollen van alle BKD-lotnummers op dit perceel wel voor export in aanmerking.

Project Netwerk MAP verpakking succesvol afgerond Verschillende handelsbedrijven in de droogverkoop hebben de afgelopen twee seizoenen geparticipeerd in het PPO-project Netwerk MAP verpakking. Doel hiervan was om de mogelijkheden te onderzoeken of met het toepassen van Modified Atmosphere verpakkingen een kwaliteitsverbetering te realiseren is bij producten die in kleinverpakkingen worden verpakt. De deelnemende bedrijven voerden op hun eigen locatie onder begeleiding van PPO proeven uit en de resultaten daarvan zijn onderling met elkaar gedeeld. Het onderzoek richtte zich op verpakkingsmateriaal, maar er is ook gekeken of diverse nieuwe vulmiddelen praktisch te gebruiken zijn tijdens het verpakkingsproces. Gebleken is dat door het gebruik van MAP-verpakkingen de kwaliteit van de producten in kleinverpakking sterk te verbeteren is. Daarbij dient het verpakkingsmateriaal nagenoeg dicht te zijn zodat uitdroging wordt voorkomen. Enkele kleine gaatjes (b.v. de niet-gaatjes van de capper) zijn voldoende om verstikking tegen te gaan. Cruciaal is dat er gebruik wordt gemaakt van “droog” vulmiddel, hiermee wordt voorkomen dat het product gaat spruiten. Hoe “droog” het vulmiddel dient te zijn is mede afhankelijk van hoe vers het product is, maar ook het moment van verpakken is daarbij belangrijk. De ideale samenstelling van het vulmiddel bestaat uit een mengsel van rijstkaf, houtvezel en bark. Onder gesimuleerde retailomstandigheden behielden de producten tot wel 2 maanden hun kwaliteit. De deelnemers aan het project zijn enthousiast over de resultaten en er zijn al bedrijven die de resultaten van het onderzoek in de praktijk gaan toepassen. Enig knelpunt is dat er mogelijk fytosanitaire eisen van toepassing zijn voor de gebruikte vulmiddelen. Anthos zal daar navraag over doen bij de NVWA.

Droogverkoop op zoek naar nieuwe thema’s Onder leiding van het strategisch marketing adviesbureau Sunidee heeft een aantal handelsbedrijven in de droogverkoop deelgenomen aan een workshop. Doel daarvan was om te brainstormen over een aantal nieuwe thema’s die gebruikt kunnen worden om de “droge bollen” op een andere manier in de markt te positioneren. De workshop duurde een gehele dag en krijgt nog een vervolg in een aantal aanvullende sessies, die uiteindelijk moeten leiden tot nieuwe creatieve ideeën, waarvan het bedrijfsleven en iBulb gebruik kunnen maken in hun communicatie richting de markt.

Wellicht dat u bij het lezen van deze titel aan mijn verstandelijke vermogens twijfelt en dat u vindt dat ik wartaal uitsla. Het zou kunnen zijn, maar zo het u geruststelt kan ik u berichten dat het mij goed gaat, al is een vierdaags reisje naar Japan me niet in de koude kleren gaan zitten. Maar het was juist die Japan reis waaraan ik de titel van deze column ontleen, want ii-fufo no hi staat in Japan voor “Echtparen-dag”, een dag bij uitstek om de vrouw te verblijden met een bloemetje. Het ligt dan ook voor de hand om die dag een prominente plek te geven in de promotie activiteiten die in Japan zijn ontwikkeld ter ondersteuning van de verkoop van de lelie. En voor die campagne is 165.000 euro beschikbaar, dankzij de bijdrage van iBulb, maar ook door de vrijwillige promotieheffing die de exporteurs en hun Japanse afnemers afdragen aan de aan Anthos gelieerde Stichting Promotiefonds Japan. De nieuwe leliecampagne voor 2014 werd geïntroduceerd tijdens een feestelijke bijeenkomst op de Nederlandse ambassade in Tokyo in aanwezigheid van de Nederlandse ambassadeur en ruim 120 genodigden. Het was niet alleen feestelijk, maar ook indrukwekkend om te zien hoe de bloembollen- en Japanse bloemenketen verenigd waren en er werd door alle aanwezigen grote waardering geuit voor de originaliteit van de campagne. Die waardering geldt op de eerste plaats voor Len Alkemade en zijn vrouw Chie, die als het Japanse iBulb team er de basis voor hebben gelegd. Daarnaast verdienen de exporteurs en hun Japanse afnemers alle lof, omdat zij ter versterking van hun marktpositie bereid zijn om zoveel geld in een gezamenlijke leliecampagne te investeren. Het was dus een bijzondere dag daar in Tokyo, waar de Nederlandse bollenjongens samen met hun Japanse afnemers een sterk staaltje van ketensamenwerking toonden, waarmee ze veel respect afdwongen van de ambassadeur en de aanwezige vertegenwoordigers van de Japanse bloemenveilingen, de detailhandel, de groothandel en de pers. Ik reken erop dat velen van hen op 22 november a.s. ter gelegenheid van ii-fufu no hi met een bos lelies huiswaarts zullen keren en dat vele Japanners hun voorbeeld zullen volgen. De campagne en de investering zijn dat zeker waard! Henk Westerhof [email protected]


BOOMKWEKERIJ

Wintergroen, bescheiden van omvang en goed te snoeien. Dat zijn de kwaliteiten van Ilex crenata. Verschillende selecties zijn al vele decennia geliefd. Dankzij nieuwe, sterk op Buxus lijkende introducties, zit deze kleinbladige hulst weer helemaal in de lift.

Tekst en foto: Emiel van den Berg

H

ulst is bij veel mensen bekend. De hulstfamilie, ofwel de Aquifoliaceae, telt circa 400 verschillende soorten en veel soorten kennen weer tal van cultivars. Bekendst is de groenblijvende I. aquifolium, de scherpe of groene hulst. Het stekelige blad en de felrode bessen zijn de belangrijkste kenmerken maar veel cultivars hebben in vorm en kleur afwijkend blad. I. x meserveae (I. aquifolium x I. rugosa) is een andere bekende wintergroene hulst. Het is een geliefde haagplant vanwege de gesloten groeiwijze, de trage groei en het donkere blad dat sterk glanzend is en een blauwachtige waas heeft. Niet voor niets heten de bekendste cultivars ‘Blue Angel’, Blue Prince’ en ‘Blue Princess’. De laatste twee namen maken tevens duidelijk dat voor de bessen naast vrouwelijke ook mannelijke planten nodig zijn. Eveneens een bekende hulst is de bladverliezende I. verticillata. Deze soort produceert veruit de meeste bessen die na het vallen van het blad sterk opvallen. Tegen kerstmis verkoopt vrijwel elke bloemist stevige takken vol met glimmend rode bessen. Een vierde bekende hulstsoort is de groenblijvende I. crenata, meestal Japanse en Chinese hulst genoemd. Dit is een heester met een bescheiden groei en opvallend klein blad die net als de meeste andere Ilex prima te gebruiken is voor vormsnoei.

HILLIERS & SONS Van nature groeit I. crenata op de eilanden van Japan waar de heester te vinden is in struikvegetaties langs beken en in bossen. Meestal groeien de planten op iets vochtige grond. In Nederland ontwikkelt I. crenata zich tot een redelijk forse heester, soms uitgroeiend tot een klein meerstammig boompje, net als de op deze heester gelijkende en algemeen bekende Buxus. Ook Buxus kan zich, als hij de tijd krijgt, tot een klein meerstammig boompje ontwikkelen. In diverse arboreta zijn daar fraaie voor54 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

Ilex crenata ‘Blondie’

Comeback van de kleinbladige Ilex beelden van te zien. Over de cultivars van I. crenata werd vorige eeuw weinig geschreven. Toch somt de catalogus van de bekende Engelse kwekerij Hilliers & Sons uit 1971 er een negental op. Daarvan zijn de geelbladige ‘Golden Gem’, de compact groeiende ‘Stokes’ en ‘Convexa’ met zijn opvallend bolle blad de bekendste. De Dendroflora uit 1983 maakt melding van de vanuit de Verenigde Staten geïmporteerde nieuwkomer ‘Green Lustre’. Een breed bossig groeiende cultivar met glanzend en zeer donkergroen blad. Een heldergele cultivar kwam in 2006 op de markt onder de naam ‘Golden Rock’. De bladeren kleuren van goudgeel in het voorjaar naar heldergeel en groen gevlekt in de zomer. Bij de Zundertse vakbeurs GrootGroenPlus was in 2010 I. crenata ‘Allgold’ een prijswinnaar. Kenmerkend voor deze ‘Allgold’ is de lage en brede groeiwijze en de mindere gevoeligheid voor fel zonlicht.

NIEUW SORTIMENT Ondanks de verschillende nieuwkomers was de genoemde cultivar ‘Convexa’ tot voor enkele jaren geleden de meest bekende Japanse hulst. Hilliers omschrijft deze in 1919 vanuit de Verenigde Staten geïmporteerde cultivar

als een superb low hedge. ‘Convexa’ is net zo eenvoudig te snoeien als Buxus maar de plant voelt stugger aan omdat de twijgen houtiger zijn en niet zo makkelijk buigen. Sinds een aantal jaren zijn er nieuwe selecties van I. crenata op de markt. Deze sterk op Buxus gelijkende selecties kunnen prima dienen als vervanger voor Buxus wat een gunstige ontwikkeling is aangezien Buxus de laatste jaren op veel plaatsen last heeft van schimmelziektes. De cultivar ‘Dark Green’ heeft met zijn donkergroene blad vrijwel hetzelfde uiterlijk als Buxus. Extra is de bescheiden groei, de goede winterhardheid en het feit dat de plant snoei prima verdraagt. ‘Dark Green’ is geschikt voor lage hagen maar met een jaarlijkse groei van 20 tot 25 cm ook voor forse snoeivormen en/of hagen. ‘Blondie’ valt op met de lichtgroene kleur van het jong uitlopende loof. Deze opgaand groeiende cultivar maakt jaarlijks ruim 30 cm lange groeischeuten. Samen met de wintergroene en winterharde eigenschap maakt dit de plant tot een perfecte haagplant waarmee manshoge hagen zijn te maken. Zo vormt ‘Blondie’ een welkome afwisseling binnen de nog altijd bescheiden keuze aan hoge wintergroene hagen.

TIEN VRAGEN AAN... Tekst: Monique Ooms Foto: René Faas

1

6

2

7

HOE BEN JE IN DIT VAK TERECHT GEKOMEN? “Na de havo wilde ik eigenlijk bij de recherche, maar aan het einde van de opleiding trok ook de toen opkomende lelieteelt mijn aandacht en ben ik thuis op het bedrijf gaan werken. Dat was toen nog een gemengd bedrijf met tulpenteelt, vee en groenteteelt.” HOE ONTMOETTE JE JE PARTNER? “Ik ben letterlijk én figuurlijk voor haar gevallen in de Oostenrijkse sneeuw. Zij pakte mijn verloren ski weer op, en daarna kwam van het een het ander...”

3

Hans Langedijk Eigenlijk wilde hij bij de recherche, maar het werden toch de lelies. Na de middelbare school ging Hans Langedijk (54) in 1977 op het ouderlijk bedrijf aan het werk om er nooit meer weg te gaan. Het gemengde bedrijf van toen focust zich nu volledig op lelies onder de naam Langedijk Lelies BV.

BEN JE GELUKKIG MET JE WERK? “Ondanks de voortdurende stroom van dagelijkse zorgen en nieuwe uitdagingen, ben ik nog nooit een dag met tegenzin naar mijn werk gegaan. Er is veel veranderd in die 35 jaar: van handmatig en kleinschalig naar geautomatiseerd en grootschaliger. Geen doel op zich, maar een manier van overleven.”

4

WAT ZIJN JE HOBBY’S? “Mijn sportieve hobby’s zijn tennissen, wandelen en wintersport. Verder ben ik geïnteresseerd in astronomie en alles wat met het universum te maken heeft. Ik ben lid van een club en bezoek regelmatig lezingen hierover. Ook mijn werk is mijn hobby.”

5

WELKE TOEKOMSTVER WACHTING HEB JE VOOR DE AGRARISCHE SECTOR? “Voor de Nederlandse agrarische sector blijft een grote rol weggelegd op het wereldtoneel. We zijn nummer twee in de export van agrarische producten (de VS staat op 1) met een omvang van zo’n tachtig miljard euro met nog steeds een groei van drie tot vijf procent per jaar! Welke sectoren doen ons dit na? Helaas wordt dit door de politiek en de maatschappij ondergewaardeerd, het is alsof men ons amper ziet staan. Dit is helaas ook merkbaar aan de regelgeving die ons wordt opgelegd.”

WAT BAART JE DE MEESTE ZORGEN IN HET VAK? “De afzetstructuur. De bollenteelt is voor meer dan negentig procent in Nederlandse handen, ook in het buitenland, en toch bakken we er weinig van als het gaat om de te behalen marge. We zijn we vooral goed in elkaars concurrent zijn.” WAT VIND JE VAN HET FUNCTIONEREN VAN DE OVERHEID EN AANVERWAN TE INSTANTIES? “Bureaucratisch, te veel doorgestudeerden die achter hun beeldscherm bezig zijn om elkaar aan het werk te houden. Zo heeft het waterschap in onze provincie gemeend bij elk (mini-)gemaal een grote blauwe vlag te moeten plaatsen. Storend in ons landschap en wat zal dat gekost hebben? Dit gebeurde niet toen agrariers nog leiding gaven aan het waterschap.”

8

HOE STA JE TEGENOVER DE POLITIEK? “Er zijn teveel politieke partijen. Daarnaast is partijpolitiek een belangrijke belemmering in het besturen van ons land. De overheid zou een stuk kleiner moeten, dan kan en moet men zich richten op de belangrijke zaken. Dan raken we ook veel onzin-regelgeving kwijt.”

9

WAT IS JOUW MENING OVER MILIEUORGANISATIES? “Dit is een relatief kleine groep, vaak met een baan van 9 tot 5, die vooral zegt hoe het niet moet en weinig zegt over hoe het wel moet. We moeten wel ergens van leven met z’n allen en daar maken deze idealisten zich niet echt druk om. Hun salaris staat aan het eind van de maand netjes op de bankrekening. Wie doet je wat?”

10

WELKE WERELDWIJDE ONTWIKKELING STEMT JE OPTIMISTISCH? “Dat volken zich steeds meer verenigen, wat overigens vaak in gang wordt gezet na oorlogen. Denk aan de Verenigde Naties, de EU en de VS. Economische pacts verkleinen de kans op oorlogen en dat is een groot goed.”


ADVIES

Bedrijf in zwaar weer: kies voor begeleiding Negatieve resultaten, waardedaling van onroerend goed en stijgende financiële lasten: als ondernemer kunt u door deze actuele omstandigheden (onverwacht) te maken krijgen met insolventie. De schuldenlast is dan te hoog ten opzichte van de bezittingen en het bedrijfsresultaat. Zonder grondige aanpassing of verlichting van de schulden kunt u dan het bedrijf niet op een verantwoorde manier voortzetten.

Bij insolventie is een goede communicatie met de bank essentieel. Een begeleider kan daar een belangrijke rol in spelen Tekst: Jan Pieter Popken, LTO Noord Advies Foto: René Faas

V

eel ondernemers die met insolventie te maken krijgen, trekken deze conclusie liever niet zelf. Ze gaan net zo lang door tot de bank het krediet opzegt of crediteuren het faillissement aanvragen. Juist dit ‘struisvogelgedrag’ kan de gevolgen vele malen verergeren: u komt in een duikvlucht en alles eindigt – zakelijk en privé – in een financiële crash. U kunt ook tijdig een gecontroleerde noodlanding inzetten in de vorm van een geregisseerde bedrijfsbeëindiging met mogelijk een doorstart. Zorg daarbij wel voor professionele begeleiding, want er komen veel juridische, financiële en organisatorische vragen bij kijken. Kunt u uw bedrijf nog gezond maken? Welke voorwaarden zijn er met de bank overeengekomen? Wat moet u regelen voor het personeel? Kunt u als bestuurder of vennoot aansprakelijk gesteld worden?

REORGANISATIE Het kan zijn dat er voor uw bedrijf wel een toe56 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

komstperspectief is, maar dat verliezen uit het verleden en oplopende kosten deze kansen in de weg zitten. De eerste stap is – zoals altijd – om goed inzicht te krijgen: hoe staan we er financieel voor en wat is het perspectief voor het komende jaar? Op basis daarvan kunt u mogelijk maatregelen nemen die uw bedrijf weer financieel gezond maken. Denk aan het bezuinigen op de personeelskosten. Deze maken altijd een groot deel uit van de totale kosten. Dit kan betekenen dat u enkele werknemers moet ontslaan óf dat u op grotere schaal moet reorganiseren.

FINANCIERING De relatie en communicatie met de financier is altijd belangrijk, maar zeker in tijden van moeilijkheden verdient dit alle aandacht. Normaal staat die relatie in het teken van continuïteit, wat in 2013 zoveel betekent als: hoe kunnen wij er samen voor zorgen dat het bedrijf door de crisis komt? Wanneer er geen uitzicht meer is op herstel, kan de bank het krediet opzeggen. Als dat gebeurt is een faillissement meestal onafwendbaar. Door te blijven communiceren weet u hoe het ervoor staat, houdt u zelf de

regie en voorkomt u dat kredietopzegging als een verrassing komt.

AANSPRAKELIJKHEID Als een faillissement onafwendbaar is, wilt u als bestuurder of vennoot voorkomen dat u persoonlijk – en dus in privé – aansprakelijk bent voor de schulden. Laat daarom tijdig beoordelen of alle rechtsverhoudingen voldoende duidelijk zijn vastgelegd in overeenkomsten, wat er in het jaar voorafgaand aan het faillissement is gebeurd en of er mogelijk sprake kan zijn van faillissementsfraude. Er is sprake van faillissementsfraude als bijvoorbeeld activa van het bedrijf voor een te lage prijs zijn verkocht aan familie, als geld op een andere manier is weggesluisd, de boekhouding gebrekkig is (of verdwenen), kortom wanneer schuldeisers willens en wetens benadeeld zijn. Faillissementsfraude kan civielrechtelijk en strafrechtelijk worden aangepakt. Bij de civielrechtelijke aanpak staat het terugbrengen van het vermogen in de failliete boedel voorop. De Faillissementswet kent enkele instrumenten die de curator hierbij kan inzetten. Tot strafrechtelijke vervolging wordt overgegaan wanneer er sprake is van ernstige schade aan belangen van burgers en samenleving.

BEGELEIDING De insolventiespecialisten van LTO Noord Advies (het adviesbureau van Flynth voor de landen tuinbouwsector) begeleiden ondernemers die in zwaar weer terecht zijn gekomen. Ze kunnen u helpen om uw bedrijf op een rechtmatige manier te reorganiseren, of u bijstaan bij een doorstart vanuit of buiten faillissement. Voor een gezonde doorstart moet wel de bedrijfsvoering worden aangepast. Het mag dan wel een verademing zijn voor de ondernemer om van de schuldenlast verlost te worden, maar zonder verantwoorde exploitatie blijft dat slechts symptoombestrijding. De adviseurs treden namens de ondernemer op richting schuldeisers en bank, coördineren het proces van bedrijfsbeëindiging of doorstart en formuleren de afspraken die met stakeholders gemaakt worden. Bij insolventiebegeleiding staat de toekomst van de ondernemer als persoon centraal, waarbij als gezegd ook de mogelijkheden en uitgangspunten voor een gezonde doorstart worden beoordeeld. Voor vragen kunt u contact opnemen met Jan Pieter Popken, coördinator insolventieteam: (0513) 48 96 00 of mail naar: jppopken@ ltonoordadvies. Bij hem is een document op te vragen over dit onderwerp.

VASTEPLANTENVARIA

Natte rooitijd vaste planten Tekst: Henk van den Berg teelten bedrijfsadvies (0252) 340301 / 06-51312207 Foto: René Faas

V

eel water vlak voor het rooiseizoen staat garant voor een aantal problemen. Deze problemen zijn er niet alleen op teelttechnisch gebied, maar hebben ook invloed op verwerking, bewaren, de conditie van de planten en het land dat achterblijft. Zomaar meer geweld gebruiken om de planten er uit te krijgen is niet de oplossing. Slechte omstandigheden vragen om goede aanpassingen aan de manier van werken. Als hier in het begin fouten mee worden gemaakt is dit niet meer te herstellen. Vaak zijn het juist de kleine aanpassingen in de werkwijze die al erg veel problemen kunnen voorkomen.

ROOIEN Het rooien onder natte omstandigheden vergt veel aandacht. Vooral de conditie van de planten gaat onder deze omstandigheden snel achteruit. Grootste probleem bij erg natte grond is, dat er te veel grond wordt meegerooid. Deze meegerooide grond is de grootste oorzaak van verstikking. Het gewicht van de grond drukt op de onderste planten in de kist en veroorzaakt de verstikking. Zelfs een stevig product als Astilbe kan in deze omstandigheden binnen een week onherstelbare schade oplopen. De uiterlijke kenmerken van verkoken, verstikken en bevriezen zijn identiek. Achteraf is dus nooit meer na te gaan welke van de drie oorzaken verant-

woordelijk is voor de schade. Verstikking is echter makkelijk te voorkomen door het schonen van de gewassen direct te laten volgen op het rooien. Eigenlijk moet rooien en schonen als één handeling worden gezien. Juist onder natte omstandigheden mag er nooit op voorraad gerooid worden, zelfs als dit voor de planning beter uit zou komen. Juist als het rooien al moeilijk gaat, moet dus ook het schoningswerk er tussendoor worden gepland. Het belangrijkste dat hier voor nodig is, is organisatietalent. Net doen of het wel meevalt en zeggen dat het niet anders kan, is dan struisvogelpolitiek. Als de planten mooi droog en schoon de grond uitkomen is op voorraad rooien geen probleem.

SCHONEN Met het schonen van de planten wordt gewoon het schoonmaken van de planten bedoeld. In de meeste gevallen zal het hier gaan om een schudzeef die de overtollige grond uit de planten schudt. Vroeger werd er al snel besloten om te gaan spoelen en in sommige gevallen is dit ook nu nog nodig om de planten handelbaar te maken. Toch moet spoelen als een negatieve handeling worden gezien. Als het niet echt nodig is, moet het zogenoemde kwekerijschoon spoelen worden vermeden. Als er toch moet worden gespoeld, houdt er dan rekening mee dat gespoelde planten veel gemakkelijker uitdrogen. Doordat de vochtregulerende laag van de planten is afgespoeld en er beschadigingen aan de buitenste cellaag zijn opgetreden, zullen deze planten veel makkelijker vocht verliezen. Als dan ook bekend is dat uitdroging in het begin de grootste oorzaak is van schimmelvorming in de verdere bewaring, is wel dui-

delijk hoe belangrijk een goede bewaring van gespoelde planten is.

STRUCTUUR Rooien onder natte omstandigheden is een enorme aanslag op de grondstructuur. Tevens vraagt het enorm veel van de gebruikte machines. Belangrijk is het dat er machines worden gebruikt die goed op hun taak zijn berekend. Het gebruik van te lichte machines vergroot de kans op structuurbederf. Vooral het stilstaan met een draaiende rooimachine zorgt er voor dat al het water uit de ondergrond naar boven wordt getrild. Als de omstandigheden echt slecht zijn en er moet toch gerooid worden, probeer dan steeds eerst een bed over te slaan en rooi pas later het tussenliggende bed. Het voordeel van deze methode is dat er niet direct over hetzelfde pad gereden hoeft te worden, zodat de grond een beetje kan herstellen. Ander voordeel is dat de rooimachine minder snel scheef gaat hangen naar het gerooide bed ernaast. Als de planten met een extra trekker van het land worden gereden, zorg er dan voor dat er steeds in een nieuw spoor wordt gereden. Op deze manier wordt het diep stukrijden van de grond voorkomen. Extreem structuurbederf, vooral in de diepere lagen, kan worden voorkomen door niet dwars over de bedden te rijden. Door het steeds in een pad vallen van de trekker wordt de diepe ondergrond extreem belast. Hierdoor ontstaat structuurbederf op een plek waar dit nooit meer te herstellen is. Trek bij de eerste gelegenheid de bovengrond licht open zodat deze makkelijk op kan drogen. Al deze zaken bij elkaar zorgen ervoor dat de grond ook volgend jaar weer goed te gebruiken is.


TEELTADVIES

INHOUD ALGEMEEN Afdekken .............................................................................58 Botrytis Daconil Gietwater Huurland Winterrust

ASTILBE Aaltjes

GYPSOPHILA Overwintering

LELIE Bewaring .............................................................................59 Temperatuur

IRIS Onkruidbestrijding voor dekken

NARCIS Geparteerde narcissen

GLADIOOL Penvorming tijdens bewaring Tripsbestrijding

DAHLIA Bewaring

LELIE Sorteren ...............................................................................60

HYACINT Watergeven pothyacinten

NARCIS ‘Tête-à-Tête’ op pot

KROKUS Inhalen

IRIS Luisbestrijding

TULP Invriezen van ijstulpen Meerlagenteelt Zweters en holle stelen Kwaliteit ...............................................................................61 Bewaring leverbaar Water verversen

ALGEMEEN Isoleren verwarmingsleidingen Beperking draaitijd koeling lelies Druppelslangen schoonmaken Opslag fust en machines

DE TIPS OVER VASTE PLANTEN WORDEN SAMENGESTELD DOOR DE VASTEPLANTENADVISEURS VAN DLV PLANT BV, T 0172 21 28 27. 58 • BLOEMBOLLENVISIE • 1 november 2013

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN

ALGEMEEN AFDEKKEN Voor veel vaste planten in pot is vorst niet het grootste probleem. Veel kwalijker is het als de potgrond veel te nat is. Plantenwortels sterven af waardoor de plant veel gevoeliger wordt voor schimmelziekten en dus ook voor vorst. Kijk goed naar de wortelrotgevoelige gewassen. Dek deze komende winter af of rijd ze naar binnen. BOTRYTIS In de teelt van zaai, stekgoed en in zachte gewassen, zoals Artemisia, Aquilegia, Gypsophila, Heuchera, Lavandula, Rosmarinus en Viola wordt vaak nog lang grauwe schimmel (Botrytis) waargenomen. Voer tijdig een bestrijding uit met bijvoorbeeld 90 ml Frupica per 100 l water. Wissel na twee bespuitingen af met een middel uit een andere chemische groep. Spuit onder droge omstandigheden. Het beste is in de ochtend, zodat het gewas gedurende de rest van de dag kan opdrogen. Als de temperatuur niet boven 12°C komt, is het aan te bevelen om te spuiten met Thiram Granuflo. Dit middel is toegestaan voor de bedekte teelt van bloemisterijgewassen en vaste planten. Zorg altijd voor een goede ventilatie zodat het gewas goed opdroogt. Dat betekent: zolang het niet vriest, stormt of regent zoveel mogelijk luchten en laat ventilatoren draaien wanneer er weinig wind staat. DACONIL De toelating van Daconil is eind vorig jaar gewijzigd. Vanaf 1 januari 2014 mag Daconil niet meer buiten worden toegepast in de teelt van vaste planten of boomkwekerijgewassen, maar nog alleen binnen in de kas. Het middel mag per jaar maximaal twee keer worden toegepast. Daconil heeft een werking op bladvlekkenschimmels. Alternatieve middelen tegen bladvlekken zijn voor buiten onder meer Mirage Plus, Spirit, Switch, Ortiva en captan. GIETWATER Neem de komende tijd uw gietwatervoorziening eens onder de loep. Zeker in de vermeerdering van vaste planten is het van cruciaal belang dat er schoon gietwater wordt gebruikt, dat wil zeggen dat het water weinig tot geen ballastzouten zoals natrium en chloride bevat. U kunt dit controleren door een gietwateranalyse te laten nemen. Heeft u onvoldoende of slecht gietwater, kijk dan naar de mogelijkheden om bijvoorbeeld meer water op te gaan opvangen en dit te gebruiken. U kunt dan het volgende teeltseizoen optimaal starten. Bespreek de mogelijkheden eens met een adviseur. HUURLAND Zorg dat percelen die volgend jaar worden gehuurd tijdig onkruidvrij zijn zodat volgend

jaar een schone start gemaakt wordt. Kijk ook goed naar de bodemstructuur en verzeker u ervan dat de grond goed waterdoorlatend is. Juist tijdens de nattere herfstperiode zijn de goede percelen gemakkelijk te herkennen. Is het nodig dat er bodemverbetering wordt uitgevoerd, doe dit dan te allen tijde onder drogende omstandigheden. Raadpleeg verder een bodemkundig adviseur om de risico’s in kaart te brengen en de juiste maatregelen te treffen zodat er gedurende het groeiseizoen geen problemen ontstaan. WINTERRUST Meer aandacht voor winterrust van vaste planten kan problemen beperken. De meeste vaste planten gaan in de herfst geleidelijk in winterrust door bovengronds af te sterven en het reservevoedsel in de wortels op te slaan. Vroeg rooien is dus funest en levert bijna altijd problemen op in de bewaring en dus ook met een goede weggroei in het volgende seizoen. Eenmaal in rust is het gewas beter bestand tegen koude. Om weer uit winterrust te komen is een bepaalde hoeveelheid koude nodig. Als deze koudebehoefte voldoende is opgebouwd en de temperatuur voldoende hoog is, gaat het gewas uitlopen. De koudebehoefte verschilt sterk per soort. Voor het behalen van winterrust zijn temperaturen tussen de 0 en 9°C optimaal. Een lagere temperatuur dan 0°C levert niet meer bij tot de winterrust. Hogere temperaturen hebben een negatief effect. Als vaste planten niet goed in rust zijn gegaan of onvoldoende winterrust hebben gehad, lopen ze in het voorjaar slecht en onregelmatig uit.

ASTILBE

AALTJES Controleer Astilbe tijdens de verwerking op visuele gebreken of aantastingen. Let daarbij vooral op wortelknobbel- en wortellesieaaltjes. Wortellesieaaltjes zijn te herkennen aan de ‘spinachtige’ vertakkingen aan het einde van de wortels. Wortelknobbelaaltjes geven de bekende knobbels in de wortels. Pas bij een aaltjesaantasting wortelsnoei toe en houd deze partijen gescheiden. Neem in het voorjaar maatregelen door de besmette partijen een warmwaterbehandeling te geven voordat deze worden geplant.

GYPSOPHILA

OVERWINTERING Besteed aandacht aan de bewaring van Gypsophila paniculata. Dit is een moeilijk te bewaren artikel. Het beste kan het plantmateriaal in de cel bij 0,5°C worden bewaard. Als het gewas op het land blijft staan, maai het dan niet af. De planten zullen dan minder snel vorstschade oplopen dan wanneer dit wel wordt gedaan.

LELIE

BEWARING Het is niet altijd mogelijk de geoogste bollen direct te verwerken. Voor de kwaliteit van de bollen is een goede bewaring dan van groot belang. Ongespoelde bollen blijven kwalitatief beter dan gespoelde bollen die niet op lucht worden gezet. Advies: Spoel de bollen zodra ze van het land afkomen. Voer het overtollige vocht zo snel mogelijk af. Zet de bollen voor een bewaarwand en pers er lucht doorheen om broei geen kans te geven en om de kwaliteit te behouden. Voorkom uitdroging. Opmerking : Let er bij het spoelen op dat de bollen niet worden beschadigd. Rotverschijnselen zijn dan tot een minimum te beperken. Droog de bollen niet meer terug dan maximaal 10% van het gewicht. TEMPERATUUR Bewaar plantgoed van Aziatische hybriden bij -2°C en de lelies uit de andere groepen bij -1,5°C. Meet de temperatuur in de kisten. Controleer vlak voor het invriezen het suikergehalte. Bollen met lage suikergehaltes zijn gevoeliger voor vorstschade en dus minder geschikt om lang in te vriezen. Cultivars met een laag suikergehalte zoals sommige oudere cultivars als ‘Le Rêve’, ‘Acapulco’ en ‘Marco Polo’ zijn gevoelig voor lage temperaturen. Bewaar deze cultivars bij -1 tot -0,5°C, en voer hierbij regelmatig controle uit op spruitvorming. Door het invriezen wordt tevens een gedeelte van de bollenmijten gedood.

IRIS

ONKRUIDBESTRIJDING VOOR DEKKEN Onkruid kan nog flink kiemen als het strodek niet direct na het planten wordt aangebracht. Spuit 3-4 liter glyfosaat (onder meer Roundup). Gebruik een grove dop met 300 liter per ha. Bij het gebruik van glyfosaat is het belangrijk dat het tenminste 4-6 uur na de toepassing droog blijft. Roundup Max is sneller regenvast. Pas glyfosaat alleen toe voor opkomst van de irissen. Er kan veel onkruid kiemen bij een niet sluitend dek. Er zijn gunstige ervaringen opgedaan met het spuiten van Stomp voor het dekken. Dit middel blijkt tot rond het losdekken nog te werken.

NARCIS

GEPARTEERDE NARCISSEN Ontsmetten Ontsmet de partjes voor een goede gezondheid, groei en huidkwaliteit. Verwijder het bewaarmedium (zand, houtkrullen, vermiculite) voorzichtig om beschadigingen van de partjes te voorkomen. Ontsmet de partjes vervolgens voor het planten 15 minuten in 1% captan 546 g/l + 0,25%Topsin M.

Plantdiepte en plantdichtheid Geparteerde narcissen geven het eerste jaar maar een tot drie kleine blaadjes. De plantdichtheid kan daarom hoog zijn en is bij volvelds planten circa 7.0009.000 partjes per RR2. Plant de partjes 7-10 cm diep. Extra dekken Geparteerde narcissen zijn vorstgevoelig omdat ze in de winter nog maar weinig wortels hebben. Breng een extra winterdek aan van circa 15 ton stro per hectare. Voor vorstgevoelige cultivars als ‘Tête-à-Tête’ is circa 20 ton per hectare nodig. Laat het dek in het voorjaar liggen.

GLADIOOL

PENVORMING TIJDENS BEWARING Penvorming tijdens de bewaring van knollen geeft kans op beschadiging en het krom groeien van de spruit. Bovendien zijn pennen voor de droogverkoop niet gewenst vanwege de presentatie. Uit onderzoek blijkt dat bij 3 weken 5-9°C gevolgd door 3 weken 20°C de pennen het eerst boven de knollen te zien zijn. Een koudeperiode voor een warme periode bevordert dus de penvorming. Een periode van drie weken of langer bij 10°C of lager geeft, gevolgd door een bewaring bij 11°C of hoger, bijzonder gauw penvorming. Bij constant 17°C duurt het vrij lang voordat penvorming optreedt. Als de periode van minimaal 3 weken 10°C of lager al voor het rooien optreedt (dus bij een koud najaar), dan zal tijdens de bewaring gemakkelijk penvorming optreden. Dit kan bij zeer snel pennende cultivars al tijdens het drogen het geval zijn. Advies: • Rooi cultivars die snel pennen vormen vroeg; • Laat de bewaartemperatuur in november-december langzaam zakken als er geen koelcel is. Zorg dat de ruimtetemperatuur ruim boven de gemiddelde buitentemperatuur blijft. Het is verleidelijk om bij een lage buitentemperatuur in november of december ook in de bewaarcel de temperatuur snel te verlagen. Als de buitentemperatuur dan weer stijgt, wordt het in de bewaarcel vochtig en moet de temperatuur weer worden verhoogd met de kans op penvorming; • Als de knollen naar een koelcel gaan bij 2-4°C op het moment dat de penvorming gaat beginnen is er niets aan de hand en stopt de penvorming. TRIPSBESTRIJDING Er zijn verschillende manieren voor de tripsbestrijding. Luchtbehandeling Een warmeluchtbehandeling van gladiolenknollen gedurende 24 uur bij 41°C bestrijdt alle stadia van trips volledig. De warmeluchtbehandeling kan zowel in pitten als in knollen worden toegepast. Leidraad hierbij is dat de warmeluchtbehandeling start op

het moment dat de 41°C wordt bereikt op alle plekken tussen het plantgoed. Uiteraard is het goed bijhouden van de temperatuur noodzakelijk. Het beste tijdstip om deze behandeling toe te passen is tijdens het nadrogen. Een herhaling van de warmeluchtbehandeling bij de export wordt door pitten en knollen goed verdragen en heeft geen negatieve gevolgen voor de opbrengst en plantkwaliteit. Deze behandeling is meer geschikt voor knollen, die geen lange, koude bewaring krijgen. Let op penvorming als de rust doorbroken is. Worden de gladiolen minimaal acht weken bij 5°C of 6 weken bij 2°C bewaard, dan is daarna een ruimtebehandeling tegen trips niet meer nodig. Door de koude sterven de larven van de trips en de eieren komen niet meer uit; Actellic Een andere methode om tripsen te bestrijden is tijdens de temperatuurstoot vlak voor het planten preventief een Actellic-bestrijding uit te voeren. Bij een temperatuur van 20-25°C werkt het middel het best. Advies voor Actellic: Breng 200-400 ml per 100 m3 Actellic 50 met een straalmotornevelaar of met een airfogapparaat in de cel. Deze hoeveelheid is ook op de knollen te spuiten met bijvoorbeeld een verfspuit die op de compressor is aangesloten. Voeg bij een straalmotornevelaar per 100 m3 40 ml draagstof toe. Zet de ventilatie 6-12 uur stop. Doe dit na drie én na zes dagen opnieuw. Het middel verdampt namelijk maar langzaam. Door 6-12 uur niet te ventileren wordt de hoeveelheid middel in dampvorm vergroot. Bij continue ventilatie blijft de concentratie te laag om doeltreffend te kunnen werken. Actellic werkt bij 20°C het beste. Herhaal de behandeling als er na 12 dagen nog levende trips op de knol aanwezig is. Opmerking: De cel moet redelijk gasdicht zijn.

DAHLIA

BEWARING Houd de temperatuur in de bewaarruimte zo constant mogelijk tussen de 7 en 9°C. Als dahliaknollen op een tochtige plaats worden bewaard, is er kans op uitval door bruinrot. De knollen worden dan bruin. De opperhuid van aangetaste knollen ligt dan vaak als een huid rondom het aangetaste weefsel en maakt een rafelige indruk. Vochtig bewaarde knollen voelen dan zacht aan. Bij wat meer ingedroogde 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 59

TEELTADVIES

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN

knollen moeten meestal vingers worden doorgesneden om het bruinrot te kunnen constateren. De laatste jaren treedt er minder uitval op door bruinrot en meer door een te vochtige bewaring. Als de knollen vochtig worden bewaard kunnen de stengel en kraag inrotten.

de minimaal vijftien minuten in 0,5% captan + 0,2% prochloraz (onder meer Sportak en Mirage Elan). Behandel verse potgrond preventief met een middel tegen Pythium. Maak de potgrond bij het planten niet te nat.

Advies: Verwijder aangetaste knollen. Bewaar de knollen niet op een vochtige en tochtige plaats. Zet partijen pas in de bewaarcel nadat de buitenkant van de knol iets aangedroogd is.

INHALEN

KROKUS

LELIE

SORTEREN Het sorteren van lelietakken blijkt niet altijd gemakkelijk te zijn. Over rijpheid zal altijd discussie zijn, maar snij de lelies in een zodanig stadium dat ze nog goed verzonden kunnen worden, maar ook goed uitkomen bij de uiteindelijke afnemer. Let hierbij op de verschillende reacties van de cultivars. Advies: • Maak op de sorteertafels duidelijke strepen met de lengte erbij; • Snij of knip de lelies aan de onderkant gelijk af; • Zorg ervoor dat de takken in een bos niet meer dan 3 cm in lengte verschillen; • Sorteer nauwkeurig op het aantal bloeibare knoppen en geef de verschillende sorteringen ook juist aan op de doos.

HYACINT

WATERGEVEN POTHYACINTEN Eenmaal uitgedroogde potgrond neemt zeer moeilijk weer water op. Het water loopt van de grond af. Veel pothyacinten staan per stuk op een kleine zeven centimeter pot. Deze potjes kunnen slechts een kleine hoeveelheid water bergen. Geef pothyacinten daarom geregeld water. Ditzelfde geldt ook voor potten waar meer bollen op staan.

NARCIS

‘TÊTEÀTÊTE’ OP POT Geef de bollen de benodigde kou volledig in opgeplante toestand. Start voor een snelle beworteling met maximaal vier weken 9°C in plaats van 5°C. Hoe later wordt geplant hoe meer bloemstelen zich ontwikkelen. Ontsmet de bollen vlak voor het planten geduren-

De lengte van de koudeperiode bepaalt het inhaaltijdstip van krokussen en niet de spruitlengte. Na een korte koudeperiode kan de knol al een flinke spruit hebben, maar deze geeft na het inhalen in de kas geen bloem. Advies: Koel de potten met krokussen eerst 6 weken bij 9°C. Na deze periode mag de celtemperatuur pas omlaag. Verlaag de celtemperatuur trapsgewijs zodra dit nodig is in verband met de spruitlengte tot minimaal 2°C. Haal krokussen pas in na minimaal 14 weken koude; 15 of 16 weken is nog beter omdat de kasperiode dan korter en de bloei gelijkmatiger is. Dit betekent dat inhalen voor begin december meestal niet mogelijk is. Houd een kastemperatuur van 16 tot 17°C aan.

Advies: Vries de kisten in als de wortels de bodem van de bak net hebben bereikt. Bij ongelijke beworteling moet gewacht worden tot alle bollen voldoende zijn beworteld. Wikkel folie om de bakken heen. Vergeet de onder- en bovenzijde niet. Omdat folie om de stapel snel en egaal invriezen belemmert, heeft het de voorkeur om de stapel te omhullen als de bakken al zijn ingevroren. Als de bollen met folieomhulling worden ingevroren, vries dan tijdelijk iets dieper (-3°C) in tot de temperatuur binnen de omhulling circa -1,7°C is. Houdt de celtemperatuur daarna op -2°C. De beste tijd voor invriezen is ongeveer half december. MEERLAGENTEELT Inmiddels zijn er al veel kassen met meer teeltlagen. Let er op dat het water van de ene teeltlaag niet in de andere teeltlaag komt. In de praktijk is al bij verschillende telers geconstateerd dat hierdoor ‘vervuild’ water in de andere teeltlaag terecht kan komen en hierdoor teeltproblemen kunnen ontstaan. Het hoeft hierbij niet eens om grote hoeveelheden water te gaan. Kortom: hygiëne is belangrijk. ZWETERS EN HOLLE STELEN

IRIS

LUISBESTRIJDING Bij de bloementeelt van virusarme partijen kan ondanks de korte teeltperiode herbesmetting met mozaïekvirus (TBV) leiden tot zwaar bonte planten. In de kas vindt herbesmetting plaats wanneer luizen aanwezig zijn en meer partijen, waar onder ook normale handelspartijen, naast elkaar in de kas staan. Een goede luisbestrijding gaat het gevaar van herbesmetting tegen. Voer bij het signaleren van luizen regelmatig een bespuiting uit met 25 ml Calypso, 25 gr Gazelle, 10 gr Actara, 20 gr Plenum 50 WG of 14 gram Teppeki per 100 l water.

Bloei Januari Februari Maart

Planten Planten circa 1 oktober Planten circa 1 november Planten eind november Of planten vanaf 1 november

April

Planten eind december Of planten vanaf circa 1 november


TULP

INVRIEZEN VAN IJSTULPEN IJstulpen worden beworteld op kisten ingevroren. Afhankelijk van planttijdstip en cultivar kan deze beworteling 4-7 weken duren.

Koelen 14 weken koelen bij 5°C 14 weken koelen bij 5°C 13 tot 14 weken koelen bij 5°C Aflopende temperatuur geven tussen 9°C en 0,5°C De temperatuur regelen op spruitlengte 12 tot 13 weken koelen bij 5°C Aflopende temperatuur geven tussen 9°C en 0,5°C De temperatuur regelen op spruitlengte. Laat de temperatuur i.v.m. schade niet onder de 0°C zakken

Regelmatig zijn er bij het zachte winterweer zweters en holle stelen te zien. Zweters zijn glazige, donkergroene, van water doorschoten planten, waarbij vaak waterdruppels uit het blad vrijkomen. De glazigheid is het gevolg van een grotere opname dan verdamping van water. Als de verschijnselen erger zijn, ontstaan aan de onderzijde ondiepe scheurtjes in de opperhuid, dwars op de lengterichting van het blad (bladkiep). Delen van de opperhuid krullen om en het onderliggende bladmoes kan korrelig zijn. Bij holle stelen blijven de planten soms erg kort. Ze ontstaan vaak binnen een paar dagen na het inhalen. Zweters komen onder meer voor bij het zachte, donkere winter weer bij ‘Monte Carlo’, ‘Yokohama’, ‘White Dream’, ‘Purple Prince’ en ‘Strong Gold’ en mutanten van deze cultivars.

Advies: Bevorder de verdamping door de RV te verlagen. Dit kan door te stoken met een kiertje. Gebruik potgrond met een verhoogde EC van 1,5 mS of strooi direct na het inhalen kalksalpeter om de wateropname te bemoeilijken. Bevochtig voor het strooien eerst de potgrond zodat de kunstmest niet van de bak af loopt. Strooi nog een keer 50 gram kalksalpeter per m 2 bij het constateren van de eerste zweters. Dit geldt met name voor ‘Monte Carlo’ en sports. Regen dit met zo weinig mogelijk water in. Let erop dat bij volgende watergiften de kunstmest niet uitspoelt. KWALITEIT Op dagen met weinig licht, een relatief hoge buitentemperatuur en een hoge RV in de kas, is de plant weinig actief. Stimuleer de verdamping door onder meer het verhogen van de minimum buistemperatuur, om en om dichtdraaien van de buizen (waardoor een hogere buistemperatuur mogelijk is), voldoende luchten en zo weinig mogelijk te schermen. Probeer de RV onder de 80-85% te krijgen. Het kan nodig zijn om toch met de ramen op een kiertje te stoken. Het kost wel iets meer energie, maar kwaliteit van de tulpen gaat voor. Dit voorkomt kiepen en zweten. Verschillende telers doen nu ervaring op met het ophangen van zogenoemde nivolatoren voor de luchtbeweging. Let er op dat de nivolatoren niet te dicht boven het gewas hangen. Probeer deze ventilatoren in ieder geval minimaal 2-3 meter boven het gewas, en bij voorkeur boven het pad te hangen. BEWARING LEVERBAAR Voor de late broei (maart) moeten de bollen zoveel mogelijk de geadviseerde koudeperiode krijgen. Een of twee weken meer is echter voor kortstelige cultivars geen bezwaar. Te veel kou heeft tot gevolg dat de planten snel groeien, met kans op kleinere bloemen, lange nekken, bloemverdroging en kiepen. Tot het begin van de koudeperiode worden de bollen tot circa 15 oktober bij 20°C en daarna bij 17°C bewaard. De bewaring bij 17°C moet niet langer duren dan eind november, aangezien anders het risico op verstookte bloemen te groot is. Zet vanaf half november de bollen geleidelijk naar 2°C. Zet voor de zeer late trekken de temperatuur in januari op 1-1,5°C, vooral bij cultivars die makkelijk lange spruiten maken. Bij laat planten is de kans op beschadiging aan spruiten en wortelkransen groot. WATER VERVERSEN Voor de broei op water is een egale beworteling essentieel. Controleer het water in de cel. Is dit te veel verkleurd of drijft er een filmpje op het water, ververs het water dan. Vooral bij de eerste trekken is dit aan te raden en wordt het extra werk door een beter resultaat goed ‘betaald’. Bij deze vroegste trekken kan het zelfs

nodig zijn om niet eenmaal, maar meermalen te verversen. Het verversen kan door met een heftruck met kantelaar en frame de bakken schuin te houden en opnieuw te voorzien van water. Dan valt de hoeveelheid werk mee. Verversen kan het “zetje” zijn voor een betere, egalere beworteling en een beter teeltresultaat. Een andere manier is het gebruik van Disappyr. Deze stof bindt fenolen, die de huid van de bollen uitscheidt. Disappyr is een granulaat dat aan het water wordt toegevoegd. Het lost niet op in water en moet goed worden verdeeld. Dit kan onder meer door toediening via een Dosatron, waarbij het wordt toegevoegd aan het water in de bemestingsbak. Houd het water in de bemestingsbak wel in beweging. Pas ook op voor verstoppingen van de Dosatron. In het algemeen zal een dosering tussen 0,2 en 0,4 gram per liter water voldoende zijn. Direct bij het opplanten kan het middel worden toegediend. Soms kan het keren van de bakken en opnieuw verversen nog nodig zijn.

ALGEMEEN

ISOLEREN VERWARMINGSLEIDINGEN Ongeïsoleerde transportleidingen in de schuur/ kas zorgen niet alleen voor energieverlies, maar ook voor een ongelijkmatige kastemperatuur. Dit heeft direct invloed op de groei van het gewas en leidt tot een ongelijkmatige oogst. Voorkom dit door de pijpen met minerale wol (glaswol of steenwol) of kunststofschuim (polystyreen of polyurethaan) te isoleren. Polyethyleen heeft de eigenschap om na enige tijd brosser te worden door uitdroging en is daarom minder geschikt. Omhul de isolatie met aluminium schalen of pvc, zeker als de buizen buiten liggen. BEPERKING DRAAITIJD KOELING LELIES In de leliebewaring is een hoge RV gewenst bij een relatief lage temperatuur. Door het koelen wordt vocht aan het product onttrokken. Het is daarom belangrijk om het aantal draaiuren van de koeling tot een minimum te beperken. Bijgaand enkele tips om dit te realiseren: • Stel altijd een minimale draaitijd in van tenminste vijf minuten per uur en laat de ventilatoren pas starten als de temperatuur een graad is gedaald. Ook is het mogelijk om de ventilatoren langer te laten draaien bij laag toerental; • Bij klein fust is de luchtbeweging door de verdamperventilatoren al meer dan voldoende, mits ruim en juist is gestapeld. Zodra de lelies

SAMENSTELLING: DLV BLOEMBOLLEN EN BOLBLOEMEN. NADERE INFORMATIE: DLV TEAM HILLEGOM 0252 68 85 41

op temperatuur zijn kan het aantal draaiuren worden beperkt tot de draaitijd van de koelmachine zelf; • Voorkom het weglekken van kou door altijd eerst de circulatieventilatoren uit te schakelen en dan pas de celdeur te openen. En probeer grotere eenheden per keer in en uit de cel te rijden; • Kies voor automatisch sluitende deuren of voor stroken om luchtuitwisseling zoveel mogelijk te voorkomen; • Let er op dat bij nieuwbouw gekozen wordt voor wanden en plafond met minimaal 10 tot 12 cm polyurethaan (PUR) of 15 cm polystyreen (PS), en dat de koelinstallatie voldoende capaciteit heeft met een relatief grote verdamper. DRUPPELSLANGEN SCHOONMAKEN Verstopping van druppelslangen zorgt voor uitval bijv. in de broeierij. Controleer voor het inhalen van de eerste bakken met bollen of alle druppelaars nog druppelen. Behandel verstopte druppelslangen voor het seizoen met salpeterzuur. Vervang de druppelslang als er sprake is van veel verstoppingen. Werkwijze: • Sluit pH-meters en EC-meters af; • Zet de slangen 24 uur vol met een oplossing van 3% salpeterzuur; • Geef na 12 uur elk uur een druppelbeurt van 30 seconden tot één minuut; • Spoel de slangen na 24 uur goed door met schoon water; • Controleer hierbij of alle druppelaars weer goed functioneren. OPSLAG FUST EN MACHINES De kwaliteit van het oppervlaktewater laat wel eens te wensen over, zeker in de ogen van waterkwaliteitsbeheerders. Uit onderzoek blijkt dat vanuit fust veel gewasbeschermingsmiddelen af kunnen spoelen. Vooral van betonplexkisten spoelen middelen snel af. Het regenwater dat hierdoor met gewasbeschermingsmiddelen is verontreinigd kan via de erfafvoer (in) direct in het oppervlaktewater terecht komen. Voorkom dit door het nemen van de volgende maatregelen: • het onder een dak opslaan van het fust; • het afdekken van fust zodra het buiten staat; • het fust opslaan op (on)verhard terrein zodanig dat het water verspreid in de bodem terechtkomt. Houd hierbij ook een afstand van vijf meter vanaf de insteek van de sloot aan. Elke maatregel heeft zijn specifieke nadelen, maar door handhavers gaat zeker op de opslag van fust gecontroleerd worden. Ook de veldspuit en kunstmeststrooier horen binnen te staan of op een onverhard stuk land. In ieder geval horen ze niet thuis op het verharde erf waarvan het water (in)direct in het oppervlaktewater terecht komt.


AGENDA

4 t/m 8 november CNB Productweek Lelie

12 december Algemene ledenvergadering FloraHolland. Locatie: FloraHolland - Naaldwijk. Aanvang: 19.30 uur

31 januari t/m 2 februari 33ste Westerkoggeflora. Locatie: De Koggenhal - De Goorn. Tijden: 10.00 - 22.00 uur. Meer info: www.westerkoggeflora.nl

4 november Speciale leliekeuring. Locatie: KAVB-keuringszaal, Heereweg 347 - Lisse (CNB)

16 december Speciale Kerstkeuring KAVB. Locatie: KAVB-keuringszaal, Heereweg 347 - Lisse (CNB)

7 en 8 februari Bloembollen Vakdagen Flevoland plus AgriBeurs. Locatie: Profyto-hallen - Creil. Tijden: 7/2 van 10.00 tot 22.00 uur, 8/2 van 10.00 - 17.00 uur

6 t/m 8 november FloraHolland Trade Fair. Locatie: FloraHolland Aalsmeer. Meer info: www.floraholland.com/ tradefair

19 december Eindejaarsbijeenkomst Anthos. Locatie: Corpus - Oegstgeest. Aanvang: 14.30 uur

Tekst: Wim Ciggaar, Foto: René Faas

IFTF & IHTF. Locatie: Expo Haarlemmermeer Vijfhuizen. Tijden: 10.00 - 18.00 uur. Meer info op www.iftf.nl

30 en 31 december Eindejaarshow Wijnker Mechanisatie - Breezand

Buitenland 7 november Uitreiking Herman Wijffels Innovatieprijs 2013 19 november Informatiebijeenkomst Chrysant en Lelie. Organisatie: LTO Groeiservice. Thema: Energiebesparing/ schermdoeken. Contactpersoon: Jan Barendse. Meer info: www.ltogroeiservice.nl

4 t/m 7 december Growtech Eurasie -Turkije

7 t/m 10 januari

Aansluitend afscheidsreceptie Henk Hoogervorst. Locatie: Grand Café Louis van Gaal. Locatie: AFAS-stadion - Alkmaar

15 februari Tulpenkeuringswedstrijden DriebanFlora. Tijden: Jeugd 15.30 uur, senioren 19.00 uur 20 t/m 23 februari Vaktentoonstelling Tulp. Locatie: Proeftuin Zwaagdijk 27 februari tot 2 maart Bloemenshow Stede Broec. Thema: ‘Verbinden’. Locatie: Trefferszaal Verenigingsgebouw Bovenkarspel. Meer info: Trude Buysman (0636171778), e-mail: [email protected]

27 november Ledenbijeenkomst LTO Noord Glaskracht

10 december Middagseminar Hobaho. Thema: ‘Hoe behoudt de Nederlandse bollensector haar wereldleiderschap’?’Sprekers: Ruud Huirne (directeur Food & Agri Rabobank) en Toon Gerbrands (directeur AZ). Dagvoorzitter: Tom van ’t Hek. Locatie: AFAS-stadion - Alkmaar

14 t/m 17 februari 81ste Lenteflora. Locatie: PPO- Lisse. Tijden: 14/2 19.00 - 21.00 uur, 15 en 16/2 10.00 - 17.00 uur en 17/2 10.00 - 15.00 uur. Meer info: www. lenteflora.nl

2014

21 november Informatiedag gebruik hulpstoffen. Locatie: Evenementenhal Gorinchem. Meer info op www.surfaplus.nl

28 november NCR Coöperatiedag. Thema: ‘Financiering en strategie - De toekomst van de coöperatieve zelffinanciering. Locatie: ’t Spant! - Bussum. Aanvang 12.30 uur

12 t/m 16 februari DriebanFlora 2014. Thema: ‘Kunstgrepen’. Locatie: café-restaurant De Roode Leeuw - Venhuizen

27 februari t/m 3 maart Lentetuin Breezand. Meer info: www.lentetuinbreezand.nl CNB Midwinterflora

Buitenland

7 t/m 9 januari 64ste Mechanisatietentoonstelling Bollenstreek. Locatie: Expo Haarlemmermeer - Vijfhuizen

2014

8 januari Prijsuitreiking Tuinbouw Ondernemersprijs 2014. Locatie: Keukenhof - Lisse. 11 januari Open middag Germaco BV t.g.v. 25-jarig jubileum. Locatie: Geerling 4/B, 1611 BT Bovenkarspel. Tijden: 13.00 - 17.00 uur

28 t/m 31 januari IPM- Essen. Meer info: www.ipm.essen.de 30 januari Holland Event IPM Essen. Locatie: Congrescentrum IPM Essen. Aanvang 18.00 uur

Aanmeldingen voor deze agenda: [email protected]

Kijk voor het ’Laatste Nieuws’ op


SERVICE

Zeldzame combinatie Een Nederlander en een Brit die elkaar niet alleen verstaan, maar ook begrijpen. Sterker nog, allebei dezelfde plantentaal spreken. Die combinatie is zeldzaam. In Piet Oudolf en Noël Kingsbury bestaat hij echter. Al vaker werkten ze met elkaar samen waar het om schrijven ging, zoals bij Landschap in landschap, dat twee jaar geleden uitkwam. Onlangs verscheen wederom een boek van hun hand: Plannen en planten, een nieuw perspectief. Een boek dat mag worden beschouwd als het wetboek met toelichting waar het gaat om de visie van Piet Oudolf en Noël Kingsbury op ontwerpen, beplanten en planten. Oudolf begon zijn ontwerpwerk in de stijl van Mien Ruys, maar schoof gaandeweg op in een eigen, nieuwe richting. Vanaf begin 21e eeuw legde hij voornamelijk borders aan met gemengde beplantingen die jaarrond tuinplezier geven. Een manier van werken die ogenschijnlijk eenvoudig lijkt, maar het dus niet is. Hoe ingewikkeld het is, daar gaat hun nieuwe boek over. Planten hebben allerlei eigenschappen, zoals kleur, bloeitijd, hoogte, maar ook de duur van verschijning, en de levensduur. Juist die laatste twee elementen laten Oudolf en Kingsbury zwaar meewegen bij het ontwerpen van tuinen, groot of klein. Oudolf heeft daarbij enorm veel praktijkervaring opgedaan in de tuinen en de kwekerij rondom zijn huis in Hummelo. Goed kijken is daarbij altijd een essentiële voorwaarde geweest. Dat kijken betreft vooral naar de oorsprong van elke plant. Groeit hij op de prairie? Wat groeit daar dan nog meer, en kun je die planten op een verrassende manier met elkaar combineren? Wat de bloei betreft kijkt Oudolf niet alleen naar kleur, maar ook naar de vorm en naar de sierwaarde na de bloei. Het bracht Oudolf er toe om veel meer met grassen te gaan doen. Niet alleen Miscanthus en Cortaderia, maar ook Deschampsia en Nasellia (voorheen Stipa) brengen bijzondere effecten teweeg in de tuin, vooral in periodes waarin er geen sprake is van uitbundige bloei. Ook bloembollen spelen in zijn visie een onmisbare rol in het ontwerp. In het voorjaar, als vaste planten zich nog nauwelijks manifesteren, zijn het de bloembollen die kleur brengen. Veel voorliefde heeft hij voor de hogere soorten Allium, Eremurus en Camassia. Door hun lengte zijn het ook in de voorzomer ideale blikvangers. Waardevol is een overzicht van bijna 500 verschillende vaste planten, grassen en varens die Oudolf veel in zijn ontwerpen gebruikt. Naast de gangbare aspecten zoals bloeitijd en hoogte vermeldt hij ook hele andere zaken, zoals de levensduur, de mate van uitbreiding, persistentie en uitzaaiing. Kingsbury legt in het boek veel uit, maar vergeet daarbij de beelden om zijn verhaal te ondersteunen niet. Niet alleen Oudolfs tuin in Hummelo komt vele malen langs, maar ook projecten als de High Line in New York en de vasteplantenborder van Wisley Gardens van de RHS. Beelden die helpen om het verhaal beter te begrijpen. Het verhaal van twee gepassioneerde tuinontwerpers, die in dit boek niet alleen hun eigen visie etaleren, maar ook aangeven dat ook elders in Europa de belangstelling hier voor groeit. Het is dan ook goed dat het boek ook in het Engels en Duits is uitgebracht. Arie Dwarswaard

GLAD IJS Geel gras en Victor Mundi Als er op een perceel weiland achter je huis een koppel schapen loopt en die zijn opeens verdwenen, terwijl kort daarna het gras helemaal geel wordt, dan weet je: ‘Het is eind september en over een week of wat komen ze hier te tulpen planten.’ Dat is zo’n moment in het jaar dat je je digitale kalender niet nodig hebt om te weten dat de herfst er aan komt. Straks gaan de Victor Mundi, Strong Gold, Barcelona, Lanka of noem maar op de grond in. Nog steeds krijg ik dan weer de kriebels en passeert het hele gebeuren uit mijn eigen periode de revue. Ik heb me laten vertellen dat anderen dat ook vaak hebben en dat zoiets pas over gaat als je er zelf geen weet meer van hebt. Tja, jammer dan. Wat ook zo bij eind september past zijn de percelen met bloeiende krokussen. Althans zo benoemde een stel fietsers op een mooie zondagmorgen na kerktijd die lichtlila blauwe bloempjes. Ik liep daar net in de buurt een rondje te sjokken als voorbereiding voor de halve marathon van Amsterdam en hoorde zodoende dat ze het toch een apart fenomeen vonden. Krokussen die eind september bloeien, hoe hebben die bollenboeren dat nou weer voor elkaar gekregen? Eer ik ze kon uitleggen dat het Colchicums waren, zogenaamde droogbloeiers, waren ze al uit zicht verdwenen. Met die elektrische ondersteuning is er met die oudjes geen houden meer aan, zijn door hun snelheid soms een gevaar op de weg. Maar dat terzijde. Vooral eind september is zo’n periode dat de natuur kantelt. Van alles gebeurt er op het land. De lelies en gladiolen zetten nog even een eindspurt in en zo waren ze in Lemelerveld begin oktober de Orientals nog volop aan het water geven. Goeie zaak, meldde Ted Kortekaas. Tja, en 10 dagen later spoelt het halve Westland en Goeree zowat de Noordzee in. Je zal daar net je tulpen hebben geplant, nou dat kan zeer doen. Maar goed, nog voor die waterval werden er op de klei bunders pioenen geplant. Dat laatste is trouwens geen sjouwtje wat je moet doen als je veel haast hebt. Het vraagt het nodige geduld eer je daar een paar ha een beetje netjes in de grond hebt gestopt. Dat ligt weer anders bij de Tetten-telers. Die draaien voor een bundertje meer er hun hand niet voor om. Of eigenlijk zouden het wat bundertjes minder moeten zijn. Maar dat weten ze zelf ook wel, daar had ik deze column niet voor hoeven te schrijven.

Plannen en planten/een nieuw perspectief – Piet Oudolf en Noël Kingsbury, 280 pagina’s, ISBN 978-9089-895493, prijs € 40,00. Ook beschikbaar in het Engels en Duits.


SERVICE HOBAHO

HOBAHO BEMIDDELEN DIRECTEUR

zaak (0252) 434 709 fax (0252) 434 609

Sam van Egmond RECLAMES

naam Theo van Dijk

zaak (0252) 434 715

fax (0252) 434 615

mobiel 06 510 115 83

zaak (0252) 434 706

fax (0252) 434 606

e-mail [email protected]

prive (0252) 411 258

e-mail [email protected]

e-mail [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

fax prive (0224) 591 823 (0252) 434 643 (0252) 434 617 (084) 750 2327 (0252) 434 628 (0252) 434 625 (071) 3319 365 (0228) 562 517 (0252) 434 656 (0224) 582 351 (0223) 647 600 (0252) 434 618 (0252) 434 649 (0252) 434 622 (0252) 434 635 06-30577693 (0252) 434 642 (020) 600 5716 (0252) 434 632

ADMINISTRATIE

naam In- en verkoop REGIOKANTOOR

Kantoor BolleNoord

zaak (0224) 591 444 fax (0224) 593 518

VERTEGENWOORDIGERS

naam Peter Apeldoorn Rick Bleeker Rober Dol John Droog Piet Goemans jr. Ronald van Gijlswijk Per Hoogenboom Simon Huisman Wilfred Keijzer Johan Kiekebos Tinus Lustig Marco Meijer Rob Müller Marcel Noppen Peter Nulkes Ruud Pennings Frank van der Ploeg Aad Rood Rik Schoon Joost Schut (agent) Bob Siecker Eric Steltenpool Dick Timmer Paul Verkleij Rob Visser Gert Vriend Nico Wiering Bert Zonneveld Kuno Zonneveld

zaak (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0591) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 521 434 434 434 434 434 434 434 434 434

731 743 717 747 728 829 724 723 756 746 752 718 749 722 735 750 742 834 732 508 730 754 720 753 738 739 721 726 719

fax (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434

631 643 617 647 628 625 624 623 656 646 652 618 649 622 635 650 642 677 632 677 630

(0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434

620 653 638 639 621 626 619

mobiel 06 536 06 229 06 510 06 212 06 534 06 538 06 201 06 539 06 551 06 139 06 537 06 511 06 513 06 533 06 513 06 513 06 533 06 511 06 516 06 528 06 533 06 215 06 533 06 116 06 513 06 536 06 533 06 513 06 531

954 714 872 629 302 451 374 306 827 353 337 456 897 779 897 894 799 942 873 442 795 008 666 036 894 718 119 894 735

23 35 80 39 06 33 57 24 23 83 83 19 39 82 38 79 36 94 20 06 69 47 71 88 75 57 01 66 15

HOBAHO KETENDIENSTEN functie Manager Administratie

naam Arno Verkley

zaak

mobiel 06 533 915 07

(0252) 434 703

fax/e-mail [email protected] (0252) 434 603

TESTCENTRUM VOOR SIERGEWASSEN

adres Hyacinthenlaan 8

postcode 2182 DE Hillegom

zaak (0252) 517 687

fax (0252) 525 347

[email protected]

zaak (0252) 516 746

mobiel

e-mail

HOBAHO KOELEN & PREPAREREN functie Directeur Adviseur Administratie

naam Peter Koeman Gert van Breugel Frank van der Erf

(0252) 516 746

06 516 691 61 06 532 508 03

[email protected] [email protected]

adres Hyacinthenlaan 16 3e Loosterweg 40

postcode 2182 DE Hillegom

zaak (0252) 516 746

fax (0252) 519 139

voor informatie [email protected]

voor afroepen partijen [email protected]

naam

fax (0224) 590 498 (0224) 590 372

mobiel

Patrick Blijleven

zaak (0224) 590 888 (0224) 590 888

06 202 189 99

e-mail [email protected] [email protected]

Eline Schilder

(0224) 590 888

(0224) 590 372

06 515 535 39

[email protected]

HOBAHO VEILEN functie Kantoor BolleNoord Veilingmeester Veilingen, bemiddeling: materialen & machines


(0252) 434 630 (0224) 299 997 (0252) (0228) (0229) (0251) (0252)

434 592 574 652 434

638 560 872 516 619

NIEUWS HOBAHO

‘Vlot seizoen voor de bollenveiling’ Tot op de dag van vandaag is er werk aan de winkel aan de Akervoorderlaan 53 in Lisse. Nog dagelijks verwisselen partijen bloembollen van eigenaar via de bloembollenveiling. Langzaam nemen de volumes in de voorjaarsgewassen wel af om straks plaats te maken voor de zomerproducten. Veilingmeester Patrick Blijleven spreekt van een goede balans tussen vraag en aanbod, ook bij de machines en materialen. Eind oktober is het even stoom afblazen voor de medewerkers van Hobaho Veilen. Hoewel het veilingseizoen nog niet ten einde is, nemen de volumes in de bollenveilingen langzaam af. De grootste piek is achter de rug en daar kan volgens veilingmeester Patrick Blijleven positief op teruggekeken worden. “We hebben dit seizoen continue te maken gehad met een breed aanbod dat voor de voet op verkocht werd. Het is niet of nauwelijks gebeurd dat bollen langere tijd zijn blijven staan. Dit in tegenstelling tot voorgaande jaren, toen de oogsten zeer goed waren en het grote aanbod soms een paar dagen bleef opschuiven.” De oogst was dit jaar redelijk, niet overvloedig. “Alles wat in aanbod kwam, werd daardoor direct door kopers opgepikt. Dat heeft ook te maken met het feit dat het een laat seizoen was. Ten opzichte van voorgaande jaren duurde het zo’n drie weken langer voordat de aanvoer echt goed op gang kwam. De handel moest in een kortere periode gedaan worden.” Extra afzetkanaal Een en ander zorgde ervoor dat het gemiddelde prijsniveau in de bollenveilingen net iets boven marktniveau lag. Een fractie hoger dan voorgaande jaren, waarbij Blijleven opmerkt dat dit met name de tulpen en hyacinten betrof. “De narcissenhandel kwam beduidend moeizamer op gang. Het late seizoen is hierop zeker van invloed geweest. De focus lag in de eerste weken op de tulpen- en hyacintenhandel, pas later kwamen de narcissen meer naar voren. Tegelijkertijd kampt het vak met een overschot ‘Tête-àTête’ en daar lijden ook de overige fijnbollige narcissen onder. Gelukkig is de aanvoer van ‘Tête-à-Tête’ gedurende het seizoen redelijk gelijk gebleven – we waren bang voor een explosief aanbod – waardoor het prijsniveau in ieder geval stabiel was. Zodra het aanbod iets minder was, zagen we de prijs stijgen. Het betekent dat er dus wel vraag is.” Die

Patrick Blijleven: ‘Het continue brede aanbod werd voor de voet op gekocht’

vraag komt bij een breed koperspubliek vandaan. In het hoogseizoen zijn er dagelijks zo’n 200 kopers actief in de bollenveilingen. “Het gros betreft exporteurs en broeiers, maar ook markten handelsmensen creëren vraag. De bollenveiling is een ideaal medium voor kleine bestellingen en spoedorders. Het is een extra afzetkanaal voor kwekers.” Breed netwerk Volgens Blijleven was de kwaliteit van alle gewassen in de eerste weken van de bollenveiling goed. Later in het seizoen staken toch wat problemen de kop op. “Gezien de droge zomer hadden we dat niet verwacht, maar problemen als Fusaium en zuur blijven in het vak aanwezig en vragen om alertheid.” De bollenveilingen voor de voorjaarsgewassen lopen door tot half december, zij het in steeds kleinere volumes. Langzaam maar

zeker zullen de zomerproducten de overhand nemen. Ook de Hobaho aanbodsbank met machines en materialen deint op die manier met de seizoenen mee. “De kunst is om zoveel mogelijk vooruit te denken op het aankomende seizoen. Zo ligt de nadruk nu op machines en materialen voor de broeierij en verwerking van zomergewassen. Onze aanbodsbank groeit nog steeds en beperkt zich niet alleen tot de bollensector, maar is sierteeltbreed. Bovendien genieten we ook buiten Nederland steeds meer naamsbekendheid. Heel veel machines gaan de grens over. Door de jaren heen hebben we een dusdanig netwerk opgebouwd dat we vraag en aanbod heel goed kunnen inpassen. Ook onze materialenveilingen, waar er dit jaar nog zeker drie van op stapel staan, ondervinden voordeel van dit brede, internationale netwerk.” 1 november 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 65

VRAAG EN AANBOD HOBAHO

GEHEEL VRIJBLIJVEND Aanbod en Vraag Hyacinten

CALLA:

TOP7

Vraag naar Calla of benieuwd naar wat

Rober Dol

06 510 872 80

HOBAHO voor u in de Calla kan bete-

Marco Meijer

06 511 456 19

kenen?

Marcel Noppen

06 533 779 82

Neem contact op met:

Frank van der Ploeg

06 533 799 36

Rik Schoon

06 516 873 20

Dick Timmer

06 533 666 71

Nico Wiering

06 533 119 01

Kuno Zonneveld

06 531 735 15

WILFRED KEIJZER Mobiel

06 551 827 23

Fax

0252-434656

E-mail

[email protected] Aanbod 2013 Aantal kg Productnaam

Aanbod gladiolen oogst 2013 HOLLAND GLADIOLUS GROUP Ronald van Gijlswijk Email

06 538 451 33

Maat

Prijs

10.000

Banja Luka

5-10

1,15

20.000

Christmas Dream

6-10

1,00

[email protected] ‘Pearl Passion®’

Alexandra the Great Casablanca

Het droogseizoen loopt op zijn einde. Wij hebben nog

Charisma

enkele partijen hyacinten in aanbod voor de droogverkoop

Columbus

en broei. Vraag ons naar de mogelijkheden.

Emotion

Neem vrijblijvend contact met op ons voor informatie over

Georgia Peach

het gehele sortiment hyacinten oogst 2014, nat van het

Princess Lee

veld of droog, voor zowel vroeg/laat broei en droogver-

Puccini

koop.

Rosiebee Red

Ook voor vraag en aanbod van Werkbollen kunt u con-

White Knight

tact met ons opnemen.

Kijk voor onder andere exclusief kwekersrechtsoorten op Bijzondere bolgewassen aangeboden: Erythronium Pagoda oogst 2013

10.000

Claudia

5-10

1,00

10.000

Jan Seignette®

5-10

1,25

11.000

King’s Orange

5-10

Piet Goemans jr.

06 534 302 06

06 513 897 39

15.000

Leo Visser

5-10

Bob Siecker

06 533 795 69

0252-434749 Fax 434649

500

Paul Verkleij

06 116 036 88

[email protected]

3.000

Rob Müller Mobiel Telefoon

www.hyacinthus.nl en www.bluepearl.nl

Email

Aanbod tulpenplantgoed

Broeibollenteam Rick Bleeker

06 229 714 35

Per Hoogenboom

06 201 374 57

Simon Huisman

06 539 306 24


ong

47,50

Salmon Prince®

0-11

1,50

1.400

Solero®

4-11

5.000

Synaeda Blue

5-11

1,25

4.000

Virichic®

5-11

1,50

3.000

White Flag®

4-11

3.500

Witte Rebel®

0-11

World’s Favourite®

4-11

17.000

Milkshake®

Informatie: Hyacinten Team Hobaho

Coördinator Kwekersverenigingen: Piet Goemans sr.

06 532 950 91

Hyacinten Team Hobaho op Twitter

@hyacintenteam 10,00

GEHEEL VRIJBLIJVEND Contractteelt aangeboden

700 rr Bloemenland 1.137 rr Tulpenland

· Zuid Frankrijk (Bordeaux)

1.400 rr Narcissenland

1-9-2014 Voorhout ‘13/2014

14559 Spoelmachine

1-8-2014 Voorhout ‘13/2014

14558 Droogwand, 1 breed 5 hoog

800,00

14557 Droogwand, 2 breed 5 hoog

1.500,00

15-8-2014 De Zilk

‘13/2014

Van Dijke

Onder supervisie van Hollandse bloem-

3.500 rr Tulpenland

1-8-2014 Zwaanshoek

2014

bollenteler

14554 Gevraagd: Tussenpootjes

2.500 rr Tulpenland

1-8-2014 Noordwijk

2014

scherp geprijsd

14553 Gaasbakken

1.100 rr Tulpenland

2014

14552 Ontsmettingsbak

10-8-2014 Lisse

· België

1.400 rr Zantedeschia/dahlialand 1-11-2014 De Zilk

2014

· Zeeuws Vlaanderen


2014

· Zeeland

2.400 rr Best bollenland

Ook zijn er volop mogelijkheden in de

1.400 rr Tulpen/hyacintenland 1-8-2014 Sassenheim2013/14

Noordoostpolder, Flevopolder en West Brabant. Eventueel ook hyacinten-contractteelt en vers land beschikbaar

15-8-2014 N’wijkerhout

Limmen 2013/2014

600 rr Hyacintenland

1-8-2014 Noordwijk ‘13/2014

1.200 rr Dahlialand

1-11-2014 Voorhout

2014

400 rr Dahlialand

1-11-2014 Voorhout

2014


2014

2.500 rr Dahlialand

Alle werkzaamheden worden uitgevoerd door vakbekwame tulpentelers en met des-

400 rr Narcissenland

15-8-2014 Lisse/Hillegom 2014

175 m2 Koelcelruimte

1-10-2014 Voorhout2013/2014

kundige begeleiding van uw Hobaho verte-

330 kuubkisten Koelcelruimte 1-10-2013 De Zilk 2013/2014

genwoordiger.

40.000 leliekratten Koelcelruimte

Julianadorp ‘13/’14

14551 Prikbak

3.500,00

Curtec

N.o.t.k.

-

p.s. 0,50

Akerboom

800,00

Bulbfust

p.s. 3,00

14550 Borstel

- p.s. 20,00

14549 Borstel

-

14548 Stro

100,00

95,00 per ton

14547 Bunker

Antha

14542 Plastik fust 60-40-23

1.000,00 p.s. 2,25

14541 Schuifdeur

-

14540 Schuifdeuren

- p.s. 50,00

14539 Rooimachine

-

2.000,00

14538 Voorraadrooimachine

-

2.000,00

Gilibert

5.250,00

Wavin

p.s. 1,00 p.s. 1,00

14537 Mestverspreider 14536 Broeibakken

80,00

Voor uitgebreide informatie:

14534 Sleufpalen

-

Aad Rood, tel. 06 511 942 94

Voor vragen over gebruikswaarden en aan-

14533 Plukkarren

- p.s. 25,00

Eric Steltenpool, tel. 06 215 008 47

bod in alle gladiolenrassen

14532 Houten palen

-

p.s. 1,00

Agrifirm

500,00

14531 Dosatron 14530 Watervulstation

Kunt u contact opnemen met: Ruud Pennings

06 513 894 79

14529 GPS systeem

Tinus Lustig

Te huur gevraagd:

3.000 rr Hostaland

Tot:

Omgeving Oogstjaar

1-12-14 N’wijk/Nw.hout 2014 2014

Mail: [email protected]

2014

14514 Zeefunit

2014

14513 Transportband


15-8-2014 Bollenstreek

2014

2.000 rr Hyacintenland


2014

2.500 rr Afdekpeenland


2014

500 rr Nanussenland


2014

2.000 m Vollegrondskas

Hillegom 2013/’14

2

2.000 rr Zantedeschialand 1-12-2014 Bollenstreek 1-11-2014 Bollenstreek

2014 2014

1.400 rr Naland, vers voor wortelen1-12-’14 Bollenstreek 2014 1-12-2013 Bollenstreek ‘13/’14

500 rr Zantedeschialand 10-11-2014 Noordwijk 1-8-2014 Callantsoog

2014 2014

5.000 rr Hyacintencontractteelt 1-8-’14 Julianadorp e.o. 2014

Vraag & aanbod www.hobaho.nl Hobaho Veilen 0224 590888 Artnr.

Artikel

14597 Kuubkisten

Merk

120x120x100 cm p.s. 60,00

14595 Rollensorteerder

-

750,00

14589 Rollensorteerder

Schouten

2.200,00

14585 Kiepwagen

Veenhuis

3.500,00

14573 Kiepwagen

Mullie

5.600,00

14572 Spoelmachine

Allround

9.500,00

14569 Houten palen

120 cm

p.s. 0,50

-

N.o.t.k.

Compas

2.250,00

14568 TE HUUR: Celruimte 14566 Leesband

14564 Droogwand, 2 breed 4 hoog Te huur aangeboden:

Tot:

Omgeving Oogstjaar

400 m2 Opslag/verwerkingsruimte v.a. 1-4-14 H’gom/Lisse‘13/14 500 rr Tulpenland


2014

Vraagprijs

1.200,00

14563 Pomp

-

700,00

14562 Pelstoelen

- p.s. 60,00

14561 Spijlenband

-

Elka

p.s. 1,00

Jenma

5.150,00

Compas

750,00

-

450,00

14516 Loofklapper

10-8-2014 Lisse


p.s. 0,60

14519 Plumat

Voor droogverkoop en bloemproductie


3.000 m2 Vollegrondskas

-

14520 Tractor (smalspoor)


700 rr Gladiolenland

500,00

14523 Gaasbakken

06 537 337 83

1.400 rr Vers wortelenland 1-11-2014 Bollenstreek 250 rr Bloemenland

Agrivor

14525 Gaasbakken

De landbank Product

300,00 1.200,00

14527 Afslagapparaat

specialist in gladiolen

Opp. / rr

Agrifirm G6 Farmnavigator

-

1.200,00

Miedema

250,00

14512 Strodak

-

100,00

14511 Ontsmettingsunit

-

300,00

14508 Trogwagens

- p.s. 100,00

14507 Sorteermachine & ElevatorCompas

1.800,00

14504 BeregeningshaspelIrridelta & Caprari 4.500,00 14503 Rollenbanen 14502 Opvoerbunker

- p.s. 75,00 Antha

1.000,00

-

1.000,00

Van Nobelen

300,00

14501 Schudzeef 14500 Elevator

14498 Leesband/Pluisband/Pelband Antha 1.100,00 14497 Kuubkisten

120x100x100 cm p.s. 32,00

Volg het aanbod van machines en materialen op:

@hobahoveilen

500,00

1 november 2013VISIE 67

KAVB NIEUWS KEURING

Om niet te vergeten Zon, wind, regen en vooral veel bladeren. Het is herfst in Nederland en dat betekent vooral heel veel krokussen in de KAVB-keuringszaal. Een wonderlijke combinatie, maar wie zich een beetje verdiept in het genus Crocus ziet dat er ook in de herfst genoeg variatie is binnen dit genus. Daarnaast zijn er ook volop lelies, en

D

e herfst is voor steeds meer mensen het vergeten tuinseizoen. Het voorjaar staat bol van de felle kleuren van allerlei lentebloeiers, gevolgd door een keur aan vaste planten en eenjarigen die in de zomer heel veel kleur brengen. En dan zakt de tuin langzaam in richting de winter. Alsof de herfst niets meer te bieden heeft. Voor De Tuinen van Appeltern reden om het vergeten tuinseizoen op 6 november onderwerp van gesprek te laten zijn. Vanuit de wekelijkse KAVB-keuring kan in ieder geval worden vastgesteld dat er nog kleur genoeg is in de herfst. Kortom, een groep om niet te vergeten.

Neem alleen al de variatie binnen de groep van herfstbloeiende krokussen. Een groep die veel groter is dan menigeen denkt. Enkele tientallen species en ondersoorten zijn er, en een mooie afspiegeling daarvan was afgelopen weken in de KAVB-keuringszaal te vinden. Een van de kleurrijke species is Crocus pulchellus, die naast de ‘gewone’ species nog een flink aantal selecties kent. Dit betreft bijvoorbeeld de vorige keer al geprezen ‘Oxonian’. Andere selecties zijn ‘Artabir’, ‘Aino’, ‘Zephyr’ en ‘Conqueror’. De afgelopen jaren is er ook met deze species gekruist, onder meer door Walter Blom uit de Verenigde Staten van Amerika. Een van die selecties werd onlangs geshowd door C.P.J. Breed. De kleur is wit met een licht zweempje blauw. Lila is Crocus goulimyi. Ook Crocus kotschyanus ssp kotschyanus is in die tint gekleurd. Echt tweekleurig is Crocus cancellatus. Deze wisselt licht- met donkerblauw af. Een bijzonderheid van deze krokus is de smaak van de knolletjes: hazelnoot. Dat maakt deze soort tot een geliefd eetproduct in de regio waar hij van nature voorkomt. De kleur van Crocus ligusticus ‘Millesimo’ is lichtpaars. Deze selectie komt trouw elk jaar terug en is ook goed bestand tegen het soms natte weer in de herfst.

MEER KLEUREN Ook andere bol- en knolgewassen zijn nog in staat om in deze tijd van het jaar kleur te leveren. C.P.J. Breed liet de afgelopen weken diverse selecties zien van Nerine, waaronder de witte Nerine bowdenii ‘Alba’, de intens roze ‘Isabel’ en lichtroze ‘Stephanie’. Ook Allium kent nu nog diverse kleuren, waaronder de blauwpaarse miniatuur Allium verginculae en de oudroze A. thunbergii. Overigens wordt de eerste soms onder de naam A. thun-

Crocus cancellatus

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR 1PTUCVTt"%)JMMFHPNt#F[PFLBESFT8FFSFTUFJOTUSBBUBt(")JMMFHPN UFMFGPPO tGBY tFNBJMLBWC!LBWCOM


Foto’s:: René Faas

bloeien er zelfs nog sieruien.

Lilium ‘Desert Inn’ bergii te koop aangeboden. Half juni startte Ludwig & Co uit Lisse met het showen van kleurselecties van Polianthes tuberosa. Ook begin november lukt het de inzender om nog een prima kwaliteit van deze selecties te laten zien. Het betreft de kleuren geel, zachtgeel, roze en roodpaars. Ook is er een gevuldbloemige, die lichtlila gekleurd is. Ten slotte maakt de leliewereld zich alvast op voor de Lelieshow, die vanaf 4 november is te zien in het Handelscentrum van CNB, en die ook zal worden gekeurd door de KAVB. De afgelopen weken lieten diverse inzenders al een aantal fraaie noviteiten zien. Zo zette World Breeding onder meer de longiflorum ‘Catari’ en de donkerroze OT-hybride ‘Empoli’ neer. Marklily kwam naar Lisse met de felgele LA-hybride ‘Desert Inn’ en de felroze Oriental ‘Pink Mist’. Onjuiste foto In de vorige uitgave van BloembollenVisie was bij het keuringsverslag een foto bovenaan de pagina gezet, waar als bijschrift Crocus specios ‘Oxonian’ stond. De foto correspondeerde echter niet met het bijschrift. Op de foto stond Colchicum macrophyllum. Excuses voor de verwarring.

www.kavb.nl

HET PANEL

COLUMN

De buren worden steeds belangrijker voor de bloembollenteler. Daarbij gaat het niet om de collega-kweker, maar om die mensen die geen directe band hebben met de sector. Ze zien wat er allemaal aan activiteiten op het land gebeuren, maar begrijpen de achtergrond niet altijd. En dat roept vragen op. Maatschappelijk ondernemen is rekening houden met de omgeving. Vandaar deze keer de stelling

Ik informeer mijn omgeving over mijn bedrijf Johan Pauzenga, tulpen en Zantedeschia en tulpenbroei, Kloosterburen Het is niet zo dat wij bij de deuren langs gaan om te vertellen wat wij allemaal doen op het bedrijf. Wel zijn wij met drie andere broeibedrijven en de vereniging van dorpsbelangen een aantal jaren geleden een tulpenfair gestart. Deze wordt elke twee jaar gehouden. Dan staan onze bedrijven die dan volop in productie zijn open voor het publiek. Mensen kunnen alles vragen en krijgen dan een eerlijk antwoord van ons. Verder komen er elk jaar enkele groepen langs voor een excursie en proberen we projecten met de basisschool te doen. Wat mij bij deze activiteiten opvalt is dat er bijna geen kritische vragen worden gesteld. Misschien komt dit doordat wij in een erg dun bevolkt gebied wonen en de meeste mensen goed op de hoogte zijn van wat er speelt op agrarisch gebied. Misschien komt het ook wel doordat mensen die wel problemen hebben met onze werkwijze zelf de discussie niet aan durven gaan. Bang dat hun waarheid niet de echte waarheid blijkt te zijn.

Wilbert Mans, lelies, akkerbouw, tuinbouw, Weert Je omgeving informeren over je doen en laten gebeurt heel vaak vanzelf . Een fietser of wandelaar vraagt bijvoorbeeld wat er op het veld staat of wat je aan het doen bent. Om vooraf de mensen die aanwonend zijn aan de percelen te gaan vertellen wat er allemaal gaat gebeuren, nee dat doe ik niet. Dit voorjaar kwam een aanwonende me vragen of de lelieteelt wel veilig voor hem was; hij had op TV de uitzending van Zembla gezien en was erg ongerust. Ik heb hem een avond bij ons thuis uitgenodigd en hem precies verteld wat we deden en gingen doen naast zijn huis. Daarbij heb ik gebruik gemaakt van de folder Zo worden lelies geteeld, en hem deze ook mee gegeven. Dit heeft in zijn geval voldoende geholpen. Een open en eerlijk gesprek, dus ook aangeven dat sommige dingen soms niet anders kunnen ( na een hele week regen een dag droog weer met meer wind dan ik lief heb toch gaan spuiten) bereik je meer dan de kop in het zand steken. Maatschappelijk ondernemen betekent volgens mij ook dat je van de maatschappij de kans moet krijgen om te ondernemen, dat is win win.

Anke Oostenbrug, tulpen, irissen en gladiolen en tulpenbroei, Groenveld “Een goede buur(t) is beter dan een verre vriend” geldt ook voor bloembollenkwekers. Er zijn voorbeelden genoeg van collega’s die hun bouwplannen gedwarsboomd zagen door protest aantekenende omwonenden. Toen wij onze kas wilden bouwen, hebben wij in een vroeg stadium onze omringende buren geïnformeerd en betrokken in het proces. Nee, tulpen behoeven geen assimilatiebelichting en ja, het transport vindt ’s nachts plaats. Wij mogen ons gelukkig prijzen met de buren die we hebben. Verder dan dit reikt onze informatieverstrekking niet. Rekening houden met de omgeving is echter wel een bijna dagelijks ritueel. Onze trekkerchauffeurs moeten beleefd blijven tegen ongedurige automobilisten, voorzichtig de fietsende schooljeugd (altijd driedik) voorbijrijden, rustig door de dorpjes rijden, netjes prut opruimen. Ook laten we de omgeving meeprofiteren van voorzieningen: ons pad is tevens oprit van de buren, bollen en potgrond voor de schooltuin, de bus is handig tijdens schoolkamp en een bosje tulpen cadeau doet wonderen.

2025

In 2010 bestond de KAVB 150 jaar. Wellicht weet u nog dat de KAVB ter gelegenheid van dit bijzondere jubileum de visie “Kompas op 2025” heeft geschreven. Hierin stonden geen droge cijfers en saaie feiten maar werd ingegaan op maatschappelijke ontwikkelingen en op de positie van onze sector in de Nederlandse maatschappij. Geconstateerd werd dat de bloembollensector steeds meer onder een vergrootglas komt te liggen waardoor een nieuwe stap nodig is. De sector werkt al vele jaren aan het zo duurzaam mogelijk ondernemen met zo min mogelijk negatieve effecten voor het milieu en de omgeving. Nu is het echter tijd om aan een meer offensieve aanpak te werken. De aanbeveling in de visie was dan ook om van “maatschappelijk verantwoord produceren” de doorstap te maken naar “maatschappelijk ondernemen”. De visie “Kompas op 2025” daagt ondernemers uit om de meerwaarde van bloembollenbedrijven voor de omgeving in beeld te brengen en uit te dragen. Inmiddels is het al weer ruim drie jaar geleden dat de visie tijdens een feestelijk symposium op de Keukenhof is gepresenteerd. Nu gebeurt het nogal eens dat visies ergens in een diepe la verdwijnen en er nooit meer uitkomen. Zo niet deze visie. Op dit moment is het gedachtegoed uit de visie uiterst actueel. In enkele regio´s, maar steeds meer ook op landelijk niveau, worden stevige discussies gevoerd over de toelating en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De KAVB ondersteunt haar leden in deze discussies door informatie te verstrekken over de wijze waarop bedrijven het gesprek met burgers, de lokale politiek en omwonenden van bedrijven en percelen aan kan gaan. In september werd daarom al de folder “Uw bedrijf en de omgeving; meerwaarde en waardering, daar draait het om!” met BloembollenVisie meegezonden. Sinds kort kunnen leden op de KAVB-website ook meer praktische informatie vinden over maatschappelijk ondernemen, inclusief een opzet voor een eigen communicatieplan. Daarnaast verzorgt de KAVB op verzoek toelichtingen over het onderwerp bij studiegroepen en tijdens vergaderingen. Dus ook al is het nog lang geen 2025: wacht niet en ga aan de slag! Prisca Kleijn, Directeur KAVB


KAVB NIEUWS

Marien Boersma:

‘Solidariteit essentieel voor verzekering stengelaaltje’ Tulpentelers die in 2014 te maken krijgen met een besmetting met het tulpenstengelaaltje krijgen geen vergoeding meer vanuit de vak heffing. KAVB-leden hebben echter de mogelijkheid om zich tegen dit risico te verFoto: PR

zekeren bij AgriVer. De premie bedraagt gemiddeld 300 euro per hectare.

Marien Boersma: “Net als bij PotatoPol is de exportpositie een gezamenlijk belang. Dat is bij de tulp niet anders”

De afgelopen 50 jaar konden tulpentelers die getroffen werden door een stengelaaltjesaantasting een beroep doen op de vergoedingsregeling tulpenstengelaaltje die door de sector via het Productschap Tuinbouw was ingericht. Met het verdwijnen van het Productschap verdwijnt echter ook de vergoedingsregeling. Voor telers in het Noordelijk Zandgebied en de Bloembollenstreek was dat de aanleiding om aan de KAVB te vragen om een alternatief voor de vergoedingsregeling in te richten. Directeur Prisca Kleijn: “De KAVB was al enige tijd in gesprek met verzekeraar AgriVer over de inrichting van een vrijwillige verzekering in plaats van de vergoedingsregeling via het PT. Door het besluit van de overheid om het PT op te heffen kwamen deze gesprekken in een stroomversnelling terecht en ligt er nu een verzekering klaar”. AgriVer is al bijna 125 jaar actief in de landen tuinbouw waar het gaat om verzekeren. Opgericht door akkerbouwers in Nieuweschans, die het financiële risico op opbrengstderving door hagel wilden afdekken. Nog steeds is dit de hoofdactiviteit van AgriVer. Door de jaren heen zijn er ook andere producten bijgekomen, zoals een verzekering tegen schade door overvloedige regenval. Ook is AgriVer betrokken geweest bij het ontstaan van PotatoPol, een verzekering voor aardappelbedrijven die het risico afdekt op ziekten die de exportpositie van de sector bedreigen. Die verzekering kent met 90% deelname door aardappeltelers een flinke dekking. AgriVer is een verzekeraar zonder winstoogmerk en wordt bestuurd door agrarisch ondernemers. Voor tulpentelers biedt AgriVer vanaf nu een verzekering aan om de financiële schade als gevolg van een aantasting door stengelaaltje af te dekken. Deze verzekering kwam tot stand in nauw overleg met de KAVB. Kleijn: “Samen met het bestuur van de KAVB-Productgroep Tulp

is uitgewerkt hoe hoog de vergoedingen zouden moeten zijn, aan welke voorwaarden een bedrijf dient te voldoen en welke premies acceptabel zijn.” Net als bij de huidige collectief gefinancierde regeling vanuit het Productschap Tuinbouw krijgt de getroffen ondernemer maximaal vijftig procent van de getaxeerde waarde uitgekeerd. Het essentiële verschil met de PT-regeling is de vrijwilligheid. Directeur Marien Boersma: “Bij de PT-regeling was sprake van een gedwongen collectiviteit. Daar is nu geen sprake van. Tulpentelers die lid zijn van de KAVB kunnen zich vrijwillig aansluiten bij deze verzekering.” Wat het uit te keren bedrag betreft, is de inleg bepalend. “Zoals bij eigenlijk alle verzekeringen geldt ook hier het principe dat er niet meer wordt uitgekeerd dan dat er aan premie is ontvangen. Zie het als een emmer waar geld in wordt gedaan. Alleen wat in die emmer zit kunnen we gebruiken om uit te keren.” De taxatie van de schade vindt plaats aan de hand van tabellen met cultivars die zijn afgeleid van de hagelschadeverzekering. Aan 150 cultivars is een waarde toegekend. Diezelfde waarde is ook bepalend voor de berekening van de premie. Boersma: “Per 100 euro verzekerd bedrag betaalt de teler 0,785% premie. Als een cultivar dus een waarde van 35.000 euro per ha vertegenwoordigt, dan is de premie ongeveer 300 euro per ha. Op basis van de uitgekeerde bedragen in het recente verleden is dat ook een bedrag dat je wel nodig hebt als ondernemer.” Essentieel is volgens Boersma de onderlinge solidariteit. “Net als bij PotatoPol is de exportpositie een gezamenlijk belang. Dat is bij de tulp niet anders. Wil je dat die positie gehandhaafd blijft, dan is het van groot belang dat zoveel mogelijk telers meedoen. Wij vinden het een uitdaging om deze nieuwe verzekering samen met de KAVB in de markt te zetten.”

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR 1PTUCVTt"%)JMMFHPNt#F[PFLBESFT8FFSFTUFJOTUSBBUBt(")JMMFHPN UFMFGPPO tGBY tFNBJMLBWC!LBWCOM


www.kavb.nl

Dirk Osinga:

Enkele weken geleden behaalde de KAVB een positief resultaat voor ondernemers in de Overijsselse gemeente Hardenberg. Door actief optreden van lokale telers en door goede samenwerking tussen KAVB en LTO is het gelukt om in het bestemmingsplan in deze gemeente ruimte te blijven bieden voor de bloembollenteelt. In deze gemeente staat zo’n 200 ha bloembollen. Kringsecretaris Dirk Osinga van de KAVB-kring Noord-Nederland blikt terug. “Afgelopen voorjaar attendeerde de KAVB ons op een wijziging in het bestemmingsplan buitengebied van de gemeente Hardenberg. Het betrof een derde van de totale gemeente, en in die versie stond niets dat beperkend kon zijn voor de bloembollensector. Zienswijzen werden ook niet ingediend. Eind augustus kreeg ik bericht van Marcel Markhorst, voorzitter van de Afdeling Lelieteelt van onze kring, en teler in deze gemeente. Hij had een nieuwe versie van het plan gezien, waarin een afstand van vijftig meter tot bewoning was opgenomen voor siergewassen, waarbij lelies expliciet werden genoemd. Het bleek dat Natuur en Milieu Overijssel in een heel laat stadium nog een zienswijze had ingediend, en die zienswijze was op ambtelijk niveau overgenomen. Er kwam contact tot stand met LTO Noord, waarin we uitlegden hoe belangrijk deze kwestie voor ons was, en welke gevolgen wij zagen voor bijvoorbeeld de aardappelteelt. LTO Noord Overijssel heeft daarna het werk dat gebeuren moest ondersteund. Begin september was er een inspraakmogelijkheid bij de gemeenteraad. Daar werd duidelijk dat de ambtenaar zich bij het wijzigen van het bestemmingsplan had gebaseerd op de gemeente Heerenveen, die een afstand van dertig meter in het bestemmingsplan zou hebben opgenomen. Tijdens die bijeenkomst kon een raadslid melden dat dit niet juist is. Door omstandigheden moest er een tweede bijeenkomst worden gehouden, waarbij we opnieuw ons standpunt hebben kenbaar gemaakt. Via de KAVB hadden alle raadsleden inmiddels een notitie ontvangen met alle relevantie informatie. Tijdens deze raadsvergadering werd ons gemeld dat de ambtenaar het bestemmingsplan op onjuiste gronden had aangepast, waarvoor excuses. Na enige discussie in de raad werd besloten om de beperkende maatregelen voor de bloembollen in te trekken. Alleen de laan- en fruitbomenteelt blijft over. Het grote merendeel van de raad stemde met dit voorstel in.” De inzet van lokale ondernemers is in dergelijke zaken essentieel, vindt Osinga. “Persoonlijk contact werkt hier echt het allerbeste. Vaak hebben ondernemers al een goede relatie met de plaatselijke politiek opgebouwd. Daarnaast is ook de inzet van het landelijk secretariaat onmisbaar waar het om het bijeen vergaren van kennis gaat en dat vertalen in een heldere tekst voor de raadsleden.” Hardenberg is klaar, maar de volgende gemeente staat al weer in de agenda bij Osinga. “In buurgemeente Ommen doet zich exact hetzelfde voor. Aanvankelijk ziet alles er goed uit, totdat pas op het laatste moment Natuur en Milieu een zienswijze indient. Alertheid op deze manier van werken is bittere noodzaak.”

Foto: Johan van Scheepen

‘Lokale inzet werkte goed in Hardenberg’

KAVB bezoekt Europees kwekersrecht

Johan van Scheepen en Saskia Bodegom op bezoek bij Valéry Malécot

Onlangs bezochten de KAVB-taxonomen Johan van Scheepen en Saskia Bodegom het bureau van het Europees kwekersrecht (CPVO) te Angers. Het CPVO is niet alleen verantwoordelijk voor de naamgeving van rassen met Europees kwekersrecht, maar ook zeer betrokken bij de naamgeving van rassen bij het Nederlandse kwekersrecht. De KAVB is ook actief op het gebied van de naamgeving en heeft haar zorgen geuit over de recente wijzigingen in de interpretatie van de regels voor naamgeving, net als Plantum NL. Naar aanleiding van de bijeenkomst in Zoetermeer van Plantum en KAVB, in juni dit jaar, bezochten de KAVB-taxonomen het CPVO. Ze waren uitgenodigd in Angers om uit te leggen op welke wijze de KAVB werkt waar het gaat om het registreren van nieuwe cultivars. Johan van Scheepen: “Dat leidde tot een inhoudelijk gesprek met een aantal mensen bij CPVO dat zich met dit onderwerp bezighoudt. Het CPVO kwam met het voorstel om bij wijze van pilot voor een jaar de mogelijkheid te bieden om de KAVB de namen te laten checken bij het CPVO die bij de KAVB worden voorgesteld. Dat heeft als groot voordeel voor de ondernemer dat hij in ieder geval meer zekerheid krijgt over de slagingskans van zijn voorstel. Eventuele wijzigingen vinden dan plaats voor de uiteindelijke introductie in plaats van erna.” Het bezoek aan Angers werd gecombineerd met een ontmoeting met Valéry Malécot, die werkzaam is als taxonoom van cultuurplanten en als docent aan de Agro Campus Ouest. Hij houdt zich onder meer bezig met de veredeling van Agapanthus, Anemone en Alstroemeria. Saskia Bodegom: “We hebben een rondleiding gehad door de kassen en laboratoria waar de veredeling plaatsvindt. In dit geval gaat het om publiek-privaat gefinancierde activiteiten, die ook voor ons zeer interessant zijn..


TE KOOP AANGEBODEN: SCHAKELUNITS 300 x 600 cm. Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties

Voor kantoor-, woning-, migrantenhuisvesting of andere semi-permanente oplossingen.

Uit voorraad leverbaar Totale keuze uit 17 units in 4 types Nadere informatie op aanvraag beschikbaar Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud

KAVEL44 Oude Gouw 44 1687 AK Wognum 06 2904 2688 [email protected]

WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail: [email protected]

B O U WA D V I E S E N B E G E L E I D I N G

Samen met CNB

organiseer ik moeiteloos een succesvolle veiling?

Slechts één telefoontje naar het CNB Veilingteam is voldoende. CNB Veilingteam bereidt uw veiling zorgvuldig voor, promoot deze onder een breed koperspubliek en draagt zorg voor een levendige, succesvolle veiling en een adequate afhandeling. Of het nu om een materialenveiling gaat of om een groene veiling, het CNB Veilingteam zorgt ervoor!

CNB Veilingteam

• Materialen en groen • Inventarisatie • Samenstellen en verspreiden catalogus • Reclame & promotie • Organisatie veiling • Service & betalingszekerheid • Breed en divers netwerk van potentiële kopers Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op. Veilingmeester Jan Meijer • [email protected] • 06 10 44 28 03 Veilinginkoper Ronald Walkier • [email protected] • 06 53 70 06 30

Heereweg 347 2161 CA Lisse Tel. +31 (0)252 43 14 31 cnb.nl

Palletiseerrobot: WWW.POTVEER.NL PIET STROET 0620448947 MATHIJS VAN LANGEN 0610957903 PAUL BLOM 0653700077

• Volledig automatisch stapelen van kratten/pallets • Hoge capaciteit • Hoge en constante positionerings- en herhalingsnauwkeurigheid • Het robotsysteem is flexibel en makkelijk uitbreidbaar • Zeer interessante prijs/prestatie verhouding

Continu investeren

in kwaliteit

Molenvaart 226 (0)223 - 52 14 20 1764 AW Breezand 06 53 41 66 89 www.aadprins.nl

Wij wensen Mopabloem veel succes met hun nieuwe tulpenfabriek Het eindresultaat ziet u op www.agrofocus.nl Pieter en Ed

I

$ɗMDʋɠ ȫɏVɭKɪȴɰɗʤXʽʑɚ ʦɦʠURʏXFɢʑɚɀHɭʕʜȲɰɖ

I

ingenieurs voor groei

Spanbroekerweg 144, 1715 GT Spanbroek - Tel.: (0226) 35 24 39 - [email protected]

Gevraagd: Schone (broei) bloembollen afvoer in afzetbakken. Compost en mesthandel OVERDEVEST BREEZAND 0223-522551 06-55813491 Meer en Duin 80, 2163 HC, Lisse Tel. 0252 420446 - [email protected]

[email protected]

Bindelastiek Tel Auto

: 0223-522135 : 06-53719915

Fax: 0223-521480 E-mail: [email protected]

PER ROL, DOOS OF COMPLETE PALLET

Kijk nu op onze website www.fredsteenvoorden.nl Ook maken wij nieuwe spoelmachines!

6 x Compas leesband frequentie geregeld afvoer/leesband 80cm x 900cm met zijgoten en 4 x met onderband 20cm x 480cm in goede staat. 4 x Compas afvoerband 20cm x 950cm 4 x met op het einde een knikje van 60cm, 1 x recht, in nette staat ook te gebruiken onder bovenstaande banden voor vuil afvoer. 2 x Compas afvoerband 30cm x 1100cm 1 x in goede staat en 1 x met nieuwe band! 1 x Compas afvoerband 20cm x 1000cm in nette staat. 1 x Compas afvoerband 60cm x 130cm op pootstel in knappe staat. 1 x Compas afvoerband 120cm c 180cm nette staat. 1 x Compas afvoerband 120cm x 230cm met knik en blokmeenemers verstelbaar pootstel in perfecte staat. 1 x Compas afvoerband breedte 120cm, totaal 400cm eerste 250cm vlak en de andere 150cm omlaag met knik. 1 x Compas leesband 120cm x 1225cm in zeer nette staat. Botman dubbele kistenvuller geschikt voor 120 en 150 kuub kisten 2 vleugels, automatisch zakken band 60 x 300cm, geheel gereviseerd nieuwe bovenbouw en band, gestraald en gespoten. Voor alle onderdelen, onderhoud en service van uw Botman machines,en ook andere merken o.a Antha, Compas bel VESTON BV. 0223-521061/2644 VESTON BV/ Vermaire 0653-719915 Fred Steenvoorden

Toploader

GRONDBUNKER MET AFVOERVIJZEL

Total Systems BV Industrieweg 31 1775 PV Middenmeer tel. +31(227) 501211 www.totalsystems.nl

E N I L ON

N E G N I L I E V N E MATERIAL

Dinsdag 19 & Woensdag 20 november 2013 Compleet bloembollen kwekerij inventaris Schilder Wijdewormer BV, Noorderweg 111b, 1456 NL Wijdewormer Kijkdagen: Vrijdag 15 november, 8.30 tot 16.30 uur Zaterdag 16 november, 8.30 tot 16.30 uur Woensdag 20 november, 8.30 tot 16.30 uur Meer informatie: www.hobaho.nl


bespaar ik

substantieel op mijn handling-, transporten bewaarkosten van leliebollen?

Samen met CNB CBN kan leliebollen bewaren zonder finpeat. De bollen worden in optimale conditie gehouden door gebruik te maken van de gepatenteerde CNB UltraMist® techniek. Hiermee kunnen 20% tot 30% meer bollen in een krat bewaard worden. Tel uit uw winst, niet alleen op bewaring, maar ook op handling- en transportkosten. Zonder kwaliteitsverlies en zonder een financiële investering van uw kant. Koel- en preparatiebedrijf

t Professioneel advies t Koelen en prepareren tulpen en lelies t ULO- en ijsbewaring t CNB UltraMist® t Op- en overslag activiteiten t Inklaring t Verzending voor export t Celverhuur t Ruimteverhuur t Online administratie Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op.

Veilingweg 1 1611 BN Bovenkarspel Tel. +31 (0)228 53 01 30

cnb.nl

JEANNETTE WARMERDAM: VOORKOMEN DAT JE BEDRIJFSBLIND WORDT

Recommend Documents