JAARVERSLAG 2013 VAN HET GENOOTSCHAP ‘OUD KATWIJK’ EN DE STICHTING KATWIJKS MUSEUM
Voorstraat 46 2225 ER Katwijk (ZH) Telefoon: 071 – 401 30 47 E-mail:
[email protected] www.katwijksmuseum.nl
1
PROFIEL VAN HET KATWIJKS MUSEUM Op 1 januari 1966 is de vereniging Genootschap ‘Oud Katwijk’ opgericht. Het genootschap heeft de traditie voortgezet van de voormalige Oudheidskamer waarvan de wortels teruggaan tot de dertiger jaren van de vorige eeuw. De vereniging stelt zich ten doel de belangstelling te bevorderen voor en de bestudering van de geschiedenis en de folklore van Katwijk en alles wat daar mee verband houdt. De vereniging tracht dit doel te bereiken door eigen werkzaamheid van de leden en het aankopen, instandhouden en tentoonstellen van (kunst)voorwerpen die op de geschiedenis en de folklore van Katwijk betrekking hebben. Deze activiteiten hebben geleid tot de vorming van een grote collectie, die in het Katwijks Museum wordt getoond. Het Katwijks Museum is als oudheidskamer begonnen met de nadruk op de stijlkamers, de klederdrachten en de visserij. Tegelijkertijd werd een kunstcollectie opgebouwd bestaande uit schilderijen en tekeningen van kunstenaars die met name rond het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw in Katwijk werkten. Deze kunstenaars hebben daarmee Katwijk als kunstenaarskolonie op de kaart gezet. Katwijk oefende in die jaren op kunstenaars vanuit de gehele wereld de nodige aantrekkingskracht uit. Het tot aan de Eerste Wereldoorlog nog met bomschuiten op het strand uitgeoefende visserijbedrijf was daarbij de grote trekker. De tentoonstellingen die het museum jaarlijks organiseert, hebben veelal de visserij rond de vorige eeuwwisseling als thema. Daarmee heeft het Katwijks Museum zich faam in de Nederlandse museumwereld weten te verwerven. De organisatie van het museum is bijna volledig opgebouwd uit vrijwilligers. Daarmee neemt het Katwijks Museum gerelateerd aan aard en omvang van de activiteiten die het ontplooit, een unieke plaats in binnen de Nederlandse museumwereld. De laatste jaren is het vrijwilligersbestand gegroeid tot rond honderdtachtig personen die zich met groot enthousiasme voor een breed spectrum van aandachtsgebieden inzetten. Het Katwijks Museum is een officieel geregistreerd museum. Het werd in 2002 onderscheiden met de Gerard Eversprijs van de Nederlandse Federatie van Vrienden van Musea. Het genootschap en de stichting hebben de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).
2
BESTUURSVERSLAG 2013 Jaarverslagen behoren tot de categorie documenten die over het algemeen niet tot de ‘bestsellers’ gerekend kunnen worden. De vraag zou dan kunnen opkomen waarom zoveel energie in de productie van een jaarverslag wordt gestoken. Het antwoord op deze vraag ligt besloten in de functie van een jaarverslag. Daarmee legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid en het daaraan verbonden financieel beheer. Wie zijn die belanghebbenden? Voor het Katwijks Museum zijn dat in de eerste plaats de leden van het Genootschap ‘Oud Katwijk’. Zij worden geïnformeerd door een beknopt bestuursverslag in het Ledenblad op te nemen. Het volledige bestuursverslag ligt ter inzage op de leestafel van de kantine. Tezamen met de financiële verslaggeving wordt dit in de jaarlijks in juni te houden Algemene Ledenvergadering besproken. De hieruit voortvloeiende goedkeuring betekent voor het bestuur décharge voor het gedurende het afgelopen jaar gevoerde beleid. Het jaarverslag is niet alleen een communicatiemiddel tussen bestuur en leden maar richt zich ook op de ‘buitenwereld’ waartoe met name de gemeente Katwijk moet worden gerekend.
VERZAMELEN EN BEWAREN Verzamelen en bewaren zijn vanuit historisch perspectief bezien als de primaire kernactiviteiten rond de collectie van een museum aan te merken. De collectie bestaat uit een min of meer statisch deel voornamelijk gericht op het wonen, de klederdracht en de visserij in vroeger eeuwen. Een meer dynamisch deel heeft betrekking op de kunstcollectie waaruit mede de wisseltentoonstellingen worden samengesteld. De kunstcommissie speelt bij het verzamelen en bewaren een belangrijke rol. Ook in het afgelopen jaar kon deze, daarbij mede gesteund door bijdragen van de Stichting Sponsorgelden Katwijks Museum en derden, diverse kunstwerken verwerven. De volgende kunstwerken konden daardoor aan de collectie worden toegevoegd. Schilderij ‘Cote Hollandaise’ van Alexis Nys Schilderij ‘Gezicht op Katwijk’ (1868) van Willem Anthonie van Deventer Schilderij ‘De Katwijk 24 in de sneeuw’ van Henri Staquet Schilderij ‘Portret Jopie Sluiter in bontjas’ van Willy Sluiter Schilderij ‘Huiswaarts kerende bomschuit en klijnhaalders’ van German Grobe Schilderij ‘Visafslag bij bomschuit’ van Eugen Kampf Het schilderij ‘Twee Katwijkse vrouwen’ van Edgard Farasyn (verkregen in bruikleen) De kunstcollectie heeft in de loop der jaren een behoorlijke omvang gekregen. Dit heeft ertoe geleid dat het wenselijk werd geacht een afstootbeleid te formuleren. Dit is inmiddels door het Algemeen Bestuur met de Raad van Toezicht besproken. De nota geeft een beeld van aard en samenstelling van de collectie, de stand van zaken van de digitalisering, bruikleen, verzekerde bedragen etc. Een goed inzicht in de collectie is van belang voor een doelmatig beheer. Het afstootbeleid is afgestemd op de richtlijnen van de Museumvereniging. Deze houden in dat een af te stoten kunstwerk eerst aan andere musea voor verkoop moet worden aangeboden. Indien vanuit de museumwereld geen belangstelling bestaat, mag het kunstwerk in de markt gezet worden. Alvorens een kunstwerk voor afstoting in aanmerking komt, dienen AB en Raad van Toezicht eerst hun fiat te geven. Om de procedures rond het collectiebeheer
3
goed te laten lopen, zal voor zover nog niet beschikbaar de administratieve organisatie in kaart worden gebracht. Overigens wordt in den lande verschillend over ‘ontzamelen’ gedacht. Het kledingdepot herbergt de kledingstukken die een beeld geven van de ontwikkeling van de klederdracht en bijbehorende kleding sinds het einde van de negentiende eeuw. De collectie heeft in feite een statisch karakter. Aan de uitbouw van de verzameling, de beschrijving en conservering daarvan heeft mevrouw Janna Haasnoot-Pronk een belangrijke richtinggevende bijdrage geleverd. Jarenlang heeft zij zich als beheerder van het kledingdepot en als suppoost ingezet en heeft het museum van haar grote deskundigheid gebruik mogen maken. Tot ons leedwezen is mevrouw na een slopende ziekte in dit verslagjaar overleden. Daarmee heeft het museum een gevoelig verlies geleden. Haar taak wordt thans voortgezet door Agaath Haasnoot en Marie van Duijn.
ORDENEN EN ARCHIVEREN Ordenen en archiveren vormen vanwege hun arbeidsintensiteit en massaliteit doorlopende processen die zich door aard en omvang omvang uitstekend lenen voor automatisering. Het museum beschikt voor dit doel over de database The Museum System (TMS) waarin alle documenten en informatie over kunstvoorwerpen digitaal worden opgeslagen. Digitaliseren door professionals is een kostbaar proces. Het Katwijks Museum is in staat dit werk op professionele wijze door vrijwilligers te laten uitvoeren. Daarmee worden jaarlijks aanzienlijke bedragen bespaard. Het fotoarchief werd afgelopen jaar uitgebreid met een deel van de collectie van de Katwijkse fotograaf Jaap van Duijn. Deze collectie heeft voornamelijk betrekking op de wereld van de visserij gedurende de tweede helft van de afgelopen eeuw. Daarmee nam het nog te digitaliseren bestand weer belangrijk in omvang toe. Het voordeel van deze collectie is dat de foto’s nog door tijdgenoten van een toelichting kunnen worden voorzien. Maritiem werd verblijd met zes series van een wandtegel en een bord van de voormalige rederij N. Parlevliet Jr. Bij deze rederij was het traditie aan het eind van het jaar aan de medewerkers een bord of een wandtegel te geven. De serie bestaat uit twaalf exemplaren waarvan de tegels aan de visserij gerelateerde beroepen en de borden vissersvaartuigen voorstellen. Nog steeds zijn de modelbouwers in de botenhal bezig met het tuigen van de brik. Uiteindelijk zal een lengte van drie kilometer aan touwwerk gebruikt zijn. Bij bestudering van literatuur en het raadplegen van internet is gebleken dat sommige onderdelen nog niet geheel in overeenstemming zijn met het oorspronkelijke schip. Dat vraagt om aanpassingen die weer leiden tot het verwijderen van en het vervolgens het opnieuw plaatsen van het vervangende onderdeel. Dit is een tijdrovend proces. Het is echter niet alleen het optimaliseren van de brik dat de modelbouwers bezig houdt. Ook aan de loggers voor de maquette van Katwijk aan den Rijn en een walvisjager wordt gewerkt. De jager moet de herinnering levend houden aan de vele Katwijkers die tussen 1946 en 1964 op de walvisvaarder ‘Willem Barensz’ werkzaam waren. Acht personen zijn bij de modelbouw betrokken. Een afzonderlijke groep werkt aan een model van de Rijnstraat van Katwijk aan den Rijn. Het project vordert langzaam maar gestaag. Het op schaal namaken van de panden is een nauwkeurig werk dat veel geduld vraagt. Nadat in voorgaande jaren onder meer het 4
Vleeskeuringshuisje en de panden van dokter Hueting en de familie Spierenburg waren gemaakt, zijn in het afgelopen jaar het voormalige Raadhuis, de Roskam en een aantal andere panden gereed gekomen. Zoveel mogelijk wordt getracht informatie over de panden te verzamelen zoals bouwtekeningen en foto’s van met name de jaren vijftig van de vorige eeuw. Om het Rijnstraatproject sneller te kunnen verwezenlijken, is de werkgroep bestaande uit Karin en Maarten van der Plas, Leen van der Plas, Piet Vellekoop, Gerco van Beelen en Hannie Huisman dit jaar aangevuld met Dick Bakkenes. Omdat in het plan de kade van de Oude Rijn is opgenomen met daaraan gelegen schepen en bootjes, zijn twee vrijwilligers van de boten-modelbouw ingeschakeld om de schepen en bootjes in de Rijn te maken. De bibliotheek beschikt zo langzamerhand over een omvangrijke verzameling aan boeken en geschriften. Regelmatig maken belangstellenden hiervan gebruik in het kader van een studie of onderzoek waarin Katwijk centraal staat. Opvallend is dat de aanwinsten van het afgelopen jaar steeds meer andere dorpsdelen dan Katwijk aan Zee gaan betreffen. Zo werden werken ontvangen over het Nederlandse veilingwezen waarin de bloemenveiling Flora een prominente plaats inneemt. De verzameling is zo langzamerhand uniek te noemen. Jarenlang heeft genealogie gewerkt met een computer die gebruik maakte van MS-DOS software, een bewerkelijk systeem dat minder gebruiksvriendelijk is dan de huidige systemen. Afgelopen jaar is de groep de moderne tijd binnengetreden met de aanschaf van het pakket Webtrees. Dit programma geeft aan meerdere geautoriseerde personen gelijktijdig toegang. Bovendien is het mogelijk documenten in te scannen, levensbeschrijvingen te maken en afbeeldingen op te nemen. De oude bestanden zijn inmiddels naar het nieuwe systeem geconverteerd.
PRESENTEREN EN EXPOSEREN Naast het verzamelen en ordenen van voorwerpen en kunst, stelt het museum ten doel het tonen aan het publiek van de gevormde collectie. Daarmee maakt een museum de invulling van de doelstelling compleet. Naar onze mening heeft het Katwijks Museum in het afgelopen jaar hieraan op een doeltreffende wijze voldaan. Dit moge blijken uit het aantal bezoekers dat het museum het afgelopen jaar heeft bezocht. Dit bedroeg inclusief de niet betalende bezoekers 19.532 personen. In dit aantal waren ruim 8.900 bezoekers begrepen die beschikten over een museumkaart. In de eerste maanden van het jaar bleef het aantal bezoekers achter, maar na de start van ‘Willy Sluiter aan Zee’ en ‘Visserstruien’ nam de belangstelling aanzienlijk toe. Velen kwamen speciaal voor de ‘Visserstruien’, mede gestimuleerd door de aandacht in de grote landelijke dagbladen. Van het gelijknamige boek werden aan de balie meer dan 500 exemplaren verkocht. De tentoonstellingscommissie begon in januari met de inrichting van de tentoonstelling ‘Anderswo’ waarbij door een achttal kunstenaars van de Arbeitsgemeinschaft Siegerländer Künstler hun werk toonden. De tentoonstelling werd op zaterdag 2 februari 2013 door de burgemeester van Katwijk, de heer Jos Wienen in aanwezigheid van een delegatie uit Siegen geopend. Door omstandigheden was eerst in een laat stadium bekend dat de tentoonstelling op de agenda geplaatst moest worden. Doordat de commissie slechts over een relatief klein aantal kunstwerken kon beschikken, stond deze voor een uitdaging. Met inventiviteit en gevoel voor kwaliteit wist de commissie een in artistiek opzicht verantwoorde tentoonstelling in te richten. Deze was van 5 februari tot en met 13 april 2013 te bezichtigen. 5
‘Bomschuit in beeld’ was de tweede tentoonstelling die in 2013 werd verzorgd. Rond de vorige eeuwwisseling verkeerde de bomschuit in haar gloriedagen. Zij vormden het middelpunt van de bedrijvigheid op het strand die vele kunstenaars uit binnen- en buitenland naar Katwijk deed trekken. In de werken die werden getoond hebben de kunstenaars in de Katwijkse kunstenaarskolonie de bomschuit tot het middelpunt van hun schilderskunst gemaakt. Zij waren de ooggetuigen van de bomschuit in haar gloriedagen. De tentoonstelling werd op zaterdag 27 april 2013 door de heer Arend Meerburg geopend. Deze was te bezichtigen van 1 mei tot en met 14 september 2013. Ter gelegenheid van de tentoonstelling is een catalogus uitgegeven. Op zaterdag 28 september 2013 werd door de heer P.C. Jorissen, directeur van Veilinghuis A. Mak B.V. te Dordrecht de tentoonstelling ‘Willy Sluiter aan Zee’ geopend. Willy Sluiter had een belangrijke band met de Dordtse regio. Hij werd in 1873 op het Friese platteland geboren. Op tienjarige leeftijd verhuisde hij met zijn ouders naar Zwijndrecht waar hij zijn jeugd doorbracht. In 1901 trouwde hij en betrok de nieuw gebouwde villa Honk aan de Boulevard in Katwijk. Daar kon hij zijn talenten kwijt en vervaardigde hij een groot aantal schilderijen waarop de bomschuit, de schelpenkar, het trekpaard en andere met de bedrijvigheid op het strand verband houdende attributen centraal stonden. Tot aan zijn verhuizing in 1910 naar Laren nam hij in het Katwijkse kunstleven een centrale plaats in. Veel van zijn in de Katwijkse periode tot stand gekomen kunstwerken waren dit najaar in het museum te bekijken. De ongeveer honderd getoonde kunstwerken gaven een goed overzicht van zijn kwaliteiten en trokken dan ook veel bezoekers. Parallel aan de Sluiter-tentoonstelling liep de expositie van de visserstruien. De opening op 4 oktober 2013 viel samen met de presentatie van het door Stella Ruhe geschreven boek ‘Visserstruien’. De schrijfster had sinds begin 2012 in veertig Nederlandse vissersplaatsen contacten gelegd en archieven van musea doorzocht. Tijdens deze zoektocht heeft zij de oorspronkelijke, plaatsgebonden patronen weten te achterhalen. De tentoonstelling kreeg veel publiciteit in de lokale, maar ook landelijke media. Inmiddels hebben diverse andere musea belangstelling voor de expositie getoond. De tentoonstellingen sloten op 11 januari 2014. Naast de door de diverse commissies ontplooide activiteiten vond als onderdeel van de routinematige werkzaamheden van de beheerders een groot aantal andere evenementen plaats. Om een indruk te geven van aard en omvang volgt hierbij het volgende overzicht: Gedurende het afgelopen jaar werd een drietal filmavonden gehouden. Naast de visserijfilms werd een film getoond die de relatie tussen het koningshuis en Katwijk in beeld bracht. Ten opzichte van vorige jaren was de belangstelling minder. Met een zekere regelmaat kwam de kantkloskring Rijnland weer in het museum bijeen. Op 1 juni hield de Vereeniging Vrienden Nieuwe Kunst een symposium met als thema Kunst aan de kust. Deze landelijke vereniging heeft als aandachtsgebied de kunst, kunstnijverheid en architectuur gedurende de periode 1880 tot 1940. Dit jaar stonden de badplaatsen met kunstkolonies centraal. De Culturele Dag werd op 14 september in het museum gehouden. Dit jaar werd deze gecombineerd met de 27ste Open Monumenten Dag. De 26 optredende kunstenaars en ambachtslieden konden zich daardoor verheugen in veel belangstelling van het toegestroomde publiek. Een buikdansshow, de saxofonist Wouter Kiers met zijn bandje en de leerlingen van de Muziekschool gaven aan de gecombineerde ‘dagen’ een levendige sfeer. Het publiek kreeg op deze wijze de gelegenheid niet alleen kennis te maken met het verleden, maar ook met het hedendaagse werk van kunstenaars en ambachtslieden. Voorts 6
kregen de shows van de klederdrachtgroep veel aandacht. In totaal telden de baliemedewerkers in het museum op die dag meer dan 900 bezoekers. Daarnaast trotseerden 553 bezoekers van de vuurbaak het stormachtige en natte weer. Indien in aanmerking wordt genomen dat de Open Monumenten Dag in Katwijk in totaal rond 3300 belangstellenden trok, kan de conclusie niet anders zijn dan dat het Katwijks Museum in belangrijke mate bepalend is voor het slagen van een dergelijk gebeuren. Op 9 november vond de Taxatiedag in het museum plaats. Het Veilinghuis A. Mak uit Dordrecht zorgde voor een expert die feilloos kon vertellen of het meegebrachte voorwerp kunst of kitsch was. Ook de waarde en de herkomst van het voorwerp werden bepaald. De topper was een voor € 2,50 gekocht werk van Willy Sluiter dat op € 3.000 werd getaxeerd. De organisatie was in handen van Pieter Barendse en Kees van der Plas.
Voor de klederdrachtgroep was als onderdeel van de visserijweek de Klederdrachtendag op 25 juni weer het hoogtepunt van het jaar. Met shows op het Andreasplein en demonstraties door de boetsters en de kantwerksters stond de groep weer in het middelpunt van de belangstelling. Daarnaast kwam weer een groot aantal verzoeken binnen om tijdens bijeenkomsten elders de Katwijkse klederdracht te tonen. Zo werd op kasteel Keukenhof opgetreden tijdens een culturele dag en werd meegewerkt aan de Katwijkse kunstroute voor leerlingen van groep 7 van de basisscholen. De afsluiting van het jaar was op 26 oktober met een show tijdens de ‘Katwijkse Dag’ op het Hoornesplein. Opvallend is dat aan het aantal aanvragen is te merken dat bejaardenhuizen en verenigingen meer moeite hebben om de daaraan verbonden kosten te betalen. De suppoosten hebben een druk jaar achter de rug. Met name gedurende het najaar konden zij een groot aantal bezoekers ontvangen. Veel belangstelling genoten de audiotours die nu ook zijn voorzien van Engelse en Duitse versies. Een groot aantal boeken werd verkocht mede door de bestseller die het boek ‘Visserstruien’ bleek te zijn. Tijdens de toeristenmarkt werd de kraam weer bemenst en werden de gebruikelijke zeekaken, boeken en posters verkocht. De toeristenmarkt trekt zo’n 25.000 bezoekers per keer waarvan ook steeds weer het Katwijks Museum weet te profiteren. De vuurtoren werd bezocht door ruim 4500 personen waarvan 10% Duitsers en 5% Engelsen. Samenvattend kan geconstateerd worden dat het Katwijks Museum met zijn vele vrijwilligers ook dit jaar zijn prominente plaats binnen de Katwijkse gemeenschap heeft weten waar te maken. Deze rol dient gekoesterd te worden.
EDUCATIE De musea hebben een belangrijke rol te vervullen bij de educatie in het algemeen en de jeugd in het bijzonder. Bij het Katwijks museum wordt die rol passief vervuld door het tonen van de kunst- en andere collecties en in actieve zin door de activiteiten van de educatiecommissie. De commissie stelt zich als doel om de jeugd cultureel bewust te maken. Hierbij wordt het motto gehanteerd: kijken, beleven, doen. Deze drie speerpunten geven de taak van de commissie weer om jongeren in contact te brengen met allerlei kunstvormen en zodoende hun creativiteit te stimuleren. De eigen ruimte waarover de commissie kan beschikken biedt daarvoor veel mogelijkheden. De wijze waarop in het afgelopen jaar hieraan invulling is gegeven, moge blijken uit het hierna volgende overzicht.
7
26 januari: Geïnspireerd door het werk van Hans von Bartels leren kinderen werken met aquarelkrijt in combinatie met Storigami. Dat is een verhaal vertellen door papier te vouwen. 9 februari: Workshop vissershuisje schilderen. 2 en 9 maart: Op de eerste dag maakten de kinderen kennis met de Katwijkse klederdracht, waarna zij een week later de opgedane kennis mochten toepassen door zelf met naald, draad en niettang een kledingstuk in elkaar te zetten. 13 en 20 maart: In een over twee dagen verdeelde workshop begeleidt een lid van de modelbouwgroep jongeren bij het maken van een eigen miniatuurboot. 13 april: Leendert De Vink leert hoe je Kattuks moet spreken. 5 oktober: Staande achter de ‘ezel’ zelf een kunstwerk schilderen. 12 oktober: workshop ‘Moby Dick’. Na het beluisteren van het spannende verhaal over deze potvis zelf onder leiding van de beeldend kunstenaar Joke Bontebal zelf een Moby Dick-boot boetseren. 2 november: Onder leiding van Coby van Duijn van de klederdrachtgroep leerden de kinderen aan de hand van getoonde voorbeelden sieraden maken. 9 november: Schilderen en tekenen met als onderwerp ‘Storm op zee’.
Naast de activiteiten die door de educatiecommissie werden georganiseerd bezochten veel scholieren in klassikaal verband het museum. Dit was het geval op: 27 mei toen veel leerlingen van de Rutgersschool het museum bezochten. 6 en 7 juni: Leerlingen van groep 7 van de plaatselijke basisscholen bezochten het museum in het kader van het gemeentelijk project ‘Kunstroute’. Gedurende de ochtend werd een workshop gehouden die werd afgesloten met een lunch. Al met al was weer sprake van een indrukwekkend programma.
BESTUUR, MEDEWERKERS EN ONDERSTEUNENDE WERKGROEPEN Het bestuur bestaande uit een Algemeen Bestuur (AB) en een Dagelijks Bestuur (DB) telde het afgelopen jaar 11 leden. Het bestuur fungeert als zodanig bij de Vereniging Genootschap ‘Oud Katwijk’ en bij de Stichting Katwijks Museum. Tijdens de op 7 juni 2013 gehouden Algemene ledenvergadering van het genootschap waren mevrouw Ria de Best en de heren Wim van Rijn en Jan van Beelen aftredend en herkiesbaar. Zij werden voor een nieuwe termijn herkozen. De samenstelling van het bestuur onderging daardoor geen wijziging. De vergaderfrequentie van het AB beperkt zich tot vier bijeenkomsten per jaar, terwijl het DB ongeveer eens per twee weken vergadert. De leden van het AB worden over de besluitvorming van het DB geïnformeerd aan de hand van de besluitenlijsten. De belangrijkste binnen het AB besproken of tot besluitvorming leidende onderwerpen, zijn als volgt samen te vatten: Jaarrekeningen 2012 van Genootschap ‘Oud Katwijk’ en Stichting Katwijks Museum Begroting 2014 van Genootschap ‘Oud Katwijk’ en Stichting Katwijks Museum Bestuursverslag 2012 van het Katwijks Museum Periodiek overleg met de Raad van Toezicht Tariefsbeleid
8
Besluitvorming over diverse investeringsprojecten zoals, de vertaling van de Audiotour in het Engels en Duits, de start van de verbouwing van de expositiezaal ‘Katwijk aan den Rijn’, de herinrichting van de zolder
De Raad van Toezicht bestond aan het eind van het jaar uit de volgende personen: De heer mr. C. van der Plas, notaris (voorzitter) De heer G. Brouwer, kunstenaar De heer C. Baalbergen De heer J.A. Vlieland De heer M. van der Gugten De heer Van der Gugten heeft tijdens het verslagjaar de heer drs. J. Wienen opgevolgd die om hem moverende redenen uit de Raad van Toezicht trad. De voorzittersfunctie werd van hem overgenomen door de heer mr. C. van der Plas Het aantal leden van het genootschap groeide in verheugende mate van 1624 eind 2012 tot 1717 eind 2013. De 156 nieuwe leden waren het resultaat van een effectieve en enthousiaste wervingsactie. Toeristenmarkt, Culturele Dag en niet te vergeten het in een nieuwe presentatie uitgebrachte Ledenblad waren in belangrijke mate debet aan deze grote groei. Gedurende het afgelopen jaar moesten wij wegens overlijden afscheid nemen van Huig Ouwehand, suppoost Janna Haasnoot-Pronk, die zich vele jaren heeft ingezet voor het kledingdepot Andries van Leeuwen, lid van de klederdrachtgroep Niek Ouwehand, genealogie Otto Grijn, suppoost Van de leden waren eind van het jaar 184 personen binnen het museum als vrijwilliger actief, meestal in commissieverband maar soms ook individueel vanwege hun specifieke deskundigheden. Een oorkonde met speld ontvangen 6 vrijwilligers voor 12½ jaar en 5 vrijwilligers voor 40 jaar inzet in het museum. De PR-commissie heeft zich weer duidelijk kunnen profileren. Helaas moest Wim van Rijn in de loop van de zomer door een ernstige ziekte zijn werkzaamheden onderbreken. Gelukkig is hij thans weer herstellende. De coördinerende rol werd tijdens zijn afwezigheid overgenomen door Thea Deckers. Het Ledenblad heeft door de nieuwe presentatie ontwikkeld tot een graag gelezen blad. In de Katwijksche Post werd weer een uitvoerige rubriek verzorgd. De website werd druk bezocht. Het aantal bezoekers bedroeg evenals in voorgaande jaren ongeveer 25.000. De facilitaire groep heeft haar rol weer op een voortreffelijke manier vervuld. Bij een groot aantal activiteiten zette de groep zich in. Dat is niet altijd gemakkelijk, omdat veel van de activiteiten niet op de meest gunstige momenten van de dag plaatsvinden.
HUISVESTING Het optimaliseren van de huisvesting en het plegen van onderhoud vraagt veel voorbereiding. Cees Verdoes en de beheerder van het museum Kees van der Plas bereiden de projecten voor en houden toezicht op de uitvoering door aannemers en andere dienstverleners. 9
De expositiezaal met de collectie Katwijk aan den Rijn gaat geleidelijk steeds meer gevuld worden met op dit dorppsdeel betrekking hebbende attributen. De vitrines zijn geplaatst en raken steeds meer gevuld. De vitrine met de maquette van de Turfmarkt-Rijnstraat-Overrijn wordt steeds completer. Geleidelijk worden steeds meer woningen in de gevelwand geplaatst. Nog velen zullen volgen. De schepen voor de Overrijn zijn in aanbouw. De Peutingerkaart heeft een definitieve plaats gekregen. Inmiddels is opdracht gegeven software te ontwikkelen die door middel van een touchscreen een toelichting geeft over de Romeinse tijd en de Limes. De nieuwe ruimte en de overloop zijn voorzien van parket, gelegd in een visgraatmotief. De herinrichting van de zolderverdieping staat op het programma. Het gaat hierbij om een omvangrijk werk waaraan bouwkundige aanpassingen zijn verbonden..
FINANCIËLE INFORMATIE Voor de culturele sector werd afgelopen jaar de informatieplicht in belangrijke mate aangescherpt. Het genootschap en de stichting als ANBI-instellingen hebben namelijk vanaf 1 januari 2014 de verplichting om jaarrekening, bestuursverslag en beleidsnota op de website te publiceren. Indien niet aan deze verplichting wordt voldaan, kan dit beëindiging van de ANBI-status betekenen. Eigen vermogen en resultaat zijn in belangrijke mate afhankelijk van de gekozen grondslagen voor de waardering van de balansposten en de bepaling van het resultaat. Deze moeten toegespitst zijn op de rol van de jaarrekening als informatie- en communicatiemiddel. De vraag kan gesteld worden hoe met de waardering van kunstwerken , stijlkamers en overige in het museum aanwezige attributen moet worden omgegaan. In de museale wereld is het gebruikelijk de kosten van verwerving volledig ten laste van het resultaat te brengen. De gedachte hierachter is dat vermelding van de kostprijs en de daarop achtereenvolgens in mindering te brengen afschrijvingen na verloop van tijd niet veel meer zeggen. Een jaarlijkse waardering tegen actuele waarde heeft evenmin veel zin, omdat bij taxatie grote subjectiviteit een rol kan spelen. Onlangs verscheen in NRC Handelsblad over deze problematiek een artikel onder de veelzeggende kop ‘Marktwaarde nul, maar onbetaalbaar’. Wij zijn van mening dat het uitgangspunt om in de jaarrekening van het genootschap aan de collectie geen waarde toe te kennen in overeenstemming is met de opvattingen binnen de museale wereld. In financieel opzicht kan het bestuur met tevredenheid naar het afgelopen jaar terugzien. Ondanks het achterwege blijven van de indexering van de subsidie, kon dank zij de entreegelden van het hoge bezoekersaantal door de stichting het jaar met een klein nadelig saldo worden afgesloten. Met dank aan de tentoonstellingscommissie die gelukkig was in de keuze van de onderwerpen. Toch blijkt uit de voorliggende jaarrekening een belangrijke volatiliteit van de afzonderlijke posten Het al dan niet succesvol zijn van de gekozen wisseltentoonstelling is sterk bepalend voor de investeringsruimte. De uitschieter van de opbrengst uit de entreegelden bood de mogelijkheid een omvangrijk bedrag te reserveren voor de herinrichting van de zolder. De totale kosten hiervan worden thans volgens een globale benadering geschat op rond € 80.000, waarvan de helft nu beschikbaar is. De intensieve ledenwerving van de laatste jaren leidt bij het genootschap tot een gestage groei van de baten uit contributie. Deze bate steeg van € 21.172 in 2012 naar € 22.162 in 2013. Wel is de invloed van de economische crisis zichtbaar, omdat de gemiddelde opbrengst per lid is gedaald. 10
RISICOANALYSE Elke huishouding in welke vorm of van welke omvang dan ook loopt risico. Daarbij zijn te onderscheiden interne en externe risico’s. Interne risico’s zijn met de opzet van een toereikende organisatie te beperken. Zij zijn te beïnvloeden. Externe risico’s liggen buiten invloedsfeer van het bestuur. Zij moeten echter wel onderkend worden om tijdig maatregelen te nemen die de eventuele nadelige gevolgen zoveel mogelijk beperken. De kwaliteit van de administratieve organisatie en de daarin verwerkte maatregelen van interne controle zijn bepalend voor de mate waarin interne risico’s beheerst kunnen worden. Het Katwijks Museum is te karakteriseren als een kleine organisatie. De te nemen beheersingsmaatregelen zijn daardoor beperkt. De interne risico’s betreffen met name de vaststelling van de volledigheid van de verantwoorde opbrengsten. Hierop dient bij de maatregelen ter beheersing van de risico’s de nadruk te liggen. Geconcludeerd kan worden dat de genomen maatregelen binnen zekere grenzen toereikend zijn om de volledigheid van de opbrengstverantwoording te waarborgen. Een belangrijk aspect is de grote betrokkenheid van allen die bij het museum actief zijn. Deze is als groot te karakteriseren. De externe risico’s zijn niet door het bestuur te beïnvloeden. De huidige bezuinigingen van de overheid en de afnemende bestedingsmogelijkheden van bedrijven en publiek zijn dan ook duidelijk voelbaar bij het financiële beheer van het museum. Ook de gemeente Katwijk is bezig bezuinigingsmaatregelen te implementeren. Aangezien te verwachten is dat de bezuinigingsperiode tot en met 2015 zal lopen, betekent dit bij ongewijzigd beleid uiteindelijk een daling van de subsidie met rond € 35.000 per jaar. De kans dat een nieuwe bezuinigingsronde zal worden aangekondigd is zeker aanwezig. Een rendabele exploitatie van het museum zal dan moeilijker worden.
DE TOEKOMST Gedurende het jaar dat achter ons ligt, liet de economische crisis zich duidelijk voelen. Gemeente en sponsors werden terughoudender met hun financiële bijdragen. Geleidelijk zijn er gelukkig aanwijzingen dat de conjunctuur een wending ten goede zal nemen. De verwachting is dat 2015 zal getuigen van meer optimisme. Het bestuur gaat er van uit dat door de verwachte conjuncturele omslag het financiële klimaat zich ook voor het museum in positieve zin zal ontwikkelen. Wellicht zal dat resulteren in een jubileumviering onder een gunstig gesternte. Op 1 januari 2016 zal het namelijk vijftig jaar geleden zijn dat het genootschap werd opgericht. Het bestuur is er van overtuigd dat met de inzet van alle vrijwilligers en de beheerder met zijn medewerkers de komende jaren succesvol zullen blijven. Het bestuur dankt hen voor hun inzet en enthousiasme. Katwijk, 28 maart 2014 Het Bestuur
11
