Jaarvergadering zaterdag 18 juni 2011 in Utrecht
18 EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011 Foto: Jan Smelik
Het bestuur van de Vereniging van Gereformeerde Kerkmusici nodigt u uit voor de 38ste Algemene Ledenvergadering op zaterdag 18 juni 2011 in de Lutherse Kerk (Hamburgerstraat 9) te Utrecht
AGENDA
10.00 Ontvangst in de Lutherse Kerk 10.30 Orgelbespeling door Sebastiaan ‘t Hart 10.50 Huishoudelijke vergadering:
1. Opening
2. Jaarrede door Jan Oppeneer, voorzitter van de VGK
3. Jaarverslag 2010 (zie blz. 27)
4. Jaarrekening 2010 & begroting 2011 (zie blz. 31/32 )
5. Rapport kascontrolecommissie
6. Bestuursverkiezing. (David de Jong heeft zich herkiesbaar gesteld)
8. Rondvraag
9. Sluiting huishoudelijke vergadering
12.30 Lunch in de Lutherse Kerk 13.00 Concert op het carillon van de Domtoren door Janno den Engelsman 13.45 Orgelconcert in de Pieterskerk (Pieterskerkhof 5) door Gerben Budding 15.00 Concert in de St.-Willibrordkerk (Minrebroederstraat 21) door Monique van der Hoeven (zang) & Willeke Smits (orgel) 16.00-16.30 Nazit in de St.-Willibrordkerk
EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
19
Lutherse Kerk
Informatie jaarvergadering De Algemene Ledenvergadering zal DV gehouden worden op zaterdag 18 juni in de Lutherse Kerk, Hamburgerstraat 9 te Utrecht. Het gebouw ligt in het centrum van Utrecht. Bezoekers van de jaarvergadering kunnen het beste met het openbaar vervoer naar Utrecht komen. De Lutherse Kerk ligt op een loopafstand van 10 à 15 minuten van het Centraal Station. Zoals u heeft kunnen lezen in EREdienst van december 2010 (blz. 21) hebben de besturen van de Koninklijke Vereniging van Organisten en Kerkmusici (KVOK) en de Vereniging van Gereformeerde Kerkmusici afgesproken om voortaan in principe op dezelfde dag hun jaarvergadering te houden. ´s Morgens kunnen de verenigingen dan afzonderlijk de huishoudelijke zaken afhandelen, terwijl daarna gezamenlijke activiteiten ontplooid kunnen worden. Dit betekent voor de komende jaarvergadering dat de KVOK en VGK beide in de Lutherse Kerk vergaderen: de KVOK in de kerkzaal, de VGK in een zaal van de kerk. De opening van de dag (ontvangt met koffie en het orgelconcert) zal gezamenlijk plaatsvinden. Na de orgelbespeling door Sebastiaan ’t Hart zullen de VGK-leden naar hun vergaderzaal vertrekken. Vanaf de lunch zullen de KVOK en VGK weer gezamenlijk optrekken. Voor bezoekers van de huishoudelijke vergadering is een lunchpakket beschikbaar. Tijdens de lunchpauze zal Janno den Engelsman een concert geven op het carillon van de Domkerk. Medewerkers concerten De programma’s van de concerten zullen op de jaarvergadering uitgedeeld worden. Informatie over de kerken en orgels treft u aan op pagina’s 22 tot 26 van dit blad.
Sebastiaan ‘t Hart
Willeke Smits
Sebastiaan t Hart studeerde orgel bij Jacques van Oortmerssen aan het Conservatorium van Amsterdam. Aan hetzelfde instituut studeerde hij tevens kerkmuziek. Hij is cantor-organist van de Evangelisch-Lutherse kerk te Utrecht en redactielid van het kerkmuzikale tijdschrift Muziek & Liturgie. Daarnaast is hij bestuurslid van de Koninklijke Vereniging van Organisten en Kerkmusici (KVOK) en studeert hij Nederlandse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht. Willeke Smits studeerde orgel, koordirectie, kerkmuziek en piano in Utrecht, Amsterdam en Den Haag. Ze heeft een uitgebreide concertpraktijk, waarin uitdagende programmering centraal staat en concerteert zowel solistisch als in ensemble verband. Willeke is cantor-organist van De Rank in Nieuwegein-Zuid en vaste organist van het monumentale Ruprecht-orgel van de Tuindorpkerk in Utrecht. Ze is vaste dirigent van het Toonkunst Dameskoor EigenWijs in Amersfoort en het Nieuwegeins Kamerkoor. Willeke heeft een privé lespraktijk voor piano en orgel in Maarssen werkt als docent piano bij de Scherpenzeelse Muziekschool SMS. In 2005 nam ze
20 EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
haar eerste solo-cd op, met werken van J.S. Bach, C.Ph.E. Bach en Scarlatti. Willeke is bestuurslid van de Koninklijke Vereniging voor Organisten en Kerkmusici (KVOK), de Stichting Landelijk Samenwerkingsverband Kerkmuziek (SLSK), de Stichting Utrecht Orgelland. Willeke Smits cultureel adviseur van de zondagmiddagconcerten in de St.-Willibrordkerk in Utrecht. Info: www.willekesmits.nl. Monique van der Hoeven werd opgeleid in de klassieke zang door de bekende Haagse zangpedagoge Ank Reinders en studeerde daarna in Londen bij Theresa Goble. Sinds 2007 wordt zij in Nederland nog gecoacht door mezzosopraan en harpiste Rachel Ann Morgan. Monique nam deel aan diverse masterclasses, bij Sarah Walker, Paul Hamburger, Noël Lee, Roberta Alexander, Jard van Nes, Hans Peter Blochwitz en Adrian Thompson. De afgelopen jaren heeft ze vele liedrecitals gegeven op gerenommeerde kamermuziekpodia, zowel in Nederland als in Engeland, onder andere als duo met pianisten Jeroen Snijder en Jan Willem Nelleke, en met de kamermuziekensembles waarvan ze deel uitmaakt: het Duranck Trio en Duo Etincelle. Verder is ze een graag gehoord soliste bij koor- en orkestprojecten en zingt daarbij oratoriumpartijen, cantates, opera en liederen. Gerben Budding is hoofdorganist van de Grote Kerk te Gorinchem. Ook is hij een van de vaste organisten tijdens de vesperdiensten op zondagavond in de Domkerk te Utrecht. Hij geeft regelmatig orgelsolo concerten in zowel binnen- als buitenland. Gerben studeerde de hoofdvakken orgel met kerkmuziek en improvisatie bij Reitze Smits en koordirectie bij Rob Vermeulen (Utrechts Conservatorium). Daarnaast studeerde hij piano en klavecimbel. In 2009 behaalde hij cum laude zijn Bachelor diploma. In juni 2011 sluit hij zijn masterstudie orgel en koordirectie af. Hij volgde privé-orgelles bij de Franse organist Louis Robillard en masterclasses improvisatie bij Thierry Escaich en Rudolf Lutz. Gerben geeft muziekles aan zowel beginners als gevorderden. Daarnaast is hij actief als componist van met name liturgische werken. Janno den Engelsman studeerde orgel, klavecimbel en kerkmuziek aan het Utrechts Conservatorium Na deze studie volgde hij privélessen bij de organist Liuwe Tamminga in Bologna (It). Hij won prijzen op orgelconcoursen in Leiden (1996) en Nijmegen (2002) en verzorgde twee orgel-cd-opnames. In 2006 werd hem voor zijn muzikale werkzaamheden de Sakko Cultuurprijs voor Kunsten en Letteren toegekend. In 2007 behaalde hij het diploma ‘Master of Music’ aan de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort. Als organist, beiaardier en begeleider van orkesten en koren is hij actief in binnen- en buitenland. Zo gaf hij in 2009 beiaardrecitals in de Verenigde Staten. Janno is als docent orgel verbonden aan het Centrum voor de Kunsten in Bergen op Zoom. In 2010 is hij benoemd tot organist-titularis van de St.-Gertrudiskerk in Bergen op Zoom en tot stadsbeiaardier van Zierikzee.
Monique van der Hoeven
Gerben Budding
Janno den Engelsman
EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
21
Lutherse Kerk Aan het begin van de zeventiende eeuw ontstaat er in Utrecht een lutherse gemeente. Haar eerste kerkgebouw in de Strosteeg raakte in de achttiende eeuw in verval. Mede door schenkingen van lutherse vorsten uit het buitenland en in het bijzonder van van Christiaan VI (koning van Denemarken en Noorwegen) wordt het gebouw, een voormalig kloosterkapel, in de Hamburgerstraat aangekocht. Op 28 november 1745 kan de kerk aan de Hamburgerstraat worden ingewijd. De schenkers van giften huldigt men in de persoon van Christiaan VI van Denemarken, wiens wapenschild in 1750 boven de preekstoel komt te hangen. Later koopt men ook het naast de kerk gelegen pand (nummer 11) als kosterswoning alsmede een consistorie-kamer achter de kerk, die in 1863 geheel wordt verbouwd. Aan beide zijden van de kerk kopen de lutheranen later nog pastorieën aan. Het hoekpand Lange Nieuwstraat-Hamburgerstraat wordt verbouwd tot een wijkgebouw met twee bovenwoningen, waarbij men zonder gewetensbezwaren dwars door de oude muren van het koor van de kerk een doorbraak maakt voor een trap.
Foto: Jan Smelik
Dispositie Bätz-Witte-orgel Lutherse Kerk Hoofdwerk (C-f3)
Bovenwerk (C-f3)
Bourdon 16’
Holfluit 8’
Prestant 8’
Salicet 8’
Roerfluit 8’
Viola 8’
Octaaf 4’
Fluit 4’
Quint 3’
Violini 4’
Octaaf 2’ Cornet V Trompet 8’ Pedaal (C-d1) Bourdon 16’
22 EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
In de jaren 1983 tot 1986 vindt onder leiding van T. van Hoogevest een algehele restauratie van de kerk plaats, waarbij de achttiende-eeuwse mahoniekleur van de banken en de lambrisering worden hersteld. Nadat het verbod van de vroedschap uit 1743 is ingetrokken, kan een luidklokje, dat de naam ‘Ursula’ krijgt, worden aangebracht. De orgelbouwers Bätz en Witte, beiden lid van de lutherse gemeente, bouwen in 1880 een nieuw orgel. In 1964 past firma De Koff het orgel het instrument aan aan de smaak van de tijd (neo-barok). Een volgende restauratie in 1998 door firma Van Vulpen herstelt de oorspronkelijk dispositie van Witte. Bij die gelegenheid wordt ook het uurwerk tegenover het orgel, dat in 1724 voor de kerk in de Strosteeg geschonken was, gerestaureerd. Pieterskerk De Pieterskerk, gebouwd in germaans-romaanse stijl, is in 1048 ingewijd als kerk van het kapittel St.Pieter. Zij is de oudste kerk van Utrecht en vormt de oostelijke punt van het kerkenkruis dat bisschop Bernold liet bouwen. Het gebouw bevat de oudste muurschilderingen van Nederland (elfde eeuw), reliëfs uit de twaalfde eeuw, een beschilderde sarcofaag uit de dertiende eeuw. Het is een van de zeldzame kerken in Nederland met een crypte (elfde
Pieterskerk en Domtoren. Foto: Jan Smelik
eeuw), met zandstenen zuilen met zigzag-, spiraal- of visgraatpatroon. Voor het middenraam staat de (lege) sarcofaag van bisschop Bernold Na de Reformatie kwam de kerk in bezit van de protestantse overheid, die haar ter beschikking heeft gesteld aan de Waalse Gemeente Utrecht. Deze gemeente ontstond in 1583 doordat uit protestantse vluchtelingen uit Doornik, Wallonië (in die tijd de Franstalige Zuidelijke Nederlanden) hun toevlucht in Utrecht zochten en vonden. Sinds 1823 is de Waalse Gemeente eigenaar van de Pieterskerk. Het kerkgebouw telt drie orgels. Het grote orgel werd in 1967/1968 gebouwd door firma Pels & van Leeuwen. Het verving een een orgel uit 1899, dat gebouwd was door J.F. Witte. Hoewel Stoffel van Viegen al een eerste concert op het orgel gaf op 5 april 1968, werd het pas officieel in gebruik genomen op 7 oktober 1970, tegelijk met de voltooing van de restauratie van het kerkgebouw. In de Dekenkapel staat een kabinetorgel dat circa 1785 door Johannes Petrus Künckel gebouwd is. Het stond voorheen in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Nijmegen en werd in 1970 door Verschueren Orgelbouw gerestaureerd en in de Pieterskerk geplaatst. Bij die gelegenheid werd een aangehangen pedaal toegevoegd. Fama en Raadgever restaureerde het instrument in 1985, waarbij de Terts 1 3/5’ (gebouwd door Verschueren) vervangen werd door een nieuw exemplaar. Tevens werd het aangehangen pedaal weer verwijderd. Het derde orgel, een kabinetorgel van orgelbouwer Hess uit 1765. Dit instrument zal op de jaarvergadering niet bespeeld worden.
EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
23
Foto: Jan Smelik
Dispositie Pels & Van Leeuwen-orgel in de Pieterskerk Hoofdwerk (C-g3):
Rugwerk (C-g3)
Holquintadeen 16’
Salicet 8’ (c0)
Prestant 8’
Prestant 16’
Prestant 8’
Holpijp 8’
Bourdon 8’
Subbas 16’
Roerfluit 8’
Prestant 4’
Salicionaal 8’
Baarpijp 8’
Octaaf 4’
Roerfluit 4’
Octaaf 4’
Octaaf 4’
Bovenwerk (C-g3):
Pedaal (C-f1):
Gemshoorn 4’
Speelfluit 2’
Koppelfluit 4’
Mixtuur IV
Quint 2 2/3’
Scherp IV
Nasard 1 1/3’
Bazuin 16’
Superoctaaf 2’
Tertiaan II
Sifflet 1’
Trombone 8’
Mixtuur VI
Kromhoorn 8’
Mixtuur VI (met terts)
Klaroen 4’
Trompet 8’ (horizontaal)
Tremulant
Bombarde 16’
Schalmei 4’ (horizontaal)
Trompette 8’ Vioolregaal 8’ Tremulant
24 EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
Dispositie Künckel-orgel Pieterskerk Manuaal (C-f3) Praestant 8’ (discant) Holpyp 8’ (bas / discant) Viola 8’ (discant) - 1970 Praestant 4’ (discant) Fluyt 4’ (bas / discant) Quint 3’ (bas /discant) Octaav 2’ (bas / discant) Terts 1 3/5’ (discant) - 1985 Super Octaav 1’ (bas) Tremulant Foto: Jan Smelik
St.-Willibrordkerk De Sint-Willibrordkerk is vanaf 1875 gebouwd naar ontwerp van de bekende architect Alfred Tepe. Omdat het voor de bouw beschikbare terrein was ingesloten door andere gebouwen, ontwierp Tepe een kerk die hoger en korter was dan normaal. Hoewel de inrichting van de kerk niet eerder gereed was dan in 1891, werd de kerk op 21 juni 1877 ingewijd door aartsbisschop Schaepman. De kerk is voornamelijk het product van het St. Bernulphusgilde, een in 1869 in Utrecht opgerichte vereniging van priesters en kunstenaars die zich ten doel stelde om rooms-katholieke kerken te bouwen en in te richten in neogotische stijl. Het houtsnijwerk - meubels, altaren, beelden - stamt uit het atelier van de beeldhouwer Friedrich Wilhelm Mengelberg (de vader van dirigent Willem Mengelberg). De gebrandschilderde ramen zijn deels van Heinrich Geuer en veel smeedwerk is vervaardigd door Gerard en Jan Hendrik Brom. De polychrome beschildering is uitgevoerd door Chr. Lindsen. Terwijl de meeste neogotische monumenten in de jaren zestig en zeventig van hun rijke inventaris ontdaan, verbouwd of afgebroken zijn, is het interieur van de Willibrordkerk vrijwel gaaf bewaard gebleven. Een grootscheepse restauratie had plaats van 1991 tot 2005. Orgelbouwer Maarschalkerweerd bouwde in 1885 een nieuw orgel met zestien stemmen, verdeeld over twee klavieren en vrij pedaal. Het werd in 1947 door Verschueren verplaatst, gewijzigd en uitgebreid tot 29 stemmen (inclusief 4 transmissies/units). De tractuur werd vervangen door electro-pneumatiek en Verschueren plaatste het orgel op een hoger gelegen galerij. Adviseur bij dit werk was P.J. de Bruyn. In 1998 werd het orgel gedemonteerd in verband met de restauratie van het kerkgebouw. Na deze restauratie werd ook het orgel geheel gerestaureerd door de firma Elbertse uit Soest. Ook ontwierp Elbertse een nieuwe gesloten orgelkas met een fraai front in passende neogotische stijl. (De omlijsting van de kas is tot nu toe nog niet aangebracht.) De speeltafel kwam nu op de kerkvloer te staan, terwijl het orgel een balkon lager is geplaatst. Een eis van Monumentenzorg was namelijk, dat de glas-in-loodramen van Geuer zichtbaar bleven. Op 6 november 2005 werd het orgel weer in gebruik genomen door Bas Groenewoud, de vaste organist van de kerk.
EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
25
Foto: Jan Smelik
Dispositie Maarschalkerkweerd-orgel in de Willibrordkerk te Utrecht
Hoofdwerk (C-g3) :
Zwelwerk (C-g3):
Pedaa (C-f1)
Prestant 16’ (2005)
Open Fluit 8’
Prestant 16’
Bourdon 16’
Gamba 8’
Subbas 16’
Prestant 8’
Céleste 8’
Octaaf 8’
Salicionaal 8’
Holpijp 8’
Gedekt 8’
Bourdon 8’
Zingend Prestant 4’
Prestant 4’
Prestant 4’
Fluit Octaviante 4’
Fluit 4’
Fluit 4’
Zwitserse Pijp 2’
Bazuin 16’
Quint 2 2/3’
Sesquialter 2 st.
Trombone 8’ (2005)
Flageolet 2’
Cymbel 4 st.
Mixtuur 4-6 st.
Trompet Harmonique 8’ (2005)
Cornet 2-5 st.
Hobo 8’
Trompet 8’
Tremulant
26 EREdienst | jaargang 38 | nummer 2 | 2011
