Jaarbericht Inspelen op eigen kracht

Jaarbericht 2010

Inspelen op eigen kracht

Inspelen op eigen kracht Spectrum is hét adviesbureau en kenniscentrum voor de sociale sector in Gelderland en adviseert op het brede terrein van de Wmo. Wij weten wat er speelt, kennen de landelijke ontwikkelingen en weten die specifiek te vertalen naar de regionale en lokale situatie. Investeren in sociaal beleid loont. Een goed sociaal klimaat werkt immers preventief. Ook in 2010 hebben wij weer veel overheden en instellingen ondersteund bij de aanpak van maatschappelijke vragen, bijvoorbeeld met de invoering van Welzijn Nieuwe Stijl, een integrale aanpak na de jeugdzorg, een Gelderse monitor CJG, dorpsvisies voor de Gelderse dorpshuizen en de vele workshops voor vrijwilligersorganisaties. We hebben het afgelopen jaar ons kenniscentrum uitgebouwd met nog meer kwalitatieve en kwantitatieve cijfers uit landelijke en Gelderse bronnen. Een succesvol instrument blijkt de OGGz-monitor waarmee verschillende (lokale) OGGz ketenpartners een hulpmiddel in handen hebben voor de afstemming van de zorg voor Multiproblem cliënten. Het gebruik ervan is goed op gang gekomen. Elk kwartaal levert Spectrum hiervoor actuele kengetallen. We hebben het kenniscentrum en Sociaal Informatiesysteem Gelderland (SIG) actief in Gelderland gepromoot. Zo hebben we een presentatie gegeven aan de Statencommissie Jeugd, gezin, zorg, welzijn en cultuur en zijn naar diverse gemeenten gegaan om te laten zien hoe zij de cijfers uit het SIG kunnen gebruiken om lokale beleidsplannen inhoud en vorm te geven.

organisaties actief in de discussie gemengd. De uitkomst is dat de gemeenten eerstverantwoordelijke zijn voor (de uitvoering van) sociaal beleid. De Provincie behoudt haar wettelijke taak op grond van de Wmo om gemeenten daarbij te ondersteunen. Spectrum heeft al jarenlang ervaring in deze tweedelijns ondersteuning en speelt er op in door de focus nog scherper te richten op de vragen van gemeenten. Er komen veel veranderingen op gemeenten en instellingen af. Steeds meer taken worden bij gemeenten neergelegd terwijl de middelen beperkt zijn. Omdat we in heel Gelderland gemeenten ondersteunen bij beleidsontwikkeling en implementatie van sociaal beleid, kunnen deze veel van elkaar leren en hoeft het wiel niet steeds opnieuw te worden uitgevonden.

De Provincie boog zich in voorjaar 2010 over de kerntaken en de landelijke opgelegde bezuiniging. Spectrum heeft zich samen met provinciale partner-

Tot slot hebben de provinciale ruimtelijke,fysieke en economische kerntaken ook een sociale component waar Spectrum gemeenten en

instellingen van dienst kan zijn. Ook hier zullen we ons verder op gaan richten. Spectrum draagt met haar activiteiten bij aan een provincie waarin alle Gelderlanders veilig en gezond samenleven. Waar mensen thuis in de opvoeding, maar ook in de buurt, wijk, school, vereniging, dorp of stad, initiatief en verantwoordelijkheid nemen. Een samenleving waarin kinderen in hun opvoeding alle ruimte krijgen om zich optimaal te ontwikkelen, jongeren de maatschappij leren ontdekken, volwassenen actief de samenleving inrichten en ouderen zo lang mogelijk zelfstandig blijven functioneren. Een samenleving die een beroep doet op de eigen kracht van mensen waarbij wordt uitgegaan van wat mensen kunnen in plaats van wat ze niet kunnen. Ook in 2011 staan wij klaar om gemeenten en instellingen te helpen de eigen kracht van mensen aan te boren. Joost Korsten Directeur/bestuurder

‘De cijfers uit het SIG zijn reuzehandig voor de evaluatie van ons Wmo-plan.’ Een beleidsambtenaar

2

Spectrum Jaarbericht 2010

Programma’s Opvoeden en CJG Eind 2010 zijn er in 27 Gelderse gemeenten een of meer fysieke inlooppunten van een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dit is een van de gegevens uit de CJG-monitor die Spectrum in opdracht van de provincie ontwikkelt. De CJG-coördinatoren nemen deel aan ons provinciale netwerk. Iedere bijeenkomst bereidt Spectrum een ander thema voor. In 2010 ging het over prestatie-indicatoren voor het CJG en interne samenwerking. Wij brachten het CJG-bericht Opvoedingsondersteuning uit en zijn een van de partners in het vCJG.

Virtueel CJG’s (vCJG) zijn informatieve en interactieve websites voor ouders en opvoeders. Het concept is met ouders, gemeenten en diverse organisaties ontwikkeld. In Gelderland zijn 23 websites geïmplementeerd c.q. worden begin 2011 gelanceerd. De partners van het vCJG streven ernaar om de content van de site te laten valideren en onder te brengen in een landelijke database met opvoedinformatie. Daartoe voeren wij intensief overleg met stiching Opvoeden.nl en het ministerie van VWS. Preventie van kindermishandeling blijft een actueel thema. Spectrum heeft de RAAK-aanpak gestimuleerd in de 4 Gelderse regio’s en in Overijssel. Bovendien hebben we een training Vroegsignalering ontwikkeld voor basisonderwijs en voorschoolse voorzieningen.

TripleP en Homestart zijn methoden voor opvoedingsondersteuning passend in het lokale beleid CJG. Spectrum ondersteunt deze methoden in Gelderland en heeft aansluitend daarop actief bijgedragen aan informatieverspreiding over de regeling Zeggenschap over Hulp. Methoden die de eigen kracht van ouders stimuleren, kunnen een beroep doen op deze regeling. Voorschoolse voorzieningen zoals peuterspeelzalen en kinderopvangcentra spelen een belangrijke rol bij de opvoeding van kinderen en het verminderen van eventuele (taal)achterstanden. Spectrum biedt deze voorzieningen ondersteuning, informatie en deskundigheidsbevordering zodat de kwaliteit van dienstverlening op peil blijft. In het debat ‘Scharrel-kinderen of ophokkoters’ spraken wij met een 80-tal deelnemers over veilige kindercentra. Hoe vind je een balans tussen inperken en ruimte geven?

De Gelderse monitor CJG In alle gemeenten komt een Centrum voor Jeugd en Gezin. Met de monitor CJG kunnen Provincie en gemeenten de ontwikkeling en effecten volgen. Als start heeft Spectrum per jeugdzorgregio een 0-meting CJG opgesteld. Informatie over jeugd, de gemeentelijke taken en de jeugdhulpverlening zijn op een samenhangende manier bij elkaar gebracht. Dit was nog voordat de CJG’s operationeel waren. De volgende stap is het monitoren van Gelderse CJG’s. Hiervoor werken wij samen met de regio’s en de Provincie. Samen worden de indicatoren geformuleerd waarmee de voortgang en kwaliteit van de CJG’s kan worden gevolgd en vergeleken. Daarbij wordt aangesloten op de landelijk ontwikkelde indicatoren.

‘Het Wikihandboek vCJG met zoveel praktische tips en documenten komt goed van pas.’ Een eindredacteur vCJG


3

Onderwijs, zorg en schooluitval Alle scholen voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs en de ROC’s hebben een Zorgadviesteam (ZAT). Soms wordt deze per school vormgegeven, soms ook bovenschools georganiseerd. Spectrum monitort de kwaliteit van de ZAT’s. Verbeterpunten zijn de registratie van casussen en meer slagvaardig vergaderen. Aanvullend brachten we de stand van zaken van het schoolmaatschappelijk werk in beeld. De kwaliteit daarvan is onderwerp van gesprek in het netwerk voor ZAT-coördinatoren dat Spectrum ondersteunt.

ZAT’s en schoolmaatschappelijk werk zijn bouwstenen voor passend onderwijs: een goed onderwijsaanbod voor elke leerling, gecombineerd met de benodigde hulp. De ondersteuning van de Stichting Leerlingzorg Apeldoorn en Regio levert goede voorbeelden voor andere regio’s in de aanpak van zaken zoals de integrale indicatiestelling. In de regio Arnhem hebben we zorginstellingen en onderwijs ondersteund bij de verbetering van de ketenaanpak van zorgleerlingen. De problematiek en het aantal jongeren met zorg is in kaart gebracht. Door combinatie van cijfers van de scholen, de Zorgadviesteams en de jeugdzorg-instellingen is er nu een compleet beeld. De Gelderse Aanval op de Uitval heeft in 2010 een meer compacte opzet. Wij monitoren het aantal voortijdig

schoolverlaters. Ondanks alle inspanningen in de regio’s dalen de aantallen slechts in beperkte mate. In twee regio’s zijn wij een verdiepend onderzoek gestart om knelpunten te achterhalen. Ook brengen we de specifieke achtergronden van voortijdig schoolverlaten bij allochtone jongeren verder in kaart. Wij organiseerden kennisateliers over kwetsbare jongeren, leerlingbegeleiding en mentoring. De resultaten daarvan zijn weergegeven in het webdossier Aanval op de Uitval. In het verlengde van voortijdig schoolverlaten hebben we ook de actieplannen rondom jeugdwerkloosheid geanalyseerd en een bijeenkomst daarover georganiseerd.

Leerlingbegeleiding is actueel Scholen streven naar een veilig en positief leerklimaat met extra ondersteuningsmogelijkheden waar nodig. Leerlingbegeleiding is in principe voor alle leerlingen en vooral preventief bedoeld. Voor leerlingen die door complexe problematiek extra zorg nodig hebben, wordt een zorgstructuur ingericht. Daarbij wordt ook samengewerkt met externe partners. Spectrum interviewde verschillende Gelderse professionals over leerlingbegeleiding en zorgstructuur. Dit leverde inspirerende en vernieuwende voorbeelden op die zijn samengebracht in de brochure ‘Vernieuwers in leerlingbegeleiding’. In een drukbezocht kennisatelier discussieerden zorgcoördinatoren en leerplichtambtenaren over de vraag hoe er meer draagvlak voor dit thema kan komen en hoe leerlingbegeleiding binnen scholen beter te borgen is.

‘Zo’n kennisatelier biedt praktische aanknopingspunten om leerlingbegeleiding beter te borgen.’ Een zorgcoÖrdinator

4


Vrijetijdsbesteding jeugd Het SIG bevat veel cijfers over de Gelderse Jeugd. Vaak gaat het daarbij over problemen zoals jeugdoverlast, voortijdig schoolverlaten en het gebruik van de jeugdzorg. Spectrum wil met de cijfers ook inzicht geven in de leefwereld van jongeren. Zo hebben we Sterre uitgebracht, met krachtige verhalen over jongeren. Met in de bijlage ‘Droog’ allerlei cijfermateriaal. Met veel Gelderse jongeren gaat immers het goed, en om dat tegengeluid ook te laten horen, organiseerden we een druk bezocht debat ‘Oh oh de jeugd van tegenwoordig!’ Onder de aanwezigen waren veel jongeren.

Het jongerenwerk/kinderwerk heeft een sterk preventieve werking en helpt (kwetsbare) jongeren door activiteiten en informatie bij het vinden van een eigen weg in de samenleving. We organiseren regelmatig netwerkbijeenkomsten en een kwaliteitskring voor het jongerenwerk. Ook brengen we een nieuwsbrief jongerenwerk uit. In de gedrukte special stond het imago van het jongerenwerk centraal. Spectrum is betrokken bij vernieuwing van het jongerenwerk in Wageningen en omgeving, waar wordt geëxperimenteerd met de methode van het Netwerkprogramma. Ook hebben wij een advies opgesteld over het jongerenwerk in de gemeente Renkum. Voor het kinderwerk is verdere profilering noodzakelijk. Spectrum brengt in beeld hoeveel kinderwerkers Gelderland heeft en werkt aan een instrument voor professionalisering van het kinderwerk.

Jongin.nl sites zijn websites met jongereninformatie die vanuit een landelijk basisformat in iedere lokale situatie op maat worden vormgegeven en gevuld. Een belangrijk uitgangspunt is jongerenparticipatie: de lokale informatie wordt ingevuld door een lokale jongerenredactie. Jongin kan worden toegepast als de jongerenwebsite van het CJG. In 2010 ondersteunen we in Gelderland 24 jongin-sites op een totaal van bijna 70 sites in het hele land. In vier Gelderse kennisnetwerken wisselen ambtenaren van gedachten over ontwikkelingen bij speelruimte. Spectrum ondersteunt de netwerken samen met GSF. Een van de thema’s was natuurlijk spelen waarover we een publicatie hebben uitgebracht. Daarnaast hebben we samen met GSF een masterclass georganiseerd over samenwerking rondom speelruimte en mogelijkheden voor externe financiering.

Jongin Arnhem wint Award De gemeente Arnhem heeft in 2010 als partner in het M&ICT project Jongin een regionale promotiecampagne opgezet, gericht op de jongeren. Regio-gemeenten met een jongin-portaal kunnen kiezen uit een aantal aansprekende activiteiten om jongeren meer te betrekken bij de website. New Arts is uitvoerder van de campagne en verwerkt de aanpak tot een format dat beschikbaar komt voor alle gemeenten met een jonginportaal. In 2010 ontving de gemeente Arnhem tevens de Jong Lokaal Award voor beste jongerenwebsite. De jury noemt jonginarnhem. nl een leuke, informatieve site. Vormgegeven door een actieve jongerenredactie.

‘Voor de starter, maar ook voor de ervaren jongerenwerker is veel bij Spectrum te halen.’ Een jongerenwerker


5

Risicojongeren Aansluitend op de inventarisatie van problematische jeugdgroepen van Beke, heeft Spectrum een stappenplan voor een integrale aanpak van overlastjongeren opgesteld. Het is een overzichtelijk instrument om tot concrete acties op lokaal niveau te komen. In het SIG zijn vele lokale cijfers verzameld die als basis voor de integrale aanpak kunnen dienen. In samenwerking met de politie van Noord- en Oost-Gelderland zijn relevante jeugdcriminaliteitcijfers gebundeld en geanalyseerd. De politie uit die regio wil dit gebruiken om de partners te informeren en te komen tot een gezamenlijk beleid.

De justitiële aanpak van overlast en criminaliteit wordt gecoördineerd in het Veiligheidshuis. Jongeren met problemen die daar worden gesignaleerd, hebben veelal ook andere psychosociale problemen. Samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin is dan van belang. Naast de verdere opbouw van de Veiligheidshuizen in de regio, werken de professionals aan manieren om de afstemming met de lokale CJG’s vorm te geven. Spectrum bracht hen een aantal malen bij elkaar om gezamenlijk regio-overstijgende uitdagingen te benoemen. Met behulp van de cijfers uit het SIG presenteerden we een overzicht van de cijfers Bureau Jeugdzorg in de 8 regio’s. Ook brachten we de publicatie ‘Loverboys, pak aan!’ uit.

Een belangrijk provinciaal thema was nazorg aan jongeren die de jeugdzorg of jeugddetentie verlaten. Deze jongeren hebben begeleiding nodig op lokaal niveau. Naast regionale werkbijeenkomsten gericht op samenwerkingsafspraken tussen de partners, ondersteunden wij ook initiatieven rond nazorg in Nijmegen, Harderwijk en de Stedendriehoek. Voor jeugdigen die instellingen voor jeugdzorg-plus verlaten, kunnen specifieke afspraken nodig zijn. Spectrum brengt mogelijkheden en voorwaarden in kaart. Voor jongeren die de justitiële jeugddetentie verlaten, komt een nazorgaanbod op gang zodra de jongere is besproken in het netwerkberaad. Spectrum was initiatiefnemer van een provinciaal kennisatelier en diverse conferenties. In opdracht van het ministerie van Justitie resulteerde dit in een landelijke factsheet.

Integrale aanpak na jeugdzorg Spectrum organiseerde in opdracht van de Provincie regionale werkbijeenkomsten over de integrale aanpak na jeugdzorg. Jongeren die uit de jeugdzorg of een Justitiële Jeugdinrichting komen, redden het vaak nog niet alleen en hebben extra begeleiding nodig. De vragen hebben veelal betrekking op: hoe ga ik met geld om, waar ga ik wonen en moet ik eerst een baan zoeken of toch de school afmaken? Hulp hierbij is niet altijd goed geregeld. Tijdens de werkbijeenkomsten maken gemeenten en instellingen hier samen afspraken over. Voor het creëren van een kansrijke aanpak is de coördinatie en samenhang tussen de leefgebieden wonen, zorg, onderwijs en werk een belangrijke voorwaarde.

‘Dankzij de regionale werkbijeenkomsten hebben we nu praktische afspraken met diverse instellingen over de integrale aanpak na de jeugdzorg.’ Een beleidsambtenaar

6


Integratie nieuwe Nederlanders Ook in 2010 staan integratievraagstukken op de agenda van Spectrum. Niet als afzonderlijk thema, maar als verrijking van bestaande werkvelden. Participatie, meedoen en inclusief denken, zijn de sleutelwoorden.

We investeren in de ontwikkeling van tal van producten om bestaande activiteiten ook vanuit het integratieperspectief in te kleuren. Zo is ingezet op de uitval van migrantenjongeren in het onderwijs. In de factsheet Voortijdig schoolverlaten gaan we dieper erop in. Ook was er aandacht voor polarisatie en radicalisering binnen de verschillende jongerengroeperingen in Gelderland en brachten we het sigalement Polarisatie in Gelderland uit. Aan de ondersteuning van de wijkaanpak, het ouderenbeleid, vrijwilligerswerk en mantelzorg gaven we ook een multiculturele dimensie. Met producten als De Bonte Wijk, Vele Kleuren Grijs, Van Onzichtbaar naar Onmisbaar en het cahier Ondersteuning allochtone mantelzorger als tastbaar resultaat. De methodieken

zijn in de praktijk ontwikkeld met lokale partners en nu beschikbaar om overal in Gelderland te worden ingezet. In opdracht van het ministerie van VROM organiseerde Spectrum een inburgeringscafé. Om invulling te geven aan de informatieoverdracht van Rijk naar kleine gemeenten en de informatie-uitwisseling tussen kleine gemeenten. In dit café krijgen de belangrijkste inburgeringitems meer verdieping. Ook met concrete voorbeelden uit kleine gemeenten. Voor de Centra Jeugd en Gezin is een interculturalisatie aanbod ontwikkeld. Daarmee geven we verder vorm aan het aanbod op het gebied van opvoedingsondersteuning. Dit is ook opgepakt in de workshops Opvoedingsstijlen in Multicultureel Nederland.

‘Zo’n IET training helpt mij beter in te

IET Training Mensen die in hun werk of in hun sociale leven in aanraking komen met mensen met een andere culturele achtergrond of referentiekader, hebben dikwijls de behoefte om te leren omgaan met de verschillen die de communicatie kunnen belemmeren. Spectrum biedt hiertoe de Interculturele Effectiviteits Training (IET) aan, een multimediaal trainingsinstrument. In 2010 hebben we IET-trainingen o.a. gegeven aan leerlingen van een internationale schakelklas en hun coaches. Aan de hand van gefilmde critical incidents hebben de deelnemers geleerd effectief te handelen in bepaalde situaties door de juiste competenties in te zetten. De coaches kregen meer inzicht in de beleveniswereld van de leerlingen, waardoor ze hun vaardigheden beter kunnen inzetten bij de confrontatie van de leerlingen met de samenleving buiten hun ‘veilige’ school. In samenwerking met Elan is de training verder ontwikkeld en in de praktijk getest.

spelen op wat er leeft bij mijn leerlingen.’ Coach internationale schakelklas


7

Gemeenschapsvoorzieningen en actief burgerschap Een goede sociale cohesie in buurt en wijk. Komt dat door goede voorzieningen? Of brengt juist de sociale samenhang de voorzieningen tot stand? Spectrum benadert het vraagstuk vanuit beide perspectieven. Er is hard gewerkt aan de realisatie van goede voorzieningen. Altijd met het creëren van lokaal draagvlak als vertrekpunt. Maar gemeenten krijgen ook steun bij de verbetering van de sociale samenhang in buurt en wijk.

Het werken aan de kwaliteit van de voorzieningen is vooral zichtbaar in de samenwerking met de Federatie Dorpshuizen Gelderland. Het bestuur van de Federatie zorgde weer op voortreffelijke wijze voor de belangenbehartiging, terwijl Spectrum de dorpshuizen ondersteunde bij visieontwikkeling, het nadenken over nieuwe functionaliteiten en het indienen van verbouwingsplannen binnen het programma Vitaal Gelderland. Deze samenwerking levert vernieuwing van dorpshuizen en een sterke groei van het ledenaantal van de FDG op: eind 2010 waren 150 dorpshuizen lid van de FDG. Een weg die we graag verder vervolgen nu Provinciale Staten budget beschikbaar heeft gesteld voor het samenwerkingsverband van FDG en VKK.

Naast dorpshuizen zijn kulturhusen een belangrijke voorziening in de Gelderse dorpen en wijken. Spectrum rondde in 2010 een eerste leergang kulturhusen af waarin kulturhusen een aanbod kregen om gezamenlijk programmeren echt inhoud te geven. Door een aantrekkelijk aanbod, maar ook doordat men onderling een sterk lerend netwerk vormt. Met provinciale financiële steun ging in 2010 dan ook een tweede leergang van start die wij in 2011 zullen afronden. Spectrum ondersteunde de gemeente Overbetuwe in haar wijkaanpak in de Koninginnebuurt in Elst. In Ede waren we actief met Educatie in de wijk. Ook verkenden we de mogelijkheden om met woningcorporaties wijkempowerment vorm te geven. In de Achterhoek organiseerden we een debat over bevolkingskrimp. Hier was grote belangstelling voor.

Visieavonden voor dorpshuisbesturen De omgeving van dorpshuizen verandert in rap tempo. In veel dorpen zijn dorpshuizen samen met de school nog de enige voorziening. Het is niet meer voldoende om je alleen op de verenigingen te richten: dorpshuizen moeten ‘Huis van het dorp’ worden. In 2010 is met zeven dorpshuisbesturen een visieworkshop gehouden. De eerste avond is een visie ontwikkeld en een SWOT-analyse gemaakt. De tweede avond is besteed aan het creatieproces. Hoe zet je nu je wensen om in werkelijkheid? De sessies waren concreet en werden afgesloten met een actieplan.

‘Dankzij de Leergang Kulturhus hoeven we niet meer zelf het wiel uit te vinden voor ons Kulturhus.’ Een beleidsambtenaar

8


Vrijwilligerswerk en Mantelzorg Voor gemeenten en instellingen zijn vrijwilligerswerk en mantelzorg belangrijke beleidsterreinen. Spectrum speelt in 2010 een actieve rol in het Gelderse en wordt landelijk gezien als een inspirerende partner die stevig aan de weg timmert. Van de waaier Maatschappelijke stages verscheen inmiddels de vierde herdruk en op verzoek van het ZonMw fonds bedachten we een spannend project om vrijwillige inzet voor jeugd en gezin te stimuleren. Komend jaar gaan de Gelderse gemeenten daar de vruchten van plukken.

Een groot aantal vrijwilligersorganisaties kreeg ondersteuning door een training op maat. In het (landelijke) project Goed voor Elkaar doen alle Gelderse gemeenten mee (uitgezonderd Doetinchem). Met twintig gemeenten voerden we een adviesgesprek om de kwaliteit van het vrijwilligerswerkbeleid te verbeteren. Dit kan vele vormen aannemen: een heisessie, een gesprek met ambtenaar en coördinator van het vrijwilligerssteunpunt over uitvoering, een bijeenkomst met het veld over kansen of een interactieve workshop over regionale samenwerking. De jonge vrijwilliger kwam volop in beeld door onze ondersteuning aan de maatschappelijke stage. Maar ook de oudere vrijwilliger kwam aan bod. Via het project Zilveren Kracht wordt onbenut kapitaal aangeboord. Nog meer onbenutte kwaliteiten komen in beeld door de activiteiten die we

ontplooien binnen interculturalisatie van vrijwilligerswerk in het project Van Onzichtbaar naar Onmisbaar. In de stuurgroep Sterk in Vrijwilligerswerk is het Europees jaar van de vrijwilliger 2011 voorbereid. Gemeenten en instellingen kregen in de kader een activiteitenkalender 2011 en een poster EYV. Op de website www.4interactief. info kan men tips voor het organiseren van deze activiteiten downloaden. Spectrum wist fondsen te interesseren voor de mantelzorgende vereniging. In de praktijk blijkt immers dat de overbelaste mantelzorger als eerste zijn hobby en ontspanning opgeeft. Dat willen we voorkomen door juist vanuit de vereniging ondersteuning te bieden. Ook gemeenten konden rekenen op onze ondersteuning bij mantelzorgbeleid. Speciale aandacht kregen de jonge mantelzorgers, o.a met een inspiratiebijeenkomst.

Jonge mantelzorgers Het Cahier jonge mantelzorgers is een praktisch hulpmiddel voor medewerkers van steunpunten mantelzorg, jongerenwerkers, zorgcoördinatoren van middelbare scholen en gemeenteambtenaren die jonge mantelzorgers tegenkomen in hun werk. De publicatie bevat praktische informatie over de (diversiteit van de) doelgroep en tal van tips. Spectrum schreef de uitgave samen met partners van Impuls en we presenteerden het op een interactieve middag in een jongerencentrum. Met name het interactieve theater had grote impact op de deelnemers (workshop is bij Spectrum op te vragen). Op het door Spectrum ontwikkelde sociale mediaplatform 4interactief is gechat over hoe om te gaan met jonge mantelzorgers.

‘Als het gaat om specifieke kennis en ervaring, is de polsstok van lokale steunpunten niet zo lang. Fijn dat je dan terug kunt vallen op Spectrum.’ Directeur vrijwilligerssteunpunt


9

Eigen kracht van burgers Maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid. Zelf invulling en betekenis kunnen geven aan het eigen leven. Niet iedereen lukt dit op eigen kracht. Spectrum ondersteunt gemeenten en instellingen die hiermee aan de slag gaan.

De Stichting GWB (voorheen Gelders WAO Beraad) kon weer rekenen op actieve ondersteuning door Spectrum. In 2010 is er een gezamenlijke focus op Wajongers en werd een succesvol debat georganiseerd waaraan een panel van Wajongers actief deelnam. De huisstijl van de Stichting GWB werd vernieuwd, er werden twee nieuwsbrieven uitgebracht en van het handboek Sociale Zekerheid verscheen tweemaal een update. Voor ‘Een Leven lang Leren’, het onderzoek naar de effectiviteit van volwasseneducatie voor participatie in buurt en wijk, is het onderzoeksinstrumentarium opnieuw beproefd. De aanpak is inmiddels bewerkt voor inzet op andere terreinen.

In 2010 kwam voor Spectrum de Sociale Return on Investment (SROI) methodiek beschikbaar. Daarnaast nam Spectrum deel aan het MOgroep project (REIS) waarin effectieve interventiemethodieken worden verzameld. Welzijn Nieuwe Stijl en ‘de kanteling’ zijn twee kenmerkende begrippen. Als het gaat om samenwerking tussen gemeenten en instellingen zijn het twee kanten van dezelfde medaille. Beide gericht op het aanboren van de eigen kracht van de burger en een nieuwe rol voor de professional. Spectrum ontwikkelde op provinciaal verzoek het ‘instrument positiebepaling welzijn nieuw stijl’ en trad eind 2010 toe tot de landelijke samenwerking met MOVISIE en de MOgroep rond Welzijn Nieuwe Stijl.

Positiebepaling Welzijn Nieuwe Stijl Het welzijnswerk is volop in beweging. Organisaties stellen zich de vraag: In hoeverre werken we al volgens de acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl? Voor het antwoord op deze vraag heeft Spectrum een meetinstrument ontwikkeld: de Positiebepaling Welzijn Nieuwe Stijl. Een dwarsdoorsnede van de organisatie vult een compacte digitale vragenlijst in. De analyse laat zien waar de organisatie op dit moment staat en wat het eigen streefniveau is. De positiebepaling is uitgevoerd bij Solidez, Welzijn Lingewaard, Fidessa en Caleidoz. Zij kregen antwoord op vragen als: Hoever zijn we als organisatie? Op welke van de acht bakens Welzijn Nieuwe Stijl hebben we het door ons gewenste niveau en waar zitten verbeterpunten?

‘Stichting GWB activeert een netwerk van meer dan 500 Gelderse organisaties op het terrein van sociale zekerheid. Dankzij Spectrum kunnen we continuïteit hier in bieden.’ Voorzitter Stichting GWB

10


Actieve en zelfstandige ouderen Thuisgeven in Gelderland stimuleert en ondersteunt de tendens dat mensen zelf kiezen waar en hoe ze willen wonen. Hun wensen en behoeften op het gebied van wonen, welzijn en zorg staan voorop. Het programma richt zich op het integraal aanpakken van knelpunten op deze terreinen. Spectrum helpt gemeenten bij actief ouderenbeleid.

Veel aandacht ging uit naar het preventief opplussen van het particulier woningbezit. In een pilot in de gemeente Heumen werden senioren zo in staat gesteld langer in hun vertrouwde omgeving en hun sociale netwerk te blijven. In de publicatie ‘Wij willen hier blijven wonen’ werd de werkwijze inzichtelijk gemaakt. De resultaten van deze pilot stimuleerden andere gemeenten om eenzelfde richting in te gaan. In 2010 werden daarover afspraken gemaakt met Geldermalsen en Renkum. Maar ook vernieuwende woonvormen en groepswonen kregen onze aandacht. De ondersteuning van het ouderenbeleid kreeg verder vorm doordat Spectrum diverse directeurenoverleggen in stand hield en ook in 2010

heel actief het werk van de ouderenadviseurs ondersteunde. Binnen dit programma vroeg ook de stelselwijziging AWBZ stevig de aandacht. Gemeenten zijn op zoek naar alternatieven nu voormalige AWBZ-cliënten via het gemeentelijk Wmo-aanbod moeten worden voorzien. Met steun van Spectrum gingen Heumen en Nunspeet aan de slag. In samenwerking met LCGW Oost Nederland werd bovendien een door vele gemeenten bezocht werkbezoek aan de gemeente Apeldoorn georganiseerd. Succesvolle initiatieven als de Bezoekdienst Weduwen en Weduwnaars en de studiekringen voor ouderen konden ook in 2010 weer op steun van Spectrum rekenen.

De Ouderenadviseur Het aantal ouderen neemt de komende jaren fors toe: in 2005 was 14% van de bevolking 65 jaar of ouder, in 2040 zal dat 24% zijn. Steeds meer ouderen blijven tot op hoge leeftijd actief en gezond. Veel ouderen willen graag zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Voor kwetsbare ouderen is dat niet vanzelfsprekend. Vrijwilligers en beroeps ouderenadviseurs kunnen ouderen hulp en ondersteuning bieden. Spectrum bracht samen met SBOG een publicatie uit waarin uit de doeken wordt gedaan wat vrijwillige en beroeps ouderenadviseurs doen en wat nodig is voor een optimale samenwerking.

‘Het begeleiden van een woongroep vanaf het eerste initiatief tot de oplevering vraagt specifieke deskundigheid die ik bij Spectrum heb gevonden.’ Manager woningcorporatie


11

Cijfers en feiten 2010 In deze bijlage vindt u meer informatie over o.a. personeelssamenstelling en omvang, de ureninzet per programma, highligts uit ons trainingsprogramma en activiteiten van ons kenniscentrum. Ook treft u hier een overzicht van onze netwerken, relaties en samenwerkingspartners aan.

Governance Code Wij houden ons aan de Governance Code van de MOgroep.

Figuur 1 Overzicht kerntaken in uren

Financiën Het financieel verslag treft u aan op onze website.

Uitgevoerd (49.478): Innovatie/beleidsontwikkeling (16.380) Organisatie-advies (4.853) Deskundigheidsbevordering (5.830)

Urenoverzicht In de jaarplanning hadden we rekening gehouden met 46.271 uren. We hebben uiteindelijk 49.478 uur uitgevoerd, dat is 7% meer. De verdeling over de kerntaken (figuur 1) laat zien dat de kerntaakfuncties innovatie/beleidontwikkeling (33,1%) en kennisstroom (32,6%) de grootste zijn, gevolgd door netwerkondersteuning (12,7%), deskundigheidsbevordering (11,8%) en tot slot organisatieadvies (9,8%) . In tabel 1 wordt zichtbaar gemaakt hoe de uren over de programma’s verdeeld zijn.

Kennisstroom (16.108) Netwerkondersteuning (6.307)

Tabel 1 Overzicht programma’s 2010

Opvoeding en CJG

12


Percentage (%)

13.248

27

2.882

6

Risicojeugd

5.321

11

Vrijetijdsbesteding jeugd

4.795

10

Integratie nieuwe Nederlanders

4.576

9

Gemeenschapsvoorzieningen en actief burgerschap

5.543

11

Onderwijs, zorg en schoolverlaters

5.690

11

Kwetsbare burgers en zorgvragers

3.189

6

Actieve en zelfstandige ouderen

3.423

7

Vrijwilligerswerk en mantelzorg

Personeel en organisatie Het aantal vaste medewerkers op 31 december 2010 was 61. Omgerekend in fte (fulltime eenheden) is dit 48,5. Er waren 44 vrouwen (72%) en 17 mannen (28%) in dienst. Het aantal parttimers is 47 (77%) en het aantal fulltimers 14 (23%). De gemiddelde leeftijd is 49. Het personeelsbestand telde verder 11 projectmedewerkers en voor het mee uitvoeren van het trainingsaanbod werden ongeveer 40 trainers ingeschakeld. Vijf studenten van verschillende opleidingen deden een (onderzoek-) stage bij Spectrum. Het ziekteverzuim bedroeg 2,8%.

Uren

Sport en bewegen

Totaal

811

7

49.478

100

Trainingen en conferenties Spectrum heeft in 2010 veel trainingen, workshops en studiedagen georganiseerd. Naar tevredenheid van zowel de deelnemers als de opdrachtgevers, blijkt uit de evaluaties. De veelal in-company georganiseerde trainingen en workshops, trainen professionals en vrijwilligers in het ontwikkelen van vaardigheden en het aanleren van nieuwe methodieken. Deelnemers waarderen de scholing in hun vertrouwde omgeving, waar de eigen werkpraktijk centraal staat. In grotere welzijnsinstellingen voerden we in het kader van hun scholingsbeleid trainingstrajecten uit. Hier werd maatwerk geboden, gebaseerd op de vereiste competenties. Via de Steunpunten Vrijwilligerswerk krijgen de vrijwilligersorganisaties workshops aangeboden, die door Spectrum worden uitgevoerd. In Nijmegen en Apeldoorn hebben we ons aanbod op de websites van hun vrijwilligersacademie gezet. Communicatie met ouders staat bovenaan in de top 5 van meest gegeven trainingen. Maar ook de aanpak kindermishandeling is een belangrijk item. Vooral in de kinderopvang en jeugdgezondheidszorg zijn er veel voorlichtingsbijeenkomsten en trainingen verzorgd. Opvallend is de toename van vragen om deskundigheidsbevordering vanuit organisaties en zorginstellingen die werken met ouderen. Vrijwilligers en professionals worden getraind in de communicatie met ouderen. In het kader van Leergang Kulturhusen werden in 2010 een aantal modules en inspiratiebijeenkomsten over samenwerking aangeboden. Voor de Dorpshuizen waren de workshops gericht op visieontwikkeling. Virtuele Centra voor Jeugd en Gezin schreven in op een training Webteksten schrijven en een training E-consult. In samenwerking met Veldwerk Nederland presenteerden wij BSO Natuurlijk en met het NISB hebben we afspraken gemaakt over het implementatietraject Communities in beweging in Gelderland.

Tabel 2 Trainingen en conferenties Aantal

Aantal

Aantal

activiteiten

dagdelen

deelnemers

Opvoedingsondersteuning

62

156

983

Vrijwilligerswerk

44

57

604

Ondernemingsondersteuning

504

Thema’s

24

35

Onderwijs

11

15

133

Kinderopvang

11

26

229

Preventief jeugdbeleid

9

16

152

Jongerenwerk

7

15

101 280

Wmo-beleid

7

7

Burgerparticipatie

6

8

114

Jeugdzorg

6

7

316 512

Ouderenbeleid

5

8

Algemeen

2

3

61

Mantelzorg

1

1

30

Speelruimtebeleid

Totaal

1

2

11

196

356

4030

Iedere training en workshop wordt geëvalueerd door de deelnemers. Deze evaluaties leverden in 2010 het volgende beeld op. In vergelijking met 2009 is de score op alle onderdelen hoger dan in 2009. Tabel 3 Evaluatie trainingen en workshops

Gemiddeld cijfer Totaalindruk

7,8

Deskundigheid trainer

7,9

Programma

7,6

Aansluiting werkpraktijk

7,7

Trainingsmateriaal

7,5

Spectrum organiseerde in 2010 in totaal 196 activiteiten. • 29 studiedagen • 69 trainingen • 98 workshops

Top vijf meest gevraagde thema’s 1. Communiceren met ouders 2. Aanpak kindermishandeling 3. Workshops Kulturhusen 4. Communiceren met kinderen 5. Bezuinigingen, fondswerving en sponsoring

‘Graag vaker zulke rollenspellen. Door het rollenspel wordt je pas echt bewust van je houding.’ Deelnemer training Samenwerken is een kunst


13

Publicaties Cijfers vragen om toelichting en duiding. Van een aantal opvallende onderwerpen uit het SIG is daarom een compilatie gemaakt, bijvoorbeeld in 2010 de factsheet Sport. Signalementen gaan dieper in op achtergronden van de cijfers, zoals in 2010 het Signalement Polarisatie. Met periodieken zoals Jeugd in Gelderland, maar ook met al die andere publicaties,

Figuur 2 Webstatistiek 2010 7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

Unieke bezoekers

spelen wij in 2010 in op vragen van gemeenten en instellingen zodat zij op de hoogte blijven van wat er speelt in de samenleving. Op onze website is de gewenste uitgave altijd te downloaden. Tenslotte worden dagelijks de webdossiers (bijv. Kulturhusen), thema’s (bijv. Wmo en welzijnswerk) en projectinformatie aangevuld met actuele informatie. Altijd online beschikbaar www.spectrum-gelderland.nl en de opinie- en nieuwssite www.swengel.nl werden in 2010 druk bezocht. Met rechtstreekse domeinnamen voor het SIG en voor onze publicaties. • Gelderse cijfers: www.spectrumgelderland.nl/sig • Beleidsinformatie: www.spectrumgelderland.nl/publicaties • Discussieer mee: www.swengel.nl

kan ik mijn verhalen prima met sociale cijfers onderbouwen.’


r ce

m

be

r be ve

m

be

Project OGGz-monitor In Gelderland is sinds 2007 op initiatief van de Gelderse (grote) gemeenten en van de provincie Gelderland een OGGz-Zorgmonitor ontwikkeld. Spectrum doet het functioneel beheer. Met deze monitor hebben de verschillende (lokale) OGGz-ketenpartners een goed hulpmiddel bij de afstemming van de zorg voor Multi-problem cliënten. Daarnaast produceert Spectrum aan de hand van de systematisch en uniform geregistreerde data in de monitor beleidsinformatie over de Gelderse OGGz-zorg. In 2010 is het gebruik van de monitor goed op gang gekomen. Elk kwartaal levert Spectrum actuele kengetallen. Van belang voor de verdere ontwikkeling van de zorg voor deze kwetsbare en vaak ongrijpbare groepen.

van Spectrum is goud waard. Dankzij het SIG

14

no

to

Aantal bezoekers

‘De onafhankelijke informatievoorziening

Verslaggever De Gelderlander

de

r

r ok

st

em pt se

gu

be

us

li ju au

ni ju

ei m

ril ap

rt aa m

ua br fe

nu

ar

i

ri

0

ja

Cijfers voor lokaal beleid Spectrum is het kenniscentrum voor het sociale domein in Gelderland. Het kenniscentrum onderhoudt en verrijkt continu Gelderse data. De gegevens hiervoor zijn afkomstig van landelijke bronnen, zoals het CBS, politie en diverse ministeries, maar ook Gelderse bronnen en eigen data. Alle informatie gaat over Gelderse sociale vraagstukken, waarbij de Provincie ons vraagt om voor de beleidsperiode 2009-2012 speciale aandacht te besteden aan jeugdbeleid, sociale cohesie, cultuurparticipatie en sport. Zo hebben we in 2010 onder meer 8 regionale factsheets met cijfers Bureau Jeugdzorg uitgegeven en zijn we gestart met het webdossier sociale cohesie. Afgelopen jaar hebben we diverse Gelderse gemeenten bezocht en de meerwaarde van het Sociaal Informatiesysteem Gelderland (SIG) laten zien. Op basis van gedegen Gelderse cijfers in het SIG kunnen gemeenten nu hun beleidsplannen verder ontwikkelen. Van mantelzorgprogose tot Haltcijfers. Voor de 56 Gelderse gemeenten met ruim 1600 buurten. Alle gegevens zijn vergelijkbaar met andere gebiedsniveaus en exporteerbaar als tabel in Excel, grafiek, kaartje of als volledig rapport.

Onze relaties Spectrum levert diensten en producten aan overheden en instellingen. De provincie is onze grootste opdrachtgever. De Gelderse gemeenten maken veel gebruik van onze diensten. We richten ons op de volgende sectoren: • voorschoolse voorzieningen • kinderwerk, jongerenwerk • breed welzijnswerk en welzijn ouderen • jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg, Centra Jeugd en Gezin en maatschappelijk werk • dorpshuizen, kulturhusen, steunpunten vrijwilligerswerk en mantelzorg • lokale WAO-, cliënten/Wmo-raden • onderwijs (basis, voorgezet + beroeps) • fysieke en sociale leefbaarheid Gelderse Netwerken Vaak speelt een bepaalde problematiek tegelijkertijd op meerdere plaatsen. Spectrum brengt dan partijen bij elkaar, stimuleert uitwisseling van kennis en voegt daar eigen kennis aan toe. Elk netwerk bepaalt zelf welke functie de nadruk krijgt. Van signalering, benoeming en duiding van trends tot reflectie en intervisie. Dit alles in eigentijdse vormen zoals expertmeetings, werkbijeenkomsten en kennisateliers. Een voorbeeld hiervan is het project Aanval op de Uitval. Daarin brengen we op verschillende momenten partijen bij elkaar die bezig zijn met het terugdringen van het voortijdig schoolverlaten. We organiseren kennisateliers waarin deelnemers kennis kunnen nemen van nieuwe aanpakken en interessante voorbeeldprojecten zoals mentoring en coaching, beter bereiken van risicojongeren en samenwerking. Men hoeft niet altijd ook fysiek bij elkaar te komen, Spectrum start steeds meer digitale community’s, zoals bijvoorbeeld het netwerk 4interactief.info voor vrijwilligerswerk en mantelzorg.

Netwerken Jeugd • Provinciaal Managementoverleg Peuterspeelzalen • Provinciaal Overleg directeuren Kinderopvangorganisaties • Provinciaal Overleg Gastouderopvang • Regionaal Overleg Speel-o-theken • CJG-ateliers • Provinciaal Overleg RMC • Netwerk ZAT-coÖrdinatoren • Provinciaal Jongerenwerkersoverleg • Provinciale kwaliteitskring Jongerenwerk • Regionale kennisnetwerken speelruimte • Jongin Ateliers Netwerken Maatschappelijke participatie • LCGW Oost Nederland • Directeurenoverleg welzijn en SCW • Overleg coördinatoren nieuwe vrijwilligerssteunpunten • Overleg directeuren vrijwilligerscentra • Steunpunten mantelzorg • Netwerk woonadviseurs • Regionale netwerken ouderenadviseurs • Landelijk bestuur LCGW • Landelijk bestuur LVO

Samenwerkingspartners We werken op diverse terreinen samen met collega-CMO’s in het land en met de Gelders Troefpartners (Gelderse steunfuncties). Met de CMO-collega’s delen we kennis en ontwikkelen we nieuwe diensten, die we samen met diverse ministeries, MOVISIE, NJi en MOgroep uitvoeren. Met de Gelders Troefpartners hebben we samengewerkt in de projecten vrijwilligerswerk en mantelzorg en jeugdparticipatie. Als kenniscentrum hebben we de banden aangehaald met CMO Groningen, Scoop, Tympaaninstituut en MOVISIE. Verder nemen we deel aan de adviesraad werkveldcommissie HAN, adviesgroep ouderen Hogeschool Ede, werkgroep pedagogiek van de HAN, Wmowerkplaats HAN, bestuur Home Start, bestuur Top-punt, diverse werkgroepen van de MOgroep, Oranjefonds zomerschool, klankbordgroep mentoring ROC Aventus, bestuur vCJG, en de klachtencommissie zorg en welzijn Gelderland/Overijssel.

Raad van Toezicht In 2010 is de Raad van Toezicht als volgt samengesteld: • De heer D.H.A. van Hemmen Burgemeester gemeente Nunspeet • Mevrouw P. Buis Adviseur/coach K2-consult • De heer C.W.J.M van Ewijk Directeur Pro Persona en Indigo Gelderland • Mevrouw T.C. Lamers Voorzitter College van Bestuur ROC Rijn IJssel, Arnhem • Mevrouw A.J. van Zon Lid Raad van Bestuur bij Lindenhout • De heer J. Marringa (tot 1 mei 2010) Accountmanager primair onderwijs Leonardostichting • Directeur/bestuurder De heer J. Korsten


15

Colofon Tekst Spectrum CMO Gelderland Fotografie Novy Print Spectrum Ontwerp van arendonk ontwerpers Lay-out Spectrum CMO Gelderland Druk Drukkerij De Rijn, Arnhem Maart 2011

Spectrum CMO Gelderland Postbus 8007 6880 CA Velp T (026) 384 62 00 E [email protected] www.spectrum-gelderland.nl

Jaarbericht Inspelen op eigen kracht

Recommend Documents