JAARBERICHT GAAN VOOR DE LANGE TERMIJN coverstory “We zijn met alle telers samen verantwoordelijk voor het nakomen van de afspraken die we als leden van de coöperatie met elkaar hebben gemaakt. Volgens de drie boeren doet AVEBE veel inspanningen om ook op lange termijn een goede prijs te bieden.“
2013
ZONDER AVEBE GEEN ZOETE LEKKERNIJ
DE KRACHT VAN HET COLLECTIEF
technologie
strategie
Tang Yuan heeft een vaste plek in het vriesvak van de Aziatische supermarkt en is verkrijgbaar in een veelheid aan
Een constante aardappelstroom draagt bij aan een voorspelbare organisatie en een betere
kleuren en smaken. Om dit innovatieve, transparante product te maken, gebruikt de voedingsgigant General Mills het unieke zetmeel Eliane.
benutting van marktkansen en dat zorgt voor meer consistentie in de prestatieprijs.
2014
JAARBERICHT
DE BASIS VAN ONZE AMBITIES VOOR U LIGT HET EERSTE JAARBERICHT VAN AVEBE, MET DIT JAARBERICHT WILLEN WE U GRAAG VERTELLEN OVER HOE HET GAAT BIJ AVEBE EN WAAR WE HET AFGELOPEN BOEKJAAR AAN GEWERKT HEBBEN. HET MAAKT INZICHTELIJK HOE WE ALS COÖPERATIE OP EEN GOEDE MANIER OM WILLEN GAAN MET ONZE LEDEN EN MET ONZE MEDEWERKERS. EN HOE TROTS WE ZIJN OP HET ONDERSCHEIDEND VERMOGEN VAN ONZE UNIEKE PRODUCTEN IN DE MARKT. IN HET HART VAN DIT JAARBERICHT ZIET U AVEBE IN BEELD EN IN CIJFERS EN LATEN WE ONZE PRESTATIES VAN HET AFGELOPEN JAAR ZIEN. EEN JAAR WAARIN DE BELANGRIJKSTE BASIS IS GELEGD VOOR DE VERDERE UITROL VAN ONZE STRATEGISCHE AMBITIES.
MET VRIENDELIJKE GROET, Bert Jansen
JAARBERICHT
04
EEN CADEAUTJE VAN DE NATUUR
AARDAPPELEIWIT EEN BELANGRIJKE STRATEGISCHE PIJLER
innovatie product kwamen: we sluiten perfect aan bij alle voedings- en dieettrends. We hadden het idee dat we iets unieks in handen hadden, dat we er zeker iets mee konden, maar dat we die trends nu zo mee zouden hebben, hadden we niet kunnen voorspellen”: zegt Puttman.
In Amerika speelt met name de problematiek van overgewicht. Hier liggen met name kansen voor aardappeleiwit op het vlak van eiwit verrijkte dieetvoeding. Met een groeiende vraag en een investering in het vooruitzicht is de
De ‘free from’ trend geldt vooral voor Europa. Dat levert vooral een voordeel op waar voedingsmiddelenproducenten gluten, eieren, melk en gelatine willen vervangen. “Een mooi voorbeeld betreft
‘feed to food’ missie volgens Puttman volop in ontwikkeling: De nieuwe fabriek komt op het juiste moment. Aardappeleiwit is niet langer een nicheproduct, het is mainstream aan
injecteren van stoom in aardappelsap om aardappeleiwit te winnen, in eerste instantie ten behoeve van diervoeding.” Zeven jaar geleden werd met de bouw van een kleine fabriek een belangrijke stap voorwaarts gemaakt. Door het eiwit te isoleren zonder te verhitten, ontstond
een grote producent van sauzen en mayonaises in Europa. Ook zij zijn bezig om een groot deel van hun productlijn om te zetten van eieren naar aardappeleiwit. “In Amerika speelt de ‘free from’ trend minder dan in Europa.
het worden. Dat betekent dat er ruimte is om ons aanbod van hoogwaardige eiwitten te laten groeien., zegt Puttman. “Met een technologie en infrastructuur die ons echt onderscheidend maakt ”, voegt hij toe.
een heel nieuw product met andere specifieke eigenschappen bestemd voor menselijke voeding.
WIJ VERVANGEN HEEL VAAK EIEREN
“In iedere aardappel zit een geschenk en AVEBE is op dit moment als enige in staat om dat uit te pakken”, zo zegt Michiel Puttman, directeur van AVEBE Proteins & Fibres. Dat geschenk is aardappeleiwit, tegenwoordig in voeding een geaccepteerde vervanger van dierlijk eiwit en zelfs letterlijk van eieren. Aardappeleiwit is niet langer een nicheproduct, het is een gangbaar product aan het worden. Onder de merknaam Solanic brengt AVEBE het product op de voedingsmarkt.
Zeven jaar geleden begon de ontwikkeling van plantaardig eiwit voor toepassingen in menselijke voeding en nu is aardappeleiwit een belangrijke pijler in AVEBE’s strategie. Sterker nog, het grootste deel van het totale investeringsbudget gaat op dit moment naar aardappeleiwit, onder andere naar de bouw van een nieuwe fabriek in Gasselternijveen. Een belangrijke beslissing op het juiste moment, want dankzij de bijzondere eigenschappen van aardappeleiwit heeft AVEBE een uniek product in handen. Van aardappeleiwit is
“Om de kanalen niet meer te belasten met lozingen van aardappelsap, zijn we het gaan coaguleren (laten stollen): het
al sinds jaar en dag bekend dat het een hoge voedingswaarde heeft. Dat heeft te maken met de samenstelling van de aminozuren, ofwel de bouwstenen van het eiwit. Het gaat daarbij om het gehalte essentiële aminozuren en de verteerbaarheid. Daarop scoort aardappeleiwit hoger dan andere plantaardige eiwitten zoals soja en is
Puttman: “Wat begon als een idee werd gaandeweg realiteit: aardappeleiwit heeft naast een aantal unieke voedingswaarden ook een aantal unieke textuureigenschappen. Dat maakt aardappeleiwit uitermate geschikt in voedingssegmenten waar consumenten van allergenen af willen, of van dierlijke producten. “Dat we in dit zogenaamde
vergelijkbaar met bijvoorbeeld melk. “Eigenlijk is AVEBE al 30 jaar met eiwit
‘free-from’ segment terecht zijn gekomen, heeft er mee te maken dat
bezig”, vertelt Puttman.
we op het juiste moment, met het juiste
AAN DE STAMTAFEL
pagina 6
Toch heeft AVEBE te maken met telers die hun leverplicht niet nakomen. Zeker sinds de subsidies op de teelt van zetmeelaardappelen zijn afgeschaft. Verklaarbaar, maar niet acceptabel vinden de heren. “We zijn aandeelhouder”, stelt Harry. “We zijn met alle telers samen verantwoordelijk voor het nakomen van de afspraken.”
VEGANISTISCHE EIEREN WORDEN ONZE PRODUCTEN OOK WEL GENOEMD
UNIEKE EIGENSCHAPPEN
pagina 14
De nieuwe transparante Tang Yuan is een zoete rijstdumpling, een deegballetje gemaakt met waxy rijst en gevuld met een zoete vulling, zoals suiker, pindakaas of sesampasta. Het ongekookte deeg is mat doorschijnend. Ná het koken is de dumpling helder doorschijnend en wordt de vulling zichtbaar. Dat is precies zoals de Aziatische consument het graag ziet.
TRAINEN, TRAINEN!
pagina 12
Met maar liefst zes bedrijventeams, goed voor 41 startplaatsen, maakt AVEBE zich op voor de vier mijl van Haren tot de Groninger binnenstad. Voor AVEBE een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar, waaruit het enthousiasme van de lopers duidelijk blijkt. “Het is echt ontzettend leuk om hier als bedrijventeam aan mee te doen.”
JAARBERICHT
06
AAN DE STAMTAFEL
interview
Als coöperatie is AVEBE er veel aan gelegen om toegevoegde waarde te leveren aan haar leden. Dat wordt deels bepaald door de prijs die AVEBE haar leden betaalt voor de aardappelteelt. In dat kader streeft de coöperatie ernaar dat ze hun leden zowel vandaag als morgen een goede prijs kunnen betalen. Daarom ligt de focus van de strategie van AVEBE die vorig jaar is ingevoerd scherp op het stapsgewijs verhogen van die prijs. Zowel op korte als op lange termijn. Dat doet de coöperatie met innovaties, door kostprijsverlaging, duurzaamheid en marktgerichtheid. AVEBE heeft in haar bijna honderdjarige bestaan regelmatig moeten anticiperen op een verscheidenheid aan
Het zal geen uitzondering zijn, maar alle drie maken onderdeel uit van een familiebedrijf dat al generaties
ontwikkelingen, sommige binnen en sommige buiten de eigen invloedssfeer. Zo was er recent de ontkoppeling van de subsidies voor de teelt van
overgaat van vader op zoon. Net als het lidmaadschap van AVEBE. Het zijn stuk voor stuk ondernemingen met een gevarieerd bouwplan, waarin
zetmeelaardappelen en het wegvallen van de Europese minimumprijsgarantie. Dat gaf de coöperatie de kans een andere manier van denken door te voeren. Naast het verbeteren van de prijs voor de zetmeelaardappelen wordt er meer dan ooit gewerkt aan opbrengst- en rendementsverhoging van de teelt.
zetmeelaardappelen een belangrijk onderdeel uitmaken van het areaal. Ook al kan een teler zijn eigen bouwplan kiezen, afstappen van aardappels doe je niet zomaar.
Zoals met het in 2012 gestarte project 20-15-10. Doel van het project is om de hectareopbrengst te verhogen.
vertelt Bernoud. “Maar het is elk jaar ook één van de grootste inkomstenbronnen binnen het bedrijf. Aardappels passen
Een uitdagende doelstelling waarbij wordt gekeken hoe de opbrengsten, die op proefvelden niet zelden boven de 15 ton uitkomen, in de praktijk gerealiseerd kunnen worden. Concreet betekent dit: meer ván de akker. We hebben drie telers in een rondetafelgesprek gevraagd om hun
goed in de bedrijfsvoering.” Toch zijn er grote verschillen per gebied. Grondslag en weersinvloeden spelen uiteraard een grote rol. Zo vertelt Harry dat het afgelopen voorjaar in één nacht meer dan 90 millimeter regen is gevallen. En in de dagen erna nog 30 millimeter erbij. Dus waar de één te maken heeft met een natuurramp, heeft de ander
mening te geven over de strategie van AVEBE en over het wederzijdse belang van een gezonde coöperatie.
anderhalve kilo aardappelen onder een stam. “Je doet je best maar op een gegeven moment moet de natuur het
Aan de stamtafel van café-restaurant De Boshof in Odoorn praten we met Berend Jansema , Harry Prins en Bernoud Draijer over wat het is om te boeren met en voor AVEBE.
doen”, voegt Harry toe. Want uiteindelijk gaat het er om hoeveel kilo zetmeel je produceert per hectare. En de zetmeelprijs speelt een belangrijk rol in de relatie met AVEBE.
ALS LID VAN AVEBE REKEN IK OP EEN EERLIJKE BELONING VOOR ONS PRODUCT
“Aardappelen is de tak met de meeste mechanisatie en is erg arbeidsintensief”,
“Een eerlijke beloning voor het werk dat wij verzetten om zetmeelaardappelen te telen, zodat we meer dan een kostendekkend bedrijf kunnen voeren. Dat we kunnen bemesten en het gewas
verschil tussen bijvoorbeeld tarwe en aardappels moet minimaal 500 euro per hectare zijn”, stelt Bernoud. “Maar we zijn er met z’n allen het meest bij gebaat als AVEBE stabiel is. Opbrengsten fluctueren
om ook op lange termijn een goede prijs te bieden. “AVEBE is innovatief bezig”, weet Harry. “Zoals met aardappeleiwit. Daarmee zijn we uniek in de wereld.”
van AVEBE en de telers: “We moeten er met elkaar voor zorgen dat wat we telen en hoe we het telen ervoor zorgt dat de prijs zo hoog mogelijk is.” Het moderne boerenbedrijf is tenslotte
kunnen verzorgen. Die kosten stijgen, dus dat verwacht ik dan ook van de prijs voor mijn aardappels.” Een goede prijs op korte
al genoeg en dan kies je voor een stuk zekerheid. Het is nooit het allerhoogste en nooit het allerlaagste. Dat is een mooie
Ook het project 20-15-10 wordt positief ervaren. Het genoemde minimale verschil van 500 euro moet uit de
een onderneming met een flinke dosis zakelijkheid. En een goede boer verdient in een slecht jaar meer dan een slechte
en op lange termijn dus. Een boer kan tenslotte ook voor een ander bouwplan kiezen. Waarbij de keuze afhankelijk is van de opbrengst per hectare, maar ook van zaken als mechanisatie- en arbeidskosten.
coöperatie zelf komen, met innovatie, lagere kosten en een meer marktgerichte operatie. Daarbovenop moet er nog een rendementsverbetering uit de teelt komen. “Elk initiatief om de opbrengst per hectare zo hoog mogelijk te krijgen is welkom”, zegt Bernoud. “20-15-10 zorgt er bovendien voor dat iedereen weer even
boer in een goed jaar. Bernoud, Harry en Berend zijn het er over eens: de wederzijdse relatie tussen AVEBE en de leden is toekomstbestendig. Uiteraard blijven ze kritisch kijken naar het reilen en zeilen van de coöperatie, maar zolang AVEBE er alles aan doet om een goede en consistente prijs uit te betalen, valt er met AVEBE goed te boeren. Nu en in de toekomst.
In het project 20-15-10 draait alles om rendementsverhoging in de teelt van zetmeelaardappelen.
in de teelt. De lat ligt hoog, normaal gesproken wordt een opbrengst van 15 ton zetmeel per hectare alleen in
stengels en planten geteld. Maar ook de vochtvoorziening wordt bepaald. Tevens worden opbrengstbepalingen
“Aardappels is een relatief duur gewas om
basis.” Toch heeft AVEBE te maken met telers die hun leverplicht niet nakomen. Zeker sinds de subsidies op de teelt van zetmeelaardappelen zijn afgeschaft. Verklaarbaar, maar niet acceptabel vinden de heren. “We zijn aandeelhouder,” stelt Harry. “En ook al schommelen de prijzen voor andere gewassen, we zijn
De theorie: in het jaar 2020 een opbrengst van 15 ton zetmeel per hectare, met een kostprijs van 10 euro per 100 kilo zetmeel. Samen met zetmeelaardappeltelers onderzoeken AVEBE, Praktijk Onderzoek Plan en Omgeving, DLV en HLB de verbetermogelijkheden
uitzonderlijke gevallen gerealiseerd. De uitdaging die de deelnemende telers zichzelf opleggen is het benaderen van deze opbrengst. Het volgen van de teelt is een belangrijk onderdeel van het project. Zo wordt er exact in kaart gebracht wat de opkomstdatum is en wordt het aantal
gedaan, ook gedurende het seizoen. Per perceel worden vervolgens de verbeterpunten aangegeven waar aan gewerkt kan worden om stapsgewijs in de richting van 15 ton zetmeel per hectare te gaan.
te telen. Maar als AVEBE de prestatieprijs weet te verbeteren, dan blijft het de moeite waard”, zegt Berend. “Dat moet ook, want met aardappels heb
met alle telers samen verantwoordelijk voor het nakomen van de afspraken die we als leden van de coöperatie met elkaar hebben gemaakt. Volgens de drie
kritisch kijkt naar wat ze doen. En het is in de praktijk al wel gebleken dat het mogelijk is om 15 ton zetmeel per hectare te produceren.” Volgens Bernoud is het
je het hele jaar werk”, vult Harry aan. “Het
boeren doet AVEBE veel inspanningen
een gezamenlijke verantwoordelijkheid
PROJECT 20-15-10 verdieping
JAARBERICHT
08
COÖPERATIEF RESULTAAT
PRESTATIEPRIJS OVER 5 JAAR PRESTATIEPRIJS BIJ 19% ZETMEEL
2013/14
2012/13
2011/12
2010/11
2009/10
71,27
72,54
63,91
57,77
45,74
1,35
1,77
5,08
3,65
0,36
72,62
74,31
68,99
61,42
46,10
2,45
3,05
7,95
5,90
0,74
75,07
77,36
76,94
67,32
46,84
AARDAPPELGELD NABETALING EN RENDEMENT TOTAAL UITBETAALD ONVERDEELD RESULTAAT PRESTATIEPRIJS
SOLVABILITEIT GROEPS VERMOGEN VREEMD VERMOGEN
2013/14
2012/13
2008/09
195
192,3
163,4
200,3
244,0
265,2
TOTAAL VERMOGEN
395,3
436,3
428,6
SOLVABILITEIT
49,3%
44,1%
38,1%
INCLUSIEF VOORZIENINGEN
EUR X MLN
ZIEKTEVERZUIM GAAN WE TEGEN
DOOR ALERT TE ZIJN EN MENSEN GOED TE BEGELEIDEN HEBBEN WE ONS ZIEKTEVERZUIM IN RELATIEF KORTE TIJD AL VERLAAGD
VAN 8%
NAAR
ENERGIE VERBRUIK AFGELOPEN JAAR HEBBEN WE EEN REDUCTIE VAN 5% GEHAALD
4%
ALTERNATIEVE ENERGIE GEBRUIKEN
MINDER KILOMETERS MAKEN
2013/14
2012/13
OMZET
579,9
591,1
KOSTEN
564,8
571,1
BEDRIJFSRESULTAAT
15,1
20,0
SALDO RENTELASTEN EN OPBR. EFFECTEN
-5,6
-7,3
BELASTINGEN
-1,2
-1,3
RESULTAAT NA BELASTINGEN
8,3
11,4
GEMIDDELD AANTAL
PERCENTAGE VROUW
PERCENTAGE MAN
2009/10
1422
12,5 %
87,5 %
2010/11
1361
14,2 %
85,8 %
1352
14,7 %
85,3 %
2012/13
1308
14,9 %
85,1 %
2013/14
1311
15,1 %
84,9 %
2011/12
MEDEWERKERS WAARBIJ EEN ARTS IS GERAADPLEEGD
AARDAPPEL ZETMEEL DERIVATEN
NATIEF AARDAPPEL ZETMEEL
10%
66%
24%
8%
68%
24%
“Een vitale organisatie valt of staat met gezonde medewerkers. Maar vitaliteit is meer dan alleen gezondheid. Het gaat ook om het hebben van plezier in je werk, mee kunnen komen met de veranderingen en genoeg privétijd overhouden”, verklaart Jacqueline Niessen. “Mensen moeten tot hun 67e doorwerken. Dat vraagt veel van medewerkers, dus is het belangrijk dat ze gedurende hun werkende bestaan vitaal blijven. Maar ook daarna. Want het zijn de medewerkers die een onmisbare bijdrage leveren aan het succes van AVEBE.”
Daarom heeft AVEBE een breed pakket aan maatregelen geïntroduceerd dat de gezondheid en vitaliteit van medewerkers ten goede komt. Een voorbeeld is de Gezondheidsbus voor een periodiek medisch onderzoek (PMO). Hier kunnen medewerkers gratis hun gezondheid laten checken, zoals gewicht, bloeddruk, maar ook de ogen en oren. Medewerkers krijgen vervolgens feedback in een persoonlijk gesprek met een professionele verpleegkundige. Eventueel krijgen ze ideeën aangereikt om hun gezondheid te verbeteren. “In de eerste ronde hebben we het PMO aan 170 medewerkers aangeboden. Daar hebben inmiddels 145 gebruik van gemaakt. Mensen zijn vrij om te kiezen; we willen ze stimuleren door ze mogelijkheden aan te reiken. En dat wordt dus opgepakt. Als je nu al hoort dat men BMI’s met elkaar vergelijkt, dan mag je gerust stellen dat de betrokkenheid is geslaagd.” Dit is slechts één van de voorbeelden die moet bijdragen aan een ziekteverzuim van maximaal 5 procent. “Door alert te zijn en mensen goed te begeleiden hebben we ons ziekteverzuim in relatief korte tijd al verlaagd van 8 naar ruim onder de 5 procent. De uitdaging is om het ook op dit niveau te houden. Dat is goed voor
ALS JE WEET WAT JE KUNT EN WAT JE MOGELIJKHEDEN ZIJN DAN VERGROOT IEDERS BETROKKENHEID EN BEVLOGENHEID “Het gaat niet alleen om fysieke gezondheid, maar ook om mentale fitheid”, legt
4.0
2.0
PER 100O
EIWIT & VEZELS
Resources Management Jacqueline Niessen legt uit wat dat betekent.
medewerkers, maar ook goed voor AVEBE; een half procent ziekteverzuim kost gemiddeld een half miljoen!”
HET AANTAL ONGEVALLEN
OMZET VERDELING
Goed werkgeverschap is één van de strategische doelen van AVEBE. Het wordt uitgedrukt in een ziekteverzuimpercentage lager dan 5 procent én is een basisvoorwaarde voor het succes van de organisatie. Reden voor AVEBE om te bouwen aan een lerende en vitale organisatie. Directeur Human
AANTAL MEDEWERKERS
ONGEVALLEN FREQUENTIE
ONS DOEL
2017/2018 25% REDUCTIE
EEN GOEDE WERKGEVER
1/08
2012
1/08
2014
Niessen uit. “Dat betekent niet alleen dat je je werk lichamelijk aankunt, maar ook dat je capabel bent. We willen een goede kwaliteit medewerkers, die zijn toegerust op de klus die ze te klaren hebben.” De introductie van de zogeheten Gesprekscyclus speelt hierin een belangrijke rol. Medewerkers hebben drie keer per jaar een gesprek met hun leidinggevende, waarin de doelen op individueel niveau worden vastgesteld. Tussentijds worden deze doelen geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Aan het eind van het jaar volgt dan een beoordelingsgesprek. “Als je je wilt ontwikkelen is het ontzettend belangrijk dat je weet wat er van je wordt verwacht en dat ook de leidinggevende weet wat je daarvoor nodig hebt. Dat kan variëren van begeleiding op de werkvloer tot een training”, licht Niessen toe. Volgens Niessen is dit een belangrijke voorwaarde om AVEBE te ontwikkelen tot
2013 2014
2009 2010
ONS DOEL
0,5
een lerende organisatie; een organisatie waarin medewerkers proactief zijn en zelf een actieve rol spelen bij een voortdurende verbetering van het bedrijf. “We willen dat mensen zelf het heft in handen nemen en wij stimuleren ze hierin. Het past in het hedendaagse goedwerkgeverschap; je geeft kaders en laat de invulling aan medewerkers over.” AVEBE maakte het afgelopen jaar een start met het functiehuis. De aanpassingen hierin passen volgens de HR directeur naadloos in dit perspectief. Modernisering en vereenvoudiging zijn hierbij de kernbegrippen. Van de bijna vierhonderd functieomschrijvingen gaat AVEBE nu terug naar een veel kleiner aantal functiegroepen. Medewerkers kunnen hierdoor eenvoudiger zien waar hun ontwikkelmogelijkheden liggen en wat hun loopbaanperspectief is. Je kunt dan werken aan een voortdurende verbetering van jezelf én van de organisatie. Vitaliteit betekent letterlijk levenskracht. Levenskracht dus, voor jezelf en voor AVEBE.”
JAARBERICHT
10
STRATEGIE IS AVEBE OP HET LIJF GESCHREVEN interview
Bert Jansen, CEO en bestuursvoorzitter van AVEBE, heeft een missie: een duurzame verbetering van de prestatieprijs, die moet worden gerealiseerd met de huidige strategie. Ondanks het wegvallen van de Brusselse subsidies. Of misschien wel dankzij het wegvallen ervan. Want hierdoor werd AVEBE gedwongen om nog marktgerichter en kostenefficiënter te opereren. Doelstelling: een aardappelprijs die de concurrentie met tarwe aan kan. Het is aan Bert Jansen en zijn collega’s om dit waar te maken. Onder het toeziend oog van de Raad van Commissarissen, met Hans Hoekman als voorzitter. We spreken beide heren in het AVEBE voorlichtingscentrum in Ter Apelkanaal. “Onze strategie gaat over continuïteit”, zegt Bert Jansen. “En gezien onze historie is dat alles behalve vanzelfsprekend. Waar een aantal jaren geleden sprake was van koppeling van subsidie en teelt
AVEBE heeft iedereen vervolgens ingelicht over de doelstellingen. “Alle stakeholders weten precies waar ze ons op kunnen afrekenen in de jaren tot 2018”, zegt Jansen. De strategie wordt onderschreven door de
van zetmeelaardappelen, staan we nu voor de uitdaging het zonder subsidies van de teelt van zetmeelaardappelen te doen. Dat we ook onder de huidige omstandigheden een goede partner kunnen
Raad van Commissarissen. Hans Hoekman, voorzitter van de RvC: “Wij hebben vooral gekeken naar de grote lijnen: focus, haalbaarheid en uitvoerbaarheid van de strategie; hoe maak je het meetbaar, hoe maak je
zijn voor klanten, telers en werknemers.”
het realistisch? En dan is het uiteraard zaak dat alle stakeholders zich erin kunnen vinden. Waarbij het voor de RvC heel belangrijk is geweest dat de strategie uit de onderneming zelf is gekomen.”
Zoals bij veel coöperaties gaat ook bij AVEBE de weg naar continuïteit via de balans tussen een goede uitbetalingsprijs voor de grondstof en het hebben van voldoende middelen om in het bedrijf te investeren. Kortweg gaat de strategie over hoe AVEBE daarvoor het benodigde geld kan genereren, maar wel passend
Inmiddels ligt de implementatie van de strategie goed op schema en heeft AVEBE volgens Jansen duidelijke stappen gemaakt. Dat ligt vooral in de voorwaardelijke
dan deze.” De uitvoering van de strategie wordt overigens decentraal neergelegd. De directie heeft de kaders bepaald in de strategie, maar leidinggevenden zijn verantwoordelijk voor hun projecten die bijdragen aan het halen van de overall doelstellingen. “Dit was het jaar van de voorbereiding, van de voorzetten om te scoren” zegt Jansen, “tegelijk zie je dat de strategie gaat over de grote lijnen en onderweg gebeuren er altijd dingen waar we naar moeten kijken. Onze omgeving verandert. Dus ondanks het feit dat het resultaat iets lager was en dat de prestatieprijs iets lager was, hebben we binnen die omstandigheden fatsoenlijk gepresteerd en tegelijkertijd veel werk gedaan om uitvoering van de strategie ook de komende jaren mogelijk te maken.” Beide heren zijn het er over eens dat de coöperatie toekomstbestendig is. “Men snapt heel goed het principe van de coöperatie”, zegt Hoekman. Daarin is het cruciaal dat iedereen zijn afspraken nakomt. “Een constante aardappelstroom draagt bij aan een voorspelbare organisatie en een betere benutting van marktkansen en dat zorgt voor meer consistentie in de prestatieprijs”, zegt Hoekman. “Eén van de belangrijkste taken van de RvC is volgens Hoekman dan ook om te kijken naar de korte én lange
bij het DNA van het bedrijf. “We gaan geen dingen doen waar we geen verstand van hebben”, verklaart Jansen. “Wij hanteren een focusstrategie, alles draait om de zetmeelaardappel, en we steunen op vier
sfeer, wat betekent dat de organisatie klaar is voor de verdere uitrol van de strategie. Uiteindelijk moet het allemaal leiden tot een hogere uitbetalingsprijs aan de leden en voldoende investeringen in het bedrijf. Met
termijn. Dus niet alleen gaan voor korte termijn successen, maar ook dat het op lange termijn vrucht afwerpt.
pijlers: marktgerichtheid, kostenefficiëntie, innovatie, en duurzaamheid.” AVEBE meet de voortgang van de strategie aan de hand van acht concrete doelstellingen. Minder klachten, energiereductie, minder ziekteverzuim, een lage ongevallenfrequentie-index, een groeiende jaarproductie van hoogwaardig eiwit,
die combinatie is de continuïteit gewaarborgd. Om de prestatieprijs te kunnen meten vergelijkt AVEBE het inkomen dat de boer kan halen met zetmeelaardappelen met het inkomen voor tarwe. Daarmee streeft de coöperatie naar een aardappelsaldo per hectare dat minimaal 500 euro boven dat van tarwe ligt. “In het boekjaar 13/14 ging de prestatieprijs iets omlaag maar hebben we gelukkig wel de plus van 500 euro kunnen
groei in innovatieve zetmeelproducten, meer new business en kostenreductie. “Om te zorgen dat de doelstellingen elkaar versterken, hebben
halen”, zegt Jansen. “Als je door de jaren heen kijkt, dan moet je een stijgende lijn kunnen zien. Ondanks schommelingen in vraag en aanbod waar we altijd mee
we bewust gezocht naar het verband tussen de vier pijlers. Dat betekent bijvoorbeeld dat elke duurzaamheidsdoelstelling is verbonden aan een innovatie- of een kostendoelstelling: vitalere mensen, betekent minder kosten, innovatie betekent een verhoging van de toegevoegde waarde, een lager water- en energieverbruik betekent verlaging van de kosten, enzovoort”, licht Jansen toe. “Dat maakt dat de doelstellingen niet alleen ideëel zijn, maar ook dat ze
te maken zullen hebben.”
JE KUNT COLLECTIEF NOU EENMAAL MEER DAN INDIVIDUEEL NU EN IN DE TOEKOMST
Op dit moment verlopen sommige onderdelen volgens plan: eiwitten lijken een haalbare kaart, net als de energiebesparing. Maar op andere gebieden mag er volgens Jansen wel een tandje bij. De CEO is overigens niet bang dat de strategie onvoldoende wordt beleefd. “Of we nou het management spreken, het personeel of de leden, de strategie staat op alle agenda’s. We
Het kost tijd en het kost inspanning, maar AVEBE hanteert een strategie die past bij het bedrijf, die tevens moeilijk is te kopiëren en waarin de waarde schuilt in de balans tussen de korte en lange termijn. De ingezette strategie van marktgerichtheid, innovatie, kostenbewustzijn en duurzaamheid moet er voor zorgen dat de coöperatie zich staande houdt in de
passen bij de huidige tijdsgeest op een manier die de coöperatie zelf ook duurzamer maakt’.
vertellen telkens waar we staan, wat er goed gaat en wat er beter kan. En er is ook geen andere agenda
consolidatieslag in de Europese zetmeelindustrie.
JAARBERICHT
12
DE OPEN DAGEN VAN AVEBE INSPIREREND EN UITNODIGEND verslag Nieuwe rassen, pootgoedbehandeling en Rhizoctonia bestrijding; dat waren dé thema’s tijdens de open dagen van AVEBE. Drie thema’s waar veel te boeken valt waar het gaat om rendementsverbetering bij de teelt van zetmeelaardappelen. De open dagen op de proef- en demovelden van AVEBE Agro moeten er voor zorgen dat er voldoende tijd en ruimte is om informatie op te halen en te delen, maar vooral ook om te inspireren. “Elk akkerbouwbedrijf is anders. We geven dan ook geen ‘teeltrecepten’, maar willen uitnodigen tot discussie. Ieder bedrijf, ieder perceel is verschillend. Het gaat er dus om dat je kennis opdoet waarmee je de opbrengst én het saldo van je eigen bedrijf kunt optimaliseren”, zegt directeur Agro Arjan de Rooij. Samen met zijn team van accountmanagers kijkt hij terug op geslaagde open dagen. De rooidemonstratie tijdens de laatste open dag, benadrukte opnieuw dat het gaat om de hele teelt; van goed pootgoed tot het rooien zonder verliezen en beschadigingen. “Door het bieden van handvatten om het rendement van de teelt te verhogen willen we inspireren en motiveren . Dat betekent dat je moet werken aan bewustzijn”, verwijst De Rooij naar de proef met de
6 TEAMS AAN DE START 4 MIJL
bewaring van pootgoed. Deze proef onderstreepte opnieuw dat er niet één juiste manier van bewaren en voorbehandelen is, maar dat de optimale omstandigheden sterk rasafhankelijk zijn. Belangrijke nieuwe rassen in het veld waren de rassen Actaro en Avito van het eigen kweekbedrijf Averis. Vooral Avito valt op vanwege de verbeterde phytophthora-resistentie; ondanks het beduidend lagere aantal behandelingen werd geen infectie aangetroffen. Van beide rassen is beperkt pootgoed beschikbaar en zullen komend jaar op praktijkschaal worden geteeld. Dat levert waardevolle informatie op over specifieke teelteigenschappen van nieuwe rassen.
De 4 mijl in Groningen is het grootste en leukste hardloopevenement in Noord Nederland. Een sterk deelnemersveld, een jeugdloop en een groot veld met recreanten brengen het totaal op jaarlijks ruim 21.000 lopers. Een uniek evenement waar het draait om samenwerking en sportiviteit.
Dit jaar deed AVEBE voor de tweede keer mee aan de bedrijvenloop. Maar liefst zes teams, goed voor 41 startplaatsen, maakten zich op voor de vier mijl van Haren tot de Groninger binnenstad. Voor AVEBE een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar, waaruit het enthousiasme van de lopers duidelijk blijkt. “Het is echt ontzettend leuk om hier als bedrijventeam aan mee te doen. Samen met je collega’s op weg naar de finish!”, aldus één van de deelnemers. Om de uitdaging zo groot mogelijk te maken deed 1 van de 6 teams mee aan de wedstrijdloop. Hiermee werd de 38ste plek behaald. Om te zorgen dat de deelnemers goed uitgerust en toegerust aan de start verschenen, verzorgde AVEBE onder begeleiding van een professioneel looptrainer meerdere loopclinics, met aandacht voor loopschema’s, goede schoenen en kleding, blessurevrij lopen en gezonde voeding.
WE ZIJN GENOMINEERD ALS BESTE WERKGEVER
ONGEVALLEN OMLAAG KWALITEIT OMHOOG
highlights
highlights
AVEBE staat in de top 3 van Beste Werkgevers in Noord Nederland. Landelijk staat AVEBE op de 34e plaats.
“Veiligheid moet vanzelfsprekend zijn. Iedereen die hier de poort binnenkomt, moet aan het eind van de dag ook weer veilig naar huis”, zegt Eward Hofstede, directeur Operations van AVEBE. Ook in Operations is veiligheid een belangrijk speerpunt.
gezondheid
Het onderzoek naar de Beste Werkgevers is uitgevoerd door Effectory en Intermediair en velt een objectief oordeel over werkgeverschap in Nederland. Aan het onderzoek hebben 366 organisaties deelgenomen. In de categorie ‘bedrijven met meer dan 1000 medewerkers’ staat AVEBE op de 34e plaats. Voor de berekening van de Beste Werkgevers Score wordt de uitslag van het medewekersonderzoek gebruikt. Hierbij wordt het gemiddelde gemeten van de vragen die gingen over: de tevredenheid over de organisatie, de tevredenheid over de werkzaamheden, trots op de organisatie en achter de doelen staan, het bieden van ruimte en kansen om medewerkers optimaal te laten presteren en het tonen van waardering aan medewerkers voor hun prestaties. Aan het medewerkersonderzoek heeft bijna 70% van de medewerkers deelgenomen. Gemiddeld scoorde AVEBE op dit onderzoek een 7,4. De medewerkers zijn het meest tevreden over de kansen die er geboden worden om te presteren en zijn vooral trots op de organisatie.
Er wordt gewerkt met draaiende machines, chemische processen en bewegende onderdelen. Veiligheid is daarom een integraal onderdeel van werken op locatie. Zo worden er studies gedaan op het gebied van procesveiligheid, wordt er geïnvesteerd in installaties, opleiding en training en is iedereen uitgerust met de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Dat heeft effect. “De afgelopen jaren is het aantal ongevallen al drastisch gedaald, maar dat wil niet zeggen dat we er al zijn. De komende jaren staan er nog tal van verbeteringen gepland”, verklaart Hofstede. Het doel - het verhogen van de veiligheid - heeft twee kanten. “Ten eerste willen we dat onze mensen in een veilige omgeving kunnen werken. Ten tweede dient veiligheid ook een belangrijk bedrijfseconomisch doel. Om veilig te kunnen werken, moeten onze processen op orde zijn. Daardoor gaan ook de productie en de kwaliteit van die productie omhoog en de kosten omlaag. En dat is een wezenlijk onderdeel van de strategie van AVEBE.”
ONDERSCHEID IN DE MARKT industriële applicaties Duurzaamheid is niet alleen voor AVEBE een strategische pijler, ook afnemers zijn voortdurend op zoek naar duurzame oplossingen. Inspanningen op het gebied van research & development en marketing in het segment Industriële Toepassingen en Papier zijn dan ook vooral gericht op het vinden van duurzame oplossingen. Een voorbeeld hiervan is Perfectafilm X in papiertoepassingen. Dit op waxy gebaseerde product
Nieuwe Europese wetgeving stelt bijvoorbeeld strenge eisen aan de hoeveelheid chemicaliën in de productie
In de houtindustrie speelt biochemisch zuurstofgebruik (BOD) een belangrijke rol in de
staat er om bekend dat het een goede film vormt. Deze eigenschappen, in combinatie met de technische ondersteuning van AVEBE, zorgen er voor dat aardappelzetmeel een uitstekend alternatief is voor synthetische bindmiddelen, zoals polyvinyl alcohol en latex.
en verlaagt de hoeveelheid toegestane chemicaliën in het eindproduct.
afvalwaterbehandeling. Met behulp van aardappelzetmeel kan het BOD-gehalte in het afvalwater sterk worden verlaagd. Aardappelzetmeel (dextrine) wordt tevens gebruikt voor de vervanging van het sterk geurende lignosulfonaat, een natuurlijke oplossing van AVEBE.
Mede op basis van deze oplossing heeft AVEBE het
Een voorbeeld daarvan is de hoeveelheid conserveringsmiddelen in lijmen. Klanten zijn daarom op zoek naar nieuwe oplossingen in de vorm van ingrediënten met een uitstekende prestatie, passend binnen de nieuwe wet- en regelgeving.
marktbereik kunnen uitbreiden met toepassingen in onder meer bakpapier, beschermpapier en verpakkingen voor vloeistoffen. Voor klanten levert dit vaak een energiebesparing op. Bovendien gaan ze van
AVEBE werkt daarom heel gericht aan ingrediënten en toepassingen die hierin voorzien. Zo wordt bijvoorbeeld in Spanje al een product op basis
een op olie gebaseerde technologie over op zetmeel, een veel duurzamer alternatief. Dat klanten zelf vragen naar duurzame oplossingen wordt tevens gevoed door overheidsmaatregelen.
van aardappelzetmeel ingezet bij de zuivering van drinkwater. Het biedt een natuurlijke oplossing voor de chemische standaard polyacrylamide dat niet meer gebruikt mag worden.
Het zijn voorbeelden van de manier waarop AVEBE samenwerkt met haar klanten en hoe er wordt gewerkt aan nieuwe innovatieve, duurzame processen.
JAARBERICHT
14
GEEN TANG YUAN ZONDER ELIANE technologie
General Mills is één van ’s werelds grootste voedingsmiddelenbedrijven. Met grote, wereldwijd bekende merken is het een bedrijf dat nagenoeg in elke keuken is terug te vinden. Denk bijvoorbeeld aan Cheerios of Häagen-Dazs. Voor de productie van Tang Yuan, een Aziatische lekkernij, gebruikt het concern aardappelzetmeel van AVEBE. Dr. Zheng Hong Chen, manager productontwikkeling en applicatieonderzoek van AVEBE, legt uit waarom.
UNIEKE EIGENSCHAPPEN MAKEN ELIANE TOT EEN WERELDSTER
Bijna dertig jaar geleden zette General Mills voet op Chinese bodem en is daar inmiddels één van de meest invloedrijke voedingsmiddelenbedrijven. Op dit moment zijn er zes state-of-the-art
In de 21e eeuw is TangYuan een dessert geworden waar het hele jaar van wordt genoten. Het product heeft een vaste plek in het vriesvak van de supermarkt en is verkrijgbaar in een veelheid aan
productielocaties in de regio waar diverse producten worden gemaakt, van ontbijt-producten, snacks en ijs,
kleuren en smaken. Om dit innovatieve, transparante product te maken, gebruikt de voedingsgigant Eliane, een uniek
tot echte Aziatische specialiteiten zoals TangYuan, een zoete lekkernij van rijst met een vulling die traditioneel wordt gemaakt en gegeten tijdens feestdagen.
zetmeel van AVEBE. Eliane Gel 100 is een zetmeelderivaat met unieke eigenschappen. Het is erg helder en heeft een lage viscositeit,
het is dus weinig stroperig. Bovendien is het in tegenstelling tot gewone derivaten, thermoreversibel. Dat betekent dat het smelt wanneer het warm wordt en weer stolt wanneer het afkoelt, waarna het
deze zeer heldere dumpling te maken, op een manier die in hun proces past”, vertelt Chen. “Omdat we bekend zijn met het proces en de receptuur, wisten we al snel dat we met Gel 100 een goede stap
weer verwarmd kan worden.
konden maken.”
“Het is deze unieke eigenschap die Eliane Gel 100 zo geschikt maakt voor dit
Op basis van de AVEBE oplossing werden in korte tijd fabrieksproeven
product”, legt manager productontwikkeling en applicatieonderzoek van AVEBE Dr. Zheng Hong Chen uit. “De nieuwe transparante TangYuan is een zoete rijstdumpling, een deegballetje gemaakt met waxy rijst en gevuld met een zoete vulling, zoals suiker, pindakaas of sesampasta.” Het ongekookte deeg
ingezet en enkele maanden later werd de nieuwe receptuur in productie genomen. Zowel het product als de begeleiding vanuit AVEBE waren voor General Mills van doorslaggevend belang. “AVEBE liet zien dat ze veel kennis heeft van onze markt, maar ook van het productieproces. We kregen daarom niet
is matdoorschijnend. Ná het koken is de dumpling helder doorschijnend en wordt de vulling zichtbaar. Precies zoals
alleen een recept, maar ook een goede begeleiding bij het opschalen van het proces. Juist dat is zo belangrijk, omdat
de Aziatische consument het graag ziet. Dr. Chen: “In het deeg wordt Eliane Gel 100 gebruikt en dat zorgt ervoor dat de dumpling heel transparant wordt en bovendien goed te maken is. Met andere ingrediënten is dat onmogelijk.”
daar tijdens de productontwikkeling vaak technische problemen ontstaan”, zegt Kelvin Sun, projectleider op de afdeling Research en Development van General Mills China.
De samenwerking tussen AVEBE en General Mills China kreeg in 2013
Volgens Dr. Chen blijkt ook uit het inkoop beleid van General Mills hoe uniek de oplossing met Eliane Gel 100 is: “General
gestalte tijdens een belangrijke Chinese beurs voor voedingsingrediënten. “Het team dat bij General Mills China
Mills heeft een policy dat alle ingrediënten lokaal worden ingekocht. Eliane Gel 100 is het enige ingrediënt voor dit product dat
verantwoordelijk is voor het frozen food segment legde ons de uitdaging voor om
van buiten China komt .”
DE WERELD VAN WAXY verdieping Zetmeel bestaat uit lange ketens van koolhydraten en glucose die dienen als reserve voor planten, zoals maïs, aardappel, tarwe en rijst. Er zijn twee typen zetmeel: amylose en amylopectine, die van nature nagenoeg altijd samen voorkomen. Voor sommige toepassingen heeft het gebruik van alleen amylopectine echter duidelijk de voorkeur vanwege de helderheid en
korte textuur. AVEBE heeft daarom Eliane ontwikkeld. Een zogenaamde waxy aardappel. Eliane is een zetmeel dat wordt gewonnen uit aardappelen die alleen amylopectine bevatten. Deze aardappelen zijn verkregen door natuurlijke selectie door het eigen AVEBE kweekbedrijf Averis. AVEBE is hiermee uniek in de wereld. Eliane Gel 100 is gemaakt van Eliane en heeft een lage viscositeit en is erg helder. In Europa heeft Eliane Gel 100 een clean label, wat betekent
dat het geen E-nummer vermelding heeft op de verpakking. Bijzonder aan Eliane Gel 100 is dat het thermo-reversible is. Dat houdt in dat een oplossing met dit zetmeel bij afkoeling stolt tot een gel die na verhitting weer smelt. Deze stap kan meerdere keren worden herhaald zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit, zelfs na bevriezing. Een belangrijke eigenschap die de textuur kan verbeteren van diepvriesproducten zoals dumplings en gekoelde maaltijden.
DIT JAARBERICHT IS GEMAAKT IN OPDRACHT VAN AVEBE EN WORDT VERSTUURD NAAR ALLE LEDEN EN MEDEWERKERS VAN AVEBE. DE VOLLEDIGE JAARREKENING IS TE DOWNLOADEN OP WWW.AVEBE.COM EEN PAPIEREN VERSIE KAN WORDEN OPGEVRAAGD VIA UW ACCOUNTMANAGER OF VIA
[email protected] COÖPERATIE AVEBE U.A. – VEENDAM DE GENOEMDE CIJFERS IN DIT JAARBERICHT ZIJN EEN WEERGAVE VAN DE UITGEBREIDE JAARREKENING DIE ZAL WORDEN UITGEBRACHT TIJDENS DE LEDENVERGADERING OP 17 DECEMBER 2014
