Jaarverslag donald smits centrum voor informatie technologie 1

Jaarverslag 2011 donald smits centrum voor informatie technologie 1 <

Inhoud Voorwoord ............................................................................................................................ 4 Missie en visie ..................................................................................................................... 6 1. Organisatie .................................................................................................................... 8 1.1 Nieuwe afdeling CIT: Educational Support and Innovation (ESI) 1.2 Samenvoeging afdelingen Netwerkdiensten en Werkplekdienstsen 1.3 Nieuwe plek in organisatie afdeling Opleidingen 1.4 Calamiteitenplan 1.5 Klanttevredenheidsonderzoek 1.6 Demand managers 1.7 Samenvoegen Raad van Advies met ICT-Strategiecommissie

2. Overzicht 2011 ........................................................................................................... 12 2.1 Onderwijs en ICT 2.2 Onderzoek en ICT 2.3 Organisatie en ICT 2.4 Infrastructuur en ICT 2.5 Internationale activiteiten

3. Vooruitblik ...................................................................................................................... 22 4. Personeel ......................................................................................................................... 24 4.1 Traineeships 4.2 Uitkomsten personeels enquête RUG 4.3 Nieuwe HR-adviseur CIT 4.4 Formatie per 31 december 2011

5. Financiën ......................................................................................................................... 26 Exploitatierekening CIT Balans

6. Publicaties HPC/V ..................................................................................................... 28

donald smits centrum voor informatie technologie

>

jaarverslag 2011

3 <

Voorwoord Jaarverslagen zijn eigenlijk een beetje ouderwets, zeker als het gaat om papieren versies. Dat laatste hebben we opgelost door dit jaar alleen een digitale versie te produceren. Steeds meer organisaties kiezen voor die oplossing. Zelfs de boeken uit de bibliotheken zijn aan het verdwijnen. Maar ook het verslag als zodanig verliest zijn traditionele status. De functie van visitekaartje is intussen overgenomen door een mooie website. Die hebben we altijd op zak en daarin kun je snel en doelgericht zoeken wat je nodig hebt.

> 4

De financiële verantwoording loopt bij organisaties als het CIT niet via het jaarverslag maar via de jaarrekening in het ritme van de universitaire budgetcyclus. Anders dan bij rechtspersonen zoals NV’s, BV’s en stichtingen heeft ons jaarverslag geen formele status of deadline. De verantwoording van projecten loopt bij ons per project en opleveringen vallen zelden samen met het einde van het kalenderjaar. Natuurlijk moet je als organisatie af en toe stil staan bij het functioneren van de organisatie en de daaraan gerelateerde doelstellingen. En er is ook af en toe behoefte aan een totaalbeeld. Maar dat gebeurt bij ons bij het maken van de jaarlijkse afdelingsplannen en daarnaast zijn er de jaarlijkse ontwikkelingsgesprekken. Daarnaast hebben we een opleidingsplan en een Arbo-jaarplan met de verantwoording daarvan. En reorganisaties worden afzonderlijk geëvalueerd. Dat brengt ons bij dè gebeurtenis van het jaar 2011. Het CIT is door de reorganisatie van het Universitair Onderwijscentrum Groningen versterkt met de afdeling Educational Support and Innovation en een stevig aantal applicatieontwikkelaars. Hierdoor hebben we veel hooggekwalificeerd personeel binnen gehaald, ons werkveld verbreed en zijn we dichter bij de klanten komen staan. We moeten de synergie-effecten optimaal gaan benutten. Dat is de uitdaging die we graag aangaan! Directie CIT Cees Sterks Hayco Wind


>

jaarverslag 2011

5 <

Missie en visie Met het verzorgen van kwalitatief hoogstaand onderwijs en onderzoek in een internationale context behoort de Rijksuniversiteit Groningen tot de mondiale top. Toponderwijs en toponderzoek zijn alleen mogelijk als de docenten, studenten en onderzoekers gebruik kunnen maken van concurrerende voorzieningen op het gebied van ICT. Als primaire taak verricht het CIT dan ook dienstverlening op het gebied van ICT ter ondersteuning voor het onderwijs, onderzoek en de organisatie van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).

> 6

De missie van het CIT luidt als volgt: “Het CIT ontwikkelt, levert en ondersteunt, door middel van een betrouwbare, flexibele, klantgerichte werkwijze, innovatieve ICT-diensten die bijdragen aan de ambities van de Rijksuniversiteit Groningen op het gebied van onderwijs, onderzoek en organisatie.” De missie moet worden uitgevoerd in een veranderende omgeving die wordt bepaald door verschillende trends binnen en buiten de RUG. De trends binnen de RUG hebben betrekking op onderwijs, onderzoek en organisatie. Deze trends bepalen de visie waaruit de strategische doelen worden afgeleid.

Trends en ontwikkelingen

Visie en strategie

Steeds meer ICT-diensten krijgen het karakter van nutsvoorzieningen waardoor nieuwe en strengere eisen aan het beheer worden gesteld. Door middel van verdere professionalisering van de werkwijze zal de inrichting en het beheer van een aantal ICT-diensten worden aangepast waardoor een hoger betrouwbaarheidsniveau kan worden bereikt. De eisen en wensen van medewerkers en studenten op het gebied van ICT-diensten en -voorzieningen worden in toenemende mate bepaald door het aanbod op de consumentenmarkt. Van het CIT wordt verwacht dat de dienstverlening hetzelfde niveau en dezelfde prijsstelling heeft en goed integreert met haar omgeving. Doordat steeds meer ICT-diensten een servicearchitectuur kennen en via een webinterface worden ontsloten, is het mogelijk om applicaties steeds meer met elkaar de integreren. Dit vergt een goed ontwerp en samenwerking tussen aanbieders van diensten binnen de RUG. Deze samenwerking heeft vorm gekregen in het ICT-coördinatieoverleg (ICTC). Dit overleg is met nadruk bedoeld voor de horizontale afstemming tussen de diensten CIT, UOCG, AIV, UB en FB over projecten en dienstverlening die elkaar raken of gemeenschappelijk ontwikkeld worden. Technisch en organisatorisch wordt het steeds gemakkelijker en aantrekkelijker om diensten of delen daarvan af te nemen uit de markt. Zowel bij bestaande diensten als grote ICT-projecten zal voortdurend de afweging worden gemaakt of het misschien beter is om dit over te laten aan daarvoor gespecialiseerde bedrijven.

Het CIT richt zich op het aanbieden van goed werkende en stabiele ICT-diensten, omdat die steeds meer als nutsvoorziening worden gezien. Daarnaast genereert het CIT meerwaarde voor de universiteit door zich te richten op innovatieve ICT-diensten. Dit betreft zowel standaard ICTvoorzieningen als High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V). Onderwijs en onderzoek zijn hier bij gebaat en dit past goed bij de strategie van de RUG om een internationale topuniversiteit te zijn. Geen topuniversiteit zonder top ICT-dienstverlening. Om het CIT optimaal in te richten op stabiliteit en innovatie heeft het CIT een aantal organisatorische en strategische keuzes gemaakt die hieronder worden beschreven. Innovatie vergt een flexibele organisatiestructuur en werkwijze zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit en betrouwbaarheid. Dit kan bereikt worden door de volgende uitgangspunten te hanteren: > De organisatie wordt ingericht als een ‘professionele netwerkorganisatie’; > Projecten, diensten en bijbehorende processen zijn leidend in de werkwijze; > Strikte scheiding van ontwikkeling en beheer; > Inspelen op technische trends en ontwikkelingen in de markt; > Voortdurende ontwikkeling van de organisatie en de expertise; > Innovatie onder architectuur.


>

jaarverslag 2011

7 <

1 Organisatie 1.1 Nieuwe afdeling CIT: Educational Support and Innovation (ESI)

1.2 Samenvoeging afdelingen Netwerkdiensten en Werkplekdiensten

Als gevolg van het opheffen van het Universitair Onderwijscentrum Groningen (UOCG) met ingang van 1 september 2011, zijn de activiteiten op het gebied van ICT ondergebracht bij het CIT. Dit heeft geleid tot een nieuwe CIT-afdeling met de naam ESI: Educational Support and Innovation. De activiteiten van het UOCG met betrekking tot de lerarenopleiding zijn ondergebracht bij de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Het ESI levert ICT-diensten aan de RUG en externe partijen, zoals ProgRESS WWW (webapplicatie voor inschrijven voor colleges en tentamens en raadplegen studieresultaten) en Nestor (elektronische leeromgeving). Ook het kwaliteitszorgsysteem Quamatrix, de onderwijscatalogus Ocasys en het roostersysteem Syllabus worden door het ESI beheerd en ondersteund. Daarnaast ondersteunt het ESI ook streaming video, videoconferencing, vragenlijstverwerking en tentamenverwerking en -analyse. Docentprofessionalisering en dienstverlenend onderzoek gericht op de effectiviteit en kwaliteit van het onderwijs aan de RUG behoren ook tot de activiteiten van de afdeling ESI.

De afdelingen Netwerkdiensten en Werkplekdiensten zijn in 2011 samengevoegd tot de afdeling Werkplek en Middelware Services. Binnen de nieuwe afdeling zijn drie groepen activiteiten te herkennen, te weten desktop management en OS, Applicatie Management Proces en Identity en access management en webdiensten. Door de samenvoeging worden de projecten in het werkplek en middleware domein beter op elkaar afgestemd.

1.3 Nieuwe plek in organisatie afdeling Opleidingen Ter wederzijdse versterking is in 2011 een plan opgesteld om de afdeling Opleidingen van het CIT onder te brengen bij de CIT-Servicedesk. De afdeling Opleidingen verzorgt computercursussen voor studenten en medewerkers van de RUG en biedt ondersteuning op maat op de werkplek. Verder is de afdeling verantwoordelijk voor het ontwikkelen en onderhouden van kantoorapplicaties in MS-Office

directie

> 8

relatiebeheer en ondersteuning

security manager (adviseur directie)

diensten, projecten en processen

onderwijs, onderzoek en ontwikkeling

werkplekdiensten netwerkdiensten servicedesk netwerkinfrastructuur serverinfrastructuur projectmanagement

applicatieontwikkeling HPC/V opleidingen

en de universitaire huisstijltool DotOffice. Het plan voor samenvoeging met de CIT-Servicedesk moet begin 2012 worden gerealiseerd.

het RUG-brede calamiteitenplan in werking. Het CIT-calamiteitenplan wordt twee keer per jaar geactualiseerd.

1.4 Calamiteitenplan

1.5 Klanttevredenheidsonderzoek

In de afgelopen jaren heeft het CIT veel aandacht besteed om risico’s met betrekking tot de universitaire ICT-voorzieningen zo klein mogelijk te houden of te voorkomen. Zo zijn vrijwel alle systemen redundant uitgevoerd, is de infrastructuur verdeeld over twee rekenhallen, zijn er meestal twee (of meer) beheerders per dienst en is in 2010 een consignatiedienst gestart om de bewaking van de belangrijkste diensten te waarborgen. In 2011 is daarnaast een calamiteitenplan opgesteld met een protocol voor organisatorisch crisismanagement bij grote storingen. Het calamiteitenplan treedt in werking wanneer een grote ICT-dienst die van invloed is op de primaire werkprocessen van de RUG zodanig is verstoord, dat niet met zekerheid is te zeggen dat de dienst binnen een dagdeel hersteld kan worden. Bij een grote calamiteit als een brand treedt altijd

Het CIT laat door een extern bureau periodiek een klanttevredenheidsonderzoek uitvoeren. Met ingang van januari 2011 is de opzet van dit onderzoek gewijzigd. In plaats van een jaarlijkse meting werd in 2011 elke maand een deelonderzoek uitgevoerd. Maandelijks ontving een klein deel van de medewerkers en studenten een uitnodiging om een vragenlijst in te vullen. Onder de respondenten die een compleet ingevulde vragenlijst hadden ingestuurd, werd een aantal flipcamera’s verloot. Door de maandelijkse meting worden de effecten op de klanttevredenheid van wijzigingen in de dienstverlening sneller zichtbaar. De feedback op aanpassingen is hierdoor verbeterd. Het management van het CIT gebruikt de uitkomsten van dit onderzoek om verbeterpunten te identificeren en prioriteiten te bepalen.


>

jaarverslag 2011

9 <

1.6 Demand managers De demand managers treden op als belangenbehartiger van de faculteiten en diensten die de ICT-diensten van het CIT afnemen. De demand managers zijn in dienst bij een faculteit of dienst als ICT-beleidsmedewerker en adviseren in de rol het bestuur of directie van hun onderdeel. De demand managers hebben regulier overleg met het CIT over de bestaande en nieuw te realiseren dienstverlening. Zo wordt de dienstverlening goed afgestemd op de behoeften van de afnemers. Demand managers in 2011: • M.J.B. Becker (Universitair Medisch Centrum Groningen) • R.P. Datema (Facilitair bedrijf) • A.J. Gankema (Faculteit der Letteren, Faculteit Rechtsgeleerdheid, Faculteit Godsgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, Faculteit Wijsbegeerte, Bureau van de Universiteit) • R.J. Jansen (Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, Universitair Onderwijscentrum Groningen) • Dr. J.A. Mondria (Universiteitsbiliotheek) • Ing. J.C. van der Weele (Kernfysisch Versneller Instituut) • Ing. P. Zandbergen (Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen) • Drs. R. Zwaagstra (Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen)

> 10

1.7 Samenvoegen Raad van Advies met ICT-Strategiecommissie Tot 2011 kende het CIT een Raad van Advies voor het bewaken van het beleid en de kwaliteit van de standaard ICT-dienstverlening van de RUG. Omdat in de praktijk de taken van de Raad van Advies een grote overlap hadden met die van de RUG ICT-Strategiecommissie, is in 2011 besloten om de Raad van Advies op te heffen en samen te voegen met de ICT-Strategiecommissie. In verband met de samenvoeging heeft een herformulering en herverdeling van taken plaatsgevonden. De RUG ICT-Strategiecommissie is verantwoordelijk voor het opstellen van het Meerjarenplan ICT van de RUG. Daarin is voor de domeinen onderzoek, onderwijs, organisatie en ICT van de Rijksuniversiteit Groningen een aantal aanbevelingen opgenomen voor de inzet van innovatieve ICT-toepassingen. Het RUG ICT-Strategieplan wordt voor een periode van vijf jaar opgesteld. De leden van de RUG ICT-Strategiecommissie worden benoemd door het College van Bestuur en zijn afkomstig uit de verschillende domeinen van de RUG.

• Prof. dr. R.H.Henning (faculteit Medische Wetenschappen/UMCG, hoogleraar Farmacologie) • Drs. F.S.M. Hoogma (directie Bureau van de Universiteit) • Dr. S. Jager (hoofd ICT en Onderwijs, faculteit der Letteren) • Dhr. M. Koopmans (student-lid) • Mevr. drs. M. Nieboer (bibliothecaris/directeur Bibliotheek RUG) • Dr. C. Praagman (directeur Onderwijs, faculteit Economie en Bedrijfskunde) • Prof. dr. L.R.B. Schomaker (onderzoeksdirecteur Kunstmatige Intelligentie, FWN) • Dhr. I.B.Schueler (student-lid) • Prof. dr. R.P.Stolk (hoofd disciplinegroep Epidemiologie, UMCG) • Prof. dr. E.A. Valentijn (bijzonder hoogleraar Astronomische informatietechnologie, FWN) • Mr. dr. C.N.J. de Vey Mestdagh (associate professor Law & ICT, faculteit der Rechtsgeleerdheid)

De ICT-Strategiecommissie in 2011: • Prof. dr. C.G.M. Sterks (algemeen directeur Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie, voorzitter) • Dr. G. Bouma (universitair hoofddocent Alfa informatica, faculteit der Letteren)


>

jaarverslag 2011

11 <

2 Overzicht 2011 2.1 Onderwijs en ICT Videodienst Binnen de RUG bestaan verschillende videofuncties die door meerdere afdelingen/partijen worden ondersteund. Het project Videodienst had als doel de dienstverlening op dit gebied beter te organiseren en dit RUGbreed te standaardiseren. Daarnaast moesten videofuncties zoals collegeregistratie en videoconferencing worden ingericht en breder beschikbaar worden gemaakt. Ook de inrichting van een shared lecturing room met een gezamenlijk college van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen met de universiteit van Osaka maakte onderdeel uit van dit project. Als resultaat is vanuit de dienstverlenende organisatie binnen de RUG (Universitair Onderwijscentrum Groningen, Facilitair Bedrijf en CIT) een eenduidige videodienst ontstaan, waarin RUGbreed uniform een aantal videodiensten worden aangeboden. Er is een nieuwe website ingericht met een algemeen webformulier voor het aanvragen van een videodienst. Door het bestaan van lokale AV-afdelingen binnen de RUG blijft het totale aanbod aan AV-diensten echter nog steeds versnipperd. Voor de inrichting van een shared lecturing room werd de Donald Smitszaal van het CIT in de Zernikeborg verkozen als faculteitsonafhankelijke plek voor uitgebreide videofuncties en is de zaal in de zomerperiode van 2011 voorzien van een nieuwe technische audio-video-installatie. In oktober 2011

> 12

ging het gezamenlijk college van studenten van de TopMaster NanoScience van de RUG en studenten van de Divison of Frontier Material Science van de universiteit Osaka via een live videoconferencingverbinding in de Donald Smitszaal van start. De voorzieningen in de Zernikeborg zijn ook geschikt voor het opnemen van colleges en kunnen door alle faculteiten worden gebruikt.


>

jaarverslag 2011

Voorzieningen digitaal toetsen Tentamenhal In 2011 is begonnen met het inrichten van een voorziening voor digitaal toetsen in de Tentamenhal Zernike Zuid (Aletta Jacobshal). Daarnaast werd er gewerkt aan de ontwikkeling van standaard operating-procedures voor de digitale toetsomgeving van de RUG. Het project zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2012 worden afgerond.

13 <

2.2 Onderzoek en ICT High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V) Ten behoeve van de inzet van ICT in het wetenschappelijk onderzoek heeft de RUG de afgelopen jaren aanzienlijk geïnvesteerd in hoogwaardige High Performance Computing en Visualisatiefaciliteiten (HPC/V). Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen kunnen beschikken over state-of-the-art-faciliteiten van het multidisciplinair centrum voor High Performance en Visualisatie. Behalve voor wetenschappelijke doeleinden kunnen de HPC/V-faciliteiten ook voor het lokale bedrijfsleven worden ingezet. High Performance Computing (HPC) De rekenfaciliteiten bestaan uit een groot Linuxcluster met 3280 cores (Millipede), de supercomputer BlueGene/P van IBM en een Grid-cluster dat in 2011 is vernieuwd. Het Grid-cluster maakt onderdeel uit van de nationale Big Grid-infrastructuur, dat zelf onderdeel is van de Europese Grid-infrastructuur EGI. Het cluster bestaat uit 58 nodes met elk 16 cores en 64Gb geheugen. De Grid-infrastructuur is beschikbaar voor internationale onderzoekssamenwerkingsverbanden, maar ook voor nationale samenwerkingen of lokale onderzoeksgroepen. Het Grid-cluster wordt onder andere gebruikt voor toepassingen van LOFAR, Target en Life Sciences.

> 14

High Performance Visualisatie (HPV) De Virtual Reality-faciliteiten in de Zernikeborg bestaan uit een vierzijdige Reality Cube en een tien meter breed cilindervormig Virtual Reality-theater. Het beeld wordt verzorgd door een groot aantal speciale projectoren die worden aangestuurd door het visualisatiecluster bestaande uit krachtige computers met speciale grafische kaarten. Voor presentaties op locatie was ook in 2011 een mobiel 3D-systeem beschikbaar. In januari 2011 is het bestaande cilindrische scherm in het virtual reality-theater uitgebreid met een mega multi touchscreen. Dit is voor het grootste deel gerealiseerd door gebruik te maken van public domain software en standaard hardware. Om van het scherm een aanraakscherm te maken, zijn zes Optitrack-camera’s, zestien infraroodstralers en duizend LED-lampen gebruikt. Wat dit scherm bijzonder maakt, is niet alleen de afmeting (10 meter breed en 2,8 meter hoog), maar ook het feit dat het een transparant en gekromd scherm is. De kromming verhoogt het gevoel van aanwezigheid in de virtuele omgeving. Ook kunnen data veel nauwkeuriger worden bestudeerd. Het scherm kan ruim honderd aanrakingen tegelijk registreren, waardoor onderzoekers er samen aan kunnen werken.

Het multi touchscreen is in 2011 gebruikt voor onderwijs aan GIS-studenten en voor onderzoek naar interactie met data en met personen door de faculteit Wiskunde en Informatica. Naast deze specifieke toepassingen kan het scherm ook gebruikt worden om bestaande software aan te sturen. TARGET Het Target-project ging in april 2009 van start en heeft als doel een duurzaam economisch cluster intelligente informatiesystemen op te bouwen in Noord-Nederland. In de zomer van 2011 heeft de review over fase 1 van het Target-project plaatsgevonden op basis waarvan – zonder nieuwe toetsingscriteria – toestemming is gegeven om door te gaan met fase 2. De capaciteit van het testbed is toegenomen tot ongeveer 9 PetaByte. Het gebruik van het testbed neemt snel toe. Er is een datastroom van KiDS-data vanuit OmegaCEN en de eerste LOFAR-data is onlangs geïngest in het Long Term Archive. Verder heeft het aan Lifelines gekoppelde Genome Coordination Center (GCC) zeer grootschalige genetische analyses uitgevoerd: alle DNA reads van 750 personen zijn geanalyseerd, waarmee een totaal van 500 TByte aan data is geproduceerd. IBM heeft ondersteuning geleverd bij het optimaliseren en stabiliseren van het testbed. Astro-WISE is continu en in alle data handling-aspecten getest tijdens de commissioning van de OmegaCAM panoramische camera voor ESO Chili. Een ‘automatic pulling dataflow’ is ontwikkeld die de Targetinfrastructuur (Target-testbed, CIT’s Millipede en


>

jaarverslag 2011

GRID-rekenclusters) verbindt met de OmegaCAMcamera in Chili. Kunstmatige Intelligentie en Target Holding hebben samen gewerkt aan een pilot project, gebaseerd op Monk, voor het Nationaal Archief. De software is in oktober 2011 opgeleverd aan het Nationaal Archief. OmegaCEN coördineerde de ingebruikstelling/ migratie van nieuwe Target-WISE compliant databases (highlight MUSE, GLIMPS, FEI). Er is een tiental databases operationeel op het Target-testbed. Oracle’s Goldengate-technologie is geïmplementeerd en voorbereid op het testbed om internationaal (Bonn, München, Napoli) gedistribueerd te worden voor o.a. KiDS. Ook is een WISE back-end ontwikkeld voor open source MySQL databases. De verkregen toegang tot open source databases is belangrijk voor bredere inzet van Target-technologie voor zowel business pilots als wetenschappelijke projecten. Heeii heeft een aantal commerciële contracten in de VS binnengehaald. Lipperhey gebruikt samen met Target Holding capaciteit op het testbed voor de Lipperhey-zoekmachine. OmegaCEN/Target heeft een eerste ontwerp ontwikkeld voor het dataverwerkingssysteem voor het MUSE-instrument op ESO’s VLT op basis van de Target’s WISE-technologie. OmegaCEN/Target is in mei formeel partner geworden in de GAIA space mission archive preparatory activities (GAP). NSPYRE heeft aan drie projecten bijgedragen, namelijk de FEI Pilot, National Archive Pilot en Lifelines.

15 <

LOFAR In 2011 is het LOFAR-project officieel opgeleverd. LOFAR is een project van Astron met een grote betrokkenheid van het CIT waar de centrale dataverwerking en de dataopslag plaatsvinden, inclusief het beheer van de systemen. Bovendien is de Blue Gene-supercomputer die gebruikt wordt voor de dataverwerking tevens beschikbaar voor RUG-medewerkers. Op wetenschappelijk gebied heeft LOFAR de doelstellingen ruimschoots gehaald vooral door de realisatie van acht bij de start niet geplande stations in het buitenland. Hierdoor kunnen de antennes tien keer scherper kan kijken dan voorheen gepland. Wel is nog veel meer baanbrekend onderzoek nodig, vooral in de signaalverwerking, datakalibratie en datareductie. Ook de geïnduceerde additionele publieke en private investeringen van 150M€ zijn meer dan oorspronkelijk verwacht mocht worden. Alle maatschappelijke mijlpalen zijn met minstens een factor 2 overschreden en ook hier zijn de doelstellingen dus ruimschoots gehaald. Vooral de maatschappelijke toepassingen zoals ‘Samen Snel op Glas in Noordoost Nederland’, de oprichting van een HBO-opleiding op het gebied van sensortechnologie en de oprichting van Sensor Universe zijn hier vermeldenswaard. De grootste innovatieslag binnen LOFAR ligt op het gebied van grootschalige informatieverwerking zowel qua hardware (zoals de aanleg van hoge capaciteit glasvezelkabels, waar ook andere gebruikers zoals scholen enz. gebruik van kunnen maken) als software (waaronder programma’s voor kalibratiemethoden voor arrays van sensoren, nieuwe protocollen voor breedbandige communicatie- en imaging-technieken). > 16

Met de toevoeging van de acht buitenlandse stations en de Internationale LOFAR Telescoop (ILT-organisatie) heeft het project een duidelijk internationaal karakter gekregen. Veel voor LOFAR ontwikkelde technieken zullen ook gebruikt worden in Square Kilometre Array (SKA). De SKA is een radiotelescoop met duizenden ontvangers die met elkaar in verbinding staan, verspreid over een gebied zo groot als een continent. Daarnaast worden de LOFAR-antennes ook gebruikt in Auger, de hoge energie kosmische straling detector in Argentinië. Big Grid Het Grid-cluster van het CIT is in 2011 vernieuwd. Het cluster maakt onderdeel uit van het landelijke Big Grid-project dat is ontstaan uit de vraag in veel wetenschapsgebieden naar het beheren en beheersen van de enorme dataexplosie. Hierdoor is de behoefte ontstaan naar een landelijke e-science infrastructuur die tegemoet komt aan de behoefte naar betrouwbare opslag, een uitgebreide koppeling tussen diverse locaties en de mogelijkheid om data uit te wisselen. Het project omvat dataopslag- en dataverwerkingscapaciteit, gefaciliteerd door Grid-technologie.

2.3 Organisatie en ICT Vernieuwing website De website van de RUG vormt een essentieel en onmisbaar instrument voor de integrale communicatie, beeldvorming en bedrijfsvoering van de universiteit. Als gevolg van toenemend gebruik, nieuwe technologieën en vernieuwde inzichten in webcommunicatie heeft de afdeling Communicatie van de RUG in opdracht van het College van Bestuur in 2011 met betrekking tot de website een vernieuwingstraject ingezet. Belangrijke einddoelen hierbij zijn verbetering van de vindbaarheid en zichtbaarheid van de informatie, de totstandkoming van gepersonaliseerde startpagina’s en een RUG-breed intranet voor medewerkers en studenten. De wijzigingen moeten niet alleen een kwaliteitsverbetering van de website als gevolg hebben, maar ook een efficiëntere werkwijze. Het CIT is verantwoordelijk voor de technische gedeelte van de realisatie van de plannen met betrekking tot de vernieuwing van de website. Nieuw wachtwoordsysteem RUG Begin 2011 is een nieuw systeem voor wachtwoorden in gebruik genomen, het Universal Password. Met dit nieuwe wachtwoordsysteem is de veiligheid aangescherpt door de sterkere wachtwoordmethodiek. Daarnaast is een Password Self Service Portal in productie genomen die de gebruikers in staat stelt zelf hun wachtwoord te wijzigen. Opzet RUG-ontwikkelstraat Binnen de RUG is in 2011 gekeken naar de mogelijkheden voor het opzetten van een ontwikkelstraat. Bij de universiteit wordt door verschillende teams op verschillende manieren software ontwikkeld. Dit komt deels doordat dit historisch zo gegroeid is, maar ook omdat er verschillende bedrijfsprocessen moeten worden ondersteund. Deze diversiteit komt ook terug in de manieren van ontwikkelen en middelen die daarvoor gebruikt moeten worden. De introductie van een ontwikkelstraat moet zorgen voor meer structuur waardoor meer kwaliteit ontstaat, een snellere ontwikkeltijd en een hogere betrouwbaarheid. Door het aantal ontwikkelplatformen te beperken, kan effectiever en efficiënter worden gewerkt.


>

jaarverslag 2011

Migratie naar Office 2010 Halverwege 2011 is RUG-breed de overstap gemaakt van Office 2003 naar Office 2010. Het CIT heeft de migratie uitgevoerd en ondersteuning geleverd. Een aantal centrale applicaties, zoals de huisstijlapplicatie Dotoffice, de Bullenapplicatie en Word-sjablonen, is geschikt gemaakt voor gebruik binnen Office 2010. Ook zijn er conversietools voor bestaande Office-applicaties van eindgebruikers ontwikkeld. Daarnaast heeft de CIT-afdeling Opleidingen overstapcursussen ontwikkeld en gegeven.

17 <

Nieuw betaalsysteem voor afdrukapparatuur Aan het begin van het nieuwe collegejaar is in 2011 een nieuw betaalsysteem geïntroduceerd met betrekking tot afdrukken voor studenten van de RUG. De kartonnen tegoedkaartjes van Xafax die al zo’n twintig jaar in gebruik waren, werden vervangen door het nieuwe online betaalsysteem Equitrac. Studenten kunnen met dit systeem kopiëren, printen en scannen door online een tegoed op te waarderen via iDeal of credit card. Het tegoed staat niet meer op het kwetsbare kaartje, maar op een beveiligde server in het netwerk. De studenten kunnen in het nieuwe systeem zelf alles regelen; er zijn geen balies en ingewikkelde verrekeningen meer nodig. Met de invoering van Equitrac is ook het FollowMe/You-principe ingevoerd. Hiermee kan de student de opdracht bij elk willekeurig afdrukapparaat laten uitprinten. Dit levert niet alleen minder beheer op, maar het heeft ook een positieve invloed op de capaciteit. Wanneer een apparaat bezet is, kan een student een ander apparaat kiezen om te printen. Ontwikkeling UWP2.0 In vervolg op een studie naar een nieuwe Universitaire werkplek (UWP2.0) die applicaties platform-, tijd- en plaatsonafhankelijk aanbiedt, is in 2011 een Proof of Concept (POC) opgezet voor de nieuwe universitaire ICT-werkomgeving op basis van een Citrix-architectuur. De POC had als doel na te gaan of de Citrix-infrastructuur in grote lijnen voldoet aan de functionaliteits- en inrichtingswensen van de RUG met betrekking tot de ICT-werkomgeving. De opvolger van de huidige Universitaire werkplek wordt een hybride werkomgeving waarin per gebruikersgroep, locatie en interface de optimale werkplek kan worden aangeboden. De wijze waarop applicaties worden aangeboden, wordt losgekoppeld van het platform waarop ze draaien en alle applicaties komen via het internet webbased beschikbaar. De werkomgeving die de gebruiker zelf in kan richten, biedt toegang tot alle door de RUG geleverde ICT-diensten en zijn 24 uur per dag beschikbaar op een door de gebruiker zelf te kiezen en op dat moment beschikbare interface. Na akkoord van het Proof of Concept door de ICT-Strategiecommissie is in 2011 een pilot met de nieuwe ICT-werkplek van start gegaan.

> 18

Onderzoek iPad in Onderwijs en Onderzoek Om te anticiperen op vragen en verzoeken van medewerkers en studenten heeft het CIT in 2011 een onderzoek uitgevoerd naar de bruikbaarheid van de iPad voor onderwijs, onderzoek en management. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de komst van de iPad ook bij de RUG onvermijdelijk is. Naar aanleiding van de uitkomsten is het CIT begonnen met het opbouwen van interne kennis en het schrijven van handleidingen en instructies voor de technische inrichting van de iPad, zoals het gebruik van het draadloze netwerk van de RUG en aansluiting op de universitaire mail en agenda. In het najaar van 2011 is een start gemaakt met korte cursussen over het gebruik van de iPad. Onderwerpen die tijdens de cursus aan de orde komen, betreffen inrichting, architectuur, beheer, tips en trucs en aanbevolen applicaties.

Security In 2011 was een stijgende lijn zichtbaar in het aantal klachten van het gebruik van applicaties zoals bittorrent voor het aanbieden van materiaal waarop een copyright ligt. Er was vooral sprake van een sterke toename van het aantal klachten die betrekking hebben op het gebruik van mobiele apparaten, met name laptops. Omdat dit niet alleen leidde tot wetsovertredingen vanaf IP-adressen waarvoor de RUG verantwoordelijk voor is, maar ook tot een zware oneigenlijke belasting van het RUG draadloos netwerk, is besloten het bittorrent –protocol voor het draadloos netwerk op de RUG te blokkeren.


>

jaarverslag 2011

19 <

2.4 Infrastructuur en ICT Vervanging access-laag In 2011 is een aanvang gemaakt met een meerjarenproject ten aanzien van de vervanging van de RUGnet-infrastructuur. De vervanging betreft zowel de distributie-switches als ook de access-switches. Doel van de vervanging is om de betrouwbaarheid van het netwerk te vergroten en te kunnen voldoen aan de toegenomen vraag naar bandbreedte. De netwerkinfrastructuur wordt niet zo zondermeer één op één vervangen, maar er vindt ook een herontwerp plaats met als doel de infrastructuur te vereenvoudigen (minder switches) en beter voorbereid te zijn op de toekomst. Zo zullen de decentrale netwerken worden voorzien van een 10 Gb-verbinding (was 1 Gb) met de centrale netwerkinfrastructuur. De access-poorten zullen 1Gbit aan kunnen (was 100Mbit). In 2011 zijn de volgende complexen van de RUG van een toekomstbestendige netwerkinfrastructuur voorzien: – Duisenbergcomplex (Faculteit Economie en Bedrijfskunde); – Kapteynborg (Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen); – Nijenborg 4 (Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen); – Mercatorcomplex (Universitair Onderwijscentrum Groningen).

> 20

Vernieuwing draadloos netwerk Met betrekking tot het draadloos netwerk van de RUG is in 2011 de beveiligingsstandaard en de wijze van authenticatie vernieuwd. Door de netwerkwijzigingen is het universitair draadloos netwerk sterker beveiligd, eenvoudiger in te stellen en beter geschikt voor mobiele apparatuur. Daarnaast is het draadloos netwerk van de RUG opgegaan in eduroam. Dit is een wereldwijde dienst van SURFnet waarbij studenten en medewerkers gebruik kunnen maken van draadloos internet met de inloggegevens van hun onderwijsinstelling. Hierdoor wordt het mogelijk direct internettoegang te krijgen bij andere universiteiten, hogescholen of bibliotheken. Door de sterke toename van het gebruik van mobiele apparaten zijn in 2011 plannen gemaakt voor de uitbreiding van de capaciteit van het draadloze netwerk. Een redesign-traject is gestart met als uitgangspunt dat er in alle gebouwen van de universiteit bereik moet zijn en voldoende capaciteit voor de komende vijf jaar. Naar aanleiding van de specificaties is een Europees aanbestedingstraject gestart.

Resultaten verduurzaming rekenhallen Bij de verbouwing van de rekenhallen in 2010 is specifiek aandacht besteed aan duurzaamheid. Energiebesparende maatregelen die zijn genomen hadden onder andere betrekking op de uitbreiding van het gebruik van virtuele servers, eerdere vervanging van IT-apparatuur, optimale koeling door het scheiden van koude en warme luchtstromen en het optimaal configureren van de systemen. De maatregelen leverden in 2010 al een energiebesparing op van bijna 50% op de overhead ten opzichte van de oude situatie. In 2011 is door een efficiëntere indeling van de rekenhal nog eens een energiebesparing van 25% bereikt ten opzichte van de oude situatie.

Mozambique Onder supervisie van het CIT is de afgelopen jaar in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen in Mozambique gewerkt aan de versteviging van management informatiesystemen van de universiteiten. Dit project werd door Nuffic gefinancierd en is in 2011 afgesloten. Zambia In 2011 is het Nuffic-project ZAMREN (Zambia Reseacrh and Education Network) van start gegaan. Doel van dit project is het opzetten van een netwerkorganisatie voor hoger onderwijs en onderzoek in Zambia. In dit project wordt samengewerkt met de Radboud Universiteit Nijmegen en de Vrije Universiteit Amsterdam, waarbij de supervisie bij het CIT ligt.

2.5 Internationale activiteiten Centraal Azië Het CIT levert sinds 2009 een bijdrage aan het projectmanagement van CAREN (Central Asian Research and Education Network). In het kader van dit project van de Europese Commissie is een regionaal glasvezelnetwerk gerealiseerd in Centraal Azië. Het netwerk is sinds juli 2010 operationeel en verbindt inmiddels meer dan een half miljoen gebruikers in meer dan 500 universiteiten en onderzoeksinstituten in Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan en Turkmenistan.


>

jaarverslag 2011

Internationale cursus netwerkinfrastructuur In mei en juni 2011 vond de drieweekse cursus ‘Managing an Academic Network Infrastructure’ plaats bij het CIT. Tijdens deze jaarlijkse cursus krijgen IT-professionals van publieke organisaties uit verschillende ontwikkelingslanden training in de verschillende aspecten van het beheer van een computernetwerk.

21 <

3 Vooruitblik

> 22

Er zal steeds meer worden gevraagd van het aanpassingsvermogen van het CIT. We opereren in een dynamische omgeving die wordt gedreven door snelle technische, maatschappelijke en organisatorische ontwikkelingen. Bij technische ontwikkelingen denken we vooral aan cloud computing en virtualisatie. Bij maatschappelijke ontwikkelingen gaat het over: consumerization, bring your own device, social media, privacy en security, openbaarheid en traceerbaarheid van data en globalisering. Organisatorische ontwikkelingen hebben betrekking op de governance rond ICT binnen de RUG en de bezuinigingen. In 2012 zal worden begonnen met het verder inventariseren van de voor het CIT relevante ontwikkelingen en ons antwoord daarop.


>

jaarverslag 2011

23 <

4 Personeel 4.1 Traineeships Mede ingegeven door de bezuinigingsdoelstellingen die het CIT door het College van Bestuur opgelegd heeft gekregen, zal een deel van de vacatures die vanaf 2011 bij het CIT ontstaan vanwege natuurlijk verloop, ingevuld worden door het beschikbaar stellen van traineeships. De trainee volgt gedurende twee jaar een opleidingstraject en wordt daarbij intensief begeleid door een senior-medewerker of consultant van de afdeling. Naast het opleidingstraject op de werkplek worden de trainees in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan intervisiebijeenkomsten, het zgn. traineeklasje. Uitgangspunt is dat de functie na twee jaar zelfstandig wordt uitgevoerd door de trainee. De traineeships zijn alleen bestemd voor medewerkers van het CIT.

> 24

4.2. Uitkomsten personeelsenquête RUG Naar aanleiding van de jaarlijkse personeelsenquête van de RUG is onderzoek verricht naar het opnemen van elementen van het Nieuwe Werken zoals thuiswerken en variabele werktijden. Hiervoor zijn algemene richtlijnen opgesteld. Verder is naar aanleiding van de uitkomsten van de personeelsenquête besloten om samen met de medewerkers een meerjarenvisie voor het CIT te ontwikkelen. Deze meerjarenvisie moet de basis vormen voor de ontwikkeling van het CIT als organisatie en het kader voor de afdelingsplannen beschrijven.

4.3 Nieuwe HR-adviseur CIT Als gevolg van de universitaire HRM-reorganisatie heeft in 2011 een herschikking plaatsgevonden van HR-adviseurs bij de RUG. Hierdoor werd Henk Doedens aangesteld als nieuwe HR-adviseur van het CIT.

4.4 Formatie per 31 december 2011 Afdeling

aantal FTE’s

Directie

1,8

Security

1,0

Relatiebeheer en Ondersteuning

14,3

Werkplekdiensten

10,7

Netwerkdiensten

12,6

Dienstenontwikkeling

5,5

Servicedesk Algemeen

1,0

Servicedesk Centraal Servicedesk Decentraal Opleidingen

7,8

1,3

26,7 4,0

HPC/V

7,4

Applicatieontwikkeling

16,1

Serverinfrastructuur

17,6

Netwerkinfrastructuur

12,0

Algemeen

4,7

Totaal


aantal FTE’s (stud. ass.)

143,2

>

jaarverslag 2011

1,3

25 <

5 Financiën

> 26

Exploitatierekening CIT (resultaten in k€) Lasten

2011

2010

2000

Personele lasten

9.297

9.333

8.990

Huisvestingslasten

1.079

896

810

Apparatuur en inventaris

1.957

1.930

1.608

Overige lasten

5.536

8.041

5.802

Totaal lasten

17.869

20.200

17.210

Baten

2011

2010

2009

Rijksbijdrage

5.641

5.419

6.767

* intern

11.067

11.688

10.591

* extern

1.722

4.010

1.619

18.430

21.117

18.977

561

917

1.767

Overige opbrengsten

Totaal opbrengsten Resultaat

Reserves en voorzieningen

2011

2010

2009

Bedrijfsreserve

2.441

1.844

1.305

–59

–14

45

2.382

1.830

1.350

Bestemde reserve Totaal reserves

Balans Activa Vaste activa

2011

2010

2009

Inventaris & apparatuur

5.429

4.938

4.130

Vlottende activa

2011

2010

2009

Vorderingen

1.245

1.317

1.724

4

5

6

3.974

5.851

4.622

1

4

14

10.653

12.115

10.496

Liquide middelen Rek. courant Hoofdboekhouding Voorraden Totaal activa

Passiva Eigen vermogen

2011

2010

2009

Eigen vermogen

5.429

4.938

4.130

Reserves

2.382

1.830

1.350

542

551

580

1.895

4.370

3.762

405

426

674

0

0

0

10.653

12.115

10.496

Apparatuurfonds Schulden Schulden Voorzieningen Overige voorzieningen Totaal passiva


>

jaarverslag 2011

27 <

6 Publicaties HPC/V In 2011 zijn verschillende onderzoekspublicaties verschenen waarbij gebruik is gemaakt van de HPC/V-faciliteiten. De onderwerpen variëren van kwantummechanica, moleculaire dynamica, sterrenkunde, genetica en biofysica tot bedrijfskunde.

> 28

A

G

Ahmad, I., F. Suits, B. Hoekman, M.A. Swertz, H. Byelas, M. Dijkstra, R. Hooft, D. Katsubo, B. van Breukelen, R. Bischoff and P. Horvatovich, A high-throughput processing service for retention time alignment of complex proteomics and metabolomics LC-MS data. Bioinformatics 15 (2011) p. 1176-1178.

Goor, L. van het, P.T. van Duijnen, C. Koper, L.W. Jenneskens, R.W.A. Havenith and F. Hartl, p-dimerization of pleiadiene radical cations at low temperatures revealed by uv–vis spectroelectrochemistry and quantum theory. J.Solid State Electrochem. 15, 2011 pp. 2107-2117.

Alonso, D., M.J. Bouma and M. Pascual, Epidemic malaria and warmer temperatures in recent decades in an East African highland. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 278 (1712), pp. 1661-1669.

H

B Baron, R. et al., Computing K and D meson masses with N_f = 2+1+1 twisted mass lattice QCD. Comp. Phys. Comm. 182 (2011), pp. 299-316.

Hanck, C. and M. Demetrescu A Simple Nonstationary-Volatility Robust Panel Unit Root Test. In: Economics Letters 117, pp. 10-13. Hanck, C. and M. Demetrescu, Unit Root Testing in Heteroskedastic Panels using the Cauchy Estimator. In: Journal of Business & Economic Statistics 30, pp. 256-264.

C Cirac, A.D., G. Moiset, J.T. Mika, A. Kocer, P. Salvador, B. Poolman, S.J. Marrink and D. Sengupta, The molecular basis for antimicrobial activity of pore-forming cyclic peptides. Biophys. J., 100:2422-31, 2011.

Hocuk, S., The Origin of Stars: Tales from the Unexpected in Extreme Environments. Phd thesis, nov 2011. Hocuk, S. and M. Spaans, Star formation near an obscured AGN. Variations in the initial mass function. AAP 536, dec 2011.

F Fievez, T., F. de Proft, P. Geerlings, B.M. Weckhuysen and R.W.A. Havenith, Conceptual chemistry approach towards the support effect in supported vanadium oxides: Valence bond calculations on the ionicity of vanadium catalysts. Catal. Today 177, 3-11 2011. Fuhrmans, M. and S.J. Marrink, A tool for the morphological analysis of mixtures of lipids and water in computer simulations. J. Mol. Model, 17:1755-66, 2011.


Graaf, E.R. van der, J. Limburg, R.L. Koomans and M. Thijs, Monte Carlo based calibration of scintillation detectors for laboratory and in situ gamma ray measurements. Journal of Environmental Radioactivity 102, 270-282, 2011.

>

jaarverslag 2011

J Jimenez-Tejero, C.E., A. Ramos, L. Tolos and I. Vidana, Open charm meson in nuclear matter at finit temperature beyond the zero range approximation. Phys. Rev. C 84 (2011) 015208, 1102.4786. Jong, D.H. de, L.V. Schäfer, A.H. de Vries, S.J. Marrink, H.J.C. Berendsen and H. Grubmüller, Determining Equilibrium Constants for Dimerization Reactions from Molecular Dynamics Simulations. JCC, 32:1919-28, 2011.

29 <

K

S

Klacsova, M., M. Bulacu, N. Kucerka, D. Uhrikova, J. Teixeira, S.J. Marrink, P. Balgavy, The effect of aliphatic alcohols on fluid bilayers in unilamellar DOPC vesicles - a small-angle neutron scattering and molecular dynamics study. BBA Biomembranes, 808:2136-46, 2011.

Schafer, L.V., D.H. de Jong, A. Holt, A.J. Rzepiela, A.H. de Vries, B. Poolman, J.A. Killian and S.J. Marrink, Lipid packing drives the segregation of transmembrane helices into disordered lipid domains in model biomembranes. PNAS 108:1343-48, 2011.

L López, C.A., A.H. de Vries and S.J. Marrink, Molecular Mechanism of Cyclodextrin Mediated Cholesterol Extraction. PLOS Comp. Biol., 7:e1002020, 2011.

M Mika, J., G. Moiset, A.D. Cirac, L. Feliu, E. Bardaji, M. Planas, D. Sengupta, S.J. Marrink and B. Poolman, Structural basis for the enhanced activity of cyclic antimicrobial peptides: the case of BPC194. BBA Biomembranes, 1808:2197–2205, 2011.

O Olbrich, C., T.L.C. Jansen, J. Liebers, M. Aghtar, J. Strümpfer, K. Schulten, J. Knoester, and U. Kleinekathöfer, From atomistic modeling to exciton dynamics and two-dimensional spectra of the FMO light-harvesting complex. J. Phys. Chem. B 115:8609-8621 (2011) DOI: 10.1021/jp202619a. Ollila, O.H.S., M. Louhivuori, S.J. Marrink and I. Vattulainen, Protein shape change has a major effect on the gating energy of a mechanosensitive channel. Biophys. J., 100:1651-59, 2011.

R Rzepiela, A.J., M. Louhivuori, C. Peter and S.J. Marrink, Hybrid Simulations: Combining Atomistic and Coarse-Grained Force Fields using Virtual Sites. PCCP, 13:10437-48, 2011.

> 30

Sorensen, J., X. Periole, K.K. Skeby, S.J. Marrink and B. Schiott, Protofibrillar assembly towards the formation of amyloid fibrils. J. Phys. Chem. Lett., 2:2385-90, 2011.

V Velinova, M., D. Sengupta, A.V. Tadjer and S.J. Marrink, Sphere-to-rod transitions of nonionic surfactant micelles in aqueous solution modeled by molecular dynamic simulations. Langmuir, 27:14071–77, 2011. Vries, K.D. de, A.M. van den Berg and O. Scholten, K. Werner: Coherent Cherenkov Radiation from Cosmic-Ray-Induced Air Showers. Phys. Rev. Lett. 107(2011)061101.

X Xue, Y, M. O’Mara, P. Surawski, M. Trau and A.E. Mark, The effect of polyethylene glycol (PEG) spacers on the conformational properties of small peptides: a molecular dynamics study. Langmuir., 27:296-303, 2011.

colofon redactie

Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie

vormgeving en drukwerk GrafiMedia / Facilitair Bedrijf RUG

Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie Bezoekadres De Zernikeborg Nettelbosje 1 9747 AJ Groningen Postadres Postbus 11044 9700 CA Groningen Telefoon: 050 363 92 00 Fax:

050 363 34 06

E-mail:

[email protected]

Internet: www.rug.nl/cit

Jaarverslag donald smits centrum voor informatie technologie 1

Recommend Documents