jaargang 2008 nummer 1

jaargang 2008 nummer 1

oleth van Logos Shibb

k ra

viezen over m d a od he ern c s ti

e m

ia ed

Ge ef p

Mo

den spraakherken e h k ij nin gel g

Verkrijgbare uitgaven begunstigers

begunst. student

normale prijs

CD-Rom Waarheidsvriend

25,—

20,—

40,— *

Idem jaarabonnement

18,50

14,—

32,— *

8,50

8,50

IVP - CD-ROM

115,—

115,—

165,— *

OpenSjamar

Didachè

11,00

119,—

99,—

139,—

OpenSjamar Library

79,—

79,—

79,—

Module 48000 Teksten

24,—

24,—

39,—

Preekregister module

34,—

34,—

39,—

Bibleworks upd. v.a. versie 6

180,—

180,—

205,—

Bibleworks versie 7

359,—

359,—

399,—

Bibleworks upd. v.a. versie 5

210,—

210,—

235,—

Spraakherkenning versie 9

169,—*

169,—*

245,—*

Spraakherkenning Upgrade

125,—*

125,—*

189,—*

69,—

69,—

155,—

WordPerfect X13

* inclusief verzendkosten, Alle prijzen in euro’s, prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Bureau Stichting Reformatica, p/a Valleistraat 52, 3901 RT Veenendaal Telefoon 0318-624648 Fax 0318-620769 E-mail [email protected] Banknummer 15.41.09.045 t.n.v. Stichting Reformatica

momentopname van onze website

Bezoek onze website www.meetingpoint.org

2

Refomail jaargang 2008 nr. 1

Inhoud

Voorwoord

De pc het huis uit

BIJBEL EN KERK Meer van Galilea

4

Het zegel van Izebel

6

CD-Rom Studiebijbel

7

Sprekende Bijbel

8

Eindelijk ligt daar weer een nummer voor u. De oorspronkelijke opzet was dit voor de kerstdagen te laten verschijnen! Maar doordat mijn PC voortdurend uit ging vallen werd dat onmogelijk. In feite heb ik het vier weken zonder moeten stellen. Toen stond ik voor de keus een nieuwe PC aan te schaffen of alleen nog ‘maar’ een laptop. Dat moest dan wel een zware worden, die alle werk aan kon. O.a. de spraakherkenning. Om die overweging te maken moest eerst de markt verkend worden. Welke processoren zijn er op dit moment, wat zijn de voor- en

Interessante websites

13

nadelen? Is de harde schijf groot genoeg? Welk merk? Dat werd dus een zoektocht die enkele weken duurde. Uiteindelijk lagen de eisen op tafel: Een Intel Dual Core processor (Intel vanwege de minimale warmteontwikkeling, bij een laptop die je ook wel eens op schoot

PROGRAMMATUUR

hebt niet onbelangrijk), minimaal 2 Gb intern geheugen, een zo groot mogelijke

Spraakmakende handigheidjes

10

harde schijf, een groot scherm en een apart numeriek toetsenbord. Alles bij elkaar

Grafisch ontwerpen

12

laatste kon met de tweede harde schijf uit de oude PC. Verder een extern Logitech

E-mailberg

15

Basiscursus Powerpoint (2)

16

niet gering. Bovendien nog een extra externe harde schijf voor de backups. Dit toetsenbord, dat is er een met een standaard waarop de laptop kan staan en een draadloos toetsenbord ervoor, zodat het prettig werken is. En zo staat hij voor mij. Met 2x 160 Gb harde schijf in de laptop en 250 er buiten, een 17” scherm en een geluidskaart van harman/kardon. Dat zegt kenners al genoeg. Bovendien een intern geheugen van 4Gb (!) zodat de spraakherkenning loopt als een trein. Daar kwam nog wel bij dat ik intussen ook even het nieuwe besturingssysteem Vista onder de knie moest krijgen.

PROGRAMMATUUR

Ik vertel het u om aan te geven dat het tegenwoordig best mogelijk is - ook uw PC Lopende activiteiten

10

zal het mogelijk eens begeven - alleen vanaf een laptop te werken. Bovendien heb ik het oude scherm van de PC (flat screen) ernaast staan, zodat ik met een dubbel scherm kan werken, wat heel veel voordelen heeft. Wat er met de oude is gebeurd? Mijn zoon wilde proberen hem nog op te lappen. Hij dacht aanvankelijk dat het nog ging lukken ook. Totdat hij hem weer inschakelde en de rooksignalen waarschuwden dat het nu definitief gebeurd was. Wat was ik blij dat goede backups mijn werk hebben veiliggesteld. Maar wel heb ik met weemoed afscheid moeten nemen van mijn inmiddels bijna 20 jaar oude en vertrouwde IBM-toetsenbord. Ooit voor Sfr 560,- (€ 340) aangeschaft. Ik mis de vertrouwde klanken. Ds. M. Aangeenbrug

Stichting Reformatica Stichting Reformatica bevordert kennisuitwisseling in reformatorische kerken, gezinnen en onderwijs, d.m.v. software, communicatiemiddelen, voorlichting, advies informatie Bijdrage per jaar €38.50 (studenten € 18,50) Bestuur Ds. C. v.d. Worp, Wezep, voorzitter (PKN, herv.) Dhr. P. de Wolf, Rijssen, secretaris (Geref. Gem.) dhr. G. v.d. Werfhorst, Barneveld, penningmeester (PKN, herv) Ds. M. Aangeenbrug, Barneveld (PKN, herv.)

Refomail jaargang 2008 nr. 1

Dhr. A. Van Binsbergen, Veenendaal, PR (PKN, herv.) Ds. A. Sloof, Woudenberg (PKN, herv.) Dhr. A. Metz, Rotterdam (PKN, herv.) Dhr. E. Warnies, Barneveld (PKN, herv.) Bureau Dhr. W.M.J. Muije, Veenendaal (Herst. Herv.) Redactie Ds. M. Aangeenbrug, tel. 0342-413471 E-mail: [email protected] Druk: Torendruk, Nijkerk

3

BIJBEL & KERK

Achtergronden bij Bijbelse plaatsen

kend een stad aan het meer hebben uit-

Meer van Galilea

dichtbevolkt was en Hij zijn volgelingen

gekozen, omdat die streek toen vrij vissers van mensen wilde maken (Mc. 1:17). De vissers hadden verschillende soorten netten. Toen Jezus eens langs de

door ds. R. van den Berg

oever van het meer liep zag hij dat Simon Petrus en Andreas bezig waren een net in zee te werpen (Mc. 1:16). Marcus gebruikt het woord amphiblesstron.

(Voor de toelich-

Er zijn weinig plaatsen waar we zo dui-

Dat was een zeer groot net dat gebruikt

ting over de ach-

delijk herinnerd worden aan het evan-

werd als de vissers een grote school vis-

tergrond van dit

gelie en het optreden van Jezus als bij

sen ontdekt hadden. Het was een net dat

artikel zie bij het

het meer van Galilea! Het meer is een

je altijd met z’n tweeën moest hanteren.

artikel over het

grote binnenzee; 21 km lang en haar

Petrus kon het niet alleen af. Ze wierpen

zegel van Izébel.

grootste breedte bedraagt 13 km. De

dat grote net vervolgens uit ‘staande in

Zie verder op de

foto’s van het meer van Galilea die ik

de zee’ en niet vanaf het schip. Het was

website www.bij-

verderop laat zien, zijn van 1890!! In de

een soort sleepnet dat zij uitwierpen

belseplaatsen.nl

tijd van Jezus lagen er veel steden aan

even voordat het donker werd, want vis-

ook eens bij Landen-Israël/Galilea en bij

dit meer. Flavius Josefus vertelt dat in

sen deden de vissers doorgaans ’s

Plaatsen

Tiberias,

zijn tijd de kleinste méér dan 15.000

nachts. Toen Jezus hen riep lieten zij dit

Magdala, Kafarnaum,Chorazin, en Bet-

achtereenvolgens

inwoners telde. Zoveel inwoners zullen

kostbare vistuig achter en volgden zij

saïda voor meer informatie)

Kafarnaum en Betsaïda zeker ook wel

Jezus. Zo’n amphiblesstron was heel

gehad hebben in de tijd van Jezus. Kafar-

gauw stuk, geen wonder ook dat een

Als je aan de overkant van het meer naar

naum was misschien de grootste stad,

eindje verder op Johannes en Jakobus

het zuiden blijft lopen kom je vanzelf in

omdat daar het tolhuis stond. Jezus

druk bezig waren gescheurde sleepnet-

het land der Gaderenen (Gerasenen).De

woonde in de stad. Hij heeft ongetwij-

ten te herstellen. Toen Jezus ook hen

evangelisten gebruiken het Griekse

feld veel karavanen uit Hazor voorbij

riep, lieten ze de dagloners het vistuig

woord voor ‘zee’, met uitzondering van

zien trekken langs het douanekantoor.

opruimen (Marcus 1: 90). De vissers ge-

Lucas, de wereldreiziger. Hij kan dit

bruikten gelijktijdig ook kleinere net-

meer geen zee noemen. In de NBV is dit

ten. Zo’n net werd een diktyon genoemd.

onderscheid weggevallen.

In het evangelisatiewerk gaat het aller-

Je kunt op het kaartje goed zien dat

eerst niet om het vangen van mensen,

Jezus het meer van Galilea in de lengte-

maar het bezitten van een goed net-

richting moest oversteken om in het

werk!

land der Gadarenen te komen. De overkant van het meer wordt nu Golan-

Deze foto (onder) is genomen vanaf de

hoogte genoemd.

berg Safad.

Gennesaret ligt even ten zuiden van

Het lijkt net een schilderij, maar de rui-

Kafarnaum. Het meer van Gennesaret

ters aan de oever van het meer zijn echt. Ik vind dit een prachtige foto omdat je

wordt dit meer ook wel genoemd (Lucas 5:1). Op deze plek gaf Jezus onderricht vanaf de boot.

Wij denken soms dat het meer van Gali-

hier zo duidelijk kunt zien hoe hoog de

lea net zo romantisch en rustig was als

bergen rond het meer nog steeds zijn.

op deze foto uit 1890. Geen sprake van! Ik lees bij Flavius Josefus, die in dezelfde eeuw als Jezus leefde, dat de wateren van dit meer doorkruist werden door 4000 boten, waaronder de kleine vissersscheepjes van Betsaïda, maar ook Romeinse oorlogsscheepjes en de tweemasters van het paleis van Herodes Antipas in Tiberias. Jezus zal uitgere4

Refomail jaargang 2008 nr. 1

BIJBEL & KERK Plotseling kan een koude valwind (lai-

hoe hoog de bergen in Dekapolis waren

Zebedeus was niet een eenvoudige vis-

laps) langs de berghellingen naar bene-

waar de zwijnen vanaf gestort zijn (Mc

ser. Er zijn tal van aanwijzingen dat

den komen. Door de ontmoeting met de

5:13).

warmere luchtstroom in het dieplig-

hij behoorde tot de ‘hogere kringen’ en dat daardoor zijn zoon Johannes toe-

gende meer ontstaat er een botsing tus-

Onvis

gang had tot de aristocratische kringen

sen die twee luchtstromen en zwiept de

De evangelisten vertellen niet welke vis-

in Jeruzalem en een bekende van de

rukwind het water hoog op. Alleen bij

soorten gevangen werden. Men ver-

hogepriester is geworden. Tot twee

grote temperatuurverschillen treden de

moedt dat zich hieronder karper, brasem

keer toe lezen we dat Johannes een

onheilspellende valwinden op. Op de

en baars bevonden. Jezus heeft het

kennis van de hogepriester was (Joh.

bewuste stormnacht (Matt. 8:23) moet

Koninkrijk van God eens vergeleken met

18:15 en 16).

het

onheilspellend

een sleepnet (Matt. 13:48), waarmee

Johannes noemt zijn naam niet, maar

geweest zijn. We weten met zekerheid

allerlei soorten vis werden gevangen.

‘de andere leerling’ is zonder twijfel

dat zeven van de twaalf leerlingen van

Toen het net vol was trok men het op de

Johannes geweest. Hij wil anoniem blij-

Jezus visser zijn geweest met heel veel

oever en ging men zitten om de goede

ven. Bij recente opgravingen in Betsaïda

zeilervaring (Joh. 21:2). Ze waren met z’n

vis in kuipen te doen. De slechte vis

is allerlei soort vistuig gevonden. Loden

zevenen bij elkaar gekomen aan de

werd weggegooid, liet men weer zwem-

gewichtjes om de netten te laten zakken,

oever van het meer na de opstanding

men. Ook bij het laatste gericht zal er

vishaken en andere voorwerpen. In

van Jezus. Na alles wat ze meegemaakt

een scheiding worden voltrokken. De

principe is het mogelijk dat Petrus en

hebben kunnen ze er nog niet over uit.

Nederlandse visserman noemt de vis die

Andreas, Johannes en Jacobus en Filip-

Als Petrus dan zegt: ‘ik ga vissen’, zeggen

niet geschikt is voor consumptie ‘onvis’.

pus die aanvankelijk in Betsaïda woon-

wel

bijzonder

zijn maats: “wij gaan met je mee”.

Deze vis was wel gezond maar onge-

den dit vistuig nog gebruikt hebben,

De andere vijf zijn Matteus (voor zijn

schikt voor de handel. Een vis die van-

want na de Romeins-Joodse oorlog (65-

roeping heette hij Levi en was hij belas-

daag veel verkocht wordt bij het meer

70) is deze stad nooit meer herbouwd

tingambtenaar), Jakobus de zoon van

wordt ‘Petrusvis’ genoemd. Zie van die

geworden of bewoond geweest. Waar-

Alfeüs, Taddeüs, Simon de Zeloot en

vis een foto bij Magdala.

schijnlijk zijn Petrus, Andreas, Johannes

Judas Iskariot. In de bekende storm-

en Jakobus, die samen een soort coöpe-

nacht uit Matt. 8 zaten dus 13 mannen

ratie vormden (zie boven) naar Kafar-

in de boot die zo groot ( of klein) was als

naum verhuisd omdat Betsaïda meer

een moderne sloep. Was Matteus (Levi)

landinwaarts kwam te liggen (zie Bet-

daar ook bij? Als je kijkt naar Matt 9: 1

saïda ook voor enkele ruïnes van vissers-

zou je denken van niet, want Matteus

huizen uit de tijd van Petrus).

vertelt zijn roeping (Matt. 9) na die vreselijke stormnacht (Matt 8).

Deze laatste foto is genomen aan het

Behalve Matteus schrijven ook Marcus

meer tijdens de viering van het Sukkot-

en Lucas over die stormnacht die niet

feest (Loofhuttenfeest). Je ziet hier kin-

door hen was meegemaakt en ook over

deren spelen

de ontmoeting tussen Jezus en Levi, maar zij plaatsen dit gebeuren vóór de

Vissers uit 1890 bezig met het herstellen

bewuste stormnacht. Je krijgt bij Mat-

van de netten.

onder een loofhut die op het

teus door zijn woordgebruik toch ook de indruk dat hij als man van het witte

Het is op de foto lunchpauze. In de tijd

balkon is

boord buitengewoon bang is geweest.

van Jezus hadden de vissers hun eigen

gebouwd.

Hij gebruikt in zijn evangeliebeschrij-

bedrijfjes. Het aanschaffen van het

Zie voor

ving het Griekse woord seismos, dat

vistuig was nogal kostbaar. Meestal

een

beving of trilling betekent. NBG heeft

werkte men samen in een soort coöpera-

indruk-

vertaald met “grote ontstuimigheid op

tie. De vissers vormden met elkaar een

wek-

de zee” en de NBV vertaalt: “en de zee

groep onder leiding van een ‘voorman’.

kende

begon enorm te kolken”. De leerlingen

In Lucas 5:10 wordt gesproken van “met-

beschrij-

meenden dat demonische geesten ach-

gezellen van Simon” (koinonoi). De NBV

ving van de viering van het Loofhutten-

ter die vreselijke storm zaten. Vandaar

heeft het over een samenwerking (coö-

feest in Jeruzalem in het jaar 2006 de

dat Jezus wind en zee ‘bestrafte’ om hen

peratie dus) van de zonen van Zebedeüs

fraaie kleurenfoto’s bij de plaats Mea

gerust te stellen. Je ziet op de foto ook

met Simon Petrus.

Sjearim onder Bijbelse plaatsen.

Refomail jaargang 2008 nr. 1

5

BIJBEL & KERK

Wat op ‘bijbelse plaatsen’ te vinden is

Het zegel van Izébel door ds. R. van den Berg

Allereerst de bijbelse gegevens: wat weten we van Izébel? Onder andere dit. Uit naam van Achab schreef Izébel brieven, verzegelde die met haar koninklijk zegel en stuurde ze naar de oudsten en aanzienlijksten in de stad waar Naboth woonde (1 Kon. 21: 8). Verder vertelde Achab aan Izébel alles wat Elia had gedaan, ook dat hij alle profeten ter dood had gebracht. Toen liet Izébel Elia de volgende boodschap overbrengen: “De goden mogen met me doen wat ze willen als u morgen om deze tijd

Met noeste ijver heeft de emerituspredikant R. van den Berg (Ermelo) gedurende vele jaren zijn website www.bijbelseplaatsen.nl opgebouwd. Voor het grootste deel met informatie en fotomateriaal dat hij zelf verkregen heeft door zijn vele bezoeken aan het beloofde land, evenals aan de omringende landen. Inmiddels is er een samenwerking met onze stichting ontstaan om de opzet van deze website zodanig te wijzigen dat nieuwe informatie makkelijk toegevoegd kan worden. Daar ontbrak het tot nu toe nog aan. Toen onlangs in de pers een bericht verscheen over de vondst van een uniek zegel kwam er al spoedig van zijn hand een nieuw artikel voor deze website. Zo ziet u dat er op de betreffende site niet alleen maar informatie over plaatsen te vinden is, maar ook heel veel achtergrondinformatie.

niet hetzelfde lot ondergaat als zij” (1 Achab hebben de Feniciërs ook veel

Kon. 19:1)

ivoor gehaald uit Nubië, het zuiden van

De vondst

Egypte, bij het eiland Elefantine.

In september 2007 heeft Dr. Marja Korpel van de universiteit van Utrecht vast-

De vindplaats

gesteld dat het afgebeelde zegel inder-

Het zegel is gevonden bij het ‘ivoren’pa-

daad afkomstig is van de bijbelse

leis (1 Kon. 22:39) van Achab in Samaria.

koningin Izébel. In oud-Hebreeuws was

Dit paleis had Achab laten inrichten

de inscriptie (l’) yzbl erin gegraveerd, wat betekent: behoort aan Izébel. Het

naar de fijnzinnige smaak van Izébel. In ria te bouwen en nam 450 Baälpriesters

kunst en religie was Izébel iemand die

zegel was al in 1964 gevonden, maar

in dienst. Daarop kwam zij in conflict

Achab naar haar hand zette! Ik vind het

men had nog niet voor honderd procent

met de profeet Elia. Later bleek ook hoe

heel bijzonder dat het zegel na 3000 jaar

zekerheid dat dit zegel aan de koningin

intens gemeen deze vrouw was. Met

nog zo goed is bewaard gebleven Was

Izébel behoorde. Het had theoretisch ook

behulp van dit zegel gaf zij ook opdracht

het gemaakt van ivoor? Of bevatte het

van een andere Izébel kunnen zijn. Nu is

Naboth uit de weg te ruimen, omdat

op grond van de symbolen komen vast

haar man Achab zo dolgraag de wijn-

te staan, dat koningin Izébel, de vrouw

gaard van Naboth zou willen hebben,

van koning Achab van Samaria inder-

die naast het paleis lag( 1 Kon. 21).

daad de eigenaresse is geweest van dit

Het zegel van Izébel is aan de bovenkant

zegel.

iets beschadigd. Het is toch wel heel

Je kunt het zien in een museum in Jeru-

frappant dat we een dergelijke herinne-

zalem. Het zegel was ook veel groter dan

ring hebben aan de vrouw van Achab uit

de zegels van de gewone burgers van

de 9e eeuw voor Christus! De symbolen

Samaria.

zijn van Fenicische afkomst, waarin we

Izébel heeft door middel van dit zegel de

Egyptische invloeden herkennen. B.v.

een gravure in edel metaal? In ieder

dienst van de Tyrische Baäl in Israël

het anch-teken. Zowel in Egypte als in

geval werd zo’n zegel gebruikt om docu-

ingevoerd. Zij wist Achab over te halen

Fenicië werden Baäls heftig vereerd.

menten te waarmerken, bijvoorbeeld

een tempel voor Baäl Melkart in Sama-

Voor de bouw van het ivoren paleis van

brieven en kruiken.

6

Refomail jaargang 2008 nr. 1

BIJBEL & KERK Tientallen kilometers ten oosten van

kend onder de stadsmuur van Jizreël heb-

3.000 jaar geleden Naboth gewerkt in zijn

Samaria lag Jizreël. Daar had koning

ben straathonden het lichaam van Izébel

wijngaard.

Achab zijn zomerpaleis. Dat lag wat hoger

opgevreten (1 Kon.21:23). Haar zegel

en daar was het klimaat niet zo heet. Daar

heeft haar niet kunnen redden. De ‘tel’

had Naboth een mooie wijngaard naast

(heuvel) kun je vandaag nog bezoeken. Je

de website vindt u in het vorige artikel

het zomerpaleis van de koning. Uitgere-

realiseert je dan inééns; hier heeft zo’n

over het meer van Galilea.)

(Nog een voorbeeld van een bijdrage op

Gezamenlijke inkoop maakt het aantrekkelijk

CD-ROM Studiebijbel door ds. M. Aangeenbrug

In het vorige nummer van ons blad hebt u al uitvoerig kunnen lezen over de 17-delige Studiebijbel van het Nieuwe Testament. Dit standaardwerk is nu wat betreft het Nieuwe Testament compleet beschikbaar op CD ROM.

Indeling In de linker kolom vinden we alle bijbelboeken op een rij, bij opening daarvan kunt u het hoofdstuk kiezen en vervolgens de tekst. De vensters zijn naar believen op maat te schuiven. In het lin-

Door een gezamenlijke inkoop konden

licht. Wanneer u niet helemaal zeker

ker bovenvenster, met daarin de Griekse

we voor u een lage prijs handhaven. Bij

weet of de bedoelde CD ROM voor u

vertaling, zijn vier tekstversies opgeno-

het bureau van de Stichting zijn nog een

geschikt is, dan kunt u op de website en

men (Textus receptus, de Majority Text

aantal exemplaren ter beschikking voor

proefversie downloaden die 30 dagen

van Hodges en Farstad en Nestle-Aland

de prijs van € 110. Er was een termijn

geldig is.

versie 25 en 27).

van een maand na verschijnen gesteld,

Het programma werkt zowel eenvoudig

In het rechter venster vinden we de ver-

maar zulke ideeën moeten vaak eerst

als doeltreffend. Qua installatie en uit-

talingen in het Nederlands, Duits (2),

wat broeden. Dus meldt u aan!

leg behoeft er nauwelijks iets aan toege-

Engels (3) en Frans (1). Daaronder aan de

Het

Bijbelonderzoek

voegd te worden. Zodra het programma

linkerkant woordstudies, woordvormen

brengt met deze serie een geweldige

Centrum

voor

opgestart is opent het met een duide-

en concordante vertalingen. Aan de

hoeveelheid studiemateriaal aan het

lijke schermindeling.

rechterkant tenslotte het commentaar. Men kan op de menubalk van elk venster direct keuzes maken wat men wel of niet wil zien. Zo kan ook een kopievenster gemaakt worden, waarbij het getoonde open blijft staan. In de zoekfunctie - welke verschijnt in een apart zoekvenster - kan gezocht worden op één of meer woorden, delen van een woord en dat zowel in bijbelvertalingen, in de interlineaire vertaling en in het commentaar (waar heb ik dit ook alweer bij gelezen?). Ook binnen de woordstudies kan gezocht worden. Zo levert zoeken naar het woord “angst” vier Griekse resultaten op. Wel moet de schrijfwijze van de woorden heel nauwkeurig overeenkomen

Refomail jaargang 2008 nr. 1

7

BIJBEL & KERK Tip

Tipjes

met de tekst. Zo levert het woord Gethse-

auteur en ontstaan. Een theologische

mané geen resultaat op omdat er had

doordenking van het gehele bijbelboek

moeten staan Gethsémané. En voor de

complementeert het geheel.

NBG-vertaling moet het worden Getse-

Aan het eind van elk bijbelboek zijn ten-

mane.

slotte nog twee mappen toegevoegd. Een

* Altijd verbergen

map “grammatica”, waarmee de kleine

Op de onderste taakbalk staan vaak

Extra

details van het Grieks die u niet meer te

een aantal pictogrammen van pro-

Behalve datgene wat men gebruikelijk

binnen schieten weer eens opgehaald

gramma’s die op de achtergrond

verwachten kan bij een dergelijk pro-

kunnen worden. Deze map verwijst ove-

draaien maar verder niet gebruikt

gramma zijn er nog een aantal extra’s.

rigens bij elk bijbelboek naar hetzelfde

worden. Het is niet nodig deze picto-

Zo zijn vooraf aan het eerste

bestand. En een map artikelen. En dat

grammen te zien. Beperk het aantal

hoofdstuk van elk bijbelboek

verschilt per bijbelboek heel sterk. Zo vin-

op de taakbalk tot een minimum. Klik

uitgebreid de inleidingsvraag-

den we bijvoorbeeld bij het bijbelboek

met rechts op de taakbalk en kies

stukken behandeld. Die bevatten meer

Openbaringen artikelen over de verschil-

Eigenschappen. Onder het tabblad

dan alleen maar wat gegevens over

lende visies op dit boek, een artikel over

‘taakbalk’ kiest u bij Systeemvak voor Aanpassen. Beoordeel de lijst met pictogrammen. Onderdelen die u niet hoeft te zien kunt u standaard verbergen. Klik op de pijl naast de regel van het programma en kies uit Verbergen

Hebreeuws ophalen?

geven. Bevestig met een klik op OK.

Sprekende Bijbel

* Excelleratie

door ds. M. Aangeenbrug

indien niet actief, Verbergen of Weer-

Wie een oudere pc heeft en met grote of rekenintensieve

werkbladen

werkt,

merkt dat de invoer van nieuwe gegevens traag verloopt. Dat komt omdat bij elke nieuwe invoer het hele werkblad opnieuw wordt doorgerekend. Via extra, opties kunt u in het tabblad bere-

Grondtalen studeren is altijd een hele kluif. Het is het je eigen maken van een taalgebied dat totaal vreemd overkomt. Heel anders dan de ons omringende talen. Qua letters, qua zinsopbouw, qua tijdsaanduiding en ga zo maar door.

kenen het proces op handmatig zetten. U kunt dan snel gegevens invoeren en aan het eind, wanneer u alle cellen wilt

Menigeen heeft zitten zweten om zich

gepreekt wordt nog even bekeken. Of

laten uitrekenen, drukt u op F9.

de taal eigen te maken. Al die vreemde

gaat u er goed voor zitten en leest u het

tekens, hoe krijg je daar ooit grip op en

hele gedeelte hardop voor uzelf voor?

* Uit de prullenbak

hoe wordt het een taal die jou wat te

Het is wel een waardevolle oefening om

Wanneer u een weggegooid bestand

zeggen heeft. Later gaat het lezen steeds

de taal bij te houden. En nodig om het

uit de prullenbak wilt halen opent u

beter, maar dan komt de enorme klus

bijbels spreken te verstaan. Hardop

de prullenbak, selecteert het bestand

van het herkennen van de stam. Vooral

lezen.

en kiest ‘terugzetten’. Het bestand

dan wanneer de vervoeging een onmo-

Vooral omdat je, wanneer je alleen maar

komt dan in de map waaruit het is

gelijke wending lijkt genomen te heb-

de tekst stil voor je zelf leest er ook in de

verwijderd. Maar waar was dat nu

ben.

uitspraak en de klanken kunt gaan ver-

ook alweer? Blijf voor het terugzetten

Reden - helaas - voor menig collega om

gissen. Het uitspreken van de tekst kan

even met de cursor boven de naam

maar niet zoveel Hebreeuws meer te

vaak al veel voor informatie opleveren

staan. Dan verschijnt de oorspronke-

lezen. Hooguit wordt de tekst waarover

over wat de exegese zal brengen.

lijke locatie die u onthoudt of opschrijft. Zelf sleep ik het bestand

De website http://www.talkingbibles.

naar het bureaublad en zet het met

com/ levert een prachtige mogelijkheid

knip en plak in de gewenste map.

om de Hebreeuwse tekst aan u voor te laten lezen. Zoek in uw Bijbel het hoofd-

8

Refomail jaargang 2008 nr. 1

BIJBEL & KERK de structuur en het karakter. Een artikel

Verder studeren

over de antichrist en het 1000-jarig rijk

Kortom: een ontzetschat

Tip

Tipjes

aan

en nog enkele anderen. Bij de pastorale

tende

brieven vinden we bijvoorbeeld een arti-

informatie. Wie ove-

kel over tijd en plaats van ontstaan als-

rigens de website

* Vensters naast elkaar

mede een artikel over de vroege gnostiek

bekijkt ziet dat het

Als u data van het ene venster naar het

en de bestrijding daarvan.

Centrum voor Bijbel-

andere wilt slepen of de inhoud van

onderzoek ook een

vensters met elkaar wilt vergelijken dan

Excursen

eigen Studiebijbel-magazine uitgeeft. In

is het nodig om ze naast elkaar op het

Bij de evangeliën vinden we verder aller-

het nummer van februari zijn daarin bij-

scherm te zien. U kunt de vensters hand-

lei excursen over de onderwerpen uit de

voorbeeld de volgende onderwerpen

matig verkleinen maar het kan makke-

evangeliën, maar ook archeologische

opgenomen: Verdwenen 10 stammen

lijker! Ga met de cursor naar de taakbalk

kwesties (de inscriptie van Nazareth) of

van Israel, Gemeente als vriendenkring,

en klik daar met ingedrukte CTRL-toets

de mening van Papias over de boeken

Paradoxen in de Bijbel, Profeten in

op de namen van de vensters die u tege-

van het Nieuwe Testament.

Samuel en Koningen.

lijk wilt zien. Houdt de Controltoets vast en rechtsklik op een van de vensternamen en kies voor naast of onder elkaar. Zo kunt u ook meerdere vensters tegelijk sluiten of minimaliseren.

* Startproblemen Als windows wordt geladen, worden programmaonderdelen gestart, zoals de vaste windowscomponenten, de programma's die op de achtergrond geladen worden, enz. Omdat de volgorde waarin dit alles gebeurt niet vast ligt, treden weleens fouten op die zich openbaren als foutmelding of doordat de taalbalk niet toegankelijk is. Windows opnieuw opstarten is een optie maar de problemen zijn ook weg als u kiest voor start/afmelden om u vervolgens opnieuw aan te melden. Dan bent u veel sneller terug.

* Zonder pictogram stuk op wat u lezen wilt. Dan klikt u op

deze site aan te bevelen. Als extra kunt u

De meeste programma's start u via

de website het bijbelboek aan en kiest

vanaf deze website ook een cd met het

een pictogram op uw bureaublad, of in

het hoofdstuk uit en de Hebreeuwse

hele

Testament

het startmenu. Hulpprogramma's heb-

tekst wordt u vakkundig voorgelezen.

bestellen. Verder vinden we op deze

ben zo'n pictogram niet. Deze start u

Weliswaar is het zo dat wanneer u het

website ook nog een link naar een

via start/uitvoeren waarna u de naam

bijbelboek aangeklikt hebt de voorlezer

draagbare

intypt gevolgd door enter. Denk aan

Hebreeuwse

Oude

gesproken

Bijbel

in

het

bij hoofdstuk 1 al direct begint te lezen,

Engels. Het ziet er uit als een gewone zak

registeronderhoud met 'regedit' of

maar ondertussen kunt u dan alsnog het

Bijbel met op de zijde, waar we normaal

diagnose van DirectX met ‘dxdiag'.

gewenste hoofdstuk opzoeken. Ook daar

de duimgreep vinden de knoppen voor

Een snelle manier om zoiets te star-

begint de voorlezing bij vers 1. Er wordt

aan/uit, hard/zacht. Voor slechthoren-

ten is de windows-toets in combina-

niet exact aangegeven bij welke vers de

den een uitkomst. Weliswaar nu alleen

tie met de R. Programma's die u hebt

lezing is, zo dat u op het gevoel af met de

nog maar met een Engelse versie. Maar

gebruikt komen in de geschiedenis en

schuifbalk naar het gezochte gedeelte

zeker zal zich dit in de toekomst ook uit-

worden gevonden zodra u de eerste

moet gaan. Bij lange hoofdstukken kan

breiden. Want ook nu al is er een Neder-

letters intikt. Wel zo handig.

dat lastig zijn.

landstalige Voorleesbijbel beschikbaar,

Maar ondanks deze kleine handicap is

maar dan op CD-ROM.

Refomail jaargang 2008 nr. 1

(tips van Eric Warnies)

9

P RO G R A M M AT U U R

Tips en trucs spraakherkenningsprogramma (deel VI)

Spraakmakende handigheidjes... door ds. G. van Wijk

Tip 1: Even sprakeloos

gens wel en daarmee hebt u

meer. Als u predikant bent van een

De kunst van het dicteren is

100

trefzekerheid,

bepaalde plaats of stad, kunt u via inter-

de kunst van het pauzeren.

maar het is niet noodzakelijk,

net heel eenvoudig alle straatnamen

Even sprakeloos zijn is niet

als het maar zo is dat de taal-

van die stad naar voren halen en ook

altijd verkeerd. In het alge-

procent

modeloptimalisatie deze twee

alle familienamen. Al deze woorden zijn

meen geldt dat elke zin in één adem

namen eerder heeft gezien. Dit taalmo-

in het lexicon te importeren. Deze hele

moet worden uitgesproken. Is de zin te

deloptimalisatie is beschreven in het

operatie kost slechts tien minuten. Ga

lang, dan kunt u met een zinsdeel vol-

artikel “een klinkend resultaat” in num-

maar naar de volgende internetsite:

staan. Toch zijn er situaties denkbaar

mer 2 van 2007, of vindt u op de website

http://www.toeto.com

waarbij het goed is om toch binnen het

onder de naam “sprekersprofiel”.

Vandaaruit kunt u verder naar uw eigen

zinsdeel een kleine pauze aan te bren-

plaats. Alle gevonden straatnamen zet u

gen. Bij het uitspreken van de zin in één

Tip 2: Steuntje in de de rug

in een tekstdocument. Dit tekstdocu-

adem, zullen de woorden steun aan

Voor beginners is het opbouwen van het

ment laat u vervolgens door Dragon

elkaar vinden. De context wordt in ogen-

lexicon van groot belang. De meeste fou-

screenen op nieuwe woorden. Op deze

schouw genomen en is bepalend voor de

ten in het begin vinden hun oorzaak

wijze kunt u alle straatnamen maar ook

spelling van de woorden. Maar stel nu

simpelweg in het ontbreken van een

familienamen binnen uw plaats of stad

dat u het volgende wilt uitspreken:

specifiek woord in het lexicon. Betrouw-

in het lexicon plaatsen.

“Henk Mauritz en Maurits de Graaf”. Dan

bare documenten screenen op nieuwe

wilt u dat de familienaam “Mauritz”

woorden is dan het devies. Deze lijst met

Tip 3: Aparte partitie

steun vindt aan het woord “Henk” en het

gevonden “nieuwe woorden” wordt dan

Een van de bestanden die gevoelig zijn

tweede woord “Maurits” steun vindt aan

door u vervolgens nagelopen en aange-

voor fragmentatie zijn de spraakbestan-

de familienaam “de Graaf”. In dat geval

vinkt als de spelling correct is. Later is

den binnen het specifieke sprekerspro-

spreekt u uit “Henk Mauritz <pauze> en

het een kwestie van “bijhouden”. Een

fiel. Met name het bestand dat aange-

Maurits de Graaf”. Het is niet eens nood-

van de steuntjes in de rug is het opvra-

maakt

zakelijk de beide volledige namen aan

gen en het importeren van het theolo-

optimalisatie en dat in de tijd in omvang

het lexicon toe te voegen. Dat kan overi-

gisch lexicon van een collega. Maar er is

zal toenemen, kan niet op tijd zijn gege-

wordt

na

de

akoestische

vens leveren, als de fragmentatiegraad al te groot is. Gevolg: de herkenningsprecisie is niet langer optimaal. Zet daarom uw sprekersprofiel op een kleine aparte partitie. Voordat u het spraakherkenningsprogramma opstart, zorgt u ervoor dat deze partitie is gedefragmenteerd. Om deze

gedefragmenteerde toestand van het sprekersprofiel te waarborgen, moet u tussendoor

het

sprekersprofiel

niet

opslaan. Foutieve interpretaties moet u wegschrijven naar een apart document om deze vervolgens in het wekelijks cor10

Refomail jaargang 2008 nr. 1

P RO G R A M M AT U U R rectie-uurtje na te lopen, onbekende

Tip 5: Stemgebruik

woorden toe te voegen, en vervolgens

De grootste factor die van invloed is op

het sprekersprofiel wél op te slaan. U

het uiteindelijke resultaat is de kwaliteit

zult merken: het tussendoor opslaan

van uw stem met daarnaast een gedisci-

van het sprekersprofiel - bijvoorbeeld

plineerde wijze van spreken. Het is goed,

omdat u een nieuw woord had toege-

naast het optimaliseren van de hard-

voegd - zal de herkenningsgraad vanaf

ware, het opbouwen van een messcherp

dat moment negatief beïnvloeden.

sprekersprofiel, vooral ook te werken aan uw stem. Uw stem is niet een vast-

Tip 4: Euro-Effect

staand gegeven, uw stem en uw spreek-

Werkers die gebruikmaken van spraak-

wijze is te trainen. Op Internet zijn vol-

heel “getab” of “getabulator”. Daar gaan

herkenning kunnen in de beginperiode

doende artikelen te vinden vanuit het

wij dus een mouw aan passen. Wij gaan

last hebben van het “euro-effect”. Ik

vakgebied van de logopedie die u op dit

nu in het programma sleutelen zodat

bedoel daarmee dat de macht der

punt verder kunnen helpen. Raadpleegt

met het eenvoudige commando “tabula-

gewoonte de tijdwinst weer ongedaan

u bijvoorbeeld eens het volgende artikel:

tor vijf” meteen in een keer vijfmaal

maakt. Globaal leeft het besef: de gul-

http://www.ergotype.nl/nl/samenv-

wordt ingesprongen. Hetzelfde vinden

denprijzen van vroeger zijn de europrij-

scriptie.pdf

wij standaard al binnen Dragon aanwe-

zen van vandaag. Die ontwikkeling is

Over het algemeen geldt: spreek op een

zig voor het commando “backspace”.

mede mogelijk gemaakt door een psy-

gelijkmatige, ontspannen wijze, met een

Soms wil je in één commando de vier

chologisch effect waarbij men eigenlijk

rustig gelijkmatig spreektempo, en een

voorgaande karakters verwijderen. Door

de getallen van vroeger nog niet kon los-

constant spreekvolume. Deze wijze van

het commando te geven “backspace

laten… Iets dergelijks zien wij bij spraak-

spreken is uren vol te houden, en zal uw

vier” wordt dit meteen geregeld. Wij

stem doen toenemen in helderheid en

gaan nu iets dergelijks doen, maar dan

duidelijkheid.

voor het commando “tabulator”. Daartoe gaat u als volgt te werk:

Tip 6: Preekschets

- Zorg dat binnen Microsoft Word, spa-

Wij kennen het allemaal: een prachtig

ties en “harde returns” zichtbaar zijn.

uitgeschreven tekstdocument hebben

- Op een nieuwe regel binnen Microsoft

wij samengesteld. Wij willen echter niet

Word, drukt u op de _tab-toets_.

aan het papier gebonden zijn bij de voor-

- Selecteer die bewuste regel, zonder de

herkenning. Wij zijn gewend aan de

dracht, dus wij maken van onze “keu-

“harde return” aan het eind daarvan.

tijdsduur die de verschillende activitei-

rige” tekst een schetsmatige samenvat-

Mocht dat wat lastig zijn, gebruik dan

ten met zich meebrengt. In theorie zou

ting. Stel, u wilt van uw uitgeschreven

voor het uitbreiden of inkrimpen van

met behulp van spraakherkenning die

preek een preekschets maken dan zorgt

de selectie de “shift-toets” in combina-

tijdsduur bekort moeten kunnen wor-

u voor een duidelijk zichtbaar onder-

den. Het vreemde fenomeen doet zich

scheid tussen hoofdzaken en bijzaken.

- Als u de juiste selectie hebt, geeft u het

voor dat wij ons niet lekker voelen als de

Misschien bent u gewend om in punten

commando “maak dat sneldictaat”. Er

preek eerder klaar is dan gebruikelijk.

te preken. Dan vormt deze puntenverde-

verschijnt een dialoogvenster.

tie met de _pijltjestoetsen_.

Wij waren gewend immers aan een dag

ling de hoofdgedachte. De subgedachten

of soms nog langer. Er is dus moed voor

verwoordt u op regels die inspringen. De

nodig om met de nieuwe wijze van wer-

afgeleide gedachten daaronder springen

Deze procedure herhaalt u tot en met

ken die tijdwinst ook te “pakken”. Bij het

tweemaal in enzovoorts. U krijgt dan

bijvoorbeeld “tabulator acht”. Voortaan

systematisch

en

- Achter de aanduiding”opdrachtnaam” geeft u als naam _tabulator een_.

overschakelen naar spraakherkenning,

een

overzichtelijk

geeft het uitspreken van de opdracht

moet u dus ook rekening houden met de

geheel, dat bovendien eenvoudiger te

“tabulator [getal]” meteen het juiste

psychologische kant van de tijdwinst.

memoriseren is. Nu kunt u eenvoudig-

resultaat.

Soms durven wij ons werk niet af te ron-

weg om de tekst in te laten springen, het

den omdat het zoveel korter was - en wij

commando geven: “tabulator”, “tab” of

Tip 7: Stroke It

denken meteen: wellicht ook van min-

“druk tab”. Als u tweemaal moet

Het snel open- of dichtzetten van de

der kwaliteit. De ervaring leert: gaande-

inspringen, moet u dit commando dus

microfoon is noodzakelijk, juist daar

weg durven wij onze voorbereidingstijd

ook twee keer geven. Geen probleem.

waar wij slechts af en toe iets aan de PC

te bekorten en de kostbare tijd aan

Anders wordt het als u inmiddels vijf

toevertrouwen. Dat kan op verschillende

andere zaken te besteden.

keer moet inspringen. Dat wordt een

manieren. Bijvoorbeeld met behulp van

Refomail jaargang 2008 nr. 1

11

P RO G R A M M AT U U R een sneltoets op het toetsenbord. Eerder

deze mogelijkheden hebben een ieder

king gezet. Op deze wijze kunt u met een

al heb ik gewezen op de mogelijkheid

hun eigen nadeel. Tijdens het dicteren

muisbeweging in combinatie met de rech-

van het herdefiniëren van de sneltoet-

namelijk hebben wij onze handen niet

termuisknop de computer een hele ope-

sen. Mijn voorstel is geweest de F1-toets

op het toetsenbord. We moeten dus de

ratie laten uitvoeren. Zelf heb ik de F3

te reserveren voor voor de “correctie”, de

F3-toets opzoeken. Lastig. Datzelfde

toets, voor het open- en dichtzetten van

F2-toets voor het “afspelen”, de F3-toets

geldt ook voor het pedaal – hoe handig

voor het open- en dichtzetten van de

deze mogelijkheid ook is. Op het

microfoon, en de F4-toets voor de _Dra-

moment dat je op het pedaal wilt druk-

gon-balk_. Het voordeel van deze keu-

ken, hoor je jezelf bijna zeggen: „Waar is

zen is, dat alle toetsen bij elkaar liggen,

dat ding?” Hoewel wij tijdens het dicte-

door de linkerhand te bedienen zijn, en

ren onze handen meestal niet op het

de microfoon gekoppeld aan een bewe-

_blind_ een document is na te lopen en

toetsenbord hebben, de muis blijft

ging naar rechts. Met een muis beweging

te corrigeren. De rechterhand blijft dan

meestal binnen hand bereikt. Wat zou

is de microfoon dicht of open. Ook is het

over voor de pijltjestoetsen om binnen

het mooi zijn als wij via de muisknoppen

bijvoorbeeld mogelijk niet voor een muis-

het document te kunnen navigeren. Het

de microfoon aan en uit zouden kunnen

beweging te kiezen maar een handeling

open- en dichtzetten kan dus handmatig

zetten. Dat kan! Met behulp van het free-

waarbij de rechtermuisknop gecombi-

op het toetsenbord met behulp van de

wareprogramma StrokeIt. Het is te vin-

neerd wordt met het scroll-wieltje of met

F3-toets. Daarnaast is deze F3-toets te

den op http://www.tcbmi.com/strokeit/

de linkermuisknop. Dat laatste is mis-

koppelen aan een pedaal via de USB

Het werkt eenvoudig. Terwijl u de rech-

schien nog wel het allerhandigst. Zodra ik

poort, zoals ik dat in een vorige Refomail

termuisknop ingedrukt houdt, maakt u

de rechtermuisknop ingedrukt houd, en

besproken heb. Een laatste mogelijkheid

een vooraf gedefinieerde beweging over

vervolgens op de linkermuisknop klik,

is om de microfoon open of dicht te zet-

het computerscherm. Bijvoorbeeld van

wordt de F3-toets geactiveerd en de

ten door met de muis te klikken op het

boven naar beneden of van links naar

microfoon open dan wel dichtgezet.

microfoonpictogram in de taakbalk. Al

rechts. Er zijn wel 50 bewegingen te defi-

Voor reacties en vragen is het e-mail

is dat natuurlijk een heel gepriegel. Al

niëren. Meteen wordt een macro in wer-

adres: [email protected]

Nieuwe versie verschenen

pagina’s te maken binnen één document;

Grafisch ontwerpen

* Naadloze compatibiliteit met o.a. Microsoft Publisher, Adobe Photoshop CS3, Adobe Illustrator CS3 en

CorelDRAW Graphics Suite X4 is een

studielessen

alles-in-één softwaresuite voor grafisch

samengesteld, zorgen ervoor dat u snel

* Verbeterde Corel PowerTRACE;

ontwerp waarmee u creatieve projecten

aan de slag kunt. Professionele en begin-

* Ingebouwde

probleemloos aankunt. Dankzij nieuwe

nende ontwerpers, maar ook gebruikers

tools is het gemakkelijker en sneller dan

die gewoon hun creativiteit willen

ooit om creatieve projecten te leveren,

uiten, kunnen hun ideeën omzetten in

die

door

experts

zijn

van indeling en fotobewerking, tot illus-

professionele resultaten: van pakkende

tratie en het omzetten van bitmaps in

logo’s en borden tot oogstrelend marke-

vectorafbeeldingen via overtrekken.

tingmateriaal en prachtige webgraphics.

Met behulp van de grote verbeteringen

Enkele hoofdlijnen:

in het werken met tekst en in de inde-

* Interactieve tabelfunctie - biedt een

lingsmogelijkheden, kunt u altijd het

gestructureerde lay-out voor betere

gewenste resultaat krijgen. Bovendien wordt

het

samenwerken

makkelijk

tekst en afbeeldingen; * Live tekstopmaak - een voorbeeld van

dankzij de toonaangevende bestands-

de opmaak weergeven voordat u deze

compatibiliteit. De bijgewerkte content

toepast;

van zeer hoge kwaliteit, het stapsge-

* Afzonderlijke lagen per pagina -

wijze koppelvenster Tips en de nieuwe

gemakkelijk lay-outs voor meerdere

12

Microsoft Word 2007. ondersteuning

voor

RAW-indeling; * Met ConceptShare™ werken collega’s en opdrachtgevers online samen; * Integratie

met

WhatTheFont™

bespaart u tijd bij het vaststellen van lettertypen; * Gemoderniseerde interface en geavanceerde werkomgeving ‘designed for Windows® Vista’; * Meer dan 2 uur aan trainingsvideo’s op dvd, nieuwe en bijgewerkte studielessen van CorelTUTOR, en meer. Bestellen via het bureau. Schoolbox-prijs € 100,Refomail jaargang 2008 nr. 1

BIJBEL & KERK

Surfen door Bijbelland

De cultuur van de Bijbel

Interessante websites

ges of uitspraken, voorwerpen of plaat-

We weten allemaal dat bepaalde passasen in bijbelgedeelten pas goed te verstaan zijn wanneer we ons kunnen inleven in de achtergronden en cultuur

door M. Aangeenbrug

ten tijde van het ontstaan van het betreffende bijbelboek. Als theoloog heb je daar vaak al heel wat informatie over

Er zijn nogal wat instellingen, verenigingen en universiteiten die zich bezighouden met wetenschappelijk bijbelonderzoek. Mogelijk kent u het Oudtestamentisch Werkgezelschap in Nederland en België. Het wordt gevormd door leden die gepromoveerd zijn op het terrein van de bestudering van het Oude Testament, Semitische talen en de literatuur, religie, geschiedenis, archeologie en sociologie van het oude Nabije Oosten.

meegekregen, maar ook de wetenschap heeft niet stilgestaan en even de kennis opfrissen is soms erg handig. Bovendien kan menig gemeentelid naarstig op zoek zijn naar achtergrondinformatie. De site http://www.bijbelencultuur.nl is een activiteit van de Stichting Bijbel in de Nederlandse cultuur. U vindt er achtergrondinformatie bij de verschillende bijbelboeken. Hierbij is

Op

hun

website,

http://www.otw-

gebruikgemaakt van de Nieuwe Bijbel-

site.eu, vinden we niet alleen informatie

Vertaling (NBV). Het valt me op dat de

over congressen, studies en publicaties

achtergrondinformatie vrijwel bijna let-

die gehouden worden of het licht ver-

terlijk overgenomen is uit de NBV. Er

schijnen. Onder het menu ‘nieuws’ vin-

wordt niet zozeer informatie gegeven

den we bijvoorbeeld als laatste bijdra-

ven werd, het zogenaamde Izebel-zegel;

over elke plaats en naam (zoals we dat

gen ook een verwijzing naar de nieuwe

zie daarvoor elders in dit blad). Tevens is

op

Nederlandse vertaling van de Dode Zee-

op de site een groot overzicht aanwezig

tegenkomen), alsmeer het kader van het

rollen. Of het laatste nieuws over het

van allerlei oudtestamentische studies.

bijbelboek wordt aangegeven.

zegel dat gevonden is bij opgravingen in

Het bijzondere van de site is ook dat er

Daarnaast zijn er ook overzichten, “rode

Jeruzalem en dateert uit de tijd van de

links zijn aangebracht naar weer andere

draden” genoemd, waarin lijnen en

Eerste Tempel (dit is een ander zegel dan

interessante sites, waarvan we er enkele

overzichten door het geheel van de Bij-

waarover onlangs in de kranten geschre-

hieronder bespreken.

bel opgenomen worden.

de

site

www.bijbelseplaatsen.nl

Overzichten van de scheppingsdagen, de zonen van Jacob, de richters, de koningen en nog meer gegevens. Vanuit die lijstjes kan dan weer door geklikt worden naar het betreffende bijbelgedeelte. Aangegeven wordt dat het aantal beschikbare rode draden nog aangevuld zal worden. Zo vind ik bijvoorbeeld nog geen overzicht over munten, maten en gewichten. Ook geen opsomming van de profeten, maar wel een rode draad over bier! Dit met het oog op biersoorten met bijbelse namen (wie kent ze niet Duvel, Hemelrijk Wit, het elfde gebod, Judasbier!). Het lijkt een wat vreemde eend in deze bijt. Als extra is op deze site ook opgenomen een aantal zogenaamde Webquests, een educatieve toepassing die met name in het voortgezet onderwijs gebruikt kan worden. Refomail jaargang 2008 nr. 1

Door

zelfstandig

bepaalde 13

BIJBEL & KERK opdrachten uit te zoeken krijgt men

Rechts: Banyas

tegelijk inzicht in de site en in bijbelse

of Caesarea Philippi

verbanden. De opdrachten zouden in het catechetisch onderwijs gebruikt kunnen worden.

De Jesaja-rol Via de site http://www.imjnet.org.il kom ik in het Israëlmuseum in Jeruza-

Onder: Siloam

lem terecht. Behalve het model van de Tweede Tempel is daar ook de hal “The Shrine of the Book”, in de vorm van het deksel van de kruiken die in 1947 bij de bijna 3000 foto’s aanwezig. Niet alleen

Dode Zee gevonden zijn.

uit Israël, maar ook uit die landen die met de bijbelse geschiedenis te maken hebben. Wanneer we klikken op de knop ‘Complete Site List’ verschijnt een overzicht van alle vijf de landen waar uit de

U kunt daar een virtuele rondgang krij-

Via een schuifbalk kun je de hele profe-

foto’s stammen: Griekenland, Israël, Ita-

tie doorlopen en met het vergrootglas is

lië, Jordanië en Turkije. Klikken we op

de tekst leesbaar te maken. Weliswaar

een bepaalde plaats, bijv. Caesarea Phi-

moet je wel heel goed Hebreeuws kun-

lippi, dan verschijnt eerst een overzichts-

nen lezen om dit handgeschreven

kaartje voor de situering van die plaats

gen door het museum. Allemaal interes-

Hebreeuws de baas te worden.

en kunnen we links in de kolom kiezen

sant. Je kunt door het hele museum

Maar al met al toch heel indrukwekkend

uit de vele foto’s die bij dit plaatsje

heen wandelen en alle tentoongestelde

dat die oude boekrol, die temidden van

horen. Bijgaande foto is genomen bij de

voorwerpen en geschriften bekijken, zij

vele andere rollen ooit gevonden werd,

bronnen van de Jordaan, waarbij de grot

het van enige afstand.

en waar de betrouwbaarheid van de

op de achtergrond (de poorten van de

Wat echter moeilijk via de directe menu-

overgeleverde Schrift zo sterk uit mocht

hel, Matth. 16:18!) gewijd was aan de

structuur te vinden is, maar wel verbor-

blijken, nu gewoon voor je op het

god Pan (die van de panfluit en paniek).

gen op deze website aanwezig is de com-

scherm staat. Je ruikt als het ware het

plete gedigitaliseerde boekrol van Jesaja

oude perkament, ziet de schrijvers gebo-

Wanneer je als toerist het heilige land

die uit de grotten bij de Dode Zee te voor-

gen over een tafeltje zitten, zorgvuldig

bezoekt kom je uiteraard terecht op veel

schijn kwam. De volgende link moet

de ene na de andere pennenstreek neer-

plaatsen waar allerlei heiligdommen

daarvoor gebruikt worden:

schrijven, af en toe hun voorhoofd dep-

gebouwd zijn. Van de oorspronkelijke

http://www.imj.org.il/shrine_center/Is

pend vanwege het zweet. Gods wonder-

situatie is niets meer te vinden. Zo is er

aiah_Scrolling/index.html

lijke wegen met Zijn Woord!

in Nazareth de kerk van de aankondiging te vinden, met allerlei pracht en

Het is een heel nauwkeurige weergave

Foto’s van het heilige land

praal. Ook daarvan zijn veel foto’s aan-

den. Met soms nauwelijks leesbare let-

Wanneer we bezig zijn iets uit het Woord

wezig evenals

ters en ontbrekende gedeelten.

van God te vertellen, hetzij in een kring,

opgravingen die ons direct in contact

van de boekrol, met alle rafels en ran-

14

van musea. Maar ook

hetzij op de catechese, dan kan het wel

met de Schrift brengen. Zie bijvoorbeeld

eens de wens zijn om er een duidelijke

de foto van het badwater van Siloam

illustratie bij te hebben. Wie ooit het hei-

(Joh. 9). Enige achtergrondinformatie is

lige land bezocht heeft weet hoe bevlo-

tevens aanwezig. Maar een vergelijking

gen je kunt vertellen als je de omgeving,

met de site http://www.bijbelseplaat-

de verhoudingen wat kunt afschilderen

sen.nl/ laat zien dat daar veel meer uit-

vanuit wat je gezien hebt. Nu vertelt

leg en daardoor ook diepgang aanwezig

een foto nooit de werkelijkheid, maar

is. Hoewel de foto’s op de Engelstalige

geeft wel een indruk. Op de website

site vaak wat actueler zijn. Het één vult

http://www.holylandphotos.org/

het ander echter aan.

zijn

Refomail jaargang 2008 nr. 1

WAT N U - H O E N U

Zoeken naar de bekende speld

E-mailberg

is vernietigd. Maar toch: na 10 minuten werk zijn er complete frequentiestatistieken, het meest gebruikte woord is hoi. Het duidt misschien wat van mijn sociale status. Het totaal aantal woorden is overigens

door Nando Eskes

bijna 20 miljoen, dat zijn 33.333 A4-tjes, 833 tijdschriften van 40 pagina’s. En dan

We kennen wellicht allemaal de vloed aan e-mails die elke dag weer binnenkomt. Voor een deel snel te bewerken of te beantwoorden, anderen raken soms vergeten of ondergesneeuwd. Structuur aanbrengen in de binnenkomende mail is een eerste vereiste. Wie in vele richtingen werkzaam is werkt graag met verschillende mappen waar mails voor bepaalde vergaderingen, commissies gescheiden in worden neergezet. Dat maakt het lekker overzichtelijk. En dan nog kan het overzicht zoekraken. Nando stuitte op een handig instrument.

te bedenken dat heel veel e-mails niet zijn bewaard. Leuke treffer: de oprichtingse-mail van de site van de Hervormde Kerk Amersfoort (18 september 1997). Een e-mail van nagenoeg 10 jaar geleden.

Zoeken Het doel van deze electronische assistent is het zoeken in het e-mail verkeer te vereenvoudigen. Wat dat betreft geven de eerste pogingen wat onbeholpen resultaten. Het zoeken op voor- en

Een minuutje werk,

met enkele stappen weer terug te halen.

achternaam geeft ook treffers met

en de in de jaren

Wat heeft Mailbag Assistent daaraan toe

alleen de achternaam. Onhandig als je

opgebouwde berg e-

te voegen?

veel e-mailt met familie. Toch is niet

mail wordt feilloos

alles wat het lijkt. De overeenkomende

geindexeerd door het

Statistiek

Zwitserse

e-mails worden gemarkeerd.

zakmes

Als liefhebber van getallen vertellen sta-

Mailbag Assistant. In mijn e-mailpro-

tistieken mij veel. Veel over niets? Wat

Geavanceerd

gramma (Thunderbird) staan honderden

heeft het voor zin om te weten hoeveel

Het gaat te ver om op de geavanceerde

mappen met daarin duizenden e-mails.

e-mails je in de loop der jaren hebt

functies in te gaan. Het is mogelijk de e-

Redelijk gestructureerd al, en de jaren

bewaard? Eén elektronenstorm en de

mail in alle mogelijke variaties te expor-

geleden gevoerde correspondentie is

berg is verdwenen, het digitale bestaan

teren, alle e-mailadressen te exporteren naar een bestand, bijlagen en html-pagina’s te isoleren uit de e-mails, en met categorieën te werken. Ook kun je mail archiveren door het gecomprimeerd weg te schrijven. Ruimtebesparend. Bij wisseling van e-mailprogramma blijft oude mail leesbaar.

Conclusie Mailbag Assistant is een handig programma om de ongestructureerde emailinformatie snel te doorzoeken. Een goede rubricering van e-mails in je emailprogramma verdient de voorkeur. Mailbag Assistant brengt geen inhoudelijke verbinding aan tussen de e-mails, dat kun je als ontvanger vooralsnog alleen zelf doen (met een klein beetje hulp van je e-mail programma). http://www.fookes.com/mailbag/ Refomail jaargang 2008 nr. 1

15

P RO G R A M M AT U U R

De fijne kneepjes van het vak

voor stuk binnenkomen. Hetzij binnen-

Basiscursus PowerPoint (2)

manier dan ook.

vliegen, vervagen, oprollen of op welke Daarbij moet er absoluut op gelet worden een sober gebruik daarvan te maken. U kunt er zeker van zijn dat

Door ds. M. Aangeenbrug

iedereen in de zaal binnen 10 minuten acute hoofdpijn heeft, wanneer het ene

In ons vorige nummer hebben we u de beginselen uitgelegd voor het maken van een presentatie. Ik ga daarbij uit van het gebruik van het programma PowerPoint, alhoewel het programma “Presentations” uit de Corel-groep mijns inziens meer mogelijkheden biedt.

item van boven vandaan vliegt, het volgende van rechts en het derde van links. Wees karig met de hoeveelheid gepresenteerde tekst! We gaan ons werkblad met een voorbeeld invullen. We kunnen alle tekstregels ineens presenteren

In die eerste aflevering hebben we

van een bepaald onder-

gezien hoe we een eenvoudige dia

werp, of eerst aangeven

maken, met een titel, een aantal regels

welke thema’s we gaan

of subregels en een voettekst waarin

behandelen. In ons voor-

naam en datum voorkomen.

beeld gaan we uit van

Allereerst maken we altijd een aantal

een

lege dia’s. De eerste dia met alleen de

ma’s.

titel en de voettekst wordt in de linker-

Het is dan bijvoorbeeld

kolom een aantal malen gekopieerd

mogelijk vervolgens een

(dia 1). Selecteer deze, druk CTRL-C, klik

bepaalde handeling te

onder de eerste dia en druk op CTRL-V. Herhaal dit voor minstens het aantal

drietal

hoofdthe-

laten verrichten wanDia 2

neer we op een van de

dia’s dat u denkt nodig te hebben. Nu

thema’s klikken.

kunnen we aan de slag.

We gaan uit van dia 2, hoe u animaties kunt toevoegen. Een

waarbij we doen alsof we een presenta-

Hoofdpijn

animatie laat een nieuwe regel (of zelfs

tie over ons blad moeten houden. We

We gaven in ons vorige artikel ook aan

de afzonderlijke letters of woorden) stuk

laten op deze dia direct zien dat er drie hoofdpunten te behandelen zijn: stimuleren, bezinnen en voorlichten. Het meest eenvoudige is dat we op de volgende drie dia’s de genoemde thema’s verder uitwerken. We doen het nu even anders, waarom, dat zal straks blijken. We voegen aan het einde van de serie dia’s drie nieuwe dia’s toe, kopieën van de voorgaande. De titel werkoefening op die laatste 3 dia’s veranderen we nu achtereenvolgens in de drie genoemde subtitels. Nu weer terug naar dia 2. Selecteer het woord ‘stimuleren’, rechtsklik en kies voor ‘actie-instellingen’. Daar zien we dat “actie bij muisklik” nu ingesteld staat op ‘geen’.

Dia 1 16

We kiezen voor ‘Hyperlink naar’. StanRefomail jaargang 2008 nr. 1

P RO G R A M M AT U U R daard is gekozen voor volgende dia. We scrollen naar beneden en kiezen voor ‘dia ...’. Een nieuw venster opent zich dan en we zien dat we onder 8, 9 en 10 achtereenvolgens de nieuw toegevoegde dia’s kunnen selecteren (stimuleren, bezinnen, voorlichten). We kiezen voor 8 en dat betekent dat wanneer we straks in de presentatie op het woord stimuleren klikken, we vervolgens dia 8 te zien krijgen.

Overslaan Daarmee kunnen we nu het volgende doen. We kunnen op dia 8 een uitwerking van de titel ‘stimuleren’ gaan maken. Hier komt dus de inhoud die hoort bij dit thema. Onderaan deze dia kunnen we dan bijv. het woordje ‘terug’ neerzetten, of een pijl invoegen en daaraan weer de actie verbinden naar dia 2 terug te gaan. Zo kan ik dus nu het volgende doen: ik spring vanaf dia 2 – sti-

wat er gepresen-

muleren – naar dia 8. Dan gaan we weer

teerd moet wor-

terug naar dia 2. De kijkers en luisteraars

den en voor wie –

kunnen dan weer even teruggebracht

al of niet een

worden naar de oorspronkelijke bedoe-

gedeelte van de

ling, de drie hoofdthema’s. Vervolgens

serie

overgesla-

kiezen we op dia 2 het volgende

gen wordt. Dat

item – bezinnen – gaan naar dia 9 en

was de reden dat

weer terug. En als laatste – voorlich-

we het zo doen en

ten –- naar dia 10. Uiteraard kunnen we

niet gewoon op

bij het gebruik van deze drie simpele

dia 3, 4, 5 de the-

woorden ook 8, 9 en 10 achter elkaar

ma’s

uitwerken.

laten zien. Maar het gaat om het idee en

Zo vinden we bij-

de mogelijkheden. We moeten dan niet

voorbeeld in een

vergeten als we na dia 10 weer terug-

bepaalde context

gaan naar dia 2 en de presentatie

dat de dia’s 3-7

gewoon vervolgen, dat dia 7 dan wel de

niet

laatste zal moeten zijn. We kunnen daar

zijn. Die worden

belangrijk

het woord ‘einde’ neerzetten en door

dan gewoon overgeslagen. Het gaat om

willen laten starten. We kiezen vanuit

daar op te klikken de presentatie beëin-

het idee, u ziet, mogelijkheden genoeg.

het menu het item invoegen, vervolgens ‘films en geluiden’ en daarna ‘geluid van

digen. We kunnen deze gedachtegang er ook

Achtergrondmuziek

een bestand’. We zoeken het bestand op

voor gebruiken dat we – afhankelijk van

Behalve de genoemde acties zijn er ook

en zien nu dat we de keuze hebben tus-

nog mogelijkheden om

sen automatisch starten of starten door

een programma te laten

erop te klikken.

uitvoeren of een geluid

We kiezen voor automatisch. In het ven-

af te spelen. Dat laatste

ster aangepaste animatie (rechterko-

kan ook anders. Stel dat

lom) zien we dat bij het genoemde

we bij een bepaalde dia

muziekstuk het cijfer 0 en een klokje

muziek als achtergrond

staat. De 0 geeft aan dat dit item direct

Refomail jaargang 2008 nr. 1

17

P RO G R A M M AT U U R start bij het tonen van de dia. Door op deze regel te dubbelklikken kan de tijd (onder het tabblad tijdsinstelling) per halve seconde ingesteld worden. Zo kun je bijvoorbeeld eerst een paar opmerkingen maken en dan de muziek laten beginnen (let er op dat bij een eenvoudige laptop de muziek kwaliteit niet al te best is en mogelijk niet goed overkomt in een grote ruimte). Op het tabblad effect is dit overigens ook aan te geven (afspelen starten vanaf begin of vanaf tijdstip). Evenzo is aan te geven wanneer de muziek

moet

stoppen.

Bijvoorbeeld

zodra de volgende dia verschijnt. Of u wilt het muziekstuk op de achtergrond

aangepast worden kiezen voor geluids-

Wanneer u nu de muis in beweging

nog laten doorspelen.

instellingen en bij weergaveopties een

brengt verschijnen er links onderaan

Weet u echter al wel dat na vijf dia’s een

vinkje zetten bij “geluidspictogram ver-

vier bijna niet zichtbare icoontjes. De

volgende geluid zou komen, dan geeft u

bergen tijdens diavoorstelling”

pijlen links en rechts wijzen voor zich, vorige en volgende dia.

aan dat het afspelen moet stoppen na

Presentatie

Het tweede item is een (gele) markeer-

U bent aan het presenteren. Nadat u het

stift waarmee u een bepaalde zin of

programma gestart hebt, bent u via F5

woord extra accent kunt geven. En onder

nu op uw werkblad een luidsprekertje.

naar de presentatie zelf gegaan die nu

het laatste icoontje vinden we een klein

Dit wilt u echter niet zichtbaar hebben.

op het volledige scherm verschijnt.

menu, waarmee u onder andere naar

vijf dia’s. Door het invoeren van het geluid staat er

Wanneer de achtergrond van de dia een

Met een druk op de spatiebalk vervolgt u

een willekeurige dia kunt springen. Ook

foto zou bevatten, kunt u de luidspreker

uw verhaal. Plotseling bedenkt u zich en

zijn er nog meer mogelijkheden aanwe-

selecteren. Vervolgens rechts klikken en

wilt u toch even wat anders.

zig voor de stift. Zo kunt u er ook een bal-

kiezen voor volgorde/naar achtergrond.

Bijvoorbeeld naar een bepaalde dia

pen of een viltstift van maken. Of de

U kunt ook in het hier getoonde venster

terug. Of als het ware ergens een streep

kleur kiezen.

waarin de instellingen voor het geluid

onder zetten.

Tenslotte Wanneer u bijvoorbeeld vooraf de presentatie klaargezet hebt, maar niet wil dat deze bijvoorbeeld tijdens de opening van een avond al zichtbaar is, dan klikt u op de Z (of de punt) en het scherm valt op zwart. Wanneer u daarna de W (of de komma) indrukt komt de presentatie weer terug. Kies uit het getoonde bestandje eens de helpfunctie. U ziet dan nog meer mogelijkheden. Wanneer u vanuit dit en het voorgaande artikel alle onderdelen onder de knie hebt zal het u geen enkele moeite meer kosten om een acceptabele presentatie te maken. De kunst is vooral om in rust en eenvoud iets neer te zetten. Uiteindelijk zijn het alleen maar onderstrepingen onder uw persoonlijke woorden. 18

Refomail jaargang 2008 nr. 1

A LG E M E E N

Lopende activiteiten Als begunstiger wil je natuurlijk waar voor je geld hebben. Niet altijd is zichtbaar wat het werk oplevert. Daarom op deze plek een opsomming van de activiteiten. We betalen niet zonder meer voor een abonnement op het blad Refomail, maar ondersteunen het werk van de stichting. Als u de lijst doorneemt ziet u dat er in de volle breedte van het kerkelijk leven werk gebeurt. Naast de bijdragen van de begunstigers ontvangen we ook inkomsten uit verschillende activiteiten.

Huidige bezigheden zijn o.a.: –

Hulp bij uitbreiding site Stichting Studie nadere Reformatie (SSNR)

–

Onderzoek naar uitbouw gebruik Libronix

–

Onderzoek gebruik boeksleutel Libronix om boeken te digitaliseren

–

Digitalisering jaargang Waarheidsvriend

–

Contacten in verband met digitalisering “Theologia Reformata”, “De Wekker” en “Saambinder”

–

Bouw online tekstregister naar aanleiding van en met OpenSjamar plus exportmodule OpenSjamar

–

Productie van CD-ROM met kerkboek

–

Verzorging digitale kerkdiensten (nog, ondanks opkomst kerkomroep)

–

Verkoop software tegen gereduceerde prijs plus overleg met leveranciers (zie pagina 2)

–

Opzetten jaarlijkse digimeeting

–

Uitbreiding contacten scholen, verspreiding blad, brief. Aandacht voor jongeren

–

Spraakherkenning

–

Opzetten forum voor vragen over Bijbelgerelateerde programma’s

–

Onderzoek website vrouwenbond

–

Aanvulling en herziening website www.bijbelseplaatsen.nl

–

Onderzoek aanmaak website bond van mannenverenigingen / zondagsscholen

–

Archivering 40 jaar Theologia Reformata

–

Aanmaak CD-ROM voor het kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk

–

Onderzoek CD-ROM van de Saambinder

–

Refomail

Ideeën die we als bestuur zouden kunnen uitvoeren of op ons nemen zijn natuurlijk altijd welkom!

Refomail jaargang 2008 nr. 1

19

Bureau Stichting Reformatica Valleistraat 52 3901 RT Veenendaal