Boeddhistisch Centrum H a a g l a n d e n
N i e u w s b r i e f d e c e m b e r
2 0 0 9
Tweede leesgroep vanaf januari ‘10
Beste vrienden en geïnteresseerden, Hoewel nog altijd wachtend op een eigen pand voor ons centrum is er aan nieuwe ideeën geen gebrek. De groep van betrokken mediteerders groeit gestaag en deze respons zet bij ons een creatief proces in gang. In maart zullen we voor het eerst een stadsretraite organiseren en een cursus boeddhisme op dinsdagmorgen.
De grote weg naar het licht ‘De grote weg naar het licht’ bevat een bloemlezing van teksten uit het mahāyāna boeddhisme. De nadruk binnen deze richting ligt op het zich wijden aan de welzijn van alle levende wezens, niet slechts de eigen verlossing.
Verder besteden we in de nieuwsbrief o.a. aandacht aan het handvest van compassie, wereldwijd gelanceerd op initiatief van schrijfster Karen Amstrong, en aan compassie als een van de belangrijkste pijlers in de boeddhistische beoefening.
Tijdens de 6 bijeenkomsten lezen en bespreken we telkens een deel van het boek met elkaar.
We wensen ieder een inspirerende start van het nieuwe jaar.
Boektitel: De grote weg naar het licht, een keuze uit de literatuur van het mahāyāna –boeddhisme, vertaald door Jacob Ensink. Uitgeverij Asoka. Data en tijd: 6 x op zaterdag van 14.00 tot 17.00 9/1, 6/2, 6/3, 10/4, 15/5, 12/6 Plaats: Maasstraat 182, Den Haag Kosten: € 120.- (inclusief thee/koffie) Opgave: per email
[email protected], voor 1 januari. Minimaal 5 deelnemers.
met metta, Varamitra & Corine
Nieuwe cursus boeddhisme overdag Vanaf 2 maart t/m 27 april starten we een cursus INTRODUCTIE IN BOEDDHISME op dinsdagochtend. INTRODUCTIE IN BOEDDHISME behandelt een aantal basisbegrippen uit het boeddhisme die een beeld en handvat geven over de mogelijkheden voor reflectie in het dagelijks leven. Aan bod komen onderwerpen als: de drie juwelen (boeddha, dharma en sangha), de vier Edele waarheden, het Achtvoudig pad en het Tibetaanse levenswiel. Tijdens deze cursus wordt niet gemediteerd, maar is er uitleg over de verschillende thema’s en onderzoek naar de praktische toepassing ervan in je eigen leven.
Er past mij niets van wat ik vind. Ik vind alleen wat mij niet past. Ik wil niet vinden wat mij past. Mij past alleen dat ik niet vind.
Data: 2 mrt t/m 27 apr ‘10, van 10.00 - 12.00 u Kosten: € 80,- inclusief achtergrond informatie Locatie: Copernicusstraat 29 ( De Energiespiegel) Opgave: via email
[email protected] In verband met reservering van de ruimte ontvangen we je aanmelding graag voor 13 februari.
2 monniken, Thailand, collectie Hans Warren
Deelname is definitief na ontvangst van het lesgeld op Triodos 784745145 ovv intro boeddhisme. Minimaal 5 deelnemers.
Mark Insingel Uit: Iets
Eindejaarsstop Tussen 19 december en 4 januari is BCHaaglanden gesloten.
Kijk voor het volledige programma op www.bchaaglanden.nl
1
Jaarcursus meditatie & boeddhisme
Stadsretraite -
Module 3 | Grondslagen van het boeddhisme
1 maart t/m 29 maart 2010
Op dinsdagavond zullen enkele grondslagen uit de boeddhistische leer centraal staan in module 3. In deze module behandelen we de praktische toepassingen in ons dagelijks bestaan van de volgende thema's: De Vier Edele Waarheden, Het Edele Achtvoudige Pad, Wijsheid en Compassie, Karma en Wedergeboorte. Verder besteden we in deze module aandacht aan meditatie-instructie van de ademhalingsmeditatie, de metta bhavana en de karuna bhavana (meditatie op compassie).
Geïnspireerd door een initiatief in de VS willen we dit voorjaar een stadsretraite organiseren, als markering van het begin van de lente.
het begin van de lente
Normaal trek je voor een retraite tijdelijk naar een afgelegen plek, weg van de dagelijkse beslommeringen. Voor de retraite maak je een commitment om voor een bepaalde periode, dagelijks meer aan meditatie te doen met de groep mensen die ook op de retraite zijn. Je stelt bewust je beoefening tijdelijk meer centraal om dit daarna mee te nemen naar huis. Nu kiezen we ervoor om de principes van een retraite te integreren in het dagelijks leven.
Data | 5, 12, 19, 26 jan, 2, 9, 16 feb 2010 Kosten | € 61,- (incl.lesmateriaal) Opgave | per email:
[email protected] Aanmelding is definitief na betaling van het cursusgeld. Betaling o.v.v. modulenummer op Triodosbank 784745145, t.n.v. Stichting Boeddhistisch Centrum Haaglanden voor aanvang van de module.
Voor deze stadsretraite vragen we je een zelfde commitment te maken: een maand lang dagelijks een half uur mediteren met een vaste groep mensen. Door een maand lang gezamenlijk te mediteren (ieder weliswaar in zijn eigen huis), geef je je beoefening een sterke impuls en besef je meer dat je deel uitmaakt van de sangha die je kan ondersteunen in je beoefening.
Vervolg & Verdieping
We doen gezamenlijk afwisselend de ademhalingsmeditatie en de metta bhavana met behulp van de meditatiecd en ontmoeten elkaar aan het begin (1mrt) en einde (29 mrt) van de retraite op maandagavond en halverwege op een meditatiedag op zaterdag 13 maart. Tussendoor houden we contact met elkaar over de voortgang via een besloten facebook-groep.
In januari start module 3 op donderdagavond. De lessen op donderdagavond zijn voor degene die de jaarcursus op dinsdag hebben gevolgd. Module 3 | Daden van de Boeddha De Buddhacarita is de oudst bekende biografie van de Boeddha, geschreven door Asvaghosa in de 1e eeuw na Chr. Het beschrijft het leven van de Boeddha tot aan de verlichting in versvorm. We reflecteren op een selectie van deze verzen.
De stadsretraite start op maandagavond 1 maart met een introductie en meditatie en duurt tot maandagavond 29 maart, waar we ervaringen uitwisselen en afsluiten. Deze retraite is bedoeld voor iedereen die in ieder geval module 1 heeft gevolgd van de jaarcursus. Kosten: € 75,- (2 avonden, meditatiedag, meditatie-cd en online meditatiebegeleiding)
Data | 7, 14, 21, 28 jan, 11 en 18 feb Minimale bijdrage in de kosten: € 8,Opgeven voor de donderdagavond is niet nodig.
Meer informatie en aanmelden:
[email protected] De retraite gaat door met minimaal 5 deelnemers.
Nieuwe stiltewandeling rond de equinox Tijdens de equinox is de lengte van dag en nacht overal op aarde ruwweg gelijk. Dit vindt tweemaal per jaar plaats rond 21 maart en 21 september, het begin van de lente en herfst. In de Zen traditie wordt dit als feestdag gevierd om de natuur en alle levende wezens te eren. Op 21 maart maken we opnieuw een stiltewandeling door het Haagse Bos, Clingendael, Meijendel naar Wassenaar om het moment van het aanbreken van de lente te ervaren. Start om 13.00 uur vanaf het poffertjesrestaurant Malieveld met aansluitend een maaltijd in de Maasstraat. De wandeling is 12 km, met een pauze halverwege en gaat ook door bij regen.
Iedere tak in het bos beweegt anders in de wind, maar terwijl ze bewegen zijn ze verbonden aan de stam. Rumi
Opgeven per email:
[email protected]
2
Mandalatekenen
Dialoog over de liefde: “Ik zou ’s ochtends wat vroeger willen op staan.” “Waarom doe je dat dan niet?” “Omdat jij te lui bent.”
30 januari 2010 de Boeddha in de mandala
Leonard Nolens Dagboek van een dichter 1979-2007
De historische Boeddha leefde 2500 jaar geleden in India en liet een indrukwekkende leer achter. Vandaag de dag kunnen we hier nog steeds inspiratie uit putten in het leren leven van een vriendelijker en aandachtiger leven.
Links
Afbeeldingen van de Boeddha zijn inmiddels wijdverspreid en worden in verschillende boeddhistische tradities, verschillend verbeeld. In deze workshop leer je de Boeddha op zijn lotustroon tekenen met behulp van een grit, geïnspireerd op de traditionele grits. Door het zelf tekenen van de Boeddha maak je een verbinding met zijn kwaliteiten en kun je door gebruik van eigen symbolen en kleur een persoonlijke mandala maken.
Vanuit een eerder initiatief, de interreligieuze werkplaats, is een nieuwe website gelanceerd die de eerder genoemde vervangt: www.bruggenbouwers.com. Een plek voor “interreligieuze” informatie. Prachtige foto’s over de vergankelijkheid, een van de drie laksana’s, op de tentoonstelling van Sally Mann. Nog te zien t/m 10 januari 2010 in het fotomuseum Den Haag. www.fotomuseum.nl Opnieuw in de picture: www.bodhitv.nl De maandelijks e- nieuwsbrief houdt je op de hoogte van inspirerende artikelen, korte films en interviews gemaakt door en voor jongeren (maar dat is een rekbaar begrip!) over boeddhisme in het dagelijks leven.
27 maart 2010 De boeddhistische mandala Een traditionele boeddhistische mandala wordt gemaakt van gekleurd zand ter gelegenheid van een feestdag of ritueel. Onlangs was dit ook in Den Haag te zien in het Museon. Na afloop wordt de mandala bijeengeveegd en uitgestrooid, ter ere van het welzijn van alle levende wezens en ter herinnering aan de vergankelijkheid. De geschilderde mandala’s (thangka's) verbeelden een wereld van symboliek waarin iedere kleur en vorm vastligt, en waar gemediteerd kan worden op de achterliggende betekenissen.
Vrijdag 27 november was het voor de tweede keer emailloze vrijdag, misschien is het je ontgaan. Deze dag is gekozen omdat 37 jaar geleden de eerste email werd verstuurd. E-mail is inmiddels niet meer weg te denken uit de dagelijkse stroom van informatie, maar tegelijkertijd een bron van grote onrust. Met aandacht en opmerkzaamheid kun je het heft in eigen hand te nemen en je niet langer laten leiden door veelheid van informatie. Tips voor efficiënter emailgebruik en meer rust in je werk: www.emaillozevrijdag.nl
Bijdrage van Kees de Vries
Tijdens deze workshop zullen we een eigen mandala tekenen geïnspireerd op de traditionele vormen van de boeddhistische mandala. Je leert meer over de betekenis en symboliek.
LISSABON Die huise klou aan mekaar vas bang om alleen te staan op hierdie helling
Praktische informatie voor beide workshops Tijd: 10.00 tot 16.00 uur Locatie: Copernicusstraat 29, Den Haag Kosten: € 55,- per zaterdag (incl. koffie, thee en werktekeningen) Aanmelden: per email
[email protected]
hoog bo alles uit 'n kerk twee wit torings gebore uit angs
Voor cursisten zijn er losse teken- en kleurochtenden te volgen waarbij je werkt aan tekenwerk wat nog niet af is, of waar je advies over wilt. Deze worden gehouden in de Maasstraat 182, Den Haag. Mail voor informatie naar
[email protected].
want daar onder sien jy die taag traag stromend vertellend dat alles verbygaan
"Het doel van de kunst is niet het uiterlijk van dingen weer te geven, maar het innerlijk... dat is de echte werkelijkheid." Aristoteles
Uit de dichtbundel "Gebroke Sinne" van Stef Bos
3
* garant te staan voor de verstrekking van correcte en respectvolle informatie over andere tradities, godsdiensten en culturen aan jongeren * positieve waardering van culturele en religieuze verscheidenheid te stimuleren * bij te dragen aan medeleven, gebaseerd op kennis, voor het leed van alle mensen, ook van hen die wij als onze vijanden zien.
CHARTER FOR COMPASSION | HANDVEST VOOR COMPASSIE Op 12 november ’09 werd de Charter for Compassion gelanceerd. Deze tekst, opgesteld door mensen uit allerlei landen en met allerlei religies, moet denken én handelen met medeleven centraal stellen in de wereld. Het project is een initiatief van de Britse schrijfster Karen Armstrong . Ooit begon ze als katholieke non, maar ze trad uit om vervolgens boeken te schrijven over religie. Daarbij beperkte ze zich niet tot het christendom; zo verschenen van haar hand onder andere een biografie van Mohammed en een boek over het boeddhisme. In 2008 won Armstrong een prijs van de organisatie Technology, Entertainment, Design, bekend van de zogenoemde TED Talks. Deze prijs hield in dat ze 100.000 dollar kreeg om haar “wens om de wereld te veranderen” te vervullen. De gepresenteerde Charter for Compassion is de invulling van die wens; Armstrong vind dat mensen en religies wereldwijd zich moeten scharen achter een gezamenlijke ‘verklaring van compassie’, om “medelevend denken, maar vooral medelevend handelen centraal te stellen in het religieuze, morele en politieke leven”.
Het is van wezenlijk belang dat wij compassie in onze gepolariseerde wereld maken tot een duidelijke, lichtende en dynamische kracht. Indien compassie is geworteld in principiële vastbeslotenheid om uit te stijgen boven egoisme, kan zij politieke, dogmatische en religieuze grenzen slechten. Als product van onze wezenlijke afhankelijkheid van elkaar, speelt compassie een fundamentele rol binnen menselijke relaties en bij een volwaardig mensdom. Compassie voert naar verlichting en is onmisbaar voor het realiseren van een eerlijke economie en een harmonieuze wereldgemeenschap die in vrede leeft met elkaar. www.charterforcompassion.org En ook op facebook: http://www.facebook.com/pages/ Charter-for-Compassion/
Het handvest ***** Het principe van compassie of mededogen ligt ten grondslag aan alle religieuze, ethische en spirituele tradities; steeds opnieuw wordt daarmee een beroep op ons gedaan alle anderen te behandelen zoals wij zélf behandeld willen worden. Compassie is onze drijfveer om ons onvermoeibaar in te zetten voor het verzachten van het leed van onze medeschepselen, om terug te treden uit het middelpunt van onze wereld en een ander voor het voetlicht te plaatsen, en om recht te doen aan de onschendbare heiligheid van ieder mens en een ieder, zonder enige uitzondering, te behandelen met volstrekte waardigheid, billijkheid en respect.
Asanga en compassie Een indrukwekkend verhaal over compassie uit de boeddhistische traditie betreft Asanga, een leraar uit de 4e eeuw in India. Bron: Han de Wit, Het open veld van ervaring, Uitgeverij Ten Have 2009 Asanga is samen met Nagarjuna misschien wel de belangrijkste Indiase dharmaleraar na de Boeddha. Beiden waren en zijn nog steeds twee heel invloedrijke dharmaleraren. Nagarjuna richtte zich vooral op het verhelderen van ons zicht, prajna, sunyata en Asanga richtte zich vooral op de vraag hoe we op basis van de realisatie van sunyata met de wisselende verschijnselen om kunnen gaan. Want het is niet zo dat als je ontwaakt bent, zoals de Boeddha dat was, je dan zegt: 'Oké, ik heb het hier verder nu wel gezien.' Want de vraag blijft staan: 'Hoe ga je nu om met de wereld?' En dat heeft met het samengaan van inzicht en compassie te maken.
Daarbij hoort tevens de opdracht om er zowel in het openbare als in het privé-leven voor te waken geen enkele vorm van leed te veroorzaken. Door gewelddadig te handelen, door de kwaliteit van het leven van een ander te verslechteren, door de grondrechten van die ander te misbruiken of te ontkennen, en door haat te zaaien met laatdunkende uitingen over anderen - zelfs over onze vijanden - doen wij de menselijkheid die wij allen met elkaar delen geweld aan. Wij erkennen dat wij er niet in zijn geslaagd een leven te leiden vervuld van compassie en dat sommigen uit naam van hun religieuze overtuiging het totale menselijke leed zelfs groter hebben gemaakt.
Asanga zat, zo wordt verteld, jarenlang in retraite te mediteren om de visie van sunyata te realiseren. Hij las alle teksten hierover en deed alle beoefeningen hierover en hij kon het toch niet begrijpen. Sunyata, leegte? Wat leegte? Hoezo leegte? Hij kon er niet echt zicht op krijgen: dat de werkelijkheid echt leeg is en wat is dat leeg zijn dan? Hij las dan nog eens het Hartsoetra door, waarin staat 'vorm, gevoel, waarneming, denken, bewustzijn zijn niet anders dan leegte' en nog erger: 'geen oog, geen oor, geen neus, geen tong' en 'geen verlichting'. En zelfs over de Vier Edele Waarheden wordt in deze prajna-
Daarom roepen wij iedere man en vrouw op om: * compassie opnieuw te maken tot de kern van moreel handelen en van religie * terug te keren naar het oude principe dat iedere interpretatie van geschriften die aanzet tot geweld, haat of minachting geen enkele legitimiteit heeft 4
paramita-soetra gezegd: er is geen lijden, geen oorsprong van lijden, geen beëindiging van lijden en geen pad.
Asanga is verbijsterd. Verbijsterd dat de Boeddha Maitreya juist nu plotseling voor hem verschijnt. Niet alleen verbijsterd maar ook verontwaardigd en hij zegt tegen Maitreya: 'Waarom, waarom bent u niet eerder gekomen? Ik heb drie keer drie jaar in die grot gemediteerd en mijn meditatie op u gericht en nu, nu opeens verschijnt u!' Waarop de Boeddha Maitreya antwoordt: 'Ik was er de hele tijd, maar je wilde mij niet zien.' Boeddha Maitreya, de belichaming van compassie werd door Asanga niet gezien. Pas toen hij die hond zag en met zoveel compassie die hond benaderde, toen was Maitreya zichtbaar.
In zijn retraite richt hij zijn beoefening op Maitreya. Maitreya is de naam van de Boeddha die na Shakyamoeni Boeddha in de wereld zal komen en die de belichaming is van mededogen. Hij focust op Maitreya in de hoop dat deze uit mededogen bij hem iets zal doen dagen in zijn meditatie waardoor hij sunyata zal begrijpen. Drie jaar lang praktiseert hij met grote inzet, maar constateert geen enkele toename van inzicht in sunyata en van zijn helderheid van geest, zijn prajna. Hij is daardoor zo gedemoraliseerd dat hij zijn meditatiegrot verlaat. Terwijl hij naar buiten loopt ziet hij bij een rotspunt een klein gedeelte dat spiegelglad is. Hij vraagt zich af hoe dat komt. Als hij daar zo naar staat te kijken, ziet hij een vogeltje dat komt aanvliegen en dat met zijn vleugeltje net even die rots op dat punt raakt. Dat doet dat vogeltje al jarenlang en daarom is dat deel daar zo glad afgesleten. Asanga realiseert zich dan dat een rots door een veertje van een vogel afgesleten kan worden en zegt tegen , zichzelf: 'Moet je mij toch eens zien, met mijn ongeduld! Ik zit te mediteren en nu vind ik dat ik geen vorderingen maak, dat is toch eigenlijk te gek!' Hij gaat terug naar zijn grot en praktiseert daar weer drie jaar. Maar ook dan vindt er geen verheldering plaats; niets van dat al; geen hulp van Maitreya en geen sunyata. Weer geeft hij zijn beoefening op en verlaat zijn meditatiegrot. Dan komt hij een man tegen die met doek over een ijzeren staaf aan het wrijven is. Asanga vraagt aan de man: 'Wat doe u daar?' De man zegt: 'Ik ben bezig een naald te maken.' Maar daar gaan jaren en jaren overheen, denkt Asanga. Wat een inzet, wat een geduld! En hij besluit terug te gaan naar zijn grot.
Wat dit verhaal laat zien is dat het verhelderen van ons perspectief, waar het Asanga om ging, wordt gedragen en wordt gewekt door compassie. Die twee horen bij elkaar. [..] Het ontwikkelen van inzicht kan niet zonder compassie en andersom. ****
Weer gaan er drie jaar voorbij en dan geeft hij het definitief op. Hij heeft nog steeds geen helderheid, hij begrijpt nog steeds niet in welke zin de wereld van de verschijnselen shunya, leeg, is. Moedeloos voortstappend komt hij dan een oude hond tegen. Hij ziet dat die hond niet alleen oud is, maar ook onder de maden zit. De huid van de hond wordt aangevreten door de maden. In plaats van vol afkeer terug te deinzen vraagt Asanga zich af 'wat kan ik hier in Boeddha's naam aan doen?' Hij besluit de maden van de huid af te halen, maar realiseert zich dan dat als hij die maden met zijn vingers beetpakt, hij ze dan waarschijnlijk stuk zal knijpen. Hij besluit het met zijn lippen te doen. Als hij dan met zijn lippen de maden van de hond verwijdert, vraagt hij zich af: wat nu? Hij realiseert zich dat die maden ook moeten eten en daarop snijdt hij een stuk vlees van zijn dij af en legt de maden daar voorzichtig op. Terwijl hij zo druk doende is de hond madenvrij te maken, verandert de hond ineens in de Boeddha Maitreya.
Asanga, schilder onbekend
Zelf En als we ons zelf nu eens achterlieten? Daar gaat het, zonder groeten, Mokkend en tobbend op zoek naar iets beters Het kijkt niet eens om. En wij? We moeten eerst wennen aan dit stralend landschap van vroeger en later, van lichtende tijd Zonder nu. Cees Nootenboom
5
Reflecties van een Boeddhistisch wetenschapper Femke Merkx
ze angst is begrijpelijk in een postmoderne wereld waarin de autoriteit van wetenschappelijke kennis van alle kanten onder druk staat. Toch denk ik dat
Een tijdje geleden vroeg iemand mij hoe mijn weten-
wetenschappers uiteindelijk meer vertrouwen zou-
schappelijke werk en denken zich verhoudt tot mijn
den wekken wanneer ze vaker de grenzen van hun
Boeddhistische pad. Die vraag wordt natuurlijk vaker
kennis zouden onderkennen.
gesteld aan wetenschappers die een religie aan hangen. Onder christelijke wetenschappers is momenteel
Onlangs was ik op een conferentie in Zwitserland
het consonantiemodel in zwang. Daarin worden we-
waar een Boeddhistisch collega-wetenschapper daar
tenschap en geloof als twee aan elkaar rakende cir-
een inspirerend voorbeeld van gaf. Hij stelde dat de
kels voorgesteld. Als twee domeinen die elkaar niet
miljoenen dollars en euro’s die jaarlijks uitgegeven
overlappen: wetenschap kan geloof niet legitimeren
worden aan klimaatonderzoek de oplossing van het
en geloof kan wetenschap niet legitimeren. Het raak-
klimaatprobleem geen stap dichterbij brengen. Er is
punt tussen de twee cirkels suggereert wel dat de
reeds een grote mate van zekerheid dat klimaatver-
beide domeinen met elkaar harmoniëren.
andering veroorzaakt wordt door de uitstoot van CO2 en meer onderzoek zal niet leiden tot een verdere
Is dit consonantiemodel ook bruikbaar om de verhou-
reductie van de wetenschappelijke onzekerheden.
ding tussen wetenschap en boeddhisme te begrijpen?
Om klimaatverandering terug te dringen hebben we
Ik meen van niet. Naarmate ik meer denk te begrij-
niet meer kennis en onderzoek nodig, maar moeten
pen waar het in het Boeddhisme om gaat, ben ik ge-
we ‘simpelweg’ ons consumptiegedrag veranderen
neigd om te zeggen dat mijn wetenschappelijke we-
zodat we minder energie verbruiken. Dat is ook om
reldbeeld en mijn Boeddhistische wereldbeeld juist in
allerlei andere redenen een goed idee.
hoge mate overlappen. Dat verbaast misschien, maar
Ik was blij dat ik de reis naar Zwitserland klimaat-
ik ben dan ook geen reguliere wetenschapper en ik
vriendelijk met de trein had gemaakt. De illusie dat
heb een wetenschapsbeeld dat niet door alle weten-
ik met mijn wetenschappelijke werk vanzelfsprekend
schappers wordt gedeeld.
de wereld zou gaan verbeteren had ik al een hele
Binnen mijn vakgebied wetenschaps- en techniekstu-
tijd geleden vaarwel gezegd.
dies wordt onderzocht hoe wetenschappelijke kennis
Nu had ik tenminste als consument mijn steentje
tot stand komt. Sommige van mijn vakgenoten bestu-
bijgedragen ;-).
deren wetenschappers in hun laboratoria, zoals antropologen een onbekende inheemse stam zouden bestuderen. Dan blijkt dat wetenschap mensenwerk is en dat wetenschappelijke kennis sociaal geconstrueerd is. Het voert te ver om hier op door te gaan,
Vrede verwoorden
maar in mijn ogen zijn er veel parallellen tussen dit
Corine de Jong
idee van sociaal geconstrueerde kennis en de boedCommunicatie is binnen de ethiek misschien wel een
dhistische leer die stelt dat de alledaagse werkelijk-
van de moeilijkste oefeningen. Niet voor niets zijn er
heid zoals wij die kennen niet de absolute werkelijk-
4 spraakvoorschriften opgenomen om mee te wer-
heid is, maar een geconditioneerde werkelijkheid.
ken. Op het gebied van communicatie is een veelheid aan
Door sommige wetenschappers wordt het beeld van
technieken ontwikkeld, een daarvan is geweldloze
sociaal geconstrueerde wetenschappelijke kennis te
communicatie (Non Violent Communication of NVC)
vuur en te zwaard bestreden. Zij houden vast aan het
door Marchall Rosenberg. Het omvat een theorie en
idee dat de wetenschap kennis kan bieden over de
serie oefeningen om vanuit harmonie in verbinding
absolute werkelijkheid. Ik denk dat deze wetenschap-
met anderen te treden. Geweldloze communicatie is,
pers bang zijn dat wetenschappelijke kennis van zijn
hoewel de naam dit doet vermoeden, niet ontstaan vanuit het boeddhistisch gedachtegoed, maar sluit er
voetstuk duikelt en haar bijzondere positie verliest
bijna naadloos op aan.
wanneer we de idee van absolute kennis loslaten. De-
6
Begin november werd in Wageningen een dag over
Bijeenkomst van het Platform Boeddhisme – Sterven.
boeddhisme en geweldloze communicatie georganiseerd door Christiaan Zandt van Bisho. Han de Wit gaf de aftrap met een inspirerende lezing over wat hij noemt het open veld van ervaring; een onvoorwaardelijke openheid voor wat er zich ook maar voordoet in onze ervaring; onze angsten, agressie, compassie, vreugde en verdriet. Het vraagt inzicht en toewijding om op deze manier om te gaan met wat zich aandient. Om niet in een houding te schieten dat we ons zouden moeten ‘beschermen’ tegen de wereld, maar deze tegemoet leren treden met een zekere onbevan-
De Boeddhistische Unie is een samenwerkingsverband voor boeddhistische organisaties in Nederland. Onder deze koepel valt ook het platform Boeddhisme en Sterven, dat bestaat uit consulenten uit diverse boeddhistische organisaties. Zij geven daadwerkelijk begeleiding aan stervenden en naasten. Daarnaast organiseert het platform regelmatig bijeenkomsten, lezingen en workshops. In februari 2010 wordt een tweedaagse bijeenkomst georganiseerd over boeddhisme en sterven in de praktijk.
genheid, een open hart. Doordat we de ander, het Het voordeel van vergankelijkheid
andere, dan niet als bedreiging zien, treden we anders in gesprek met elkaar. Doordat we niet in de neiging van voorkeur—wat heb ik aan je - of afkeer— dit is bedreigend— schieten, kunnen we ons vanuit metta verbinden. Geweldloze communicatie wordt ook wel de taal van hart genoemd. Dit werd gedurende de dag verder uitgewerkt in verschillende workshops over het thema. Justine Mol belichtte de kern van geweldloze commu-
Zaterdag 20 februari 2010 10 – 13 uur: het nut van vergankelijkheid, zoals dat door Boeddha is uitgelegd. 14 – 17 uur: voorbereiden op sterven; het feitelijk sterven en hulp aan stervenden. Zaterdag 27 februari 2010: 10 – 13 uur: Uitleg over de overgangsstaat (bardo) en het Tibetaans Dodenboek. 14 – 17 uur: Samen lezen van de volledige tekst van het Dodenboek.
nicatie door middel van interactieve oefeningen, waarin o.a. luisteren zonder oordeel centraal stond en contact maken met eigen behoeften en daar verantwoordelijkheid voor nemen ipv deze op de wereld te plakken. Zelf werkt zij als Zen coach en schreef ze
De cursus wordt gegeven door Leen vd Meij, coördinator van het Platform Boeddhisme en sterven van de Boeddhistische Unie Nederland. Zijn dagelijks werk bestaat onder meer in het ondersteunen van stervenden en nabestaanden.
boeken over geweldloze communicatie binnen het opvoeden van kinderen. Christiaan Zandt gaf een introductieworkshop over de basisprincipes van geweldloze communicatie en Bart
Plaats: Centrum Nieuwe Langendijk - Nieuwe Langendijk 3 - 2611 VG - Delft , www.centrumnld3.nl Kosten: € 75,Opgeven :
[email protected] of 010-5114232 Meer info: www.boeddhisme-sterven.nl en www.boeddhisme.nl
Landstra zette ons o.a in een ’talking cirle’, een indrukwekkende oefening waarbij in de groep steeds 1 persoon aan het woord is en we leerden luisteren met het hart. Zeer geïnspireerd verliet ik om 16.00 uur het pand en heb me inmiddels aangemeld voor een cursus. De boeddhistische omroep heeft opnames van de dag gemaakt: www.boeddhistischeomroep.nl onder radioarchief: uitzending van 21/11/09 Meer informatie over geweldloze communicatie van Marchall Rosenberg : www.cnvc.org
My religion is very simple. My religion is kindness. Dalai Lama
7
