Jaarverslag 2012 van de Commissie Bijstandszaken
Diaconie van de Protestantse Gemeente te ’s-Gravenhage (PGG)
1
Doel en werkwijze van de Commissie Bijstandszaken (CBZ)
Doel De CBZ is een Commissie van de Diaconie van de Protestantse Gemeente te ’s Gravenhage. Aan deze Commissie is door de Diaconie opgedragen het geven van incidentele financiële bijstand aan personen die in zodanige omstandigheden verkeren of dreigen te raken dat hun maatschappelijk welzijn daardoor is of wordt bedreigd. De CBZ rekent het expliciet tot haar taak te voorzien in een vangnet voor die noodsituaties in Den Haag die niet door andere organisaties kunnen worden opgelost. Hoe werkt de CBZ? De Commissie bestaat uit vijf stemgerechtigde leden en een juridisch adviseur en ambtelijk secretaris als niet-stemgerechtigde leden. Van de stemgerechtigde leden bekleedt er bij voorkeur minstens één het ambt van diaken. De CBZ komt elke derde maandag van de maand bijeen om aanvragen die aan haar gericht zijn te bespreken en te beoordelen. Deze aanvragen worden gedaan door hulpverleners die werkzaam zijn voor een brede waaier aan maatschappelijke organisaties. Meestal wordt door de hulpverlener eerst contact opgenomen met de ambtelijk secretaris van de CBZ en worden de mogelijkheden voor een aanvraag besproken. De aanvrager kan de procedure voor aanvraag nalezen op www.diaconiedenhaag.nl, bij ‘hulp nodig?’. Het vervolgens ingevulde formulier komt aan bij de ambtelijk secretaris. Als de werkdruk het toelaat, bekijkt deze de aanvraag op volledigheid. Eventueel ontbrekende gegevens worden alsnog opgevraagd. Op de tweede woensdag van elke maand worden alle aanvragen verzameld, gekopieerd en aan alle Commissieleden toegestuurd. In de vergadering worden alle aanvragen beoordeeld aan de hand van de criteria die de CBZ hanteert. Het belangrijkste criterium is dat de cliënt voldoende perspectief heeft om op termijn weer zelfstandig – al dan niet met structurele begeleiding – te kunnen functioneren. In bijlage 1 vindt u de overige voorwaarden waaraan een aanvraag bij de CBZ moet voldoen. Aan het eind van de vergadering wordt door de Commissieleden besloten welke cliënten volgens hen aan het eind van het jaar voor een kerstpakket in aanmerking zouden moeten komen. Hiervan wordt een aantekening gemaakt. Vervolgens worden de laatste berichten uit het College van Diakenen besproken. Ook wordt nieuws genoemd uit de bestuursvergadering van de Stichting Samenwerkende Sociale Fondsen (SSSF) waaraan de ambtelijk secretaris namens de CBZ als afgevaardigde deelneemt. Met deze stichting bestaat een bijzondere samenwerking, omdat de CBZ een van de fondsen vertegenwoordigt die in de SSSF zijn gebundeld. De SSSF vraagt gericht aan een of meer van de bij haar aangesloten samenwerkingspartners om (soms aanvullende) financiering van een gift die de SSSF zelf bereid is toe te kennen. De CBZ toetst deze aanvragen dan slechts marginaal.
2
De dag na de vergadering voert de ambtelijk secretaris de besluiten van de CBZ uit. Voor een aanvraag bestaan gewoonlijk de volgende vijf mogelijkheden. •
• •
•
•
De aanvraag wordt toegekend. De ambtelijk secretaris brengt de hulpverlener mondeling of per mail op de hoogte van dit besluit. De betaalopdracht wordt aan de financiële administratie gegeven. Er volgt een officiële brief van de CBZ aan de hulpverlener waarin het besluit wordt meegedeeld. De aanvraag wordt doorverwezen als bij de CBZ bekend is dat een andere instantie in aanmerking komt om het probleem op te lossen. De aanvraag wordt aangehouden. Dit besluit neemt de CBZ als zij meer informatie nodig heeft om een gegronde beslissing te kunnen nemen. De ambtelijk secretaris deelt de beslissing mondeling of per mail mee aan de hulpverlener, en geeft aan welke informatie gevraagd wordt. De aanvraag komt terug op de vergadering zodra de informatie is aangevuld. De aanvraag wordt afgewezen. Dit besluit neemt de CBZ als de aanvraag niet past binnen de voorwaarden waaraan een aanvraag bij de CBZ moet voldoen (zie bijlage 1). De ambtelijk secretaris deelt de beslissing van de CBZ en haar zienswijze mondeling of per mail mee aan de hulpverlener. Het gevraagde bedrag overstijgt het mandaat van de CBZ (€ 1.150), maar komt voor toekenning in aanmerking. In dat geval wordt de aanvraag met een goed onderbouwd advies ter beslissing doorgeleid aan het moderamen van het College van Diakenen.
In situaties waarin het niet mogelijk is te wachten op een beslissing tot de eerstvolgende maandelijkse vergadering kan een spoedprocedure worden ingezet. Daarvoor moet de ambtelijk secretaris worden benaderd. Dit kan op alle werkdagen via de balie van Stek. De spoedprocedure is in detail weergegeven in bijlage 2.
3
Verslag van de werkzaamheden van de CBZ in 2012 Aantal aanvragen opnieuw gestegen Net als in 2011 nam ook in 2012 de vraag om hulp door de CBZ weer toe. In totaal bereikten de commissie in 2012 95 aanvragen, dat zijn er zes meer dan in 2011. Zonder het te kunnen onderbouwen kan men aannemen dat in deze cijfers ten minste gedeeltelijk gevolgen van de economische crisis zichtbaar zijn. De stijging van het aantal verzoeken om financiële bijstand is waarneembaar sinds 2008 met een kleine teruggang in 2010. Bijlage 4 bevat een totaaloverzicht van aantal, aard en achtergrond van alle aanvragen sinds 2003. Het valt op dat in 2012 tweemaal zoveel aanvragen werden afgewezen als in het voorgaande jaar. De commissie honoreerde in het verslagjaar slechts twee derde van alle aanvragen. De belangrijkste reden voor het relatief grote aantal afwijzingen moet gezocht worden in het volgens de criteria van de CBZ onvoldoende geachte perspectief of de te gering geachte urgentie van de situatie van de betrokkene. Daarnaast viel de onvolledigheid van veel van de ingediende aanvragen op. Ze roepen vaak veel extra vragen op, de vereiste handtekeningen ontbreken nogal eens en vaak ook is de financiële situatie van de betrokken cliënt niet inzichtelijk weergegeven. Dat alles kan overigens verband houden met het feit dat de verwijzende hulpverleners onder tijdsdruk niet in de gelegenheid zijn om de nodige gegevens te achterhalen. Dit heeft wederom soms te maken met het doel van veel aanvragen.
Afgewezen Dhr. A. is psychiatrisch patiënt die op een wat onduidelijke wijze geld leent, terugbetaalt en goede doelen steunt. Het is niet precies duidelijk hoeveel de verwijzende instantie nu vraagt voor deze cliënt en waarvoor precies. Er is sprake van een [nader genoemd] bedrag voor terugbetaling van een lening die cliënt van een vriend heeft ontvangen. Het CBZ draagt hoe dan ook niet bij aan terugbetaling van schulden ten gevolge van privé leningen. De CBZ besluit deze aanvraag af te wijzen.
Doel van de giften Veel aanvragen gaan over leges en over huur- en borgkosten, beide zaken die meestal snel beschikbaar moeten zijn en daarom om spoed vragen. In de afgelopen vier jaar is de vraag aan de CBZ om bijdragen in legeskosten sterk toegenomen. Deze kosten moeten voldaan worden als mensen een verzoek om een (verlening van een) verblijfsvergunning willen indienen. De hiervoor verschuldigde bedragen werden in 2011 fors verhoogd: voor de verlening van een verblijfsvergunning van € 188.- naar € 288.- eind 2009 en naar € 375.- per 1 juli 2011. In 2012 ging het in 23% van alle aanvragen om cliënten die zelf niet in staat waren om deze administratieve kosten te voldoen. Een van de redenen hiervoor is het feit dat het hun niet toegestaan is om te werken, als zij voor het eerst een verblijfsvergunning aanvragen en hun procedure dus nog loopt.
4
Legeskosten De aanvraag is ingediend voor een 26-jarige vrouw uit N. zonder verblijfsvergunning. Zij verblijft sinds 2002 in Nederland, heeft 3 kinderen die alle drie wel een verblijfsvergunning hebben. Mw. B. is zwanger. Haar man heeft ook een verblijfsvergunning op grond van de pardonregeling uit 2007. Hij wil voor zijn gezin zorgen. In 2009 kreeg mw. B. echter een negatieve beschikking. Haar advocaat ging in beroep en wil dat na weer een negatieve beschikking twee jaar later – opnieuw doen. De partner van mw. B. wil zelf graag bijdragen aan de vereiste leges voor de aanvraag voor zijn partner, maar kan deze niet helemaal betalen. Het gaat om een bedrag van € 850.-. De CBZ besluit om dit bedrag toe te kennen.
Een andere grote groep van de giften had in 2012 te maken met vereiste voorschotten voor huur en borg van mensen die vaak na lang zoeken een woning kunnen betrekken, maar daarvoor vooraf ineens veel geld moeten betalen. Hun aantal is niet eerder zo hoog geweest. De CBZ verstrekt overigens geen leningen, ook bij huur en borg gaat het om giften. Het bieden van mogelijkheden om te lenen zou voor het secretariaat teveel – en in de praktijk ook vaak vergeefse – administratieve handelingen met zich meebrengen als leningen niet worden terugbetaald.
Kosten huur en borg Dhr. C. van 46 jaar verblijft nu in een seniorenwoning waar hij zijn zwaar zieke pleegvader en zijn zoon met ernstige verstandelijke beperkingen verzorgt. Hij kan in die situatie geen beroep doen op een persoonsgebonden budget. Via de Wet maatschappelijke ondersteuning heeft hij een woning toegewezen gekregen waarin hij wel in aanmerking kan komen voor (financiële) ondersteuning ten behoeve van zijn zoon. Om de woning te kunnen betrekken is een [nader genoemde] som voor de eerste vooruit te betalen huur vereist. De CBZ besluit om dit verzoek te honoreren.
13% van de verzoeken betrof bijdragen in ziekte(verzekering)kosten. Ook voor dit doel werden in de afgelopen jaren steeds meer aanvragen ingediend. Voor bijdragen in kleding, duurzame gebruiksgoederen en vakantie bereikte de CBZ in het verslagjaar geen enkele vraag meer. Het is niet duidelijk waarom dat zo is. Wellicht hebben de eerder genoemde doelen prioriteit en/of kunnen hulpverlenende instanties voor deze zaken ook bij andere fondsen terecht. Toegekende bedragen De CBZ kon in 2012 per aanvraag een gift toekennen tot maximaal € 1.150.-. Het valt op dat het totaalbedrag aan toegekende bedragen iets lager is dan in 2011, ondanks de toename van het aantal verzoeken om financiële bijstand. Het gemiddelde bedrag per verzoek is ten opzichte van voorgaande jaren hoog, maar vergeleken met alleen 2011 praktisch gelijk gebleven: € 636.-. Het iets lagere totaalbedrag houdt dan ook verband met het feit dat de CBZ in het verslagjaar relatief veel aanvragen moest afwijzen. In één geval oversteeg de aanvraag de maximaal beschikbare gift. Het ging hierbij naar het oordeel van de commissie om een extra schrijnende zaak (zie kader). De CBZ deed daarom eenmalig een beroep op het Moderamen van de Protestantse Diaconie van Den Haag
5
voor een aanvullende bijdrage van € 636.- dat dit in dit geval ook welwillend ter beschikking wilde stellen. De diaconie van de PGG springt bij Mw. D. is momenteel in Nederland in afwachting van verlenging van haar verblijfsvergunning. Zij heeft een ernstige vorm van hiv-besmetting opgelopen. Door een zwaarwegende fout van de IND is de aanvraag voor verlenging van de verblijfsvergunning echter niet goed verlopen. Daardoor heeft mw. D. al maanden geen inkomen. Voor haar wordt financiële hulp gevraagd zodat ze met haar zoontje op het adres kan blijven wonen, waar zij nu verblijft. Er zijn grote schulden bij de energieleverancier, de huisbaas en de ziektekostenverzekeraar ontstaan. Dit bedrag overstijgt het maximale bedrag dat de CBZ kan toekennen. Ze besluit in dit uitzonderlijke geval met succes een beroep te doen op de Protestantse Diaconie van Den Haag.
Achtergrond van de hulpbehoevenden De aard van de problematiek van de hulpbehoevenden varieert. In bijna alle gevallen kampen de mensen met bijkomende psychische problemen. Dat is niet verwonderlijk omdat een verzoek om financiële hulp aan de CBZ doorgaans alleen in uiterste nood wordt gedaan en problemen al hoog kunnen zijn opgelopen. De betrokkenen hebben bijvoorbeeld vaak aanzienlijke schulden opgebouwd, zij zijn uit hun huis gezet, missen menselijke steun in hun omgeving en zij kunnen hun leven vol problemen en bureaucratische verplichtingen niet meer overzien. De hulpverleners van de verwijzende instanties zijn vaak hun laatste redding. In de registratie van de CBZ kan de complexe achtergrond van de hulpbehoevenden niet in alle details worden opgenomen. Het verslag beperkt zich tot een weergave van enkele objectieve persoonskenmerken. De verdeling van hulpbehoevenden naar leeftijd is min of meer gelijk gebleven. Bijna alle mensen zijn tussen de 25 en de 64 jaar oud. Voor mensen onder de 25 jaar bereikten de CBZ slechts zeven en voor mensen boven de 65 jaar in het geheel geen aanvragen. De groep alleenstaande mannen was ook in 2012 oververtegenwoordigd terwijl het aantal aanvragen voor alleenstaande vrouwen met kinderen afnam. Dat aantal (17%) is niet eerder zo laag geweest. In het verslagjaar ontving de CBZ geen aanvragen voor kinderen zonder ouders.
6
Alleenstaande Nederlandse man Stichting M. dient dit verzoek in voor een gift in verband met schulden ter hoogte van [een nader genoemd bedrag A]. Deze zijn ontstaan door een achterstand bij het betalen van de ziektekostenpremie voor meer dan zes maanden. Dhr. C. heeft een werkloosheidsuitkering omdat zijn arbeidscontract niet werd verlengd. De hoofdsom van zijn schulden is [een hoger, nader genoemd bedrag B], maar door bijkomende kosten als dagvaardingskosten, advocaat enzovoorts bedragen de totale kosten bijna het dubbele bij een zitting. Stichting M. verzoekt nu om bijstand voor de helft van het bedrag. De andere helft is bij ‘Zorg en Bijstand’ aangevraagd. Doordat deze persoon een goede baan had, maar deze is kwijt geraakt, is het lastig voor hem om zijn leefwijze aan te passen aan zijn veranderde financiële situatie. De aanvraag bevat veel bijlagen met verschillende (financiële) gegevens. De CBZ wil deze aanvraag honoreren mits dhr. C. door een bevoegde instantie wordt begeleid bij zijn financiële zaken.
Het valt op dat bijna een derde van het aantal hulpbehoevenden de Nederlandse nationaliteit heeft. In 2010 en 2011 was hun aandeel geringer. De in 2011 gesignaleerde daling van Nederlandse hulpbehoevenden ten opzicht van buitenlanders zet niet door, integendeel. Niet Nederlandse personen waren in 2012 geleidelijk over 34 nationaliteiten verdeeld, geen enkele daarvan was – wat het aantal verzoeken betreft – oververtegenwoordigd. Het totaal aantal nationaliteiten nam wel toe. Nooit eerder ontving de CBZ aanvragen voor mensen uit Algerije, China, Ethiopië, de Verenigde Staten en Angola. De meeste aanvragen zijn ingediend voor mensen die een sociale zekerheidsuitkering ontvangen. Een ongeveer even grote groep heeft helemaal geen eigen inkomen. Veelal gaat het daarbij om ongedocumenteerden, ook wel illegalen genoemd, die bij geen enkele andere instantie kunnen aankloppen voor financiële hulp. Daarnaast is het meer nog dan in 2011 opmerkelijk dat voor 13 personen een gift werd gevraagd terwijl zij zelf inkomen uit arbeid ontvangen. Dat inkomen is dan toch ontoereikend om een bepaald financieel probleem het hoofd te kunnen bieden, soms doordat er al schulden zijn opgebouwd. Verwijzende instanties Aanvragen voor individuele hulp kunnen de CBZ alleen bereiken via een verwijzende, hulpverlenende organisatie. De meeste verzoeken zijn, net als in voorgaande jaren, afkomstig van de verschillende organisaties van Stek. In 2012 ontving de CBZ opvallend minder aanvragen van de Stichting Samenwerkende Sociale Fondsen (SSSF) dan in 2011. De reden daarvoor is niet duidelijk . Het is wel bekend dat het aantal verzoeken om financiële bijstand ook bij de SSSF sterk is toegenomen. Vluchtelingenwerk, thans Vluchtelingenwerk Zuidvleugel, nam 9% van de aanvragen voor zijn rekening. Het aantal instanties dat de CBZ voor hun cliënten weet te vinden, is ook in 2012 weer toegenomen. Zo dienden de Stichting Jeugdformaat (voor jeugd- en opvoedhulp), het MHC Westeinde (ziekenhuis), de Stichting Anton Constandse (voor beschermend, begeleid wonen en dagbesteding), Impegno Haaglanden (voor mensen met complexe problemen) en ‘When the eagle learns to fly’ (onder meer voor ex-gedetineerden) voor het eerst aanvragen in bij de CBZ.
7
Relatie met wijkdiaconieën In 2012 werden twee aanvragen ingediend door vertegenwoordigers van verschillende wijkdiaconieën. Beide aanvragen werden volgens de geldende criteria beoordeeld en toegekend. Een wijkdiaconie vraagt overigens alleen dan bij de CBZ om een bijdrage als het bedrag de financiële middelen van de afzonderlijke wijkdiaconie zelf te boven gaat.
Aanvraag vanuit een wijkdiaconie Mw. F. is in 2000 gescheiden. Na de verkoop van de gezamenlijke woning heeft mw. F. een woning gekocht met een hypotheek die nu hoger is dan de waarde van het huis. De hypotheekpremie bedraagt [een nader genoemd bedrag] per maand. Zij heeft het huis te koop gezet, vooralsnog zonder succes. Ze werkt als ZZP’er maar kan om medische redenen de komende maanden geen werkzaamheden verrichten. Gevraagd wordt leefgeld voor deze periode. De aanvraag is een bewijs van nieuwe verborgen armoede in een gegoede wijk van de stad. De CBZ vraagt om enkele verduidelijkingen. Nadat alle vragen beantwoord zijn, kent zij een bedrag voor drie maanden leefgeld toe.
De CBZ is verheugd over het feit dat de betrokken diakenen de commissie wisten te vinden. Zij acht het van groot belang dat er een relatie is tussen het CBZ-werk en het werk van afzonderlijke wijkdiaconieën. Zij hoopt dat de verspreiding van dit jaarverslag zal helpen deze relatie te verstevigen.
8
Bijlagen
Bijlage 1: Doelstelling en voorwaarden Bijlage 2: Spoedprocedure Bijlage 3: Samenstelling van de Commissie op 31 december 2012 Bijlage 4: Totaaloverzicht Commissie voor Bijstandszaken 1997-2012
9
Bijlage 1: Doelstelling en voorwaarden waaraan een aanvraag bij de CBZ moet voldoen Doelstelling Het verlenen van financiële bijstand aan personen die in zodanige omstandigheden verkeren of dreigen te geraken, dat hun maatschappelijk welzijn daardoor is of wordt bedreigd. In het bijzonder is daarbij van belang of de persoon voor wie de hulp wordt aangevraagd voldoende perspectief heeft om op termijn weer zelfstandig te kunnen functioneren. Voorwaarden •
De aanvraag wordt gedaan door een wijkdiaken, predikant, bemiddelende instantie zoals het maatschappelijk werk en vluchtelingenwerk, sociaal raadslieden, belangenorganisaties, SSSF of door een diaconaal medewerker van Stek.
•
De aanvraag is bestemd voor een individu of gezin.
•
De cliënt kan geen beroep doen op hulp van familie of vrienden of op voorliggende voorzieningen zoals bijzondere bijstand van de gemeente Den Haag, SSSF, fondsen van belangenorganisaties, Zorg en Bijstand of de gemeentelijke kredietbank.
•
De aanvraag is bedoeld als eenmalige financiële ondersteuning tot een maximum van € 1.150.- per aanvraag, bij voorbeeld voor de aankoop van een babyuitzet of vloerbedekking, legeskosten voor de aanvraag van een verblijfsdocument of het betalen van een huurschuld als hiermee huisuitzetting wordt voorkomen.
•
De cliënt woont of verblijft in Den Haag.
10
Bijlage 2 Procedure spoedaanvraag CBZ 1
Een spoedaanvraag moet aan de volgende criteria voldoen: a
De aangevraagde hulp moet geboden worden voor de eerstvolgende geplande vergadering van de commissie. Op of na die datum is ze niet langer opportuun. Ze kan, met andere woorden, echt niet wachten tot de eerstvolgende CBZ-vergadering.
b
Een spoedaanvraag biedt alle informatie die wij als commissie als beoordelingscriteria hanteren.
c
De aanvraag mag maximaal één A4tje aan toelichting bevatten.
2
De ambtelijk secretaris stemt met de voorzitter af of een aanvraag aan deze criteria voldoet. De voorzitter beslist hierin.
3
Bij een positieve beslissing wordt de aanvraag in online vorm door de voorzitter gedistribueerd onder de stemgerechtigde leden en de juridisch adviseur.
4
De voorzitter onthoudt zich bij de distributie van advies over de aanvraag.
5
De voorzitter houdt de regie over de gang van zaken rond de spoedaanvraag.
6
De leden van de CBZ hebben 24 uur de gelegenheid om hun oordeel over de aanvraag aan de voorzitter te geven. Zij geven dit oordeel aan de voorzitter en zijn vrij om ook hun collegaleden hiervan in kennis te stellen. Ook staat het hen uiteraard vrij om onderling te overleggen.
7
Tijdens de beslissingsperiode van 24 uur heeft de juridisch adviseur de vrijheid om de leden advies te geven. Conform het reglement van de Commissie heeft de adviseur echter geen stemrecht.
8
Na 24 uur stelt de voorzitter vast wat het oordeel van de commissieleden is. Het besluit wordt bij meerderheid van stemmen genomen. Bij een staking van de stemmen, beslist de voorzitter.
9
Als er binnen de periode van 24 uur slechts één reactie van een stemgerechtigd lid is binnengekomen, beslist de voorzitter na overleg met dit commissielid. Als er geen reacties binnen de termijn van 24 uur zijn binnengekomen, beslist de voorzitter.
10
Bij afwezigheid van de voorzitter, wordt zijn plaats en rol ingenomen door een van de leden.
11
Bijlage 3 Samenstelling van de Commissie op 31 december 2012 De heer mr. S.B. (Sam) Boelens (voorzitter) De heer drs. D. A. (Don) Barents De heer P.M. (Peter) van Leeuwen Mevrouw dr. M. (Marijke) Mootz Mevrouw ds. Y. (Yvonne) Schoonhoven Mevrouw mr. C.M.E. (Corine) Buter- de Haas (juridisch adviseur) Mevrouw drs. J.K. (Jenneke) van Veelen-Reemst (ambtelijk secretaris vanuit Stek)
Alle leden hebben op enigerlei wijze een band met een kerkelijke gemeente.
Bijlage 4: Totaaloverzicht Commissie Bijstandszaken 2003-2012
12
