JAARVERSLAG 2011
STICHTING SLIEDRECHTS MUSEUM
Jaarverslag Stichting Sliedrechts Museum 2011 Het bestuur bestond gedurende 2011 uit de volgende leden: De heer C. Visser
voorzitter
De heer C.H. van den Berg
secretaris
De heer P.C. Bons
penningmeester
De heer J.A. Mijnster
beheer gebouwen
De heer R.G. van de Ven
public relations en coördinator vrijwilligers
Mevr. J.F. Teeuw-van der Plas
activiteiten
Er is nog een vacature voor de bestuursfunctie beheer collectie. Deze taak wordt waargenomen door de heren C.H. van den Berg en J.A. Mijnster. De heren L.C. van Beuzekom, A. de Jong en L.L. Pijl vormden het bestuur van de Stichting Vrienden van het Sliedrechts Museum. Bestuursvergaderingen waren op 27 januari, 24 februari, 31 maart, 21 april, 23 mei, 30 juni, 19 augustus, 29 september, 11 november en 29 december. Het bestuur vergaderde met de vrijwilligers op 3 februari, 26 mei, 25 augustus en 17 november. Het overleg tussen de besturen van de Stichting Sliedrechts Museum en van de Historische Vereniging Sliedrecht heeft plaatsgevonden op 2 februari. Contacten over en weer waren er menigvuldig.
2
Van het bestuur Jubileumjaar Midden in het oude hart van Sliedrecht staat het Sliedrechts Museum. Op 6 november 2011 was het precies 50 jaar geleden dat de oprichtingsakte bij notaris F.W. Hofsteenge passeerde. Het museum is gehuisvest in twee prachtige panden, het kantongerecht uit 1884 en het raadhuis uit 1853. Twee voor Sliedrecht gezichtsbepalende panden. Een betere plek voor een Sliedrechts museum is nauwelijks denkbaar! Het Sliedrechts museum is ontstaan uit een particulier initiatief. In 1958 waren er een aantal heren die nadachten over een eventueel op te richten museum in Sliedrecht. Zij verenigden zich in het Comité Sliedrechts Museum. Door dit comité werd Stichting Sliedrechts Museum opgericht. In de oprichtingsakte worden de namen genoemd van ir. W. Bos Jzn, IJ.J. de Jong, ir. F.H. Volker, J. de Landgraaf, mr. A.T. Koppelaar, C. de Gruyter, ing. J.B.A. Visser en A. van Wijngaarden. Zonder af te dingen op de inspanningen van anderen kan gesteld worden dat ir. W. Bos de grote animator is geweest. Van meet af aan werd hij gesteund door ir. F.H. Volker en ing. J.B.A. Visser. Zij maakten vele jaren deel uit van het stichtingsbestuur. Hun inspanningen hebben ertoe geleid dat er in Sliedrecht twee musea ontstonden, die in 1996 als zelfstandige stichtingen zijn verder gegaan. Het Nationaal Baggermuseum heeft een grote vlucht genomen, terwijl het Sliedrechts Museum op kleinere schaal is verder gegaan.
3
Stichting Vrienden van het Sliedrechts Museum De oprichters hebben niet alleen veel tijd, maar ook hun geld in het museum gestoken. Zij hebben de huisvesting aangekocht en ondergebracht bij de STICHTING VRIENDEN VAN HET SLIEDRECHTS MUSEUM. Het voormalig raadhuis uit 1853, een rijksmonument, werd aangekocht op 9 november 1962 en op 12 december 1964 officieel geopend door wijlen burgemeester Chr. van Hofwegen. Het voormalig kantongerecht uit 1884 werd aangekocht in 1989 en werd in 1990 geheel gerestaureerd en in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Op 30 november 1990 opende wijlen burgemeester Ch.Th. Spijkerboer het museum in de huidige omvang. De Stichting is met haar faciliteiten onontbeerlijk voor de toekomst van het museum. Stichting Sliedrechts Museum De oprichters van het museum zijn inmiddels overleden. Het huidige bestuur van de Stichting heeft de ambitie adequaat en alert het cultuurhistorisch erfgoed onder de aandacht van het publiek brengen. De geschiedenis moet aantrekkelijk en logisch vertellend tentoongesteld worden. Het ‘suffige en stoffige’ waar musea om bekend staan, moet eraf. Wij streven ernaar dat het een gezellig inloop- en praathuis wordt voor de gehele bevolking. Ouders en grootouders moeten met hun kinderen en kleinkinderen laagdrempelig binnen kunnen lopen om zelf herinneringen op te halen en/of kinderen te verhalen over de Sliedrechtse dijk met haar stoepen en gantels. 4
Een museum wil oude tijden doen herleven, maar moet dit wel in een hedendaags jasje doen. In de afgelopen tien jaar zijn daarom de gebouwen opnieuw ingedeeld en opgeknapt. Door de tussenbouw komt men binnen in een mooie ontvangstruimte met garderobe, verkoopbalie en winkel, van waaruit men dan direct in de ir. W. Boszaal komt. Een zaal, genoemd naar de oprichter van het museum, met een eigentijdse, publieksvriendelijke uitstraling. Hierin worden jaarlijks 5 à 6 tijdelijke tentoonstellingen gerealiseerd. De raadzaal is zoveel mogelijk in de oude stijl teruggebracht. Het plafond is ca. 10 jaar geleden gerestaureerd. Een prachtige eiken parketvloer is aangebracht. Het oorspronkelijke karakter en bestemming van de raadszaal is nu goed terug te zien. In de andere vertrekken van het museum is te zien hoe Sliedrecht is ontstaan en hoe de inwoners er vroeger woonden en werkten. Bezoekers kunnen kennis maken met de cultuurhistorische erfenis van het dorp. De permanente expositie toont een brede collectie (ambachtelijke) historische voorwerpen, schaalmodellen, landkaarten en gereconstrueerde taferelen uit het verleden. Het museum is daarom uitermate belangrijk voor Sliedrecht en heeft daarvoor van de Stichting Sliedrecht en Cultuur de Gouden Aar 2011 in ontvangst mogen nemen. Automatisering Het hedendaagse jasje geldt niet alleen voor de gebouwen, maar ook voor andere aspecten van de museumactiviteiten. De registratie van de voorwerpen uit de collectie gebeurt niet meer op kaarten, maar in de computer. Sinds 2004 wordt gebruik gemaakt van het, speciaal voor musea geschreven, programma Adlib®. De hardware is in 2009 volledig vernieuwd. In het museum is 5
een netwerk aangelegd waarmee op diverse plaatsen in het museum gewerkt kan worden. Vanaf elke werkplek heeft men toegang tot alle gegevens, die opgeslagen zijn op één server. In de eerder genoemde ir. Boszaal kunnen de gegevens middels een plafondbeamer op een groot scherm geprojecteerd worden. Video’s kunnen hiermee ook vertoond worden. Een ADSL aansluiting zorgt voor een vlotte verbinding met de buitenwereld. Allemaal zaken die gerealiseerd zijn om up to date te zijn en te blijven. Het maakt onderdeel uit van het ‘adequaat en alert’ het cultuurhistorisch erfgoed onder de aandacht van het publiek te brengen. Een publiek dat ook zo modern denkt. Het interactieve is het sleutelwoord voor de toekomst. Het uitbeelden en vertellen van de geschiedenis in de raadzaal zal ook op zodanige wijze vorm gegeven worden. Er wordt aan gewerkt. Met een eigen website worden de activiteiten wereldkundig gemaakt. Tijdelijke tentoonstellingen Een museum wordt pas gezellig als er mensen komen. Een museum met de omvang van het Sliedrechts Museum trekt publiek door attractieve tijdelijke tentoonstellingen. Enerzijds spreekt de historie. De bebouwing aan de dijk met zijn stoepen en gantels heeft in de afgelopen jaren daarin de grote rol gespeeld. Anderzijds blijken er onder de bevolking van Sliedrecht toch nog heel veel kunstenaars 6
schuil te gaan. Mooie schilderij tentoonstellingen zijn er geweest. Ook andere uitingen van creativiteit kregen een plaats. Er was ook plaats voor hobby en verzamelen. Veel liefhebbers waren dan in ons museum te gast. Tenslotte Het Sliedrechts Museum is een amateur museum. Dit betekent dat het museum in stand wordt gehouden door een enthousiaste groep vrijwilligers, die er veel tijd en liefde in steken. Wat betreft het amateur zijn: door het volgen van allerlei cursussen op museaal gebied is er een behoorlijke deskundigheid ontwikkeld. Zonder vrijwilligers zou er geen museum zijn. Zonder voldoende financiële middelen zou er ook geen museum zijn. Alle bovengenoemde activiteiten en aankopen waren mogelijk doordat de stichting kon beschikken over voldoende financiële middelen die door de gemeente, donateurs, sponsors en bedrijven ter beschikking werden gesteld. Wij willen iedereen bedanken die in welke vorm dan ook een steentje heeft bijgedragen om ons mooie museum in stand te houden en rekenen ook in de toekomst op u! C. Visser
7
De gebouwen van het museum Het museum is een samensmelting van het raadhuis en het kantongerecht. We zullen kort ingaan op de geschiedenis van deze twee bouwwerken. Van het raadhuis is een bestek uit 1852 (tekeningen ontbreken) wat aangeeft dat er op dijkniveau twee wachtkamers, een gang en een grote zaal zouden komen. In het souterrain waren de secretarie, een spreekkamer, een portaal, een gang, een oppassers woning en twee gevangeniscellen gepland. Voor 1853 werden de boeven in een gevangenen kamer in de kerktoren opgesloten, vanaf 1853 dus in het raadhuis. De onderste bouwlaag bestond enkel uit bergplaats. Het bouwbestek maakt geen melding van een inpandig toilet, het buitentoilet stond vermoedelijk achter in de tuin. Deze indeling van het raadhuis vinden we niet terug in de boeken van ir. W. Bos. Zijn omschrijving komt meer overeen met het verbouwbestek uit 1908, waarin we op dijkniveau de burgemeesterkamer, een bodekamer en een grote zaal aantreffen. In deze zaal was de secretarie gevestigd, werden huwelijken bevestigd - de ambtenaren kregen dan even vrijaf - en vergaderde de gemeenteraad. Het onderhuis is tijdelijk door burgemeester van Hattem als woning gebruikt. Toegang tot de woning was via een deur in de stoep ten oosten van het raadhuis. Het onderhuis was ook met een trap bereikbaar vanuit de bodekamer. Nadat de burgemeester verhuisd was werd onderin het raadhuis de secretarie en het politiebureau gevestigd. Dit was goed mogelijk doordat de burgemeester slechts werkte met één 8
klerk en één bediende en het gehele politiekorps uit twee veldwachters en drie klepperlieden bestond. Toen de politie een eigen politiebureau in de Kerkbuurt kreeg en het secretarie naar de raadzaal verhuisde ging de gemeentebode onderin wonen. In 1923 raakte het pand zijn functie als gemeentehuis kwijt en werd het gebruikt voor andere activiteiten. Omstreeks 1958 dreigde het pand, toen in gebruik bij het Leger des Heils, gesloopt te worden. In 1958 werd het Comité Sliedrechts Museum opgericht, die het pandje in 1962 kocht. In 1964 verlieten de laatste bewoners de benedenverdieping en sinds die tijd huist het Sliedrechts Museum in het oude raadhuis. In 1867 huurde het Kantongerecht Sliedrecht ruimte in het Raadhuis te Sliedrecht voor 150 gulden per jaar. Toen in 1882 de huur verhoogd werd tot 400 gulden per jaar besloot de minister van Justitie tot nieuwbouw voor het Kantongerecht Sliedrecht. Er werd voorkeur gegeven aan een locatie direct naast het raadhuis en de gemeente stond in 1883 op verzoek van de minister kosteloos grond af ten behoeve van de nieuwbouw. In 1884 werd het nieuwe gebouw in gebruik genomen. Sinds 1934 wordt het gebouw niet meer gebruikt voor de kantonrechtspraak en in 1935 werd het verbouwd tot winkel. Het gebouw werd in 1989 aangekocht en in 1990 geheel gerestaureerd en in de oorspronkelijke staat terug gebracht. De twee panden werden met elkaar verbonden en op 30 november 1990 opende wijlen burgemeester Ch. Th. Spijkerboer het museum in de huidige omvang.
9
Activiteiten en evenementen De tentoonstelling ‘Vergeet mij niet’ liep van 5 november 2010 tot 15 januari 2011. Deze tentoonstelling bestond uit een deel van de collectie scrapboeken en album amicorum van de heer Anderson en verder werden er 142 poësiealbums uit de periode van 1829-2005 tentoongesteld. Alle poësiealbums kwamen uit Sliedrecht of directe omgeving en werden door de eigenaars in bruikleen aan het museum afgestaan. De expositie heeft in een aantal nationale dagbladen gestaan. Vanaf 21 januari tot en met 9 april was de tentoonstelling ‘Wijk D, E en F door de jaren heen’ van de Historische Vereniging Sliedrecht. De tentoonstelling werd geopend door mevr. Annie PrinsSwijnenburg. Evenals de voorgaande tentoonstellingen van Wijk A, Wijk B en Wijk C, trok ook deze tentoonstelling veel bezoekers. Men werd meegenomen langs de dijk in de jaren 50/60, te beginnen bij de Tolsteeg en eindigende bij Papendrecht. De bebouwing langs de spoorlijn was Wijk E en de boerderijen aan de overkant van de Merwede waren Wijk F. Herkenningspunten van vroeger, zoals herberg ‘De Engel’, school V, de spoorbrug met het station en het spoorwachterhuisje, waren te bezichtigen in het museum. De vitrines waren ingericht met attributen uit de verschillende wijken. Op een groot scherm werden nog meer foto’s vertoond, en tijdens de expositie werd elke zaterdagmiddag door de dialectgroep van de Historische Vereniging Sliedrecht verhalen in het Sliedrechts dialect verteld.
10
Wout van Rees en Aart van den Dool hebben een boek samengesteld met de titel ‘Wijk D, E en F door de jaren heen’. Tijdens de opening van de expositie overhandigde Wout van Rees het eerste exemplaar van dit fotoboek aan mevr. Annie Prins-Swijnenburg. Op maandag 10 januari was in het museum de nieuwjaarsbijeenkomst van de Historische Vereniging Sliedrecht. Deze avond werd door een groot aantal leden bezocht. In de periode van 16 april tot 4 juni was er de tentoonstelling ‘100 jaar Sliedrechtse Oranje Vereniging’. De tentoonstelling werd geopend door de heren Adriaan Pot, Rien van Es en Wout van Rees, resp. voorzitter en oud-bestuursleden van de S.O.V. De tentoonstelling geeft een beeld hoe in Sliedrecht honderd jaar lang het Oranje feest gevierd is. De voorzitter van de S.O.V., de heer Pot overhandigde het 1e exemplaar van het jubileumboek ‘100 jaar Sliedrechtse Oranjevereniging’ aan de toenmalige burgemeester M.C. Boevée. Op vrijdag 1 april is door de Roemeense ambassadeur in Nederland, de heer Calin, een schilderijen tentoonstelling van de Roemeense schilderes Veronique Avirvorei geopend. Namens het museum sprak de heer C. Visser en namens de gemeente Sliedrecht de wethouder J.P. Tanis. Deze expositie is opgezet vanwege een uitwisselingsbezoek van Roemeense chirurgen uit Orastie aan het Albert Schweitzer ziekenhuis in Sliedrecht. De tentoonstelling bestond uit een aantal van haar mooiste schilderijen met 11
havengezichten van Rotterdam, stillevens en landschappen. De expositie eindigde op vrijdag 27 mei. Op 21 mei heeft het museum deelgenomen aan een braderie van de Sliedrechtse Winkeliers. Op zaterdag 18 juni startte in het Sliedrechts Museum de eerste dorpswandeling over de Oude Uitbreiding. Deze wandeling werd georganiseerd door de Historische Vereniging Sliedrecht en ging onder begeleiding van drie gidsen. Op zaterdag 11 juni werd onder het genot van een Bossche bol en een glaasje prosecco de expositie geopend ‘Met kleurrijke Groet’ van Anne van den Heuvel. Men kon hier kennis maken met de rijk geschakeerde kleurenwereld van deze kunstenares. Een zaal gevuld met kleurrijke geluiddempende wandkleden, viltkunstwerken, textielkunst, weefsels van letters, cijfers en taal creëerde een wondere wereld in de sfeer van duizend en één nacht. De kunstenares liet zien dat oude ambachten nieuw leven krijgen als ze vrij en kunstzinnig worden toegepast. De expositie liep tot en met 20 augustus. Tijdens het Museumweekend was het museum geopend op zaterdag 2 april vanaf 11.00 uur. Jan Scheffe heeft vanaf 27 augustus tot en met 29 oktober in het museum geëxposeerd met bronzen beelden en schilderijen. De tentoonstelling liet een grote variatie in werken zien, zowel in 12
grootte, onderwerp, materiaalsoort en kleurgebruik. Tijdens vrijwel elke opening van het museum was de heer Scheffe aanwezig om belangstellenden met plezier over zijn kunst te vertellen. Een boeiende tentoonstelling door de originele en vakkundige wijze waarop de kunstenaar eenvoudige zaken weet weer te geven. Tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 10 september was het museum ook ’s morgens geopend. Op vrijdag 16 september zijn het bestuur en een deel van de vrijwilligers met hun partners naar het Belgische Lier geweest. Bij aankomst werd in de Brasserie Het Moment genoten van een bak koffie met een Liers Vlaaike. Na de koffie brachten we in twee groepen, onder begeleiding van een gids, een bezoek aan het stadhuis, de Begijnhofkerk en de Zimmertoren. Een goede Vlaamse lunch werd genuttigd in de Brasserie Het Moment, waarna ’s middags een bezoek gebracht werd aan de expositie Breugelland in het Stedelijk Museum. Een gedeelte van de middag was beschikbaar voor een individueel bezoek aan het centrum van Lier. Het gebruikelijke diner ter afsluiting van de reis is verschoven naar 1 maart 2012. Op zaterdag 1 oktober was het Sliedrechts Museum in De Grienden vertegenwoordigd op de herdenking van het feit dat de Historische Vereniging Sliedrecht 30 jaar bestond. Op zaterdag 15 oktober is er door het museum deelgenomen aan de Genealogische Contactdag in De Reling te Sliedrecht. De presentatie bestond uit boeken, gebundelde kranten en een laptop met een Powerpoint presentatie over het museum. 13
Op 5 november werd herdacht dat de Stichting Sliedrechts Museum 50 jaar geleden opgericht werd. De tentoonstelling ‘Als de dag van toen’ werd geopend door de heer J.Th. Meijers, oud voorzitter van de Stichting, en gaf een beeld uit het dagelijks leven in 1961. Er waren verschillende taferelen tentoongesteld uit de verzameling van Wim van Wijngaarden uit Giessendam en uit de collectie van het museum zelf. Op borden werd met een fotocollectie van de Historische Vereniging Sliedrecht een beeld gegeven van de zestiger jaren, in vitrines lagen stukken uit de oprichtingsperiode en in een vitrine lagen de babyspullen van 50 jaar geleden van de zoon van mevr. P. Mijnster. Tijdens de opening werd door de heer A. de Jong, bestuurslid van de Stichting Vrienden van het Sliedrechts Museum aan de heer C. Visser, voorzitter van Stichting Sliedrechts Museum, een waardecheque van 3 5.000,– overhandigd. De tentoonstelling was tot 14 januari 2012 te bezichtigen. Op vrijdag 16 december is in het museum de gebruikelijke oudejaarsbijeenkomst met de vrijwilligers gehouden. Het was weer een gezellige middag. Het is een traditie die zeer zeker voortgezet gaat worden. Op vrijdagmiddag 30 december was het weer poverpottendag. Door de heren Jo Groenewegen en Arie Sprong van het Sliedrechts Museum werd in het Sliedrechts Museum aan de jeugd van Sliedrecht voorgedaan hoe men een echte poverpot kan maken.
14
Bezoekersaantallen 2011
2010
2009
2008
Januari
414
374
311
458
Februari
205
274
343
219
Maart
209
401
135
89
April
316
269
265
104
Mei
88
684
408
63
Juni
97
150
288
219
Juli
86
73
110
311
Augustus
156
123
102
408
September
253
211
245
405
Oktober
114
136
120
153
November
272
147
170
206
December
207
211
222
126
2417
3053
2719
2761
Totaal
15
Sliedrechts Museum Kerkbuurt 99-101, 3361 BD Sliedrecht Telefoon:
0184 – 413404
Huidige e-mail:
[email protected] Gaat worden:
[email protected]
Website:
www.sliedrechtsmuseum.nl
Bank:
43.00.30.789 ABN-AMRO Bank N.V.
Secretariaat:
Ing. C.H. van den Berg Hoepel 44, 3362 JB Sliedrecht
Wilt u het Sliedrechts Museum steunen? Uw gift is welkom op rek. nr. 43.00.30.789 bij ABN-AMRO Bank N.V. Sliedrecht. Het museum geniet een vrijstelling voor de heffing van schenkingsrecht en successierechten (ANBI). Kijk ook eens in ons winkeltje voor een passend cadeau of relatiegeschenk. Wie meent iets interessants ter beschikking van het museum te kunnen stellen, wordt dringend verzocht zich in verbinding te stellen met de heer C.H. van den Berg, tel.: 0184-415122. Ook op de website van de Historische Vereniging Sliedrecht www.historie-sliedrecht.nl treft u regelmatig informatie van het museum aan.
Sliedrecht, februari 2012 Het bestuur van de Stichting Sliedrechts Museum
16
