JAARGANG 5, NR 2. Beste Top of Holland Birders,

Beste Top‐of‐Holland Birders,  

JAARGANG 5, NR 2 

Nu het voorjaar heel langzaam in de herfst overgaat, en dat terwijl de zomer nog  niet eens is begonnen, verschijnt er de lang verwachte ToH Nieuwsbrief. Een brief  met twee verschillende gezichten; een trieste en een vrolijke.    Triest omdat we werden opgeschrikt door het nieuws van het overlijden van twee  bekende vogelaars, Anne van Dijk en Rob Goldbach. Het is soms niet te begrijpen dat  de vogelaars die je in het veld tegenkomt ook gewone stervelingen zijn en dat die  ook overlijden. Het blijft hard dat vogelaars die je regelmatig buiten tegenkwam er  dan plotseling niet meer zijn. Dat je plotseling beseft dat je iemand al een tijdje niet  bent tegengekomen en je dan ineens weer realiseert dat je die persoon nooit meer  tegen zal komen. In deze nieuwsbrief staan we stil bij het overlijden van Anne en  Rob. Twee persoonlijke verhalen van vrienden die hun vriend nooit meer in het veld  tegen het lijf zullen lopen. Afscheid nemen blijft zo ongelooflijk rot en moeilijk…    Vrolijk omdat de Top of Holland voor de zoveelste keer knetterde en opnieuw de eer  krijgt die dit mooiste deel van ons land verdient. Een mooie stroom van zeldzame en  iets minder zeldzame zeldzaamheden werden in het noorden van ons land ontdekt.  Ik kan het allemaal opnoemen (o.a. Sneeuwuil, Brilzee‐eend, Ross’ Meeuw, Groene  Bijeneter, Spaanse Mussen, Amerikaanse Goudplevier, Rode Rotslijster) maar doe  het niet. Ik kan je vertellen over ge*le vogelaars op het Noordse Utsira, over de  Birdrace van 9 mei en de prijzen die te verdienen waren. Nog een keer het verhaal  van die ontdekking van een nieuwe soort voor Nederland. Maar waarom zouden  wij? Nee, we verklappen dit keer niets. Dus, pak een kop thee of koffie. Ontdop een  lekker biertje of trek een goede fles wijn open en laat je verassen door al het  vogelnieuws wat je tegen gaan komen op de volgende bijna 50 (!) bladzijden.      Martijn & Peter   

ps. en nu nog vrolijker omdat Rommert op het moment dat ik dit schrijf een Bona ontdekt in  de Keeg :­)  

Waarnemingen 1 januari – 31 mei 2009  Duikers  tot  en  met  eenden:  De  enige  2  IJsduikers  uit de periode werden  gezien  terwijl  gezocht  werd  naar  de  Brilzee‐ eenden  op  Ameland  op  22  februari.  Kuifduikers  doken  op  7  januari  langs  de  Afsuitdijk  en  bij  Kornwerderzand, op 7  febrauri  op  Ameland  (2) en op 14 maart op  Vlieland op. Er werden  maar 2 Noordse Stormvogels opgemerkt, en wel op 4 januari langs Ameland en op  9  mei  langs  Vlieland.  Ik  heb  goed  nieuws:  dit  kan  maar  zo  de  laatste  keer  zijn  dat  Grote  Aalscholver  in  deze  fijne  rubriek  wordt  opgemomen.  Reden:  te  saai  en  stiekem ook te algemeen. Vanaf 22 maart werd namelijk een broedende vogel gezien  in  de  Aalscholverkolonie  op  de  Egbert  Schludinkplaat,  en  bij  een  nadere  inspectie  bleken  er  waarschijnlijk  wel  meer  exemplaren  verstopt  te  zitten.  Ik  kan  me  zo  voorstellen dat wanneer men zo gek zou zijn vaker naar Aalscholvers te kijken, de  ware  status  snel  onthuld  zal  worden.  Op  25  januari  werd  trouwens  ook  nog  een  vogel  gezien  op  de  Hoornse  Plas.  Twee  zomerkleed  Koereigers  zaten  op  16  mei  nabij  Nijbeets,  maar  bleken  de  volgende  dag  helaas  onvindbaar.  Purperreigers  werden,  naast  op  de  inmiddels  bekende  plekken,  gezien  op  16  en  17  mei  op  Terschelling, vanaf 10 mei in het Oosterschar, op 1 mei op Vlieland en op 3 mei in de  Ezumakeeg  (2  langsvliegende  exemplaren).  Het  was  goed  zoeken  naar  Zwarte  Ooievaars,  ondanks  dat  zich  reeds  op  16  maart  de  eerste  aandiende  in  Laudermarke  (waarschijnlijk  dezelfde  vogel  die  vanaf  29  maart  tot  en  met  1  april  werd gezien bij Smeerling); dit was dan ook meteen een opzienbarend geval, want  het adulte beest droeg een ring uit Hongarije! Andere gevallen dit voorjaar betroffen  lauter overvliegende vogels; op 24 april in Rolde, op 17 mei in het Bargerveen, op 19  mei  in  Harkstede  en  op  24  mei  in  de  Gijsselterkoelen.  Zuivere  maar  toch  altijd  dubieuze  Sneeuwganzen  zaten  op  26  januari  bij  Elahuizen,  op  2  februari  bij  Lemmer, op 20 maart bij Garrelsweer, op 21 en 22 maart bij Wirdum, op 4 april in  het Jaap Deensgat (2) en op 16 en 17 mei op Terschelling. Een blauwe, ongeringde  Ross’ Gans zat op 9 mei op Schiermonnikoog en won toch niet de prijs van de beste  soort tijdens de ToH Birdrace (zie foto)! Dwergganzen zijn in de tweede helft van de  winter  aanzienlijk  moeilijker  te  vinden  dan,  pakweg,  eind  oktober.  Zo  zijn  er  ook  maar  twee  handjes  vol  waarnemingen:  tussen  4  en  6  februari  in  Mantinge,  op  14  februari bij zowel Beerta als Garrelsweer, 17 februari bij Zuidlaren, tussen 24 en 27 

februari bij Smilde, op 1 maart bij zowel Anjum (12) als op Schier (adult met de 5  bekende  hybride  jongen,  hebben  hier  een  tijdje  vertoefd),  op  2  en  11  maart  (3)  wederom bij Garrelsweer, op 24 maart bij Ferwoude, op 2 april bij het Mirnserklif  en  tenslotte  tussen  5  en  18  april  in  de  Workumerwaard.  Een  adulte  Groenlandse  Kolgans werd op 2 maart gemeld bij Garrelsweer. Roodhalsganzen waren rijkelijk  vertegenwoordigd  op  de  gerespecteerde  plekken;  een  ieder  die  z’n  telescoop  in  ieder geval een keer op ganzen gericht heeft gedurende de afgelopen maanden, zal  er  wel  een  hebben  gezien.  Groepjes  met  meerdere  exemplaren  of  beesten  op  onverwachte  plekken  zijn  wellicht  nog  wel  het  vermelden  waard.  Zo  zaten  er  5  vogels bij Gaast op 7 februari, 3 exemplaren in Friesland buitendijks op 28 maart, en  vlogen er 3 vogels langs de Kustweg op 23 april. Verder waren er nog drietallen te  vinden  in  de  Bantpolder  op  25  april  en  op  9  en  10  mei  op  Schier,  en  zat  er  op  11  maart een vogel bij Garrelsweer.  Een  jong  mannetje  Amerikaanse  Smient  werd  op  12  april  ontdekt  op  Vlieland,  terwijl  Amerikaanse  Wintertalingen  weer  eens  verschenen  op  de  (haast)  te  verwachten  plekken  in  het  Lauwersmeergebied;  op  11  en  13  april  werd  een  vogel  gezien  bij  Achter  de  Zwarten  en  tussen  20  april  en  2  mei  zat  een  exemplaar  in  de  Ezumakeeg.  Wederom  werden  vanaf  Ameland  Brilzee­eenden  gezien.  Ditmaal  betrof het 2 adulte mannetjes bij elkaar op 21 februari. Het beproefde recept voor  het  vinden  van  deze  soort  (zie  eerdere  nieuwsbrief)  werkte  dus  weer  feilloos!  Er  werd maar 1 waarneming  doorgegeven van IJseend;  het  waren  er  wel  meteen  3  op  14  januari  bij  Harlingen.     Roofvogels­Steltlopers  Het  grootste  nieuws  op  het  Zeearend‐vlak  was  het  feit  dat  er  zich  nu  definitief  een  paartje  gevestigd  lijkt  te  hebben  in  het  Lauwersmeergebied  (zie  foto).  Gedurende  de  hele  periode  bleken  het  bijna  volwassen  vrouwtje  en  het  onvolwassen  mannetje  onafscheidelijk  en  leken  zich  zeer  thuis  te  voelen.  Een  derde  exemplaar  dat  aanwezig  was  werd  af  en  toe  hardhandig  duidelijk  gemaakt  dat  zijn  aanwezigheid niet op prijs werd gesteld. Laten we hopen dat deze vogels eindelijk  gaan waarmaken  wat  al  lang  werd  verwacht  en  waar  lang  op  is  gewacht,  namelijk  het  eerste  broedgeval  in  het  Lauwersmeer.  Verder  werden  er  op  nog  25  plaatsen  vogels  gezien  (waarin  uiteraard  de  nodige  dubbeltellingen  zullen  zitten).  Vanaf  6  april  werden  er  ongeveer  70  Visarenden  opgemerkt.  De  niet  geheel  onverwachte  maar  altijd  weer  leuke  Slangenarend  was  er  dit  jaar  vroeg  bij  op  het 

Fochteloërveen;  de  (eerste?)  vogel  was  reeds  op  21  mei  en  voor  het  8e  jaar  op  rij  present.  Het  was  voor  noordelijke  begrippen  een  matig  jaar  wat  betreft  Steppekiekendieven;  “slechts”  4  vogels  werden  opgepikt,  en  wel  op  11  april  langs  de  Kustweg  (adult  man),  op  12  april  in  de  Eemshaven  (adult  man,  wellicht  dezelfde?) en op 25 april in de Bantpolder (zie foto, onvolwassen man was ongeveer  een  uurtje  ter  plaatse  waarna  hij  doorvloog  richting  Schier)  en  in  de  Eemshaven  (onvolwassen vrouw). De laatste serieuze melding van Ruigpootbuizerd was op 26  april op de Punt van Reide. Roodpootvalken werden gemeld op 4, 9 en 21 mei in het  Fochteloerveen, op 12 mei bij Tolbert, op 13 mei op Ameland en  in de Eemshaven,  op 18 mei in Zoutkamp en op 23 mei in Vries. Een ongedetermineerde “grote valk”,  mogelijk  een  Giervalk,  hing  tussen  21  en  26  januari  rond  in  de  omgeving  van  Wanswerd.  Kraanvogels  deden  het  erg  goed  dit  voorjaar,  en  met  name  in  eind  februari  was  een  grote  piek  te  zien;  opvallende  waarnemingen  betroffen  bijvoorbeeld groepen van 63 exemplaren ter plaatse in Bourtange op 19 februari, 80  exemplaren over Emmen op 21 februari, 80 exemplaren over Odoorn op 28 februari  en  84  exemplaren  over  Sellingen  eveneens  op  28  februari.  Steltkluten  deden  dit  voorjaar  weinig  verrassende  dingen  en  verschenen  vooral  op  de  plek  waar  ze  te  verwachten waren: het Lauwersmeergebied (verschillende waarnemingen vanaf 27  april).  Verder  kwamen  er  meldingen  uit  de  Brekken  bij  Lemmer  (het  eerste  geval  van  dit  jaar  op  11  april  (2)  en  de  Rijperkerkerpolder  (3  exemplaren  op  29  april).  Morinelplevieren werden gezien op 11 april in de Eemshaven (kort ter plaatse), op  26 april op Schier, op 1 mei op de Vogelroute (3 overvliegende vogels) en op 13 mei  op  Rottumeroog  (3).  Op  16  mei  werd  een  zomerkleed  Aziatische  Goudplevier  ontdekt  op  Schier,  terwijl  een  zomerkleed  Amerikaanse  Goudplevier  op  10  mei  kortstondig  de  Breebaartpolder  opsierde.  De  Top  of  Holland  deed  weer  goed  van 

zich  spreken  op  Breedbekstrandloper‐gebied.  Wederom  bleek  hoe  schril  het  contrast is tussen hier en de rest van het land. De eerste waarneming vond plaats op  9 mei op wat meteen de hotspot voor de soort bleek te zijn, Westhoek. Vanaf 17 tot  in ieder geval 24 mei werden hier dagelijks 3 en soms zelfs 4 vogels gezien. Op 16  mei  zat  er  1  exemplaar  bij  Zwarte  Haan  en  2  exemplaren  buitendijks  bij  de  Bantpolder (de dagen erna bleef hier steeds 1 exemplaar ter plaatse), op 17 mei zat  er een vogel in de Breebaartpolder, op 18 en 19 mei bleek een adult ter plaatse langs  de pier van Holwerd, op 23 mei zat een exemplaar op de Dollardkwelder en de 24e  mei werd er een vogel gemeld uit de Ezumakeeg. En dit alles tegen 0 exemplaren in  de rest van het land… Tussen de Breedbekken bij Westhoek bevond zich op 20 mei  tevens een adulte  Bonapartes Strandloper.  Poelruiters bleken opvallend schaars,  met slechts 3 gemelde vogels: op 26 april bij de plasjes in de  Bantpolder, op 28‐30  april in de Keeg en op 22 mei in het Jaap Deensgat. Erg leuk was de vondst van een  adulte Rosse Franjepoot in zomerkleed op 26 mei in de Veenhuizerstukken (houd  die naam in de gaten!). De eerste Grauwe Franjepoot verscheen op 27 april in het  Lauwersmeergebied,  de  plaats  die  in  de  periode  erna  zo  nu  en  dan  beesten  zou  herbergen.  Tussen  9  en  23  mei  werd  er  ook  onregelmatig  een  (of  wellicht  verschillende)  exemplaren  gezien  bij  Westhoek,  op  10  mei  zat  er  een  vogel  bij  de  Steile Bank, op 22 mei werd een vogel ontdekt in de plasjes van Harlingen (dan weet  iedereen welke plek wordt bedoeld!) en op 23 mei zat er een beest in de Bantpolder.  Ook  dit  aantal  waarnemingen  is  trouwens,  net  als  bij  Breedbekken,  buitenproportioneel  hoog  in  vergelijking  met  de  rest  van  het  land.  Gestreepte  Strandlopers zaten op 4 en 5 mei bij Tetjehorn (2 exemplaren), op 9 mei in de Keeg  en bij Achter de Zwarten en op 12 tot 14 mei wederom in de Keeg.     Meeuwen – Tapuiten     Geelpootmeeuwen  konden in de maanden  januari en februari her  en  der  in  de  stad  Groningen  worden  gevonden  (met  bijvoorbeeld  2  eerste  winter  vogels  op  28  februari  bij  de  Hoornse Plas, zie foto);  daarbuiten  waren  waarnemingen  op  16  januari  op  Vlieland  (3),  op  25  januari  bij  Oudehaske, op 15 februari bij Wijster en op 9 mei in de Jan Durkspolder.Het aantal  Pontische  meeuwen  bleek  ongeveer  dubbel  zo  groot.  Op  24  januari  vloog  een  onvolwassen  Ross'  Meeuw  langs  het  zeetrektelpunt  ten  noorden  van  Nes  op  Ameland. Voor het eerst in jaren was het aantal Grote Burgemeesters in evenwicht  ten  opzichte  van  z'n  kleinere  broer.  De  stand  werd  uiteindelijk  3‐3.  Grote 

Burgemeesters  werden  gezien  op  Vlieland  (21  februari),  bij  Roptazijl  (28  februari)  en  op  de  pier  van  Holwerd  (6  mei),  terwijl  Kleine  Burgemeesters  verschenen  op  Vlieland  (7  maart),  Terschelling  (15  maart)  en  in  de  Eemshaven  (tussen  10  en  17  april).  De  enige  2  Lachsterns  van  dit  voorjaar  waren  te  vinden  langs  de  Kustweg  (25  april)  en  in  de  Breebaartpolder  (23  mei),  terwijl de eerste Reuzensterns reeds op 29 maart van zich deden spreken. Het zal  niemand  zijn  ontgaan  dat  het  weer  eens  raak  was  met  Witvelugelsterns  dit  voorjaar.  In  midden  mei  werden  vrijwel  alle  plekken  die  tijdens  eerdere  invasies  ook  werden  aangedaan  weer  voorzien  van  de  nodige  vogels  (Jan  Durkspolder,  Blauwe  Stad,  Westerbroekstermadepolder,  Lauwersmeer,  Zuidlaardermeer  enz.).  De eerste vogel diende zich aan op 8 mei bij het Mirnserklif, waarna het hoogtepunt  plaatsvond  grofweg  tussen  11  en  14  mei.  Absoluut  hoogtepunt  betrof  de  waarneming  van  54  exemplaren  op  de  Vlinderbalg  op  de  avond  van  de  13e  mei.  Hierna liepen de aantallen snel terug en werden her en der nog slechts losse beesten  gezien. Op 22 mei was er nog een leuke post‐invasie‐waarneming van 4 vogels in het  Fochteloerveen. Witwangsterns deden in de slipstream ook leuk mee, al waren de  aantallen daarvan een stuk kleiner. De plekken waren wel min of meer dezelfde, met  als zwaartepunt de 5 exemplaren in de Blauwe Stad op 14 mei. Tot 21 mei bleven 2  exemplaren ter plaatse bij Meerwijck, vaak in gezelschap van 2 Witvleugels, en deze  vogels bleken daarmee het makkelijkst twitchbaar. Een van de mooiste verrassingen  van afgelopen winter betrof de komst van een onvolwassen vrouwtje Sneeuwuil. Na  een  maandenlang  verblijf  op  Texel,  waar  zowat  iedere  vogelaar  de  vogel  heeft  opgezocht,  werd  het  allemaal  nog  beter  toen  de  vogel  via  een  kortstondige  tussenstop  op  Terschelling  op  8  februari  vanaf  9  februari  de  tent  op  Ameland  opsloeg.  Het  duurde  even  voordat  de  exacte  verblijfplaats  achterhaald  was,  maar  toen bleek de vogel ook goed terug te vinden en liet zij zich leuk bekijken tot in ieder  geval 3 maart. Daarna begon de vogel de tocht terug naar het noorden, waarbij het  leuk is te melden dat eind maart zeer waarschijnlijk deze vogel enkele dagen in het  noorden  van  Denemarken,  nabij  Skagen,  werd  gezien  (twee  weken  later  gevolgd  door  waarschijnlijk  hetzelfde  onvolwassen  mannetje  dat  maanden  lang  in  de  Doelerpolder  in  België  heeft  vertoefd).  Opmerkelijk  genoeg  volgde  op  26  mei  wederom een melding van een Sneeuwuil op Ameland.  Hoppen werden gemeld op  tussen 8 en 18 april op Terschelling, op 15 april op de Punt van Reide en op 12 mei 

in Orvelte. De Bijeneters die werden doorgegeven betroffen louter overvliegende of  kort  aanwezige  exemplaren:  op  9  mei  over  zowel  de  Duurswoudse  heide  als  over  Garnwerd,  op  12  mei  maar  liefst  16  vogels  over  Hallum  (waar  blijft  zo'n  groep  daarna?),  13  en  14  mei  in  Nieuwwolda  (2  vogels  kort  tp)  en  23  mei  over  het  Mantingerveld.  Heel  vogelend  Nederland  lazerde  in  de  ochtend  van  21  mei  haast  van  z'n  stoel  toen  er  op  het  schermpje  van  honderden  telefoons  de  naam "Groene  Bijeneter" verscheen. Helaas betrof het een overvliegende vogel die maar door één  waarnemer  is  gezien,  maar  het  gaf  wel  weer  even  aan  dat  we  messcherp  moesten  zijn.  De  volgende  kan zo  maar  over  je eigen hoofd  vliegen!  De  Draaihalzen  deden  goed hun best dit voorjaar: op 10 april verschenen de eerste exemplaren (Groningen  en  Eemshaven),  waarna  er  nog  zo'n  33  her  en  der  werden  opgemerkt.  Dat  is  wel  eens minder geweest! Een Kuifleeuwerik, een lokale mega, werd helaas maar door  1  waarnemer  gezien  op  6  mei  op  en  rond  de  parkeerplaats  van  Esonstad  in  het  Lauwersmeergebied,  terwijl  een  Rotszwaluw  op  20  april  op  het  Balloërveld  het  moest doen met 2 verbouwereerde waarnemers. Opvallend gezoeg werd er maar 1  Roodstuitzwaluw gezien, en wel op 25 april langs de kustweg. Duinpiepers deden  het  eveneens  erg  matig  met  allen  5  waarnemingen  uit  de  Eemshaven  en  1  overvliegende vogel op het Balloërveld. Ook Roodkeelpiepers hebben het wel eens  beter gedaan, maar deze soort compenseerde de kwantiteit met de kwaliteit: op 26  april werd een vogel ontdekt langs de vogelroute die het zo goed naar z'n zin bleek  te hebben dat deze tot en met 2 mei  bleef hangen  (zie  foto). Hierbij zong  de  vogel  af  en  toe,  werd  er  af  zelfs  met  nestmateriaal  gesleept  en  liet  de  vogel  zich  fenomenaal  bekijken.  De enige andere waarneming betrof  een  overvliegend  exemplaar  op  10  mei op Terschelling.     Lijsters ­ Gorzen  De  laatste  Pestvogels  werden  op  7  april  gezien  in  Winschoten  (12  exemplaren).  Een  landelijk  hoogtepunt  betrof  de  ontdekking  van een tweedejaars mannetje Rode Rotslijster. De vogel liet zich leuk zien op een  aardappelakker (!) in de Veenhuizerstukken bij Stadskanaal op 30 april en gelukkig  ook nog op 1 mei. Grote Karekieten zongen op 1 mei in het Oosterschar, op 9 tot en  met  23  mei  in  het  Roodkeelplasje,  op 19 mei in Erm, op 21 mei op de  Vlinderbalg  alsmede  in  Wildervank.  2  paartjes  Buidelmees  hebben  dit  jaar  een  broedpoging  gewaagd  in  het  Lauwersmeergebied;  op  deze  geslaagd  zijn  is  op  moment  van  schrijven  nog  niet  duidelijk.  De 

enige  melding  van  Kortsnavelboomkruiper  kwam  op  9  januari  vanaf  de  bekende  plek in de bossen nabij Ter Apel. Bij vele vogelaars zal de ontdekking en de twitch  naar  het  opzienbarende  groepje  van  9  Spaanse  Mussen  (4  man  en  5  vrouw)  voor  altijd  in  het  geheugen  gegrift  blijven,  ondanks  het  feit  dat,  mocht  je  een  kwaaddenker zijn, er misschien een klein luchtje hangt aan deze  waarneming...  De  vogels werden op 9 april ontdekt en bleven tot 12 april aanwezig, hoewel de groep  met  de  dag  kleiner  werd  (op  de  12e  waren  nog  4  vogels  aanwezig).  De  eerste  Europese Kanarie werd op 8 april in Leeuwarden waargenomen, waarna er vogels  volgden  in  de  Eemshaven  (in  totaal  5  exemplaren  gedurende  het  voorjaar),  op  Schier  (11  april),  op  de  Punt  van  Reide  (18  april)  en  langs  de  Kustweg  (3  exemplaren  op  13  mei).  Een  Grote  Kruisbek  werd  op  21  maart  gemeld  vanaf  Terschelling,  terwijl  de  immer  zeldzame  Grauwe  Gorzen  het  moesten  doen  met  waarnemingen  vanaf  het  Balloërveld  (19  april)  en  de  Kollumerwaard  (15  april).  Ortolanen,  tenslotte,  werden  gezien  op  26  april  op  Vlieland,  op  28  en  29  april  in  Nieuwwolda (ook zingend!), op 2 mei in Oudeschip, op 6 en 7 mei in de Bantpolder  (op exact dezelfde locatie als waar 2 jaar geleden ook 2 vogels zaten), op 11 mei op  Schier,  op  12  en  18  mei  in  de  Eemshaven  en  op  15  en  16  mei  langs  de  weg  in  de  Ezumakeeg (zie foto).   

  Met dank aan Rommert Cazemier voor het belangeloos beschikbaar stellen van de  imposante www.lauwersmeer.com –database!   Tekst en foto’s: Martijn Bot (http://martijnbot.fotopic.net en  http://bigbirdingblog.blogspot.com) 

Geduld is een schone zaak  Vanaf 14 november 2008 bevond zich langdurig een Sneeuwuil op Texel. Een groot  deel van vogelend Nederland toog in de loop van de winter naar dit eiland om deze  noorderling te gaan bekijken. Je zou verwachten dat het voor een in Den Helder  woonachtige vogelaar als mij, met de boot naar het eiland zo’n beetje in de  achtertuin, niet lang zou duren voordat ook ik de oversteek zou maken. Om  uiteenlopende redenen bleef het er echter steeds bij. Niet alleen had ik al eens een  Sneeuwuil gezien, bovendien kan ik me er de laatste jaren steeds minder vaak toe  zetten om een soort te twitchen. Als je van te voren al weet wat je gaat zien is voor  mij de lol al half over, zelfs al het om een imposante vogel als een Sneeuwuil gaat.  Liever ga ik zelf op zoek naar m’n vogels, zelf gevonden vogels geven mij veel meer  voldoening.    Hoe dan ook, weekend na weekend verstreek waarin de uil trouw als een witte prop  op Texelse schapenweitjes bleef zitten en ik m’n dagen rond Den Helder sleet met  Kleine Zilverreigers, Patrijzen en Sneeuwgorzen. Tot het onvermijdelijke  uiteindelijk gebeurde en de uil van Texel vertrok. Op 7 februari werd ze voor het  laatst gezien op Texel, op 8 februari werd ze kortstondig gezien op Terschelling en 9  februari werd de vogel al gezien op Ameland. Daarna werd het een tijdje stil rond de  uil, die had ik vakkundig aan me voorbij laten gaan… Veel vogelaars gingen er van  uit dat de uil nu wel ergens op een Duits waddeneiland zou zitten, maar al gauw  bleek dat de vogel waarschijnlijk toch nog op Ameland rondhing. Enkele malen werd  de vogel door lokale vogelaars gemeld. Een grondige zoektocht door Martijn Bot, op  dagen met harde aanlandige wind tussen augustus en maart ook min of meer  Amelander, leverde echter niets op. Mogelijk dat Martijn toch tijdens het zoeken  meer gefocussed was op keilende stipjes aan de horizon en daardoor miste wat  doodstil onder z’n neus zat, want enkele dagen later bleek de uil nog steeds  aanwezig.     Met een vrije zaterdag in het verschiet was de keuze nu wel snel gemaakt. Waarom  per slot van rekening een Sneeuwuil gaan bekijken die 45 minuten van je huis  vandaan zit als je er ook een kleine drie uur voor kunt reizen? Bijkomend voordeel  ten opzichte van de Texel‐periode was nu dat de vogel op vertrouwde Friese bodem  zat, ik weer eens een dagje met vrienden van weleer kon vogelen en we het plan  hadden opgevat om na de uil in te hebben gekopt relaxed over zee te gaan kijken.     Zo gezegd zo gedaan. Zaterdag de 21e namen Rommert, Sietze en ik de 9:30 boot  vanaf Holwerd. Vlak voor vertrek kregen we telefoon van Jeffrey Huizinga vanaf het  eiland. Hij stond nu naar de Sneeuwuil te kijken. Dit kon al bijna niet meer mis gaan!  Een aantal mensen, waaronder Martijn Bot en David Hoekstra werden gebeld, zodat  zij de eerstvolgende boot nog konden halen om de uil te zien. Na aankomst op het  eiland was het ongeveer tien minuten spannend omdat we op de doorgegeven plek  aanvankelijk geen witte stip aan de horizon konden ontdekken. Sietze had echter de  tegenwoordigheid van geest om nog even achterom te kijken en constateerde dat  

we in ons jeugdig enthousiasme de uil al voorbij waren gefietst. De uil was mooi,  maar veel actie zat er wederom niet in, zodat we na een uur of wat besloten om ter  hoogte van Nes over zee te gaan kijken. Al snel werd duidelijk dat er niet veel vloog,  maar dankzij het zonnige en vrijwel windstille weer hadden we wel ideale  omstandigheden om een aantal op de Noordzee zwemmende groepen Zwarte Zee‐ eenden te checken. Al vrij snel pikte ik tussen de zwartjes een tweetal afwijkende  vogels op. De zon was echter net even achter de wolken gekropen en de afstand was  nog aanzienlijk, waardoor ik er in eerste instantie niets van durfde te maken. Het  leek nog het meest op twee alkachtigen of slapende Futen. Toen ik ze door de  golfslag uit beeld verloor besloot ik ze met tegenzin los te laten. Enkele minuten  later scande ik hetzelfde deel van de Noordzee nogmaals en vond ze toch weer  terug. Nu scheen de zon weer en kon ik ze bovendien langer in beeld houden. Dit  leek toch verdacht veel op datgene wat ik al jaren hoopte te vinden tussen de  zwartjes… Ik waarschuwde Rommert en Sietze met de mededeling dat ik twee  vogels had die leken op twee mannetjes Brilzee‐eend. Na de onvermijdelijke uitleg  als “ik zie niets anders aan de horizon dan zwartjes”, “Nú onder die naar rechts  vliegende Zilvermeeuw” en “ze zijn nu net even achter een golf verdwenen” konden  we de vogels gedrieën volgen terwijl ze tussen hun brilloze familieleden dobberden.  Opvallend was dat, ondanks de vrij grote afstand, de witte koptekening er bij flinke  zonneschijn toch uitsprong. Met een flinke portie fantasie was een aantal malen zelfs  de oranje snavelkleur te zien. Zodra de zon achter de wolken kroop keek je er met  gemak overheen.        

  Geleidelijk werden de weersomstandigheden helaas minder gunstig. De zon  verdween permanent achter de wolken en het werd wat heiig, waardoor we de  vogels uiteindelijk definitief uit beeld verloren. Onze resterende tijd op het eiland  brachten we door bij de nog altijd wortel schietende Sneeuwuil, waar inmiddels een  aantal met latere boten vertrokken vogelaars aan waren geschoven.   Het blijft speculeren of het bij de waarnemingen van 1 tot 2 mannetjes Brilzee‐eend  de afgelopen jaren om dezelfde jaarlijks terugkerende vogels gaat. Hoewel  ongetwijfeld her en der tussen de tienduizenden op de Noordzee overwinterende  Zwarte en Grote Zee‐eenden een Brilzee‐eend aanwezig is, is de afgelopen jaren in  ieder geval wel duidelijk geworden dat Ameland de aangewezen plek is er  daadwerkelijk ééntje in je scoop te krijgen.     Met dank aan de Sneeuwuil die zo geduldig was om te wachten tot zelfs ik haar met  een bezoekje kwam vereren én aan het nooit voldoende geprezen goudgele strand  van Ameland!    Roelf Hovinga   (en de foto hierboven  is gemaakt door Martijn Bot)  ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐      

 

 

Spaanse paas­Mussen    Donderdag 9 april. Vanavond ga ik nog even vogelen in de Eemshaven. Gisteren op  Lauwersmeer.com gezien dat er bij het grote schakelstation Beflijsters en Zwarte en  Gekraagde Roodstaarten zijn gesignaleerd. Stonden alle drie nog niet op de jaarlijst.  Voor Roodstaarten wil ik zo’n rit niet maken, voor de Beflijster is het altijd handig  wat extra moeite te doen. Mijn ervaring met Beflijsters is nog niet zo groot in de  bijna drie jaar dat ik wat fanatieker aan het vogelen ben.     Voordat ik bij het grote schakelstation ben, staat de Zwarte Roodstaart al op mijn  lijst. Voor de Beflijster hoef ik ook niet al te veel moeite te doen. De eerste de beste  merel‐achtige, blijkt in de telescoop een prachtige Beflijster‐man te zijn. Ik probeer  wat dichter bij te komen voor een foto. Maar mijn aanwezigheid wordt niet echt  gewaardeerd; hij vliegt het hoekje om. Ik loop wat verder om hem nog een keer te  zien. Om de hoek blijken er plots twee Beflijsters te zijn.     Na een aantal foto’s (van te grote afstand) besluit ik dat het goed is. Nog even over  de dijk kijken en dan rij ik met de auto terug richting het centrum van de  Eemshaven. Inmiddels is het al een beetje aan het schemeren, rond een uur of half  negen in de avond. De Visdief stond ook nog niet op de jaarlijst. Wie weet is die  elders in de haven te zien. Ik besluit nog niet terug te rijden richting Groningen,  maar nog even naar het oude vertrekpunt van de boot naar Borkum/Helgoland te  gaan. Normaal niet een plaats waar je vogels kijkt, hoewel dat wel de plek is waar ik  mijn eerste (broedende) Noordse Stern twee jaar geleden scoorde.    Het laatste eindje rijd ik langs het spoor. Veel drukte van mussen, waar ik geen  aandacht aan besteed, totdat ik een schokkende ontdekking doe: Een paar  opfladderende mussen hebben wel heel erg witte wangen. Geen gewone mussen,  maar ook geen Ringmussen. Mijn eerste associatie is de Italiaanse Mus. Maar helaas,  de beestjes zitten achter het gaas en zijn wat lastig waarneembaar. Daar komt bij dat  mij auto verkeerd staat, zodat ik me in allerlei bochten moet wringen om de mussen  goed te zien. Eerst foto’s maken, schiet door mij heen. Voordat ik de ANWB‐ vogelgids pak. Snel het fototoestel in de aanslag. Batterij blijkt gelukkig nog  voldoende energie te hebben. Met mijn simpele Nikon P80 is het erg lastig scherp  stellen door het gaas heen. De autofocus denkt steeds dat ik het gaas wil  fotograferen. Ik moet met dat ding toch ook met de hand kunnen scherp stellen?  Helaas, met de hand de belichting corrigeren, lukt me inmiddels. Maar met de hand  scherpstellen niet. Dan kijken of ik om de auto heen van buiten de auto een foto kan  maken. Ondertussen kwetteren de mussen achter het gaas aan de verkeerde kant  van de auto luidruchtig verder. Op het moment dat ik de auto verlaat, hebben de  mussen het met mij gehad: in gesloten formatie besluiten ze het gazon te verlaten en  het bedrijventerrein op te vliegen dat helaas ontoegankelijk is. BALEN! BALEN!  BALEN!   

Wat me nog wel opvalt, is de manier waarop de mussen wegvliegen. De Huismussen  bij ons achter het huis vliegen altijd wanordelijk weg: kris kras door elkaar.  Ringmussen heb ik ook wel eens in een ordelijk groepje zien wegvliegen. Deze  mussen vliegen weg in een keurig nette groepje. Ik rij voor de zekerheid nog naar de  ingang van het bedrijf, maar het biedt toch echt geen toegang. Dan besluit ik de  theorie uit te testen dat vogels nog wel eens op een eenmaal bekende fourageerplek  terugkomen.   

    Ik draai de auto om. Zet deze met de linker voorruit tegen het gaas en wacht.  Ondertussen heb ik tijd om de ANWB‐vogelgids er maar eens op na te slaan. Na een  snelle blik is het duidelijk: dit zijn geen Italiaanse, maar Spaanse Mussen.  Eigenlijk weet ik niet precies hoe zeldzaam die zijn. In tegenstelling tot de Italiaanse  mus, heb ik geen ervaring met dit Spaanse familielid. Ik kan me niet herinneren dat  ik de afgelopen paar actievere vogeljaren meldingen van de Spaanse Mus ben tegen  gekomen. Maar dat kan aan mij liggen, omdat ik nu eenmaal niet overal op kan  letten. Maakt nu even niet uit; eerst moeten die drukteschoppers terug komen.  Na tien minuten is de opluchting groot. Dat wil zeggen; één exemplaar komt terug  en gaat schuin achter me in een struikje tegen de loods zitten. Geen fotogeniek  plekje. Maar voordat ik me daar druk over kan maken, valt een ander groepje op het  pad vlak achter het hek neer. Alleen even iets te ver weg. Durf ik de auto te starten?  Ik doe het en rijd een meter of 10 richting de Spanjaarden. Ze hebben geen moeite  met mijn rode Scenic. Ik zet de auto stil. Langzaam breng ik mijn fototoestel met de 

hand naar buiten en houdt het schuin voor het gaas. Op de achterwand, kan ik net  zien dat de vogels er op staan. Ik blijf klikken. De beestjes komen al scharrelend  geleidelijk dichter bij. En ik blijf foto’s maken alsof mijn leven er vanaf hangt. Als ze  vlak bij de auto zijn, kan ik zelfs foto’s maken van twee mannetjes.    

  De kwaliteit van de foto’s vind ik even niet zo boeiend. Het licht is inmiddels  behoorlijk slecht aan het worden. Heel scherp wordt het allemaal niet, maar dat is  even niet anders. De vogels moeten er nu gewoon heel herkenbaar op staan.   Dan gaat het groepje wat verderop in het gras zitten en denk ik dat het handig is  voor deze waarneming om ook het aantal exemplaren maar even te tellen. Daar krijg  ik niet veel tijd voor. Al heel snel fladdert er een groep van 9 mussen vandoor. Ik kan  niet goed zien of het allemaal Spanjolen zijn. Vlot vliegt er een groepje van 5  achteraan. En ik besluit het maar even op 14 exemplaren te houden. Aangezien het  al behoorlijk donker aan het worden is, verwacht ik niet dat het spul nog terug zal  komen. En daar komt bij dat ik op ben van de zenuwen, want ik weet dat dit  bijzonder is, maar hoe bijzonder is het eigenlijk … ?    Op de weg terug richting Groningen ben ik erg blij dat ik cruise control heb. Dat  behoedt me voor een flinke overschrijding van de maximum snelheid op de  Eemshavenweg, want ik heb plotseling bijzonder veel last van acuut opkomende  restless legs. Na 10 kilometer slaat de twijfel toe. Ik denk: “Ach natuurlijk, er zal vast 

 

al jaren een groepje Spaanse Mussen in de Eemshaven zitten. Bij alle plaatselijke  vogelaars is dat bekend. Maar alleen ik vogel niet genoeg en weet daar dus niets van.  Ik besluit een hulplijn in te zetten:  ik bel mijn vaste vogelvriend Erik Pomp.  “Erik, weet jij toevallig of er in de Eemshaven een groepje verwilderde Spaanse  Mussen ronddoolt?” Erik weet nergens van. En als er iemand dit soort dingen weet,  dan is hij het wel. “Dan heb ik een heel bijzondere waarneming gedaan, Erik. Een  groepje Spaanse Mussen”.  “Een groepje Spaanse Mussen …. ??,”roept Erik vol  verbazing uit. “Wil je even op waarneming kijken hoe vaak dat beest al in Nederland  is geweest?” Even later: “Ik zie alleen een melding van 1997 en één in 2000. En in  beide gevallen gaat het om 1 exemplaar.” “Ik heb foto’s”, voeg ik er triomfantelijk  aan toe. “Kom dan eerst maar even bij mij koffie drinken”, zegt Erik op een toon  waaruit ik opmaak dat ik nog wat zendingswerk te verrichten heb: hij is duidelijk  niet overtuigd van mijn waarneming.    Een tijdje later parkeer ik de auto voor zijn deur. Snel een foto tevoorschijn gehaald,  even vergroten op het digischerm achter op de camera en Erik deinst achteruit. Dat  zijn inderdaad Spaanse Mussen roept hij verbaasd, want hij heeft in de twintig  minuten na mijn telefoontje de Spaanse Mus tot zijn specialisme gemaakt. Direct  melden, lijkt ons een goed plan. Via waarneming. En dan een kop koffie. De foto’s ga  ik thuis op de PC bewerken en dan op Waarneming zetten. Na de koffie is de  voorspelbare reactie op waarneming een feit: Marnix Jonker schrijft als streng  commentaar bij de waarneming: “Beste Gert Jan, Eén Spaanse Mus zou al heel  bijzonder zijn, laat staan 14”.     Ik spoed me naar huis, want er zal inmiddels een aantal vogelaars erg nieuwsgierig  geworden zijn naar de foto’s.  PC aan, geheugenkaartje erin. Foto’s overladen naar  PC (als er maar niets fout gaat). Foto’s verkleinen, comprimeren, en uploaden maar.  De reactie de commentator komt snel: “Dat ziet er goed uit! Gefeliciteerd. Het kon  wel eens druk worden morgen in de Eemshaven.” Helaas moet ik de volgende dag  werken. Toch, voor het werk nog even langs de Eemshaven rijden: inmiddels zijn er  een stuk of dertig waarnemers. En het is toch wel een opluchting voor mij om te  constateren dat de beestjes er nog zitten. Het vervolg zie ik alleen maar in de  meldingen: grote aantallen waarnemers bestormen de Eemshaven. En zelfs RTV  Noord, Dagblad van het Noorden en De Wereld Draait Door besteden er aandacht  aan. Een gekkenhuis. Helemaal geweldig!  Tekst en foto’s: Gert Jan Versteeg.               

Hoeveel toeval is er nodig voor een ‘close encounter’ met een Rode  Rotslijster in Stadskanaal?    (oftewel het verhaal hoe op donderdag 30 april 2009 ’s avonds de Rode Rotslijster  bij Stadskanaal is ontdekt, waardoor deze dwaalgast de gehele vrijdag daarna nog  door circa 250 vogelaars is gezien).   

Het donderdag 30 april 2009, mijn vrouw en ik gaan in de ochtend naar Duitsland  naar een Rhododendron‐park bij Westerstede (tussen Leer en Oldenburg), waarvan  vanwege de mooie maand april nu de bloemen daar op hun mooist zijn. Het park ligt  in een open gemengd bos, relatief veel Grove Den met daaronder gelegen een pallet  van felle kleuren van de grote bloeiende struiken; tezamen met de ver‐dragende  zang van een uitbundige Grote Lijster is het deze entourage lekker vertoeven in dit  ‘Keukenhof’van Rhododendrons. Vanaf een bankje zien we een Grauwe  Vliegenvanger druk doende zijn nestkast aanprijzen aan een vrouwelijke  soortgenoot, ze gaat de kast zelfs al even inspecteren.     In de loop van de middag naar Stadskanaal, voor een thee‐visite bij kennissen.  De Veenhuizerstukken bij de kijkhut, ja daar waren onze kennissen na mijn vele  vogelverhalen onderhand wel een keer geweest, maar ze zagen daar alleen  watervogels... Om 18.00 uur weer terug naar de stad Groningen, het vogelaarsbloed  kriebelt en jeukt door mijn aderen, dus toch even stoppen bij de Veenhuizerstukken  en naar de kijkhut.    We zien een man op de fiets er ook naar toe gaan, hij parkeert de fiets verderop bij  het bruggetje; wij lopen vanaf de kleine parkeerplaats langs het voetpad er naartoe.  Flits, flits... ik zie een sterretje, een lichtflitsje in mijn rechterooghoek, was dat een  oogzenuwtrekje of toch wat anders? Ik besluit toch om de verrekijker te pakken en  de nog kale aardappelakker te bekijken, en plots... verschijnt er een vogel met een fel  oranje borst en een grijze kop pontificaal in beeld. Dat is geen gewone vogel, dat is  een erg bijzondere, is het een Izabeltapuit om maar iets exotisch te bedenken? Of  een lijsterachtige, waar ken ik deze vogel van?  Mijn geheugencellen denken dat ze  hem wel eens ergens in het vogelboek voorbij hebben zien komen.    De vogel blijft ondertussen op 40 meter doorgaan met foerageren, ik neem snel zijn  kenmerken in mij op, grijze kop, oranje borst, witte vlek (dat was die lichtflits  natuurlijk) op de rug, bruine vleugels. De adrenaline stijgt, die man daar in de hut  die moet ik erbij halen, die moet hem ook zien want anders gelooft niemand mij, en  die man daar die heeft vast wel een vogelboek bij zich. Natuurlijk, mijn vrouw heeft  hem ook gezien, maar die is geen vogelaarster. Bijna in tijgersluipgang gaan we het  voetpad verder af, want de vogel moet niet verschrikt weg vliegen; gaan het  bruggetje over en onder dekking van bomen lopen we het pad verder naar de hut.  Nou ja lopen, mijn vrouw rent al vooruit, bereikt de hut en zegt tegen de aanwezige  vogelaar (Wim van Ommen): “U moet snel bij mijn man komen”, een verschrikte  reactie volgt: “Is er dan wat ernstigs gebeurd”?, “Neen, maar hij ziet iets bijzonders”. 

Ik bereik de hut, en vraag hem snel mee te gaan kijken, want dit is uniek.  We benaderen heel voorzichtig de aardappelakker, eerst van veraf kijkend en dan  steeds 10 meter over het voetpad opschuivend tot op gepaste afstand, de vogel is  niet schuw en toont zijn schoonheid. Ik straal van blijdschap, gelukkig hebben nu  twee vogelaars hem goed gezien. “Maar zou het precies zijn?” denk ik. “Verdorie, ligt  het boek door de consternatie nog in de hut…”. We keren terug naar de hut, naar het  vogelboek om daar verder te kijken, en als we de hut binnen stappen ligt het  vogelboek al open, mijn vrouw wijst triomfantelijk als niet vogelaar met haar vinger  op een foto en zegt: “Dat is hem!” De beide vogelaars kunnen op deze rake  constatering alleen maar volmondig “Ja” zeggen.   

  Ik wil deze waarneming melden, en daarom gaan mijn vrouw en ik terug naar de  auto, via het voetpad met nog vele blikken op deze fraaie Rode Rotslijster.  Als ik ’s avonds het Internet op ga, en de vogel op waarneming.nl en  avifaungroningen.nl plaats, voel ik datgene wat ook die andere vogelaars moeten  hebben gevoeld toen ze als eerste iets bijzonders waarnamen, zoals de Sneeuwuil in  Texel, de Giervalk in Groningen of de Killdeerplevier in Friesland.   Dat het balletje is gaat rollen zie ik de volgende ochtend op mijn werk, er  verschijnen meer waarnemingen en vele foto’s www.waarneming.nl    Terugkijkend/horend heeft het balletje zo gerold: 

 

-

-

mijn melding op donderdag 30 april 2009 om 21.00 uur  op  www.waarneming.nl en www.avifaunagroningen.nl    om 21.30 uur is deze al overgenomen op www.dutchbirdalerts.nl  de volgende ochtend om 6.10 uur staan er 3 mannen (Marnix Jonker, Jan  Lantinga en Wim Bergman) langs het aardappelveld om in de ochtendmist de  vogel te voorschijn zien te komen,  als de determinatie compleet is, dan wordt om 7.00 uur de definitieve  bevestiging gedaan op de internetsites etc.  daarna stromen die gehele vrijdag circa 250 vogelaars uit het gehele land  binnen voor een ‘close encounter’ met de Rode Rotslijster bij de  Veenhuizerstukken bij Stadskanaal.  

  En dat allemaal toevallig door die ene lichtflits in mijn rechteroog...   

    Tekst: Nico Vogelzang  Foto’s: Martijn Bot         

 

IN MEMORIAM MET ROB GOLDBACH    Rob Golbach is op 7 april 2009 op tragische wijze overleden. Tijdens een reis in  India is hij aangevallen door een Olifant en heeft dit helaas niet overleefd. Rob was  59 jaar en nog veel te jong om in het harnas te sterven. Met Rob hebben we een  prettig persoon en vogellaar verloren.    Het zal bijna 30 jaar geleden zijn dat ik Rob in het veld ontmoette en eerlijk gezegd  weet ik niet precies meer waar maar het zal ergens langs de Rijn geweest zijn.  Daarna kwamen we hem regelmatig tegen in Flevoland. Als wij daar met onze  kinderen een rondje maakten kwamen we af en toe Rob & Evelien met Onno en  Sander tegen. Vanaf deze tijd ontmoetten we elkaar dikwijls in het veld tegen en  langzaam groeide er een band en de gesprekken en het uitwisselen van  waarnemingen werden uitgebreider. De gesprekken gingen vanaf deze tijd niet  louter en alleen over vogels al zou dat de rest van onze vriendschap wel het  belangrijkste gesprekstof blijven. Vanaf 2003 mogen wij genieten van de  gastvrijheid van het huisje “Seehanne” bij Mirns in Gaasterland. Dit was de favoriete  plek van Rob om hier samen met Evelien de weekenden door te brengen. Deze  weekenden gingen bijna altijd gepaard met het maken van een omweg om in  Flevoland of  Noord Holland een leuke soort mee te pikken. Ik weet nog goed dat,  toen we voor het eerst naar de Seehanne gingen, Rob tegen me zei: je moet wel  Sietze en Rommert bellen zodat zij je op de hoogte houden van leuke waarnemingen  in Friesland. Als Rob het weekend was weggeweest of na een van zijn vele  buitenlandse reizen belde hij me steevast op om wederzijds de ervaringen van deze  periode uit te wisselen. Tijdens de vele vogeltochten die ik met Rob mocht maken  was het volop genieten van zijn geweldig enthousiasme afgewisseld door zijn fijne  humor.    

 

    Vanaf de eerste ontmoeting ervaarde ik Rob als een zeer prettig persoon die in  omgang gelijk rustig, vertrouwd en “gewoon” overkwam. Hij liet absoluut niet  tegenover anderen blijken dat hij een professor was of meer van vogels wist dan  anderen. Ook al had Rob meer dan 5.000 soorten wereldwijd gezien, hij genoot ook  met volle teugen van minder zeldzame soorten en de laatste jaren maakten we  regelmatig een nieuwjaars Big Day. Op 2 januari van dit jaar was dat naar Texel voor  de Sneeuwuil.    We zullen Rob voor altijd missen op onze tochten en vooral in de Seehanne.  Maar  bij elke leuke waarneming en op al de plekken waar ik ooit met Rob ben geweest zal  ik aan hem denken. Ook de race achter de Steenarend aan bij Rolde en meer van  deze fijne tochten blijven in mijn herinnering.     We wensen vooral Evelien, Onno, Sander, Kirsten en Maaike veel steun om dit  verlies te verwerken.    Henny en Aart Vink    ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐                                                  

Eerste winter Ross’ meeuw langs Ameland    Ik  kan  er  een  prachtig  en  lang  verhaal  omheen  breien,  maar  ik  kan  me  levendig  voorstellen  dat  dat  zo  langzamerhand  wat  saai  gaat  worden;  weer  een  langdradig  zeetrekverhaal  vanaf  Ameland.  Laat  ik  dan  maar  gewoon  ter  zake  komen:  op  24  januari  2009  zagen  Rommert  en  ik  een  onvolwassen  Ross’  meeuw  langsvliegen  vanaf het inmiddels bekende zeetrekpunt ten noorden van Nes.    De omstandigheden waren niet eens zo heel speciaal. Natuurlijk stond er een matig  west‐noordwestelijk  briesje,  en  natuurlijk  hadden  we  al  gezien  dat  het  gezien  de  noordwestelijke stroming die het eiland de week ervoor geteisterd had hoopvol zou  kunnen zijn, maar het blijft natuurlijk wel eind januari. Aan de andere kant blijft het  ook de zee, en die kan zo nu en dan nog wel eens iets onverwachts brengen... Ik kan  me nog een legendarische zeedag in januari vrij levendig voor de geest halen!    Na de nodige Duikers, Jannen en een Rodhalsfuut pikte ik om even na elven en op  een  metertje  of  300  afstand  een  kleine  onvolwassen  meeuw  op  tussen  de  Stormmeeuwen. Na wat korte aanwijzingen had Rommert de vogel snel ook in beeld  en zeiden we eigenlijk al meteen dat het er wel spannend uitzag en het wellicht een  Ross  meeuw  zou  kunnen  zijn.  De  vogel  vloog  echter  nog  wat  ver  oostelijk  om  alle  kenmerken  te  kunnen  checken.  Rustig  fouragerend  kwam  de  vogel  dichterbij,  en  steeds  meer  raakten  we  ervan  overtuigd  dat  we  met  iets  erg  spannends  te  maken  hadden.  De  kenmerken  waar  we wisten  dat  we  op  moesten  letten hadden  we snel  afgevinkt  en  wezen  alle  in  de  richting  van  Ross,  maar  noch  Rommert,  noch  ik  zijn  vleesgeworden  kenmerkengidsen,  dus  terwijl  Rommert  de  vogel  in  beeld  hield,  graaide ik in de rugtas op zoek naar de nodige literatuur. Gelukkig waren we goed  geequipeerd  op  pad  gegaan  (dat  is  ook  wel  eens  anders  geweest)  en  had  de  vogel  weinig  haast  om  waar  dan  ook  te  geraken;  we  konden  dus  rustig  zowel  de  eerder  gerefereerde  Van  Duivendijk  Kenmerkengids  als  de  Svensson  als  de  “flight  id  of  european seabirds” loslaten op de vogel. En nadat deze na ongeveer 4 minuten uit  het zicht verdween, zat er werkelijk niets anders op dan te concluderen wat we al  vermoedden: het betrof absoluut zeker een eerste winter (2e kj) Ross meeuw!    Kleine  meeuw,  duidelijk  kleiner  dan  een  Drieteenmeeuw  (beide  soorten  waren die dag ook al langsgekomen), meer Dwergmeeuw XL  Vlucht  ook  anders  dan  we  al  jaren  lang  gewend  zijn  van  de  eerder  genoemde  2  soorten,  maar  moeilijk  te  beschrijven;  nonchalant,  vleemuisachtig,  korte  vleugelslagen,  fladderend,  afgewisseld  met  korte  duikglijvluchten  tijdens  fourageren;  deed  wat  denken  aan  de  vlucht  van  een stern.  Vrij lange, spitse (puntige) vleugels, elegant postuur  Lange, spierwitte en afgeronde (wig door afstand niet overtuigend gezien)  staart,  contrasterend  met  grijze  mantel,  zonder  zwarte  eindband.  Dit  in  combinatie  met  de  eerder  genoemde  relatief  lange,  spitse  en  puntige  vleugels,  gaven  de  vogel  een  opmerkelijke  structuur.  Zwart  puntje  aan 

-

-

-

middelste  staartpennen  (waarschijnlijk  vanwege  de  afstand  in  combinatie met donkere zee als achtergrond) niet kunnen waarnemen  Opvallende  zwarte  W­tekening  op  de  bovenvleugels  als  Dwergmeeuw,  onderbroken door een lichtgrijze rug. Echter, de W op de bovenvleugels  was veel strakker  en smaller dan bij Dwergmeeuw, waardoor er een veel  puurder zwart­wit en een scherper, contrastrijk patroon ontstaat (meer als  Drieteenmeeuw).  Veel  minder  zwart(bruin)  op  de  handpennen  dan  een  W2 Dwergmeeuw.   Duidelijk te zien en meermaals gecheckt in het veld was dat het wit op de  handpennen  doorliep  totaan  de  vleugelpunt.  Armpennen  en  binnenste  handpennen  puur  en  helder  wit  zonder  armpenbaan  als  bijv.  W1  Vorkstaartmeeuw (waardoor dus groot en puur wit vlak ontstaat). Smalle  donkere rand op op buitenste handpennen niet kunnen waarnemen.   Kop  geheel  wit  (met  uitzondering  van  oogvlek),  geen  zwarte  nekband  of  nekvlek. Wit van de kop contrasteerde zelfs op afstand met grijze mantel  Snavel niet kunnen waarnemen  Mantel egaal lichtgrijs  Onderdelen wit, ondervleugels lichtgrijs, met doorschijnende achterrand 

  Nadat we de vogel hadden doorgegeven via Dutch Bird Alerts, wat aantekeningen en  een  schandalige  maar  vlugge  schets  (zie  onder)  hadden  gefabriceerd  en  een  inmiddels  haast  routinematig  vreugdedansje  hadden  gemaakt,  vervolgden  we  de  telling nog een uurtje of twee zonder noemenswaardige zaken (nog 2 Roodhalsfuten  waren  vermakelijk).  De  rest  van  de  middag  vergrepen  we  ons  aan  de  onvermijdelijke  ganzenmeuk,  wat  een  Roodhals  en  meerdere  Zwarte‐  en  Witbuikrotganzen opleverde.   

Tekst en foto: Martijn Bot 

 

Mijn Bird‐Race avontuur    Ik ben geen ochtendmens, nooit geweest ook. Toch stond ik 9 mei op 4 uur ’s  ochtends op, voor een hele dag birdracen. Ik had nog niet echt een volledige  uitgewerkte route in m’n hoofd, kwam ongeveer neer op ’s morgens bos, en ’s  middags water, en dat langs 3 provincies. Ik had ook geen idee wat de afgelopen tijd  in het noorden gezien was, de enige vogel waar ik zeker van was was de Ooievaar bij  Glimmen. Ben niet in Glimmen geweest die dag. Na koffie, nicotine, en die  hoeveelheid vast voedsel die ik op dat tijdstip van de dag binnen kan houden (2  koekjes) kwamen in mijn straat de eerste soorten van de dag: Roodborst, Merel,  W’koning etc. Dat kan ik nog wel in mijn eentje af.    Het eerste doel van de dag waren de Gasterse Duinen, waar ik toevallig een week  van tevoren een kleine excursie had gehouden. Tot mijn plezier zongen er meerdere  Wielewalen rondom het heideveld, zat de Roodborsttapuit precies in die boom waar  ik hem de week ervoor had achtergelaten, en landde er een Cirlgors op mijn pad. Dat  was een probleem, we hadden de volgende ingrediënten: Halfdonker, gors met  zwarte strepen op z’n harses, geen ochtendmens, dalend koffieniveau en 3000  zingende Geelgorzen om je heen. Gelukkig vond de gors zelf eigenlijk ook wel dat  het geen doen was een paar honderd mensen naar een Drents heideveld te halen, en  vloog prompt weer verder. Geelgors nummer 3001.    Via het Balloerveld (Paapje, Boomleeuwerik) en Assen (Sjeesduif) kwam ik in het  Fochteloerveen. De bedoeling was meer bosvogels, liefst alle mezen en wat  spechten, en wat er zoal bij zou komen. Dat ging behoorlijk, op de mezen na.  Glanskop en Kuifmees lieten het afweten, alleen Staartmees en Zwarte Mees voegde  ik aan de lijst toe. Bij de 7‐hut werd ik geconfronteerd met mijn slordig verleden,  enige jaren daarvoor was mijn semafoon enigszins kapot gegaan na een wasbeurt,  een val, mijn vaders reparatiepogingen en in het algemeen mijn slordigheid, zodat ik  niks wist van de Roodpootvalk die 10 minuten daarvoor op dezelfde plek was gezien  door 2 mederacers. Da’s jammer. Wel zat er een prachtige Zomertortel (zo vaak kom  ik die niet tegen), en een een mooie Appelvink, een soort waar ik vantevoren niet op  gerekend had.    Aan de andere kant van Appelscha liggen de Kale Duinen, mijn volgende doel. Ik  realiseerde me dat ik nog geen Gekraagde Roodstaart had (die had in de Gasterse  Duinen gepland, er zitten er zat), en tevens dat ik eigenlijk geen idee had hoe ik bij  de Kale Duinen moest komen. Na een blik op de kaart, en een onvrijwillig bezoek  aan de Kamelenmarkt vond ik het gebied uiteindelijk. Opnieuw veel  Boomleeuweriken, prachtig baltsend en vechtend, eindelijk Gekraagde roodstaart,  en als mooie bonussen Sijs, Havik en Sperwer. Voor mijn gevoel was ik nu een heel  eind in de bosvogels, en werd het tijd voor water.    Toen ging het mis, ik ben niet zo bekend in de Drents‐Friese wouden, en had slechts  een vaag idee van het bestaan van plaatsen als Oldeberkoop en Noordwolde. Na wat 

vruchteloze omzwervingen, met weinig soorten (Knobbelzwaan, jawel!) kwam ik in  Heerenveen terecht, en van daaruit via Lemmer naar Zuid‐West Friesland. Een  tweede fout, tenzij je van folklore houdt. In Stavoren heb je namelijk een stoomtrein  (althans, die dag wel). Ik wist dat niet, enige tientallen bussen met bejaarden waren  echter wel op de hoogte. In Hindeloopen heb je smalle straatjes (wat doe ik hier?) en  Workum is Workum. En overal zijn bruggen. Het duurde allemaal lang, en de  soorten kwamen slechts druppelsgewijs binnen. Mijn doel was via de kust naar de  Afsluitdijk te rijden, en dan via Noord‐Friesland uiteindelijk naar het Lauwersmeer.  Maar goed, dat duurde even, en de resultaten vielen tegen. Wat klein rietspul, enige  steltlopers, een paar eenden. Allemaal niet slecht, maar ook niks onverwachts. Wel  onverwacht was dat op Breezand niet alles meer te bereiken is, en dat  toiletschoonmaakmevrouwen bijzonder bot uit de hoek kunnen komen. Ik zat in een  dip, niks lukte echt, en ik had half en half het idee de moed op te geven, naar  Glimmen te rijden, en op z’n minst een Ooievaar te zien. Toch maar naar de  Westhoek, en daar trok het gelukkig weer een beetje aan. Veel steltjes, niet mijn  groep vogels, maar toch heel goed om de aantallen wat groter te laten worden.  Bonte Strandlopers, Kluten, een Goudplevier, erg veel Zilverplevieren, verschillende  ruiters. Tijd voor de tussenbalans. Niet slecht, ik zat al bijna op mijn doel van de dag,  zijnde honderd soorten, en ik ‘moest’ het Lauwersmeer nog. Dat ging wel  goedkomen. Via Zwarte Haan, en het stuk van Friesland dat _wel_ leuk is naar  Holwerd. Opnieuw veel steltjes, dit keer ook bontbekjes en steenlopers, Bruine  Kiekendief en de rest van de meeuwen. Op naar het Lauwersmeer. Het was immers  al half 3 ’s middags, de toeristische route had veel tijd gekost.    Ofschoon ik het plan had om een stuk van de Vogelroute te gaan lopen koos ik voor  een andere bestemming aan de Kwelderweg, bij de nieuwe hut en de  Oeverzwaluwwand. Daar kwam ik voor het eerst op de dag 2 mede‐racers tegen. En  die namen het serieus, gezien het tempo dat ze aan de dag legden. Ze kwamen voor  Sperwer, enige tijd daarvoor op z’n nest gezien in het bosje bij de Oeverzwaluwen,  maar die zat helaas niet op z’n nest. Nadat we de eerste Spotvogel van het jaar  gedeeld hadden,  vertrokken ze weer in het zelfde tempo als waarin ze gekomen  waren, op weg naar nog grotere hoogten. Drie minuten later kwam de Sperwer  langs. Ik was inmiddels op de hoogte van de _echt_ leuke soorten in de rest van het  gebied, en kon voor mezelf Sprinkhaanzanger, Bosrietzanger en Dodaars noteren.  Dat was beter! De drang naar de Ooievaar was weer verdwenen.    Zoals gezegd was ik nu op de hoogte van de krenten in de pap, en dus toog ik naar  het Jaap Deensgat voor een zingende Grote Karekiet. Altijd leuk om waar te nemen,  net als de Reuzenstern die er gelukkig nog zat. Minder leuk was het missen van de  Visarend die over mijn auto heen gevlogen moet zijn, dat kwam later niet meer  goed. En eindelijk kwam ik meer racers tegen, veel oude bekenden. We vergeleken  de lijsten, en het leek allemaal redelijk in de buurt te komen. Ik kon alleen niet  tippen aan die fantastische blauwe fase Ross’ gans, ontdekt door enige roemruchte  collega’s, maar wist er nog net voldoende enthousiasme uit te persen om op z’n  minst een blik op de foto te werpen. Ben alleen bang dat ik mijn enigszins sceptische  houding omtrent dit soort vogels niet helemaal voor me kan houden. 

  Vandaar trok de groep naar de eindbestemming van dag, de Ezumakeeg. Ik moest  echter nog wat simpele beestjes in dorp en haven, en noteerde daar Huiszwaluw,  Groenling, Tapuit en Eidereend. Geen Tuinfluiter, een zware misser. Daardoor kwam  ik wat later op de Keeg dan mijn concurrenten, en miste dus grandioos de  Gestreepte Strandloper. De aanwijzing ‘hij zit heeeeeeeeeeeeeel ver weg, daar  tussen die stippen die hoogstwaarschijnlijk Kemphanen zijn’ deed geen wonderen  voor mijn enthousiasme. Erg leuk daarentegen waren de Temminckjes aan in de  noord‐keeg, en eindelijk kwam ook de Zee‐arend langs (bijna gemist ook nog, ik had  niet direct door dat de aanwijzingen die de groep gaf betrekking hadden op deze  soort, ik dacht dat het ging om een Kleine Zilverreiger). Nogmaals naar het zuidelijk  gedeelte leverde niet enorm veel meer op, wat Bosruiters, en een innige omhelzing  van een oude, maar nog lang versleten vogelvriend, endlich aus ‘m Wald.    Het was tijd voor de afsluiting bij Rieks, en wat had ik de lekkerste Kibbeling van  Nederland gemist! Vogelaars druppelden daar 1 voor 1 binnen, en we kletsten wat  over wat nou beter is, Breedbek of Ropovalk, over de mensen die er niet meer  waren, over emigreren naar Equador (sommigen schijnen dat te doen) en nogmaals  over die fantastische blauwe fase Ross’ Gans van Schiermonnikoog, die gek genoeg  (maar niet geheel onverwacht), op enthousiasme kon rekenen van een aantal  toptwitchers (gaat er vandaag nog een boot denk je?). Toen restte alleen nog de  prijsuitreiking.    Vantevoren stond wel vast wie de meeste soorten zou zien die dag, maar ook  vedettes moeten het nog steeds waarmaken. Rommert en David bleken opnieuw de  beste van de beste, met een totaal van 160 soorten, bepaald indrukwekkend. De  beste soort van de dag was de Breedbekstrandloper, ontdekt door Sietse en Symen.  Zij gingen dan ook aan de haal met het boek ‘Birds of Equador’, en enige  overnachtingen in een ecolodge in datzelfde land. Dat zijn nog eens prijzen, en als de  voortekenen niet bedriegen zullen de prijzen volgend jaar nog beter zijn!    Al met al een bijzonder geslaagde dag, de echte klappers ontbraken, was ook niet te  verwachten met overheersende  windrichting van de dagen ervoor, maar een  bijzonder hoog over‐all resultaat, namelijk 211 soorten. Voor mij is het dan ook  duidelijk, volgend jaar ben ik er weer!    Geschreven door Wim Nap           

ToH Bird Race in cijfers:   

Datum: 9 mei 2009  Weer: Onbewolkt ‐> half bewolkt, 17 graden, zw5 ‐> zw3‐4   Aantal geregistreerde deelnemers: 77 (2 Duits, 2 Amerikaans, 1 IJslander en 72  Nederlanders)  Totaal aantal waargenomen soorten: 211   Langste daglijst: 160 (Rommert, David)   Beste soort: Breedbekstrandloper (Symen en Sietse)    Met dank aan de sponsoren: Inezia Tours (www.ineziatours.nl), Wild Sumaco Lodges  (www.wildsumaco.com) en Staatsbosbeheer (www.staatsbosbeheer.nl)       

De hoofdprijs ! 

Prijsuitreiking van de hoofdprijs aan de ontdekkers van de Soort van de Dag    ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐                                        

Leuke dingen van Vroeger

Een nieuwe rubriek met de mooiste ontdekkingen en verhalen van vroeger.   

Roodkeelstrandloper, 29 mei 1987   

In het voorjaar van 1987 was ik vaak aan het vogels tekenen in het Lauwersmeer.  Geïnspireerd door Engelse veldwerkers die ik had leren kennen tijdens het Artist for  Nature treffen op Schiermonnikoog, het onvolprezen handboek Shorebirds, ik kende  hem al helemaal uit mijn hoofd en het feit dat ik net een goede telescoop had  gekocht. Aanleiding genoeg om me met steltlopers bezig te gaan houden.  Na een dag  werken bij het robbengat zag ik op de terugweg dat er ter hoogte van het Jaap  Deensgat, op twee drassige plasjes, flink wat Kleine Strandlopers en  Bontbekplevieren langs de weg liepen. Prachtige modellen. Daarom keerde ik de  volgende dag, op 29 mei 1987, vroeg terug naar deze kleine plasjes.    Bij aankomst wees Rein Hofman me op drie Breedbekstrandlopers, ik installeerde  me meteen langs de kant van de weg en begon de vogels te tekenen. Ondertussen  kwamen vogelaars langs, maakten een praatje, bekeken de Breedbekken, Kleine  Strandlopers en Bontbekken en vertrokken weer. Aan het begin van de middag  verlegde ik mijn aandacht even naar de Kleine Strandlopers en maakte schets na  schets van deze prachtige vogeltjes. Ik leerde ze goed kennen, herkende veertje na  veertje. Op een gegeven moment liep er een kleine strandloper met grijze tertials  mijn telescoopbeeld binnen. Dankzij de Shorebirds wist ik eigenlijk meteen dat dit  een Roodkeelstrandloper moest zijn en checkte voor de zekerheid meteen de vogel  op andere kenmerken. Het was er gewoon een; daar was ik van overtuigd.    Piepers of mobiels waren er toen nog niet en moest ik naar Zoutkamp om Groningse  vogelaars en daarna vogelaars in het westen te bellen. Ik weet het nog: het kostte  me de meeste tijd om kwartjes te vinden voor de telefoon...En daarna reed ik weer  terug naar de Roodkeel.    Binnen een paar seconden had ik de vogel weer gevonden en nu was het  zenuwachtige wachten begonnen. Zonder andere vogelaars kon de waarneming niet  worden bevestigd en dat wilde ik wel graag. Ik zat op mijn krukje achter de  telescoop en hield de plas in de gaten. Jan Sikkens was een vogelaar die toevallig aan  kwam rijden, ik liet hem de Roodkeel zien en op hetzelfde moment streek er een  Steppenvorkstaartplevier op de plas neer. Ik maakte snel wat schetsen; de vogel  bleef een paar minuten zitten en vloog toen verder naar het noorden. Verderop  liepen twee Grauwe Franjepoten en streken twee Steltkluten neer. Na een paar  zenuwslopende uren, het leken jaren, kwamen de eerste twitchers aangesneld. Een  man of veertig verzamelde zich langs de plas, de Roodkeel was echter niet meer  zichtbaar en het traditionele ongeloof over de waarneming nam toe. Geen vogel  meer te zien. 

Maar gelukkig kwam hij op het eind van de middag weer in zicht en was iedereen  het met me eens dat het een Roodkeel was. De beschrijving van een van hun vond ik  nog op waarneming.nl. Mijn eigen schetsen heb ik niet meer; dat schetsboek is  verloren gegaan.    Formaat als Kleine Strandloper maar kortere poten. Snavellengte gelijk aan Kleine.  Opvallend rode keel en grijze vleugeldekveren. Kop en keel roodbruin (steenrood)  tot oranjerood. Op de bovenborst scherp begrenst met op de zijborst zwarte vlekjes.  Keel ongestreept en bij de snavelbasis wit overigens rood. Wenkbrauwstreep  crèmewit enigszins rossig. Kruin ook oranjerood maar met donkere vlekjes.  Onderborst, buik en onderstaartdekveren wit. Vleugeldekveren grijs met lichtere  randen. Geen bruine en gele randen zoals bij Kleine. Arm en handpennen  zwartachtig. Buiten de staart uitstekende vleugelpunten. Rug oranjerood met  zwarte veercentra en witte puntjes. Zwarte poten en snavel. Mist de V tekening op  de rug.    Een Roodkeelstrandloper; een nieuwe soort voor Nederland op een bijzonder  plaats, met bijzondere andere soorten: Steppenvorkstaartplevier,  Breedbekstrandloper, Grauwe Franjepoot en Steltkluut. Zonder twijfel een van mijn  mooiste vogeldagen. Om ongeveer half negen vlogen zonder waarschuwing de  meeste strandlopers op, draaiden hoogte winnend een paar rondjes boven de plas  en vlogen toen in een lijn naar het noordoosten. De vogel is daarna niet meer gezien.  Wel kreeg het plasje de naam Roodkeelplasje en maakte ik op deze plek het jaar  erop mijn eerste boek: Vogels op water en slik.    Tekst: Erik van Ommen.  Foto: Jaap Eerdmans   

 

Provinciaal Jaarlijsten: Groningen jaarlijst 2008    In 2008 hebben zowel Marnix Jonker als Andre Boven een poging gedaan om het  jaarlijst record voor de provincie Groningen te breken. In dit stuk wordt verslag  gedaan van deze spectaculaire race tegen de soorten en de tijd en de moordende  concurrentiestrijd tussen beide opalen.    Het was eind 2007 toen Willem‐Jan Fontijn liet vallen dat als hij meer zijn best had  gedaan hij het jaarlijst record voor de provincie Groningen had kunnen pakken. Het  record lag bij Johan de Jong, die midden jaren 90 eens 256 soorten had weten waar  te nemen tussen 1 januari en 31 december.     Hierop begonnen Marnix Jonker en Andre Boven (onafhankelijk van elkaar) te  rekenen… Midden jaren 90, dus dat was nog voor de vele splits van gele  kwikstaarten, Rouw en Witte Kwik, Grote en Klein Barmsijs, Taiga en Toendra  rietgans… Extra bonus soorten die je er als je een beetje je best deed zo bij zou  krijgen.    En dus kregen Marnix en Andre het beide in hun hoofd om het in 2008 gewoon te  gaan proberen en dan kijken waar het schip zou stranden. Eén Januari deden we nog  rustig aan, maar op 2 januari gingen beide los. Marnix maakte een rondje door de  Dollard polders, langs de Breebaart en door naar de Eemshaven. Andre ging de  omgeving Blauwe Stad en het Midwolderbos uitkammen. Althans, dat was de  bedoeling. Een uur nadat MJ langs de Breebaart was gegaan en daar de eerste  Groenpootruiter en Rosse Grutto op de jaarlijst kon zetten kwam Willem Wind langs  de Breebaart die ineens een Terekruiter voor de hut had zitten. Hij belde Andre en  Andre vervolgens Marnix, die nog in de buurt was, en zo wou het dat beide rivalen  elkaar op 2 januari al tegen kwamen bij de eerste goede soort van het jaar. Hier  werd dus duidelijk dat er nog iemand van plan was een Groninger jaarlijst bij te  gaan houden. Wellicht een extra motivatie voor beide om er extra hard tegenaan te  gaan.    In een eerste poging om Zwarte en Witbuikrotgans binnen te slepen liep MJ op 5  januari bij Noordpolderzijl. Hier werden de eerste 4 gewone Rotjes binnen gehaald,  maar verder waren er geen rotganzen te bekennen. Ineens kwam er een Grote  Burgemeester vanaf het wad over de kwelder gevlogen! Een soort die natuurlijk erg  welkom was.    Februari was eigenlijk vooral ‘meer van hetzelfde’. Op 10 februari, ondernam MJ een  nieuwe poging om de andere rotganzen binnen te halen bij Noorpolderzijl. Hier was  geen gans te bekennen. Wel vloog hier weer een burgemeester over. `Zou dezelfde  Grote Bur wel zijn´, dacht MJ. Toch maar even kijken: `Hé, zo groot als een  Stormmeeuw, wat ‘anders wit’ (en nee, niet dé of een andere leusistsche  Stormmeeuw)…dat is een echte Kleine Burgemeester!` Helaas vloog de vogel  langzaam aan door over de dijk naar het oosten. Een erg goede soort voor 

Groningen. Verder was de Kuifleeuwerik die vanaf 16 februari bij Nieuwolda  verbleef het vermelden waard en een leuke soort voor beide.   In maart was het tijd om de bossen van Westerwolde eens goed uit te kammen. Dit  leverde Kleine Bonte, Groene en Zwarte Specht op en natuurlijk Kuif Mees, Zwarte  Mees en Glanskop.Verder zongen de eerste Boomleeuwerikken bij ter Borg. Marnix  kon nog een Kortsnavelboomkruiper uit de bossen bij Ter Apel trekken (een soort  die Andre pas in de laatste decemberdagen in kon halen). Verder konden in maart  Roodhals en Dwerggans aan beide lijsten worden toegevoegd en verdwenen de  auto,s van beide heren bijna in het snel opkomende water van de Dollard tijdens een  Velduilen safari .    In april kon dan eindelijk Witbuikrotgans worden toegevoegd aan de lijst van  Marnix: in elk geval één vogel liep tussen de rotjes bij Noordpolderzijl. Mogelijk dat  hier nog 2 andere Witbuikjes bij liepen, maar deze liepen net te ver in de begroeiing  om dat zeker te zeggen. Op 13 april ontdekte Rommert een Amerikaanse  Wintertaling op het oude robbengat in de Lauwermeer, wat voor Marnix meteen het  signaal van ‘rijden’ was. Het was een mooie zonnige zondag met in de middag ook  erg zonnig tegenlicht op het robbengat, wat het vinden van de vogel er niet  makkelijker op maakte. Toen er even een wolkje voor de zon schoof kon de Wita  met horizontale witte borststreep er wel uit worden gepikt. Nadat de vogel  gevonden was was ook te zien dat deze vogel inderdaad ook minder geel in zijn  koptekening had. Een telefoontje van Rommert leerde dat er ook een Zwarte  Rotgans op de kwelder van de Westpolder liep. Een kwartiertje later was deze  lastige soort voor Groningen ook ‘ingetikt’. Twee dagen later was MJ alweer in de  Lauwers te vinden. Ditmaal opzoek naar de Kwak, die blijkbaar in het noorden  overwinterd had (maar ongeringd was). Deze vogel werd stil gehouden maar via via  kon er (met heel veel moeite) wel een locatie ontfutseld worden. Aangekomen op  locatie kon de vogel eenvoudig worden gescored. Andre deed het wat rustiger aan  en ging pas het weekend erop naar de lauwers, waar de Ami Wita en Kwak nog  gewoon op hun plekkie zaten en ook voor hem op de lijst gezet konden worden.    In de laatste April en de eerste Mei dagen durfde MJ het aan om met Willem Jan  Fontijn en Jasper Klaver een weekje naar Polen te gaan. Andre bleef die week in  Nederland en kon uitlopen met Morinelplevier en een zelf gevonden Steenuil op een  nieuwe locatie in Oost Groningen. Achteraf een goede soort, want Marnix is het niet  gelukt om Steenuil in te halen (ondanks enkele pogingen). Een mannetje  Amerikaanse Smient op de Veenhuizerstukken maakte het nog even spannend door  in deze ‘vakantie week’ van Marnix op te duiken. Maar deze vogel bleef wel zitten en  kon op zondagmiddag 3 mei toch door MJ worden ingehaald.    Begin mei gingen beide concurrenten door de 200 soorten grens heen.. Op 10 mei  waren MJ, AB samen met Willem Wind en Piet Peppers al vroeg op de trektelpost in  de Eemshaven aanwezig. Rond 07:00u kwam er een klein leeuwerikje aangevlogen  die even kort landde in het hoge gras, om na enkele seconden alweer op te vliegen.  Hierbij liet hij een kort leeuwerik‐achtig ‘prit’ horen. De vogel was zandkleurig, had  geen witte achtervleugelrand en had geen borststreping. Wel leek de snavel relatief 

zwaar voor de grootte van de vogel. Eigenlijk riepen MJ en AB bij het zien en horen  van deze vogel meteen Kortteenleeuwerik! We hebben deze vogel beide wel  meegeteld, maar beseffen dat dit CDNA technisch wel eens een harde dobber kan  gaan worden…    Andere noemenswaardige soorten waren de Stelkluten van de  Westerbroekstermadepolder, Euro Kanarie, Roodkeelpieper en Morinelplevier  (inhaler Marnix) langs de Eemshaven, De Witvleugelsterns van de Suikerunie  Groningen, een Grote Kar bij het Hondshalstermeer en de moeilijk te vinden  Purperreiger bij Sellingen. Ook was de Roodpootvalk invasie erg welkom. Mei  eindigde voor Marnix met een Fluiter op de 23e als 227e soort.  Op 3 juni werd een Krekelzanger gevonden door Dirk Moerbeek bij Borgsweer. Na  het wereldkundig maken van deze waarneming waren het weer MJ en AB die als  eerste ter plaatse waren en de vogel vrij snel hierna in beeld kregen.  Op 7 juni leek een avond samen zoeken naar rallen in de Tjamme en Kwartelkoning  in de Dollard polders vruchteloos te worden. Pas na 01.00u vond Marnix toch nog 3  Crexen nabij Zuidbroek. Andre lag toen al op één oor, maar kon deze soort enkele  dagen later alsnog intikken nabij Midwolda. Op 22 juni had Marnix in de  Lauwersmeer een eendjes/gansjes meuk dag, met o.a. Casarca’s en twee  Sneeuwganzen. Beide vogels waren ongeringd en bovendien de dag erna weg, dus  die krijgen het voordeel van de twijfel. Verder kon die dag Strandplevier op Achter  de Zwarten worden toegevoegd.    De midzomer komkommertijd werd al vroeg onderbroken door een door Andre  gevonden Breedbekstrandloper op 5 juli in polder Breebaart. Rond dezelfde periode  konden Grauwe Klauwieren gevonden worden op verschillende locaties in oost  Groningen. Op 13 juli haalde Marnix Poelruiter en Gestreepte Strandloper binnen op  Achter de Zwarten. Iets wat Andre al het weekend ervoor had gedaan.. Andre wist  op 30 juli nog een Lachstern bij Achter de Zwarten te scoren.     Op 2 augustus herhaalde het rondje Groningerkant Lauwersmeer, gevolgd door de  Groninger noordkust tot aan de Eemshaven voor Marnix zich weer een keer. Dit  keer had hij Dusan Brinkhuizen mee. Reuzenstern kon op ADZ vrij makkelijk binnen  gehaald worden. De Grauwe Franjepoot, die er de dagen ervoor wel zat was helaas  onvindbaar.  Aangekomen bij Ruidhorn was meteen bij het uitstappen van de auto een keihard  zingende Graszanger te horen. Deze was de rest van de middag te zien (maar vooral  te horen) en betrof pas het 2e twitchbare geval voor de provincie. Verder was er bij  Ruidhorn nog een tollende Grauwe Franjepoot te zien (dus toch) en liep er een  Poelruiter tussen de Groenpoten. In de Eemshaven tenslotte vlogen er 3 juveniele  Zwarte Ooievaars uit de ooit zo goede ‘Klutenbak’. Op 16 augustus ontdekte Andre  zijn eigen Bonapartes Strandloper in de Breebaart. De vogel zat tussen de vele  duizende Bonte Strandlopers. Ondanks meerdere pogingen van Marnix kon hij deze  vogel niet vinden. Op 22 augustus reageerde Marnix als eerste op een piep van  Martijn Hammers dat er een adulte Koereiger in de Onnerpolder liep. Drie kwartier  na de piep kon deze vogel worden bevestigd, om vervolgens over de dijk de 

Westerbroekstermadepolder in te vliegen en zich nooit meer aan iemand te laten  zien (gelukkig hebben we de foto’s nog). Dit was voor Marnix de 246e jaarsoort.    Hierna was het wachten op de najaarsstorm. Dit zou nog zo’n 10‐15 nieuwe soorten  op moeten kunnen leveren. Dit zou betekenen dat het record binnen handbereik zou  zijn.  September leverde echter geen najaarsstorm op. Wel kon Bladkoning aan de lijst  worden toegevoed.     Hoge verwachtingen waren er van het SBB telweekend op Rottum. Zowel Marnix als  Andre waren ingedeeld om op 3 en 4 oktober Rottumerplaat te gaan tellen, samen  met Mark de Vries en Lennaert Steen. Andre en Mark telden de wadkant terwijl  Marnix en Leanneart de Noordkant van plaat telden. Tijdens de telling zagen het  noordzee team al Jan‐van‐Gent en Kleine Jager langsvliegen! Dit telteam was net wat  eerder klaar en zo was het dat Marnix nog net een Kleinste Jager kon meepikken, die  Andre gemist had. Jan‐van‐Gent en Kleine Jager lieten zich nog wel zien. Die nacht  begon het behoorlijk te waaien en stond er even NW5. De volgende morgen werd er  dus al vroeg over zee gekeken. Een Vaal Stormvogeltje en twee Grote Jagers konden  daardoor aan beide jaarlijsten worden toegevoegd.  Het meest noemenswaardig was  wel de Grauwe Pijlstormvogel, een nieuwe provincie soort voor beide, die rustig  naar het westen keilde.  Helaas draaide de wind  al vroeg in de ochtend  na het zuidwesten,  zodat het na tienen wel  gebeurd was met de  zeetrek. Wat we toen  nog niet konden weten  is dat dat voor de hele  maan oktober zou gaan  gelden, want de wind  heeft geen moment  meer in de NW hoek  gezeten.    Oktober passeerde  grotendeels rustig  waarbij,ondanks de  vele velduren, alleen  Grote Pieper als nieuwe  jaarsoort kon worden  bijgeschreven. Op 28  oktober werd ´s avonds  een Notenkraker  gemeld bij Delfzijl.  Marnix was toevallig de 

dag erna vrij en besloot om het direct in de ochtend maar te gaan proberen. Tijdens  de wandeling door het parkje bij het Delfzicht ziekenhuis was de Notenkraker vrij  snel gevonden en deze kon per dutch bird alert direct landelijk bekend worden  gemaakt. Dit was de 256e soort voor Marnix, en hiermee was het Groningen record  in elk geval geevenaard. Tijdens het fotograferen en volgen van de vogel door het  parkje heen vloog er ineens een keihard roepende Pestvogel over, wat dus de 257e  soort was en waarmee het jaarlijst record voor Groningen veilig gesteld was. Andre  liep toen een paar soorten op Marnix achter maar zou enkele dagen later ook volgen  met ook Pestvogels, ditmaal bij de Reidehoeve in Breebaart.    Op 1 november besloten Andre en Willem Wind om na het fotograferen van de  Notenkraker van Delfzijl verder te birden in de Breebaart en de Dollard. En zo wou  het dat ze aan het eind van de middag een enorme valk op een paal zagen zitten  langs de Dollard dijk. Meteen herkenden ze hier een Giervalk in. Marnix en Willem‐ Jan Fontijn werden meteen gebeld en konden nog voor donker de determinatie  bevestigen. De dag erna was het dan ook erg druk in de Dollard en gelukkig zat de  vogel nog op dezelfde plek als waar we hem de dag ervoor hadden achtergelaten.  De al zo lang verwachtte najaarsstorm kwam wel, maar dat was pas rond 20‐22  november. Rond die dagen konden Middelste Jager, Rosse Franjepoot, Noordse  Stormvogel, Parel en IJsduiker aan beide lijsten worden toegevoegd. Ook kon AB die  dag de lang verwachte Witbuikrotgans inkoppen . Hoogtepunt waren de 3  Stormvogeltjes, die prachtig langs de telpost op Eemshaven West langs kwamen  vliegen.  Laatste nieuwe soort voor Marnix was de Hume´s Bladkoning van de Marnewaard.  Dit was de 266e soort voor 2008. Andre kon vlak daarvoor nog een Grote  Burgemeester aan het lijstje toevoegen, een onvolwassen vogel ging slapen op een  dak in de haven van Delfzijl. Op 28 december haalde Andre zijn 266e soort binnen,  een Kortsnavelboomkruiper (Taigaboomkruiper) in de Ter Apeller bossen.   

 

  Al met al is het dus geeindigd in een gelijkstand. Beide wisten 266 soorten te scoren  gedurende 2008, een nieuw Groninger record! Jaarlijsten, zelf op provinciaal niveau,  betekend goed en vooral snel reageren op soorten die gemeld worden, maar ook op  weersomstandigheden die voorspeld worden.    De vele velduren die beide gemaakt hebben hebben o.a. 2 Grote en 1 Kleine  Burgemeester opgeleverd, een Bonapartes Standloper, een Graszanger en de  Giervalk.   Ondanks een gelijkstand, zaten er wel verschillen in beide lijsten. Opvallende  missers voor Marnix waren Porseleinhoen (vele vruchteloze pogingen) en  Drieteenmeeuw. Verder had Andre Steenuil en Bonapartes Strandloper. Marnix op  zijn plaats had Kleine Burgemeester, Zwarte Rotgans, Kleinste Jager en Koereiger.    Valt zoiets nog in te halen zullen velen zich afvragen. Opzich moet het te doen zijn.  Beide hadden geen Draaihals, Duinpieper of Ortolaan en beide hadden bijvoorbeeld  ook geen Vorkstaartmeeuw. Het is dus heel erg afhankelijk van een goed voorjaar  met krenten op de trektelposten en een goed najaar met goede zeetrek.     Tekst: Marnix Jonker   Foto ’s van de gemiste soorten: Martijn Bot                                                 

’t Is groen en…    Had hij niet een paar keer geroepen die bewuste Hemelvaartsmorgen, dan was hij  ongetwijfeld volkomen aan mijn aandacht ontsnapt, druk als ik was met het beturen  van de steltjes bij Achter de Zwarten. Maar hij riep en ik dacht gelijk aan een  bijeneter. Direct na mijn waarneming kon ik me vinden in de omschrijving in de gids  van het geluid: wat hoger en droger dan een bijeneter…    Op 50 meter afstand schat ik, vloog hij links van mij naar het Westen (Oostmahorn).  Niet veel hoger dan mijn positie. Het moment dat ik hem in mijn kijker ving was  bizar: In een oogopslag zag ik de glanzend knalgroene borst, daarna ook de  (mattere) groene bovendelen, totaal anders dan de kenmerkende kleurige  vlakverdeling op de bovendelen van een ‘gewone’ bijeneter. Iemand die op dat  moment onder de toren was langsgelopen had me in opperste verbazing kunnen  horen roepen; “Groen???” Ik heb hem ongeveer 10 seconden goed kunnen zien,  meer dan genoeg tijd om zeker te weten, want het determineren van een groene  bijeneter is eigenlijk een eitje. Het licht was ook nog eens perfect: waterig zonnetje  schuin achter.    De wat onvaste bijenetervlucht met korte zweefmomenten (vleugels tegen het lijf)  hielp goed om zowel boven‐ als onderzijde goed te kunnen zien.   De langere staartprojectie is me niet opgevallen evenmin als de roodbruine keelvlek,  ik was vooral gefocust op de hoofdkleur van het beest (jawel, groen).  Het spijt me te moeten erkennen: dit was geen kundig determineren, dit was  gewoon mazzel.     Tot slot: nee, het was geen halsbandparkiet, (al moest ik daar direct na afloop wel  even aan denken ) en nee, het was ook geen over‐tijd‐bijeneter (ook gesuggereerd).  En voor zover ik weet hallucineer ik ook (nog?) niet.    Martijn is vaak gevraagd wie die T. Bot nou eigenlijk wel is. Daarom nog een beetje  personalia:    Geboren in 1956 (Leiden)  Oom van Martijn   Vogelaar sinds 1971 (vanwege 30 pestvogels in het Zuiderpark in Hoogeveen)  Aantal soorten in Nederland: Geen idee! Ik ben geen twitcher. Kortom, ik mis elke  ambitie tot het scoren van bijzondere soorten, deze is me per ongeluk overkomen.  Vastlegging: Logboeken (14 dikke stuks nu). Geen foto’s, soms geluidsopnames.    Tekst Ton Bot         

Anne    Lieve Jettie en kinderen en broer en overige familie    Ze zijn zo verschrikkelijk zeldzaam “die echte Vrienden”  Anne was voor ons zo’n echte vriend.  En als ze dan zo op eens wegvallen uit ons midden dan blijft er zo’n verschrikkelijke  leegte achter want je bent nog lang niet klaar. Je wilt nog zoveel doen en zoveel  vertellen aan elkaar.  Zo lang ken ik Anne eigenlijk nog niet maar in de jaren dat ik hem kende was onze  vriendschap heel speciaal.  Anne ontmoette ik voor het eerst op Rottumerplaat. Piet Pepers vroeg mij of ene  Anne van Dijk wel eens mee mocht naar Plaat.  Ach, zei ik dat is zo’n soortenjager. Ja, zij Piet maar het is wel een goeie vogelaar en  hij kan ook wel goed tellen.  Dan moet dat dan maar, maar ik laat jullie wel de  de waddenkant tellen dat is de  moeilijke kant van het eiland met hoog gras, zwaar lopen, maar Anne vond het  geweldig.  En vanaf die tijd klikte het gewoon tussen ons beiden.  Anne kwam vanaf die tijd  vaak op de eilanden. Ook toen mijn zoon Mark  2 jaar op  Rottumeroog zat kwam Anne ook wel eens buurten.   Mark leerde van Anne de vogels nog veel beter herkennen en het fanatisme heeft hij  echt niet alleen van z’n Pa gekregen maar ook  van Anne. Je was een soort Mentor  voor hem.  Maar er was meer. Ook praten over muziek, Loreena Mc.Kennit, U2 of Bruce  Springsteen, of  over andere vogelaars, vrouwen, vacanties en natuurlijk vogels.  De laatste tijd ging de interesse ook al meer uit naar de insekten en de flora.   Je was een echte………………….een echte natuurliefhebber in hart en nieren.  En dan met z’n vieren op vacantie naar Lesbos met Harmjan en Emo.  Heerlijk. Ouderwets lachen en genieten als jonge honden.  Kijken naar al dat moois wat de natuur daar ons te bieden had. God, wat heb ik  genoten van die avonden dat we samen aan het determineren waren van welk soort  vlinder of libel we nu weer hadden gevonden.  En dan die speciale droge humor. We kennen het allemaal van Anne.    Vorige week donderdag de laatste  mail van Anne.  “wie van ons vieren heeft deze foto genomen op Lesbos” Staan er strandlopers op  met 1 Lepelbekstrandloper.     Echte Anne Humor.    Vaak even bellen hoe het is met Mark, Ans of met mij.   De vogelscorelijst voor 2009 heb ik nu al gewonnen Anne, maar het is erg wrang om  dit te moeten melden.   

Dan dat telefoontje……………………………..  Niet te bevatten. Die leegte die nu daar is.  Eigenlijk kan ik nog veel meer vertellen over jouw maar dat laten we maar zo.  We hadden samen een speciale band met speciale humor op onze manier en die is  me dierbaar en zal me altijd in geheugen blijven dat blijft altijd bij mij.   Die humor van jouw was heel speciaal en ik weet zeker dat hier een heleboel  mensen zijn die het daar mee eens zijn.  Maandagmiddag reed ik naar huis, ik was even bij Erik geweest en op de weg naar  huis zag ik een auto rijden met achter op de auto Ienie Mienie. Ineens schoot me  toen weer iets te binnen.  ik kreeg een berichtje uit Tsechië   je had samen met Jettie daar een soort muis  waargenomen, hij was groot en grijs en heeft een dikke pluizige staart,   ………en………. of ik even wilde vertellen wat dat was. Mijn antwoord was toen  Ieniemienie……………     

        Een klein gedichtje voor jouw………. mijn vriend: 

 

 

 

Zo dierbaar is het hebben van een echte vriend  Dat woorden te kort schieten  Zo plotseling niet meer   En tranen, niet verdiend  Definitief afscheid nemen   doet zo zeer  In herinnering blijf je altijd voor mij  Die ene, speciale vriend  In gedachten keer op keer.       

Dag Anne                                                              

Kuifleeuwerik    Na een paar vrij dagen gehad te hebben rond Koninginnedag en Bevrijdingsdag was  het woensdag 6 mei weer tijd om te gaan werken. Tijdens de “vakantie” had ik  natuurlijk veel gevogeld, maar het had weinig echt bijzondere vogels opgeleverd.  Wel natuurlijk de mooie Rode Rotslijster gezien, maar zelf had ik weinig gevonden.     Sinds kort werk ik bij Wetterskip Fryslân als Muskusrattenvanger en zodoende ben  ik dus erg veel in het veld. Vandaag stond onder andere de Bochtjesplaat op papier  om te gaan werken. Ik moest hier een heel stuk lopen en dus had ik de  werkzaamheden in tweeën gesplitst. Eerst deed ik het zuidelijke deel vanaf  Ezumazijl en later het noordelijke deel vanaf Oostmahorn. Je kunt hier bij de  Bochtjesplaat komen door over de nieuwe parkeerplaats te rijden van Ezonstad en  dan hier de dijk over te gaan. Toen ook het werk op het noordelijke deel was  afgerond reed ik weer terug over de parkeerplaats toen ik ineens een Leeuwerik  laag zag vliegen boven de parkeerplaats. Ik dacht: “Dat is wel een heel gekke plek  voor een Veldleeuwerik. Dat zal toch geen Kuifleeuwerik zijn”. Net toen ik nabij de  vogel kwam dook de vogel naar beneden, voor mijn auto langs, en ging zitten in de  berm. Ik reed er nu vlakbij langs en zag, al rijdend, dat het inderdaad een  Kuifleeuwerik was! Helaas zaten er allemaal auto’s achter mij en ik kon dus niet  direct stoppen. Maar gelukkig vond ik de vogel vrij snel terug nadat ik de auto  geparkeerd had. De vogel liep op het deel van de parkeerplaats waar allemaal  materiaal was opgeslagen. Hier was het gelukkig mooi rustig, want op de  parkeerplaats en op de dijk waren erg veel toeristen aan het wandelen. Snel heb ik  toen de vogel doorgepiept en heb ik wat vogelaars ge‐smst.     Jacob Bosma (Frl) en Marchel Stienstra waren in het Lauwersmeer aan het vogelen  dus die konden redelijk snel aanwezig zijn. En ook Oane Tol was onderweg vanuit  Buitenpost. Zonder directe aanleiding was de vogel intussen helaas opgevlogen en  weer geland op het drukke deel van de parkeerplaats. De vogel foerageerde steeds  in de berm vlak langs de bestrating maar werd hier steeds opgejaagd. Dit tafereel  ging zo de volgende 15 minuten door. Steeds vloog de vogel op om weer te landen  op de parkeerplaats of bovenop de dijk. De vele mensen en loslopende honden  maakten de vogel erg vliegerig en lastig te volgen. De vogel heeft ook even kort bij  de speeltoestellen gezeten aan de Lauwersmeer kant van de dijk en tijdens het  vliegen en dan vaak net voor het landen was de vogel soms kort aan het zingen. Net  toen Jacob en Marchel belden waar ze precies moesten zijn raakte ik de vogel kwijt  vliegend tussen de mensen en vliegende Huiszwaluwen nabij het klapbruggetje in  de dijk. Samen met Oane gingen Jacob en Marchel zoeken. Ik moest verder met mijn  werkzaamheden.          

Helaas bleven de zoekacties zonder positief resultaat. De gehele middag en avond  hebben er nog vogelaars gezocht, maar de Kuifleeuwerik was onvindbaar. Oane zag  nog wel even kort een Leeuwerikachtige vogel vliegen boven de parkeerplaats, maar  raakte de vogel al snel weer kwijt. Tijdens het zoeken vond David Hoekstra ’s  avonds nog wel een mooi mannetje Ortolaan. Deze vogel zat iets verder naar het  noordoosten bij het Banthuisje.    

    Tekst: Rommert.   Foto: Jan Bosch (nee, niet de vogel van hierboven, maar van 6 mei 2006; haven  Lauwersoog) 

 

Het hoeft er maar één te zijn: Aziatische Goudplevier op Schier    Al  enkele  jaren  maken  wij  met  een  select  gezelschap  (Rob  van  Bemmelen,  Kasper  Hendriks,  Martijn  Renders,  Swen  Rijnbeek,  Ben  Wielstra  en  ik  ‐  en  sommige  jaren  wat  aanvulling  van  andere  vogelaars)  weekendtripjes  in  het  voor‐  en  najaar  naar  Schiermonnikoog. Dit is de laatste jaren niet geheel onverdienstelijk gebleken, met  soorten  als  Kortbekzeekoet,  Amerikaanse  Wintertaling,  Roodstuitzwaluw,  Siberische  Boompieper,  Siberische  Tjiftjaf,  Poelsnip  en  Roodkopklauwier,  en  laten  we het landelijk record (van bijna 3300) Kleine Alken niet vergeten.    Dit voorjaar waren de voorspellingen hoopgevend. Heel het weekend werd oosten  tot  zuid  oosten  wind  voorspeld.  De  verlanglijstjes  werden  alleen  maar  langer!  Helaas  trokken  onze  meteorologische  vrienden  op  het  laatste  moment  alle  hoop  weg; het zou nu ineens regenachtig worden, met een straffe zuidwester op de koop  toe. De eerste dag waren we al blij met een Appelvink en een Krooneend en al snel  kwamen de eerste “dooddoeners” als; “het hoeft er maar één te zijn”, of, “het is toch  spannend weer”. Aangezien rap duidelijk werd dat we het dit weekend niet van de  zangers moesten hebben, concentreerden we ons steeds meer op steltlopers.    

    Terwijl Swen, Martijn en ik op 16 mei de dijk bij de haven op fietsten en Kasper en  Rob  richting  de  jachthaven  gingen,  was  Ben  het  groepje  Goudplevieren  in  de  Banckspolder nog even onder de loep aan het nemen. Ben had, bij gebrek aan betere  ideeën, besloten om een tijdje naar de fraaie Rosse Grutto’s en Goudplevieren op het  weiland langs de Herdersdam te turen. Een korte scan met de kijker onthulde een 

interessant ogende vogel en een blik door de scoop kon dit alleen maar bevestigen.  Aangezien  Ben  vorig  jaar  ook  al  bij  mocht  dragen  aan  de  ontdekking  van  een  Aziatische Goudplevier bij Polder Breedbaart (lucky bastard), had hij de kenmerken  goed  op  een  rij  en  was  de  determinatie  al  afgerond  voordat  de  rest  van  ons  was  ingeschakeld.  Terwijl  wij  hem  zagen  staan,  turend  over  de  vlakte,  ging  Swen’s  telefoon.   

  “Woow vet, we komen er aan” was het eerste wat Swen uitte. Toen hij eenmaal uit  z’n  mond  kon  krijgen  dat  het  een  Azigo  betrof  stonden  we  al  zo  goed  als  bij  Ben.  Hoewel  de  vogel  de  neiging  had  om  af  en  toe  een  greppel  in  te  duiken,  daar  hard  doorheen te rennen, en pas een heel stuk verder weer boven te komen, konden ze  ‘m  snel  in beeld  krijgen  en  de  determinatie  bevestigen  (na  eerst nog  even  naar  de  verkeerde vogel te hebben gekeken).     Ondertussen kregen we van Rob het onheuglijke nieuws te horen dat Kasper zojuist  ongenadig hard op z’n gezicht gegaan was op weg naar de plevier, met wonden en,  zo  bleek,  een  hersenschudding  tot  gevolg.  Ze  konden  direct  door  naar  de  huisarts.  Terwijl  zij  met  dit  probleem  kampten,  keken  wij  enkele  uren  met  gemengde  gevoelens naar de plevier.    Zeker  in  direct  vergelijking  met  Goudplevier  viel  het  slanke  postuur  met  lange  poten,  en  het  kleine  formaat  op.  De  bovendelen  waren  koud  en  grof  gevlekt  en  de  uitloper van de witte ‘sjaal’ op wenkbrauw en voorhoofd was zeer uitgesproken. Het  beestje  was  duidelijk  hard  op  weg  naar  zomerkleed,  maar  nog  niet  helemaal  daar. 

 

Dit  was  waarschijnlijk  ook  de  reden  dat  de  doorlopende  zwarte  tekening  op  de  onderstaartdekveren  nog  niet  zo  uitgesproken  was;  het  zat  er  wel  aan  te  komen  maar het kan beter. Op de borst zat ook nog een klein beetje witte meuk. De zwarte  tijgering over de witte bovenflank kan misschien ietsie‐pietsie uitgesprokener, maar  was toch wel goed waarneembaar op wanneer de vogel op kortere afstand liep. Op  die  momenten  waren  ook  de  grof  geblokte  tertials  en  vleugeldekveren  (vs.  Goudplevier)  en  korte  handpenprojectie  (vs.  Amerikaan)  goed  vast  te  stellen.  Hoewel de vogel de vleugels veelal stijf gesloten hield, waren de grijze ondervleugel  en oksel mooi waarneembaar op de schaarse momenten dat er geflapt werd.     De  vogel  maakte  op  een  gegeven  moment  plotseling,  samen  met  de  verder  aanwezige  steltlopers,  een  beangstigend  verre  vlucht.  Hoewel  nu  wel  goed  te  zien  was  dat  de  poten  voorbij  de  staart  projecteerden,  was  het  wel  balen  dat  de  vogel  over het dorp en uit zicht verdween. We stonden nog een minuut  of tien beteuterd  bij  het  veldje  toen  er  plots  een  apart  roepende  stelt  uit  de  lucht  kwam  vallen.  Dat  was ‘m! De roep valt te omschrijven herinnerend aan Zwarte Ruiter, maar dan niet  tjuu­iet maar tjie­uut en niet zo duidelijk tweetonig en een tikkeltje klaaglijk, if that  makes  any  sense.  Overigens  was  dit  niet  de  ‘standaard’  roep  die,  grappig  genoeg,  met Zwarte Ruiter wordt vergeleken.    De  vogel  bleef  tot  in  de  schemering  aanwezig.  De  volgende  dag  was  het  spreekwoordelijk tyfusweer en was de akker leeg, op een enkele Goudplevier na. De  Rosse  Grutto’s  kwamen  uiteindelijk  nog  wel  terug,  maar  van  de  Azigo  was  geen  spoor meer te bekennen, ondanks regelmatig grondig checken.    Saillant  detail  is  dat  de  vorige  ochtend  bij  het  checken  van  de  Goudplevieren,  één  van  de  ongeveer  twintig  vogels  aanvankelijk wat  interessante  onderstaarttekening  vertoonde, maar bij nadere inspectie toch een hele gewone Goudplevier bleek. Op de  middag van de waarneming bevonden zich nog zo’n vijf Goudplevieren op het veld,  wat  het  zoeken  (nog)  makkelijker  maakte.  Opnieuw  stond  er  een  opvallende  goudplevier, maar deze keer was de vogel wel raak!    Al  met  al  is  dit  een  goede  ontdekking,  zeker  omdat  dit  de  eerste  mei  waarneming  voor Nederland betreft en het eveneens een nieuwe soort voor Schier is. Eerder is er  op  het  eiland  wel  een  “kleine  goudplevier”  waargenomen,  dit  was  op  8  augustus  1991 (Vogels van Schiermonnikoog, Stuurgroep Avifauna Schiermonnikoog).    Ten  tijde  van  dit  schrijven  gaat  het  met  Kasper  alweer  een  stukje  beter,  maar  hij  moet het nog wel even rustig aan doen. Helaas heeft hij de Azigo niet meer kunnen  zien. Een bijzonder schrale troost is dat, zelfs al had hij hem gezien, hij dat niet zou  hebben onthouden!    Tekst: Niels van Houtum  Foto’s: bovenste Swen Rijnbeek en de andere (onderste) is van Martijn Renders   

Utsira…    Wenkbrauwalbatros,  Petsjorapieper, Roodkeelnachtegaal, Dwerglijster,  Grijswangdwerglijster, Bruine Lijster, Diksnavelrietzager, Bruine Klauwier,  Makerklauwier, Steppeklapekster, Balearische Roodkopklauwier, Mirtezanger,  Rosse Gors, Roodborstkardinaal, Baltimoretroepiaal…    Nog meer:   Vale Gierzwaluw, Kleine Sprinkhaanzanger, Siberische Sprinkhaanzanger,  Blauwstaart, Izabelklauwier, Balkanbergfluiter, Izabeltapuit, Vale Lijster, Noordse  Boszanger…    En nog meer:  Tafeleend, Grutto, Holenduif en Gaai…    Allemaal zeldzaam en gezien op Utsira!!   

Utsira is een klavertje vier‐vormig eiland 18 km uit de kust bij Haugesund, grofweg  tussen Bergen (waar ik tegenwoordig woon) en Stavanger in zuidwest Noorwegen . 

Utsira is de vogelplek van Noorwegen en werkt als een magneet op zeldzame  soorten en  hoort tot dezelfde categorie als de Scillies, Fair Isle (zie kaart, ligt op  372.3 km afstand), Ouessant en Helgoland en natuurlijkVlieland. Het eiland ligt  geïsoleerd, is klein (6 km²), schaars begroeid, heeft een ringbaan en 212 zeer  coulante bewoners (op een schietgrage boer na). Premissen voor onvervalste  dwaalgastenromantiek in het najaar! Er kan van alles opduiken het hele jaar door,  maar de beste tijd is uiteraard september‐oktober en (in mindere mate) mei. Vooral  in oktober stroomt het eiland vol met vogelaars, geil tot op het bot om te zoeken en  te vinden.    Het kan natuurlijk behoorlijk variëren, maar er zitten altijd Bladkoningen (record  20 op 1 oktober 2003), Grote Piepers, Kleine Vliegenvangers, Spewergrasmussen en  Dwerggorzen in de bombeuke, zoals ze de eerste week van oktober hier noemen.  Blauwstaart is de laatste jaren een jaarlijkse verschijning en Kleine  Spinkhaanzanger en Siberische Sprinkhaanzanger zijn min of meer regelmatig mede  dankzij het ringstation. In Noorwegen mag je tellen wat er gevangen wordt, dus bij  een goede soort in oktober staat tegenwoordig altijd wel een rij van 75 man. In  oktober is het op Utsira ongeveer om 19:00 donker. Er wordt dan gegeten (pizza of  hamburger) en gedronken (bier) op een centrale plek met een heuse birdlog.  Iedereen mag dan lekker roepen wat hij (m/v) gezien heeft. Daarna is er meestal  een lezing. Het lijkt Texel wel!    Het weer is als langs de Noorse westkust; het kan er spoken en kan aardig roet in  het eten gooien. Regen en wind kunnen zo erg zijn, dat je alleen maar binnen kunt  zitten. Het kan een heel weekend verpesten. Maar na een storing kan het bladstil  zijn en kan er geraapt worden en je hoeft nooit naar de Boschplaat te fietsen of over  de hele Vliehors te rennen! Je moet hooguit van het eiland af.   

 

Utsira is gemakkelijk bereikbaar vanuit zowel Stavanger als Bergen. Het is ongeveer  een uurtje varen vanuit Haugesund (overigens heeft Haugesund heeft vliegveld). Er  gaat een paar keer per dag een veerboot. Je kunt de auto meenemen. Dat is nergens  voor nodig, maar dat doen alle Noorse vogelaars wel, met als gevolg dat er een  parkeerprobleem is bij een zeldzaamheid. Aan de andere kant is het wel handig als  het buiig is.   

Kleine Sprinkhaanzanger    Verwacht geen bont scala aan uitspanningen, maar er zijn genoeg  overnachtingsmogelijkheden en (hou je vast) er is zelfs een winkel, waar ook nog  eens koffie geserveerd wordt. Er is in 2004 een bijzonder leuk boek verschenen over  de vogels van Utsira en er is natuurlijk ook een website (zie hieronder).    Mensen, die extra informatie willen, kunnen contact opnemen met mij.    Literatuur: Bjørn Olav Tveit, Geir Mobakken, Ove Bryne 2004. Fugler og fuglafolk på  Utsira. Utsira Fuglestasjon.  Website:  www.utsirafuglestasjon.no   Bert de Bruin, Sædalsveien 69 5098 Bergen Norge (0047) 45434996   [email protected]     

 

Utsira, mooi…    

Het beroemde voetbalveld van FC Utsira, plek van menige Mega !     

 

 

Gedicht   

Het licht is broos en kan ik niet tillen  Langzaam draai ik de verrekijker om  En geef de lens een lik  Helder, zal het werken?    Voor me dansen de leliën  Zodra ik het kan doe ik het  Maar het waait en doet  De hele tijd niet wat ik wil    Moeiteloos gaat het zo  Door en kan ik er naar kijken  Urenlang zonder moe te worden  Of me te vervelen    Duurzaam ga ik door en  Ik teken er nog eentje bij  Het gaat niet goed zo en  Ik kijk om me heen    Niemand om me te helpen  Of om iets te zeggen  Ik ga door en door  Het vel moet vol en dat is het enige dat telt    Vol ijver doe ik het   En ik kan niet zo verder  Maar heel langzaam  Nader ik het einde en …   

  Pfff, weer een gedicht dat alles en niets zegt…   terwijl het iets is en mijn hoofd al zo vol en leeg is…