Jaarstukken. de bolder. Reijer Keijserstraat AX Den Burg

Jaarstukken

de bolder Reijer Keijserstraat 12 1791 AX Den Burg

-2-

INHOUDSOPGAVE

Blz. Jaarverslag Programmaverantwoording

Paragrafen

4

12

Jaarrekening Balans

16

Programmarekening

17

Grondslagen van de financiële verslaglegging

18

Toelichting op de balans

19

Toelichting op de programmarekening

23

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

29

Drie jaren in kengetallen

31

Organisatieschema

33

Organisatie en commissies

34

Sociaal verslag Sociaal verslag

36

KAM verslag Kwaliteit

43

Arbo

44

Milieu

46

Lijst van begrippen en afkortingen

49

-3-

JAARVERSLAG

-4-

JAARVERSLAG Programmaverantwoording WSW-uitvoering op Texel “2014 na 60 jaar het laatste jaar van instroom in de WSW” Voor hen die al jaren vertrouwd zijn met de WSW, hiervan hebben genoten door het werk, maar vooral door de vele positieve resultaten die konden worden geboekt met en door de doelgroep is het een beetje slikken. Natuurlijk stopt de WSW niet helemaal na dit jaar, maar toch .... Uit dit jaarverslag mag wederom blijken, dat (hoewel de Participatiewet met haar visie op optimale participatie van iedereen op de arbeidsmarkt een groot goed is) de oude en vertrouwde WSW voor haar medewerkers en voor Texel veel goeds heeft gebracht. Het is slikken, maar ook terugkijken met trots en dankbaarheid. Al jaren wordt er op regeringsniveau, maar ook binnen de Texelse politiek, rekening gehouden met de komst van de “Wet werken naar vermogen”, welke inmiddels is omgedoopt tot de “Participatiewet”. Naar alle waarschijnlijkheid zal ingaande 1 januari 2015 deze nieuwe wet worden ingevoerd, gepaard gaande met een veranderde wijze waarop in Nederland de gesubsidieerde arbeid in de toekomst moet worden vormgegeven. Ook voor de gemeente Texel, voor de afdeling Welzijn Inkomen en Zorg (WIZ) en voor De Bolder zal dat consequenties hebben. Maar bovenal voor die mensen, die nu en in de toekomst zijn aangewezen op ondersteuning in het vinden en behouden van betaalde arbeid, vanwege de arbeidsbeperkingen die men heeft. Hoewel er al veel gefilosofeerd is over hoe op Texel en in de regio Kop van Noord-Holland de uitvoering van de gesubsidieerde arbeid vormgegeven zou kunnen worden, is er begin 2014 nog geen duidelijkheid. Voor de bedrijfsvoering van De Bolder heeft dat dan ook in 2013 geleid tot afwegingen zonder toekomstige ontwikkelingperspectieven. Deze onzekerheid heeft er toe geleid dat De Bolder, voorlopig gesteund door haar bestuur, de bedrijfsvoering vorm heeft gegeven, alsof alles ook in de toekomst zou blijven zoals in voorgaande jaren. Er zijn echter geen besluiten genomen die, met het oog op de te verwachten veranderingen, onomkeerbaar waren en er is wel degelijk in de dagelijkse uitvoering van het werk nagedacht of een eventuele verandering positieve of juist negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de gewijzigde uitvoering van de WSW na 2014. In 2013 is de gedachtevorming gestart over de uitvoering van de gesubsidieerde arbeid en in 2014 zal er naast het maken van definitieve keuzen ook reeds een start moeten worden gemaakt in het concretiseren van deze keuzen in de uitvoering. De Bolder en de verantwoording over 2013 De Bolder heeft als belangrijkste taak de uitvoering van de WSW voor de gemeente Texel en als bijkomende taak het bieden van werkervaring aan de WWB-doelgroep. Ondanks alle discussies over de invoering van de Participatiewet en de consequenties die dat voor Texel zou kunnen hebben, was het jaar 2013 eigenlijk een heel plezierig en heel gewoon jaar met weinig ingrijpende bedrijfsmatige ontwikkelingen. De WSW-formatie welke voor Texel beschikbaar was gesteld, was 3,2 SE’s lager dan in 2012. Dit was gezien de geringe omvang van de wachtlijst geen probleem. Er was voldoende aanbod van werk om iedereen een goede invulling van de werkweek te bieden. Het werk was heel goed passend bij de arbeidsvaardigheden van het WSW-geïndiceerde personeel. Gezien de onzekere toekomst, met een personele krimp in beperkte of versterkte mate, zijn investeringen en andere langlopende verplichtingen vermeden of voorlopig uitgesteld. Wel heeft het ontwikkelen van de arbeidsvaardigheden van het personeel, om de kansen op plaatsing buiten De Bolder te vergroten, extra aandacht gekregen. Hiervoor werden er Werk In Beweging (WIB) gesprekken gevoerd en is door een aantal personen de speciaal voor de sector ontwikkelde methode voor WerkPlekOpleiden (WPO) gevolgd om op systematische wijze in de werksituatie werknemerscompetenties te ontwikkelen. In samenspraak met de accountant van De Bolder is bezien of de financiële verantwoording, in het licht van transparantie voor de politieke verantwoording, mogelijk nog iets kan worden versterkt. Op verzoek van het bestuur is recentelijk nog eens kritisch gekeken naar de financiële positie van De Bolder voor de toekomst. Hiervoor is een aanvullend onderzoek uitgevoerd naar de balanspositie eind 2012 en is bezien of er mogelijk enige minder zichtbare risico’s voor de toekomst van De Bolder zijn.

WSW-uitvoeringstaken voor de gemeente Texel door De Bolder Het vastgestelde beleid voor de uitvoering van de gesubsidieerde arbeid op Texel vindt zijn weerslag in de begroting van De Bolder voor 2013. In de begroting is een lijst van onderwerpen opgenomen met bij ieder onderdeel de meetbare resultaten.

-5-

-6-

Meetbare resultaten WSW-uitvoering De Bolder en haar doelgroep Personele in- en uitstroom Algemeen: De doelstelling van De Bolder, als uitvoerder van de WSW voor Texel, is om voor zoveel mogelijk mensen op Texel met een WSW-indicatie een goede arbeidsplaats in het kader van de WSW te realiseren. En voor De Bolder, als aanbieder van betaalde werkgelegenheid, om binnen de voorhanden zijnde budgetformatie ook daadwerkelijk de beschikbare mensen te plaatsen. Zij, die een aanvraag hebben lopen voor een WSW-indicatie en zij die behoren tot de WWB-doelgroep en enige werkervaring moeten opdoen, wil de gemeente Texel in de gelegenheid stellen om met behoud van uitkering alvast te starten met werk binnen de productie van De Bolder. Hier wordt – begrijpelijk – graag gebruik van gemaakt. Meetbare resultaten Beschikbaar waren voor 2013 116,3 SE’s als formatie om de doelgroep te plaatsen. In tegenstelling tot vorig jaar, toen de formatie hoger was, is het dit jaar wel mogelijk geweest om de formatie volledig in te vullen. En ook kon iedereen die op de wachtlijst stond en die beschikbaar was voor werk, gelukkig binnen betrekkelijk korte tijd aan het werk. Alleen is het niet gelukt om voldoende externe werkplekken te vinden voor hen met een advies voor begeleid werken. Nadat voor iemand enige maanden was gezocht naar een externe werkplek werd er dan als waardevol alternatief intern werk bij De Bolder aangeboden. In 2013 is er wederom sprake geweest van een terugloop in de ambtelijke bezetting, nu ten gevolge van het niet opvullen van een formatieplaats van een gezellige en kundige werkleider na diens pensionering. Het niet opvullen was op dat moment niet geheel passend, maar was dat weer wel in het licht van de toekomstige geringere bezetting van het WSW-personeel op de iets langere termijn. Personeelsontwikkeling Beleid Het streven is om de WSW-medewerkers, indien mogelijk, te ontwikkelen naar een manier van werken, waardoor zij niet persé zijn aangewezen op werk binnen de muren van De Bolder. Het streven voor de WSW, zeker ook in het licht van de toekomstige Participatiewet, is dat ook de doelgroep met een arbeidsbeperking in een zo regulier mogelijke omgeving zal kunnen gaan werken. Gezien de arbeidsmarkt op Texel, met veel kleine bedrijven met minder dan 5 personeelsleden en veel bedrijven met een sterk seizoengebonden karakter, is plaatsing binnen het productiebedrijf van De Bolder vaak onvermijdelijk. Zeker voor personen met iets grotere afstand tot de arbeidsmarkt of met behoefte aan zeer gestructureerd werk, kan De Bolder gestructureerd seriematig productiewerk aanbieden. Maar ook voor deze mensen is het natuurlijk heel waardevol om zich verder te ontwikkelen op een voor hen bereikbaar hoger arbeidsniveau. Meetbare resultaten Iedereen die in 2013 op de WSW-wachtlijst stond heeft om te starten bij De Bolder een werkervaringsplaats aangeboden gekregen. Tijdens deze plaatsing heeft coaching plaatsgevonden rond de werkplek en door de wachtlijstbeheerder van de gemeente Texel. Nagenoeg al deze plaatsingen hebben geleid tot een dienstverband. Nieuwe werknemers in dienst bij De Bolder krijgen een rouleerperiode over alle afdelingen gedurende 6 tot 12 maanden om hun vaardigheden te versterken, om multi-inzetbaar te worden en om de kans op uitstromen naar buiten (extern werken) te vergroten. Tevens ervaren zij zo welke soorten werkzaamheden goed passend voor hem of haar zouden zijn. Tijdens deze rouleerperiode worden evaluatiegesprekken gehouden met aandacht voor verschillende ontwikkelpunten. Natuurlijk hebben alle medewerkers in dienst bij De Bolder functioneringsgesprekken gehad met hun direct leidinggevende. Aan het einde van het jaar is gestart met de WIB-gesprekken (Werken In Beweging) voor iedereen die werkzaam is bij De Bolder. In dit gesprek wordt, in tegenstelling tot bij een functioneringsgesprek, vooral gesproken over ambities, over toekomstverwachtingen en persoonlijke ontwikkeling. De direct leidinggevenden hebben scholing gehad in de speciaal voor de sector ontwikkelde methode voor WerkPlekOpleiden (WPO) om op systematische wijze in de werksituatie werknemerscompetenties te ontwikkelen. Kwaliteit van de arbeid Beleid Zeker gelet op de hoogte van de beschikbare subsidie van een WSW-plaatsing mag worden verwacht dat het aangeboden werk niet strijdig is met de arbeidsbeperking die iemand heeft.

-7-

Meetbare resultaten Het werk dat werd geboden bij reguliere werkgevers (begeleid werken en detacheren) kenmerkte zich als eenvoudig, maar zeer waardevol (productie)werk, veelal op minimumloonniveau. Het werk binnen de WSW wordt steeds meer passend seriematig productiewerk. Was er vroeger nog het streven om, vaak boven iemands kunnen, iets moeilijker werk aan te bieden, op dit moment is de visie dat het interne beschutte werk bestemd is voor hen die niet regulier kunnen werken, ook niet als er een forse loonkostensubsidie beschikbaar wordt gesteld. Om de begeleidingskosten te beperken zullen leidinggevenden en stafmedewerkers zich dan volledig kunnen inzetten op het leidinggeven en om hun professionele werk te verrichten en niet om naar verhouding veel tijd te benutten om een deel van de doelgroep met onvoldoende capaciteiten toch werk te laten doen dat voor geschoold ambtelijk personeel (professionals) bestemd is. Beweging van binnen naar buiten Beleid Zowel de huidige WSW’ers als de mensen in de toekomst vallend onder de Participatiewet hebben recht om vooral extern bij reguliere werkgevers een dienstverband te krijgen. Werkgevers, dus ook op Texel, zullen vanaf 2014 jaarlijks ca. 8 personen extra met afstand tot de arbeidsmarkt in dienst moeten nemen en de gemeente Texel, als werkgever, 2 of 3 personen. Het was de bedoeling dat reeds in 2013 de eerste personen geplaatst zouden worden, maar dit voornemen uit het sociaal akkoord is doorgeschoven naar 2014. Meetbare resultaten Ca. 40% van de gedetacheerde medewerkers en personen die werken in een begeleid werken dienstverband is werkzaam bij werkgevers waar sprake is van seizoendrukte, waardoor tijdens de wintermaanden niet of slechts deels het dienstverband in stand kan worden gehouden. Het gevolg hiervan is dat een deel van deze personen ca. 4 maanden geheel of gedeeltelijk in het productiebedrijf van De Bolder werk moet vinden in een werkomgeving die ook in de winter moeite heeft om voldoende werk te acquireren en wat het rendement van deze groep niet ten goede komt. Maar ze zijn er hierom niet minder welkom door. Het is jammer genoeg op Texel nog niet mogelijk om het systeem van groepsdetachering van de grond te krijgen, daar er geen bedrijven zijn die er wat werk en omvang betreft vraag naar hebben. Landelijk is het veelal mogelijk om tegen de 10% van de WSW-werknemers zo werkgelegenheid te bieden. Voor de toekomst zou mogelijk gedacht kunnen worden over een pool van mensen die slechts voor deeltijd door meerdere werkgevers kunnen worden ingeleend.

Meetbare resultaten WSW-uitvoering De Bolder en de bedrijfsvoering De Bolder als werkgever Beleid De Bolder streeft ernaar om zoveel mogelijk een reguliere werkgever te zijn. Dit moet zichtbaar zijn door het aanbod van werk, passend en renderend, door het activeren van de mobiliteit van de medewerkers, zowel in- als extern, en in de benadering op en rond het werk. Werk moet de drager zijn en zorg moet zich beperken tot de echt noodzakelijk ondersteuning voor de individuele WSW-werknemer. Meetbare resultaten Het werk was, doordat het was gestructureerd, veelal bekend en vooral eenvoudig passend van karakter en op minimumloonniveau. Het opdoen van ervaring in deze werksoorten is een goede basis voor werken op de reguliere arbeidsmarkt, al dan niet op Texel. Na een interne analyse van de Product Markt Combinaties (PMC’s) kan geconstateerd worden dat bij de bestaande productie 50% van het werk zondermeer renderend gedaan zou kunnen worden door een regulier bedrijf, met of zonder mensen van de WSW-doelgroep. De tekorten bij de resterende PMC’s zijn te verklaren door de structuur van De Bolder en de eenzijdige samenstelling van het personeel, allen met een arbeidsbeperking. Sedert enige tijd wordt geprobeerd minder renderende werkzaamheden te beëindigen, wat echter niet ten koste van voldoende werkgelegenheid mag gaan. Ook wordt gestreefd naar het beperken van het aantal niet direct productieve werkplekken en uren en deze om te zetten in direct productieve uren. Verkoop en productie Beleid De productiviteit van werk in de WSW moet marktconform worden betaald. Het kan niet zo zijn dat, omdat men koopt bij een SW-bedrijf, het daarom goedkoper is dan elders. Voor deze marktconforme prijs moet

-8-

natuurlijk ook de juiste kwaliteit van productie worden geleverd. De productie moet nuttig en als normaal regulier werk herkenbaar zijn, zodat ook hierin de participatiegedachte optimaal tot haar recht komt. Meetbare resultaten In 2013 daalde de netto uuropbrengst met 4% bij een met 1% gestegen aantal productieve uren. Simpelweg kan gezegd worden dat dit werd veroorzaakt door het afnemen van minder goed renderende uren, maar dit is vermoedelijk maar een deel van de waarheid. De mensen werkend bij De Bolder verliezen bij het ouder worden veel arbeidsvermogen en de nieuwe instroom mist soms de mogelijkheid om op dat hogere arbeidsniveau te komen. Het aantal uren met een positieve opbrengst volgens de PMC-berekening daalde met 2%, ondermeer bij de buitendienst en in de speciale producten als displays, plintenproductie en meubelstoffering en zoals gezegd werd dit veelal opgevuld met lager renderende productie. Het verlies in netto-omzet met 4,5% was niet voorzien in de begroting en was ook een trendbreuk met de ontwikkelingen van de vele voorgaande jaren. Vooral de terugval in het eerste halfjaar was zorgwekkend en was een reden om in de halfjaarrapportage de opbrengstprognose voor het hele jaar uit verkoop en productie te verlagen. Financieel Beleid Het beleid voor de uitvoering van de WSW op Texel is dat De Bolder de opdracht heeft om een sluitende begroting en meerjarenraming te presenteren en deze vervolgens ook te realiseren. Meetbare resultaten Uitgaande geldstromen van De Bolder zijn: - Financiering van de uitvoering van de algemene gemeentelijke taken in het kader van de WSW, zoals wachtlijstbeheer en beleidsadvisering. Binnen de taken van De Bolder zijn, naast de WSW-uitvoering met de daarbij horende productie- en bemiddelingkosten, ook gemeentelijke taken opgenomen, zoals het wachtlijstbeheer en de advisering ten aanzien van de WSW-uitvoering en eventuele overige taken in het kader van de gesubsidieerde arbeid. - Financiering van de loonbetaling van de ambtelijke professionals. De ambtelijke kosten moeten in verhouding zijn tot de omvang van de gesubsidieerde arbeid welke De Bolder moet verzorgen. Vanaf midden 2013 is de omvang van de bezetting gedaald. - Financiering van de loonbetaling van de WSW-werknemers. Het subsidieresultaat (de rijkssubsidie minus de loonkosten van de WSW-medewerkers) is met € 40.000 gedaald. De daling van de rijkssubsidie met € 64.000 werd gedeeltelijk gecompenseerd door een daling van de loonkosten WSW van € 24.000. Deze negatieve ontwikkeling van het subsidieresultaat kan zich, zeker op de langere termijn, niet blijven voortzetten. De invloed van de gemeente Texel en De Bolder zijn hierop zeer gering vanwege de gevolgen van de landelijke cao-afspraken. - Financiering van de huisvesting en het productieapparaat van de eigen productie van De Bolder. Voor het eerst sedert jaren daalden de kosten voor de huisvesting en van het productieapparaat, hetgeen in het licht van de meerjarenbegroting een noodzakelijke ontwikkeling is. - Financiering van de bemiddeling en coaching van de doelgroep detacheren en begeleid werken. Deze kosten worden niet specifiek aan deze taken toegerekend, maar zijn vooral een onderdeel van de ambtelijke kosten. Er heeft geen aantoonbare stijging van kosten plaatsgevonden. Inkomende geldstromen van De Bolder zijn: - Rijkssubsidie voor de uitvoering van de gemeentelijke WSW-taken voor de gemeente Texel. De rijkssubsidie zou in hoogte gelijk blijven aan die van 2012, zoals ook in de begroting voor 2013 is weergegeven. Echter, eind 2013 vond er toch nog een kleine nabetaling van 0,7% = € 20.000 plaats, waarop niet was gerekend. - Netto toegevoegde waarde van de verkoop en productie van het productiebedrijf. Voor het eerst sedert jaren daalde in 2013 de opbrengst per productief uur. Van enkele PMC’s daalde de omzet met in totaal € 150.000. Er was daarnaast ook sprake van groei van sommige PMC’s en van nieuw aangetrokken werk. Het resultaat was uiteindelijk een reductie van het netto resultaat met 3,5% = € 56.000. Doordat ook de bedrijfslasten ten behoeve van de productie ook daalden bleef de daling van de totale bedrijfsopbrengsten beperkt tot 2,8% = € 37.000. Het commerciële resultaat van 2013 Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming (het financiële resultaat) was beduidend hoger dan begroot in de primaire begroting en in de halfjaarrapportage. Tengevolge van enige onvoorzie-

-9-

ne financiële meevallers in de tweede helft van het jaar en door een beperking van de algemene kosten, bleef het financiële resultaat over 2013 op nagenoeg het zelfde niveau als voorgaande jaren. Het resultaat voor bestemming bedraagt € 91.000 en na de onttrekkingen uit de diverse bestemmingsreserves € 156.000. Bij een gewoon bedrijf zou dit resultaat kunnen worden aangemerkt als bedrijfswinst. Bij De Bolder als gemeentelijke tak van dienst moet door de gemeenteraad aan dit positieve resultaat een bestemming worden gegeven bij de vaststelling van de jaarstukken.

De Bolder een gewoon bedrijf ?????? “Nee, het kan echt niet. We sturen geen kerstpakket naar de familie. Zeker in deze dagen is het gemis nog groter, is het verdriet nog pijnlijker als je iemand hebt verloren.” Nagenoeg ieder jaar komt deze vraag met dit antwoord bij De Bolder naar boven. Nagenoeg ieder jaar moeten we terugkijken op het pijnlijke gemis van een of meer van onze collega’s, omdat hij of zij door ziekte, maar soms ook plotseling, zijn gezin, zijn familie en ons zijn collega’s ontvallen is. Vorig jaar stierf Bart, een ogenschijnlijk eenzelvige man, maar vooral ook die man die altijd aardig en vriendelijk was voor de mensen om hem heen. Vorig jaar moesten we afscheid nemen van Ivar, zo jong nog en vooral zo moeilijk te missen voor zijn ouders, zijn familie, zijn vrienden en ook voor ons. Ivar onze sterke en mooie collega. Op dat moment aan het einde van het jaar realiseren wij ons met verdriet dat De Bolder, door haar mensen met vaak een zwakkere gezondheid, geen gewoon bedrijf is. Tijdens overleg met de arbodienst, tijdens de gesprekken met de afdeling personeelszaken en tijdens de wekelijkse gesprekken met de leidinggevenden wordt er gesproken over individueel ziekteverzuim van medewerkers, soms wel van 20-40% per jaar. Wordt er gesproken over 7 en soms wel meer dan 10 ziektemeldingen die iemand in een jaar heeft. En vaak tijdens zo’n overleg wordt schrijnend duidelijk, dat ook deze ziekmeldingen jammer genoeg bijna nooit vallen onder grijs verzuim, maar gevolgen zijn van het leven met ook zijn moeilijke kanten. Op dat moment realiseren wij ons weer eens extra, dat De Bolder door haar kwetsbare personeel vaak geen gewoon bedrijf is. Tijdens functioneringsgesprekken, ontwikkelgesprekken en soms op een willekeurig moment word je, als eindverantwoordelijke voor het welzijn van de mensen op hun werkplekken, geconfronteerd met kritiek, met onvrede, met weerstand tegen de regels, terwijl je juist verwacht dat medewerkers gelukkig zijn met veel en mooi werk, gelukkig zijn, zeker in deze tijd met onzekerheden, met een veilige betaalde baan, gelukkig zijn met goede werkomstandigheden en met secundaire arbeidsvoorwaarden, die zichtbaar maken dat er met hen rekening wordt gehouden. Ja, ook op dat moment realiseren wij ons dat De Bolder door haar personeel, met die soms zo teleurstellende ervaringen uit het verleden, vaak geen gewoon bedrijf is. Maar ….. tijdens het plezierig samenzijn aan het einde van het jaar met een gezellig etentje, tijdens een participatiebijeenkomst, tijdens gewoon een praatje op de afdeling met hem of haar of soms met een heel groepje mensen, ervaar je gelukkig ook hoe sfeervol het vaak binnen De Bolder is. Ervaar je hoe mensen zich, ondanks datgene waar men last van heeft, toch optimaal inzetten voor het werk. Ervaar je betrokkenheid en bovenal ervaar je echte collegialiteit. Op dat moment realiseren wij ons met dankbaarheid, dat De Bolder door haar betrokken en aardige werknemers heel vaak, ja bijna altijd, veel meer dan een gewoon bedrijf is. Namens allen, Leen Noordzij directeur

- 10 -

- 11 -

PARAGRAFEN

- 12 -

PARAGRAFEN Paragraaf A: Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen van De Bolder is het vermogen om niet-structurele financiële risico’s op te kunnen vangen teneinde het bedrijf te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit (de middelen waarover De Bolder beschikt / kan beschikken om niet begrote kosten te dekken) en de risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn afgesloten. Het weerstandsvermogen is een indicatie voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van De Bolder. Inventarisatie van risico’s Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid toetst de uitvoering van de sociale werkvoorziening op doeltreffendheid. Indien de uitvoering van de wet niet als doeltreffend wordt aangemerkt zal dit leiden tot terugvordering van een gedeelte van de rijkssubsidie. De doeltreffendheid van de uitvoering wordt getoetst aan het halen van de taakstelling van het aantal SE’s (standaard eenheden). De taakstelling in 2013 van 118,6 SE’s is volledig ingevuld, zodat voor 2013 geen risico bestaat op terugvordering van een gedeelte van de rijksbijdrage. In 2012 was de taakstelling niet volledig ingevuld, waarvoor er een schuld van € 45.000 op de balans is opgenomen. De jaren tot en met 2011 zijn volledig met het ministerie afgewikkeld. Het kabinet-Rutte heeft in 2013 nieuwe wetgeving ontwikkeld, de “Participatiewet”. De bedoeling is dat deze nieuwe wet per 1 januari 2015 in werking gaat treden. De Participatiewet behelst de hervorming van de WSW, de WWB en de Wajong, gecombineerd met een flinke bezuinigingsopdracht. Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen, dan zal de instroom in de WSW per 1 januari 2015 volledig stoppen. De Participatiewet zal meer regionaal worden uitgevoerd. Het zal voor de WSW-bedrijven in het algemeen en De Bolder in het bijzonder een grote uitdaging worden om de WSW met de krimpende beschikbare middelen te blijven uitvoeren en vorm te geven aan de uitvoering van de Participatiewet. Omdat De Bolder een productiebedrijf is die op diverse markten opereert, worden er hierdoor ondernemersrisico’s gelopen. Door de spreiding over diverse PMC’s (Product Markt Combinaties) en spreiding van afnemers is dit ondernemersrisico te overzien. Er bestaat natuurlijk altijd het risico dat een bepaalde deelmarkt niet meer rendabel kan worden uitgevoerd, maar dit kan worden opgevangen door een verschuiving naar een van de andere PMC’s. De betrokken werknemers zullen niet worden ontslagen, maar er moeten rendabele vervangende werkzaamheden worden gevonden. Er zijn geen lopende claims met een substantieel financieel belang bekend. Risico’s die volgen uit de normale bedrijfsvoering van De Bolder zijn grotendeels afgedekt door verzekeringen of er zijn voorzieningen voor getroffen. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit van De Bolder bestaat uit de algemene reserve en de stille reserves. Stille reserves zijn de meerwaarden van activa die laag of tegen nul zijn gewaardeerd doch direct verkoopbaar zijn indien men dat zou willen. De algemene reserve bedraagt eind 2013 € 360.000. De gebouwen zijn moeilijk op korte termijn te verkopen voor een hoger bedrag dan de boekwaarde. Zonder stagnatie van de bedrijfsvoering te veroorzaken zijn er volgens bovenstaande definitie geen stille reserves. Het is mogelijk dat de verkoopwaarde van de verschillende gebouwen aanzienlijk kan afwijken van de boekwaarde. Uiteraard kan een stille reserve alleen worden geëffectueerd bij een gerealiseerde verkoop. Dit is afhankelijk van de markt. In het verleden is ook een deel van de investeringen in vaste activa gefinancierd door gemeentelijke bijdragen en besteding van hiertoe gevormde bestemmingsreserves. De boekwaarde van deze direct gefinancierde activa bedraagt eind 2013 € 869.000. De Bolder is een productiebedrijf dat werkt met een groot aantal vaste relaties en met een groot aantal structureel weerkerende productieorders. Ondanks het ontbreken van meerjarige contracten (of misschien wel dankzij) heeft De Bolder een sterke positie in de meeste markten. De aansprakelijkheid van gemeenten voor eventuele tekorten De gemeente Texel is aansprakelijk voor eventuele tekorten van De Bolder. Beleid De algemene reserve is een algemene buffer voor het opvangen van tegenvallers en bedraagt eind 2013 € 360.000, dat is 8% van de totale bedrijfslasten en ruim 8% van het geïnvesteerde vermogen. Het beleid van De Bolder is om een sluitende begroting te presenteren, zodat de algemene reserve niet hoeft te worden aangesproken. Als er dan onverwachte tegenvallers ontstaan, zodat er een negatief resultaat moet worden gepresenteerd, dan is een algemene reserve van 8% van de bedrijfslasten een betrekkelijk geringe, maar verantwoorde buffer. Paragraaf B: Onderhoud kapitaalgoederen De Bolder heeft geen voorziening voor groot onderhoud van de gebouwen. De reden hiervoor is dat de samenstelling van de gebouwen zo divers is dat de normale onderhoudskosten, inclusief groot onderhoud, een gelijkmatig verloop in de tijd geven. Onderhoud wordt naar behoefte uitgevoerd, afhankelijk van de noodzaak van het betreffende onderhoud en afhankelijk van de financiële middelen van dat moment.

- 13 -

In 2013 zijn de volgende grotere zaken aangepakt. - Vervangen van de linoleumvloer in een gedeelte van de kantoren. - Aanpassen van het kantoor en de wachtruimte van de buitendienst. - Het eerste gedeelte van de aanpassingen aan de verwarmingsinstallatie, waarvoor een bestemmingsreserve is gevormd. Paragraaf C: Financiering Conform het treasury-statuut van de gemeente Texel en de Wet financiering decentrale overheden (Fido) dient in de jaarrekening verantwoording over het gevoerde treasury-beleid te worden afgelegd. Deze verantwoording vindt niet plaats in de jaarrekening van De Bolder maar in die van de gemeente Texel. Paragraaf D: Verbonden partijen Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin De Bolder een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Volgens deze definitie heeft De Bolder geen verbonden partijen. Paragraaf E: Bedrijfsvoering Voor een verantwoording over de bedrijfsvoering van De Bolder verwijs ik u naar het algemene gedeelte van het jaarverslag.

Programmaverantwoording De Bolder Realisatie 2013 Totaal baten 5.815 Totaal lasten 5.724 Onttrekking aan reserves 65 Resultaat na bestemming

156

x € 1.000 Realisatie 2012 5.947 5.859 75 163

- 14 -

- 15 -

JAARREKENING

- 16 -

JAARREKENING BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (x € 1.000)

Activa

2013

2012

Passiva

V ast e a ctiv a

V ast e pa s siv a

Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut

Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Resultaat na bestemming

2.294

Financiële vaste activa Leningen aan Overige verbonden partijen

2.424

1.160

1.199

164

159

9

6

Totaal voorraden

173

Totaal uitzettingen Liquide middelen Kassaldi Bank- en girosaldi Totaal liquide middelen Overlopende activa Overige nog te ontvangen bedragen en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen

165

2012

360 667 163

1.158

1.190

0

7

2.294

2.424

321

323

Overlopende passiva Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen, met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume 313

285

Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Onderhandse leningen van Overige binnenlandse sectoren

Vl ott end e p a ss iv a

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen 4 Rekening-courantverhoudingen met niet- financiële instellingen 96 Overige vorderingen 303

Totaal

360 642 156

Totaal eigen vermogen

Vl ott end e a ct iv a Voorraden Grond- en hulpstoffen Gereed product en handelsgoederen

2013

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Overige schulden

5 132 285

403

0 19

422

1 3 19

4

Totaal

37

15

4.086

4.229

4.086

4.229

- 17 PROGRAMMAREKENING (x € 1.000)

Omschrijving

Omzet Totaal grond- en hulpstoffen en uitbesteed werk

Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

Realisatie 2012

Lasten Baten

Lasten Baten

Lasten Baten

Lasten Baten

2.727

2.672

2.750

2.794

1.173

Toegevoegde waarde

1.554



1.550

1.184 1.595

1.610

130 134

138 164

144 164

129 155

Subtotaal bedrijfslasten tbv productie

264

302

308

284

Bedrijfsopbrengsten

16

17

17

17

1.306

1.265

1.304

1.343

Lonen en sociale lasten WSW Begeleid werken

2.782 119

2.807 130

2.713 150

2.787 138

Subtotaal lonen doelgroep

2.901

2.937

2.863

2.925

Rijksvergoeding WSW Bonus begeleid werken Gemeentelijke bijdragen WSW

3.036 36 0

3.011 36 0

3.011 36 0

3.099 37 0

Subtotaal bijdragen

3.072

3.047

3.047

3.136

Subsidieresultaat

171

110

184

211

Overige personeelskosten Ontwikkeling en scholing Salariskosten ambtelijk personeel Afschrijving vaste activa algemeen Overige bedrijfskosten 

Bedrijfslasten



Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten



1.155

Afschrijving activa tbv productie Overige bedrijfskosten tbv productie

Overige bedrijfsopbrengsten 

1.122

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming

89 14 761 64 409

105 32 752 56 445

110 42 787 64 440

112 35 750 67 448

1.337

1.390

1.443

1.412

140 49 91

15

45

59

59

74

14

142 54 88

Het bedrijfsresultaat van € 91.000 is het resultaat wat De Bolder heeft behaald uit de bedrijfsvoering. Daarnaast zijn er uit de voordelige bedrijfsresultaten van vorige jaren bestemmingsreserves gevormd voor de dekking van bepaalde uitgaven, die niet tot de gewone bedrijfsvoering behoren. Voor deze dekking valt dit jaar € 65.000 vrij, zodat nu totaal € 156.000 een nieuwe bestemming kan krijgen. Onttrekking aan reserves 

Resultaat na bestemming

65

84

44

75

156

10

30

163

- 18 GRONDSLAGEN VAN DE FINANCIËLE VERSLAGLEGGING ALGEMENE GRONDSLAGEN. Onderstaande grondslagen, waarop de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling is gebaseerd, zijn bedoeld als leidraad voor een juiste interpretatie van de financiële overzichten. De jaarrekening voldoet aan het Besluit Begroting en Verantwoording. De programmarekening van De Bolder is meer gedetailleerd dan het BBV voorschrijft. De Bolder heeft hier bewust voor gekozen. De Programmarekening komt tegemoet aan de sturingsmechanismen van de directie en de verantwoordingsbehoefte van de gemeente Texel. De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij anders vermeld worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Voor zover het BBV niet anders voorschrijft, zijn de baten en lasten toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

BALANS. Materiële vaste activa. De waardering van de vaste activa is gebaseerd op de verkrijgingsof vervaardigingsprijs, verminderd met de over dit bedrag berekende lineaire afschrijvingen. Het afschrijvingspercentage is, rekening houdend met het BBV, afhankelijk van de soort investering en de geschatte levensduur, waarbij een activeringsgrens van € 5.000 wordt aangehouden en voor productiegerichte investeringen van € 10.000. Op grond wordt niet afgeschreven. Gronden en terreinen n.v.t. Bedrijfsgebouwen 20/40 jaar Bedrijfsgebouwen techn.installaties 10 jaar Machines, apparaten en installaties 5/10 jaar Transportmiddelen, landbouwtractoren en aanhangwagens 10 jaar Personenauto’s en bedrijfsauto’s 7 jaar Hard- en software ICT 5 jaar

Financiële vaste activa.

gemeente Texel. Het gehanteerde rentepercentage is het percentage van het jaar waarin de investering is geactiveerd. De aflossing is gelijk aan de afschrijvingen van de activa, verhoogd met de boekwaarde van de desinvesteringen.

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar en overlopende passiva. Deze worden tegen nominale waarde opgenomen.

PROGRAMMAREKENING. Toegevoegde waarde. De omzet is de opbrengst van aan derden geleverde goederen en diensten exclusief de over de omzet geheven belastingen en onder aftrek van kortingen. De grond- en hulpstoffen worden gedeeltelijk berekend op basis van vaste verrekenprijzen en gedeeltelijk als werkelijke inkoopprijzen. Verschillen tussen vaste verrekenprijs en feitelijke inkoopprijs worden als grondstofkosten verantwoord.

Afschrijving activa tbv productie. Dit betreft de afschrijvingskosten van de materiële vaste activa, die worden gebruikt voor het realiseren van de productie.

Overige bedrijfskosten tbv productie. Onder deze post staan alle overige bedrijfskosten, die rechtstreeks ten laste van de productie worden gebracht.

Overige bedrijfsopbrengsten. Hierin zijn begrepen de bedrijfsopbrengsten, die niet rechtstreeks uit de productie ontstaan, zoals de verhuur van de dokterskamer en reintegratieactiviteiten.

Lonen en sociale lasten WSW. Hierop worden de loonkosten inclusief sociale lasten van het WSWpersoneel verantwoord.

Begeleid werken. Werknemers in begeleid werken zijn in dienst bij de inlenende werkgever. Op deze post staan de loonkostensubsidies die de werkgever ontvangt en de overige externe kosten van De Bolder.

Rijksvergoeding WSW. De rijksvergoeding aan de gemeente zoals bedoeld in art. 8 tot en met 10 van de Wet Sociale Werkvoorziening.

De financiële vaste activa betreft alleen een lening aan de gemeente Texel ter hoogte van de reserves en voorzieningen van De Bolder. Deze worden opgenomen tegen de nominale waarde.

Bonus begeleid werken.

Voorraden.

Gemeentelijke bijdragen WSW.

De grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen vaste verrekenprijzen, gebaseerd op de gemiddelde inkoopprijs. Verschillen tussen vaste verrekenprijs en feitelijke inkoopprijs worden als bedrijfsresultaat verantwoord. Incourante voorraden zijn afgewaardeerd tot marktwaarde. De goederen in bewerking en het gereed product worden gewaardeerd tegen de grondstoffenprijs, wat tot gevolg heeft dat de gerealiseerde toegevoegde waarde pas als opbrengst wordt genomen bij verkoop van het product.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar.

De bonus begeleid werken zoals bedoeld in art. 18 van het Besluit uitvoering sociale werkvoorziening en begeleid werken. De gemeentelijke bijdrage voor de WSW is de vaste bijdrage van de gemeente Texel in de exploitatie van De Bolder.

Overige personeelskosten. Dit betreft alle personeelskosten van WSW-werknemers, inclusief de kosten van stageplaatsen.

Ontwikkeling en scholing. Dit betreft alle kosten voor ontwikkeling en scholing van WSWwerknemers.

Salariskosten ambtelijk personeel.

De uitzettingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, waarbij een voorziening is getroffen voor debiteurenrisico’s voor posten ouder dan 3 maanden.

Hierop worden de salariskosten inclusief overige personeelskosten van het ambtelijk personeel verantwoord.

Liquide middelen en overlopende activa. Deze worden tegen nominale waarde opgenomen.

Dit betreft de afschrijvingskosten van de materiële vaste activa die niet direct voor de productie worden gebruikt.

Eigen vermogen.

Overige bedrijfskosten.

Afschrijving vaste activa algemeen.

De algemene reserve dient als algehele buffer om toekomstige tegenvallers te kunnen opvangen. Aan de bestemmingsreserves is door het bestuur een specifieke bestemming gegeven. Aan het resultaat na bestemming van het begrotingsjaar zal door het bestuur een bestemming worden gegeven.

Onder deze post staan alle overige bedrijfskosten opgenomen, berekend op basis van historische kosten.

Voorzieningen.

Hieronder zijn begrepen de onttrekkingen uit de verschillende bestemmingsreserves.

De voorzieningen worden tegen de nominale waarde van de verwachte verplichtingen opgenomen.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer. De materiële vaste activa wordt gefinancierd door een lening van de

Financiële baten en lasten. De financiële baten en lasten bestaan uit ontvangen rentebaten en betaalde rentelasten.

Onttrekking aan reserves.

Resultaat na bestemming. Het voorstel voor de resultaatbestemming wordt separaat aangeboden. Het risico voor exploitatieverliezen ligt bij de gemeente Texel.

- 19 TOELICHTING OP DE BALANS ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa x € 1.000

Boekwaarde 01-01-2013

Investeringen

Desinvesteringen

Afschrijvingen

Boekwaarde 31-12-2013

Gronden en terreinen Bedrijfsgebouwen Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties

512 1.242 105 565

63

-

52 16 125

512 1.190 89 503

Totaal

2.424

63

-

193

2.294

De materiële vaste activa betreffen uitsluitend activa met een economisch nut. De gebouwen, machines, inventarissen en goederen zijn op basis van een onafhankelijke taxatie voor een nieuwwaarde van € 11.008.000 verzekerd tegen brand- en stormschade. Deze taxatiewaarde wordt jaarlijks geïndexeerd en is aanzienlijk hoger dan de boekwaarde. De investeringen in 2013 waren: bedrag x € 1.000 24 39

Wasmachine 55 kg Vorkheftruck

De nog lopende kredieten betreffen: Verpakkingstraat Lijmwals Schaartafel met inbouw

75 50 25

datum goedkeuring B&W 28-02-2012 27-12-2012

17-12-2012 20-08-2013 20-08-2013

Van het door de raad goedgekeurde investeringsplan 2013 zijn investeringen ter waarde van € 305.000 niet aan het college voorgelegd voor definitieve invulling. In het investeringsplan voor 2013 waren – naast reguliere investeringen – tevens opgenomen de investeringen die waren voorzien in het door De Bolder opgestelde herstructureringsplan, zoals dit was ingediend naar het Rijk op 30 april 2012 in het kader van de invoering van de Wwnv. Wegens het niet doorgaan van de Wwnv is de financiering van deze investeringen weggevallen en zijn de betreffende investeringen uitgesteld of gaan volledig vervallen. Financiële vaste activa x € 1.000 Lening aan de gemeente Texel

Boekwaarde 01-01-2013

Investeringen

Desinvesteringen

Aflossingen

Boekwaarde 31-12-2013

1.199

156

-

195

1.160

De lening betreft de bij de gemeente Texel belegde reserves en voorzieningen. x € 1.000 Vlottende activa Voorraden

2013

2012

Grond- en hulpstoffen Gereed product en handelsgoederen

164 9

159 6

Totaal voorraden

173

165

Omloopsnelheid voorraden (per jaar) Grondstoffen en goederen in bewerking

7,3

7,0

In 2013 is besloten om de voorraad wasmiddelen en verpakkingsfolie te gaan opnemen in de voorraad grondstoffen. Dit geeft in 2013 een eenmalig voordeel van € 18.000. Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Gemeente Texel Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen Rekening-courant gemeente Texel

4

5

96

132

- 20 x € 1.000

TOELICHTING OP DE BALANS

Overige vorderingen

2013

2012

Handelsdebiteuren Voorziening dubieuze debiteuren Belastingdienst Overige vorderingen

285 -2 18 2

287 -2 0 0

Totaal uitzettingen

303

285

Voor de verwachte oninbaarheid van enkele vorderingen op debiteuren is een voorziening gevormd van € 2.000 Handelsdebiteuren ouder dan 3 maanden (x € 1.000)

3

2

Liquide middelen Kassaldi

Kassaldi

0

1

Bank- en girosaldi

Banksaldi

19

3

Overlopende activa Overige nog te ontvangen bedragen en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen Vooruitbetaalde kosten 19 Nog te ontvangen bedragen 18

6 9

Totaal overlopende activa

37

15

Saldo per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Afdracht aan algemene reserve gemeente Resultaat na bestemming

1.190 0 - 65 - 123 156

1.102 0 - 75 0 163

Saldo per 31 december

1.158

1.190

PASSIVA Vaste passiva Eigen vermogen

Het verloop van de reserves is als volgt: Reserves Boekwaarde x € 1.000 01-01-2013 Algemene reserve Bestemmingsreserves: Reserve investeringen Reserve financiering formatieplaatsen Reserve extra pers.kosten.ambt.pers. Reserve herstructureringskosten Reserve aanpassing CV-installatie Resultaat na bestemming 2012 Resultaat na bestemming 2013 Totaal

Toevoeging

Onttrekking

Bestemming Vermindering Boekwaarde resultaat 2012 ter dekking van 31-12-2013 afschrijvingen

360

-

-

-

-

360

235 209 30 193 163 -

156

7 13 -

40 - 163 -

44 1 -

191 202 30 192 27 156

1.190

156

20

- 123

45

1.158

Van het voordelig resultaat van 2012 van € 163.000 is € 123.000 toegevoegd aan de algemene reserve van de gemeente Texel en € 40.000 aan de reserve aanpassing CV-installatie. Algemene reserve: De algemene reserve is bestemd als algemene buffer voor De Bolder om te voorkomen, dat bij incidentele financiële problemen in de bedrijfsvoering er een beroep moet worden gedaan op de gemeentelijke begroting. De algemene reserve bedraagt eind 2013 8% van de totale jaarlijkse bedrijfslasten. Als bedrijf dat financieel voor 35% afhankelijk is van bedrijfsmatige ontwikkelingen die positief, maar ook negatief kunnen fluctueren, is een reserve van 8% betrekkelijk gering. In het verleden is dit echter toereikend gebleken. Bestemmingsreserves: Reserve investeringen: Bij investeringen ten behoeve van de productie vindt steeds de afweging plaats of een investering wel rendabel is. Investeringen ten behoeve van de productie binnen een SW -bedrijf zijn in principe nooit voor 100% rendabel, maar veelal voor 30% tot 50%. Om passend werk te kunnen bieden wordt er soms toch besloten tot een investering waarvan van tevoren bekend is dat hij slechts in geringe mate bijdraagt aan de opbrengst uit productie. De afschrijvingslasten van de betreffende investeringen worden afgedekt uit deze reserve, waardoor de to-

- 21 x € 1.000

TOELICHTING OP DE BALANS 2013

2012

tale afschrijvingslasten van het hele bedrijf beperkt blijven tot commercieel verantwoorde hoogte. Zonder de dekking van deze reserve zou de begroting jaarlijks met € 44.000 extra kosten worden geconfronteerd. Reserve financiering formatieplaatsen: Een deel van de voordelige resultaten is in het verleden bestemd voor de financiering van boventallige formatieplaatsen. Door de invoering van de Participatiewet zal naar verwachting vanaf 2015 het aantal formatieplaatsen sterk dalen, wat mogelijk niet volledig door natuurlijk verloop kan worden opgevangen. Deze reserve zal ook in dat geval worden gebruikt voor de dekking van het deel van de formatieplaatsen dat niet meer door het Rijk wordt gesubsidieerd. Reserve extra personeelskosten ambtelijk personeel: Er is geld gereserveerd, zodat er dekking is in het geval er ambtelijke medewerkers op werkplekken waarbij interne vervanging niet mogelijk is, langdurig ziek zijn en er behoefte is aan tijdelijke vervanging. Tevens kan het worden ingezet ten behoeve van eventuele wachtgelden. Onttrekking zal alleen plaatsvinden indien het resultaat na bestemming van De Bolder negatief is. Reserve herstructureringskosten: Uit de winstbestemming van 2011 is een bestemmingsreserve gevormd voor financiering van herstructureringskosten bij de invoering van de Participatiewet. Er zijn plannen opgesteld om De Bolder beter toekomstbestendig te maken. De financiering van de hiervoor benodigde investeringen kan geheel of gedeeltelijk worden afgedekt door deze reserve. Reserve aanpassing CV-installatie: Uit de winstbestemming van 2012 is een bestemmingsreserve gevormd voor verbetering van het werkklimaat in de productieafdelingen van De Bolder. Aan de CV-installatie zal een regelunit worden toegevoegd, die ervoor zorgt dat de temperatuur per afdeling is te regelen. Voorzieningen

Saldo per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Saldo per 31 december

Het verloop van de voorzieningen is als volgt: Voorziening Saldo x € 1.000 01-01-2013

7 0 -7

44 0 - 37

0

7

Toevoeging

Vrijval

Aanwending

Saldo 31-12-2013

WW-uitkeringen ambt.pers.

7

-

-

7

0

Totaal

7

-

-

7

0

WW-uitkeringen ambtelijk personeel: De gemeente Texel en dus ook De Bolder is eigen risicodrager voor de wwuitkeringen van haar ambtelijk personeel. Van een lopende verplichting is in 2013 het laatste deel uitbetaald. Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Onderhandse leningen van Overige binnenlandse sectoren Saldo per 1 januari Nieuwe leningen Aflossingen Saldo per 31 december

2.424 63 - 194

2.566 54 - 196

2.294

2.424

De leningen worden verstrekt door de gemeente Texel, waarvoor een rente is betaald van € 104.000. De aflossingsverplichting voor 2014 is volgens de begroting € 194.000. Vlottende passiva Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Overige schulden Crediteuren Belastingdienst Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Pensioenfonds PWRI Overige schulden Totaal overige schulden

202 6 81 26 6

178 94 45 2 4

321

323

De jaren tot en met 2011 zijn inmiddels door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgewikkeld. Er is voor 2012 een schuld opgenomen, omdat het aantal toegekende SE’s niet volledig is gerealiseerd. Tevens is er een schuld opgenomen, omdat de bonus begeleid werken 2013 voor een te hoog bedrag is uitbetaald.

- 22 x € 1.000

TOELICHTING OP DE BALANS 2013

2012

Overlopende passiva Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen, met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume Nog te betalen bedragen 53 52 Nog te verrekenen gemeente Texel 260 233 Totaal overlopende passiva

313

285

NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN Vakantiedagen etc. In de balans zijn wegens een verbod in de BBV niet de verplichtingen opgenomen van arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Dit betreft vakantiegelden en vakantiedagen.

BEGROTINGSRECHTMATIGHEID De Bolder heeft als productiebedrijf een begroting te realiseren, die vastgesteld is door de gemeenteraad, maar die beïnvloed wordt door marktomstandigheden. In een directiestatuut zijn de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de directeur vastgelegd. Vast onderdeel van het beleid van De Bolder is om lasten zoveel mogelijk niet naar de toekomst door te schuiven, maar direct als lasten te nemen, gezien de onzekerheid van het werken op een commerciële markt en de toenemende onzekerheid over de financierbaarheid van de sociale werkvoorziening door gemeenten in de toekomst. Dit beleid is door de raad opnieuw bevestigd bij het vaststellen van de begroting. De begroting van 2013 is vastgesteld met een voordelig saldo van € 30.000, wat in de halfjaarrapportage verlaagd is naar € 10.000. Deze halfjaarrapportage is gebruikt om de diverse begrotingsposten aan te passen aan de verwachting van dat moment. De diverse afzonderlijke begrotingsposten hebben zich daarna verder ontwikkeld, zowel positief als negatief, waarbij uiteindelijk per saldo een positief jaarresultaat is behaald van € 156.000. - De kosten grond- en hulpstoffen en uitbesteed werk zijn overschreden met € 51.000 = 4,5%. Deze kosten worden geheel gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, de omzet. - De salariskosten ambtelijk personeel zijn overschreden met € 9.000 = 1%. Dit wordt veroorzaakt door stijging van de sociale lasten. - De afschrijvingen vaste activa algemeen zijn overschreden met € 8.000 = 14%. Dit wordt volledig gecompenseerd door een even hoge onderschrijding van de afschrijving activa tbv productie. Negatieve ontwikkelingen in de kosten worden per saldo ruimschoots gecompenseerd door positieve ontwikkelingen.

WET NORMERING TOPINKOMENS De Wet Normering Topinkomens is in werking getreden op 1 januari 2013. Deze wet verplicht organisaties in de publieke en semipublieke sector om in de jaarrekening melding te maken van de bezoldiging van iedere topfunctionaris en van overige functionarissen waarvan de bezoldiging de norm te boven gaat. De gemeentelijke dienst De Bolder is onderdeel van en wordt volledig geconsolideerd in de jaarrekening van de gemeente Texel, waar alleen de algemeen directeur, de gemeentesecretaris en de griffier worden aangemerkt als topfunctionaris. Voor De Bolder kwalificeert aldus niemand als topfunctionaris. Van de overige functionarissen zijn er bij De Bolder geen personen werkzaam die in 2013 een bezoldiging hebben genoten die uitstijgt boven de norm zoals gesteld in art. 2.3 van deze wet.

- 23 x € 1.000

TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING

Toegevoegde waarde

Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

Realisatie 2012

2.727

2.672

2.750

2.794

- 1.173

- 1.122

- 1.155

- 1.184

1.554

1.550

1.595

1.610

Toegevoegde waarde in verhouding tot de omzet (%)

57,0

58,0

58,0

57,6

Toegevoegde waarde in verhouding tot de totale bedrijfslasten (%)

34,5

33,5

34,6

34,8

Omzet Totaal grond- en hulpstoffen en uitbesteed werk Toegevoegde waarde

De toegevoegde waarde (de opbrengst uit verkoop en productie) is t.o.v. 2012 gedaald met 3,5% en gerealiseerd met 1,1% meer productieve uren. De opbrengst per productief uur is daardoor gedaald met 4,6%. De daling van de opbrengsten was in de halfjaarrapportage reeds voorzien. Afschrijving activa tbv productie

Afschrijving activa tbv productie

130

138

144

129

Overige bedrijfskosten tbv productie

Onderhoudskosten Brandstoffen Indirecte productiekosten

107 17 10

123 16 25

123 16 25

128 17 10

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

134

164

164

155

Door uitstel en niet invullen van investeringen in 2012 en 2013 lagere afschrijvingslasten dan begroot. Van deze afschrijvingslasten wordt € 28.000 weer onttrokken uit de bestemmingsreserve investeringen en € 1.000 uit de bestemmingsreserve herstructureringkosten.

Daling van de onderhoudskosten door minder eenmalige reparatiekosten. Overige bedrijfsopbrengsten

Huuropbrengst gebouwen Opbrengst uitvoering WWB

6 10

7 10

7 10

6 11

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

16

17

17

17

Ten laste van de WWB zijn individuele trajecten uitgevoerd. Lonen en sociale lasten WSW

Lonen WSW-werknemers Sociale lasten Ziekengelden

2.237 574 - 29

2.237 585 - 15

2.174 554 - 15

2.230 574 - 17

Totaal loonkosten WSW

2.782

2.807

2.713

2.787

27.000 103,1 130,9

27.200 103,0 135,0

26.900 101,0 133,0

26.500 105,2 134,1

Loonkosten per FTE (x € 1) Gem. aantal betaalde werknemers (FTE) Gem. aantal betaalde personen

De totale loonkosten zijn ten opzichte van 2012 gedaald met 0,2%, bij een daling van het aantal werknemers met 2,0%. Hierdoor stegen de totale loonkosten per FTE met 1,8%, bij een stijging van de brutoloonkosten van 2,4%. De ontvangen ziekengelden zijn een combinatie van de korting naar 70% van het loon in het e 2 ziektejaar en enkele ontvangen wao-uitkeringen voor langdurig zieke werknemers. Begeleid werken

Subsidie aan werkgevers Overige kosten

118 1

120 10

140 10

131 7

Totaal begeleid werken

119

130

150

138

10.500 11,3 17,4

10.800 12,0 16,0

10.700 14,0 18,0

11.300 12,2 18,0

9,9

10,4

12,2

10,4

Totale externe kosten per FTE (x € 1) Gemiddeld aantal werknemers (FTE) Gemiddeld aantal personen Verhouding werknemers in begeleid werken tot totaal aantal werknemers (%)

- 24 x € 1.000

TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

Realisatie 2012

Werknemers in begeleid werken zijn in dienst bij de inlenende werkgever. Deze werkgever krijgt een subsidie voor het in dienst hebben van een gehandicapte werknemer uit het bestand van de sociale werkvoorziening. Door het Rijk wordt veel nadruk gelegd op het binnenhalen van nieuwe begeleid werkenplaatsen ter bevordering van de participatiegedachte. Intussen is dit aantal bij De Bolder gestegen tot 10% van het totale aantal werknemers. In 2013 zijn 2 nieuwe plaatsen verworven, maar zijn ook weer 2 plaatsen geëindigd. Rijksvergoeding WSW

Budget interne plaatsingen Budget begeleid werken

2.731 305

2.702 309

2.651 360

2.775 324

Totaal rijksbijdrage

3.036

3.011

3.011

3.099

Verhouding loonkosten WSW / rijksbijdrage interne plaatsingen (%) Gemiddeld aantal interne SE’s Gemiddeld aantal begeleid werken SE’s Gemiddeld totaal aantal SE’s SoZaWe Gemiddeld aantal SE’s budget SoZaWe Gemiddeld aantal SE’s boventallig

101,9 104,9 11,7 116,6 116,3 0,3

103,9 105,0 12,0 117,0 117,0 0,0

102,3 103,0 14,0 117,0 117,0 0,0

100,4 107,0 12,5 119,5 119,5 0,0

Aantallen waar het budget op is gebaseerd: Gemiddeld aantal SE’s SoZaWe 118,6 Hiervan reserveren voor buitengemeenten 2,3 Onderrealisatie in SE’s 0,0 Rijksbijdrage per SE (x € 1) 26.100

118,7 1,7 0,0 25.700

118,7 1,7 0,0 25.700

122,3 1,1 1,7 25.900

Het Rijk stelt jaarlijks een budget beschikbaar voor een aantal SE’s (standaard eenheden). Voor de berekening van het aantal SE’s tellen werknemers met een zwaardere handicap ook zwaarder mee. Aan de taakstelling van 116,3 SE’s is voldaan, zodat er dit jaar geen terugvordering van rijksbudget zal plaatsvinden. Bij verhuizing van een werknemer naar een andere gemeente moet de werkplek in de nieuwe gemeente (de buitengemeente) nog tot en met het volgende kalenderjaar door de oude gemeente worden gefinancierd. In 2013 was dit voor 2,3 SE’s van toepassing. De 0,3 SE’s boventallige plaatsingen worden gefinancierd uit de bestemmingsreserve formatieplaatsen. Bonus begeleid werken

Bonus begeleid werken Gemiddeld aantal begeleid werken SE’s

36

36

36

37

11,7

12,0

14,0

12,5

Het Rijk verstrekt een bonus voor het aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen in begeleid werken in het jaar T-2. De vaststelling en uitbetaling van de bonus over de gerealiseerde plaatsingen in 2011 heeft nu in 2013 plaatsgevonden. Gemeentelijke bijdragen WSW

Bijdrage gemeente Texel

0

0

0

0

De gemeente Texel ontvangt van het Rijk voor de uitvoering van de WSW een vergoeding voor een vast aantal SE’s. Deze vergoeding wordt door de gemeente voor 100% doorbetaald aan De Bolder. De gemeente hoeft voor de uitvoering van de WSW al jaren niet extra bij te dragen, daar De Bolder een kostendekkende bedrijfsvoering kan realiseren. Overige personeelskosten

Reiskosten woon/werk Bedrijfsgeneeskundige zorg Werkkleding Arbokosten Overige personeelskosten

11 21 11 13 33

10 25 12 18 40

10 30 12 18 40

10 29 9 14 50

Totaal overige personeelskosten

89

105

110

112

900

1.000

1.100

1.100

Overige personeelskosten per FTE (x € 1)

- 25 x € 1.000

TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING

Ontwikkeling en scholing

Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

Realisatie 2012

Studiekosten Test en training individueel Test en training groepsgewijze Ontwikkelingskosten

0 0 4 10

0 0 32 0

2 20 20 0

0 0 35 0

Totaal ontwikkeling en scholing

14

32

42

35

100

300

400

300

Ontwikkeling en scholing per FTE (x € 1)

De ontwikkeling en scholing blijft voor de WSW belangrijk. Op basis van een scholingsplan hebben een aantal personen deelgenomen aan een vorm van vakgerichte scholing. Daarnaast is door een aantal personen de speciaal voor de sector ontwikkelde methode voor werkplekopleiden (WPO) gevolgd om op systematische wijze in de werksituatie werknemerscompetenties te ontwikkelen. Salariskosten ambtelijk pers.

Salarissen ambtelijk personeel Sociale lasten Overige personeelskosten Inhuur payroll-werknemers

572 151 38 0

567 135 35 15

583 139 35 30

587 140 23 0

Totaal salariskosten ambtelijk pers.

761

752

787

750

67.900 11,2 12,2 10,2 0,0

65.400 11,2 12,2 10,0 0,3

64.500 11,7 12,2 9,4 0,5

64.100 11,7 12,2 10,0 0,0

Salariskosten per ambtenaar (x € 1) Gem. aantal ambtenaren (FTE) Aantal formatieplaatsen (FTE) Verhouding WSW-werkn./ambtenaren Gem. aantal payroll-werknemers (FTE)

De totale salariskosten zijn 1,5% hoger dan vorig jaar, bij een stijging van de bruto salariskosten per FTE van 1,8%. In de overige personeelskosten is dit jaar meer uitgegeven voor studiekosten. De begrote inhuur van payroll-werknemers heeft niet plaatsgevonden. Afschrijving vaste activa algemeen

Afschrijving vaste activa algemeen

Overige bedrijfskosten

Onderhoudskosten Energieverbruik Belastingen en verzekeringen Marketingkosten Kosten dienstverlening derden Computerkosten Overige algemene kosten Toevoeging voorzieningen Projectmatige productieaanpassingen Diverse lasten Diverse baten

64

56

64

67

Van deze afschrijvingslasten wordt € 16.000 weer onttrokken uit de bestemmingsreserve investeringen.

Totaal overige bedrijfskosten

93 55 44 4 54 57 80 0 20 2 0

155 61 40 6 38 50 73 0 20 2 0

155 61 40 6 38 35 73 0 20 12 0

182 50 43 2 40 27 70 0 32 4 -2

409

445

440

448

Onderhoudskosten: Naast het reguliere onderhoud zijn er in 2013 weinig extra kosten gemaakt. In 2012 waren er een aantal grotere onderhoudsposten, die ook deels weer onttrokken werden uit een bestemmingsreserve. In de halfjaarrapportage is de begrote uitgavenpost verlaagd met € 40.000, maar ook weer verhoogd met € 40.000 wegens de geplande aanpassing aan de cv-installatie. Deze aanpassing, met een onttrekking uit een bestemmingsreserve, is slechts voor een klein deel in 2013 uitgevoerd en zal worden afgerond in 2014. Kosten dienstverlening derden: In 2013 zijn er 2 extra opdrachten verstrekt aan Deloitte. Dit betreft in het voorjaar een advies over de inrichting van de begroting en in het najaar een verdiepingsslag naar de balanspositie 2012 van De Bolder.

- 26 x € 1.000

TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

Realisatie 2012

Computerkosten: Om een nieuwe grote investering in ICT uit te stellen is gekozen voor het vervangen van een deel van de hardware en een update van de software. Projectmatige productieaanpassingen: In 2012 is gestart met het bedrukken en verpakken van gordijnrails. Voor dit nieuwe project zijn in 2012 en 2013 eenmalige kosten gemaakt voor aanpassing van gebouw en inrichting. In 2013 is gestart met het vullen van nieuwe bierkratten met nieuwe flesjes voor de Texelse Bierbrouwerij, waarvoor eenmalige kosten zijn gemaakt. Financiële baten en lasten

Ontvangen rente belegde reserves Betaalde rente leningen Rente rekening-courant Overige rente Totaal financiële baten en lasten

- 45 104 -4 -6

- 43 109 0 -7

- 43 109 0 -7

- 44 111 -6 -7

49

59

59

54

De reserves worden belegd bij de gemeente Texel tegen het rentepercentage van de laatst afgesloten lening van de gemeente Texel bij een externe financiële instelling. De rente van de leningen betreft de rente over de vaste activa van De Bolder tegen het rentepercentage van de laatst afgesloten lening van de gemeente Texel bij een externe financiële instelling in het jaar van aanschaf. Onttrekking reserves

Onttr. reserve investeringen Onttr. reserve formatieplaatsen Onttr. reserve renovatie oudbouw Ontrr. reserve herstructureringskosten Onttr. reserve aanp. cv-installatie

44 7 0 1 13

44 0 0 0 40

44 0 0 0 0

44 0 31 0 0

Totaal onttrekking bestemmingsreserves

65

84

44

75

Bij het voorstel tot bestemming van het voordelige saldo van voorgaande jaren is steeds het doel van de reserve aangegeven. Bestedingen voor dit doel worden uit deze reserves onttrokken. Resultaat

Resultaat voor bestemming

91

- 74

- 14

88

Onttrekking aan reserves

65

84

44

75

Resultaat na bestemming

156

10

30

163

Verhouding voord. saldo / omzet (%) Verh. voord. saldo / totale inkomsten (%) Verh. voord. saldo / totale loonsom (%) Verh. voord. saldo / eigen vermogen (%)

5,7 3,4 4,1 13,5

0,4 0,2 0,3 1,0

1,1 0,6 0,8 3,0

5,8 3,4 4,3 13,7

Het bedrijfsresultaat van € 91.000 is het resultaat wat De Bolder heeft behaald uit de bedrijfsvoering. Daarnaast zijn er uit de voordelige bedrijfsresultaten van vorige jaren bestemmingsreserves gevormd voor de dekking van bepaalde uitgaven, die niet tot de gewone bedrijfsvoering behoren. Voor deze dekking valt dit jaar € 65.000 vrij, zodat nu totaal € 156.000 een nieuwe bestemming kan krijgen. De besluitvorming van deze resultaatbestemming zal plaatsvinden bij de vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening.

- 27 x € 1.000

OVERZICHT INCIDENTELE BATEN EN LASTEN

Incidentele baten

Incidentele lasten

Realisatie 2013

Begroting 2013 na wijziging

Begroting 2013 voor wijziging

3

0

0

Onttrekking reserves 13 40 Betreft de besteding van de reserve aanpassing cv-installatie.

0

Totaal incidentele baten

Begeleid werken Afrekening vorig boekjaar.

Salariskosten ambtelijk personeel Afrekening vorig boekjaar.

16

40

0

3

0

0

Kosten aanpassing cv-installatie 13 40 0 De aanpassing van de cv-installatie heeft gedeeltelijk in 2013 plaatsgevonden. Externe inhuur adviesbureaus 11 0 0 Dit betreft beschouwende werkzaamheden van Deloitte inzake de balanspositie van vorig boekjaar en de inrichting van de begroting. Aanloopkosten nieuw project gordijnrails 9 9 9 Na de start in 2012 is in 2013 de aanloop van het nieuwe project gordijnrails afgerond. Aanloopkosten nieuw project bierkratten 11 11 11 In 2013 is gestart met het vullen van nieuwe bierkratten met nieuwe flesjes voor de Texelse Bierbrouwerij, waarvoor eenmalige kosten zijn gemaakt. Totaal incidentele lasten

47

60

20

- 28 -

Ontwikkeling en samenstelling baten en lasten 2004-2013 Lasten

5000

5000

4500

4500

4000

4000

3500

3500

3000

3000

2500

2500

2000

2000

1500

1500

1000

1000

500

500

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

bijdrage gem eente opnam e reserves bijdrage w w b/uw v bijdrage rijk opbrengst beg.w erken opbrengst productie

voordelig saldo overige kosten rente en afschrijving kosten beg.w erken salariskosten

Ontwikkeling en samenstelling opbrengst uit verkoop incl. begeleid werken 2009-2013 1800

Totaal

1600 Bedragen x € 1.000

Bedragen x € 1.000

Baten

1400

Totaal productie

1200 1000 800 Industrieel

600

Buitendienst Textiel Begeleid werken Extern

400 200 0

2009

textiel textiel

2010

industrieel industrieel

2011

buitendienst buitendienst

2012

extern extern

2013

begeleid werken begeleid werken

- 29 -

- 30 -

- 31 DRIE JAREN DE BOLDER IN KENGETALLEN. 2013

2012

2011

161

167

172

145,3 116,6 114,4 11,3 17 6 11 2

149,1 119,5 117,4 12,2 17 7 9 0

149,8 120,7 118,5 11,9 17 7 9 4

5 11 11 5

8 11 14 5

14 24 30 8

11,2 10,2

11,7 10,0

11,7 10,1

10 11 13 8

12 8 10 10

16 16 20 12

194.000 129.900 66,9 14.400 7,4 21.700 11,2 28.000 14,5

196.900 128.400 65,2 15.700 7,9 25.700 13,1 27.100 13,8

198.500 136.100 68,6 19.300 9,7 17.300 8,7 25.800 13,0

Investeringen (x € 1) Nieuwe investeringen Nieuwe investeringen per WSW-werkn. Boekwaarde activa per WSW-werkn.

63.000 600 20.100

54.000 500 20.600

49.000 400 21.700

Per fulltime werknemer (x € 1) Bedrijfslasten excl. materiaalverbruik Bedrijfsopbrengsten Rijksbijdragen UWV bijdragen Gemeentelijke bijdragen Onttrekking reserves Voordelig saldo

39.800 13.700 26.900 0 0 600 1.400

39.800 13.900 26.700 0 0 600 1.400

39.300 13.800 26.200 0 0 900 1.600

Totaal aantal werknemers per 31 dec. WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW

Gemiddeld aantal werknemers Gemiddeld aantal SE's SoZaWe Gemiddeld aantal fulltime werknemers Hiervan begeleid werken gem. fulltime werkn. Werknemers in begeleid werken per 31 dec. Instroom nieuwe werknemers Uitstroom werknemers Voortrajecten per 31 dec. Personen zonder dienstverband per 1 jan. Nieuwe trajecten Beëindigde trajecten Personen zonder dienstverband per 31 dec.

ambt. ambt.

Gemiddeld aantal fulltime ambtenaren Verhouding WSW / ambtenaren

WSW WSW WSW WSW

Omvang wachtlijst per 1 jan. Instroom wachtlijst Uitstroom wachtlijst Omvang wachtlijst per 31 dec.

WSW

Urenverantwoording (excl. begeleid werken) Totaal uren WSW Productieve uren idem (%) Indirecte + improductieve uren idem (%) Ziekte-uren idem (%) Overige afwezige uren idem (%)

WSW

WSW

- 32 -

- 33 ORGANISATIESCHEMA 2013

de bolder Gemeenteraad

B&W met portefeuillehouder

Raadscommissie

UWV indicatie

Directie De Bolder

Ondernemingsraad

Arbodienst

Personeelszaken

Administratie

Verkoop

Productiebureau

Interne productie

Bemiddeling extern werk

Industriële producten

Groenvoorziening

WSW detacheringen

Textiel / Wasserij

Dienstverlening

WSW begeleid werken

Fijnmontage

Facilitaire dienst

WSW / WWB werkervaring

Organisatie bezetting

Directeur Personeelszaken Administrateur Productieleider Productieleider MT-assistente Productiebureau Werkvoorbereider Werkleider Werkleider Werkleider Werkleider

: Leen Noordzij : Marieke ter Burg - de Hooge : Jos Bakker : Volkert Bakker : Jaap Kiewiet : Janny Huizinga - van der Wurff : Annet van Beek : Udo Visser : Dirk Kiestra : Jan Verschoor : Ton Zegers : Rutger Zoetelief

Aantal werknemers eindejaar WSW Ambtelijke leiding Voortrajecten WSW WWB werkervaring Overig Totaal aantal personen

2013 144 12 2 3 161

2012 149 13 4 1 167

2011 151 13 4 4 172

- 34 ORGANISATIE EN COMMISSIES

Organisatie

De Bolder is een onderdeel van de gemeente Texel. De gemeenteraad voert het dagelijks bestuur van De Bolder middels het college van burgemeester en wethouders. Door regelmatig overleg met de portefeuillehouder uit het college wordt zorg gedragen voor een afstemming tussen dit bestuur en de directeur van De Bolder. De Bolder heeft een bedrijfsmatig onafhankelijke financiële basis, welke is ingepast in de financiële structuur van de gemeente Texel en in de jaarrekening van de gemeente wordt geconsolideerd.

Bestuur

Samenstelling college van Burgemeester en Wethouders per 31-12-2013 F.C. Giskes : burgemeester H.H. Huisman - Peelen : wethouder / portefeuillehouder Welzijn E.H. Hercules : wethouder F.R. Visman : wethouder Samenstelling gemeenteraad per 31-12-2013 J. Groeskamp : Texels Belang M.K. de Groot - Kooi : ZZP M.H. Hilstra : PvdA J.M. Hin - Hin : Texel 2010 C. Hoogerheide : fractie Hoogerheide N. Lelij : PvdA G. Poster : Texel 2010 A. Schaatsenberg : PvdA J.J. Schuiringa : VVD K.J. Veenbaas : CDA J. Vlaming : Groen Links W. Vlas : Texels Belang N. Waerts : fractie Waerts A.A.M. van de Wetering : D66 B. Zegeren : CDA

Overlegcommissies

Samenstelling Ondernemingsraad per 31-12-2013 J.A. van Es : voorzitter J.C. Koenen : plv. voorzitter T.J. Schäfer - Oosterkamp : secretaris D.P. Jansen : lid G. Jurjens - van der Wal : lid

- 35 -

SOCIAAL JAARVERSLAG

- 36 -

SOCIAAL JAARVERSLAG De gesubsidieerde arbeid op Texel De Bolder voert voor de gemeente Texel integraal de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) uit. Daarnaast biedt zij voor de afdeling WIZ van de gemeente Texel werkervaringsplaatsen aan en ontwikkeling in het kader van participatie voor de WWB-doelgroep. De gemeente Texel kent een inwonertal van ca 13.600 personen, waarvan er 5.300 vallen onder de beroepsbevolking. Van deze beroepsbevolking zijn naar schatting ca. 100 personen niet werkend, maar mogelijk wel in staat tot werken en aangewezen op een bijstanduitkering en daarnaast is ook een deel wel werkzoekend maar niet werkend en zonder uitkering (de zgn. nuggers). Met een personeelsbestand van 144 personen in de WSW en 5 personen in een WWB-traject heeft De Bolder een hoog percentage van de beroepsbevolking in de gesubsidieerde arbeid ten opzichte van de werkende beroepsbevolking.

De Texelse arbeidsmarkt De Texelse arbeidsmarkt kenmerkt zich als nogal eenzijdig, met vooral veel nadruk op dienstverlening in de toeristische sector en slechts heel beperkte werkgelegenheid in de “maakindustrie”, wat werken in een reguliere werkomgeving voor de doelgroep met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt erg lastig kan maken. Het streven van De Bolder is om de gesubsidieerde arbeid ondanks dat zo normaal mogelijk vorm te geven bij reguliere bedrijven en bij voorkeur zo min mogelijk als additioneel werk (werk dat niet als loonvormende arbeid wordt aangemerkt). Het is toch nog mogelijk geweest om ruim 20% van de WSW-doelgroep te plaatsen op een begeleid werken arbeidsplaats of op een detacheringplek, gewoon op de reguliere arbeidsmarkt.

De WSW-doelstellingen van Texel Het gemeentelijke beleid ten aanzien van de gesubsidieerde arbeid is dat volwaardige participatie in betaalde werkgelegenheid belangrijker is dan het streven om het percentage van begeleid werken en detacheringplaatsen naar een hoger niveau te brengen. Ogenschijnlijk is dit met elkaar in tegenspraak. Echter door de productie van De Bolder, in werk en samenwerking, zo regulier mogelijk uit te voeren met directe contacten naar de afnemers – ieder met hun wensen en eisen – is het toch mogelijk om mensen het terechte gevoel te geven van: “Ik ben gewoon aan het werk” en het maakt de overstap naar extern werken minder groot.

WSW-Wachtlijst van Texel Iedere gemeente in Nederland heeft een eigen wachtlijst. Het wachtlijstbeheer van de WSW is de verantwoordelijkheid van de individuele gemeente. Voor Texel verzorgt De Bolder het beheer van de wachtlijst. De gemeente heeft ten aanzien van het wachtlijstbeheer een gemeentelijke verordening vastgesteld, waaraan De Bolder zich houdt. Deze verordening maakt het mogelijk om onder voorwaarden jeugdigen met voorrang een beperkt dienstverband aan te bieden en maakt het mogelijk om als iemand geplaatst kan worden op een begeleid werken plaats deze ook met voorrang te bemiddelen. In 2013 heeft iedereen op de wachtlijst een aanbod voor werkgelegenheid gekregen, deels in de vorm van een dienstverband, deels in de vorm van een voortraject met een doorbetaalde uitkering. Kengetallen: Texel (2013) 153 1,1% 2,9% 8 5,2% 11,0 mnd 7,9 mnd

Totaal aantal personen geïndiceerd voor de WSW op 31 dec. In procenten van de bevolking In procenten van de beroepsbevolking Aantal personen op de wachtlijst op 31 dec. Het percentage op de wachtlijst van alle geïndiceerden op 31 dec. Duur op de wachtlijst van de huidige wachtlijst Duur op de wachtlijst van de instroom in een dienstverband in 2013

Personen op de wachtlijst 2009 - 2013

landelijk (2012) 119.000 0,7% 1,5% 14.800 12,4% 22,9 mnd 19,4 mnd

Instroom vanuit de wachtlijst 2009 - 2013

25

25

20

20

15

15

10

10

5

5

0

0 2009

2010

2011

2012

2013

2009

2010

2011

2012

2013

- 37 Iedereen die voor de WSW is geïndiceerd voor 1 januari 1998 behoort tot de “oude” SW-doelgroep en wordt niet opgeroepen voor een herindicatie. Deze groep heeft oude rechten ten opzichte van degenen die na 1998 zijn geïndiceerd. Het percentage oude SW-doelgroep is op Texel eind 2013 28%, tegenover landelijk 44%.

De Bolder als uitvoerder van de gesubsidieerde arbeid op Texel Organisatie en verantwoording Het dagelijkse bestuur van De Bolder is het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Texel, het algemene bestuur, wordt gevormd door de gemeenteraad van Texel. Het lopende contact tussen bestuur en directie vindt 6 wekelijks plaats middels portefeuilleoverleg met de wethouder WIZ. Verantwoording van de WSW-uitvoering door De Bolder vindt plaats door begroting, jaarverslag en jaarrekening, een halfjaarrapportage van de lopende begroting en maandelijkse bestuursinformatie. De dagelijkse leiding ligt bij de directeur en is beschreven in een directiestatuut.

Inspraakoverleg Zeker voor een bedrijf als De Bolder is een goede overlegstructuur van essentieel belang. Naast noodzakelijke inspraak is ook een goede onderlinge afstemming in het belang van het realiseren van algemene en individuele doelstellingen. - Participatieoverleg Ook voor de WSW is er wettelijk vastgelegd dat iedereen met een indicatie recht heeft op informatie en toelichting op het gemeentelijke beleid ten aanzien van de WSW-uitvoering . Deze participatievorm wordt op Texel niet door een gekozen commissie vormgegeven, maar door een jaarlijkse bijeenkomst onder leiding van de verantwoordelijke wethouder, waarvoor iedereen met een WSW-indicatie wordt uitgenodigd. Deze bijeenkomst heeft in november 2013 plaatsgevonden en hierbij is gesproken over de mogelijke vorm van de nieuwe wetgeving en wat dit voor gevolgen kan hebben voor zij die met een WSW-indicatie werkzaam zijn bij De Bolder. - Ondernemingsraad Met de ondernemingsraad werd, nadat zij in januari werd verkozen, regelmatig overleg gevoerd waarbij vooral is gesproken over hoe het werk en het werkgeverschap bij De Bolder werd vormgegeven. Tevens werd er veel gesproken over hoe de Participatiewet er mogelijk uit zou zien en wat hiervan voor De Bolder en haar personeel de consequenties zouden kunnen zijn. - Afdelingsoverleg Maandelijks vindt op alle afdelingen het afdelingsoverleg plaats om het beschikbare werk en de veiligheid op de afdelingen te bespreken. Tevens zijn het deze momenten waarin de leiding van de afdeling medewerkers informeert over wat de lopende ontwikkelingen bij De Bolder zijn, zoals beleidsontwikkelingen, investeringen en eventuele verbouwingen.

Personele bezetting Het aantal aan de gemeente Texel in 2013 toegekende WSW-formatieplaatsen bedroeg 118,6 SE’s. Hiervan zijn er 2,3 SE’s gereserveerd voor zgn. buitengemeenten. Bij verhuizing van een werknemer naar een andere gemeente moet de werkplek in de nieuwe gemeente (de buitengemeente) nog tot en met het volgende kalenderjaar door de oude gemeente worden gefinancierd. De overblijvende 116,3 SE’s zijn volledig gerealiseerd. Van het totaal aantal WSW-werknemers op Texel is 24% vrouw. De gemiddelde leeftijd van het werknemersbestand bedraagt 47 jaar. WSW-doelgroep: Bezetting Personen op 31dec.

131 personen in dienst bij De Bolder 17 personen in dienst bij een reguliere werkgever in het kader van begeleid werken 144 personen totaal, waarvan 4 personen zowel intern bij De Bolder als in begeleid werken

Instroom in 2013

4 personen werkend bij De Bolder 2 persoon in begeleid werken bij derden

Uitstroom in 2013

2 personen pensionering 1 persoon verhuizing 2 personen WAO / WIA 2 personen einde tijdelijk contract 4 personen met andere redenen

Aantal dienstverbanden WSW 2009 - 2013 160

Overige doelgroepen: Personen in 2013 14 personen met een traject Personen op 31 dec. 5 personen met een nog lopend traject

140 120 100 80 60 40 20 0

Ondersteunende bezetting: Personen op 31 dec. 12 personen

2009

2010

2011

interne dienstverbanden

2012

2013

begeleid werken

- 38 -

Ziekteverzuim Want men kan ziek zijn en toch kunnen werken en men

Ziekteverzuim in %

Het ziekteverzuim kan op diverse manieren worden bezien. kan niet ziek zijn en toch niet kunnen werken. Bij WSW-bedrijven spreekt men derhalve met nadruk over arbeidsongeschikt zijn in plaats van ziek zijn. Zeker bij bedrijven als De Bolder, waar veel mensen met een chronische aandoening werken, wordt ernaar gestreefd om – ondanks eventuele ziekteverschijnselen – toch aan het werk te blijven, als dit tenminste de ziekte niet zal doen verergeren. Het ziekteverzuim van het totale bedrijf daalde in 2013 gelukkig weer iets ten opzichte van het voorgaande jaar van 13,4% naar 12,3%. Als alleen gekeken wordt naar de WSW-doelgroep, dan daalt het ziekteverzuim van 14,2% naar 12,9%. Deze daling wordt volledig veroorzaakt door daling van het langdurige ziekteverzuim van de kwetsbare doelgroep. Het landelijke ziekteverzuim voor de WSW lag in 2012 op 12,8%. Als het ziekteverzuim van de WSW-doelgroep wordt gemeten op basis van de gewerkte uren uit de urenverantwoording, dan blijkt het ziekteverzuim in 2013 gedaald te zijn van 13,1% naar 11,2%.

Ziekteverzuim 2009 - 2013 WSW - werknemers 16 14 12 10

kort middel

8

lang

6

totaal

4 2 0 2009

Verzamelde cijfers ziekteverzuim Ziekteverzuim totaal 12,3% WSW 12,9% Meldingsfrequentie WSW 2,59 maal per jaar Verzuimduur per melding WSW gemiddeld 19,6 dagen Verzuim naar geslacht WSW man 11,9% vrouw 15,7% Verzuim per week max. 18,5% min. 8,0%

2010

ambt 6,6%

2011

2012

2013

overig 10,8%

Een voor De Bolder belangrijke analyse is de duur van de arbeidsongeschiktheid en wat De Bolder met haar leidinggevenden voor positieve bijdrage kan leveren in het ziekteverzuim traject. De leidinggevenden hebben in 2013 scholing gehad, gericht op een goede wijze van coachen van de arbeidsongeschikten, waarbij ook vooral de privacy veel aandacht heeft gekregen. De eerste 6 weken zijn de leidinggevenden voor hun arbeidsongeschikte medewerkers het eerste aanspreekpunt, eventueel met ondersteuning van de arbeidsdeskundige van de arbodienst. In deze 6 weken wordt vooral samen met de medewerkers gekeken in hoeverre de ziekmelding ook een arbeidsongeschiktheidsmelding moet zijn. Het percentage van het totale ziekteverzuimcijfer van hen die binnen deze 6 weken zich weer hersteld meldt bedraagt 4,0%. De overige 8,9% van het ziekteverzuim is de eerste verantwoordelijkheid van de arboarts met ondersteuning van de casemanager van De Bolder. In 2013 is het niet voorgekomen, dat de arboarts na de eerste 6 weken begeleiding door De Bolder, heeft geconstateerd dat iemand zich onterecht had ziek gemeld.

Mensen in beweging De Bolder streeft er naar mensen in beweging te brengen en te houden. Die beweging is gericht op meer participatie in de samenleving, vooral naar zo regulier mogelijk werken of, als dit niet haalbaar is, dan toch minstens binnen de productie van De Bolder richting werk, dat regulier ook beschikbaar zou zijn. Als men in dienst treedt bij De Bolder wordt er, onder verantwoordelijkheid van personeelszaken, een aanstellingstrajectplan opgesteld, dat gericht kan zijn op verbetering van de inzet op het intern werken of, op termijn, op ontwikkeling naar extern werken. Tot minimaal na de eerste herindicatie krijgt men een tijdelijk dienstverband, zodat bij een veranderde indicatie een passend vervolgtraject kan worden overeengekomen. Om een persoonlijk ontwikkelplan op te kunnen stellen wordt met iedereen binnen De Bolder jaarlijks een functioneringsgesprek gehouden door de direct leidinggevende en wordt met iedereen eens in de twee jaar een WIB-gesprek gevoerd door een van de productieleiders onder verantwoordelijkheid van personeelszaken. Voordat men naar UWV gaat om te worden geherindiceerd voor de WSW, wordt door personeelszaken en de betrokken medewerker een evaluatiegesprek gevoerd en worden de ervaringen van de afgelopen periode op papier gezet om de herindicatie zo optimaal mogelijk te laten verlopen en nog eens goed te overwegen of de WSW nog steeds de juiste voorziening is.

Scholing Naast het aanbieden van werk is het aanbieden van scholing, als onderdeel van ontwikkeling, een wezenlijk aspect voor De Bolder. Scholing wordt vooral aangeboden ter versterking van de werkhouding en van de mogelijkheden tot het vinden van werk buiten de muren van De Bolder. Scholing richt zich dan ook op reëel beschikbare banen en niet op het invullen van wensen tot een nieuwe of andere “carrière”. Tevens is van belang de ontwikkeling op de werkvloer en basisvakscholing gericht op het vergroten van de inzetbaarheid in het werk, zowel bij De Bolder als op de reguliere arbeidsmarkt. In 2013 zijn er minder uren aan scholing besteed, maar dat was gezien de vele vormen en de vele uren van scholing in voorgaande jaren ook te verwachten.

- 39 -

Scholingsaanbod: Werkplekopleiden (WPO) Rijvaardigheidstraining Heftruck herhaling Bewust omgaan met wagenpark Verzuimmanagement CIEP training Managementopleiding Ondernemingsraad BHV EHBO

9 personen 14 personen 9 personen 10 personen 11 personen 4 personen 1 persoon 5 personen 18 personen 2 personen

250 uur = 0,2% van het aantal aanwezige uren 400 uur = 2,4% van het aantal aanwezige uren 83 personen WSW € 14.000 Scholingskosten ambt. € 20.000

2009 - 2013

€ 125 € 100

Duizenden euros

Overzicht scholing: Aantal scholingsuren WSW Aantal scholingsuren ambt. medew. Aantal scholingen Scholingskosten exclusief loonkosten verlies Scholingskosten exclusief loonkosten verlies

€ 75 € 50 € 25 €0 2009

2010

2011

2012

2013

Loongebouw De SW in Nederland kent een cao met een functieloongebouw. Ieder die nog in een test-, training-, scholing- of ontwikkeltraject zit, blijft werkzaam op het minimumloonniveau tot maximaal 5 jaar na de start bij De Bolder. Ook werknemers met een indicatie voor begeleid werken, die in afwachting zijn van een geschikte plaats op de reguliere arbeidsmarkt, krijgen geen vaste functie binnen de productie van De Bolder, maar blijven op minimumloonniveau werken. Iedereen die is ingestroomd en niet meer in een specifiek ontwikkel- en scholingstraject zit, wordt uiteindelijk in een functie geplaatst. De Bolder kent voor de nieuwe instroom (en voor de bestaande bezetting met de oude functietoekenning van voor 2007) bij alle nieuwe functietoekenningen voor hen die intern bij De Bolder werken of gedetacheerd zijn bij externe werkgevers, slechts een beperkt aantal functieniveaus met een gering onderscheid in hoogte van het inkomen, te weten: - hulp - aankomend medewerker - medewerker - aankomend vakman - vakman, voor de oude doelgroep zonder uitstroomperspectief, wegens hun leeftijd Deze functies zijn conform de cao-afspraken gewaardeerd door een onafhankelijke fuwacommissie. Deze fuwacommissie is ook in 2013 nogmaals bij elkaar gekomen om te beoordelen of het loongebouw nog voldoet aan de gestelde caoeisen. Als men meer kan en doet moet dit worden gezien als onderdeel van een traject tot externe plaatsing bij een reguliere werkgever. Aan het einde van een ontwikkeltraject en aan het einde van ieder jaar wordt bezien of iedereen in de juiste functieschaal is geplaatst.

Werkbegeleiding en jobcoaching Voor de SW-uitvoering, zowel bij externe plaatsingen als bij intern productiewerk, is een kwalitatieve en intensieve begeleiding van belang. De begeleiding richt zich vooral op het realiseren van goed werknemerschap, op productiviteit, op een passend niveau en op kwaliteit in de uitvoering van het werk. Binnen de gesubsidieerde arbeid is inmiddels het begrip “Jobcarving” erg belangrijk geworden. Van diverse specialistische banen worden de meer eenvoudige taken uitgezonderd en in opdracht gegeven van medewerkers die geen verstand hebben van het specialisme, maar bijvoorbeeld wel goed kunnen opruimen, koffieschenken, kopiëren etcetera. Zeker met het oog op de toekomstige vergrijzing zal het werk meer creatief moeten worden verdeeld over het mindere aantal veelzijdig geschoolde beschikbare werknemers.

Werkaanbod en de werksoorten Naast het werkaanbod op de reguliere arbeidsmarkt, biedt De Bolder binnen het eigen productiebedrijf al 55 jaar allerlei vormen van arbeid aan. Veel van dit werk wordt al jaren gedaan, maar er zijn ook werksoorten die betrekkelijk recent tot de PMC’s van De Bolder behoren. In het verkoopplan 2013/2014 is een visie vastgelegd over de wenselijkheid en de haalbaarheid van de diverse PMC’s en of deze moeten groeien of krimpen of op termijn zelfs moeten worden afgebouwd. De belangrijkste uitgangspunten voor de toekomstige bestendigheid van de werkzaamheden zijn: - Is het werk passend voor de SW-doelgroep, dus eenvoudig, structurerend en ontwikkelend naar regulier werken; - Is het werk herkenbaar binnen de Nederlandse normen voor algemeen gangbaar en waardevol werk; - Is het werk renderend en leidt het niet tot grote financiële risico’s voor De Bolder en dus voor de gemeente Texel.

- 40 Overzicht van de afdelingen en de PMC’s met hun omvang netto toegev. aantal medewerkers waarde percentage uren Begeleid werken 17 nvt nvt Gedetacheerd werken

14

€

172.000

15%

Werken in het buitenwerk

19

€

374.000

14%

Industrieel productiewerk

48

€

669.000

39%

Textielwerk

42

€

339.000

32%

Ondersteunende diensten Totaal

8

nvt

148

€ 1.554.000

NTW per PMC

11% 22%

24%

nvt

43%

100%

Doordat er veel personen tijdelijk worden uitgeleend aan andere PMC’s kunnen de aantallen medewerkers op een afdeling niet zonder meer gekoppeld worden aan de omzet en de uren.

detachering

buitenwerk

industrieel

textiel

Vertrouwenspersonen Bij De Bolder zijn 3 vertrouwenspersonen beschikbaar, 2 intern werkend en (sinds december 2013) 1 van buiten De Bolder. De vertrouwenspersonen bieden in eerste instantie een goed luisterend oor en in tweede instantie bekijken zij het probleem gezamenlijk met de vraagsteller nog eens zo objectief mogelijk. Door bij conflictgesprekken als intermediair aanwezig te zijn begeleiden de vertrouwenspersonen de aanvrager in het traject om genoegdoening te verkrijgen of helpen zij de juiste klachtenprocedure te volgen middels de onafhankelijke klachtencommissie.

- 41 -

- 42 -

KAM – JAARVERSLAG

Kwaliteit Arbo Milieu

- 43 -

KWALITEIT Algemeen Kwaliteit van De Bolder moet zich richten op kwaliteit van beleid, uitvoering van taken, uitvoering van personeelzorg en het realiseren van productie. Hierbij is er de complicerende factor dat het niet mogelijk is om 100% kwaliteit te realiseren, maar de vraag is dan of 95% of 80% acceptabel is? Kortom er zal altijd een streven moeten zijn naar beter en altijd zal er interne en/of externe kritiek nodig zijn om het streven naar optimalisering aandacht te blijven geven.

Ontwikkelingen in 2013 De nadruk voor de bedrijfsvoering in de WSW is in de jaren voor 2013 steeds meer verlegd naar de beweging van binnen naar buiten. Dit wil zeggen dat de doelgroep, als het enigszins realiseerbaar is, vooral buiten het eigen productiebedrijf zal moeten gaan werken, nu of in de toekomst. De eigen productie en de daarbij behorende uitvoering kreeg daarom minder prioriteit. In 2013 is het streven er echter meer op gericht geweest om de kwaliteit van de gehele bedrijfsvoering te borgen, zowel intern als extern, door alle werkprocedures zo veel mogelijk te vereenvoudigen en beter vast te leggen. Personeelswerk De afdeling personeelszaken heeft een ontwikkeling moeten doormaken in het uitoefenen van haar taken, meer gericht op ontwikkeling van medewerkers en hen in beweging te brengen in het zich realiseren dat werken bij De Bolder niet altijd zal kunnen leiden tot een 40-jarig jubileum. Verder werd minder dan voorheen aandacht gegeven aan bedrijfsmaatschappelijk werk. Ook voor De Bolder geldt dat zij van haar medewerkers een grote mate van zelfredzaamheid mag verwachten en dat zorg zich beperkt tot werkgerelateerde aangelegenheden. In 2012 is een gezamenlijke start gemaakt door de gemeentelijke afdeling WIZ en De Bolder met het gericht bezoeken van de Texelse werkgevers, gericht op het vinden van werkgelegenheid voor zowel mensen met een WSW indicatie als mensen die zijn aangewezen op een uitkering, maar in potentie wel zouden moeten kunnen werken. Financiële administratie Ook in 2013 is er aandacht besteed om te komen tot financiële management-“tools” om potentiële risico’s tijdig te kunnen onderkennen en om de bezuinigingen die op de WSW afkomen het hoofd te kunnen bieden. Landelijk heeft er een onderzoek plaatsgevonden hoe de rendementen binnen de SW-bedrijven zouden kunnen worden verbeterd. De Bolder onderzoekt samen met Noorderkwartier of hier voor hen ook resultaten zouden kunnen worden gerealiseerd. Productie Door, binnen de mogelijkheden van De Bolder en haar medewerkers, te blijven streven naar een optimale kwaliteit was het mogelijk om de beschikbare afnemers te overtuigen dat zij vooral het werk aan De Bolder moesten blijven gunnen. Het was mogelijk om zonder noemenswaardige schadeclaims de productie te realiseren en de productie uit te leveren. Omdat alleen bezuinigingen onvoldoende resultaat hebben om de financiële situatie van De Bolder in de toekomst veilig te stellen, is er ook naar gestreefd om door mechanisatie en verlichting van de arbeid de benodigde productieuren per product te verlagen en daardoor de marges te vergroten.

Toekomstige ontwikkelingen Het zal ook in de toekomst zo moeten blijven gaan dat na iedere verbeterslag weer gekeken zal worden of het toch nog beter kan. Voor een bedrijf als De Bolder is een “foutloze” uitvoering van haar maatschappelijke taken noodzakelijk om het maatschappelijke draagvlak veilig te stellen. Tevens heeft zij, als overheidsinstelling, een voorbeeldfunctie. En voor een bedrijf als De Bolder is een “foutloze” levering in de productie noodzakelijk, omdat de afnemer daar vaak extra kritisch naar kijkt. Voor een bedrijf als De Bolder, met haar kwetsbare doelgroep, moet verbeteren van procedures ten behoeve van de kwaliteit van werk een altijd terugkerend punt van aandacht zijn. De insteek voor de medewerkers die bij De Bolder het Kwaliteit, Arbo en Milieu-team (KAM-team) vormgeven, is het streven om een kwaliteitsverbetering na te streven op basis van het principe van ISO-certificering, zonder dat officiële certificering op korte termijn wordt nagestreefd. In het KAM-plan voor 2014 zal te lezen zijn welke veranderingen minimaal nog moeten worden nagestreefd op de korte en eventueel de langere termijn.

- 44 -

ARBO Algemeen Nagenoeg alle delen van de arbocatalogus zijn uitgebracht en goedgekeurd. Begin van het jaar 2014 kan gestart worden met het onderzoeken of De Bolder aan de eisen, zoals is verwoord in de catalogi, kan voldoen en wat nog moet worden verbeterd of verder moet worden geborgd. Landelijk heeft de arbeidsinspectie wederom enige SW-bedrijven tegen het licht gehouden en een rapport van bevindingen uitgebracht. De Bolder is niet bezocht, daar in voorgaande jaren hier alles naar wens verliep volgens de arbeidinspectie. Geborgd was ook dit jaar de interne aandacht voor veilig werken op de werkvloer, middels aandacht tijdens het afdelingoverleg voor de arbeidsomstandigheden alsook tijdens het maandelijkse KAM-overleg, het overleg tussen werkleiding en de casemanager ziekteverzuim en de beide arbopreventiemedewerkers. Ook tijdens ORoverleg, bij BHV-instructiedagen en binnen het preventieteam was er aandacht voor veilig werken op de werkvloer. Samen met de arbodienst is getracht om een verder analyse te maken van de bewegingen die in het werk worden gemaakt en in hoeverre deze belastend zijn en zo ja in hoeverre er ontspanningsoefeningen gedaan kunnen worden om kwetsuren te voorkomen.

Ontwikkelingen in 2013 op arbogebied binnen De Bolder Risico inventarisatie De Bolder heeft de beschikking over een wat oudere Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) met een jaarlijks bijgesteld plan van aanpak. Een vervolgtraject op het samenstellen van de arbocatalogi is het ontwikkelen van een nieuwe vorm van een risicoinventarisatie, waar De Bolder naar verwachting gebruik van zal kunnen maken. Het is de ontwikkeling binnen de SW waarbij meer mensen met psychische aandoeningen werk wordt geboden, die het KAM-team aangezet heeft om een aanvullende lijst van risico’s samen te stellen, aangevuld met instructies en extra beveiligingen, waardoor deze risico’s herkenbaar worden. Daarin moet bij voorkeur zichtbaar worden de mate waarin en hoe risico’s beperkt kunnen worden. Preventief onderhoud Met de aanschaf van machines en installaties moet de post onderhoud met ca 5% van de waarde van deze investeringen worden opgehoogd. Het jaarlijks onderhoud aan machines en installaties is een “must”. Veiligheidslinealen, signaleringsogen, beschermkappen, noodstoppen en afscherming van elektrische componenten, het zijn allemaal zaken die minstens jaarlijks officieel gecontroleerd moeten worden. Wanneer wordt geconstateerd dat er mogelijk iets niet optimaal werkt, zijn dit zaken waarbij direct actie moet worden ondernomen. Binnen De Bolder is de stelling dat een ongeval vaak vooraf gegaan wordt door een signaal of een zorgelijk voorgevoel, waarvan men na het ongeluk zegt:”pas dacht ik er nog aan” en “daar zouden we juist iets aan gaan doen”, maar dan is het te laat. Dus geef intuïtie veel ruimte!! Er wordt jaarlijks onderhoud gepleegd aan machines en er wordt ook, afhankelijk van de risico’s en de kwetsbaarheid, frequent algemene controles uitgevoerd door externe deskundigen op het voorkomen van ongelukken. Vluchtwegen en veilige loop- en rijroutes In 2013 zijn enkele van de bij calamiteiten beschikbare vluchtroutes verbeterd en zijn ook nieuwe aanvullende ontsnappinguitgangen aangebracht. Optimaliseren van de werkomgeving Ruime werkplekken en een goed overzichtelijke werkomgeving dragen bij aan plezierig werken en zeker ook aan optimaal productief werken. Diverse werkplekken zijn beter gemaakt, beter verwarmd, beter verlicht en netjes gemaakt. Dit heeft als resultaat het gevoel van het hebben van een plezierige werkplek, waar je je thuis kan voelen. Met het opstarten van de nieuwe productiestraat voor het laseren en bundelen van gordijnrails is hiervoor een niet optimale werkplek onder handen genomen en omgetoverd tot een ruimte waar mensen goed kunnen werken en de klant het gevoel krijgt dat De Bolder het werk voor hem serieus neemt. In 2012 en 2013 zijn alle magazijnruimten nog eens goed onder handen genomen en is er grondig opgeruimd door het afvoeren van niet courante producten en het storten van materialen, die soms meer dan 10 jaar bewaard werden voor het geval deze nog eens nodig zouden zijn. Optimaliseren van werkplekken De werkomgeving kan prima zijn, de machines hebben een CE-markering en een SKH-keurmerk en toch kan een werkplek door het samenstellen van meerdere machines op deze werkplek, gecombineerd met handelingen die op de werkplek verricht moeten worden, niet voldoen aan de richtlijnen. De preventiemedewerkers van De Bolder hebben ook dit jaar weer een groot aantal werkplekken beoordeeld en soms laten aanpassen. Maar ondanks al het voorgaande zouden de leidinggevenden ogen in hun rug moeten hebben!!! Het streven is dan ook om tenminste te zorgen dat er ieder moment voldoende leidinggevenden op de afdelingen aanwezig zijn om waar nodig in te grijpen en om middels moderne communicatiemiddelen het gevoel van veiligheid en controleerbaarheid te vergroten.

Arbodienst Ingaande 1 januari 2011 was na een zorgvuldige selectie, een nieuwe arbodienst bij De Bolder gestart. Lopende het jaar 2012 kwam de arbodienst in moeilijkheden wegens het vertrek van de twee beschikbare bedrijfsartsen en was het wenselijk om de werkwijze van de arbodienst te heroverwegen. Eind 2012 werd deze arbodienst overgenomen en nagenoeg ontmanteld en bleek de kwaliteit achter te blijven bij wat een bedrijf als De Bolder nodig heeft, met medewerkers die beperkingen hebben en soms zwak zijn. In 2013 is overgegaan naar een door de WSWbranche geselecteerde arbodienst, die hopelijk op termijn meer inbreng zal leveren om het hoge ziekteverzuim, ondanks de vaak blijvende beperkingen die de doelgroep heeft, toch enigszins positief te beïnvloeden.

- 45 -

Bedrijfshulpverlening Binnen De Bolder is een groot aantal BHV-ers beschikbaar. Volgens de regels zou De Bolder 3 BHV-ers moeten hebben, maar het zijn 18 personen. Voor dit omvangrijke aantal is gekozen om per afdeling tenminste 2 personen beschikbaar te hebben bij calamiteiten, zoals brand, maar ook bij het onwel worden van iemand, iets wat bij De Bolder goed denkbaar is. Tevens zijn er 2 personen met een geldig EHBO-diploma. Er is een actueel ontruimingsplan beschikbaar. Minimaal 1 maal per jaar wordt er een ontruiming in de praktijk gebracht, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt of het een oefening is of een echte ontruiming (veelal door een “vals” alarm).

Bedrijfsongevallen Ook in 2013 hebben zich diverse betrekkelijk onschuldige bedrijfsongevallen voorgedaan, wat heeft geleid tot slechts enkele dagen ziekteverzuim. Er waren geen ongevallen die een ziekenhuisopname tot gevolg hadden. Een ongeval met de bovenfrees, welke nog betrekkelijk nieuw is en aan alle wettelijke eisen van veiligheid voldoet had heel slecht kunnen aflopen en heeft weer duidelijk gemaakt dat er nooit genoeg veiligheidsmaatregelen zijn te nemen. Gelukkig is de betrokken vakman inmiddels geheel hersteld en weer volledig aan het werk. Ondanks dat de machine aan alle kanten dus goed was zijn er toch nog extra veiligheidsaanpassingen aangebracht en zijn de instructies voor alle machines wederom nadrukkelijk doorgesproken met de medewerkers op de afdeling.

Arboaanpassingen, voorbereidingen op de toekomst Met het oog op een zwakkere doelgroep, die soms minder goed zelf kan inschatten wat passende arbomaatregelen zijn, is het voor De Bolder noodzakelijk om de arboactiviteiten nog meer aandacht te geven dan nu al het geval is. In het verleden is steeds gestreefd om risicovolle werkzaamheden en taken te vermijden, ter voorkoming van bedrijfsongevallen en als er dan toch iets fout gaat, dat dit niet tot ernstig of blijvend letsel zal leiden. Dit beleid zal nog verder worden doorgevoerd door ook in de toekomst nog minder risicovolle werkzaamheden voor afnemers te accepteren.

- 46 -

MILIEU Algemeen Het hoofdstuk over milieu is voor De Bolder op te delen in meerdere aandachtspunten. De algemene bedrijfsvoering is milieubelastend als wordt gedacht aan het gebruik van energie om de panden warm te houden, brandstof voor gebruik in de auto’s en de diverse afvalstromen. De productie belast het milieu door het verbruik van de benodigde energie voor het laten draaien van machines en het verwarmen van de krimptunnels en de wasserijmangels. Ten behoeve van de eindproducten moeten er grondstoffen worden ingezet, die niet voor de volle honderd procent rendabel zijn en dus tot afvalstromen leiden. Het productieproces zal onvermijdelijk vragen om grondstoffen en energie, dus zal vooral maatschappelijk moeten worden bezien of de geproduceerde leveringen gewenst zijn. Met een steeds groeiende productie en het invoeren van nieuwe werksoorten ontstaat ook het gevaar steeds achter de feiten aan te lopen, maar het is de maatschappelijke taak van iedere sociale onderneming om alle milieuaspecten goed in de gaten te houden.

Energieverbruik Energie voor verwarming en verlichting van de gebouwen 3 Voor het verwarmen van 40.000 m werkruimte is veel gas nodig. De vele separate gebouwen met tientallen buitendeuren, groot en klein, zijn moeilijk te verwarmen en vragen om veel aardgas. Het verlichten van de werkplekken, waarbij deze werkplekken echt goed verlicht moeten zijn om veilig te kunnen werken, is ook moeilijk te realiseren met een laag energiegebruik. En daarom des te meer redenen om te blijven streven naar een kwalitatief goede werkomgeving, maar met gebruikmaking van zo min mogelijk energie. Dus: - Kan een nieuwe verwarmingsregeling substantieel energie besparen en zou afvalverbranding ten behoeve van de verwarming realiseerbaar zijn. - Temperatuur per ruimte te bepalen en te regelen en liefst een graadje lager. - ’s Nachts de kachel uit, want bij een warmtevraag van maar 25% van de uren per week is het op temperatuur houden van de panden ’s avonds en in de weekeinde zeer onrendabel. - Warme lucht goed ventileren over de ruimten en niet boven in de hallen laten hangen. - Ventileren is goed, maar behoeft niet meer dan nodig. - Ruimten die niet worden gebruikt hoeven ook niet warm te zijn, dus afdelingen sluiten als er weinig mensen zijn. Gebleken is dat, om goede werkomstandigheden veilig te stellen met minimaal gebruik van energie, de regeling van de verwarming verbeterd zal moeten worden. Voor de winterperiode van 2013 is dit nog niet gelukt, maar naar verwachting zal dit in het voorjaar van 2014 wel gaan lukken. Energie voor aandrijving van motoren en productiemiddelen Energieverbruik 2009 - 2013 De vele motoren van de houtbewerkingmachines en lijmwalsen maken veel draaiuren. index 2009 = 100 Voor de wasserij is warm water nodig. 150 Voor de wasserij is warm water nodig. De mangels en de krimptunnels moeten verwarmd 140 worden. 130 Voor het interne en externe vervoer is brandstof nodig. Dus: 120 - Analyses van gebruik van energie om met zo min mogelijk energiegebruik de productie te kunnen 110 realiseren. - Moet die oude krimptunnel met te weinig isolatie 100 vervangen worden of maakt het te weinig uit? - Het nieuwe rijden, houden de chauffeurs zich er aan 90 en weten ze na de opleiding er wel voldoende van? 80 En is er voldoende maatschappelijk rendement voor 2009 2010 2011 2012 2013 het gebruik van de energie om de werkgelegenheid in stand te houden? water gas elektr. Energieverbruik 2012 3 Gebruik water m 3 Gebruik gas m Gebruik elektr. kWh Opbr. zonnecollectoren

totaal 8.300 huisvesting 600 wasserij 7.700 = per ton wasgoed 14,0 m 3 totaal 127.000 verwarming 50.000 wasserij 77.000 = per ton wasgoed 140 m totaal 482.000 geschat voor huisvesting 150.000 kWh en productief 332.000 kWh totaal -/- 15.100 kWh

Energieverbruik 2013 3 Gebruik water m 3 Gebruik gas m Gebruik elektr. kWh Opbr. zonnecollectoren

totaal 8.500 huisvesting 600 wasserij 7.900 = per ton wasgoed 14,1 m 3 totaal 131.000 verwarming 53.000 wasserij 78.000 = per ton wasgoed 139 m totaal 484.000 geschat voor huisvesting 150.000 kWh en productief 334.000 kWh totaal -/- 17.800 kWh

3

3

- 47 -

Gebruik grondstoffen Om te produceren zijn grondstoffen nodig. Deze grondstoffen worden toegeleverd door de afnemers of ingekocht door De Bolder. Natuurlijk is het gebruik van de grondstoffen ook milieubelastend, maar bij goede inzet is het ook een verrijking voor de samenleving. Of het gebruik van grondstoffen niet onnodig milieubelastend is, wordt zichtbaar bij de analyse van de afvalstromen en in de omrekening tussen inkoopomvang en het gecalculeerd netto verbruik. Verreweg de meeste grondstoffen worden ingekocht of toegeleverd voor de productie van de ondervloeren. In nauw overleg met de grootste afnemer is bezien of en hoe het rendement van het grondstofverbruik kan worden geoptimaliseerd. Op dit moment is het afvalpercentage 3%, waarvan 2% door zaagverlies en 1% door afkeur tijdens de productie. Het gebruik van hout voor de eigen producten, zoals speelgoed en zomerartikelen, neemt de laatste jaren af wegens verminderde vraag naar deze producten. Ook hier wordt, naast beperking van kosten, goed opgelet of er geen onnodig afval wordt gecreëerd. Gestreefd wordt naar het zoveel mogelijk gebruiken van hout van Europese bodem zoals beuken- en vurenhout. Voor de productie van speelgoed, dat natuurlijk niet mag splinteren, wordt ramin toegepast, een tropisch hardhout. Dit ramin is echter een afvalproduct uit de productie van een fabriek die ramin verwerkt voor lijsten en plinten en De Bolder beperkt hierdoor een deel van het onvermijdelijke afval wat dus bij andere producties vrij zal komen. Het verbruik van wasmiddelen in de wasserij wordt nauwkeurig gemonitord. De aanlevering gebeurt in grote vaten, welke nagenoeg geheel leeggepompt kunnen worden en worden hergebruikt. In nauw overleg met deskundigen op dit terrein wordt een optimale mix nagestreefd van een acceptabele wasduur, schoon wasgoed, niet te heet water, niet te veel water en niet te veel zeep. Gebruik grondstoffen in 2012 Inkoop plaatmateriaal Inkoop hout Inkoop wasmiddelen Aantal containers mot Aantal containers afval hout Aantal containers restafval Aantal containers recycle-afval

3.000 m nuttig rendement 97% 3 170 m nuttig rendement geschat 75% 22.000 kg gebruik per ton wasgoed 40 kg 3 13 containers = 390 m 3 20 containers = 600 m = 113 ton 13 containers = 19 ton 151 minicontainers = ca. 40 ton

Gebruik grondstoffen in 2013 Inkoop plaatmateriaal Inkoop hout Inkoop wasmiddelen Aantal containers mot Aantal containers afval hout Aantal containers restafval Aantal containers recycle-afval

3.000 m nuttig rendement 97% 3 215 m nuttig rendement geschat 75% 20.400 kg gebruik per ton wasgoed 36,5 kg 3 15 containers = 450 m 3 19 containers = 570 m = 114 ton 9 containers = 8 ton 156 minicontainers oud papier = ca. 40 ton

3

3

- 48 -

- 49 -

Lijst van begrippen en afkortingen B&W College van Burgemeester en Wethouders

BBV Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten. In dit besluit worden voorschriften gesteld hoe de administratie van een gemeente moet zijn ingericht.

BW Begeleid Werken Onderdeel van de Wet Sociale Werkvoorziening is de mogelijkheid tot begeleid werken. Dit houdt in dat een bedrijf of een instelling zelf overeenkomstig de voor dat bedrijf of instelling geldende cao een arbeidsovereenkomst sluit met een persoon behorende tot de doelgroep van de sociale werkvoorziening. De werkgever ontvangt dan jaarlijks een loonkostensubsidie en krijgt ook de mogelijkheid om voor een bepaald aantal uren per jaar de medewerker te laten ondersteunen door een jobcoach.

CAO

Wajong Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten, vanaf 2010 Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jonggehandicapten. De wet biedt een voorziening tegen inkomensachteruitgang wegens langdurige arbeidsongeschiktheid van jonggehandicapten en studenten, voor nieuwe gevallen vanaf 2010 bevordering van participatie via werk en arbeidsondersteuning.

WAO Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering De wet biedt voor werknemers een verplichte verzekering tegen inkomensachteruitgang wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Voor arbeidsongeschiktheid die is ingetreden vanaf 1 jan. 2004 is de WIA van toepassing.

WIA Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen Bevordert dat werknemers die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn aan het arbeidsproces blijven deelnemen en regelt de inkomensverzekering van deze personen.

Collectieve arbeidsovereenkomst Een cao wordt per bedrijfstak gesloten tussen de gezamenlijke werkgevers en de vakbonden. In de overeenkomst zijn de minimale rechtspositieonderwerpen geregeld.

WMO

FTE

WNT

Wet Maatschappelijke Ondersteuning Deze wet regelt sinds 1 jan. 2007 de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor allerlei vormen van zorg voor haar inwoners.

Full-time equivalent Het aantal werknemers wordt gerekend in full-time personen, dus in FTE’s.

Wet Normering Topinkomens Deze wet begrenst sinds 1 jan. 2013 de maximale bezoldiging van functionarissen in de publieke en semipublieke sector.

KAM

WOR

Kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu Het KAM-verslag geeft een verslag van de ontwikkelingen op bovenstaande terreinen bij De Bolder.

OR Ondernemingsraad De ondernemingsraad is de door interne verkiezingen gekozen personeelsvertegenwoordiging op grond van de Wet op de Ondernemingsraden. De ondernemingsraad heeft het recht om over belangrijke bedrijfsbeslissingen aan de directeur te mogen adviseren.

Participatiewet Vanaf 2015 de geplande opvolger van de WSW, de Wajong en de WWB met een geïntegreerde aanpak van de onderkant van de arbeidsmarkt.

RI&E Risico-inventarisatie en -evaluatie De arbeidsomstandighedenwet vereist dat elk bedrijf met personeel door een gecertificeerde deskundige laat onderzoeken of het werk gevaar kan opleveren of schade kan veroorzaken aan de gezondheid van de werknemers. Dit onderzoek heet een RI&E.

SE Standaard eenheid In de WSW wordt de rijkssubsidie berekend naar het aantal SE’s. Dit is per fulltime werknemer, waarbij de mate van handicap meetelt. Hierdoor wordt voor zwaarder gehandicapten ook meer subsidie ontvangen.

Wet op de Ondernemingsraden In deze wet zijn de bevoegdheden van de gekozen personeelsvertegenwoordiging geregeld. De ondernemingsraad heeft het recht om te adviseren over belangrijke bedrijfsbeslissingen en heeft voor bepaalde rechtspositionele onderwerpen een instemmingsrecht.

WSW Wet Sociale Werkvoorziening De wet biedt mogelijkheden om personen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap werk onder aangepaste omstandigheden te bieden. Dit kan bij het eigen bedrijf van de sociale werkvoorziening of bij bedrijven en instellingen die aan het plaatsen van een persoon met een handicap kunnen en willen meewerken.

WW Werkloosheidswet De wet biedt voor werknemers een verplichte verzekering tegen inkomensachteruitgang wegens werkloosheid.

WWB Wet Werk en Bijstand Deze wet wordt door de gemeente uitgevoerd en regelt de ondersteuning bij arbeidsinschakeling en verlening van bijstand, waarbij geldt dat werk gaat boven inkomen.

WWNV

SW

Wet Werken Naar Vermogen Deze wet zou vanaf 2013 de geplande opvolger worden van de WSW, de Wajong en de WWB met een geïntegreerde aanpak van de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze wet is niet ingevoerd maar gaat worden vervangen door de Participatiewet.

Sociale Werkvoorziening Ca. 90 sociale werkplaatsen voeren in Nederland de WSW uit.

ZVW

UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen De organisatie die ontstaan is door de samenvoeging van de vroegere bedrijfsverenigingen. Sinds 1 jan. 2009 wordt de indicatiestelling voor de WSW verzorgd door UWV.

VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten Behartigt de belangen van alle gemeenten bij andere overheden, waaronder de provinciale overheden, de Tweede Kamer en het kabinet.

Zorgverzekeringswet Deze wet regelt een verplichte verzekering van de hele bevolking voor geneeskundige zorg.

ZW Ziektewet De wet verzekert alleen nog een restgroep werknemers tegen inkomensachteruitgang wegens ziekte. Voor bijna alle werknemers is de werkgever verplicht om het loon tijdens ziekte 2 jaar door te betalen.