• Jan Wilterdink •
Projectmanager planontwikkeling (ver)nieuwbouw UMCN
•
Operatiekamers, Facilitair & Logistiek, Centrale Sterilisatie
•
DSMH
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35
• Het bouwproces • Betrokkenheid gebruiker 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
• architectuur oefent een beslissende invloed uit op het “gedrag” van gebouwen
• gebouwen oefenen een beslissende invloed uit op het gedrag van mensen
≈ invloed uit op de kwaliteit van de werkplek….
• oefen invloed uit op de kwaliteit van het gebouw
01
02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
•
Kenmerken van het bouwproces:
• • •
01 02
veel betrokkenen, veel belangen, veel invloeden, veel meningen veel deskundigheid, veel verschillen in kennis, ervaring, belangstelling betrokkenheid, veel verschillende agenda’s
03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
• Kenmerken van • • • • • •
01 02 03
het bouwproces:
gaat veel geld om (ca. € 50.000.000.000,- per jaar) wordt gewerkt met natuurmaterialen met verschillende eigenschappen sprake van weinig innovatie veel vermeende deskundigheid er wordt gewerkt in de open lucht er worden louter prototypes gebouwd
04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
het bouwproces is één ononderbroken proces
en dus niet
initiatief
01 02 03 04
ingebruikname
05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
nog een paar kenmerken: •
er wordt slecht gelezen, geluisterd en geschreven: ervaring telt!
•
men komt vaak terug op eerder ingenomen standpunten
•
samenhang tussen beslissingen is groot, zodat terugkeren op een beslissing veel gevolgen heeft voor veel andere, reeds genomen beslissingen
•
plannen zijn vaak onvolledig
•
veel tegenstrijdige belangen
•
groot verschil tussen aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid
•
groot verschil tussen prestatieverplichting en inspanningsverplichting
01 02 03 04 05
06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
alle aandacht is gericht op de ontwikkeling tijdelijke projectorganisatie
wisselende gebruikers
5 jaar
50 jaar
maar het gaat om de gebruiksfase complicerende factor: start ontwerp ingebruikname start bouw
01 02 03 04 05 06
gebouwen zijn statisch en organisaties dynamisch
sloop
07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces inbreng kennis en ervaring gebruikers programma van eisen en wensen PVE
voortschrijdend inzicht bouwen en gebruiken
randvoorwaarden regelgeving budgetten start ontwerp
start bouw
toekomstvisie ontwikkeling medische techniek 01 02 03 04 05 06 07
08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
Kritische succesfactoren bij bouwprocessen: • • • • • • • • • • • •
de weersomstandigheden, geen besluiten nemen, geen keuzes maken afspraken niet nakomen (on)begrip voor het bouwproces voortschrijdend inzicht onduidelijke afspraken: wie doet wat? wie zijn de gemandateerde opdrachtgevers de kwaliteit van de vergaderstructuur en communicatiestructuur maken en bijhouden van de (overall)-planning respecteren van uiterste beslisdata lezen / kijken: wat krijgt u aangeboden opstellen volledige PVE’s per opdrachtgever
01 02 03 04 05 06 07 08
09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
De betrokken partijen: •
Opdrachtgever: (eigenaar / beheerder) wil een goed en duurzaam, flexibel gebouw en tevreden gebruikers
•
Gebruiker: wil een optimale werkplek (efficiënt, renderend, ….)
•
Architect: wil een functioneel en mooi gebouw maken
•
Constructeur: wil een solide en flexibel gebouw maken
•
Installatieadviseur: wil een optimaal klimaat
•
Projectmanager: wil een het PVE realiseren binnen budget, planning
•
aannemer en installateurs: willen weten wat ze moeten maken
01 02 03 04 05 06 07 08 09
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
Kostenberekening en -bewaking bouwkosten (in %)
zh
kan
wh
bouwkundig
38
64
67
installaties
45
28
18
8
15
100
100
inrichting
17 100
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
Om het bouwproces te beheersen wordt er gefaseerd: • initiatieffase • definitiefase • ontwerpfase • contractfase of besteksfase • aanbestedingsfase • uitvoeringsfase, ruwbouw, afbouw en inbouw • oplevering • ingebruikname
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
fase 1: de initiatieffase
alleen door opdrachtgever
initiatieffase
definitiefase
duur onbekend
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces/gebruikers
fase 2: de definitiefase
door opdrachtgever, gebruikers en adviseurs
Initiatieffase
ontwerpfase
duur meestal ca. 1 jaar
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13
Acties: •
opstellen programma’s van eisen (kwaliteit): PvE
•
maken totaal planning
•
berekenen budgetten en investeringskostenberekening
•
communicatie
met: •
Gebruiker(s) en planontwikkelaar voor de inhoud
•
architect voor de vorm
•
installatieadviseur voor de prestaties
•
projectmanager voor de kosten
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces/gebruikers
fase 2: de definitiefase
door opdrachtgever, gebruikers en adviseurs
initiatieffase
ontwerpfase
duur meestal ca. 1 jaar
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14
Resultaat: •
bepaling inhoud project in woorden en getallen: het PvE
•
de prestatie-eisen
•
beeld van de haalbaarheid op basis van budget en planning
maar ook techniek: •
vloeroppervlakken en hoogten
•
afwerkingen
•
prestaties klimaatinstallaties
•
overige installatietechnische voorzieningen
•
flexibiliteit (uitbreidbaarheid en veranderbaarheid)
15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 2: Definitiefase: Gebruikers!
Communicatie: beleid en visie opdrachtgever (planontwikkelaar)
contract
gesprekken over eisen en wensen
= PVE
gemandateerde gebruikers
dus geen voortschrijdend inzicht
afdeling 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
voorwaarde: goede communicatie en goede afspraken
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 2: Definitiefase: Gebruikers!
Ontwikkeling Programma van Eisen: •
bedenk hoe en met wie en met wat je wil werken en bedenk hoe je nu werkt,
•
optimaliseer je werkplek: onderzoek de ontwikkelingen,
•
hou rekening met flexibiliteit, toekomstige ontwikkelingen,
•
beschrijf de verwachtingen omtrent sfeer, geluid, akoestiek, lucht, warmte, vocht, etc.
want: •
een goed PvE is van groot belang voor de gebruiker: de gebruiker is dé deskundige
•
een goed PvE kan niet zonder de gebruiker worden vastgesteld
•
na vaststelling is het wijzigen van een PvE een ramp(je)
•
het PvE wordt vertaald in het ontwerp
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 2: Definitiefase: Gebruikers!
voortschrijdende ontwikkeling van het ontwerp en vastleggen uitgangspunten en geld
ontwikkeling van de invloed van de gebruikers en de beschikbaarheid budget tijd PVE
ontwerp
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 2: Definitiefase: gebruikers!
Afronding PvE: •
vaststellen PvE = contract met architect en adviseurs
•
PvE kan worden vertaald naar tekeningen in de ontwerpfase
•
PvE is contractstuk (het ‘boodschappenlijstje’) tussen opdrachtgever en gebruikers
knelpunten PvE: •
het PvE is een notitie met bandbreedte: meerdere oplossingen mogelijk
•
vertaling van PvE naar ontwerp bewijst de volledigheid en juistheid PvE
•
PvE heeft een beperkte houdbaarheidsdatum: dus snel ontwerpen
•
PvE is saai; ontwerpen zijn meer opwindend en beter leesbaar
•
PvE moet goed draagvlak hebben
knelpunten oplossen in de ontwerpfase!!! 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
fase 3: de ontwerpfase
Acties:
door opdrachtgever, gebruikers en adviseurs
•
vertaling PVE in bouwkundig en installatietechnisch ontwerp
•
op basis van mogelijkheden (beperkingen) locatie
•
herberekenen planning en investeringskosten
met: definitiefase
contractfase
duur meestal ca. 1,5 jaar
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
•
gebruikers en planontwikkelaar voor de inhoud
•
architect voor de vorm
•
installatieadviseur
•
constructeur
•
projectmanager voor sturing
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
fase 3: de ontwerpfase
AT
door opdrachtgever, gebruikers en adviseurs
definitiefase
contractfase
duur meestal ca. 1,5 jaar
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
let op: •
alleen in de ontwerpfase wordt ontworpen
•
de ontwerpfase eindigt met de aanvang van de contractfase
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
Betrokkenen: •
opdrachtgever / planontwikkelaars sturen en bewaken de inhoud
•
gebruiker mandateert medewerkers om het ontwerpproces op de voet te volgen en te beïnvloeden en intern terug te koppelen
•
architect maakt ontwerpen
•
constructeur maakt constructief ontwerp
•
installatieadviseur ontwerp de technische installaties
•
projectmanager stuurt het ontwerpproces op tijd, geld, kwaliteit en communicatie
•
communicatie-afdeling begeleidt de communicatie
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
organisatieschema opdrachtgever gebruikers
UMC St Radboud
planontwikkelaars projectmanager
installatieadviseur
architect
constructeur de adviseurs
uitvoerende partijen
Aannemer(s)
Installateur(s)
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
randvoorwaarden PVE
te bouwen afspraak tussen opdrachtgever en gebruikers
eisen en wensen gebruikers maken ontwerp architect en adviseurs planontwikkelaars
beoordeling en bijstelling
gebruikersgroep ontwerp gereed projectmanager einde inspraak 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
AT 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Gebruikers
Ontwerpfase: ontwikkeling plannen van grof naar fijn •
eerst vlekkenplan
•
dan wandenplan
•
tot slot het inrichtingsplan
controle: klopt het PVE?
vaststellen vlekkenplan
controle: klopt het PVE?
vaststellen wandenplan controle: klopt het PVE?
vaststellen inrichtingsplan
AT 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Gebruikers
ontwerpfase
contractfase ontwikkeling ontwerp
inspraak gebruikers
vlekkenplan
tijd wandenplan inrichtingsplan
AT
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
1.
het vlekkenplan •
opmeten footprint gebouw (locatie)
•
aantal bouwlagen is bekend (bestemmingsplan)
•
rekening houden met stijgpunten (trappen, liften) en schachten
•
aantal functionele m² per vlek is bekend (PvE)
•
relaties tussen vlekken is bekend (PvE)
•
verdeling vlekken over verdiepingen
•
rekening houden met logistieke eisen, uitbreidbaarheid en veranderbaarheid
•
alle vlekken moeten in het gebouw passen
beoordeling op basis PVE en bijstelling plan en PVE 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
vlekkenplan is gereed en wordt vastgesteld, dus: 2.
het wandenplan
•
per vlek de functionele ruimten intekenen (kantoren, ontvangst-, reiniging/desinfectieruimtes, inpakgedeelte, steriele opslag, gangen, sluizen, sanitair)
•
rekening houden met relaties tussen afzonderlijke ruimten, waarmee de interne logistiek binnen een afdeling wordt bepaald
•
rekening houden met specifieke wensen en technische beperkingen (dicht bij schacht)
•
in feite worden de ‘kamers’ getekend
•
gebruikers kunnen zich nu maximaal inleven
beoordeling op basis PVE en bijstelling plan en PVE 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
wandenplan is gereed en wordt vastgesteld, dus: 3.
het inrichtingsplan
•
het inrichten van de afzonderlijke ruimten met meubilair, plaats apparatuur en andere functionele voorzieningen
•
door het inrichten wordt de gebruikswaarde van de ruimten getoetst
•
maximale inbreng van de kennis en ervaring van de gebruikers is vereist: nu is het PVE gevisualiseerd
Beoordeling op basis PvE en bijstelling plan en PVE Inrichtingsplan is gereed en wordt vastgesteld
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
29 30 31 32 33 34 35 36
Fase 3: Ontwerpfase/gebruikers!
Tot slot: Afspraken Tekening (AT) •
op AT worden alle gemaakte afspraken uit PvE, vlekkenplan wandenplan en het inrichtingsplan vastgelegd op AT
•
de AT is het feitelijke contract tussen gebruikers en opdrachtgever
•
door akkoord te gaan met het AT eindigt de ontwerpfase en eindigt de invloed van de gebruiker tot de oplevering van het gebouw. Einde voortschrijdend inzicht.
•
start contractfase c.q. besteksfase
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
30 31 32 33 34 35 36
Bouwproces
fase 4: de besteksfase
door opdrachtgever en adviseurs
ontwerpfase
aanbestedingsfase
duur meestal ca. 9 maanden
acties •
het ontwerp wordt gedetailleerd uitgewerkt in bouwkundige en installatietechnische bestektekeningen en bestekken
•
bouwvoorbereidingstekeningen
•
herberekenen planning en investeringskosten
met: •
planontwikkelaar (o.g.)
•
architect
•
installatieadviseur
•
constructeur
•
projectmanager
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32 33 34 35 36
Bouwproces
fase 4: de besteksfase
door opdrachtgever en adviseurs
besteksfase
aanbestedingsfase
duur meestal ca. 9 maanden
invloeden •
rekening houden met overheidseisen, wetten en normen
•
wel innoveren, niet experimenteren
•
inbreng fabrikanten, leveranciers
en •
uitwerken tot op schaal 1:1
•
mock ups maken
•
ervaring adviseurs is van belang
•
eventueel inbreng uitvoerende partijen
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
32 33 34 35 36
Bouwproces
fase 5: aanbestedingsfase
door opdrachtgever, adviseurs en uitv. partijen
aanbestedingsfase
uitvoeringsfase
duur meestal ca. 5 maanden
acties •
selectie aannemers en installateurs op basis vooraf bepaalde criteria
•
na ontvangst documenten rekentijd
•
offertes beoordelen
•
keuze, onderhandelen, opdracht
let op •
europese aanbesteding
•
zelf directiebegroting maken
•
goed onderhandelen
•
hoe beter de documenten, hoe minder kans op fraude
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36
Bouwproces
fase 6: uitvoeringsfase
door opdrachtgever, adviseurs en uitv. partijen
acties •
gereed maken bouwplaats
•
veiligheidsvoorzieningen
•
tijdelijke voorzieningen
•
sloop bestaande gebouwen
•
aan- en afvoer materialen
•
start bouw
let op uitvoeringsfase
opleveringsfase
duur meestal ca. 2,5 jaar
•
goede overlegafspraken (verschillende vergaderingen)
•
coördinatie bouwkundige aannemer regelen
•
toezicht houden (kwaliteit)
•
bewaken tijd en geld
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
34 35 36
Bouwproces
fase 6: uitvoeringsfase
door opdrachtgever, adviseurs en uitv. partijen
uitvoeringsfase
opleveringsfase
duur meestal ca. 2,5 jaar
knelpunten •
planwijzigingen meenemen in bouw of later uitvoeren
•
hoe om te gaan met uitloop planning (weersomstandigheden)
•
slechte bouwkwaliteit
•
failliete fabrikanten
let op •
alleen schriftelijk opgedragen meerwerken zijn geldig
•
kosten goed bijhouden
•
geen concessies aan kwaliteit
•
planning, planning, planning
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
35 36
Bouwproces
fase 6: uitvoeringsfase
inrichting en inregelen installaties
inhuizen
testen apparatuur
bouwen
oplevering bouw en installaties
(gefaseerde) vooroplevering bouw en installaties
oplevering inrichting
oplevering in gebruik inrichting name
opruimen bouwterrein
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
35 36
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35
36
02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
37
03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
38
Afspraken tekening
04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
39
Afspraken tekening
05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
40
06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41
07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41
42
08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
43
Gebruikers
“Super” gebruiker: • • • • • • • • • • •
betrokken belangstellend nieuwsgierig ruimtelijk inzicht beslissingsvaardig communicatief kennis van ontwikkeling CSA-apparatuur en techniek interesse in arbeidsomstandigheden eigenwijs volhardend VT-wonen
09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43
44
Dank Voor uw aandacht!
