Jaargang 43 - januari 2016

1

Jaargang 43 - januari 2016

Bisschop Bisschop Wiertz Wiertz opende opende Jaar Jaar van van de de Barmhartigheid Barmhartigheid Derde Derde boek boek van van Frans Frans Pluijmaekers Pluijmaekers over over bidprentjes bidprentjes Actie Actie Kerkbalans Kerkbalans onontbeerlijk onontbeerlijk voor voor parochiële parochiële financiën financiën

In dit nummer In de St.-Christoffelkathedraal in Roermond opende bisschop Frans Wiertz op 13 december op plechtige wijze de Heilige Deur voor het Jaar van de Barmhartigheid. Een korte impressie van de openingsplechtigheden waaraan tientallen priesters en honderden belangstellende gelovigen deelnamen vindt u vanaf pagina 10

1

Bid- en devotieprentjes zijn op hun retour. Hoe gewoon ze ooit waren, in onze tijd worden ze gewoonweg minder en minder gemaakt én gebruikt. Daarom wordt het van belang om vast te leggen wat er op dit gebied ook quasi industrieel werd gemaakt. Niet (alleen) uit nostalgie maar ook vanuit religieus-historisch besef. Frans Pluijmaekers (70) uit Hulsberg heeft dat besef en had de mogelijkheid daaraan te werken. Onlangs verscheen een derde boek van zijn hand met prentjes als onderwerp

14

Van 8 december 2015 tot en met 20 november 2016 vindt in de katholieke kerk een Bijzonder Heilig Jaar van de Barmhartigheid plaats. Maar wat is een Heilig Jaar en welke tradities zijn ermee verbonden? Wij geven enige achtergronden bij een Heilig Jaar weer

12

Een tweede boek is van de hand van de priester Roderick Vonhögen. Hij verbindt de boodschap van de kerk met de populaire cultuur en bereikt daarmee een enorm publiek. Hoe het zo is gekomen, vertelt hij in de autobiografie ‘Mediapriester’

De jaarlijkse actie Kerkbalans wordt in de weken van 17 t/m 31 januari gehouden. Het thema is dit jaar ‘Mijn kerk inspireert’. Wist u dat dit de grootste inzamelingsactie van het land is? Overal vragen plaatselijke kerken en parochies aan hun leden om een financiële bijdrage over te maken. Doet u (ook weer) mee? Of was Kerkbalans voor u altijd een sluitpost op uw begroting? Overweeg om mee te doen en eerder te beknibbelen op zaken waar u eigenlijk echt armer van wordt…

23

32

Het gebed van paus Franciscus voor het Jubeljaar van de Barmhartigheid

En verder Eind november van verleden jaar werd in Den Haag de politieke biografie gepresenteerd over Jonkheer Mr. Charles Ruijs de Beerenbrouck. De in Roermond geboren politicus werd de eerste katholieke premier van Nederland en schreef daarmee geschiedenis. Deze is nu te boek gesteld. Martijn van Helvert, anno 2015 katholiek kamerlid uit Limburg, was bij de presentatie van het boek.

20

4 Liturgische kalender 4 Kathedraalkalender 5 Kolom bisschop 6 Loewende Klokken 16 Kruisen en Kapellen in Limburg 18 Kerk en Samenleving 22 Grenzeloos 24 Kerkgeschiedenis 26 Carolushuis 27 Geloven in de praktijk 28 Fotoreportage 30 Agenda’s bisschoppen 31 Puzzel

Van de redactie

Met ingang van deze editie van De Sleutel, wordt de opmaak van het blad in eigen beheer uitgevoerd. Dit uit het oogpunt van bezuiniging. Het drukwerk zelf wordt zoals gebruikelijk verzorgd door Drukkerij Tonnaer uit Kelpen. Als u kleine veranderingen in het uitzien van het blad opmerkt, weet u nu wat daarvoor de reden is. In deze nieuwe jaargang zullen we het logo van het Jaar van Barmhartigheid een kleine maar opvallende plaats geven op de bladspiegel. Het logo toont een Christusfiguur met kruiswonden die een verloren man op zijn schouders draagt, tegen de achtergrond van een kruis en drie blauwe ovalen in diverse tinten. Opvallend is dat het rechteroog van de ‘Goede Herder’ en het linkeroog van de gedragen persoon in elkaar overlopen. Christus ziet met de ogen van Adam en Adam met de ogen van Christus. Iedere persoon ontdekt in Christus, de nieuwe Adam, zijn of haar eigen menselijkheid en toekomst.

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

3

Kathedraal kalender

Liturgische kalender ZATERDAG 9 JANUARI 2016 IN DE KERSTTIJD eerste lezing: 1 Joh.5,14 21 tussenzang: ps.149,1 6a.9b evangelie: Joh.3,22 30

wit

ZONDAG 10 JANUARI 2016 FEEST VAN DE DOOP VAN DE HEER wit eerste lezing: Jes.42,1 4.6 7 of Jes.40,1 5.9 11 tussenzang: ps.29,1a.2.3ac 4.3b.9b 10 of: ps.104,1b 4.24 25.27 30 tweede lezing: Hand.10,34 38 of: Tit.2,11 14;3,4 7 evangelie: Lc.3,15 16.21 22

DINSDAG 26 JANUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE HH.TIMOTEUS EN TITUS, BISSCHOPPEN wit eerste lezing: 2 Tim.1,1 8 of Tit.1,1 5 tussenzang: ps.96,1.2a,2b-3,7-8a,10 evangelie: Luc.10,1-9

DONDERDAG 28 JANUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE H.THOMAS VAN AQUINO, PRIESTER EN KERKLERAAR wit eerste lezing: 2 Sam.7,18 19.24 29 tussenzang: ps.132,1 5.11 14 evangelie: Mc.4,21 25

ZONDAG 31 JANUARI 2016 VIERDE ZONDAG DOOR HET JAAR groen

eerste lezing: 1 Sam.8,4 7.10 22a tussenzang: ps.89,16 19 evangelie: Mc.2,1 12

ZONDAG 17 JANUARI 2016 TWEEDE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing: Jes.62,1 5 tussenzang: ps.96,1 3.7 8a.9.10a.10c tweede lezing: 1 Kor.12,4 11 evangelie: Joh.2,1 12

DONDERDAG 21 JANUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE H.AGNES, MAAGD EN MARTELARES eerste lezing: 1Sam.18,6 9;19,1 7 tussenzang: ps.56,2 3.9 13 evangelie: Mc.3,7 12

DINSDAG 2 FEBRUARI 2016 FEEST VAN DE OPDRACHT VAN DE HEER IN DE TEMPEL. MARIA LICHTMIS wit (sluiting van het jaar van het Godgewijde leven)

Zaterdag 16 januari 14.00 uur Lighttime: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 16.30 uur).

eerste lezing: Neh.8,2 4a.5.6.8 10 tussenzang: ps.19,8 10.15 tweede lezing: 1 Kor.12,12 30 of 12 14.27 evangelie: Lc. 1,1 4;4,14 21

MAANDAG 25 JANUARI 2016 FEEST VAN DE BEKERING VAN DE H.APOSTEL PAULUS

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

VRIJDAG 5 FEBRUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE H.AGATHA, MAAGD EN MARTELARES eerste lezing: Sir.47,2 11 tussenzang: ps.18,31.47.50 51 evangelie: Mc.6,14 29

rood

rood

wit

Zaterdag 30 januari 18.30 uur Eucharistieviering in het teken van carnaval met medewerking van Sjtadsvaste-laovesvereniging D’n Uul (let op: aanvangstijd mis is dus een uur later). Donderdag 4 februari 18.00 uur Nightfever: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 20.00 uur). Zondag 7 tot en met dinsdag 9 februari Vanwege carnaval is de kathedraal gesloten Zingen in de kathedraal? Koren en muziekgezelschappen die ook willen zingen of spelen in de kathedraal kunnen daartoe contact opnemen met [email protected]

ZATERDAG 6 FEBRUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE HH.PAULUS MIKI EN GEZELLEN, MARTELAREN rood eerste lezing: 1 Kon. 3,4 13 tussenzang: ps.119,9 14 evangelie: Mc.6,30 34

eerste lezing: Hand.22,3 16 of Hand.9,1 22 tussenzang: ps.117 evangelie: Mc.16,15 18

4

eerste lezing: 2 Sam.24,2.9 17 tussenzang: ps.32,1 2.5 7 evangelie: Mc.6,1 6

Zondag 24 januari 11.30 uur Eucharistieviering door bisschop Frans Wiertz.

rood

ZONDAG 24 JANUARI 2016 DERDE ZONDAG DOOR HET JAAR groen

Tevens vinden in de komende weken in de Sint-Christoffelkathedraal te Roermond de volgende bijzondere vieringen of activiteiten plaats: Donderdag 7 januari 18.00 uur Nightfever: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 20.00 uur).

WOENSDAG 3 FEBRUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE H.BLASIUS, BISSCHOP EN MARTELAAR wit

Openstelling kerk De kathedraal is dagelijks geopend van 14 tot 17 uur

eerste lezing: Jer.1,4-5.17-19 tussenzang: ps.71,1-4a.5-6ab.15ab.17 tweede lezing: 1 Kor.12,31-13,13 of:13,4-13 evangelie: Lc.4,21-30

eerste lezing: Mal. 3,1 4 tussenzang: ps.24,7 10 tweede lezing: Hebr. 2,14 18 evangelie: Lc.2,22 40 of:22 32

VRIJDAG 15 JANUARI 2016 GEDACHTENIS VAN DE HEILIGE ARNOLD JANSSEN, PRIESTER

H. Missen Zaterdags om 17.30 uur en zondags om 11.30 uur

ZONDAG 7 FEBRUARI 2016 VIJFDE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing: Jes.6,1 2a.3 8 tussenzang: ps.138,1 5.7c 8 tweede lezing: 1 Kor.15,1 11 of:3 8.11 evangelie: Lc.5,1 11

Rondleidingen op afspraak Parochiegroepen die graag een op de interesses van de groep gerichte rondleiding door de kathedraal zouden willen hebben, kunnen daartoe contact opnemen met [email protected] Website Kijk ook eens op www.kathedraal-roermond.nl

Colofon De Sleutel

‘T IS MIECH EGAAL . . .

Maandelijks magazine over geloof en leven.

Hoe vaak hoor je dat niet, En hoe vaak zijn we wellicht zelf geneigd te denken of te zeggen: “Het is miech egaal !”

Uitgave Kerkelijke Stichting Verkondiging van het bisdom Roermond. Verschijnt 11 maal per jaar. Een (post)abonnement kost € 29,00 per jaar Redactie Frans van Galen (hoofdredacteur) Gijsbrecht Dieteren Redactiemedewerkers Drs. Ton Storcken sma (Missie) Drs. Hub Vossen (Kerk en Samenleving) Drs. Francis Keyers (Psychologie en Levensbeschouwing) Dr. Paul Hamans (Geschiedenis) Matheu Bemelmans (Kruisen en Kapellen in Limburg) Redactieadres Neerstraat 49, 6041 KB Roermond; tel. 0475-386821; fax 0475-386847 e-mail: [email protected] Druk Tonnaer, Kelpen-Oler Administratie/Abonnementen De Sleutel Postbus 470, 6040 AL Roermond tel. 0475-386860; fax 0475-386850 e-mail: [email protected] Foto’s Foto-archief bisdom Roermond Redactiemedewerkers De Sleutel Advertenties Borgerpark Media Vlodropperweg 62 Postbus 8027, 6060 AA Posterholt tel. 0475-711 362 e-mail: [email protected] www.borgerparkmedia.nl Een abonnement kan elk moment ingaan en wordt automatisch verlengd, tenzij vier weken voor het einde van een kalenderjaar wordt opgezegd. Ter voldoening van het abonnementsgeld wordt u automatisch een accept­girokaart toegezonden. Adreswijzigingen gaarne vier weken van tevoren met vermelding van het oude en nieuwe adres of door middel van gewijzigde adresband. © IBR ISSN 0167-3610 Het bisdom Roermond is via het internet te bezoeken op het adres: www.bisdom-roermond.nl www.de-sleutel.nl

We worden bijna elke dag opgeschrikt door nieuwe problemen of rampen in de grote wereld of in de kleine. Oorlogen en conflicten die bijna onontwarbaar lijken: tegen Assad of toch maar met hem? Tegen Poetin of toch maar samenwerken? Vóór een Europese Unie, of toch maar liever niet? Herbergzaam voor vluchtelingen, maar liever niet teveel. En ook in de kleine wereld: moet ik kinderen nu vrij opvoeden, of toch liever met regels? Als iemand mij pijn doet, moet ik wel vergeven, maar ook vergeten? Paus Franciscus heeft met nieuwjaar een vredesboodschap uitgegeven. Zoals altijd goed om je oren te spitsen. Het gaat om onverschilligheid: “Het is miech allemoal egaal!“ De paus zegt: “Overwin de onverschilligheid en bereik de vrede”. Hij noemt onverschilligheid de grootste bedreiging van de mensheid. We eindigen dan in een samenleving waar niemand zich verantwoordelijk weet, in een egoïstische samenleving. De paus onderscheidt drie vormen van onverschilligheid: Onverschilligheid tegenover God. Onverschilligheid tegenover de naaste. Onverschilligheid tegenover de schepping. Wie van ons zou er nu een zootje van willen maken? Wat het klimaat betreft, was Parijs een goed begin, waar bijna 200 landen het eens werden over een gezamenlijke aanpak!

+ Frans Wiertz, bisschop van Roermond

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

5

LOEWENDE KLOKKEN

LOEWENDE KLOKKEN

Loewende Klokken Deken Harrie Smeets geïnstalleerd als kanunnik Pastoor-deken Harrie Smeets van Venray werd op 7 december geïnstalleerd als lid van het Kathedraal Kapittel van het bisdom Roermond. Dat gebeurde tijdens een plechtige vesperviering in de Caroluskapel in Roermond. Ten overstaan van bisschop Frans Wiertz en de overige kanunniken sprak Smeets de geloofsbelijdenis uit en legde hij met de hand op Bijbel de eed van trouw af. Vervolgens werden hem door proost Mgr. Hub Schnackers de mozetta (manteltje) en de bonnet (hoed) overhandigd, die kanunniken mogen dragen.

Een trots kerkbestuur in Munstergeleen kon in het parochieblad melding maken van een uitzonderlijk gebeuren rondom hun pastoor Harrie Broers. Waar het om gaat verwoordden zij aldus:

Herman Grevers en zijn echtgenote (foto bisdom Roermond)

Bisschop Frans Wiertz van Roermond reikte op 7 december een hoge pauselijke onderscheiding uit aan Herman Grevers uit Ottersum: ridder in de orde van Sint Silverster. De orde wordt toegekend aan leken die zich op een bijzondere wijze hebben ingezet voor de katholieke kerk. Dit deed hij onder meer als lid van de Raad voor Economische Aangelegenheden, de Diocesane Financiële Commissie en de Vertrouwenscommissie van het bisdom. De onderscheiding werd hem in Roermond door de bisschop uitgereikt tijdens een gezamenlijke vergadering van de REA en het Kathedraal Kapittel van het bisdom.

Het voltallige kapittel van het bisdom Roermond, waarbij Mgr. De Jong ontbreekt die vanwege verplichtingen elders niet aanwezig kon zijn (foto’s bisdom Roermond)

Kardinaal Comastri omhangt pastoor Broers het insigne

“Tot grote verrassing maar tevens met grote dankbaarheid -omdat het een bijzondere eer is - kunnen wij U mededelen dat onze Pastoor H. Broers op 16 november benaderd werd door het Vaticaan met het voorstel hem deel te laten uitmaken van de zgn.: “Venerabile Arciconfraternita Vaticana di Sant’ Anna de’ Parafrenieri” oftewel de Vaticaanse Aartsbroederschap die zorg draagt / deel uitmaakt van de Pauselijke Hofhouding. Op woensdag 25 november werd de pastoor te Rome door Zijne Eminentie Kardinaal Angelo Comastri, - de Kardinaal-vicaris-generaal van Vaticaanstad - in een plechtige Hoogmis daartoe officieel beëdigd en geïnstalleerd en werd hem het daarbij behorende insigne omgehangen. Als reden voor deze onderscheiding/benoeming werd vermeld dat deze mede verleend werd vanwege zijn destijds grote inzet t.b.v. het proces ter heiligverklaring van Pater Karel. De verplichtingen en activiteiten die er aan verbonden zijn zullen in overleg plaatshebben, zodat hij gewoon ons aller pastoor in Munstergeleen, Leyenbroek en Ophoven kan en zal blijven. Wij als Kerkbestuur feliciteren hem dan ook van harte met deze uitzonderlijke benoeming!”

Dag van het Jodendom over religieus geweld In het kader van de Dag van het Jodendom in de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland wordt op dinsdag 19 januari een bijeenkomst georganiseerd in het Mariapark aan de Oude Markt in Sittard. Het thema van de samenkomst is ‘leven onder bedreiging’. Sprekers zijn prof. Dr. Fred van Iersel en de joodse journalist Hans Knoop.

Uitzonderlijke benoeming

Deken Smeets legt de eed van trouw af

Voorafgaand aan de installatie keek bisschop Wiertz in zijn preek vooruit naar de komende twee jaar, waarin hij nog bisschop van Roermond zal zijn. Daarbij vergeleek hij de huidige positie van de kerk in West-Europa met het Bijbelverhaal waarin Mozes veertig jaar met het volk Israël door de woestijn trok. “Zo trekken wij als herders in de kerk van vandaag ook met de gelovigen rond door de woestijn van een geseculariseerd landschap,” aldus de bisschop, die verder een aantal beleidslijnen voor de toekomst van het bisdom schilderde. Het kathedraal kapittel is het belangrijkste adviesorgaan van een bisschop. Het kapittel speelt ook een belangrijke rol bij de opvolging van een bisschop. Het kapittel van Roermond bestaat doorgaans uit twaalf priesters. Op bijgaande foto ontbreekt Mgr. De Jong, die vanwege verplichtingen elders niet bij de installatie aanwezig kon zijn. De bisschop is zelf geen lid van het kapittel, maar woont wel de vergaderingen bij.

Herman Grevers pauselijk onderscheiden

Herman Grevers (1936) was 25 jaar betrokken bij de Raad voor Economische Aangelegenheden (REA) van het bisdom Roermond. Vóór die tijd was hij 14 jaar lid van de Diocesane Financiële Commissie. Ook is Grevers vanaf eind jaren zestig van de vorig eeuw 33 jaar administrateur van de H. Dionysiusparochie in Heijen geweest. Verder is hij al meer dan 20 jaar pastoraal actief als leider van avondwaken. Verleden jaar heeft hij zijn betrokkenheid bij de REA beëindigd. De ridderorde van de Heilige Paus Sylvester is een van de hogere pauselijke onderscheidingen.

Hans Knoop zit sinds 1963 in de journalistiek en heeft als oudoorlogscorrespondent vele oorlogen verslagen en daar ook boeken over gepubliceerd. Landelijke bekendheid kreeg hij in de jaren zeventig met zijn jacht op de Nederlandse oorlogsmisdadiger Pieter Menten. En afgelopen jaar trok zijn in mei uitgezonden documentaire over het leiderschap van de Joodsche raad ten tijde van de bezetting veel aandacht. Knoop zal in zijn lezing het thema jodendom en geweld centraal stellen en met name vanuit de halacha – de godsdienstige wet, waaraan een jood zich moet houden/red. - de sprong naar de actualiteit maken. Fred van Iersel is hoogleraar vraagstukken geestelijke verzorging bij de krijgsmacht aan de universiteit van Tilburg en docent Sociale Leer van de Kerk aan verschillende theologieopleidingen in Nederland en Vlaanderen. Hij belicht in zijn lezing de katholieke visie op vrede en plaatst die in de actuele context van religieus gemotiveerd geweld en neorealistische politiek. De dag vindt plaats van 14.00 uur tot 17.00 uur en is voor iedereen bij te wonen. Aanmelden kan via [email protected]. De dag wordt georganiseerd door de Resonansgroep Jodendom en Katholieke Kerk in Limburg. De dag werd acht jaar geleden door de Nederlandse bisschoppen ingesteld om de kennis van en de dialoog met het levende Jodendom te bevorderen. Meer info over de landelijke dag in het algemeen: www. dagvanhetjodendom.nl

Poolse koorschool geeft mini-concert voor bisschop Het meisjeskoor van de koorschool Jerzy Kuzczewski uit Poznán in Polen gaf op 11 december spontaan een mini-concert in het bisschopshuis in Roermond. Het koor onder leiding van Dorota Wojnowska zong een half uur lang kerstliederen voor onder anderen bisschop Wiertz, vicaris-generaal Schnackers en vicaris Storcken. Het meisjeskoor maakt onderdeel uit van een koorschool, waaraan in totaal 180 leerlingen (jongens en meisjes) verbonden zijn. Het koor is in Polen zeer beroemd en daar regelmatig te zien op de nationale televisie. Het meisjeskoor van de school – het bestaat sinds 2008 – maakte in december een concertreis door Limburg.

Aan het eind van het bezoek een groepsfoto met de bisschop als herinnering aan het bezoek (foto bisdom Roermond)

Meer informatie over de koorschool: www.szkolachoralna.pl

Bij deze gelukwens sluiten wij ons van harte aan! 6

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

7

LOEWENDE KLOKKEN

LOEWENDE KLOKKEN

Inspiratiegids voor Heilig Jaar gepresenteerd

Laatste Diesviering voor rector Vries

Alle parochies in Limburg kregen eind verleden jaar de ‘Inspiratiegids voor het Heilig Jaar van de Barmhartigheid’. Deze staat vol met suggesties en ideeën om in het Jaar van de Barmhartigheid mee aan de slag te gaan. Het eerste exemplaar van de inspiratiegids werd op 4 december officieel aan bisschop Wiertz aangeboden.

Mgr. Jan Vries heeft op 8 december zijn laatste Dies Natalis als rector van Grootseminarie Rolduc gevierd. Hij deed dit in aanwezigheid van meer dan honderd studenten en oud-studenten van de priesteropleiding. Vries is ruim 20 jaar rector van het grootseminarie geweest.

Alle parochies, religieuze instituten en overige belangstellenden zijn uitgenodigd om tijdens dit jaar extra aandacht te besteden aan het thema barmhartigheid. In de Inspiratiegids is het thema in drie blokken verdeeld: ‘Gods Barmhartigheid voor mij’, ‘Mijn barmhartigheid voor de ander’ en ‘Onze barmhartigheid voor elkaar’. In de gids zijn tal van teksten, suggesties en voorbeelden opgenomen van manieren waarop het thema barmhartigheid onder de aandacht kan worden gebracht. Daarbij spelen de werken van barmhartigheid en het sacrament van boete en verzoening een belangrijke rol.

De priesteropleiding viert elk jaar op het hoogfeest van Maria Onbevlekt Ontvangen haar ‘verjaardag’.

Mgr. Everard de Jong bood bisschop Wiertz het eerste exemplaar van de Inspiratiegids aan in aanwezigheid van onder anderen de samensteller van de gids, pastoor Rainer Kanke (foto bisdom Roermond)

Voor belangstellenden is de Inspiratiegids voor € 4,95 te koop bij het Carolushuis, de verzendboekhandel van het bisdom Roermond.

Bisdom Roermond start project Vluchtelingmaatje De flyer die het project Vluchtelingmaatje ondersteunt

Om de vluchtelingen die nu naar Nederland komen concrete hulp te bieden, beginnen de parochies in Limburg met het project Vluchtelingemaatje. Het project is een initiatief van de Dienst Kerk en Samenleving in het bisdom Roermond. Onder het motto ‘Samenleven de gewoonste zaak van de wereld’ worden parochianen opgeroepen om contacten te leggen met vluchtelingen om hen wegwijs te maken in de Limburgse samenleving. Het project kent twee varianten: in plaatsen waar asielzoekerscentra zijn of centra voor noodopvang worden gecreëerd, kunnen vrijwilligers vanuit de parochie helpen om de nieuwkomers welkom te heten en zich enigszins thuis te laten voelen. Bijvoorbeeld door samen een kop koffie te gaan drinken, door naar hun verhaal te luisteren, gewoon wat te gaan wandelen of ze uit te nodigen bij een viering in de parochie (een groot aantal vluchtelingen is christen). Het idee achter de tweede variant is dat vrijwilligers uit alle parochies contacten leggen met statushouders, die momenteel overal geherhuisvest moeten worden om hen praktische hulp te geven. Bijvoorbeeld bij het inrichten van een huis, door als taalcoach te fungeren of door begeleiding in het contact met diverse instanties. Ook kunnen de parochies en kerkelijke vrijwilligers ondersteuning bieden bij het organiseren van activiteiten voor vluchtelingen. Door te weten dat ze ‘een maatje’ hebben, kunnen vluchtelingen en statushouders zich sneller thuis voelen in de Limburgse samenleving en een nieuw vertrouwen in de toekomst opbouwen. Volgens de Dienst Kerk en Samenleving kunnen parochies op deze manier een waardevolle bijdrage leveren aan de integratie van vluchtelingen. Kijk voor meer informatie ook op www.pausfranciscusgroepen.nl

8

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Dit jaar voor de 41e keer. Speciale gast was hulpbisschop Mgr. Jan Hendriks van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Hij is zelf oud-student en voormalig docent van het grootseminarie. Na een feestelijke eucharistieviering hield Hendriks een inleiding over 50 jaar Tweede Vaticaans Concilie. In een emotionele toespraak keek Mgr. Vries terug op de 21 jaar waarin hij de priesteropleiding heeft mogen leiden. In die jaren ontwikkelde het grootseminarie zich van een regionale opleiding tot een internationaal theologisch instituut, waaraan momenteel meer dan veertig studenten tot priester worden gevormd.

Het priesterkoor tijdens de viering van de Eucharistie met zo’n zeventig priesters, waarbij hulpbisschop Hendriks de predicatie verzorgde; scheidend rector Jan Vries hield een soms emotioneel betoog ten afscheid en samen met Mgr. Hendriks onthulde Jean Notten het Petrusbeeld dat rector Vries schonk aan het Grootseminarie

Als blijvend aandenken schonk Vries het seminarie een beeld van de heilige Petrus, om daarmee ook de verbondenheid met de paus en de wereldkerk uit te drukken. Het beeld is gemaakt door de Limburgse kunstenaar Jean Notten.

Na een feestelijk diner werd de Dies afgesloten met een vesperdienst in de abdijkerk. Rector Vries wordt in januari pastoor van de Onze Lieve Vrouwebasiliek in Maastricht en van de wijk Sint Pieter.

Heiligdomsvaart Maastricht 2018 De 55e Heiligdomsvaart Maastricht zal plaatsvinden van donderdag 24 mei t/m zondag 3 juni 2018. De Vereniging het Graf van St. Servaas, verantwoordelijk voor de organisatie van de 7-jaarlijkse Heiligdomsvaart, is begonnen met de voorbereiding op het grootste religieuze en culturele evenement in onze gewesten.

Als thema voor de Heiligdomsvaart 2018 is gekozen voor een tekst die staat op een wegkruis in de gemeente Margraten ter hoogte van Cadier en Keer: “Doe wel en ziet niet om”. Deze tekst is door de organisatie van de Heiligdomsvaart 2018 geactualiseerd naar ‘Doe goed en zie niet om’.

De Heiligdomsvaart 2011 werd door circa 175.000 belangstellenden bezocht… (foto bisdom Roermond)

Inmiddels zijn er een zevental commissies opgestart die er samen voor moeten gaan zorgen dat er wederom een scala aan religieuze en culturele evenementen zal worden aangeboden. Naar verwachting zullen er in de periode van de Heiligdomsvaart 2018 weer vele duizenden pelgrims naar Maastricht komen om hieraan deel te nemen of er getuige van te zijn. Sinds de Middeleeuwen wordt in Maastricht, iedere zeven jaren, een Heiligdomsvaart georganiseerd waarbij religie en cultuur de basiselementen vormen. Het geloof en de inspiratie die St. Servaas eeuwen geleden heeft gebracht in Maastricht zal wederom tot uitdrukking komen in de vele vieringen, culturele manifestaties en reliekentoningen. De vereniging het Graf van St. Servaas zal binnenkort een website bekend maken waarop alle relevante ontwikkelingen zullen worden vermeld. JANUARI 2016

DE SLEUTEL

9

JAAR VAN DE BARMHARTIGHEID

Bisschop Wiertz bij opening heilige deur

‘God wil aan ieder van ons Zijn barmhartigheid tonen’ In de St.-Christoffelkathedraal in Roermond opende bisschop Frans Wiertz op 13 december op plechtige wijze de Heilige Deur voor het Jaar van de Barmhartigheid. Dit gebeurde aan het begin van een zeer druk bezochte vesperviering. Ongeveer een half uur eerder was in een overvolle Caroluskapel een deel van de bul van de paus voor het bijzonder Heilig Jaar voorgelezen. Vervolgens trokken alle aanwezigen in processie via de Swalmerstraat in het centrum van Roermond naar de kathedraal.

JAAR VAN DE BARMHARTIGHEID Vanuit heel Limburg waren enkel honderden gelovigen naar de kathedraal gekomen om de opening van het Heilig Jaar bij te wonen. Onder hen ook veel priesters, seminaristen, acolieten en enkele broederschappen. De muziek werd verzorgd door de Schola Sancti Christofori uit Roermond, het gospelkoor Gioia uit Landgraaf en studenten van de Neocatechumenale Weg. De Heilige Deur in de kathedraal is de eerste van zes heilige deuren die het bisdom Roermond komend jaar telt. In het weekend na het begin in Roermond werden ook Heilige Deuren geopend in de St.-Servaasbasiliek en de Onze-LieveVrouwebasiliek in Maastricht, in de Sacramentsbasiliek in Meerssen, in de basiliek van het H. Hart in Sittard en de Landricuskerk in Echt. In alle kerken met een heilige deur kan dit jaar een aflaat worden verdiend.

Daar sprak de bisschop bij de Heilige Deur de voorgeschreven woorden: “Maak open de poort der gerechtigheid, daarbinnen willen wij de Heer gaan danken.” Nadat de deur was geopend, hield de bisschop op de drempel het evangelieboek omhoog, terwijl het koor zong: “Ik ben de deur. Als iemand door Mij binnengaat, zal hij worden gered.”

Gods openheid

Vervolgens trok de processie de kathedraal binnen voor de vesperviering. In zijn preek wees bisschop Wiertz erop dat een Heilige Deur symbool staat voor Gods openheid naar de mensen. “God laat niemand voor een dichte deur staan. Hij wijst ook niemand de deur,” aldus de bisschop. “God wil er voor ieder van ons zijn en aan ieder van ons zijn barmhartigheid tonen.” Het Heilig Jaar is volgens mgr. Wiertz ook een oproep aan alle gelovigen om barmhartigheid in praktijk te brengen. “De heilige deuren in deze en andere kerken hebben geen enkele waarde als wij niet ook de deur van ons hart open zetten en ons gevoelig tonen voor de noden om ons heen.” foto’s bisdom roermond

10

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

11

JAAR VAN DE BARMHARTIGHEID

JAAR VAN DE BARMHARTIGHEID

Achtergronden bij een Heilig Jaar Van 8 december 2015 tot en met 20 november 2016 vindt in de katholieke kerk een Bijzonder Heilig Jaar van de Barmhartigheid plaats. Wat is een Heilig Jaar en welke tradities zijn ermee verbonden?

De heilige deuren in Echt en Roermond (inzetje)

12

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Heilig Jaar

Een Heilig Jaar of Jubeljaar is van oorsprong een oude Joodse traditie, die eens in de 50 jaar plaatsvindt. In de katholieke kerk vond in het jaar 1300 voor het eerst een Heilig Jaar plaats. Doorgaans wordt er elke 25 jaar een Heilig Jaar gehouden. De laatste ‘reguliere’ viering was in 2000. De paus kan bij bijzondere gelegenheden ook tussentijds een Heilig Jaar afkondigen. Dit gebeurde onder meer in 1933 en 1983 (ter herdenking van de 1900e en 1950e sterfdag van Christus). De directe aanleiding om nu een bijzonder Heilig Jaar af te kondigen, is gelegen in het feit dat het op 8 december van verleden jaar precies 50 jaar geleden was dat het Tweede Vaticaans Concilie werd afgesloten. Tijdens deze grote kerkvergadering werden veel vernieuwingen in de katholieke kerk doorgevoerd.

Heilige Deur

Traditioneel bij een Heilig Jaar hoort de opening van een Heilige Deur. Van origine zijn dit bijzondere deuren in de vier grote basilieken in Rome. Deze deuren worden alléén geopend tijdens een heilig jaar. Alle andere jaren zijn ze verzegeld. Vroeger werden ze zelfs dichtgemetseld en in een heilig jaar weer open gebroken. Wie in een heilig jaar op bedevaart naar Rome gaat, kan door zo’n heilige deur te passeren een aflaat verdienen. Voor het Heilig Jaar van de Barmhartigheid heeft paus Franciscus afgekondigd dat er in elk bisdom over hele wereld één of meer

heilige deuren in kerken kunnen worden aangewezen. Het passeren van zo’n regionale heilige deur geeft dezelfde rechten en plichten als bij de heilige deuren in Rome. De traditie van Heilige Deuren is nauw verbonden met die van een Heilig Jaar of Jubeljaar. De ceremonie van het openen en sluiten van de deur behoort niet tot de oudste ceremoniën van het Heilig Jaar. Deze traditie werd pas in 1500 geïnstitutionaliseerd door paus Alexander VI, die veel voor de ontwikkeling van de Heilige Jaren heeft betekend. Het motief van de deur wordt gevonden in de bijbel, de psalmist spreekt over ‘Open de poort die gerechtigheid heet’ en bij de evangelist Lucas wordt gesproken over een deur die het leven binnenleidt. Daarnaast zouden nog passages uit Genesis over de jakobsladder en gedeelten uit de Apocalyps aangehaald kunnen worden. In de eerste eeuwen van het christendom speelde de deur een rol in de liturgie rond de boetedoening, publieke zondaars werden aan het begin van hun boeteperiode weggestuurd en na het volbrengen van de boete door de bisschop of priester aan de poort van de kerk opgewacht en naar het altaar geleid. Ook zijn deuren een belangrijk gegeven uit de visioenen van mystici. Tijdens het Heilig Jaar worden verschillende speciale activiteiten georganiseerd, waaronder de bedevaart naar Rome, volgend jaar november.

De Werken van Barmhartigheid Geloven is meer dan bidden. Liturgie en catechese zijn belangrijk, maar geloven vraagt ook om ‘doen’. Om dat wat we belijden ook in praktijk te brengen. Zoals de apostel Jacobus dat in zijn brief in het Nieuwe Testament beschrijft: “Wat baat het een mens te beweren dat hij geloof heeft, als hij geen daden kan laten zien? Kan zo’n geloof hem soms redden? Stel dat een broeder of zuster geen kleren heeft en niets om te eten, en iemand van u zou hun zeggen: “Ga in vrede, houd u warm en eet maar goed”, zonder hun te geven wat ze nodig hebben, wat heeft dat voor zin? Zo is ook het geloof, op zichzelf genomen, als het zich niet uit in da-

Zeven panelen waarop de 7 werken van barmhartigheid staan afgebeeld werden tijdens de processie meegedragen en hebben inmiddels een prominente plaats in de kathedraal gekregen

den, dood. “ (Jac.2,14-17). We worden uitgenodigd om ons geloof handen en voeten te geven. Een antwoord op de vraag hoe we dat kunnen doen is snel gegeven want Jezus geeft ons zelfs handvatten daarvoor. In hoofdstuk 25 van het Matteüsevangelie noemt hij er zes, die later bekend geworden zijn als de Werken van Barmhartigheid: 1. De hongerigen spijzen. 2. De dorstigen laven. 3. De naakten kleden. 4. De vreemdelingen herbergen. 5. De zieken verzorgen, en 6. De gevangenen bezoeken. In het jaar 1207 voegde paus Innocentius III het zevende werk van barmhartigheid toe: de doden begraven. Dit kwam niet zomaar uit de lucht vallen, maar vindt zijn oorsprong in het Bijbelboek Tobit. Daarin wordt verteld dat Tobit de overleden mensen die buiten de stadsmuren van Ninivé lagen, ging begraven. In de Middeleeuwen was dit een moeilijk en gevaarlijk werk, door de vele ziekten die er heersten. Het begraven van de doden was in die dagen van bijzondere waarde. Dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven. Naast deze redelijk bekende lichamelijke werken van barmhartigheid, kent de Kerk ook zeven geestelijke werken van barmhartigheid. 1. De zondaars vermanen. 2. De onwetenden beleren. 3. De bedroefden troosten. 4. In moeilijkheden goede raad geven. 5. Het onrecht geduldig lijden. 6. Beledigingen vergeven en 7. Voor de levenden en overledenen bidden. Ook deze geestelijke werken vinden hun oorsprong in de Bijbel. Ze zijn door de kerkvader Origines (2e en 3e eeuw) en Augustinus (4e en 5e eeuw) geformuleerd. Thema’s genoeg om komend jaar over na te denken.

De kerken die in ons bisdom zijn aangewezen als biechtkerken

Kerken met een officiële heilige deur Op verzoek van paus Franciscus zijn ook in het bisdom Roermond enkele kerken aangewezen, waar zich gedurende het hele jaar een Heilige Deur bevindt. In deze kerken kan de Jubileumaflaat worden verdiend. Van oudsher is het gebruik dat gelovigen tijdens een heilig jaar een aflaat kunnen verdienen. Dit is een heel oude kerkelijke traditie ter vergeving van bepaalde zonden. Wie een aflaat wil verdienen, dient wel aan enkele voorwaarden te voldoen, zoals: op bedevaart gaan naar een kerk met een heilige deur, de eucharistie bijwonen, een gebed ter intentie van de paus uitspreken en het sacrament van boete en verzoening ontvangen. De zes kerken waarvan in ons bisdom de heilige deur geopend werd

De kerken met een heilige deur in het bisdom Roermond zijn: Sint Christoffelkathedraal, Roermond Sint Servaasbasiliek, Maastricht - Onze Lieve Vrouwebasiliek, Maastricht - Basiliek van het Heilig Sacrament, Meerssen H. Hartbasiliek, Sittard - H. Landricuskerk, Echt.

Biechtkerken

Naast de kerken met een heilige deur kent het bisdom Roermond tijdens het Heilig Jaar dertien speciale biechtkerken. Deze kerken hebben regelmatig een biechtvader in de kerk en meerdere keren per jaar een speciale viering van boete en verzoening. Want het sacrament van boete en verzoening (de biecht) is nauw verbonden met het thema barmhartigheid. Dit is een persoonlijk gesprek van een gelovige met een priester om ten overstaan van God je eigen fouten en gebreken te erkennen. De priester kan vervolgens deze fouten en zonden vergeven en zo Gods barmhartigheid voor de mensen laten zien. De biechtkerken zijn: - Sint-Pancratiuskerk, Heerlen - Sint-Gerlachuskerk, Houthem - Sint-Martinuskerk, Maastricht (Wyck) - H. Johannes de Doperkerk, Meterik (Poolse parochie) H. Tomaskerk, Roermond - Kapel van Genooi, Venlo - Sint-Jozefkapel, Smakt (Venray) - Basiliek van de heiligen Wiro, Plechelmus en Otger, Sint-Odiliënberg Grafkerk van de heilige Arnold Janssen, Steyl - Sint-Amelbergabasiliek, Susteren - Kapel van foyer de charité, Thorn - Abdijkerk Mamelis, Vaals - Sint-Gerarduskerk van Klooster Wittem, Wittem. JANUARI 2016

DE SLEUTEL

13

CULTUUR

CULTUUR

Derde boek van Frans Pluijmaekers verschenen

‘Deze schat moet bewaard worden’ Bid- en devotieprentjes zijn op hun retour. Hoe gewoon ze ooit waren, in onze tijd worden ze gewoonweg minder en minder gemaakt én gebruikt. Daarom wordt het van belang om vast te leggen wat er op dit gebied quasi industrieel werd gemaakt. Niet (alleen) uit nostalgie maar ook vanuit religieus-historisch besef. Frans Pluijmaekers (70) uit Hulsberg heeft dat besef en had de mogelijkheid daaraan te werken. Onlangs verscheen een derde boek van zijn hand met prentjes als onderwerp.

tekst frans van galen foto bisdom roermond

14

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Fundament…

Het is zo’n vijf jaar geleden dat we hem uitgebreid in De Sleutel portretteerden rond het verschijnen van zijn tweede boek. Om niet in herhaling te vervallen geven we daar nu nog even de kern van weer. Van beroep was hij uitvaartverzorger. Hoe velen hij naar hun laatste rustplaats bracht en hoeveel nabestaanden hij begeleid heeft, het moeten er duizenden zijn geweest. Tot aan zijn pensioen in 2003. Deels noodzakelijk omdat zijn leven voor een flink deel wordt bepaald door een erfelijke aandoening, de ziekte van Recklinghausen. Het beheerst zijn leven maar hij laat gewoon niet toe dat de ziekte zijn leven overheerst. De pijn en ongemakken die de ziekte met zich meebrengt, hij aanvaardt ze maar hij zit niet bij de pakken neer. Integendeel. Vijf jaar geleden liet hij het als volgt in het bisdomblad optekenen: “Hij geniet met volle teugen van de kleine dingen die het dagelijks leven te bieden heeft waar anderen gedachteloos aan voorbij gaan. Zijn geloof speelt daarin een rol waaraan hij en zeker ook zijn vrouw Jacqueline de inspiratie ontlenen Frans Pluijmaekers is trots op het nieuwe boek

om niet alleen in de parochie maar ook maatschappelijk actief te zijn. Zelf zegt hij: ‘Ik kan niet zonder het geloof. Dat is ook het fundament voor ons gezin geweest, met de sociale implicaties die dat met zich meebrengt. Zo zijn we al jaren actief voor bijvoorbeeld de Kledingbank. Vorig jaar nog werd Jacqueline voor haar inzet op sociaal gebied koninklijk onderscheiden. Zoals rouwen werken is, moet je dat werkwoord ook aan de term geloven verbinden...’” Maar goed, zijn werk als uitvaartverzorger bracht hem in direct contact met bidprentjes. Hij hielp vaak met het opstellen van de teksten op de prentjes en raakte gaandeweg geïnteresseerd in het fenomeen. Interesse mondde uit in verzamelen waarvoor hij zeker na zijn pensionering alle ruimte kreeg. Waarbij de ruimte om de groeiende verzameling onder te brengen steeds nijpender werd. Geen wonder als je hoort dat zijn verzameling aardig richting de miljoen prentjes gaat… In een grote veelheid van soorten en maten, van kunst tot kitsch. Omdat hij het gebruik en de vervaardiging van deze prentjes teloor

zag gaan, stond voor hem als een paal boven water, zoals hij al vijf jaar geleden zei: “Daarmee dreigde een stukje kerk- en cultuurgeschiedenis gewoon te verdwijnen en dat streek me tegen de haren in. Ik vond en vind dat het een schat is die het waard is om behouden te blijven”.

Onbeschrijfelijk mooi…

Aan dat behoud heeft hij nu opnieuw een imposante bijdrage geleverd. Een schat aan prentjes – rond de 2000! - heeft hij samengebracht in een echt kijkboek. En er is veel te zien. Dat in tegenstelling tot datgene wat heden ten dage rondom bijvoorbeeld uitvaarten geproduceerd wordt. Daarvan is Pluijmaekers, zacht uitgedrukt, niet onder de indruk. “Zowel technisch als inhoudelijk zijn de herinneringsprentjes kwalitatief stukken minder geworden. Omdat ze vaak niet meer gedrukt maar geprint worden, is de houdbaarheidsdatum gering. Echt belangrijke levensfeiten worden niet meer weergegeven. In het beste, of zo men wil slechtste geval, wordt de overledene de hemel in geprezen waarin men zelf overigens helemaal niet gelooft…” Dat geldt niet voor Pluijmaekers. Het geloof is hem aan het hart gebakken. Een tweetal bijna dood ervaringen zijn daar niet vreemd aan. “Ik ben in de donkere tunnel geweest die naar het licht leidt”, geeft hij aan. “Wat ik zag? Tja, hoe moet ik onder woorden brengen… Je kunt hier mooie plekken in de natuur hebben, wat ik zag, dat was nog mooier... Onbeschrijfelijk mooi... Het gaf zo’n vreugdevol, zo’n vredevol gevoel… Ongelofelijk…” Het sterkte hem in de overtuiging dat een ingewikkelde zoektocht naar God niet nodig en eigenlijk overbodig is, zoals hij kort maar krachtig zegt: “Je hebt Hem in huis, als je het maar weet te zien…” Angst voor de dood is hem dan ook vreemd, voor hem is het gewoon een overgang naar een ander leven. Bezorgd was hij wel over de vraag wat er met zijn enorme verzameling zou gebeuren als aan zijn aardse bestaan een einde komt. Maar ook dit vraagteken is ondertussen veranderd in een uitroepteken! “Ik kwam in contact met de Stichting Instituut voor Genealogie en Streekgeschiedenis uit Roermond. Zij waren overtuigd van het belang van de collectie die zij in

Ook in het boek opgenomen: de zeven lichamelijke werken van Barmhartigheid

het kader van famílieonderzoek en streekgeschiedenis voor onze provincie wil behouden en ontsluiten. Voor deze oplossing ben ik zeer dankbaar!”

Reiskoffer…

Het zier er naar uit dat dit derde boek van de hand van Frans Pluijmaekers – hij stelde het samen met medewerking van Marius Coolen – zijn laatste zal zijn. Hoe veel tijd en energie daarin is gaan steken geeft zijn vrouw Jacqueline indirect aan: “Als hij aan een vierde boek gaat beginnen, dan staat zijn reiskoffer boven op zolder klaar…” Hoe dan ook: als dit zijn laatste boek is, dan is het met recht te zien als de bekroning van een levenswerk. In het voorwoord wordt gesteld dat dit boek een logisch vervolg is op de uitgave ‘Gedachtenisprentjes’ uit 2004 en ‘Prentjes uit de rijke roomse katholieke cultuur’ uit 2011.

In dit laatste boek ‘Beeldverslag van het rooms katholieke erfgoed’ staat de ontwikkeling van de vormgeving van de religieuze afbeelding centraal en speelt tekst een minder grote rol. Gezien de ouderdom en staat van het gebruikte materiaal is een goede reproductie niet altijd echt mogelijk maar door de bank genomen hebben Drukkerij Donath/Uitgeverij C.K.Z. uit Zeist er toch een heus kunstboek van gemaakt. Met steun van diverse sponsoren is het boek in eigen beheer geheel in kleur en gebonden uitgegeven. In 400 pagina’s worden circa 2200 prentjes vanaf eind 18de eeuw tot heden getoond. Het boek kost € 48,95 Meer informatie bij Frans Pluijmaekers, Jhr. van de Maesenstraat 57, 6336 VB Hulsberg; tel. 045-4051872; email: [email protected] JANUARI 2016

DE SLEUTEL

15

Wie: Wat: Waar: Wanneer: Waarom:

Kruisen, Kruisen, kapellen kapellen en en devoties devoties in in Limburg Limburg

Langs ’s Heeren Wegen: In hoger sferen bij Genoveva tekst en foto: stichting kruisen en kapellen in limburg/matheu bemelmans

16

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Genoveva van Parijs Kapel Diependal bij Epen 1947 3 Januari is de feestdag van Sint Genoveva

Zelden zo’n mooie zonsopgang gezien als op die zondagmorgen op weg naar Epen. Vanuit het nachtelijk donker kleurde de oostelijke hemel lila, paars en blauw, om vervolgens alle ruimte te bieden aan de zon die met tienduizend stralen tegelijk boven de horizon verscheen. Een dag met een gouden randje. Nu is het nooit een straf om in het Heuvelland te mogen vertoeven. De weidse uitzichten, de kleine gehuchten met hun vakwerkhuisjes, de kronkelpaadjes en de vele kruisen en kapellen maken dat je je hier al een klein beetje in de hemel waant. Tenminste: als het er in de hemel zo uitziet, hoor je mij niet klagen. Zeker niet met zo’n prachtig lichtspel erbij. Verbazingwekkend is ook hoe snel het vervolgens dag wordt. In een kwartier van aardedonker naar klaarlichte dag. Maar goed ook, want anders had ik de Diependalseweg in de gelijknamige buurtschap Diependal nooit gevonden. Op die idyllische plek even buiten Epen staat de Genovevakapel. Gebouwd van ruwe natuursteen en van binnen afgewerkt in gladde mergel. Het gesloten hekje is zo laag, dat het uitnodigt om er overheen te stappen, de paar traptreden op te lopen en dan op een van de bidstoelen plaats te nemen tegenover het geglazuurde beeld van Sint Genoveva. Ze glimt ervan. Het moet een dappere jonge vrouw geweest zijn, deze Genoveva. In de vijfde eeuw woonde ze in Parijs en wijdde daar haar leven helemaal aan God. Ze beschermde haar stad tegen overvallen van de Hunnen en tegen uithongering door de Franken. Na haar dood werd ze ook patrones van vrouwen, herders, wijnboeren en hoedenmakers. En ze wordt aangeroepen bij oog- en huidziekten, koorts, pest, droogte en oorlog. Kortom voor elk wat wils. Of dat voor de inwoners van Diependal aanleiding was om in 1947 deze kapel voor haar te bouwen, is niet helemaal duidelijk. Het kan ook haar patronaatschap tegen veeziekten geweest zijn, dat de boerenbevolking in haar aansprak. Op zich was de keuze voor Genoveva wel opmerkelijk, want behalve in het een paar kilometer verderop gelegen Holset wordt deze Parisienne – voor zover bekend – nergens anders in Limburg vereerd. Wel in België, waarop zij vanaf haar sokkel in Diependal uitkijkt. Of beter gezegd: zou kunnen uitkijken, want Genoveva houdt haar ogen devoot gesloten. Ze ziet het prachtige heuvellandschap niet. Ze ziet de vele wandelaars en fietsers niet. En ook de schitterende zonsopgang gaat aan haar voorbij. Het is alsof ze al in hoger sferen verkeert. Zou de hemel dan toch in het Heuvelland liggen? JANUARI 2016

DE SLEUTEL

17

KERK EN SAMENLEVING

KERK EN SAMENLEVING

Oud-hoogleraar Wissink hield lezing over de diaconale zending van de kerk

Diaconie in de knel Tijdens een onlangs gehouden congres rond het thema Werk in uitvoering, sprak Jozef Wissink, oud-hoogleraar praktische theologie, over mogelijke wrijvingspunten voor de diaconie in de parochiële gemeenschappen. Zijn lezing had als titel Diaconie in de knel. In deze kolommen een door Marielle Beusmans van de Dienst Kerk en Samenleving bewerkte versie van deze lezing.

tekst marielle beusmans

18

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Om het thema “diaconie in de knel” goed te kunnen bespreken, wil Wissink eerst iets zeggen waar het bij diaconie om draait en wat er voor kerk en geloof op het spel staat bij de diaconie, om daarna te kijken waar het knelt.

Waar gaat het om in de diaconie? Bij diaconie en caritas denkt iedereen op de eerste plaats aan de armenzorg: de verpleging van de lijfelijke en psychische zieken, onderwijs aan mensen die daar geen geld voor hebben, bijstand aan mensen in financiële nood en schulden, enzovoorts. Dat is inderdaad de alledaagse betekenis van het woord, aldus Wissink. Maar er komt iets meer bij kijken. Wissink gaat uit van het feit dat op Vaticanum II in Lumen Gentium, maar ook in andere constituties en decreten gesproken wordt over een tweevoudige zending van de kerk. Aan de ene kant is daar de verkondiging van het geloof, de hoop en de liefde: de christelijke boodschap, die de mensen wil verlokken bewust deel te nemen aan de love story tussen God en de mensen, waarvan we deel uitmaken.

Aan de andere kant is er de inzet ervoor dat de samenleving doordesemd raakt met evangelische waarden. Dus dat het komt tot een barmhartige en rechtvaardige samenleving legt Wissink uit. Daar is het doel niet direct de bekering van de mensen tot het christelijk geloof, al wordt dat iedereen natuurlijk van harte gegund, maar dat de samenleving menswaardiger en humaner wordt. Kortom, het gaat om de diaconale zending van de kerk. Op het niveau van deze zending zoekt ons geloven contact met de politieke, de economische, de sociale en culturele werkelijkheid: opdat het er rechtvaardiger en barmhartiger toe gaat. De noodhulp aan mensen in nood is één van de wijzen om aan die zending te gehoorzamen.

Diaconie als essentieel voor kerk-zijn Vaticanum II spreekt dus over twee zendingen van de kerk, aldus Wissink. Het geloof wekken en voeden én streven naar een barmhartige en rechtvaardige samenleving.

Die twee hangen nauw samen en als er één wegvalt, gaat het met de hele zending van de kerk en dus met heel de kerk mis. Dat wordt niet altijd beseft, niet door rechts, niet door links en niet door het midden binnen de kerk. Het is in dit verband interessant om naar de apostolische adhortatie Evangelii Gaudium te kijken vervolgt Wissink zijn betoog. Deze tekst is de verwerking van een bisschoppensynode over de evangelisatie. Het thema van de evangelisatie is mede ingegeven door de krimpsituatie van de kerk in Europa, al is het natuurlijk ook een blijvende essentiële activiteit van de kerk. Paus Franciscus schrijft een stuk over evangelisatie, maar hij mengt er centrale concepten uit de sociale leer van de kerk doorheen en ook enkele concepten uit de Argentijnse vorm van bevrijdingstheologie. God en de armen worden vaak in één adem genoemd. De armen zijn namelijk echt anderen en wie hen over het hoofd ziet, zal ook God wel niet echt als Ander ontmoeten. Bovendien is een kerk die de vreugde preekt, maar die zich niet laat leiden tot een hartelijke en solidaire omgang met de armen, een contra-getuigenis: die vreugde zal wel niet echt wat voorstellen of samenvallen met de geluksgevoelens van de verzadigde rijken.

Diaconie en andere maatschappelijke actoren Zestig jaar geleden realiseerde de katholieke kerk haar taak van het doordesemen van het hele leven met evangelische waarden nog via een complete zuil. Wissink heeft geen heimwee naar die tijd. De zuil had een aantal nadelen. Die zijn in de zestiger en zeventiger jaren zo duidelijk geworden, dat de zuil er voor een groot deel aan bezweek. Hetzelfde gebeurde trouwens met de gereformeerde zuil en met de sociaaldemocratische zuil. Het voordeel van de zuil was, dat daar het geheel van het leven bestreken werd. De economie via vakbonden en werkgeversverbonden, de cultuur via een heel stelsel van onderwijs en via allerlei verenigingen voor sport en toneel, bibliotheken enzovoorts. De politiek via een eigen politieke partij. De zuil hoeft van Wissink niet terug te komen en daar is ook weinig kans op trouwens, maar als kerk moeten we wel oog blijven houden voor het geheel van het menselijk leven.Daar doen zich

Christenen helpen niet slechts christenen, maar mensen in nood ...

een aantal dingen voor, die diaconie in de knel kunnen brengen of die juist gelegenheden en kansen oproepen stelt Wissink. De eerste is die van de verhouding tussen professionals en vrijwilligers. De kerkelijke diaconie is overwegend een zaak van vrijwilligerswerk. Hoe verhoudt zich dat en hoe zal zich dat gaan verhouden tot het werk van professionals, zoals die werkzaam zijn in sociale diensten, ziekenhuizen, hulpverleningsinstituten enzovoorts? Een ander speelveld, waarop de diaconie terecht komt is dat van de politiek. Het gaat dan om de contacten met de overheid op haar verschillende niveaus. Die relatie moeten we altijd met twee woorden omschrijven: ‘kritische samenwerking’ stelt Wissink. Aan de ene kant mag de diaconie zich niet voor politieke doeleinden laten misbruiken en heeft zij een eigen boodschap aan de overheden, aan de andere kant willen groepen van gelovigen een positieve bijdrage leveren aan de humanisering van de samenleving en hoort ook samenwerking dus op het repertoire te staan. Op plaatselijk niveau zijn er de afgelopen jaren veel vormen van samenwerking ontstaan met de lokale overheden in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en ook bij de vele Schuldhulpmaatjes-projecten. Ten aanzien van de nationale overheid is de relatie de laatste decennia tamelijk kritisch, constateert Wissink. De afbraak van de sociale-welzijnsstaat en het achterwege blijven van een actieve anti-armoedepolitiek hebben de vragen rondom armoede voor een deel van de politieke agenda afgevoerd en hoger op de kerkelijke agenda geplaatst. De kerken nemen de zorg voor de mensen die leven in armoede ernstig. En vrijwel alle diaconieën en Caritas-verenigingen zijn er daarbij van overtuigd dat je daar te

hulp moet schieten zonder discriminatie naar religieuze overtuiging. Wissink bedoelt daarmee: christenen helpen niet slechts christenen, maar mensen in nood. Tegelijk vinden de kerken, dat de overheid hier ten onrechte afzijdig blijft. Sinds we weten dat de oorzaak van armoede niet slechts domme pech of eigen schuld is, maar dat er ook maatschappelijke oorzaken zijn (en schuld van anderen), heeft de politiek een verantwoordelijkheid in deze.

De diaconie aan de basis

Wissink schetst de situatie binnen de katholieke parochies. Het diaconale werk wordt structureel gemiddeld onder twee noemers uitgevoerd: aan de ene kant door PCI’s (Parochiële Caritas Instelling) en aan de andere kant door groepen die in sommige bisdommen ‘Missie-Ontwikkeling-en-Vrede’ heten, maar die in sommige bisdommen ook iets andere namen hebben. Soms liep de scheidslijn langs de verdeling tussen plaatselijke hulp aan mensen in nood en het internationale netwerk van hulp aan mensen in de Derde Wereld. Soms was de MOV actief in verband met het grote politieke debat, terwijl de caritas zich daar verre van hield. Soms waren MOV-mensen heel actief met armoedebestrijding ter plaatse en kregen ze daar geld voor van de Caritas. Wanneer beide groepen levendig waren, kwam het vanzelf tot samenwerking waar er overlap was.

Diaconie in de knel

Diaconie komt vaak in de knel en er zijn een boel problemen op te noemen. Aan de andere kant ziet Wissink dat het bruist op veel plaatsen. En dat er werk aan de winkel is. JANUARI 2016

DE SLEUTEL

19

BOEKEN

BOEKEN

Politieke biografie van eerste katholieke premier gepresenteerd

‘Niet alle katholieken zijn onbetrouwbaar’ Eind november is in Den Haag de politieke biografie gepresenteerd over Jonkheer Mr. Charles Ruijs de Beerenbrouck. De in Roermond geboren politicus werd de eerste katholieke premier van Nederland en schreef daarmee geschiedenis. Deze is nu te boek gesteld. Martijn van Helvert, katholiek kamerlid uit Limburg, was bij de presentatie van het boek.

In een zaaltje boven café Dudok tegenover de Kamer werd het boek ‘Toen de Katholieken Nederland veroverden’ gepresenteerd door de schrijver Frans Verhagen. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan Ruud Lubbers. Het boek is een politieke biografie van Charles Ruijs de Beerenbrouck, de eerste katholieke premier van Nederland. Aan het einde van de 19de eeuw kwam de socialistische beweging op. Ook veel katholieke arbeiders voelden zich aangesproken door deze stroming. Paus Leo XIII De boekoverhandiging aan oud premier Lubbers reageerde met zijn encycliek Rerum Novarum op de sociDaarna ging hij naar de Tweede Kamer. ale gevolgen van de industrialisatie: Ook Kamerlid Ruys was vooral op de achterde overheid heeft verantwoordelijkheid grond actief. Hij werd Regeringscommisom de arbeidersklasse bij te staan. saris voor vluchtelingen uit België tijdens de Eerste Wereldoorlog, omdat er nieBij vele katholieken was dit even slikken, mand anders met de gouverneur van Limwant de liberale geest waarde ook flink burg (zijn vader) samen zou kunnen werrond in de kerk. Charles Ruys de Beerenken. Als zijn vader het vak eigenlijk niet brouck richtte een katholieke arbeiderscomeer kan uitoefenen, geeft Gustaf Ruijs öperatie op in Maastricht, dat toen een aan bereid te zijn een stapje terug te doen, best arme en vieze stad was. Daar maakte op één kleine voorwaarde: zijn zoon hij niet alleen vrienden mee. Maar hij zetCharles moet hem opvolgen. En zo gete door. Dit hield vele katholiek arbeiders schiedde. bij de katholieke beweging en zorgde er onder meer voor dat de socialisten geen Met enige tegenzin moest Charles Den enorme voet op Limburgse bodem konHaag verlaten: Niet omdat hij Limburg den zetten. niet liefhad, maar omdat hij de Haagse politiek niet wilde missen. De Venlose Hij werd raadslid in Gulpen, omdat men priester Nolens wint de verkiezingen van in Maastricht het ‘zoontje van de gouver1918. Hij zelf kon geen premier worden, neur’ niet wilde hebben. In Gulpen ging want hij was priester. En een katholiek als hij ook niet bepaald met de stroom mee, premier zou al erg zijn voor protestants omdat hij zich vanuit dit brouwersdorp Nederland, maar een priester zou echt inzette voor de drankbestrijding. Drank‘over the top’ zijn. Charles, op dat momisbruik was een groot probleem in veel ment drie maanden gouverneur, wordt arbeidersgezinnen. door Nolens gevraagd.

In september 1918 wordt hij de eerste katholieke premier. Hij krijgt te maken met de Duitse keizer op het station in Eijsden, de socialistische coup van Troelstra en het vrouwenkiesrecht. De socialisten hadden gedacht via het vrouwenkiesrecht flink te winnen. Dit viel tegen. Omdat mannen blijkbaar altijd al stemden wat hun vrouwen wilden, veranderde dit niets in de verhoudingen en Ruijs had ook zijn tweede kabinet. Met een tussentijd, waarin hij onder andere Kamervoorzitter was, komt het nog een keer tot Ruijs III. Dan breekt de crisis aan en neemt Colijn het stokje definitief over. Hij overlijdt in 1936, pauselijk hoog onderscheiden en met een grote staat van dienst voor kerk en staat. Ruijs laat ons een grote erfenis na: Hij heeft de eenheid onder de katholieken kunnen bewaren. De bisschoppen hebben daar ook flink bij geholpen. In de rest van de twintigste eeuw hebben de katholieken daardoor veel macht gehad aan het binnenhof. Ruijs heeft de Volkspartij ontworpen, waarin gezinnen, arbeiders, de middenstand, de kerk en het grootbedrijf zich allen thuis voelen. Daarmee geeft hij ook een opdracht aan de huidige katholieke politici. Al eerder had ik mij afgevraagd, waarom de koning mij nog nooit voor een bezoek had geïnviteerd. Na de boekpresentatie heb ik een vermoeden. Immers, het volgende historische feit werd onthuld. In 1918 zitten Emma en Wilhelmina bijeen. Wilhelmina zegt: “Die katholieken zijn niet te vertrouwen. En nu moet ik zeker instemmen met een katholieke premier. Hij is ook nog eens een Limburger.” Prinses Emma: “Lieve schat, niet alle katholieken zijn onbetrouwbaar.” ‘Toen de katholieken Nederland veroverden’ is een uitgave van uitgeverij Boom. Prijs € 29,90. ISBN 9789089536570

Mediapriester Als kind was hij al gek op verhalen en films. Toch werd Roderick Vonhögen geen astronaut, filmregisseur of striptekenaar, maar priester. Een priester met een missie: hij wil proberen om te laten zien dat geloof en moderne cultuur bij elkaar te brengen zijn. Als mediapionier, op pad met de modernste technologische snufjes, zorgde hij ervoor dat het Vaticaan als eerste grote organisatie ging podcasten. Nu runt hij zijn eigen productiemaatschappij, heeft hij op internet tienduizenden volgers en is hij een bekend gezicht op tv. Terwijl hij ook ‘gewoon’ de mis viert in Amersfoort en in kerken die hij op zijn vele reizen aandoet. Roderick Vonhögen verbindt de boodschap van de kerk met de populaire cultuur en bereikt daarmee een enorm publiek. Hoe het zo is gekomen, vertelt hij in deze autobiografie. Hij vertelt over zijn jeugd in Bleiswijk met als helden Superman en Spiderman, zijn wijding en eerste parochiejaren, zijn tijd als insider in het Vaticaan en in omroepland Hilversum. Maar dit boek gaat ook over spiritualiteit en sport, over hobbits en Harry Potter, over Afrika en China, over gaming en vriendschap en over het mediasucces van paus Franciscus. Het boek wil helpen om te laten zien: hoe je een enorm publiek bereikt met minimale middelen; hoe superhelden je helpen jouw roeping te ontdekken; waarom sprookjes belangrijk zijn voor goede communicatie; wat je kunt leren van YouTubers en gamers.Elk hoofdstuk eindigt met handige tips en voorbeelden voor de praktijk. Het boek Mediapriester- Avonturen in de wereld van film, games en nieuwe media werd uitgegeven door Adveniat. Prijs voor de paperback € 17,50. ISBN 9789491042911 Ook verkrijgbaar via www.carolushuis.nl.

tekst en foto martijn van helvert

20

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

21

GRENZELOOS

KERKBALANS

Grenzeloos

Mijn kerk inspireert

Bisschop Aken teruggetreden

De jaarlijkse actie Kerkba-

Tijdens een pontificale viering in de Dom heeft bisschop Heinrich Mussinghoff van Aken vlak voor Kerstmis officieel afscheid genomen van zijn bisdom. Vanwege het bereiken van de 75-jarige leeftijd had hij de paus om ontslag gevraagd en gekregen. Mgr. Mussinghoff is meer dan 20 jaar bisschop van Aken geweest. Hulpbisschop Karl Borsch is tot diocesaan administrator gekozen. Dat wil zeggen dat hij tijdelijk de leiding van het bisdom op zich neemt, totdat er een nieuwe bisschop wordt benoemd.

lans wordt in de weken van 17 t/m/ 31 januari gehouden. Het thema is dit jaar ‘Mijn kerk inspireert’. Wist u dat Mgr. Mussinghoff

Akense dokter Hahn wordt mogelijk zalig Met het erkennen van zijn ‘heroïsche daden’ zoals dat heet, heeft paus Franciscus een belangrijke stap gezet in het zaligverklaringsproces van de Akens arts Dr. Heinrich Hahn (1800-1882). De huisarts en vader van tien kinderen bekleedde een belangrijke rol in het Aken van de 19e eeuw. Behalve als dokter, was hij ook politiek, sociaal en kerkelijk actief. Hij heeft vooral zijn sporen verdiend op het gebied van missiewerk.

Heinrich Hahn

In 1832 was hij de oprichter van de Missievereniging Franciscus Xaverius, die nu wereldwijd bekend is onder de naam Missio Aken. Ook andere missieactiviteiten als Misereor, Adveniat en Renovabis, die allemaal hun hoofdzetel in Aken hebben, komen voort uit het pionierswerk van dokter Hahn. De volgende stap in het zaligverklaringsproces is dat er een wonder op zijn voorspraak moet worden erkend. Meer over het leven van de Akense arts is te vinden op: www.heinrich-hahn-aachen.de DE SLEUTEL

JANUARI 2016

dit de grootste inzamelingsactie van het land is?

Heilige deur in Moresnet Net als in het bisdom Roermond zijn ook in de ons omringende bisdommen heilige deuren geopend in verband met het Heilig Jaar van de Barmhartigheid. In het bisdom Luik is er onder meer een heilige deur gekomen in het bedevaartsoord Moresnet, op steenworpafstand van Vaals. Het heiligdom van Moresnet wordt sinds enige tijd pastoraal geleid door de religieuze gemeenschap van De Kommel uit Maastricht. Ook in het heiligdom van Banneux – eveneens bisdom Luik – is een heilige deur geopend.

Voorbereidingen Virga Jessefeesten begonnen

22

Geef aan uw parochie, geef aan Kerkbalans

Grote gebeurtenissen werpen hun schaduw ver vooruit. En dus zijn in Hasselt de voorbereidingen voor de Virga Jessefeesten 2017 al begonnen. Tussen 6 en 20 augustus worden voor de 46e keer de Virga Jessefeesten gehouden. Net als de heiligdomsvaarten van Maastricht en Susteren vinden deze om de zeven jaar plaats. Thema van de eerstvolgende editie luidt: ‘Virga Jesse, twijg van Jesse, bron van hoop’. Net als in Nederlands-Limburg gaan deze feesten gepaard met grote ommegangen, liturgievieringen en culturele acti- Virga Jessebeeld viteiten. De eerste draaiboeken voor het feest van volgend jaar worden nu geschreven. Aan de ommegang in Hasselt zullen weer tientallen groepen, muzikanten en figuranten deelnemen. Samen met de Virga Jessefeesten wordt in 2017 ook het 50-jarig bestaan van het bisdom Hasselt gevierd.

Kerkbalans is een gezamenlijke actie van de Rooms-Katholieke Kerk, de Protestantse Kerk in Nederland, de Oud-Katholieke Kerk, de Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap. Vijf kerkgenootschappen die al sinds 1973 een beroep doen op een financiële bijdrage voor de plaatselijke geloofsgemeenschappen. In alle vrijheid en bescheidenheid vraagt uw eigen plaatselijke kerk u om gul te geven. U beslist zelf welke vrijwillige bijdrage u aan deze actie wilt geven, die overigens (deels) aftrekbaar is van de belastingen*. *Uw bijdrage aan Kerkbalans valt onder ‘Giften aan goede doelen’ of ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI)’. Wanneer u kiest voor een periodieke schenking is zelfs het hele bedrag aftrekbaar.

Overal vragen plaatselijke kerken en parochies aan hun leden om een financiële bijdrage over te maken. Doet u (ook) weer mee? Of was Kerkbalans voor u altijd een sluitpost op uw begroting? Overweeg om mee te doen en eerder te beknibbelen op zaken waar u eigenlijk echt armer van wordt… De kerk is een plek die inspireert. De boodschap, de sacramenten zoals de doop, de gemeenschap, het gebouw – ze geven bezieling voor het leven van elke dag. Geef die inspiratie door. Maak het mogelijk dat anderen die inspiratie door kunnen geven. Of ze het nu doen als professionele kracht of als vrijwilliger, overal zit een prijskaartje aan vast. Goed als zij ook een financiële basis hebben die hen het werken mogelijk maakt. Wij worden gevraagd om voor die basis te zorgen waardoor onze geloofsgemeenschap een gemeenschap met toekomst blijft.

Welke inspiratie geeft u door?

Soms is het een goed gesprek dat bemoedigt. De andere keer is het de boodschap die uw hart raakt. De stilte van het gebouw, de liturgie, de muziek of de veelzijdigheid van uw kerkelijke gemeenschap. Uw kerk inspireert.

Die mooie momenten delen we met elkaar. Ze inspireren ons om het goede te doen. Samen zijn we een gemeenschap waar God wordt gezocht en gevonden. De kerk is een onmisbare pijler in ons bestaan.

OM TE KUNNEN BLIJVEN INSPIREREN, IS GELD NODIG. Want het gebouw waar uw gemeenschap samenkomt, de verwarming, verlichting, het personeel en de muziek – het kost geld. Kosten die gemaakt worden om de kerkdeuren open te houden en u en vele anderen welkom te heten. Daarom is er Kerkbalans. Als u uw bijdrage schenkt aan Kerkbalans, geeft u niet alleen uzelf de mogelijkheid om bezield te blijven, u investeert ook in de persoon naast u in de kerkbank, het kind in de kindernevendienst of een zinzoekende bezoeker. Vraag eens aan uw kerkbestuur waar zij uw bijdrage aan besteedt. Door betrokken te zijn in woord en daad bouwt u aan uw gemeenschap. U geeft om door te geven.

U HOUDT UW KERK IN BALANS.

Meer informatie vindt u op www.kerkbalans.nl

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

23

KERKGESCHIEDENIS

KERKGESCHIEDENIS

Mgr. Moors en het Pastoraal Concilie XI

Persoonlijke interventie Bij het rapport ‘Gezagsopvattingen en gezagsbeleving’ werden door meerdere instanties kritische opmerkingen gemaakt. Ook van de kant van het bisdom Roermond was de kritiek niet mals (PCNK II 44-50). In de bijlage bij de algemene beschouwing over het rapport ‘Gezagsopvattingen en gezagsbeleving’ van het bisdom Roermond werd zes pagina’s lang gedetailleerd kritiek geformuleerd op dit rapport, vragen gesteld en bezwaren geformuleerd. Dit stuk was gedateerd op 27 december 1967 en werd door mgr. Moors ondertekend.

tekst mgr. dr. paul hamans foto archief

24

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Tijdens de plenaire vergadering formuleerde mgr. P.J.A. Moors op donderdag 4 januari 1968 ook persoonlijk een interventie over het rapport ‘Gezagsopvattingen en gezagsbeleving’. In de voorbereiding hiervan had hij zich onder meer laten bijstaan door deken J. Joosten van Echt (BAR, Archief mgr. P. Moors, Doos III, Map Pastoraal Concilie van de Nederlandse Kerkprovincie).

Visie

De bisschop van Roermond omschreef zijn visie op het rapport (zie voor de tekst: PCNK II 101-103): “Met waardering voor de verschillende grondgedachten van het rapport acht ik het rapport zoals het nu voor ons ligt niet aanvaardbaar als een uit te geven conciliestuk (dit had kardinaal Alfrink ook reeds in zijn openingspreek gezegd, P.H.). Het rapport is op de eerste plaats onduidelijk. Waar gaat het nu over? Volgens de titel over gezagsopvattingen en gezagsbeleving. Op pag. 1 wordt gezegd: ons is de vraag gesteld, hoe in deze tijd het gezag uitgeoefend moet worden. Op pag. 4 wordt van de persoonsgemeenschap gezegd: er is geen sprake van gezag in de eigenlijke betekenis van het woord. Wat verstaat men onder gezag en wat onder gezag in de eigenlijke betekenis van het woord? Ten tweede: het rapport is eenzijdig. Het is bij wijze van spreken alleen gericht naar boven toe. Over de beleving van het gezag door de gezagsdragers wordt veel en ruim gesproken. Over de beleving van het gezag door de gelovigen nauwelijks. Ten derde: het rapport is onvolledig. Bij de factoren waaraan de vertrouwenscrisis met betrekking tot het kerkelijk gezag zou te wijten zijn, moeten nog actuele feiten worden toegevoegd, namelijk de aanvallen op gezagsdragers en gezagsbeslissingen, de verwarring in de kerk van Nederland en de geloofscrisis. In de constitutie over de Kerk van Vaticanum II wordt op een evenwichtige wijze over het gezag gesproken. Hierin staan naast elkaar het werkelijk door God verleende gezag en de nood-

zaak om dit als een vader en een herder uit te oefenen. Dit komt in het rapport niet voldoende tot zijn recht. Ten vierde: het rapport is te weinig objectief. Het rapport wekt nogal sterk de indruk van een zeker afzetten tegen. Als men veranderingen en verbeteringen, terecht, voorstelt, zal dit zeker niet kunnen zonder een bepaalde kritiek op het bestaande. Toch zal men het bestaande dan ook zo objectief mogelijk moeten voorstellen. In Nederland is een sterkere democratisering in de beleidsvoering reeds geruime tijd op gang gekomen. Dit komt in het rapport nauwelijks tot uitdrukking. Zoals de tekst voor ons ligt, hebben tal van uitdrukkingen en constateringen een dusdanige overaccentuering, dat de objectiviteit van het rapport hierdoor ernstig geschaad wordt. Ten vijfde: het rapport is weinig pastoraal. Het rapport geeft geen aanwijzingen, hoe wij allen als gelovigen, bisschoppen, priesters en leken nu het gezag moeten beluisteren, aanvaarden, gelovig beantwoorden en in het christelijke leven verwerken. Als het pastoraal concilie over gezagsopvattingen en gezagsbeleving een officieel stuk uitgeeft, gedragen door heel de kerk van Nederland, zal dit een pastoraal stuk moeten zijn, waarin de liefdevolle zorg voor allen, leiders en geleiden, en de gezamenlijke plicht om aan Gods opdracht te voldoen de grondtoon moeten zijn. De toon van het rapport is niet voldoende evangelisch. Ten zesde: het rapport sluit weinig aan bij de stukken van Vaticanum II. Van de goede teksten over het gezag in de Kerk uit deze pastorale stukken vindt men in het rapport wel heel weinig terug. Het rapport mist een duidelijke theologische fundering van het gezag in de Kerk. En dit gemis wordt door de bijgevoegde bijbels-theologische overwegingen mijns inziens niet voldoende opgeheven. Waarom wordt in de overwegingen alleen verwezen naar die groep van bij het rapport aangegeven bijbelteksten die, aldus het rapport, de volmachten aan de apostelen gegeven als het ware nivelleren.

Dit zijn algemene op- en aanmerkingen. De bijzondere op- en aanmerkingen bij de tekst van het rapport heb ik aan de centrale commissie schriftelijk doen toekomen. Ik zou het op prijs stellen, als de resolutie aanvaard zou worden die voorgelegd is door het bestuur van het Diocesaan Pastoraal Centrum van het aartsbisdom Utrecht, zoals die is neergelegd in het dossiernummer 13g. Mocht dit niet gebeuren, mocht deze resolutie niet aanvaard worden, dan hoop ik, dat men tot praktische conclusies zal komen, en zou dit tegen de verwachtingen en de hoop niet het geval zijn, dan zou het rapport, met alle mondeling en schriftelijk gemaakte opmerkingen, terug verwezen moeten worden naar de commissie van samenstellers. Daarbij zou te overwegen zijn om de commissie uit te breiden”.

als: ‘Mijn naam is Moors, bisschop van Roermond’.” (Van den Baar, Hennissen 102).

Frontale aanval

Eerlijk getuigenis

De resolutie waarnaar mgr. Moors verwees, was ingebracht door het bestuur van het Diocesaan Pastoraal Centrum van het aartsbisdom Utrecht. Zij stelde voor de aanbeveling aan te nemen: “Het rapport ‘Gezagsopvatting en gezagsbeleving’ wordt niet als zodanig als stuk van het pastoraal concilie in stemming gebracht, zodat het zou kunnen worden aanvaard, verworpen of terug verwezen naar de commissie, maar wordt alleen als hulpmiddel gebruikt bij de gesprekken over de praktische resoluties en niet zelf rechtstreeks ter discussie gesteld” (PCNK II 36-37). De oud-rector van de HTP en toen pastoor in Sittard, dr. P. van den Baar (Roermond 1921-2005 Heerlen), bevond zich onder de toehoorders toen mgr. Moors deze toespraak hield. Van den Baar schrijft: “Deze interventie, uitgesproken door de bisschop in de hem eigen sobere spreektrant, maakte grote indruk en trok de aandacht van de hele pers. Kranten en

tijdschriften spraken terecht over ‘een kleine sensatie’, over ‘onmiskenbare spanning’, over ‘de stilte van een vallende speld’, over ‘forse kritiek’ en vooral over ‘een eerlijk getuigenis’. Het bisdomblad van Breda ‘Onderweg’ prees Moors om ‘zijn moedige en verhelderende rede, waarmee hij de discussie een zuivere wending gaf en zijn opponenten dwong om óók rechtstreeks op de zaken af te gaan’. In de ‘Maas en Roerbode’ wordt hij de man genoemd die de dialoog op gang had gebracht. ‘Als het concilie op deze dag een prijs had moeten toekennen voor het meest openhartige, verstaanbare en eerlijk getuigend lid van de vergadering, dan was die gegaan naar de man die, toen hij het woord nam, volgens het reglement van orde zich moest aandienen

Op vrijdag 5 januari 1968 schreef ‘De Telegraaf’ dat het ontwerprapport over gezag in de kerk op voorstel van voorzitter prof. J. Snijders niet in stemming was gebracht. “Dit gebeurde nadat vele sprekers, onder wie als voornaamste de bisschop van Roermond, mgr. P. Moors, een ‘onaanvaardbaar’ hadden laten horen. (…) Bisschop Moors achtte het rapport-Loeff onaanvaardbaar, omdat het onduidelijk was en niet objectief”. Moors werd geciteerd met de zin: “Het zet zich te emotioneel af tegen de bestaande structuur in de kerk”. Zelfs van protestantse zijde werd door drie deelnemers gewaarschuwd dat het rapport risico’s in zich bergt. Prof. L. van Holk bracht naar voren dat de remonstrantse broederschap “ook nooit veel van een regelend gezag” wilde weten, “maar dat leidt er gemakkelijk toe dat de kerk onbestuurbaar wordt”. Het katholieke dagblad ‘De Tijd’ van 5 januari citeerde het veelgelezen weekblad ‘Europa’. Dit schreef na de eerste zitting van het Pastoraal Concilie: “Er is een frontale aanval op de Kerk als hiërarchische instelling in voorbereiding. Zonder er om heen te draaien hebben de gelovigen van Nederland zich duidelijk uitgesproken en hun voornemen openlijk kenbaar gemaakt. Een hiërarchische structuur naast, buiten of boven het Evangelie, zo zeggen zij, is onaanvaardbaar, verouderd en onefficiënt en, wat erger is, absoluut onverenigbaar met de menselijke waardigheid” (Van den Baar, Hennissen 104). (wordt vervolgd)

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

25

GELOOF IN DE PRAKTIJK

What’s in a name… INSPIRATIEGIDS HEILIG JAAR VAN BARMHARTIGHEID Prijs: € 4,95

|

Bestelnr.: 3525

Het in de afgelopen maand geopende Heilig Jaar van de Barmhartigheid duurt tot 20 november 2016. Alle parochies, religieuze instituten en overige belangstellenden zijn uitgenodigd om tijdens dit jaar extra aandacht te besteden aan het thema barmhartigheid. In de Inspiratiegids is het thema in drie blokken verdeeld: ‘Gods Barmhartigheid voor mij’, ‘Mijn barmhartigheid voor de ander’ en ‘Onze barmhartigheid voor elkaar’. In de gids zijn tal van teksten, suggesties en o.a. ook een boeken- en dvd lijst en voorbeelden opgenomen van manieren waarop het thema barmhartigheid onder de aandacht kan worden gebracht. Daarbij spelen de werken van barmhartigheid en het sacrament van boete en verzoening een belangrijke rol.

hij Christus te gaan dienen, al wist hij niet hoe hij dat moest doen want een leven van bidden en vasten lag hem eigenlijk niet zo. Een wijze kluizenaar stelde hem voor reizigers die op pelgrimstocht waren te helpen een onstuimige rivier over te steken. Dat kon hij wel: Reprobus had sterke schouders.

EEN JAAR VAN GODS BARMHARTIGHEID 365 teksten uit de Traditie van de Kerk Prijs: € 9,75

|

Bestelnr.: 3523

Een heel jaar lang elke dag een tekst over Gods barmhartigheid. Speciaal voor deze tijd, waarin de wereld de barmhartige liefde van God zo nodig heeft. God is barmhartige liefde, Vader, Zoon en heilige Geest. De Kerk kent ‘herauten van Gods barmhartigheid’. In deze bloemlezing komen er dertien aan het woord. Augustinus van Hippo, Bernardus van Clairvaux, Catharina van Siena, Teresia van Avila, Franciscus van Sales, Pierre-Julien Eymard, Thérèse van Lisieux, Faustina Kowalska, Josemaría Escrivá de Balaguer, Marthe Robin, Moeder Teresa, Paus Johannes Paulus II, Adrienne von Speyr. DURF TE BIECHTEN!

Handreiking bij het sacrament van Boete en Verzoening.

|

Auteur: Harm Schilder, pr.

Prijs: € 4,35

|

Bestelnr.: 3474

Dit boekje is een handreiking voor het Sacrament van de Biecht. ”Hoe gaat biechten; Wat is zonde?; Gewetensonderzoek; De kinderbiecht; Het biechtgeheim enz.’ Dus ook voor mensen die het bijzondere Sacrament nog niet kennen. Voor mensen die gewend zijn om te biechten, wil het boekje een bemoediging zijn om verder te gaan. Het kan tevens gebruikt worden als hulpmiddel tijdens het biechten. Ook zeer geschikt voor kinderen! In handig zakformaat. 11,5 x 16,5 cm 80 pag. LAAT JE VERZOENEN!

met je lot...met je naaste...met God... Auteur: Jan Hendriks, pr.

|

Prijs: € 14,25

|

Bestelnr.: 3480

Je moet vergeven en je verzoenen. Maar dat klinkt wel erg gemakkelijk. Zo eenvoudig ligt dat niet. En het is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Dit boekje wil helpen om de pijn uit je hart weg te halen, je te laten genezen en je te verzoenen met jezelf, met je lot, met je naaste en met God.

Vermeld bij bestellingen svp het juiste bestelnummer. CENTRAAL ADRES: Swalmerstraat 100, 6041 CZ Roermond T: 0475-386825

F: 0475-386806 E: [email protected] W: www.carolushuis.nl

‘Ooo, nu valt eindelijk het kwartje!’ Marja is voor het eerst bij me in de praktijk en wijst op het bronzen beeldje van de heilige Christoffel dat op mijn bureau staat. ‘Christoffel..: Christofoor ! Ik had het op je site gezien, maar nu snap ik hem pas!’ Toen we een aantal jaren geleden plannen maakten voor de vestiging van een katholieke psychologische praktijk hebben we met elkaar een tijdje gebrainstormd over een geschikte naam. Een paar keer meenden we er een te hebben, maar lieten we hem naderhand toch weer vallen. Ten slotte kwam een van de oudere broeders van de Trappisten in Echt met Christoffel op de proppen, wat kort daarna nog gewijzigd werd in de Griekse versie Christofoor. Het voelde goed en we hakten de knoop door, maar niemand besefte op dat moment precies hoe betekenisvol deze naam zou blijken. Wie was hij toch, die heilige Christoffel of Christofoor? Ergens in de eerste eeuwen van de Kerk leefde in het oosten eens een zekere Reprobus, die voor zichzelf had besloten dat hij zijn diensten alleen wilde aanbieden aan het hoogste gezag. Hij trad daarom in dienst bij de koning, maar hij ontdekte dat die bang was voor de keizer. Dus trad hij in dienst bij de keizer, maar de keizer bleek angst te hebben voor de duivel. Daarom bood Reprobus zijn diensten aan de duivel aan, maar deze bleek bang voor Christus. En dus besloot

Met grote toewijding droeg hij vanaf die dag de mensen naar de overkant. Dag in dag uit. Toen hij echter op een dag een klein kind op zijn schouders droeg leek het wel of het zwaarder en zwaarder werd; alsof heel de last van de wereld op hem drukte. Reprobus bezweek bijna en dreigde te worden verzwolgen. Het water stond hem letterlijk tot aan de lippen. Toen hij tenslotte de overkant bereikte openbaarde het kind zich als Christus. Deze doopte Reprobus direct in de rivier en noemde hem Christofoor, letterlijk: Christusdrager. Hoewel veel van dit levensverhaal waarschijnlijk legendarisch is, is Christoffel een van de meest geliefde heiligen. Overal in de wereld zelfs. Sinds die dag met die Trappistenbroeder heb ik er een extra antenne voor ontwikkeld en ik zie hem overal: in kerken, in auto’s, op sleutelhangers, bij de veerdienst, op straatnaambordjes, op noveenkaarsen. Marja krijgt er ook al oog voor. Toen ze bij me kwam vertelde ze dat ze ‘zo moemoe-moe’ was. Als alleenstaande moeder van drie jonge kinderen, waarvan er één nooit rust heeft vanwege adhd, en één, nu 14 maanden oud, lijdt aan taaislijmziekte: een kind dat heel veel extra zorg vraagt. Marja’s man had zich het gezinsleven anders voorgesteld en koos haastig voor een leuk uitziende, maar vooral zorgeloze, vrolijke collega als nieuwe partner.

Dit zijn problemen die we niet kunnen oplossen in onze gesprekken. Maar dat verwacht Marja ook niet. Ze is een realistische, sterke vrouw, die trouw wil blijven aan haar moederschap. Maar ze vraagt wel om steun en zoekt troost en zin in wat haar overkomt. Marja ontdekt dat in het leven van Christofoor ook haar leven getekend wordt. Zoals zij haar kinderen door de golven van het leven draagt. Zoals zij de last op haar schouders voelt. Het gevoel dat het echt te zwaar wordt, de angst om te bezwijken en kopje onder te gaan. En de ervaring ook zelf gedragen te worden. Marja gaat ontdekken dat dit het leven ís: dat wij als christenen elkaar dragen en pas gaandeweg ontdekken dat we in die ander, - de ander die soms lastig is, en soms een last - eigenlijk Christus zelf dragen. Het geldt voor ons allemaal: als gedoopten zijn wij allemaal Christus-dragers. Dat heeft Marja nu heel bewust ontdekt: ze heeft niet alleen een zware, maar ook een vreugdevolle, troostrijke roeping. Zo wordt de legende van Christofoor wáár: in ons.

drs. F.M.J. Keyers Oude Rijksweg Noord 5 6114 JA Susteren www.christofoor-praktijk.nl 06-47559670

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

27

FOTOREPORTAGE

Kiek oet… Echt Als historische bronnen ontbreken, komt in de geschiedschrijving al snel deductie om de hoek kijken. Dat geldt ook voor Echt. Aannames leiden tot de gevolgtrekking dat plaats en streek al rond 700 gekerstend waren. De aanwezigheid van geloofsverkondigers als Amandus, Willibrordus, de heiligen van Sint Odiliënberg in de regio zijn hiervan de pijlers. Sommigen gaan nog verder terug: “Het stichtingsjaar van de parochie moet wel teruggaan tot het verblijf van de heilige bisschoppen te Maastricht, dus tot de tijd 400-700.” Het eerste echte fundament onder de Echter kerkelijke historie wordt gelegd door een genoteerde schenking aan het begin van de tiende eeuw als Gerberga van Saksen de villa Ettha (Echt) en de kerk schonk aan het kapittel van St. Servaas te Maastricht. Er leeft zelfs de aanname dat Echt zijn eerste grote, aan St. Anna toegewijde kerk, aan Gerberga te danken had. Landricus werd de tweede patroon en uiteindelijk de enige. Het waren blijkbaar robuuste bouwwerken want de eerste romaanse kerk bleef bestaan tot 1477 en werd vervangen door een laatgotische. Pas in 1873 was een ingrijpende verbouwing en uitbreiding noodzakelijk, verricht naar ideeën van Pierre Cuypers. Daaraan is ook de huidige neogotische toren te danken die de romaanse verving. In de nadagen van de tweede wereldoorlog liepen kerk en toren zware schade op, die in 1946 werd hersteld, terwijl een grote brand in 1966 en de aardbeving van 1992 de kerk wel flink teisterden maar herstel telkenmale mogelijk was. In 2014 werd de Landricuskerk een officiële bedevaartkerk voor de H. Edith Stein. In dit Jaar van de Barmhartigheid is de kerk een van de zes kerken in ons bisdom waar de Heilige Deur eind verleden jaar werd geopend.

tekst frans van galen foto’s bisdom roermond

28

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

29

AGENDA

VARIA

Agenda bisschop Frans Wiertz Vrijdag 1 januari 11.30 uur Pontificale Hoogmis in de SintChristoffel Kathedraal te Roermond 13.30 uur Nieuwjaarsreceptie in het bisschopshuis te Roermond

Zondag 24 januari 11.30 uur Hoogmis in St. Christoffelkathedraal

Zondag 3 januari 16.00 uur Vesperviering in Abdijkerk Rolduc b.g.v. afscheid rector Mgr. dr. J. Vries

Donderdag 28 januari 14.30 uur Vespers en vergadering Priesterraad

Zaterdag 9 januari t/m dinsdag 19 januari Missiereis naar Sri Lanka

Maandag 1 februari 10.30 uur Vergadering Paredis stichting 17.00 uur Pontificale Hoogmis bij de zusters Karmelitessen te Sittard ter afsluiting Jaar van de Religieuzen

Vrijdag 22 januari 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Theresia van het Kind Jezus te Boukoul Zaterdag 23 januari 11.00 uur Eucharistieviering bij de zusters van Het Werk te Merkelbeek in kader van jaar van de Religieuzen

Dinsdag 26 januari Vergadering Bisschoppenconferentie te Utrecht

Dinsdag 2 februari 9.30 uur Eucharistieviering bij Missiezusters Dienaressen van de H. Geest te Wahlwiller

Woensdag 3 februari 19.00 uur Pontificale eucharistieviering in parochie H. Kruisverheffing te Cadier en Keer ter opening viering 750 jaar parochie Donderdag 4 februari 14.30 uur Bezoek pastoraal team parochiecluster Geleen Zaterdag 6 februari t/m dinsdag 9 februari Retraite in Partij-Wittem Woensdag 10 februari 17.00 uur Aswoensdagplechtigheid in Abdijkerk te Rolduc Donderdag 11 februari 14.30 uur Vespers en vergadering Kathedraal Kapittel

Agenda hulpbisschop Everard de Jong Donderdag 7 januari 16.30 uur Nieuwjaarsreceptie LVO te Gulpen 19.00 uur Vormselviering in H. Gerarduskerk te Nederweert-Eind

Zaterdag 16 februari 10.00 uur Studieconferentie christelijke filosofie te Utrecht

Vrijdag 29 januari 15.30 uur Diner du Corps Limburgse Jagers te Sevenum

Zondag 17 januari 10.30 uur Eucharistieviering in Koepelkerk te Maastricht

Zaterdag 30 januari 18.00 uur Vormselviering in H. Lambertuskerk te Nederweert

Zaterdag 9 januari 10.40 uur College filosofie bij Theologisch Instituut Rolduc

Dinsdag 19 t/m zaterdag 23 januari Conferentie van het Acton Institute te Lissabon (P)

Maandag 11 januari 11.00 uur Vergadering diocesaan comité H. Jaar van de Barmhartigheid

Zondag 24 januari 10.00 uur Eucharistieviering in H. Lambertuskerk te Helden

Zondag 31 januari 09.30 uur Vormselviering in H. Willibrorduskerk te Stramproy 14.00 uur Bezoek aan Winterweekend voor jongeren te Brunssum

Dinsdag 12 januari Bisschoppenconferentie te Utrecht

Dinsdag 26 januari Bisschoppenconferentie te Utrecht

Donderdag 14 januari 12.30 uur Nieuwjaarsbijeenkomst Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie te Amersfoort

Woensdag 27 januari Stille Dag

Vrijdag 15 januari 10.30 uur Ontmoeting met hulpbisschoppen van Aken te Steyl

30

DE SLEUTEL

JANUARI 2016

Donderdag 28 januari 14.30 uur Priesterraadvergadering 19.00 uur Vormselviering in H. Jozefkerk te Keent (Weert)

Maandag 1 februari 09.30 uur Docentenvergadering Grootseminarie Rolduc Deelname aan studiedag navorming jonge priesters Dinsdag 2 februari 10.00 uur Bijeenkomst filosofenvereniging Filos te Cadier en Keer 18.00 uur Eucharistieviering met docenten en studenten diocesaan missionair grootseminarie van de Neocatechumenale Weg te Cadier en Keer.

Puzzel We hebben voor deze puzzel gebruik gemaakt van woorden uit het tweede boek Samuël, de hoofdstukken 6 t/m 10. Als u de woorden wegstreept in het diagram, dan blijven er enkele letters over die de oplossing van de puzzel vormen. Wie de woordenbrij ontraadselt en het geluk heeft als winnaar uit de bus te komen, wacht de gebruikelijke prijs.

B

B

L

A

T

K

V

A

A

G

A

B

O

S

P

R

J

K

A

A

Z

O

E

U

B

A

N

C

E

R

W

M

E

D

A

E

T

Z

Z

R

O

I

O

I

Z

S

H

E

A

B

L

A

A

O

U

H

U

U

N

F

R

H

P

A

G

I

B

K

E

V

R

D

D

B

C

A

I

E

H

I

R

S

L

E

O

E

T

I

W

T

S

O

D

A

G

N

O

U

C

E

H

L

M

O

I

D

I

N

G

A

R

E

L

N

G

H

T

L

D

H

E

K

E

S

S

E

B

I

L

S

N

K

E

E

E

T

A

E

R

N

T

T

S

T

S

E

T

E

V

R

W

V

S

K

E

W

C

E

E

A

E

A

B

L

R

H

E

L

E

U

E

C

A

N

T

N

N

D

L

M

E

E

E

N

C

B

O

R

O

G

H

I

H

J

G

Z

I

B

N

I

J

T

R

I

E

E

E

R

Ï

A

S

I

B

A

N

O

A

N

Z

E

A

T

L

N

R

O

M

A

L

Z

L

S

G

E

J

D

P

E

I

R

M

P

L

A

N

D

L

O

P

E

R

R

A

P

N

E

P

E

O

R

T

R

U

E

K

R

H

E

M

I

O

E

T

L

N

S

E

M

O

A

B

I

E

T

E

N

V

J

A

E

D

N

B

O

O

G

S

C

H

I

E

T

E

R

S

N

N

N

E

G

N

I

L

E

V

O

H

C

A

T

E

B

E

E

B

R

I

T

S

N

E

T

H

C

I

W

S

O

O

B

R

N

S

M

O

L

E

N

S

T

E

E

N

E

L

A

B

M

I

C

ABINADAB ABISAÏ ACHIO BAZUINGESCHAL BELEGERING BENAJA BESPIONNEREN BETACH BOOGSCHIETERS BOOSWICHTEN

BRITS CEDERHOUT CIMBALEN DAVIDSTAD DORSVLOER ELIAM HAMAT HOVELINGEN JAARWISSELING KERETIETEN

KERUBS KEURTROEPEN LANDLOPER LOOFHUTTEN MOABIETEN MOLENSTEEN OPPERBEVELHEBBER PELETIETEN RATELS ROUWKLACHT

ROZIJNENKOEK SCHATPLICHTIG SOBA TAMBOERIJNEN TENTDOEK UZZA VAZALLEN WAGENMENNERS WEGSCHEREN

De oplossing kan voor 23 januari worden ingestuurd naar het adres: Puzzelredactie De Sleutel, Postbus 980, 6040 AZ Roermond of via [email protected]. Onder goede inzendingen wordt de DVD ‘Sprekend monument - heden en verleden van de Sint Christoffelkathedraal’ verloot. De oplossing van de puzzel uit het vorige nummer was kerstmis is een boodschap van tederheid en hoop. Uit de goede inzendingen werd F. Dehing uit Thorn als winnaar getrokken. Proficiat!

JANUARI 2016

DE SLEUTEL

31

Gebed van paus Franciscus voor het Heilig Jaar van de Barmhartigheid Heer Jezus Christus, U hebt ons geleerd om barmhartig te zijn zoals de hemelse Vader, en hebt ons gezegd dat wie U ziet Hem ziet. Toon ons uw gelaat en wij zullen gered zijn. Uw liefdevolle blik bevrijdde Zacheüs en Matteüs van hun verslaving aan geld; de overspelige vrouw en Magdalena ervan hun geluk alleen te zoeken in een schepsel; liet Petrus wenen na zijn verloochening en verzekerde de berouwvolle dief van het Paradijs. Laat ons, alsof ze aan ieder van ons persoonlijk gericht zijn, de woorden horen die U sprak tot de Samaritaanse vrouw: “Als u de gave van God kende!” U bent het zichtbare gezicht van de onzichtbare Vader van de God die zijn macht boven alles openbaart door vergeving en barmhartigheid: laat de Kerk uw zichtbare gezicht in de wereld zijn, haar Heer verrezen en verheerlijkt. U hebt gewild dat uw dienaren zich ook met zwakheid bekleden zodat zij medelijden voelen met hen die in onwetendheid en dwaling verkeren: geef allen die hen naderen het gevoel verwacht, geliefd en vergeven door God te zijn. Zend uw Geest en heilig ieder van ons met zijn zalving, zodat het Heilig jaar van de Barmhartigheid een jaar van genade van de Heer mag zijn en uw Kerk, met hernieuwd enthousiasme, het goede nieuws naar de armen mag brengen, vrijheid verkondigen aan de gevangenen en onderdrukten, en blinden het zicht mag teruggeven. Wij vragen u dit, Heer Jezus, op voorspraak van Maria, de Moeder van de Barmhartigheid, U die leeft en heerst met de Vader en de Heilige Geest in de eeuwen der eeuwen. Amen. Afbeelding: Rembrandt van Rijn, De terugkeer van de verloren zoon

(circa 1668, detail) Hermitage - St. Petersburg