JAARVERSLAG 2007
vzw
DAMIAANMUSEUM
Pater Damiaanstraat 37 Tremelo
Voorwoord
Geschiedenis van het museum Oorsprong Men is de mening toegedaan, dat in het verre verleden het geboortehuis reeds een stenen constructie was met een halve verdieping en bedekt met een strooien dak. Het gebouw bevond zich op de hoek van de Neerstraat en de Kerkstraat. Langs de Neerstraat was een kleine uitsprong ( schuurtje) en had ook een groot losstaand bijgebouw tegen weg nr. 7 de Kerkstraat. Het schilderij met afbeelding bevindt zich in het museum. We zullen wellicht nooit te weten komen in welk jaar precies die stenen woning aldaar werd opgericht. Reeds voor 1770 stond op deze plaats een stenen woning. Dit kunnen we aflezen van een Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden ( streek van Aarschot), die opgesteld is tussen 1771 en 1778 op initiatief van Graaf de Ferraris, en welke kaart bewaard wordt in de Koninklijke bibliotheek . Alle huizen in steen, dus geen lemen of houten huizen, zijn met een getal aangemerkt. In dit geval nr 37, wat beduidde dat al die aangemerkte huizen afhingen van de parochie SintJan-de-Doper van Werchter. Op te merken dat in die jaren de parochie Tremelo nog niet bestond (officieel slechts in 1796). Zo werden de andere parochies van die tijd op de Kabinetskaart met een ander getal aangeduid.
Een andere interessante aanduiding in verband met het geboortehuis van Pater Damiaan, wordt ons verschaft door de Atlas der Wegen van de Gemeente Tremelo. De gemeente Tremelo is ontstaan in 1837, afgescheiden van de gemeente Werchter.
Ligging Het geboortehuis van pater Damiaan met de bijgebouwen en de parking zijn gelegen te Tremelo, onder het gehucht Ninde. Zij zijn heden ten dage bekend op het kadaster onder de wijk B, nummer 321/P voor wat betreft de gebouwen met grond en voorhof,(oppervlakte zes aren) en nummer 415/E voor wat betreft de parking, oppervlakte drie aren vierenzestig centiaren).
Eigendomsaanhaling Na de woning gesitueerd te hebben, trachten wij na te gaan, wie de vroegere eigenaars geweest zijn. Uit de eigendomstitels, aangehaald in nabeschreven openbare verkoping van 1888 door Gerard De Veuster, hebben wij kunnen optekenen dat de familie De Veuster – Wouters een akte van schenking-deling heeft ondertekend, namelijk op 25 september 1883. Spijtig genoeg zijn de minuut van deze akte, samen met een metingsplan, alsook de overgeschreven akte op het kantoor der hypotheken, in augustus 1914 door oorlogsomstandigheden vernietigd; wij hebben dit kunnen vaststellen bij opzoekingen op het kantoor van een notaris te Leuven en op het hypotheekkantoor te Leuven. Toen gemelde akte van schenking-deling getekend werd, waren reeds de vader en vier kinderen overleden, namelijk: 1. Maria Melania (kind), geboren Tremelo 16 mei 1844 , overleden 24 december 1848 2. Maria Angelina Eugenie (kind), geboren Haacht 11 oktober 1825, overleden 5 april 1854 3. Elisabeth Rosalie Constance ( kind), geboren Haacht 11 juli 1828, overleden in 1868 4. Joanna Paulina (kind), geboren Werchter (Tremelo 20 februari 1835, overleden 4 juli 1873 5. Joannes Franciscus De Veuster (vader) geboren Werchter Tremelo 3 april 1801, overleden Tremelo 4 juli 1874 Derhalve heeft voormelde akte van schenking-deling plaats gehad tussen volgende personen: A. Moeder De Veuster – Wouters Joanna Catharina B. De erven van Elisabeth Rosalia Constance De Veuster, echtgenote van Van Peel Victor C. Henricus Leonce De Veuster D. Gerard De Veuster E. Augustinus De Veuster ( pater Pamphile) F. Joseph De Veuster ( pater Damiaan) In gemelde akte van schenking-deling heeft Gerard De Veuster (weduwnaar van Vermeylen Dorothea overleden in 1874 in de ouderdom van 40 jaar), verschillende onroerende goederen verkregen; ondermeer: 1. het ouderlijk huis 2. een tweede pachthof, noordwaarts gelegen van het ouderlijk huis langs de weg nr 7 ( kerkstraat) Deze twee pachthoven vinden wij terug én op de kaart der Oostenrijkse Nederlanden en op de Atlas der Wegen van de gemeente Tremelo.
Op 13 september 1888 heeft Gerard De Veuster alle onroerende goederen die hij verkregen had in voormelde akte van schenking-deling openbaar verkocht, alsmede nog drie percelen die hij aangekocht had in 1876 en 1880. Het waren alles samen in totaal zeventien loten die de publieke verkoop uitmaakten. Het geboortehuis, groot 19 a 06 ca, is toen definitief toegewezen mits:1525, fr. aan juffrouw Maria Keller wonende te Leuven. Het ander pachthof, groot 19 a10 ca, werd definitief toegewezen mits:1000 fr. aan de heer Michael Schepmans wonende te Etterbeek gehuwd met mevrouw Eulalia Uytterhoeven. Op 28 augustus 1889 heeft juffrouw Keller het geboortehuis voortverkocht aan Charles De Belder en zijn echtgenote mevrouw Louisa De Veuster ( dochter van Gerard De Veuster) wonende te Haacht. Bij akte van 30 april 1895 hebben de echtgenoten De Belder – De Veuster toen wonend te Tremelo, Ninde, het geboortehuis herverkocht aan de paters, met beding van aangroei tussen hen. Het tweede pachthof ( noordwaarts van het geboortehuis) werd door de heer Michael Schepmans ook herverkocht aan de heer Victor De Veuster gehuwd met Ursula Vermeylen. Na het overlijden van voornoemde echtgenoten Victor De Veuster ( + 22/10/1902) – Vermeylen Ursula ( + 05/07/1903)hebben hun kinderen de nalatenschappen verdeeld bij akte van 30 juli 1904, en werd voormeld pachthof toebedeeld aan de heer Joseph Norbert Vital De Veuster, wonende te Schriek. Deze laatste heeft dan dit pachthof verkocht op 29 maart 1907 aan de paters met beding van aangroei tussen hen. Zoals hoger vermeld, is de eigendom van beide pachthoven telkens aangegroeid naar de langstlevende van de paters-kopers, en ten slotte gelegateerd naar de V Z W der paters der HH.Harten met zetel te Leuven en opgericht bij akte van 24 januari 1924.
( bron: geboortehuis Damiaan door Bernard Van Roosendael Werchter)
De toekomst van het museum In 2007 was het 1 jaar dat het Damiaanmuseum zijn werkzaamheden onder de nieuwe vzw uitvoerde. De overgang liep niet altijd zoals gewenst. Na jarenlang door de paters te zijn uitgebouwd waren het nu leken die aan het roer stonden. Toch zijn we zeer tevreden dat we steeds op de steun en hulp van de paters konden beroep doen. Onze dank gaat dan in het bijzonder uit naar pater René Obbels, Pater Remi Jacobs en Patrik Jaspers werkzaam bij de paters te Leuven. De VZW bestaat uit de beheerders Paters HH Harten – Gemeentebestuur Tremelo – Damiaanactie – Provincie Vlaams-Brabant. Daar het gebouw in erfpacht is gegeven aan de gemeente wil deze in de toekomst het museum renoveren. Gezien de toestand waarin het gebouw zich bevindt is renovatie zeer dringend nodig. De hoge kosten van energie zouden en kunnen verminderd worden na een grondige renovatie en aanpassingen.
Bezoek aan het museum Na de kerstvakantie werd het museum heropend op 9 januari 2007. Het museum mocht over het werkjaar 2007 in totaal 4463 bezoekers ontvangen. Damiaan is nog steeds een wereldburger. Dit mogen we wel zeggen als we zien uit welke landen onze bezoekers komen : België, Nederland, Frankrijk, Congo, Rusland, Canada, Spanje, Amerika San-Francisco, Italië, Duitsland, Engeland, Kroatië, Hongarije, Zweden, Indonesië, Ierland, Zuid-Afrika, Nigeria, Oostenrijk, Amerika Californië, Burkina-Faso, India, Polen, Portugal, Mexico, Indonesië, Peru, Brazilië, Chili, Mozambique, Bolivia, Paraguay, Ethiopië, Filippijnen, Japan, Rwanda, Brazilië. Als één van de opgemerkte buitenlandse bezoekers mochten we JUNIOR een straatjongen uit Kinshasa Congo verwelkomen samen met Constant, een Damiaanactie verpleger. Junior is een leprapatiënt die door de Damiaanactiemedewerkers in Kinshasa is gevonden. Hij speelt ook de hoofdrol in het docu-drama dat Damiaanactie jaarlijks aanmaakt om de bevolking te informeren over hun werk in de derde wereld. Op 29 augustus 2007 is de Wereldomroep van de Nederlandse TV komen filmen. Ze stelde zich de vraag hoe het kan dat Damiaan vandaag de mensen nog zo inspireert. De uitzending richt zich tot Nederlanders in het buitenland.
Overzicht van het aantal bezoekers Jongeren aantal bezoekers
Individueel
Groep/ bezoekers
Jan:
694
11
26 / 592
Feb:
445
39
10 / 257
Maa:
599
5
April:
313
Mei:
Volwassenen Individueel
Begeleiders
Groep/bezoekers
1 / 18
48
99
1 / 24
26
7 / 377
51
4 / 121
45
17
3 / 69
116
4 / 123
5
429
18
3 / 96
148
5 / 150
17
Juni:
345
6
5 / 189
101
2 / 28
21
Juli :
270
22
1 / 15
124
3 / 104
5
Aug:
289
27
1/9
201
1 / 43
9
Sept:
722
51
592
2 / 63
16
Okt:
143
3
1 / 43
71
1 / 21
5
Nov:
171
5
1 / 47
54
3 / 57
8
Dec:
25
1 / 17
6
2
800
Overzicht van het aantal betalende bezoekers
700
600 500 volw
400
jongeren 300
200
100
0 jan
maart
mei
juli
sept
nov
Opmerkingen bij deze gegevens Januari: Het grote aantal scholen dat het museum bezocht kan een gevolg zijn van de verkiezing tot Grootste Belg maar de scholen ontvingen ook vanuit Damiaanactie een informatiefolder over het museum. Daarbij komt nog dat de animatoren van Damiaanactie tijdens de maanden januari en februari vele scholen bezoeken met een powerpointpresentatie die o.a. het leven van Pater Damiaan belicht. Hierbij komen ook het geboortehuis en het museum ter sprake. Dit inspireert sommige scholen tot een bezoek aan het museum. Dit verklaart allicht ook dat het museum tijdens het voorjaar vooral door jongeren werd bezocht, terwijl tijdens het najaar de bezoekers vooral uit volwassenen bestonden. In januari vindt ieder jaar “de werelddag voor de melaatsen” plaats. Ook dit kan aanleiding geven tot een bezoek aan het museum. Mei: De damiaanwandeling vond plaats op 17 mei. Tijdens deze dag was het museum de hele dag geopend. Toch brachten deze bijkomende openingsuren weinig extra bezoekers aan. September: Op zondag 9 september “Open Monumentendag” hebben we 512 volwassenen en 49 jongeren mogen ontvangen. Om het museum wat in de kijker te stellen was er een demonstratie van kantklossen, een zeer oud beroep dat vroeger door de huismoeders naast de haard werd bedreven. De bezoekers kregen de mogelijkheid Damiaankoffie en Damiaanbier te proeven. De gewone presentatie over het leven van Pater Damiaan werd vervangen door een doorlopende presentatie over het ontstaan en de behandeling van lepra. Die dag zorgden een zestal gidsen voor de permanente opvang van het grotere aantal geïnteresseerden.
In de gang waar we geregeld tijdelijke tentoonstellingen proberen te organiseren, werd bij deze gelegenheid gestart met een fototentoonstelling over het geboortehuis, het ontstaan van de eerste kloostergebouwen en de brand die deze gebouwen vernietigde, de heropbouw van het klooster en het leven in het noviciaat. Een schilderij en een schets over het geriatrisch centrum rondden deze tentoonstelling af. Voor Tremelonaars was dit een opfrissen van hun recent verleden. Voor andere bezoekers was het een eerste en verrassende kennismaking met de ontwikkeling van de gebou- Het geboortehuis, het klooster en de kerk voor de wen rond het geboortehuis. Bij deze foto- brand van 1943 tentoonstelling hoorde ook een handleiding die zowel door de gidsen als door de bezoekers zeer werd gewaardeerd.
Gidsen Onze gidsen verwelkomen en begeleiden de bezoekers doorheen het museum. Iedereen, volwassenen zowel als kinderen, worden op hun niveau geïnformeerd over het geboortehuis, over Jozef De Veuster: zijn jeugdjaren, zijn intrede in het klooster, zijn leven en werk op Hawaï en Molokaï en zijn zaligverklaring. We beschikken daarbij zelfs over een aantal gidsen die anderstalige bezoekers kunnen begeleiden. Maar toch blijft het een zoektocht om voldoende gidsen te vinden die meerdere talen machtig zijn. Om de twee maanden vergaderen we met de gidsen om een aantal praktische afspraken door te nemen en de permanentielijsten bij te werken. Gidsen en medewerkers van het museum op hun jaarlijkse Onze ploeg is sinds 2006 versterkt met reünie nieuwe vrijwilligers . Dezen laten zich inspireren door Damiaan. Zij willen de boodschap van pater Damiaan nog verder geven via informatie. André Delsaerdt Aarschot Georges Pardon Tremelo Gust Craps Tremelo Baal Hélèna Rousseau Tremelo Jacques Wijnschenck Tremelo Katia Rotsaert Tremelo Baal Lieve Descheermaeker Keerbergen Lieve Hoogewijs Haacht Louis Van Muysen Tremelo Lucien Peeters Begijnendijk Marcel Storms Tremelo Maria Stockmans Antwerpen Deurne Paul Macken Halen Zelem Petronella Van Dessel Tremelo Remi Jacobs Leuven René Obbels Aarschot Roger Guldentops Diest Roger Verhaegen Tremelo Vital Van Dessel Tremelo Werner Vandenbussche Keerbergen Niet alleen onze ploeg gidsen is aangegroeid, ook het secretariaat heeft wat hulp gekregen: Mieke Luyckx Leuven Kessel-Lo , Nico Van De Velde Tremelo Baal , Roger Ponsaerts Tremelo Baal, Hélèna Rousseau Tremelo Wegens verhuis naar Ierland kunnen we geen beroep meer doen op Rebecca Van Calster als gids.
Werkgroepen Om de werking van het museum in goede banen te leiden is er een dagelijks bestuur nodig maar ook werkgroepen die zich bezig houden met bepaalde aspecten van het museum.
Financiën Daar er nog geen activiteiten zijn omtrent restauratiewerken is deze groep nog niet in werking. De financiële toestand sinds de oprichting van “VZW Damiaanmuseum “ tot 31 december 2007. inkomsten Inkomsten: inkom—subsidie—verkoop—giften: 13902,22 euro uitgaven Uitgaven: organisatie—administratie— werking: 16196,77 euro
Inrichting De werkgroep kwam al enkele malen samen maar gezien de renovatiewerken nog niet opgestart zijn kon deze groep nog niet veel bespreken. Toch werd bekeken hoe men na de restauratiewerken het museum opnieuw kan opbouwen en inrichten. Men denkt aan 4 pijlers: A. Damiaan als Tremelonaar B. Damiaan als religieus C. Damiaan wij melaatsen D. Damiaan inspireert.
Publiciteit Deze werkgroep zal pas echt kunnen van start gaan wanneer de restauratiewerken hun einde naderen. Het dagelijks bestuur heeft intussen kleinere initiatieven genomen. Zo werden autocarmaatschappijen die in het verleden een bezoek brachten aan het museum aangeschreven met een nieuwe, kleurrijkere folder. Scholen, parochies en groepen die informatie vragen over het museum ontvangen een folder met informatie over het museum..
Gebouw Wat de werkgroep gebouw betreft heeft de gemeenteraad tijdens haar zitting van maart reeds een bedrag op de begroting ingeschreven om de eerste noodzakelijke werken te kunnen uitvoeren. Er werd ook een architectenbureau aangeduid om de ontwerpen en plannen te maken. Deze voorbereidingen nemen meer tijd in beslag dan eerst was gedacht. Vermoedelijk zullen de renovatiewerken opgestart worden in 2009.
Raad van bestuur Voorzitter: Bart Massart Secretaris: Theo Ceulemans Penningmeester: Rigo Peeters Vertegenwoordigers Paters van de H.Harten: Remi Jacobs, Frans Gorissen Vertegenwoordiger gemeente: Bert De Wit, schepen van toerisme. De Raad van bestuur kwam samen op 27 januari en 19 april 2007
Algemene vergadering De algemene vergadering werd geïnstalleerd op 25 oktober 2006 en kwam terug samen op maandag 22 oktober 2007.
Dagelijks bestuur Roger Guldentops
Voorzitter Bart Massart
