Jaarrapport. Ons mijnverleden is onze toekomst

Jaarrapport jaarrapport

2007

Jaarrapport Ons mijnverleden is onze toekomst

In een oogopslag

In een oogopslag Geconsolideerde winst NV LRM: 27 miljoen euro Bedrijfsfinanciering 10 miljoen euro risicokapitaal geïnvesteerd 21 investeringsdossiers, vooral starters en KMO’s 5 exits Totaal personeelsaantal portefeuillebedrijven: 5.520 Bijkomende focus op Life Sciences en Cleantech

Vastgoed en Projectontwikkeling 330ha industriezones in beheer 273ha in ontwikkeling 57ha ontwikkeld Verkoop 95ha mijnsite ‘Waterschei’ aan stad Genk Bouw ‘Life Sciences Development Campus’ beslist 11ha KMO-zones ‘AS’ en ‘Zonhoven’ ontwikkeld Industriezone ‘Balim’ in gereedheid voor de aanvang der werken Nieuwe industriezones ‘ENA’ in kaart gebracht Projectvennootschap Mobility Center Genk-Zuid opgericht Actieplan ‘Aging & Cleantech’ aangevat Studie naar hoeveelheid ontginbaar methaangas in de resterende steenkoollagen afgerond

Aantal investeringsdossiers LRM-Bedrijfsfinanciering 21

16 15

15

12

Geconsolideerde kerncijfers (in 1.000 €)

Financiële vaste activa

2004

2005

2006

2007

20.882

19.637

19.523

18.539

14.783

72.584

82.272

81.752

88.573

101.046

Eigen vermogen

335.031

340.546

339.496

354.045

381.030

Balans Totaal

519.764

541.766

556.335

522.461

480.157

24.514

28.476

24.087

31.876

27.005

Geconsolideerde winst

2003

2004

2005

2006

2007

Investeringsvolume LRM-Bedrijfsfinanciering (in 1.000 €)

Geconsolideerde winst NV LRM (in 1.000 €)

*Exclusief de “fund of fund” investering in het Capricorn Cleantech Fund ten belope van 10 miljoen euro.

14 548

31 876

28 476 27 005 24 514

24 087

10 680 *10 167 8 861

5 338

2003

2004

2005

2006

2007

2003

2004

2005

2006

2007

In een oogopslag

Materiële vaste activa

2003

In een oogopslag

Inhoudstafel

Inhoudstafel Voorwoord van de voorzitter

4

Inleiding door de algemeen directeur

6

Onze activiteiten

8

Bedrijfsfinanciering Evolutie van de LRM-portfolio in 2007 De risicokapitaalstrategie van LRM Vastgoed en Projectontwikkeling Strategie Vastgoed en Projectontwikkeling in 2007 Belangrijke projectontwikkelingen in 2007 Nazorg en beheerstaken Nazorg Beheerstaken Bijzondere opdrachten

Financiële resultaten Balans Resultatenrekening Toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening 2007 Activa Passiva Resultatenrekening

Sociale resultaten Sociaal beleid en balans Sociale betrokkenheid

Juridische structuur & corporate governance Juridisch profiel: onze vennootschap Organisatorisch profiel: onze organisatie Structuur van de LRM-groep Structuur van de NV LRM

9 9 11 18 18 20 26 26 27 27

28 30 32 34 34 36 37

39 40 41

42 43 43 43 44

1

Onze visie

Onze visie Voorsprong nemen door innovatie, creativiteit en duurzame projecten

LRM wil als rendementsgedreven investeringsmaatschappij dé katalysator zijn in de ontwikkeling van de Limburgse economie door het verstrekken van risicokapitaal aan groeigerichte bedrijven, het creëren van ruimte om te ondernemen en het valoriseren van het mijnverleden.

Onze missie

Onze waarden

Onze waarden

Onze missie

Dé katalysator zijn voor de Limburgse economie

Respect LRM streeft de realisatie van haar visie en missie steeds na met: Respect voor ondernemerschap dat welvaart creëert. Respect voor de eigen medewerkers en de werkgelegenheid in Limburg. Respect voor het mijnverleden dat Limburg bijzondere kansen biedt.

Fair LRM beoogt een eerlijk rendement voor het genomen risico en zal met haar activiteiten de markt niet verstoren. Als faire speler geeft LRM gelijke kansen aan alle medewerkers, ondernemers en andere actoren.

Betrouwbaarheid LRM is een betrouwbare partner die steeds een langetermijnvisie voor ogen houdt. LRM treedt op als betrouwbare partner van ondernemers die hun groeiplannen willen realiseren LRM is ook een betrouwbare partner van de Limburgse overheden om synergieën te ontwikkelen die de toekomst van de Provincie ten goede komen.

Onafhankelijkheid

Onze strategie

Wegens haar bijzonder statuut van privaat extern verzelfstandigd agentschap (EVA) van het Vlaams Gewest, is LRM niet zomaar een overheidsbedrijf. LRM geniet van een bijzondere ruime autonomie mits zij het decretale kader dat op haar van toepassing is, eerbiedigt. Hierdoor werkt LRM volgens de regels van het privaat recht en beoordeelt zij ieder individueel dossier op zijn economische en maatschappelijke waarde.

Wij zullen….

Ruimte creëren om te ondernemen Investeren in groeigerichte bedrijven, projecten en sectoren Ons toeleggen op innovatie, creativiteit en duurzaamheid

Het businessplan 2008-2010 voorziet in….

Een ambitieuze stijging van de investeringsactiviteiten Winstgeneratie uit onze bedrijfseconomische activiteiten Een verhoogde focus op Cleantech en Aging

2

Onze strategie

3

Voorzitter

Voorwoord van de voorzitter

Erik Monard

Voorwoord van de voorzitter Met genoegen delen we u mee dat LRM het boekjaar 2007 sluit met een geconsolideerde nettowinst van 27 miljoen euro. 2006 en 2007 werden gekenmerkt door de ontwikkeling van de industriezones Balim in Lommel en Waterschei in Genk, samen goed voor 340 ha. De strategische visies rond deze ‘economische diamanten’ werden recent afgerond. Tijdens de komende maanden wordt zowel in Lommel als in Genk de eerste steen gelegd. Het aantal LRM-investeringsprojecten via risicokapitaal nam in 2007 toe tot 21, een historisch record. Vooral het gestegen aandeel starters en KMO’s valt hierin op : 9 dossiers betroffen starters of KMO’s jonger dan 2 jaar. Het investeringsvolume liep op tot 20,2 miljoen euro, inclusief de investering in het Capricorn Cleantech Fund. Met de Pluslening investeert LRM vanaf 2007 ook in de kleinere Limburgse ambachtelijke en dienstenondernemingen. Participeren in groeiondernemingen vergt aandacht en durf. De hoeveelheid aan transacties - in en uit - verdient onze prioritaire aandacht, meer nog dan het aantal participaties. Oudere participaties waarvoor de markt een oplossing aanreikt , worden bij voorkeur binnen een redelijke termijn vervangen, hierbij telkenmale mede de rendementsobjectieven van LRM in acht nemend. De commerciële en transparante aanpak van LRM heeft ook in 2007 de ondernemer overtuigd van de bijkomende groeikansen die hij heeft, indien hij beroep doet op risicokapitaal. Dit dient meer nog gecombineerd met vreemd kapitaal te worden aangeboden. De bankiers zijn onze partners; de accountants en de bedrijfsrevisoren de gids voor de ondernemer. LRM dient flexibiliteit in het partnership hoog in het vaandel te dragen. De ambitie om een ‘rollend fonds’ te realiseren wijst op het beogen van soepelheid bij het vaststellen van het tijdstip van uittreden, dus in overleg met de ondernemer. In 2008 ligt de weg verder open naar een duurzame, innovatieve en creatieve nieuwe economische werkelijkheid. Er wordt gefocust op de nieuwe sectoren Life Sciences en Cleantech. Mede dankzij LRM wordt de oprichting van de Life Sciences Development Campus werkelijkheid. De pro-actieve inspanningen in Cleantech, denk aan het onderzoek naar methaangasontwikkeling, kunnen onverwachte perspectieven bieden. Met fierheid kunnen we u tevens meedelen dat het debat rond de LRM-middelen afgerond is en tot een duidelijke besluitvorming van de Vlaamse Regering heeft geleid. De verankering is er! Zowel de werkingsmiddelen als de opbrengsten hebben een Limburg-bestemming gekregen. De overeenkomst is duidelijk. De dynamiek van Limburg is bevestigd. In de groeiende Limburgse economie zag menigeen een reden om aan de voor Limburg gereserveerde gelden een herbestemming te geven. ‘Geef Limburg wat Limburg toekomt’ was het parool van de Raad van Bestuur ten opzichte van hen, die ernaar streefden om de Limburgse middelen geheel of ten dele om te vormen tot Vlaamse middelen. De verankering van LRM zal niet enkel zorgen voor continuïteit, maar bovendien een vruchtbare voedingsbodem creëren voor de gewassen, die gaan naar het nieuwe Limburg Sterk Merk. En de Gouverneur heeft reeds te kennen gegeven dat hij daar graag zal oogsten.. en terecht. Ten slotte drukken we de wens uit dat de principes van de code Lippens continuïteit mogen kennen in alle vennootschapsrechtelijke verhoudingen. Op vraag van de aandeelhouder werd deze code in 2007 verder ingevoerd. Wij danken de algemeen directeurs dhr. Buteneers en dhr. Bijnens, het volledige team en last but not least zij die ons hun vertrouwen geschonken hebben. LRM staat voor een mooie toekomst.

4

5

6

Inleiding door de algemeen directeur

Algemeen directeur

Stijn Bijnens

Inleiding door de algemeen directeur Het thema van dit jaarverslag 2007 luidt: ‘Ons mijnverleden is onze toekomst’ . Dat klinkt sommigen wat vreemd in de oren maar iedereen weet dat de steenkoolontginning een enorme weerslag heeft gehad op de demografie, de werkgelegenheid, het industriële weefsel en de benutting van de beschikbare ruimte in Limburg. De mijnsluitingen waren een drama, maar illustreren achteraf gezien op voorbeeldige wijze de ‘creative destruction’ theorie van de befaamde econoom Joseph Schumpeter. De innoverende kracht van onze economie ligt in de afbraak van oude systemen en het bewandelen van nieuwe wegen door de ondernemer. De mijnsluitingen in de provincie Limburg waren de aanzet voor een nieuwe generatie van ondernemerschap. Dankzij de dagelijkse dynamiek van de Limburgse ondernemers gaat het economisch goed met Limburg en kunnen we spreken van een geslaagde reconversie. Bij deze ondernemers groeit nu stilaan de problematiek van de familiale opvolging. LRM wenst de langetermijnpartner te zijn van de ondernemer om de verdere groei en verankering van zijn bedrijf te helpen verwezenlijken. Ook de demografie van Limburg veranderde door de mijnactiviteit. Limburg vergrijst snel, mede omdat de mijnbedrijven destijds heel veel jonge mensen naar hier haalden. Dat beïnvloedt de leeftijdscurve in Limburg en leidt tot nieuwe behoeften op het vlak van de ouderlingenzorg. LRM ontdekt vanuit haar grote aandacht voor duurzaamheid tal van opportuniteiten op het vlak van dienstverlening aan een ‘vergrijzende bevolking’. Om die reden heeft LRM in haar businessplan 20 miljoen euro gereserveerd voor investeringen in de zorgsector. Tenslotte zijn er nog de troeven op vlak van de mijnondergrond en de beschikbare ruimte. In de Limburgse ondergrond zit voor miljarden kubieke meter methaangas. De verlaten mijngangen bevatten warm water met een temperatuur van om en bij de 38 graden. In de steenkoollagen kan C02 worden opgeslagen. LRM beschikt over de concessie, het nodige investeringsgeld en beschikbare gronden om een rol van betekenis te spelen op het vlak van Cleantech. Wij willen een pionier zijn en meewerken aan de ontwikkeling van nieuwe technieken die duurzame projecten economisch haalbaar maken. Als wij er in slagen om een doorbraak te realiseren in de ontwikkeling van deze nieuwe technieken, wordt een internationale valorisering mogelijk . Bovenstaande opportuniteiten spelen een belangrijke rol in de realisatie van het ambitieus businessplan 2008-2010. Met andere woorden ‘ons mijnverleden is onze toekomst’! Kortom, LRM is meer dan een klassieke investeringsmaatschappij die enkel en alleen voor winst gaat. Wij werken met een gedeelte van het geld dat overblijft van de vervroegde sluiting van de mijnen, durven op langere termijn denken en investeren in domeinen die anderen links laten liggen. Op die manier leveren we een grote toegevoegde waarde aan de provincie Limburg en heel Vlaanderen. Tot slot dank ik de medewerkers, de Raad van Bestuur en de aandeelhouder voor het vertrouwen dat zij me schenken bij de dagelijkse leiding van LRM. Het is een unieke uitdaging.

7

8

Bedrijfsfinanciering

LRM ondersteunt de economische ontwikkeling van de provincie Limburg met haar expertise op het vlak van bedrijfsfinanciering, vastgoed en projectontwikkeling. Daarnaast houdt LRM zich ook bezig met de nazorg in het kader van het mijnverleden. In dit hoofdstuk worden de realisaties en de strategie van deze verschillende activiteiten afzonderlijk besproken.

Evolutie van de LRM-portfolio in 2007 Aantal transacties en geïnvesteerde bedragen Kenmerkend voor 2007 was het hogere aantal door LRM Bedrijfsfinanciering gefinancierde transacties. Er werden 21 financieringscontracten gesloten tegenover 17 in 2006 voor een totaal investeringsbedrag van 10,2 miljoen euro1 (16,4 miljoen euro in 2006). De 21 financieringscontracten hebben betrekking op: 12 risicokapitaaldossiers 7 achtergestelde leningen in het kader van de in 2007 gelanceerde Plus-leningformule die specifiek bestemd is voor kleine familiale KMO’s 2 kapitaalinvesteringen in de sector projectontwikkeling

“LRM GAF ONS VLEUGELS” Frank Zwerts

VISYS

Onze activiteiten

Onze activiteiten

Bedrijfsfinanciering

Het gemiddelde bedrag per investering halveerde in 2007 in vergelijking met 2006. Een van de redenen was het aanzienlijk hogere aandeel van starters en KMO’s in de nieuwe investeringen. 73% van het totale investeringsbedrag werd reeds in 2007 opgenomen. De saldi worden in een latere fase uitbetaald conform de contractueel vastgelegde faseringen. De verbintenissen die LRM in 2007 aanging, hadden betrekking op kapitaaldeelnemingen (57% van het totaal geïnvesteerde bedrag) enerzijds en op al dan niet converteerbare of aan warrants gekoppelde achtergestelde leningen (43% van het totaal geïnvesteerde bedrag) anderzijds. Op de Plus-leningdossiers na verstrekte LRM de meeste achtergestelde leningen als een aanvulling op kapitaalverbintenissen. Deze verhouding wijkt slechts weinig af van de huidige verdeling (54% / 46%) van de totale investeringsportefeuille bedrijfsfinanciering. Tenslotte realiseerde LRM in 2007 ook 5 succesvolle exits uit bedrijven, waarin zij investeerde. Twee bedrijven betaalden de toegekende leningen vervroegd terug en van drie andere bedrijven verkocht LRM haar aandelen.

1 Om de investeringsstatistieken van LRM niet te vertekenen werd de “fund of fund” investering in het Capricorn Cleantech Fund ten belope van 10 miljoen euro

niet in het investeringsvolume van 2007 meegerekend.

9

Aandeel van nieuwe investeringen en vervolginvesteringen De jongste jaren is het aandeel van de vervolginvesteringen in de bestaande portfoliobedrijven geleidelijk toegenomen. Deze trend zette zich niet door in het jaar 2007, dat gekenmerkt werd door procentueel hogere kapitaalverbintenissen van LRM in nieuwe ondernemingen. Zij beliepen 7,7 miljoen euro of 76% van het totale LRM- investeringsbedrag in 2007. In 2006 bedroeg dit percentage 47% van het totaal investeringsbedrag. LRM verwacht echter dat het aandeel van de vervolginvesteringen in de toekomst opnieuw zal stijgen. De starters en jonge ondernemingen die een steeds groter deel van de LRM-portfolio vertegenwoordigen, zullen in de komende jaren immers nood hebben aan bijkomende middelen om hun groeiambities te kunnen waarmaken.

KMO LRM heeft in tegenstelling tot de meeste van haar collega-kapitaalverschaffers een duidelijke KMO-gerichtheid. Het aandeel van de KMO’s in de portefeuille van LRM is bijzonder groot. De portfolio van LRM bevatte op 31 december 2007 investeringen in 60 ondernemingen waarvan 77 procent KMO’s volgens de Europese definitie. Het totale investeringsbedrag per KMO-onderneming varieert tussen 0,1 en 0,75 miljoen euro. Om haar investeringsactiviteiten in de KMO-sector, zowel wat het aantal investeringen als de geïnvesteerde bedragen betreft, verder te verhogen lanceerde LRM begin 2007 de Pluslening.

Sectorale focus LRM investeert risicokapitaal in erg uiteenlopende sectoren. Aangezien de projecten een duidelijke band met Limburg moeten hebben, hanteert LRM op andere vlakken een brede investeringsstrategie. Een te sterke gerichtheid op één enkel domein zou niet beantwoorden aan de opdracht van LRM om zich in te zetten voor Limburg. Dat zou bovendien het potentieel aanbod van nieuwe investeringen sterk beperken. De grafiek hiernaast geeft een overzicht van de portefeuille van LRM volgens sector en aanschafwaarde van de investering.

Portefeuille LRM-Bedrijfsfinanciering volgens sector

ICT, biotech, media 29%

Logistiek, diensten, handel 23% Overige producties 5%

Metaal, kunststof, chemie 7%

Textiel, kleding 7%

Bouw, materialen 17%

Van 1999 tot en met 2007 investeerde LRM Bedrijfsfinanciering in totaal 116 miljoen euro in ondernemingen door middel van kapitaalinbreng of de verstrekking van achtergestelde leningen. Het totaal bedrag van al deze individuele investeringsprojecten was echter veel groter en bedroeg 548 miljoen euro. De ondernemingen financierden deze projecten, naast de inbreng van LRM, met bankkredieten en andere middelen. De LRM middelen zijn perfect complementair met andere financieringsinstrumenten en LRM zoekt steeds pro-actief naar de optimale financieringsmix. Deze aanpak levert een multiplicator-verhouding tussen totale financiering en LRM-financiering op van ongeveer 5.

10

De totale werkgelegenheid in de bedrijven die op 31 december 2007 deel uitmaakten van de LRM-portfolio bedroeg 5.520 arbeidsplaatsen. Eind 2006 beliep het aantal banen 4.670.

Exits LRM realiseerde in 2007 vijf succesvolle exits. Zo werden de activiteiten van de projectvennootschap Manuservices, die diensten leverde aan het staalbedrijf ALZ, verkocht aan ALZ. In het KMO-segment stapte LRM uit het recyclagebedrijf van batterijen Accurec, het parketvloerenbedrijf Di Legno, metaalconstructiebedrijf Stokjes en dienstverlener voor de financiële sector De Welten. De structurering van elke exit verliep in nauw overleg met alle betrokken partijen met eerbied voor de belangen van zowel de aandeelhouders als de onderneming . LRM besliste vorig jaar om uit nog twee andere bedrijven te stappen: het internetsoftwarebedrijf Anaxis, waarvan alle aandelen werden verkocht aan Saga Consulting, en de spuitgieterij Grispa, waarvan alle aandelen werden verkocht aan Miko. Deze exits werden pas na het afsluiten van het boekjaar uitgevoerd zodat zij niet werden opgenomen in de resultaten van het boekjaar 2007.

De risicokapitaalstrategie van LRM

Multiplicatoreffect van de LRM-investeringen

De grafiek hiernaast illustreert dit in detail. De risicodragende investeringen van LRM, die 21 procent van het totale investeringsbedrag uitmaken, worden in een verhouding van één tegen één aangevuld met risicokapitaal, dat door andere partners zoals andere investeringsmaatschappijen, business angels en operationele partners zoals management en eigenaars wordt verstrekt. De betrokken ondernemingen financierden verder de helft van hun investeringsprojecten met bankkredieten.

Tewerkstelling

Totale investeringsprojecten LRM-Bedrijfsfinanciering volgens financieringsbron

andere bronnen 7% investering LRM 21% banken 50%

autofinanciering 3%

operationele partners 11%

financiële VC’s 8%

Op het vlak van risicokapitaalfinanciering treedt LRM op als een generalist. Dit wil zeggen dat LRM in het marktsegment risicokapitaal en semi-risicokapitaal een erg breed gamma van financiële producten aanbiedt. Dit aanbod werd in 2007 uitgebreid met de Plus-lening. LRM richt zich ook tot een brede doelgroep van bedrijven met oplossingen voor bedrijven in ieder stadium van hun levenscyclus, van de (pre)-starter tot de beursgenoteerde onderneming. Tenslotte komen ook alle sectoren in aanmerking 2. LRM wil zich onderscheiden als een betrouwbare, faire en professionele langetermijn partner voor de ondernemingen. Trouwe partnerschappen en de bereidheid om bijkomend te investeren in de duurzame ontwikkeling van de ondernemingen uit haar portfolio creëren immers waarde en dragen bij tot duurzame tewerkstelling. LRM stelt zich in het businessplan 2008-2010 tot doel om een substantiële stijging van zowel het aantal investeringen als het geïnvesteerde bedrag tot stand te brengen. Deze ambitie geldt voor elk van de beoogde investeringsdomeinen. Gezien de stijgende marktrend voor “groene” projecten en de plannen van LRM om het mijnverleden te valoriseren, legt LRM een bijkomende klemtoon op Cleantech. Binnen LRM Bedrijfsfinanciering kunnen we volgende investeringsdomeinen onderscheiden: 1. De KMO- sector met bijzondere aandacht voor de familiebedrijven 2. Risicokapitaal voor groeiondernemingen, buy-out financiering en projectfinanciering 3. De kennissectoren ICT, life sciences en cleantech Hierna wordt voor elk investeringsdomein de concrete uitvoering van de investeringsstrategie van LRM Bedrijfsfinanciering toegelicht, aangevuld met een overzicht van de belangrijkste transacties in 2007 en de opgebouwde portefeuille binnen elk domein. 2 Uitgesloten sectoren: kleinschalige detailhandel, horeca en aannemingsbedrijven

11

1. De KMO- sector met bijzondere aandacht voor de familiebedrijven LRM blijft zich inspannen om haar investeringen in innovatieve en ambitieuze Limburgse KMO’s uit zowat alle sectoren te verhogen. De samenstelling van de KMO-portfolio getuigt hiervan. Voorts heeft LRM financieringsoplossingen in huis voor investeringsprojecten in het kader van familiale opvolgingen en management buy-out’s in de KMO-sector. De lancering van de Plus-lening begin 2007 draagt bij tot een verdere verhoging van de investeringsactiviteiten in de KMO-sector.

De PLUS-lening De Plus-lening is een risicodragende standaardlening om het quasi eigen vermogen van kleinere familiebedrijven te versterken. LRM wil met deze lening de financiering van investeringsprojecten van kleinere KMO’s, die niet helemaal met bancair krediet en/of met eigen vermogen kunnen gefinancierd worden, mogelijk maken. Bankiers beschouwen de Plus-lening van LRM immers als bijkomend eigen vermogen dat aldus een hefboom is voor bijkomende bankfinanciering. Ondernemingssectoren zoals de kleine ambachtelijke bedrijven en dienstenbedrijven, de creatieve sector en kleinschalige initiatieven uit de zorgsector, die traditioneel moeilijk toegang krijgen tot klassiek risicokapitaal, kunnen voortaan dankzij de Plus-lening van LRM makkelijker een beroep doen op risicokapitaal. Sinds de lancering van de Plus-lening in het eerste kwartaal van 2007 sloot LRM 7 Plus-leningovereenkomsten. Het is de bedoeling om het aantal transacties in 2008 te verdubbelen.

KMOFIN, ARKIV binnen LRM KMOFIN is een dochtervennootschap van LRM, opgericht in het kader van de Arkimedesregeling van de Vlaamse Overheid. De Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) bezit een participatie van 49 procent in KMOFIN die haar portefeuille van 6 naar 12 participaties verhoogde. KMOFIN investeerde tijdens de eerste twee boekjaren 2006 en 2007 6 miljoen euro wat het gemiddeld investeringsbedrag op 0,5 miljoen euro per onderneming brengt. Het team investeringsmanagers van LRM verzekert de werking van KMOFIN op basis van de investeringscriteria van LRM.

Qsports is een healthclub met een waaier van in- en ontspanningsmogelijkheden zoals fitness, cardio, powerplate, spinning, bodypump, bodycombat, bodybalance, bodystep, bodyattack, bodyjam, squash, tennis, wellness. Tevens beschikt elke vestiging over een lounge. Qsports heeft vestigingen te Genk (C-mine & Tennisdel) en in Maasmechelen. Qsports ambieert een verdere expansie in heel Vlaanderen. (www.qsports.be)

KMO-portfolio van LRM per 31.12.2007 Bedrijf JOHAN NICOLAI RANE (NESA) ROAM CHEMIE DOXIS LIGHTING FACTORY J.M. CONSTRUCT GRISPA AEROSOLS & LIQUIDS JEUBIS DELICATESSE CATERING ELAN LANGUAGES ATLANTIS RESOURCES BOSMANS GRAPHIC SOLUTIONS NORDAL CLAVIS ES TOOLING BECONA QSPORTS 5 Plus-leningen

Website www.nicolaifruit.be www.nesa.be www.roamchemie.be www.doxis.be www.jmconstruct.be www.grispa.com www.jeubis.com www.elanlanguages.com www.atlantis-resources.be www.drukkerijbosmans.be www.nordal.be www.clavis.be www.estooling.be www.becona.be www.qsports.be die niet extern gecommuniceerd worden

Activiteit Fruitveredeling Hekpoorten en dierenboxen Waterbehandeling Design verlichtingsarmaturen Metaalbewerking Spuitgieten Spuitbussen Catering van voeding Taaldienstenw Onderhoud verzinkerijbaden Drukkerij Betontegels Kinderboekenuitgeverij Fijn mechanische precisieonderdelen Bekistingsystemen Healthclubketen

Enkele transacties van 2007 in de KMO-sector

2. Risicokapitaal voor groeiondernemingen, buy-out financiering en projectfinanciering

Philippe Werck

Managing Director 12

LRM investeerde in 2007 meer dan 3 miljoen euro in het segment klassiek risicokapitaal. Deze deals worden niet extern gecommuniceerd.

ASAP HR Group

Clavis Media NV is een toonaangevende uitgeverij van kinder- en jeugdboeken die zich aanvankelijk vooral op de Vlaamse en Nederlandse markt richtte. Clavis Media stelt zelf 29 mensen te werk en doet voorts een beroep op 450 freelance auteurs, illustratoren en vertalers. LRM stapte in 2005 in het aandeelhouderschap van Clavis Media en deed in juli 2007 een bijkomende kapitaalinvestering om ondermeer de commerciële activiteiten in de Verenigde Staten uit te breiden. (www.clavis.be)

De traditionele industriële sectoren en dienstensectoren vormen nog steeds een belangrijk deel van de Limburgse economie. Ondernemingen uit deze sectoren kunnen een beroep doen op LRM als financiële partner om nieuwe investeringsprojecten, een aandeelhouderswissel, de familiale opvolging, overnames of een management buy-out te financieren. Sinds 2007 bewerkt LRM ook intensief de markt van investeringsprojecten van grote en multinationale ondernemingen. Deze ondernemingen hebben dikwijls investeringsprojecten die, hoewel ze niet helemaal tot de kernactiviteit van het bedrijf behoren of een iets te lange terugbetalingsperiode hebben, toch noodzakelijk zijn voor de toekomst van de onderneming. LRM kan hier met projectfinanciering perfect haar rol van katalysator spelen en bijdragen tot de verankering van ondernemingen en tewerkstelling in Limburg. Op 31 december 2007 was LRM bezig met het onderzoek van enkele concrete projecten die in 2008 kunnen worden uitgevoerd.

“DE INBRENG VAN LRM IS ONGETWIJFELD EEN MEERWAARDE” Hugo en Ruben Peumans

Bedrijf SPIN-GROEP SCANA-NOLIKO HOLDING ASAP HR GROUP KOPAL GROEP (BRT) SPAAS KAARSEN KAASBRIK DIRESCO BRUYNINX GROEP DIFFERENT HOTELS GROUP

Website www.spindor.be www.scana-noliko.be www.asap.be www.brt.be www.spaas.be www.kaasbrik.com www.diresco.be www.garagebruyninx.be www.differenthotels.be

Activiteit Spinnerij Voedingsproducent HR-diensten Metalen afsluitingen en poorten Kwaliteitskaarsen Kaasbehandeling Architecturale stenen platen Autodistributie Hotels

3. Risicokapitaal voor de kennisintensieve sectoren De investeringsmogelijkheden in de domeinen vergrijzing en Cleantech nemen fors toe. Het businessplan 2008-2010 van LRM speelt hier op in. De grote aandacht voor investeringen in ICT-ondernemingen blijft onverminderd bestaan maar LRM gaat ook haar investeringsbeleid in de sector Life Sciences sterk intensifiëren en de nieuwe investeringsfocus van Cleantech duidelijk definiëren. LRM legt tenslotte ook bijkomende klemtonen op de valorisatie van het mijnverleden.

Focus op spin-offs binnen de kenniseconomie LRM investeerde in 2007 aanzienlijk veel managementtijd om het aantal spin-offs dat voortkomt uit de Universiteit Hasselt (UHasselt), de Limburgse Hogescholen, andere onderzoekscentra in de Euregio en de Limburgse ziekenhuizen te verhogen. Deze aanpak leverde al een eerste universitair spin-offproject op, met name Comm Art. In dit kader past de ondertekening door LRM en de UHasselt van een charter over een gezamenlijke spin-offstrategie. Voorts kwam een nauwe samenwerking tot stand met de Interfacedienst van de UHasselt en de geassocieerde hogescholen (Provinciale Hogeschool Limburg (PHL) en Xios Hogeschool). In combinatie met de samenwerking tussen LRM en de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim), verwachten we dat deze dynamiek zal leiden tot een verdere stijging van het aantal spin-offs in 2008.

“LRM DENKT CREATIEF MEE” Patrick Verboven en Rik Claesen

NV Ondernemingstalent De NV Ondernemingstalent, een joint venture van Universiteit Hasselt, Dexia en LRM investeert in kleine start-ups van studenten tijdens hun opleiding. Het bedrijf kende een aanzienlijk succes in 2007. De portfolio omvatte eind 2007 4 studentenondernemingen met name: UH Consulting (www.uhconsulting.be), Regero (www.regero.eu), BK Racing (www.bkracing.be) en Connect International. De initiatiefnemers hebben de bedoeling om de activiteiten van NV Ondernemingstalent uit te breiden naar de andere Limburgse onderwijsinstellingen.

Sectorale focus : ICT, Life Sciences en cleantech LRM wil haar investeringen in ondernemingen die kiezen voor innovatie en kennis uitbreiden. De investeringsfocus van LRM was al langer gericht op ICT en Life Sciences maar in het strategisch meerjarenplan van LRM wordt hij uitgebreid met de cleantechsector.

ICT –sector LRM breidde haar portefeuille ICT-ondernemingen in 2007 hoofdzakelijk uit met start-ups en beloftevolle KMO’s. Dankzij de uitoefening van warrants van de groep IPTE, goed voor een investering van 6 miljoen euro, werd LRM een belangrijke minderheidsaandeelhouder van deze beursgenoteerde groep. IPTE betaalde in 2007 een achtergestelde lening van 6 miljoen euro volledig terug zodat de financiële inbreng van LRM in IPTE per saldo niet was gewijzigd op 31 december 2007. De investeringsstrategie van LRM in de ICT-sector volgt een dubbel spoor: 1. LRM investeert als een actieve financiële investeerder, die over gespecialiseerde ICT-kennis beschikt, in beloftevolle Limburgse ICT-KMO’s. LRM komt niet tussen in het dagelijks beleid maar denkt strategisch mee. LRM beschikt hiertoe intern over de nodige ICT-expertise, die wordt aangevuld met de kennis van externe specialisten. Om nieuwe investeringsactiviteiten op te sporen, gaat LRM een actief prospectiebeleid voeren. 14

PROMOBUTLER.BE

Belangrijkste dossiers uit de portfolio klassiek risicokapitaal van LRM per 31.12.2007

2. LRM richt alle aandacht op de interne ontwikkeling van de eigen ICT-portfolio. LRM onderscheidt zich als langetermijnpartner die bereid is om de verdere groei van de ICT-bedrijven in haar portfolio mee te financieren. LRM blijft vervolginvesteringen doen in zowel de kleinere als de grotere transacties.

Enkele transacties van 2007 in de ICT-sector NetMedia Europe levert via haar website PromoButler “reclame op maat”. De surfer is hierdoor in staat om alleen die reclame te selecteren waarvoor hij interesse betoont. De producent heeft met dit medium toegang tot het interessante segment van effectief geïnteresseerde potentiële klanten. Netmedia werkt inmiddels samen met een groot aantal handelszaken en winkelketens waaronder Brico, Eurosys, Gamma, Gifi, IKEA, Kwantum & Makro. (www.promobutler.be) CommArt International brengt communicatieproducten op de markt die voortkomen uit het onderzoek van het Centrum Toegepaste Linguïstiek (CTL) van de Universiteit Hasselt. De voortrekkers van CommArt zijn de professoren W. Clijsters en M. Verjans. Zij deden ruime ervaring op met interculturele anderstalige ondernemingscommunicatie en taalkundig/didactisch onderzoek. De andere aandeelhouder van CommArt is de Universiteit Hasselt waarmee CommArt samenwerkt op het vlak van Onderzoek & Ontwikkeling (O&O). (www.commart.be) Excico is een spin-off van het beursgenoteerde onderzoekscentrum Sopra in Parijs en werd in april 2007 opgericht. Excico is gespecialiseerd in laserdiffusietechnologie die wordt gebruikt in het fabricageproces van halfgeleiders. LRM investeerde in Excico samen met Allegro Investment Fund, Vinnof en Capital- E, het spinoff fonds van IMEC. (www.excico.com) 15

SEBuCon levert internet- en netwerkbeveiligingsoplossingen en IT-diensten in de Benelux. SeBuCon wil de komende jaren sterk groeien door haar distributieactiviteit en bijhorende dienstverlening fors uit te breiden. (www.sebucon.com)

Silicos houdt zich bezig met de virtuele ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Zo heeft Silicos met succes haar moleculaire ‘fingerprint’ technologie (Spectrophores TM) ontwikkeld en gevalideerd. Kort na de oprichting van Silicos in juni 2006 volgde een eerste venturecapitalronde waaraan LRM deelnam. In maart 2007 voltooide Silicos een tweede kapitaalronde van 2 miljoen euro waarop naast LRM ook Allegro Investment Fund en Software Holding & Finance, Gemma Frisius (het spin-off fonds van KULeuven) en Vinnof intekenden. (www.silicos.com)

Syntegro ontwikkelt systemen voor toegangscontrole, tijdregistratie, employee self service en e-HR. Naast software-applicaties biedt Syntegro voor al deze domeinen ook innovatieve en flexibele hardware aan op de Vlaamse en Nederlandse markt. (www.syntegro.be)

Portfolio Life Sciences-sector van LRM per 31.12.2007 Belangrijkste dossiers binnen de ICT-sector van LRM per 31.12.2007 Bedrijf CEGEKA ANAXIS PRATO SERVICES SUMMIT ENGINEERING IPTE ASIC AHEAD ENTELEC VISYS IDEAXIS RMONI WIRELESS ZAPPWARE CITY LIVE NETMEDIA EUROPE SYNTEGRO EXCICO COMM-ART INTERNATIONAL SEBUCON

Website www.cegeka.be www.anaxis.be www.prato.be www.q4audio.com www.ipte.be www.asicahead.com www.entelec.be www.visysglobal.com www.ideaxis.com www.rmoni.com www.zappware.com www.city-live.be www.promobutler.be www.syntegro.be www.excico.com www.commart.be www.sebucon.com

Activiteit Software & ICT services Software & ICT services Software personeelsbeheer Audio apparatuur Toelevering electronica-sector Draadloze halfgeleiders Software beheersystemen gebouwen Visuele inspectie- & sorteersystemen Internetdiensten e-commerce Draadloze netwerksensoren Digitale televisie Platform mobliele applicaties Reclame op maat en op aanvraag Toegangscontrole & tijdsregistratie High-power laserapparatuur Software taalcommunicaties Software en ICT-services

Life Sciences De investeringsfocus van LRM richt zich ook op de sector Life Sciences. Dat past perfect bij de investeringsopportuniteiten die voortspruiten uit de vergrijzing van de bevolking. LRM speelt in op de inspanningen die ondermeer de Universiteit Hasselt (UHasselt) en de Provincie Limburg leveren in het brede domein van de Life Sciences. UHasselt speelt een voortrekkersrol met haar actieplan ‘Life Sciences voor Limburg’. Zij werkt hiervoor nauw samen met de Limburgse hogescholen, andere kenniscentra uit de Euregio en de belangrijkste Limburgse ziekenhuizen. Het platform ‘LifeTechLimburg.be’ (www.lifetechlimburg.be), waaraan LRM meewerkt, is bedoeld om nieuwe bedrijven te creëren en het aantrekken van externe bedrijven naar de sector Life Sciences te intensifiëren. LRM gaat haar investeringsactiviteiten voor Life Sciences in de loop van 2008 nog aanzienlijk uitbreiden. Het blijft echter niet bij deze extra inspanningen. De afdeling Vastgoed en projectontwikkeling van LRM start met de bouw van een incubator en de nodige bedrijfsinfrastructuur voor doorgroeiende Life Sciences-ondernemingen. Dit project wordt gefinancierd door een speciaal daartoe opgerichte projectvennootschap waarin LRM en de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Limburg en UHasselt participeren.

Enkele transacties van 2007 in de Life Sciences-sector MUbio produceert en verkoopt antigenen en antilichamen voor wetenschappelijk onderzoek en ontwikkelt diagnostica en vaccins voor longkanker en cytomegalovirus (CMV). MUbio heeft vestigingen in het Biopartner Center Maastricht en in het Wetenschapspark in de nabijheid van het Biomed Instituut, de divisie van UHasselt waarmee MUbio een O&O-samenwerking heeft. Investeerders van MUbio zijn LRM, de Nederlands Limburgse ontwikkelingsmaatschappij LIOF, het Mincklersfonds (het universitaire spinoff-fonds van de Universiteit Maastricht) en het MUbio management. (www.mubio.com)

16

Bedrijf 3DDD PHARMA SILICOS MUBIO

Website www.3ddd.be www.silicos.com www.mubio.com

Activiteit Geneesmiddelen virtueel drug discovery platform biotechnologie

Cleantech LRM koos in 2007 de cleantechsector uit als strategische groeisector en investeerde 10 miljoen euro in het ‘Capricorn Cleantech Fund’ (www.capricorn.be). Deze investering moest een snelle intrede in de cleantechsector mogelijk maken. LRM krijgt dankzij deze investering als strategisch partner van het ‘Capricorn Cleantech Fund’ toegang tot gespecialiseerd advies en inzage in de ‘dealflow’ en verwerft tevens co-investeringsrechten. LRM Bedrijfsfinanciering spitst haar aandacht wat betreft cleantech toe op bedrijven die cleantechoplossingen ontwikkelen en/of commercialiseren enerzijds en op bedrijven die zelf grotere cleantechprojecten wensen te realiseren anderzijds. Naast de reeds vermelde investering in het ‘Capricorn Cleantech Fund,’ investeerde LRM ook in IPEC en Genano Benelux, haar eerste twee cleantechparticipaties.

Enkele transacties van 2007 in de Cleantech-sector Genano Benelux NV ontwikkelt en verkoopt producten voor de geavanceerde luchtzuivering van (technische) binnenruimtes op basis van in Finland ontwikkelde technologie. De luchtzui-veringssystemen van Genano zijn uniek door hun efficiëntie, hun laag energieverbruik en hun gebruiksgemak en worden gebruikt in ziekenhuizen, labo’s en commerciële ruimtes. (www.genano.be)

IPEC NV is een specialist in luchtzuivering en geurbestrijding bij afvalwaterzuivering. In 2007 ontwikkelde IPEC de nieuwe en groene technologie ‘Green Scrubbers’ die niet langer gebruik maakt van chemicaliën. Naast de positieve effecten voor het milieu bespaart de ‘Green Scrubbers’-technologie ook op de bedrijfskosten. IPEC mikt vooral op het Midden-Oosten als afzetmarkt en verwacht voor de volgende jaren een minimale groei van 15 tot 25 procent per jaar. LRM ondersteunt het onderzoek, de ontwikkeling en marketing van deze nieuwe technologie. (www.ipec-enviro.be)

Portfolio Cleantech-sector van LRM per 31.12.2007 Bedrijf GENANO BENELUX IPEC

Website www.genano.be www.ipec-enviro.be

Activiteit Luchtzuivering Luchtzuivering

17

De afdeling ‘Vastgoed en Projectontwikkeling’ van LRM ontwikkelt bedrijfsinfrastructuur zoals KMO-, industrie-, business- en wetenschapsparken evenals projecten ter ondersteuning van de economische speerpuntsectoren.

Strategie Vastgoed en Projectontwikkeling LRM beheert enerzijds het resterende mijnpatrimonium met oog op valorisatie. Anderzijds ontwikkelt LRM industriezones voor de versnelde creatie van ruimte om te ondernemen. De NV Mijnen, een dochterbedrijf van de NV LRM, is ook eigenaar van de voormalige steenkoolconcessie van Kempische Steenkoolmijnen. LRM kan dankzij strategische partnerships met de hogere overheden en de lokale stads- en gemeentebesturen de ontwikkelingsprocessen stroomlijnen. Voor de ontwikkeling van nieuwe strategische bedrijventerreinen die noodzakelijk zijn voor de ondersteuning van de economie, werkt LRM nauw samen met de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Limburg (POM) en de NV De Scheepvaart. LRM streeft voorts naar strategische partnerships met private partijen om een maximale efficiëntie, synergie en kennisbundeling tot stand te brengen in de projectontwikkeling en de verkoop van vastgoed. Het ondernemingsplan van LRM voor de komende jaren 20082010 voorziet in een ambitieuze inzet van eigen vermogen voor projecten van ‘Vastgoed en Projectontwikkeling’. In dit businessplan wordt rekening gehouden met eventuele nieuwe opportuniteiten op het vlak van cleantech en de veroudering van de bevolking (‘aging population’). Projecten in deze domeinen kunnen de valorisatie van het mijnpatrimonium helpen versnellen. De afdeling ‘Vastgoed en Projectontwikkeling’ bestrijkt vier domeinen: Bedrijventerreinen Projecten Cleantech Aging Elk van deze domeinen wordt hierna afzonderlijk besproken.

Vastgoed en Projectontwikkeling

Vastgoed en Projectontwikkeling 18

Vastgoed en Projectontwikkeling

19

Belangrijke projectontwikkelingen in 2007 Bedrijventerreinen Projectontwikkeling vereist een langetermijnvisie. De afhandeling van de administratieve procedures voor het bekomen van ruimtelijke uitvoeringsplannen, milieueffectenrapporten, vergunningen en subsidies en de organisatie van aanbestedingen nemen soms meerdere jaren in beslag. De afdeling ‘Vastgoed en Projectontwikkeling’ zette in 2007 de ontwikkeling en de verkoop van de lopende projecten voort.

Ontwikkelde bedrijventerreinen Hermes, het logistieke bedrijventerrein van Genk-Noord

BIP: Brustem Industriepark - Sint-Truiden

De voormalige mijnsite van Winterslag is omgevormd tot een modern logistiek bedrijvenpark van 61 ha. Het laatste perceel in deze logistieke zone werd in 2007 verkocht. Nieuwkomer Warehouses De Pauw (WDP) vatte in 2007 de bouw aan van de eerste fase van haar logistieke vestiging die in totaal 33.000m² beslaat. Het huidige aanbod omvat nog uitsluitend een terrein van 4,5 ha, bestemd voor logistiek ondersteunende activiteiten zoals bijvoorbeeld diensten en administratie.

De NV BIP, waarin LRM en POM Limburg elk voor 50 procent participeren zorgt voor de verkoop van de gronden in de zone voor regionale bedrijvigheid in het Brustem Industriepark. NV BIP verkocht in 2007 meer dan 7 ha gronden en reserveerde in samenwerking met de stad Sint-Truiden ook een aantal gronden met het oog op de vestiging van een cluster van vleesverwerkende bedrijven. Tenslotte is ook een concreet actieplan opgesteld voor de vestiging van een cluster voor luchtvaartgebonden bedrijven.

KMO-zone As De KMO-zone in As werd in de loop van 2007 helemaal afgewerkt. Tien van de elf beschikbare percelen zijn in het najaar toegewezen aan enerzijds de Gemeente As voor de vestiging van de gemeentelijke technische diensten en het gemeentelijk containerpark en anderzijds aan 8 plaatselijke KMO’s. LRM trof de nodige voorbereidingen voor de oprichting van een bedrijfsverzamelgebouw dat kan tegemoetkomen aan de vraag van een vijftal kleine ondernemingen.

KMO-zone Zonhoven Begin 2007 startten de werken voor de omvorming van het 7 ha grote oude militair domein tot een ambachtelijke KMO-zone. De bestaande gebouwen zijn afgebroken, de bestaande wegenis is hersteld en er zijn nutsvoorzieningen aangelegd. De oplevering van deze werken is gepland voor april 2008. De verkoop van de terreinen startte eind 2007.

Bedrijventerreinen in ontwikkeling Balim-terreinen Lommel - Kristalpark fase III

Hoogwaardig bedrijvenpark Waterschei-Genk

De Balim-gronden in Lommel bezorgen LRM een voorraad van 240 ha bedrijventerreinen, die bovendien deel uitmaken van een aaneengesloten industriezone van liefst 900 ha. Dit is uniek voor Europa, waar grote industriegebieden bijzonder schaars zijn. Het terrein is dan ook van strategisch belang voor de Limburgse én de Vlaamse economie. Eenmaal de gronden ontwikkeld en ontsloten zullen zijn, verbinden ze de Haven van Antwerpen met het buitenland langs zowel de Ijzeren Rijn-spoorlijn als het Kanaal van Beverlo.

Voor het hoogwaardig bedrijvenpark Waterschei, dat bijna 100 ha groot is, zijn de gewenste ruimtelijke inrichting en de criteria en randvoorwaarden voor een kwalitatieve ontwikkeling vastgelegd. LRM verkocht in 2007 de terreinen aan de Stad Genk en sloot tegelijk een samenwerkingsovereenkomst met de stad voor een gezamenlijke ontwikkeling van deze terreinen. De ruimtelijke uitvoeringsplannen kregen vaste vorm en men doorliep ook de plan MER procedure.

Het industrieterrein wordt in vier zones verdeeld: een ‘trimodale’ zone (auto-, spoor- en waterwegen) voor logistiek, transport en distributie inclusief overslagterminals; een zone voor megaprojecten en ondersteunende bedrijvigheid; een zone voor grootschalige regionale bedrijven en een groen bedrijvenpark voor kennisintensieve bedrijvigheid. De LRM en de Stad Lommel sloten in 2007 een intentieverklaring om hun samenwerking te bekrachtigen. Deze verklaring moet leiden tot een samenwerkingsovereenkomst. De eerste fase van de infrastructuurwerken, die ondermeer de bouw van een brug over de Ijzeren Rijn omvat, is gepland voor mei 2008. Deze eerste fase van de werken moet begin 2009 klaar zijn.

Een publiek privaat samenwerkingsverband (PPS) zal zorgen voor de ontwikkeling van een eerste cluster kantoorachtige bedrijfsgebouwen met een totale oppervlakte van 22.000 m². In maart 2008 werd een team van PPS-deskundigen samengesteld om de stad Genk en LRM voor dit project te begeleiden. In 2007 werd het beheerscomité opgericht dat zal waken over de ontwikkeling van het wetenschapspark van Waterschei, dat een zone van 25 ha zal beslaan op dit bedrijventerrein. De stad, de Katholieke Universiteit Leuven, de POM Limburg, de UHasselt met haar associaties en LRM, schreven via een ‘Open Oproep van de Vlaamse bouwmeester’ een wedstrijd uit voor de selectie van het ontwerpteam dat het masterplan van het park zal opstellen.

KMO-zone Dilsen-Stokkem Het stadsbestuur van Dilsen-Stokkem stelde een bijzonder plan van aanleg (BPA) op om het industriegebied in Dilsen-Lanklaar te herwaarderen. De NV Mijnen beschikt in dit gebied over een industriezone van ongeveer 6 ha. LRM sloot met de initiatiefnemers van het naastgelegen IQ-park een intentieovereenkomst om de ca. 17 ha industriegronden, die in het industriegebied liggen en aan de Zuid-Willemsvaart grenzen, met een gezamenlijke visie te ontwikkelen tot een ‘Businesspark voor de Maaskant’.

Logistieke Poort Limburg De Provincie Limburg koos, voortgaand op de conclusies van de begin 2007 afgewerkte studie ‘Logistieke Poort Limburg’ voor het zogenoemde ‘Doorbraakscenario’. Volgens dat scenario gaat de provincie haar logistieke clusters voort ontwikkelen en een bijkomende 250 ha gronden bestemmen voor logistieke activiteiten. Om deze ambitie waar te maken richtte de provincie het Logistiek Platform Limburg op en stelde ze een logistiek manager aan. De betrokken instanties, overheden, bedrijven en LRM stellen in ad hoc-werkgroepen actieplannen op voor de realisatie van het Doorbraakscenario.

Economisch Netwerk Albertkanaal De ontwikkeling van nieuwe projecten die deel uitmaken van het Economisch Netwerk Albertkanaal (ENA) situeren zich in West-Limburg: Ham-Zwartenhoek, Genebos en Beringen Ravenshout. Deze projecten worden ontwikkeld in nauwe samenwerking met de POM Limburg die over de onteigeningsbevoegdheid beschikt. LRM levert het nodige kapitaal en de noodzakelijke expertise op het vlak van projectontwikkeling. Voor de ontwikkeling van Ham-Zwartenhoek is een specifieke samenwerking opgezet met NV De Scheepvaart omdat een belangrijk gedeelte van het project bestemd is voor watergebonden activiteiten.

KMO-ZONE ZONHOVEN 20

21

Beringen-Ravenshout

Life Sciences Development Campus

Voor dit belangrijk regionaal bedrijventerrein, dat past in het Economisch Netwerk Albertkanaal (ENA) werd in 2007 een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) opgemaakt. De goedkeuring van dit GRUP wordt begin 2008 verwacht. De nodige voorbereidingen werden getroffen voor een uitbreiding van de samenwerking met de stad Beringen en de POM Limburg en de onteigening van deze zone.

De geplande ‘Life Sciences Development Campus’ (LSDC) bestaat uit een gebouw ‘op risico’ voor spin-offs en vroege starters in de life sciences- en de medische technologiesector. De LSDC is een initiatief van LRM in samenwerking met de UHasselt en de POM Limburg. In 2007 werd het schets- en uitvoeringsontwerp van het incubatorgebouw op de campus in Diepenbeek uitgewerkt. Vervolgens werden de bouw- en milieuvergunning aangevraagd. De werken zijn inmiddels aanbesteed. De realisatie zal voor de zomer van 2008 aanvangen, zodat de eerste huurders in 2009 hun intrek kunnen nemen.

Ham-Zwartenhoek LRM startte in 2007 onderhandelingen om dit gebied als industrieterrein te ontwikkelen in samenwerking met de NV De Scheepvaart en de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Limburg (POM). Deze zone is zowat 100 ha groot en is gelegen in het gebied Zwartenhoek te Ham. Verwacht wordt dat ongeveer 65 ha als industriegronden kan worden ontwikkeld waarbij, gezien de ligging langs het Albertkanaal, onderscheid wordt gemaakt tussen watergebonden en niet-watergebonden percelen. Na de ontwikkeling zullen LRM en NV De Scheepvaart zelfstandig instaan voor het beheer van respectievelijk de niet-watergebonden en watergebonden percelen.

Life Sciences Development Campus

De opmaak van een gewestelijk RUP en de daarmee verbonden ontwikkelingsmogelijkheden zijn een fundamentele voorwaarde voor de projectpartners om aan de slag te gaan. Het is de bedoeling dat de POM Limburg en de NV Scheepvaart hierna overgaan tot de onteigening van de gronden.

Projecten Strategische speerpuntsectoren De afdeling ‘Vastgoed en Projectontwikkeling’ zal ook in de komende jaren de strategische speerpuntsectoren in Limburg verder ondersteunen: ICT (Research Campus Hasselt), Logistiek (Mobility Center Genk), Life Sciences (Life Sciences Development Campus), Innovatie (Wetenschapsparken te Hasselt en Waterschei).

Afronden van de reconversieopdracht

RCH - Research Campus Hasselt

PPS Eisden

PPS Beringen

Na afloop van een Europese oproepprocedure komen op heden nog twee investeerders-ontwikkelaars in aanmerking voor de ‘invulling’ van het 30 ha groot stedelijk gebied dat aansluit op het merkendorp Value Retail in Maasmechelen. Deze unieke terreinen bevinden zich aan de rand van het Nationaal Park Hoge Kempen dat ongeveer 6.000 ha beslaat. In 2007 werd de aanzet gegeven voor de opstelling van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) en een milieueffectenrapport (MER). De plannen van de kandidaatinvesteerders zullen hierop afgestemd worden.

De voormalige mijnsite van Beringen heeft een grondoppervlakte van 31,5 ha waarop zich meer dan 140.000 m² geklasseerde mijngebouwen bevinden. Na een Europese oproepprocedure is de groep rond Democo-Van Roey geselecteerd om de herbestemming van dit waardevolle mijnpatrimonium vorm te geven. De private investeerders hebben hiertoe een ontwikkelinsplan met bijhorend businessplan ingediend. Dit plan moet de haalbaarheid van de voorgestelde ontwikkelingen aantonen. Zodra dit gebeurd is, kan gebruik gemaakt worden van bijkomende impulsfinancieringen, goed voor 11,7 miljoen euro LRM-middelen, en restauratiepremies.

De Research Campus Hasselt (RCH) is gelegen op de oude Philips-site te Hasselt en omvat een hoogwaardig kantorencomplex en een KMO-zone. De totale vloeroppervlakte van het kantorencomplex bedraagt 21.600 m², verdeeld over twee gebouwen, met name RCH 1 en RCH 2. Het Autonoom Gemeentebedrijf Hasselt (meerderheidsaandeelhouder), POM Limburg en LRM zijn de aandeelhouders van RCH. RCH1 is volledig verhuurd. Voor RCH2 lopen nog onderhandelingen voor het verhuren van de laatste leegstaande kantoorruimtes op de derde verdieping (968 m²). Aminolabs vestigde zich in 2006 op de KMO-zone. In 2007 liepen onderhandelingen met de NV Corsan voor de toekenning van een opstalrecht voor de vestiging van filmstudio’s. Met het oog op de verdere ontwikkeling van de site, onderzoekt RCH de mogelijkheid om ca. 31.500m² kantoorachtige bedrijfgebouwen van Philips aan te kopen.

Cleantech Cleantech is een veelgebruikte afkorting voor ‘Clean Technology’, wat staat voor ‘schone, zuivere technologie’. Cleantech bestaat ruwweg genomen uit 4 subcategorieën, met name energie, transport en mobiliteit, materialen en gebouwen en water.

Mobility Center Genk-Zuid

LRM wil binnen de krijtlijnen van haar Businessplan 2008-2010 onderzoeken of Cleantech een belangrijke rol kan spelen in Limburg en welke stappen moeten worden gedaan om de uitbouw van Cleantech in Limburg te stimuleren. Hiertoe zal een actieplan ontwikkeld worden, dat op verschillende domeinen uitwerking krijgt.

Mobility Center Genk-Zuid omvat de ontwikkeling van een terrein van 25 ha gelegen op het grondgebied van Bilzen, tussen het Albertkanaal en de Taunusweg. Initiatiefnemer Groep Ewals en de projectpartners NV De Scheepvaart en LRM participeren in de projectvennootschap Mobility Center Genk-Zuid International met het oog op de realisatie van een cluster van bedrijven die rechtstreeks of ondersteunend actief zijn in transport en logistiek.

LRM kan in dit verband een uniek geheel van vastgoed en risicokapitaal aanbieden aan Cleantech bedrijven. Hierbij is een optimale samenwerking met de verschillende kennispartners, steden en gemeenten en relevante bedrijven onontbeerlijk.

De ontwikkeling van het Mobility Center Genk-Zuid, afgekort MCGZ, berust op een multimodaal concept. Het concept omvat vier centra: een opleidingscentrum (VDAB), een technisch dienstencentrum, een logistiek centrum en een facilitair centrum. De projectvennootschap vatte in 2007 de commercialisering van het concept aan en werkte het ontwikkelingsprogramma verder uit. Het is de bedoeling om de bouw van het technische dienstencentrum, ‘Technostreet’ genoemd, midden 2008 aan te vatten. 22

Naast het bovenvermelde unieke combinatie-aanbod van vastgoed en risicokapitaal, beschikt LRM met de steenkoolconcesies over nog meer belangrijke troeven om haar ambities in dit investeringsdomein waar te maken. Cleantech zal dus een belangrijke rol spelen in de valorisatie van het mijnverleden. Hierna volgt een overzicht van de projecten die in dit kader werden opgestart. 23

Methaangas Opslag

Methaangas Extractie

Aging

Fluxys, de beheerder van de aardgasopslaginfrastructuur in België, slaat in de zomer aardgas op zodat de aardgasleveranciers over een buffer beschikken om de piekvraag in de winter te voldoen. De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) brengt de diepere ondergrond van Noord-Limburg in kaart om een geschikte ondergrondse gasopslagformatie te vinden. De centrale drijfveer voor het onderzoek in de Limburgse Kempen is de vraag naar bijkomende opslagcapaciteit ten behoeve van de huishoudelijke verwarmingsmarkt. In 2007 werd de seismische campagne aangevat. LRM participeert in dit project omdat zij het onderzoek van de Limburgse ondergrond wil ondersteunen en de ontwikkeling van ondergrondse opslagcapaciteit stimuleren.

De stijgende prijzen voor olie en gas vergroten de economische haalbaarheid van de ontginning van verschillende soorten onconventionele energiebronnen. Dit zorgt voor een toenemende interesse van zowel traditionele als nieuwe energiebedrijven om de mogelijkheden van alternatieve olie- en gasvoorkomens te onderzoeken en zonodig strategische posities in te nemen.

Het Limburgplan voorziet ondermeer in de realisatie van 1.900 bijkomende rusthuiswoongelegenheden tegen 2010. De LRM wil met haar actieplan ‘Aging’ een forse bijdrage leveren tot het halen van die doelstelling.

De NV Mijnen draagt nog steeds de bemalingsverplichting die samenhangt met de voormalige mijnactiviteiten. Haar dochtervennootschap NV MBLM (Mijnschade en Bemaling Limburgs Mijngebied) pompt voortdurend water weg uit de mijnverzakkingsgebieden. In 2007 werd een onderzoek uitgevoerd om te bepalen binnen welk technisch en juridisch kader de NV Mijnen dit bemalingswater op een duurzame manier kan (her)gebruiken. Dit eerste fase-onderzoek werd eind 2007 afgesloten. In 2008 worden één of enkele van de in de studie voorgestelde optimalisatiemogelijkheden verder onderzocht.

De NV Mijnen, een dochterbedrijf van LRM, is de eigenaar van een groot deel van de vroegere steenkoolconcessies in Limburg. De NV Mijnen liet de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) in 2007 onderzoeken of er potentieel winbaar methaangas aanwezig is in de concessie. VITO identificeerde vier zones met verhoogde gasconcentratie. LRM doet nu verder onderzoek om te zien of de winning van dit gas haalbaar is. LRM wenst ook de mogelijkheid van CO2 opslag in de steenkoollagen te onderzoeken, evenals de mogelijkheden van geothermie. Het op te pompen water uit de diep gelegen mijnondergrond heeft immers een constante temperatuur van 38°C. LRM wil met dit project mee inspanningen leveren om een neutrale energiebalans voor de provincie Limburg tot stand te brengen. Het is ook een stimulans voor de verdere ontplooiing van Cleantechinitiatieven in de provincie.

zonnepanelenpark

Het actieplan ‘Aging’ voorziet in een portefeuille van 20 miljoen euro voor investeringen in publieke en/of private initiatieven die zich richten op de voorziening van rusthuizen, serviceflats, kortverblijf en lokale dienstenprogramma’s. LRM kan haar financiële middelen ter beschikking stellen in de vorm van risicokapitaal dat als hefboom werkt voor klassieke bankfinanciering, subsidies (VIPA) en de eigen inbreng van de initiatiefnemer. Als vergoeding voor haar finaciering stelt LRM een marktconform rendement voorop. De duurtijd, het bedrag en de modaliteiten van de financiering kunnen flexibel bepaald worden naargelang de behoeften van het project. LRM draagt met dit actieplan bij tot een oplossing van de specifieke demografische problemen van Limburg als gevolg van de mijnactiviteit.

Herbestemming slibbekken De NV Mijnen is eigenaar van het in Heusden-Zolder gelegen slibbekken, waarin ten tijde van de steenkolenontginning het steenpuin en het vliegas werden gestort. Het slibbekken, dat een oppervlakte heeft van ca. 17 ha werd eind de jaren ’90 gesaneerd. Medio 2007 startte de NV Mijnen een onderzoek naar de herwaardering van dit slibbekken. Met het oog op de omvorming tot een zonnepanelenpark, werd aan verschillende mogelijke projectpartners gevraagd om een projectvoorstel in te dienen, dat rekening houdt met het specifieke karakter van het slibbekken. Een van de selectiecriteria bepaalt dat de kandidaatpartners de garantie moeten geven dat de sanering in stand wordt gehouden. De NV Mijnen maakte begin mei 2008 bekend dat Groep Machiels als projectpartner werd weerhouden. De procedures met betrekking tot het bekomen van de nodige vergunningen werden opgestart. Zodra deze vergunningen worden afgeleverd, kan de bouw van het zonnepanelenpark starten. Het park wordt vandaag tot de top 50 van de grootste zonnepanelenparken ter wereld gerekend. 24

Aging

Bemalingswater

Twee vormen van onconventionele gasvoorkomens krijgen steeds meer aandacht. Dat zijn het gas dat opgeslagen zit in niet gemijnde steenkoollagen (Coalbed Methane of CBM) en het gas dat afkomstig is uit verlaten mijnen (Abandoned Mine Methane of AMM).

25

Nazorg en beheerstaken

Nazorg en beheerstaken Nazorg Onderhoud Om de instandhouding van de geklasseerde monumenten te verzekeren, volgt LRM de staat van deze gebouwen proactief op. In de loop van 2007 werden onderhouds- en instandhoudingswerken uitgevoerd aan het dak van het voormalig ‘sociaal gebouw’ in Beringen. De werken aan dit geklasseerd monument waren nodig in afwachting van een definitieve beslissing met betrekking tot de ontwikkeling van de mijnsite.

Veiligheid Om het waardevol historisch mijnpatrimonium te beschermen, werd de voormalige mijnsite in Beringen beter beveiligd tegen vandalisme en diefstal van koper. Hiervoor werden de volgende maatregelen getroffen : Afsluiten van de kolenwasserij en schachtbok met nadarhekken Sociale bewaking door middel van bewoning. Hiervoor werd een contract afgesloten met Lancelot Vastgoedbescherming. Dit bedrijf plaatste in overleg met de NV Mijnen drie containers aan de achterkant en zijkant van de site

Bosbeheer De NV Mijnen beheert een bos van ca. 151 ha dat zich uitstrekt over de voormalige mijnterreinen van Eisden, Waterschei, Winterslag en Zolder. Hiervoor beschikt de NV Mijnen over een uitgebreid bosbeheerplan, dat voorziet in een 20-jarig onderhoudsplan voor het bos. Daarnaast adviseert en begeleidt een deskundige de NV Mijnen bij het beheer van deze bos- en groengebieden.

Milieu - Grondwaterbewaking op de voormalige mijnterreinen De NV Mijnen kreeg van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (Ovam) de opdracht om in het kader van de sanering van alle voormalige mijnterreinen de impact van de uitgevoerde sanering op te volgen gedurende een periode van 10 jaar, dus tot en met het jaar 2009. Deze opvolging bestaat uit de monitoring van de grondwaterkwaliteit en van de afwatering van de terrils. De resultaten worden jaarlijks aan Ovam overgemaakt.

Bouwtechnische schadebeheer In 2007 ontving de NV Mijnen 86 nieuwe klachten wegens bouwtechnische schade. Het aantal definitief gesloten dossiers tijdens dat boekjaar bedroeg 104, waarvan 48 met positief gevolg werden afgesloten en 36 werden geweigerd. De totaal uitbetaalde schade in 2007 bedroeg 531.000 euro.

Bemalingsactiviteiten De NV Mijnen draagt nog steeds de bemalingsverplichting die voortspruit uit de voormalige mijnactiviteiten. Haar dochtervennootschap, de NV Mijnschade en Bemaling Limburgs Mijngebied (MBLM) pompt continu water weg uit de mijnverzakkingsgebieden. De debieten stegen fors in 2007 tot ca. 25 miljoen m3 tegen ca. 18 miljoen m3 in het voorgaande boekjaar. 2007 was immers een merkelijk natter jaar dan 2006. De weggepompte debieten zijn rechtstreeks gecorreleerd aan de neerslag. Tijdens het boekjaar zijn ook verschillende verbeteringswerken aan de verschillende pompstations uitgevoerd.

Beheerstaken Discretionair vermogensbeheer Het vermogensbeheer leverde tijdens het kalenderjaar 2007 geen al te positief resultaat op. De financiële markten hadden na een uitstekend 2005 en 2006 in het tweede halfjaar van 2007 te lijden van de gevolgen van de ‘subprime crisis’. Ondanks deze crisis behaalden de vermogensbeheerders nog positieve rendementen voor het hele kalenderjaar. Het rendement voor het jaar 2007 bedroeg 2,63 % tegen 7,41 % in 2006.

Bijzondere opdrachten LRM voerde tijdens het boekjaar 2007 nog enkele beleidsondersteunende taken uit voor het Vlaamse Gewest. Het betreft de volgende, hoofdzakelijk bancaire taken: De ontvangst van de overheidsdotatie en de doorstorting aan de erkende kredietmaatschappijen als tussenkomst in de rentelasten van mijnwerkersleningen voor het verbouwen en moderniseren van hun woningen De ontvangst van de overheidsdotatie bestemd voor de Vlaamse cofinanciering van projecten met EFRO-steun evenals de uitbetaling (na nazicht) ervan aan de promotoren. Deze taak is zo goed als helemaal beëindigd De ontvangst van de schuldaflossing ingevolge de lening, opgenomen door de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij, in het kader van de overeenkomst van 1 juli 1997 en de hiermee overeenkomende schuldaflossing ten overstaan van het consortiumkrediet De ontvangst van de schuldaflossingen ingevolge de leningen opgenomen door de GOM Limburg in het kader van de overeenkomsten van 1 juli 1997 en 3 december 1996 (met addendum van 8 juli 1997) en de hiermee overeenkomende schuldaflossingen ten overstaan van het consortiumkrediet Aangezien de destijds aangegane lening helemaal is terugbetaald, liepen zowel de schuldaflossingen binnen de LRM Groep als de bovengenoemde ontvangsten en doorstortingen in 2007 ten einde

26

27

*In hetgeen volgt worden de geconsolideerde jaarrekening van de LRM-groep (volgens Belgian GAAP) besproken. De consolidatiekring behelst de vennootschappen: LRM nv, Mijnen nv, Lisom nv, MBLM nv, Immocom nv, HWP nv, KMOFIN nv en Charbonter nv. De andere participaties werden geconsolideerd via de vermogensmutatiemethode. 28

Financiële

Financiële resultaten

Financiële resultaten*

29

in 1000 €

in 1000 €

PASSIVA

2007

2006

EIGEN VERMOGEN

381.030

354.045

208.047

208.047

208.047

208.047

2.951

4.887

167.116

138.486

2.916

2.625

-

-

2.672

2.909

2.672

2.909

VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTING

34.153

38.219

IX. A. VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

34.153

38.219

545

591

Balans Geconsolideerde balans in duizenden euro

in 1000 €

in 1000 €

ACTIVA

2007

2006

VASTE ACTIVA

118.575

111.154

II. IMMATERIELE VASTE ACTIVA

24

102

III. CONSOLIDATIEVERSCHILLEN

2.722

3.940

14.783

18.539

11.188

14.769

3.401

3.464

74

172

-

14

120

120

-

-

101.046

88.573

1. Pensioenen en soortgelijke verplichtingen

I.

KAPITAAL A. Geplaatst kapitaal

III. HERWAARDERINGSMEERWAARDEN IV. GECONSOLIDEERDE RESERVES V.

CONSOLIDATIEVERSCHILLEN

VII. KAPITAALSUBSIDIES IV. MATERIELE VASTE ACTIVA A. Terreinen en gebouwen B. Installaties, machines en uitrusting C. Meubilair en rollend materieel D. Leasing en soortgelijke rechten E. Overige materiële vaste activa F. Activa in aanbouw en vooruitbetalingen V.

FINANCIELE VASTE ACTIVA A. Ondernemingen waarop vermogensmutatie is toegepast

BELANGEN VAN DERDEN VIII. BELANGEN VAN DERDEN

57.381

42.188

3. Grote herstellings- en onderhoudswerken

1. Deelnemingen

42.676

27.660

4. Overige risico’s en kosten

2. Vorderingen

14.705

14.528

43.665

46.385

B. Andere ondernemingen 1. Deelnemingen 2. Vorderingen

41

92

43.624

46.293

B. UITGESTELDE BELASTINGEN EN BELASTINGLATENTIES SCHULDEN X.

VLOTTENDE ACTIVA

361.582

VI. VORDERINGEN OP MEER DAN EEN JAAR

411.307

SCHULDEN OP MEER DAN EEN JAAR A. Financiële schulden

9.926 27.702

-

-

62.302

127.288

-

-

-

-

1. Achtergestelde leningen

-

-

-

-

2. Niet-achtergestelde obligatieleningen

-

-

A. Handelsvorderingen

-

-

3. Leasingschulden en soortgelijke schulden

-

-

B. Overige vorderingen

-

-

4. Kredietinstellingen

-

-

5. Overige leningen

-

-

61.549

118.997

723

55.864

-

-

VII. VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING A. Voorraden 5. Onroerende goederen bestemd voor verkoop

23.673

22.835

23.673

22.835

23.673

22.835

XI. SCHULDEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR A. Schulden > 1 jr die binnen het jr vervallen B. Financiële schulden

VIII. VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR

2.822

3.563

A. Handelsvorderingen

236

326

B. Overige vorderingen

2.586

3.237

1. Kredietinstellingen

-

-

C. Handelsschulden

1.378

949

1. Leveranciers

1.378

949

121

163

747

1.014

208

546

D. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen IX. GELDBELEGGINGEN B. Overige beleggingen

319.911

365.497

319.911

365.497

9.963

13.049

5.213

6.363

480.157

522.461

E. Schulden m.b.t. belast., bezold. en soc. la. 1. Belastingen 2. Bezoldigingen en sociale lasten

X.

8.102 25.506

LIQUIDE MIDDELEN

XI. OVERLOPENDE REKENINGEN

30

TOTAAL DER ACTIVA

F. Overige schulden XII. OVERLOPENDE REKENINGEN TOTAAL DER PASSIVA

539

468

58.580

61.007

753

8.291

480.157

522.461

31

Resultatenrekening Geconsolideerde resultatenrekening in duizenden euro RESULTATENREKENING I.

BEDRIJFSOPBRENGSTEN

in 1000 €

in 1000 €

in 1000 €

2007

2006

2007

2006

1.454

1.983

-

-

-76

-9

-76

-13

-

4

23.925

31.070

3.080

806

A. Omzet

1.608

944

B. Wijziging in voorraad g.i.b. en gereed prod. (toename +, afname -)

-1.115

-141

C. Geproduceerde vaste activa

-

-

D. Andere bedrijfsopbrengsten

961

1.180

-7.770

-6.195

II. BEDRIJFSKOSTEN

(-)

A. Handelsgoederen, grond en hulstoffen

1.602

1.573

1. Inkopen

3.595

21.918

2. Wijziging in voorraad

-1.993

-20.345

B. Diensten en diverse goederen

2.499

2.345

C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen

4.079

3.250

412

488

D. Afschrijvingen en waardeverminderingen E. Waardeverminderingen op voorr, vorderingen

-

-

-1.109

-1.721

287

260

-6.316

-4.212

38.565

52.580

5.637

6.612

B. Opbrengsten uit vlottende activa

12.821

13.712

C. Andere financiele opbrengsten

20.107

32.256

-19.079

-15.093

F. Voorzieningen voor risico’s en kosten G. Andere bedrijfskosten III. BEDRIJFSVERLIES

(-)

IV. FINANCIELE OPBRENGSTEN A. Opbrengsten uit financiele vaste activa

V.

in 1000 €

FINANCIELE KOSTEN

(-)

A. Kosten van schulden

3.264

6.519

B. Afschrijvingen op positieve consolidatieverschillen

1.255

1.448

C. Waardeverminderingen op vlottende activa (toevoeging +, terugneming -)

7.293

1.000

D. Andere financiele kosten

7.267

6.126

VI. WINST UIT DE GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN

13.170

33.275

VII. UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN

12.719

1.230

-

-

1.183

516

20

-

A. Terugneming van afschrijving en van waardeverm. op immat. en MVA C. Terugn. van waardeverm. op fin. vaste activa D. Terugn. van voorzien. vr. uitz. risico’s E. Meerwaarden bij realisatie van vaste activa F. Andere uitzonderlijke opbrengsten VIII. UITZONDERLIJKE KOSTEN

(-)

A. Uitz. afs en waardevermind. oprichtingskosten, im- en materiële vaste activa

11.129

607

387

107

-1.888

-3.426

6

-

B. Uitzonderlijke afschr. op consol.verschil.

-

-

C. Waardeverm. op financiele vaste activa

322

2.489

20

-

D. Voorz. voor uitzonderlijke risico’s en kosten E. Minderwaarden bij realisatie van vaste activa F. Andere uitzonderlijke kosten IX. WINST/VERLIES (-) VAN HET BOEKJAAR VOOR BEASTINGEN 32

1.209

442

331

495

24.001

31.079

X. OVERBOEKING NAAR DE UITGESTELDE BELASTING XI. BELASTINGEN OP HET RESULTAAT A. Belastingen B. Regularisering van belastingen XII. WINST/VERLIES (-) VAN HET BOEKJAAR XIII. AANDEEL IN RESULTAAT ONDERN. MET VERMOGMUT A. Winstresultaten

4.883

2.512

B. Verliesresultaten

-1.803

-1.706

27.005

31.876

-237

-154

27.242

32.030

XIV. GECONSOLIDEERDE WINST/VERLIES (-) A. AANDEEL VAN DERDEN B. AANDEEL VAN DE GROEP

33

Toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening 2007 34

Toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening 2007

Voorraden en bestellingen in uitvoering Deze post omvat de bedrijfsterreinen die de groep nog in eigendom heeft en ontwikkelt met het oog op de verkoop. Het gaat hier over de volgende terreinen:

Activa Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa bestaan uit octrooien en softwarelicenties van de NV MIJNEN en de NV LRM.

Consolidatieverschillen Het bedrag van 2,722 miljoen euro komt overeen met de betaalde goodwill voor de participaties. Deze goodwill wordt per afzonderlijke participatie afgeschreven over een termijn van 5 jaar. De daling ten opzichte van 2006 is een gevolg van de afschrijvingen en de exits.

Materiële vaste activa Deze activa omvatten de resterende eigendommen, gronden en gebouwen van de voormalige mijnterreinen. Het gaat grotendeels om 11,056 miljoen euro eigendommen (445ha gronden en gebouwen, zie tabel) van de NV Mijnen enerzijds en 3,370 miljoen euro pompinstallaties (gronden, gebouwen en installaties) voor bemaling van de MBLM NV. De daling in vergelijking met 2006 is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de verkoop van het mijnterrein in Waterschei aan de Stad Genk. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de boekwaarde van de verschillende mijnsites, die eigendom zijn van de NV Mijnen. Materiële vaste activa Mijnen nv (in miljoenen euro) As Beringen Winterslag Hasselt Zolder Houthalen Dilsen-Lanklaar Maaseik Eisden Totaal

3,803 0,490 3,032 2,479 0,376 0,021 0,208 0,148 0,500 11,056

Voorraden en bestellingen in uitvoering (in miljoenen euro) Brustem Industriepark KMO-zone As KMO-zone Beringen KMO-zone Zonhoven Life Sciences Development Campus terrein Balim terrein Totaal

1,935 0,404 0,485 1,216 0,291 19,342 23,673

Vorderingen op ten hoogste een jaar De post ‘overige vorderingen’ bevat hoofdzakelijk de terug te vorderen roerende voorheffing op beleggingen.

Geldbeleggingen en liquide middelen De geldbeleggingen daalden van 365,497 miljoen euro eind 2006 naar 319,911 miljoen euro eind 2007. Deze daling is grotendeels toe te schrijven aan de laatste kapitaalaflossing van de lening verstrekt door een consortium van banken. Deze kapitaalaflossing bedroeg 55,056 miljoen euro. De geldbeleggingen bedroegen eind 2007 319,911 miljoen euro waarvan 279,013 miljoen euro wordt beheerd door vijf professionele vermogensbeheerders. Het resterende deel bestaat uit een portefeuille van overheidsobligaties en termijnrekeningen in eigen beheer en enkele participaties die conform de boekhoudkundige voorschriften, geboekt werden als geldbeleggingen. In de beheersmandaten van de vermogensbeheerders zijn ook voor 9,505 miljoen euro liquide middelen opgenomen. De parameters voor het vermogensbeheer zijn duidelijk vastgelegd en zijn dezelfde voor alle vermogensbeheerders waardoor ze onderling in concurrentie staan. Deze parameters zijn: • Het gaat om een Euro-mandaat • De toewijzing van de beleggingen bestaat uit 70% overheidsallocaties en 30% aandelen • Binnen de overheidsallocaties mag maximaal 10% naar bedrijfsallocaties gaan • Een beperkt percentage van 5% mag naar vastgoedcertificaten gaan • Geen belegging in afgeleide producten of opties

Overlopende rekeningen

Financiële vaste activa

De post ‘overlopende rekeningen’ betreft hoofdzakelijk te ontvangen intresten van OLO’s, zicht- en termijnrekeningen.

De financiële vaste activa stegen met 12,473 miljoen euro van 88,573 miljoen euro eind 2006 tot 101,046 miljoen euro eind 2007. Deze stijging doet zich hoofdzakelijk voor bij de ‘deelnemingen in ondernemingen waarop een vermogensmutatie is toegepast’ (volgens de Belgische boekhoudnormen). De volgende tabel geeft een overzicht van deze wijzigingen.

Nieuwe participaties Exits & mutaties Vermogenswijzigingen Totaal

Wijziging (2007 tov 2006) deelnemingen waarop vermogensmutatie is toegepast (in miljoenen euro) 13,689 -1,708 3,035 15,016

35

Passiva

Resultatenrekening

Eigen vermogen

Het boekjaar 2007 sluit af met een geconsolideerde winst van 27,005 miljoen euro, wat neerkomt op een daling van 4,871 miljoen euro ten opzichte van vorig boekjaar. De voornaamste reden van deze daling zijn de lagere financiële opbrengsten uit geldbeleggingen van de LRM-groep, die zijn toevertrouwd aan vijf professionele vermogensbeheerders. De daling is te wijten aan de kredietcrisis op de financiële markten.

Het kapitaal van 208,047 miljoen euro is volledig in handen van het Vlaams Gewest als enige aandeelhouder. Het kapitaal is in de loop van het boekjaar niet gewijzigd. De herwaarderingsmeerwaarden zijn geboekt bij de NV MIJNEN. Het betreft een herwaarderingsmeerwaarde voor de mijnsites die na sanering als industrieterreinen werden verkocht. De daling ten opzichte van 2006 is hoofdzakelijk een gevolg van de verkoop van de mijnsite van Waterschei aan de stad Genk.

Een deel van de daling werd goedgemaakt door de meerwaarden ten belope van 11,129 miljoen euro op de verkoop van industriegronden en bedrijfsparticipaties.

De geconsolideerde reserves bedragen op het einde van het boekjaar 167,116 miljoen euro of 28,630 miljoen euro meer dan eind 2006. Deze stijging is hoofdzakelijk te danken aan de groepswinst van het boekjaar ten belope van 27,242 miljoen euro.

Hierna volgt de gedetailleerde bespreking van de verschillende posten uit de resultatenrekening.

Belangen van derden

De bedrijfsopbrengsten van de LRM-groep bestaan uit omzet, voorraadwijzigingen en andere opbrengsten. De omzet omvat de managementfees en prestaties die gefactureerd werden aan derden. De voorraadwijzigingen slaan op wijzigingen in de voorraad industriegronden. De andere opbrengsten bestaan uit doorgerekende kosten aan derden en huuropbrengsten. In de volgende tabel wordt per deelpost een opdeling volgens oorsprong binnen de LRM-groep gegeven.

Het belang van derden bedraagt 2,672 miljoen euro en heeft betrekking op de participatie van ARKimedes Fonds NV ten belope van 49% in het kapitaal van KMOFIN, een dochtervennootschap van de NV LRM.

Voorziening van risico’s en kosten De totale voorzieningen van de LRM-groep bedragen 34,154 miljoen euro. De verdeling over de verschillende vennootschappen geeft dit resultaat: Voorzieningen voor risico’s en kosten (in miljoenen euro) LRM NV MIJNEN NV MBLM NV Totaal

4,413 27,742 1,999 34,154

NV LRM legde een voorziening van 4,091 miljoen euro aan voor de waardevermindering op een historische vordering die dateert van voor de start van de investeringsactiviteiten van LRM. Bij de NV MIJNEN gaat het om voorzieningen voor historische sociale en ecologische verplichtingen uit de tijd van de steenkoolontginning zoals sanering, restauratie, sociale uitkeringen en mijnschade. Bij de NV MBLM gaat het om voorzieningen voor toekomstige bouwtechnische schade.

Schulden op ten hoogste een jaar De schulden zijn sterk gedaald omdat op 12 december 2007 de laatste kapitaalaflossing van de lening werd betaald aan het consortium van banken. Deze kapitaalaflossing bedroeg 55,056 miljoen euro. De ‘overige schulden’ ten belope van 58,580 miljoen euro vormen de belangrijkste post van deze rubriek. Het gaat om nog uit te betalen dividenden.

Overlopende rekeningen Naast de bovengenoemde kapitaalaflossing aan het consortium van banken betaalde LRM ook een vergoeding van 9,447 miljoen euro aan het Vlaams Gewest overeenkomstig de contractuele bepalingen over de intrestevolutie van deze lening. Dit

36

Bedrijfsopbrengsten

LRM NV Omzet Voorraadwijzigingen Andere opbrengsten Totaal

0,316 0 0,099 0,415

MIJNEN NV 0,591 -0,391 0,420 0,620

andere groeps vennootschappen

0,702 -0,724 0,441 0,419

TOTAAL 1,609 -1,115 0,960 1,454

Bedrijfskosten De volgende tabel bevat een opdeling van de bedragen volgens oorsprong binnen de LRM-groep.

LRM NV Handelsgoederen Diensten & diverse goederen Bezoldingingen Afschrijvingen & waardeverminderingen Voorzieningen voor risico’s & kosten Andere bedrijfskosten Totaal

MIJNEN NV

andere groeps vennootschappen

TOTAAL

0,301 1,411

0,585 0,831

0,716 0,257

1,602 2,499

2,916 0,100

0,783 0,162

0,380 0,150

4,079 0,412

0,056

-0,710

-0,455

-1,109

0,042 4,826

0,238 1,889

0,007 1,055

0,287 7,770

37

Opbrengsten uit financiële vaste activa (in miljoenen euro) Intrestopbrengsten uit achtergestelde leningen aan participaties Andere opbrengsten Totaal

2,386 3,251 5,637

De opbrengsten uit vlottende activa bestaan hoofdzakelijk uit intresten van geldbeleggingen bij de NV Mijnen ten belope van 12,364 miljoen euro. De andere financiële opbrengsten zijn volledig gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van aandelen en obligaties uit de beleggingsportefeuille van de NV Mijnen. De daling ten opzichte van 2006 is een gevolg van de crisis op de financiële markten.

Financiële kosten De kosten van schulden zijn verbonden met de lening, verstrekt door het consortium van banken. De intrestlasten beliepen in het boekjaar 2007 3,230 miljoen euro. De daling in vergelijking met 2006 is het logisch gevolg van de jaarlijkse vermindering van het geleende bedrag. De waardeverminderingen op vlottende activa hebben grotendeels betrekking op de waardeverminderingen in de beleggingsportefeuille. De andere financiële kosten omvatten naast de gerealiseerde minwaarden op verkopen van beleggingen uit de beleggingsportefeuille van de NV Mijnen ook de transactiekosten en beheerskosten van het vermogensbeheer.

Uitzonderlijke opbrengsten / kosten De uitzonderlijke opbrengsten ten belope van 12,719 miljoen euro bestaan voor 11,129 miljoen euro uit meerwaarden op de verkoop van vaste activa. De verkoop van mijnterreinen en mijngebouwen (waaronder de site van Waterschei aan de stad Genk) leverde voor 9,531 miljoen euro gerealiseerde meerwaarden op. De rest van de uitzonderlijke opbrengsten vloeit voort uit meerwaarden op de verkoop van participaties. De uitzonderlijke kosten daalden van 3,426 miljoen euro in 2006 naar 1,888 miljoen euro in 2007, wat hoofdzakelijk te danken was aan een daling van de afwaarderingen.

38

Sociale

De opbrengsten uit financiële vaste activa kunnen als volgt opgedeeld worden.

Sociale resultaten

Financiële opbrengsten

Sociale resultaten

39

Sociale resultaten

Sociale resultaten

Sociale betrokkenheid

Sociaal beleid en balans

Communicatie : informatie en dialoog

Overeenkomstig het opgestelde ‘Corporate Governance Charter’ komt het de Raad van Bestuur toe de beslissingen te nemen over het personeelsbeleid.

Personeelsdienst De taken van de personeelsdienst kunnen in twee delen gesplitst worden, met name : personeelsaangelegenheden in verband met het actieve personeel sociale nazorg in verband met de gewezen personeelsleden van de NV Mijnen Hiervoor werken we samen met de volgende sociaal secretariaten : VZW HDP voor de loonadministratie LRM-groep SD WORX voor de bruggepensioneerden van de NV Mijnen

Het managementcomité vergadert één keer per week. Tijdens deze meeting houden de afdelingshoofden elkaar en de algemeen directeur op de hoogte van de dagelijkse evolutie op de werkvloer. De afdelingshoofden rapporteren de genomen beslissingen na afloop van het managementcomité aan hun respectieve medewerkers. Aangelegenheden waarover het management niet kan of mag beslissen, worden op de agenda van de eerstvolgende vergadering van het bevoegde comité of eventueel de Raad van Bestuur geplaatst. De afdeling Bedrijfsfinanciering belegt iedere week een stafmeeting. Bij de afdeling Vastgoed- en projectontwikkeling gebeurt dit tweewekelijks. De afdeling boekhouding en het secretariaat organiseren respectievelijk om de week en om de maand een onderling overlegmoment. Op geregelde tijdstippen krijgen alle werknemers een digitale interne nieuwsbrief toegestuurd. Elke laatste vrijdag van de maand vindt een informele bijeenkomst tussen de algemeen directeur en het personeel plaats.

Werkgelegenheid

Eén keer per jaar zijn er evaluatie- en functioneringsgesprekken.

Eind 2007 waren er 33 medewerkers, onder wie 14 vrouwen in dienst. Negen nieuwe medewerkers traden in 2007 in dienst waardoor het aantal personeelsleden netto met vijf eenheden toenam ten opzichte van 2006. De gemiddelde leeftijd van het LRM-personeel is 38 jaar. De nieuwe algemeen directeur verstrekt zijn diensten via zijn managementvennootschap R2I, vertegenwoordigd door de heer Stijn Bijnens.

Werkklimaat : initiatieven en aanspreekbaarheid Op geregelde tijdstippen worden initiatieven genomen om de werksfeer en de teamspirit te bevorderen. Het personeel kan voor en na de werkuren gebruik maken van een fitnessruimte. Vacatures die dankzij de inbreng van het personeel ingevuld worden, geven recht op een beloning met een premie.

Salarissysteem Het bediendenpersoneel valt onder de bevoegdheid van het Paritair Comité 218, ook het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor de bedienden genoemd. NV LRM heeft een eigen verloningssysteem dat aansluit bij het systeem van de financiële sector en uit twee soorten functies bestaat: functies met een anciënniteitsgebonden verloning en functies met een functiegebonden verloning. Voor de beide soorten functies zijn bovenwettelijke vergoedingen voorzien zoals een groeps- en hospitalisatieverzekering, een collectieve verzekering arbeidsongeschiktheid (gewaarborgd inkomen), maaltijdcheques en een bonussysteem. Voor de functies met een functiegebonden vergoeding worden een maandelijkse forfaitaire vergoeding en een bedrijfswagen conform de LRM-car policy toegekend. Vanaf 2007 worden de bedrijfswagens geleasd.

LRM nam voorts de nodige maatregelen om aan alle wettelijke verplichtingen te voldoen op het vlak van de (brand)veiligheid, gezondheid, bestrijding van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Ten slotte kan elk personeelslid in geval van problemen terecht bij zijn afdelingshoofd of bij de algemeen directeur.

TEAM LRM TEAM LRM

De personeelskosten van de NV LRM bedroegen in 2007 2,914 miljoen euro wat een toename is van 1,125 miljoen euro. De stijging is ondermeer toe te schrijven aan de aangroei van het aantal medewerkers, de jaarlijkse loonaanpassingen en de invoering van het bonussysteem.

40

41

Juridische structuur & corporate governance

Juridische

Juridische structuur & corporate governance

42

Juridische structuur & corporate governance

Juridische structuur & corporate governance Juridisch profiel: onze vennootschap De vennootschap NV LRM werd voor onbepaalde duur opgericht op 1 februari 1994 onder de rechtsvorm van een naamloze vennootschap. De zetel van de onderneming is gevestigd in 3500 Hasselt, Kempische Steenweg 555. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt 208,047 miljoen euro. Het is verdeeld in 1.533.361 stemgerechtigde aandelen zonder vermelding van de nominale waarde. De aandelen zijn op naam en worden ingeschreven in een register van aandeelhouders. De vennootschap wordt bestuurd door een Raad van Bestuur. De raadsleden moeten een voorzitter en twee ondervoorzitters aanduiden. De mandaten van de leden van de Raad van Bestuur duren ten hoogste zes jaar. De controle van de financiële toestand, de jaarrekening en de regelmatigheid van de verrichtingen gebeurt door één of meer commissarissen. Daarnaast is ook het Rekenhof belast met het nazicht van de rekeningen van de NV LRM. Het Rekenhof brengt hierover jaarlijks verslag uit aan het Vlaams Parlement. Het boekjaar van de vennootschap gaat in op één januari en eindigt op eenendertig december.

Organisatorisch profiel: onze organisatie Structuur van de LRM-groep De NV LRM is de moedervennootschap van de volgende ondernemingen: de NV Mijnen, de NV LISOM, de NV Mijnschade en Bemaling Limburgs Mijngebied, de NV Immocom, de NV Algemene Diensten Vennootschap, de NV HWP, de NV in vereffening Charbonter en de NV KMOFIN. Het volgende schema geeft de groepsstructuur weer:

LRM

51,00 %

KMOFIN

99,95 %

99,59 %

HWP

99,99 %

100,00 %

MIJNEN

IMMOCOM

LISOM 0,01 %

0,41 %

0,05 %

MBLM 1,62 %

99,92 %

0,08 %

ADV

98,38 %

Het Vlaams Gewest is de enige aandeelhouder van de NV LRM. De missie en taken van de NV LRM worden beschreven in decreten en in de beheersovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en de NV LRM. Op 7 maart 2008 nam de Vlaamse Regering een beslissing over de herstructurering van de NV LRM en de NV LISOM. De krachtlijnen van deze beslissing kunnen als volgt worden samengevat: De LRM-groep zal geherstructureerd worden door de overdracht van de aandelen van haar dochtermaatschappij NV LISOM aan de provincie Limburg en van 177,52 miljoen euro aan de provincie Limburg. De Vlaamse Regering keurde tevens een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en de NV LRM goed die na de inwerkingtreding van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de Vlaamse investeringsmaatschappijen ondertekend zal worden. 43

Structuur van de NV LRM Algemene vergadering

RAAD RAAD VAN VANBESTUUR BESTUUR

Het Vlaams Gewest is de enige aandeelhouder en wordt vertegenwoordigd door Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en voogdijminister van de NV LRM.

Controle Vlaams Gewest – Vlaamse Regering Regeringscommissaris Hedwig De Koker

Beleid Raad van bestuur Voorzitter: Erik Monard Ondervoorzitters: Hugo Leroi Jean Claude Van Rode Bestuurders: Stijn Bijnens Guy Hufkens Nadia Jansen BVBA J.Roos, met als vaste vertegenwoordiger Jozef Roos Myriam Schepers Daphne Tubée Wim Vanhaverbeke Adviserende comités Directiecomité Erik Monard, Voorzitter Hugo Leroi Jean Claude Van Rode Auditcomité Wim Vanhaverbeke Guy Hufkens Nadia Jansen Daphne Tubée Remuneratiecomité Erik Monard Hugo Leroi Jean Claude Van Rode Investeringscomité Stijn Bijnens BVBA J. Roos, met als vaste vertegenwoordiger Jozef Roos Guy Hufkens Myriam Schepers Secretaris Inne Hesemans

44

Uitvoering Dagelijks Bestuur Algemeen directeur: Gerard Buteneers, tot 25 oktober 2007 R2I NV, vertegenwoordigd door Stijn Bijnens, vanaf 26 oktober 2007 Managementcomité Gerard Buteneers, tot 25 oktober 2007 algemeen directeur R2I NV, vertegenwoordigd door Stijn Bijnens, vanaf 26 oktober 2007 algemeen directeur ad interim Guido Quanten directeur bedrijfsfinanciering Filip Rommens directeur vastgoed en projectontwikkeling Theo Donné financieel en administratief directeur Jeffrey Alenus commercieel directeur

Structuur bestuur Op 21 december 2006 keurde de Raad van Bestuur van de NV LRM haar ‘Corporate Governance Charter’ goed. Dit Charter bevat een samenvatting van de regels en gedragingen op basis waarvan de NV LRM (en bij uitbreiding haar dochtervennootschappen, met uitzondering van de NV LISOM) wordt bestuurd en gecontroleerd. Met de goedkeuring van haar ‘Corporate Governance Charter’ beantwoordt de NV LRM aan het Corporate Governance decreet van 15 december 2006. Het ‘Corporate Governance Charter’ werd opgesteld op basis van de geldende Belgische Corporate Governance codes (de Code Lippens en de Code Buysse) en de ‘OECD Guidelines on Corporate Governance for State-Owned Enterprises’. De werking van de dochtervennootschappen van de NV LRM (met uitzondering van de NV LISOM) is afgestemd op het Corporate Governance Charter van de NV LRM. Toch is het niet zo dat binnen alle raden van bestuur van de dochtervennootschappen comités zijn opgericht. Het ‘Corporate Governance Charter’ kan geraadpleegd worden op de webstek www.lrm.be. 45

Raad van bestuur NV LRM

Rol, verantwoordelijkheden en bevoegdheid

Aantal bestuurders en samenstelling

De Raad van Bestuur is belast met en verantwoordelijk voor het besturen van de NV LRM volgens de regelgeving en de met betrekking tot het beheer van de NV LRM en LRM-groep geldende beheersovereenkomst tussen de NV LRM en het Vlaams Gewest. De Raad van Bestuur bepaalt de algemene strategie en de voornaamste beleidslijnen van de NV LRM, draagt zorg voor de goede uitvoering van de beheersovereenkomst en legt hierover verantwoording af. De Raad van Bestuur is het hoogste beleidsorgaan van de NV LRM en beschikt over de volledige bestuursbevoegdheid met uitzondering van de bevoegdheden die door de wet aan de algemene vergadering zijn toegekend.

De Raad van Bestuur van de NV LRM bestaat uit 10 leden. Alle mandaten van de bestuurders worden vacant op de jaarvergadering van 2008, ingevolge de beslissing van de Vlaamse Regering van 7 maart 2008.

De leden van de Raad van Bestuur ERIK MONARD (geboren 1955, Valmeer) werd op 20 april 2006 benoemd tot bestuurder en voorzitter van de Raad van Bestuur. Erik Monard studeerde af in 1978 aan de KU Leuven. Hij is één van de oprichters van het advocatenkantoor Monard-D´Hulst en is gespecialiseerd in het vennootschapsrecht, het handels- en economisch recht en in fusies en overnames. HUGO LEROI (geboren 1950, Hasselt) zetelt sinds 1994 in de Raad van Bestuur van de NV LRM en werd op 20 april 2006 benoemd tot ondervoorzitter van de raad. Hij richtte ondermeer Carglass België, Carglass Nederland en Carglass Frankrijk op en was CEO van Carglass Europe tot 1999. Momenteel is hij gedelegeerd bestuurder bij NV LCC management, NV Lerimco, NV Care4Cars en NV Autoglass Clinic. Hij is ook ere-voorzitter en bestuurder van VKW Limburg, voorzitter van het Circuit Zolder, bestuurder VOKA-KvK Limburg, VOKA-VEV, POM-Limburg en van diverse andere vennootschappen. JEAN CLAUDE VAN RODE (geboren 1951, Vilvoorde) is bestuurder van de NV LRM sinds 1999. Op 20 april 2006 werd hij benoemd tot ondervoorzitter van de Raad van Bestuur van de NV LRM. Sinds 1984 is hij voorzitter van ABVV Limburg. Daarnaast bekleedt hij nog een aantal externe mandaten. Zo is hij raadsheer bij het Arbeidshof en lid van het directiecomité en de Raad van Bestuur van de POM Limburg. STIJN BIJNENS (geboren 1968, Bilzen) werd in 1999 voor het eerst benoemd tot bestuurder van de NV LRM. Stijn Bijnens behaalde een diploma van burgerlijk ingenieur in de computerwetenschappen aan de KU Leuven. Tot eind 2007 was hij gedelegeerd bestuurder van Ubizen, de vennootschap die hij mee oprichtte in 1995. Hij werd door de lezers van het weekblad Trends Magazine uitgeroepen tot ‘Manager van het Jaar 1999’. GUY HUFKENS (geboren 1939, Hasselt) zetelt eveneens sinds 1999 in de Raad van Bestuur van de NV LRM. Daarnaast zetelt hij als bestuurder van diverse vennootschappen: Interbuild Wilrijk Bouwonderneming, Bouchard Chocolaterie, Dascalides Chocolaterie, B.G.S. Brandbeveiliging en Gloria Detectiesystemen. NADIA JANSEN (geboren 1974, Bree) zetelt sinds 2006 in de Raad van Bestuur van de NV LRM. Zij studeerde in Brussel af als licenciaat handelswetenschappen en startte haar carrière bij het accountantskantoor Deloitte op de afdeling Management Accounting. Haar ervaring situeert zich in het domein van rapportering en budgettering, investeringsanalyse, kostprijsberekening en reengineering. Momenteel is zij gedelegeerd bestuurder van het bouwbedrijf Group Jansen. BVBA J. ROOS, MET VASTE VERTEGENWOORDIGER JOZEF ROOS (geboren 1943, Aalst) zetelt sinds 20 april 2006 in de Raad van Bestuur van de NV LRM. Jef Roos behaalde het diploma van burgerlijk metaalkundig ingenieur aan de KU Leuven en van Ph. D. in Metallurgical Engineering aan de Colorado School of Mines, USA. Tot 1994 was hij hoogleraar en voorzitter van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid en van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). Daarna bekleedde hij bestuursmandaten in de staalsector (ALZ, Sidmar, Arbed en daarna in de fusiegroep Arcelor) en was onder meer voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond (VEV). Sinds 2004 is hij voorzitter van de Raad van Bestuur van de KU Leuven. MYRIAM SCHEPERS (geboren 1961, Hasselt) is sinds april 2006 bestuurder van de NV LRM. Zij studeerde in 1984 af aan de KU Leuven als licentiaat doctorandus in de Toegepaste Economische Wetenschappen. Via APICS (USA) behaalde ze het diploma Production and Inventory Management. Haar beroepsloopbaan startte bij Philips Hasselt. In 1988 richtte ze haar eigen bedrijf Prefamac op. Zij bekleedt daarnaast het mandaat van ondervoorzitter bij Voka Kamer van Koophandel Limburg, is bestuurder van Voka-VEV Vlaamse Kamer van Koophandel en bestuurder van de Federatie van Belgische Kamers van Koophandel. DAPHNE TUBEE (geboren 1973, Maaseik) werd eveneens op 20 april 2006 benoemd tot bestuurder van de NV LRM. Zij is licentiate vertaler-tolk en Master HRM en starte haar loopbaan in Antwerpen waar zij achtereenvolgens gewerkt heeft in de petroleum- en IT-sector. In 2007 leidde zij het ‘Living Lab’ I-City als algemeen directeur ad interim. WIM VANHAVERBEKE (geboren 1959, Diksmuide) werd op 20 april 2006 benoemd tot bestuurder van de NV LRM. Hij behaalde licenties in de filosofie en economie aan de KU Leuven. Hij verwierf zijn doctoraatstitel in het Business & Administration-programma aan I.E.S.E. in Barcelona. In 1993 werd hij benoemd tot assistent-professor aan de Universiteit van Maastricht en zeven jaar later ook aan de Universiteit van Eindhoven. Sinds 2001 doceert hij Bedrijfskunde aan de Universiteit Hasselt. 46

Werking - activiteitenverslag 2007 De Raad van Bestuur vergadert in beginsel om de maand. Indien nodig worden bijkomende vergaderingen belegd, hetzij op initiatief van de voorzitter van de Raad van Bestuur, hetzij op verzoek van één derde van de bestuurders. De bestuurders ontvangen de agenda van de vergadering van de Raad van Bestuur met alle daarbij horende relevante stukken in principe vijf werkdagen voor de vergadering. De agenda van elke vergadering bevat punten ter kennisgeving en punten ter beslissing. Tijdens de zitting brengt de algemeen directeur de bestuurders op de hoogte van alle belangwekkende ontwikkelingen in de groep (ex Lisom). De regeringscommissaris houdt de Raad van Bestuur regelmatig op de hoogte van de evolutie van de projecten van dochtervennootschap NV LISOM. De bestuurders krijgen bij deze voortgangsrapportering de gelegenheid om vragen te stellen en een discussie te openen. Alle belangrijke ontwikkelingen in een dossier worden aan de Raad van Bestuur voorgelegd. De Raad van Bestuur bespreekt zowel de nieuwe investeringsprojecten, de inventaris van alle projecten/dossiers en alle belangrijke ontwikkelingen in de afdeling Bedrijfsfinanciering. Naast het voorleggen van een schriftelijke nota aan de Raad worden zonodig alle te bespreken punten persoonlijk toegelicht door de verantwoordelijke. Hoewel de dossiers van vastgoed- en projectontwikkeling misschien een andere invalshoek hebben dan de risicokapitaaldossiers, worden ze door de Raad van Bestuur op gelijklopende wijze behandeld. Elke vergadering eindigt met een rondvraag. De bestuurders die het wensen, kunnen dan een specifiek punt ter sprake brengen. De Raad van Bestuur beslist in principe bij gewone meerderheid van uitgebrachte stemmen. In de praktijk handelt de Raad van Bestuur in onderling overleg en neemt doorgaans beslissingen bij consensus.

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad In 2007 vergaderde de Raad van Bestuur twaalf maal. De individuele aanwezigheidsgraad van de bestuurders op de vergaderingen van de Raad van Bestuur in 2007 ziet er als volgt uit : Erik Monard Hugo Leroi Jean Claude Van Rode Stijn Bijnens Guy Hufkens Nadia Jansen BVBA J Roos Myriam Schepers Daphne Tubée Wim Vanhaverbeke

12/12 11/12 12/12 9/12 10/12 11/12 11/12 12/12 12/12 7/12

Vergoeding van de bestuurders De leden van de Raad van Bestuur ontvangen een vaste vergoeding van 2.900 euro per jaar en een zitpenning van 600 euro per bijgewoonde vergadering van de Raad van Bestuur. De bestuurders die lid zijn van het directiecomité, auditcomité, investeringscomité en/of remuneratiecomité, ontvangen bovendien een zitpenning van 250 euro per bijgewoonde vergadering van het betrokken comité. De voorzitter van de Raad van Bestuur krijgt een forfaitaire jaarlijkse vergoeding van 25.000 euro per jaar en een zitpenning van 250 euro per bijgewoonde vergadering van het directiecomité en het remuneratiecomité. De totale vergoeding van de niet-uitvoerende bestuurders bedroeg in 2007 139.565 euro.

47

Comités

Dagelijks bestuur

De Raad van Bestuur laat zich bijstaan door het directiecomité, het auditcomité, het remuneratiecomité en het investeringscomité.

Tot 25 oktober 2007 was de operationele leiding van de vennootschap in de handen van de heer Gerard Buteneers. Sinds 26 oktober 2007 wordt de operationele leiding ad interim waargenomen door R2I NV, vertegenwoordigd door de heer Stijn Bijnens. Bij beslissing van de Raad van Bestuur in januari 2008 werd R2I NV, vertegenwoordigd door de heer Stijn Bijnens, definitief benoemd als algemeen directeur. De algemeen directeur wordt bijgestaan door het uitvoerend managementcomité:

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad van het directiecomité In 2007 vergaderde het directiecomité veertien maal. De individuele aanwezigheid van de leden van het directiecomité op de vergaderingen van het directiecomité tijdens het jaar 2007 ziet er uit als volgt : Erik MONARD, voorzitter van het directiecomité 13/14 Hugo LEROI 13/14 Jean Claude VAN RODE 13/14

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad van het auditcomité

NAAM FUNCTIE Gerard Buteneers, tot 25 oktober 2007 algemeen directeur R2I NV, vertegenwoordigd door Stijn Bijnens, vanaf 26 oktober 2007 algemeen directeur ad interim Jeffrey Alenus commercieel directeur Theo Donné financieel en administratief directeur Filip Rommens directeur vastgoed en projectontwikkeling Guido Quanten directeur bedrijfsfinanciering

Het auditcomité kwam zes keer samen in 2007.

In 2007 heeft het uitvoerend managementcomité wekelijks vergaderd.

De individuele aanwezigheidsgraad van de leden ziet er uit als volgt : Wim VANHAVERBEKE, voorzitter van het auditcomité Guy HUFKENS Nadia JANSEN Daphne TUBEE

6/6 4/6 3/6 6/6

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad van het remuneratiecomité Het remuneratiecomité kwam acht keer samen in 2007 en was als volgt samengesteld: Erik MONARD (voorzitter van het remuneratiecomité tot en met oktober 2007), Hugo LEROI (voorzitter van het remuneratiecomité vanaf november 2007) Jean Claude VAN RODE. De individuele aanwezigheidsgraad van de leden ziet er uit als volgt : Erik MONARD 7/8 Hugo LEROI 8/8 Jean Claude VAN RODE 8/8

De vergoeding van de algemeen directeur bestaat uit een vast gedeelte (inclusief voordelen in natura) en een variabel gedeelte in verhouding tot de bijdrage die hij levert tot de werking en het succes van de NV LRM en de LRM-groep (met uitzondering van de NV LISOM). Het vergoedingspakket van de algemeen directeur wordt bepaald door de Raad van Bestuur, op voorstel van het remuneratiecomité. De Raad van Bestuur bepaalt het algemeen verloningsbeleid van de andere leden van het uitvoerend managementcomité na advies van het remuneratiecomité. De betaalde bruto-salarissen en premies voor de groeps- en hospitalisatieverzekering van de leden van het uitvoerend managementcomité bedroegen in 2007 761.288 euro.

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad van het investeringscomité Het investeringscomité kwam dertien keer. De leden zijn: Stijn BIJNENS (voorzitter tem oktober 2007), BVBA JRoos met als vaste vertegenwoordiger Jozef Roos (voorzitter vanaf november 2007), Guy HUFKENS Myriam SCHEPERS. De individuele aanwezigheidsgraad van de leden van het investeringscomité is: Stijn BIJNENS 13/13 BVBA Jroos (met als vaste vertegenwoordiger J.Roos) 10/13 Guy HUFKENS 12/13 Myriam SCHEPERS 13/13

Regeringscommissaris Hedwig De Koker is regeringscommissaris van de NV LRM. In deze hoedanigheid oefent hij namens de Vlaamse Regering controle uit op de NV LRM en de LRM groep overeenkomstig het decreet van 13 juli 1994 betreffende de investeringsmaatschappijen van de Vlaamse overheid. De regeringscommissaris heeft een raadgevende stem in de Raad van Bestuur van de NV LRM, in de respectieve comités die zijn opgericht binnen de Raad van Bestuur en in het uitvoerend managementcomité. Zijn individuele aanwezigheidsgraad in de Raad van Bestuur en de verschillende comités opgericht binnen de Raad van Bestuur was in 2007 als volgt : Raad van Bestuur Directiecomité Auditcomité Remuneratiecomité Investeringscomité 48

12/12 14/14 5/6 8/8 5/13 49

Extern auditproces BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren is commissaris van de NV LRM. Deze commissaris oefent de externe controle uit op de vennootschap en attesteert het getrouw, volledig en consistent beeld van het eigen vermogen, de financiële positie en de resultaten van de NV LRM, met inbegrip van de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening van de NV LRM voor het boekjaar 2007. Met betrekking tot het boekjaar 2007 heeft de NV LRM 44.026 euro (exclusief BTW) betaald aan BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren als honoraria voor audit- en niet-audit diensten. Dit bedrag is samengesteld als volgt : Controle van de enkelvoudige jaarrekening : 18.866 euro Controle van de geconsolideerde jaarrekening : 16.370 euro Adviesverlening : 8.790 euro Overeenkomstig artikel 133 van het Wetboek van Vennootschappen kan de commissaris geen prestaties verrichten die zijn onafhankelijkheid in het gedrang brengen. Daarnaast kunnen de commissaris, de personen met wie hij een arbeidsovereenkomst heeft gesloten of met wie hij beroepshalve in samenwerkingsverband staat of de met de commissaris verbonden vennootschappen of personen zoals bepaald in artikel 11 W. Venn., slechts andere diensten dan de hem krachtens de wet toevertrouwde auditopdrachten verrichten voor zover het totale bedrag van de vergoedingen van deze andere diensten niet hoger ligt dan de vergoedingen voor zijn wettelijke auditopdrachten (de zgn. één-op-één-regel). In het kader van deze wettelijke bepalingen inzake de aard en omvang van deze verboden/toegelaten nevendiensten, heeft het auditcomité aan BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren een verslag gevraagd waarin alle banden worden uiteengezet die (i) BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren en/of (ii) de personen met wie hij een arbeidsovereenkomst heeft gesloten en/of (iii) met wie hij beroepshalve in samenwerkingsverband staat en/of (iv) de met hem verbonden vennootschappen of personen zoals bepaald in artikel 11 W. Venn. hebben met de NV LRM en alle met de NV LRM verbonden vennootschappen. Met het oog op de naleving van de één-op-één-regel wordt binnen de NV LRM de volgende procedure toegepast : zowel de bijkomende wettelijke opdrachten toegekend aan, als de andere diensten verstrekt door (i) BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren en/of (ii) de personen met wie hij een arbeidsovereenkomst heeft gesloten en/of (iii) met wie hij beroepshalve in samenwerkingsverband staat en/of (iv) de met de commissaris verbonden vennootschappen of personen zoals bepaald in artikel 11 W. Venn. zijn onderworpen aan een strikt goedkeuringsproces door het auditcomité. De NV LRM doet navraag bij de andere vennootschappen van de LRM-groep of de commissaris van de NV LRM bijkomende opdrachten heeft uitgevoerd gedurende het afgelopen boekjaar. Ook BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren heeft interne systemen die zouden moeten toelaten belangenconflicten tijdig te detecteren. De NV LRM kan uiteraard geen garantie geven over de juistheid en volledigheid daarvan. Het auditcomité geeft een machtiging aan zijn voorzitter om te beslissen over afwijkingen op de één-op-één-regel en rapporteert hierover aan de Raad van Bestuur. Voor het boekjaar 2007 blijkt dat de vergoedingen die aan BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren zijn uitgekeerd voor andere opdrachten dan de externe controle die relevant zijn voor de bepaling van de één-op-één-regel, beduidend lager zijn dan de vergoeding die aan BV ovv CVBA Van Havermaet Bedrijfsrevisoren werd uitgekeerd voor haar externe controleopdracht als commissaris.

50

49

Onze dank gaat uit naar al de LRM-medewerkers. Hun betrokkenheid en dynamisme stellen LRM in staat deze gerapporteerde resultaten te bereiken en met vertrouwen de toekomst tegemoet te zien.

Jaarrapport

2007

Verantwoordelijke uitgever: Hugo Leroi, voorzitter LRM Kempische steenweg 555 3500 Hasselt Eindredactie: Jeffrey Alenus, commercieel directeur LRM Ontwerp en concept: Sandra Moors, SAMM, www.sammatwork.be Fotografie: Studio D’ARTE, David Bartok FreeJess Frank Gielen Archief Vlaams Mijn Museum Philippe van Gelooven Guy Van Grinsven Drukwerk: Bosmans Graphic Solutions, Lommel Gedrukt op 100 % chloorvrij papier Disclaimer:

Colofon

Ons mijnverleden is onze toekomst

Dit jaarverslag is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Naar ons weten zijn de gegevens van dit jaarverslag in overeenstemming met de werkelijkheid. Zij bevatten geen leemten die de draagwijdte ervan zouden kunnen verdraaien. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfiche, fotokopie, digitale wijze of welke wijze dan ook zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever. Over LRM: Voor meer informatie over LRM, gelieve u te richten tot: Inne Hesemans, 011/24 68 43, [email protected] LRM NV Kempische steenweg 555 3500 Hasselt Tel: 011/24 68 01 Fax: 011/24 68 50 Website: www.lrm.be Email: [email protected] BTW BE 0452.138.972 RPR Hasselt

Kempische Steenweg 555 3500 Hasselt Tel. +32 (0)11 24 68 31 Fax +32 (0)11 24 68 50 E-mail [email protected] www.lrm.be

V.U.: Hugo Leroi Voorzitter LRM, Kempische Steenweg 555, 3500 Hasselt