IT stuurt water bĳ Vitens

1 9

d e c e m b e r

2 0 0 7

•

n u m m e r

1 6

•

j a a r g a n g

1

•

w w w . i t - e x e c u t i v e . n l

IT stuurt water bĳ Vitens

IN HET NIEUWS BI BESTAAT NIET MEER Business intelligence houdt op te bestaan. Nu Hyperion bĳ Oracle zit, Business Objects bĳ SAP en Cognos onder IBM valt, zal het marktsegment verworden tot een menu-item van een erp-pakket, aldus Dominique Deckmyn. p. 9

MANAGEMENT DE INNOVATIEZANDBAK Wie wil leren van spectaculaire, innovatieve doorbraken moet naar India. Sommige bedrĳven in dit land leveren producten van topkwaliteit die een fractie kosten van vergelĳkbare producten in het Westen. p. 14

TECHNOLOGIE IT RĲK STUURLOOS In recent onderzoek oordeelt de Rekenkamer dat de schade van mislukte it-projecten bĳ de overheid beperkt is. De Tweede Kamer vermoedt dat de missers veel meer in de papieren lopen en wil een parlementair onderzoek naar IT bĳ de rĳksoverheid. p. 22

IT kan en moet een cruciale rol spelen bĳ de sturing en verandering van organisaties. Applicatie-integratie bĳvoorbeeld is één van de belangrĳkste instrumenten om een fusie te laten slagen, vindt Wouter Haasloop Werner, cio van drinkwaterbedrĳf Vitens.

H

aasloop Werner gelooft niet in het verschijnsel business IT alignment waar hij veel mensen om zich heen hoort praten. Als de it-manager alleen maar gericht moet zijn op het invullen van de

vraag die bij de business leeft, dan begrijp je de rol van IT in zijn ogen totaal verkeerd. In aparte eilanden voor IT en de business gelooft hij niet. Bij de fusies waar Vitens enige jaren terug uit ontstond speel-

de de consolidatie van meerdere fi nanciële processen naar één it-architectuur een sturende rol. Daarnaast heeft IT in het serviceproces van Vitens de afgelopen jaren een productiviteitswinst van ruim 30 procent gerealiseerd. Toch moet je ervoor waken als it-directeur om deze verdienste alleen op jouw conto te schrijven. p. 10

MENS & WERK RAT VERASSEND EFFECTIEF Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt dat personeel nauwelĳks reageert op de kwaliteit van de leiding. Ook al is de baas nog zo’n rat, zolang collega’s het onderling roerend eens zĳn over de leiding, blĳft de productiviteit verrassend hoog. p. 26

REDACTIONEEL

Proost! Het staat ons nog goed bĳ, de openingszin van het eerste nummer van IT Executive dat eind april uitkwam. Zit de automatiseringssector nu werkelĳk op weer een nieuw blad te wachten. Er verschĳnt over dit onderwerp immers al zoveel vakliteratuur. Een mooi antwoord op deze vraag kwam in november binnen toen we de resultaten onder ogen kregen van de lezersenquête die in oktober is gehouden. Nog net geen Noord-Koreaanse uitslagen, maar het merendeel van de vele (waarvoor dank!) respondenten bleek zeer te spreken over het blad. Men vindt het blad prettig geschreven en goed aansluiten bĳ de eigen managementfunctie. U geeft bovendien aan dat de titel inmiddels een vaste plek veroverd heeft in de vakliteratuur. Het blad heeft een 7,6 als rapportcĳfer. Dit cĳfer stimuleert ons zeer volgend jaar een volgende kwaliteitsslag te maken. Naast alle lof waren er uiteraard kritiekpunten. Niet iedereen vindt de vormgeving even mooi; een enkeling krĳgt liever een glossy op tafel. Weer een ander vindt dat het blad een stuk strategischer kan of meer diepgang moet hebben. Verder hebben we in onze eerste jaargang niet alle onderwerpen even uitvoerig behandeld. Voorzover er een duidelĳke trend zit in reacties en aanbevelingen, gaan we daar volgend jaar zeker mee aan de slag. In 2008 komen er 25 nummers van IT Executive uit. Daarnaast gaan we zes bĳlagen uitbrengen in de Focus-reeks en onze online activiteiten een forse impuls geven. Genoeg om een proost uit te brengen op het nieuwe jaar en u gezellige feestdagen toe te wensen. Op woensdag 23 januari 2008 liggen we weer bĳ u op de mat!

Sytse van der Schaaf Fred van der Molen

Overstappen op VoIP hoeft niet ingrijpend te zijn. Waarom zou u uw bestaande infrastructuur vervangen? Wij doen u

INHOUD

IN HET NIEUWS 4-9 5 7 9

Nieuwsoverzicht Weekmakers Wannahave Column Dominique Deckmyn

MANAGEMENT 10 13 14 16 17

Interview Wouter Haasloop Werner, cio Vitens Column Charles Groenhuijsen De innovatiezandbak Management Kort Column George Ataya

TECHNOLOGIE 18 20 21 22 23

Portret Backbase Beheer kan efficiënter Column Ron Tolido IT Rijk stuurloos Column IT&Recht Peter van Schelven

FORUM 25 25

Lezersreacties Agenda

MENS&WERK 26 27 28 29

Nieuws arbeidsmarkt Banencaroussel Portret van een it-manager Column René Diekstra

ESCAPE 30 30

Nerdville Colofon

ADVERTEERDERSINDEX 01 08 32 06 31 02

A2 Networks Bariton Gartner IMF/ IT Executive Opleidingen Marqit Microsoft

Microsoft® Office, Microsoft Exchange Server en uw PBX. Zo haalt u met deze nieuwe, op software gebaseerde VoIP-oplossing van

een beter voorstel. Microsoft introduceert een nieuwe VoIP-oplossing,

Microsoft het maximale uit uw huidige telefonie-investering. Een

waarbij het niet draait om vervanging van de hardware, maar om

grote verandering, door alleen de software te vernieuwen.

toevoeging van software. Uw PBX, gateways en zelfs de bestaande

Lees er alles over op

telefoontoestellen kunnen daarbij in gebruik blijven. U stapt over op

microsoft.nl/voip

VoIP via software, die volledig integreert met Active Directory®,

nr 16 • 19 december 2007

3

IN HET NIEUWS

WEEKMAKERS

Toezichthouders onder de maat

LOGICACMG DOET MEER VOOR DSM Chemieconcern DSM en LogicaCMG hebben een overeenkomst gesloten voor Manufacturing IT. LogicaCMG wordt de komende 4,5 jaar verantwoordelĳk voor het beheer en onderhoud van de servers en applicaties in 25 fabrieken van DSM wereldwĳd. De overeenkomst heeft een waarde van 3,5 miljoen euro. In 2005 nam LogicaCMG al de ‘manufacturing execution systems’-activiteiten van DSM over. MES staat voor de software die productie-automatisering koppelt met administratieve en logistieke systemen.

Roer om bĳ Dell Het ging de afgelopen periode Dell niet bĳzonder voor de wind. Maar de problemen liggen niet zo zeer in Nederland, en bovendien; Dell vecht terug. Onder meer met een gloednieuwe verkoopstrategie.

D

e European Competitive Telecom Association (Ecta) heeft een onderzoek laten verrichten naar de nationale toezichthouders op de telecom-markt; daarin wordt vastgesteld dat de Europese landen met het slechtste orgaan op dit gebied Polen, Tsjechië, Griekenland en België zijn. Volgens Ecta floreert de markt in die landen waarin de overheid toeziet op een goede concurrentie, terwijl de markt zwaar achterblijft op plekken waarin niets of weinig wordt gecontroleerd. Nederland hoort samen met het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Denemarken en Noorwegen tot de Europese top.

O

•

Achmea besteedt IT uit

BT LĲFT FRONTLINE IN BT wil Frontline Technologies Corporation Limited overnemen. Frontline is leverancier van ‘endto-end’ it-diensten; it-consultancy, infrastructuurdiensten, systeemintegratie en it-outsourcing, in Azië. BT betaalt ongeveer 95 miljoen euro voor het volledige aandelenkapitaal van Frontline. De overname vult BT’s bestaande netwerkgebaseerde it-diensten in de Aziatische regio aan.

Achmea gaat het beheer van zĳn ict-infrastructuur uitbesteden bĳ Atos Origin, Getronics PinkRoccade en KPN. In totaal zullen ongeveer 170 Achmea-medewerkers overgaan naar deze bedrĳven.

D

e drie afzonderlijke contracten, met een looptijd van vijf jaar, vertegenwoordigen een totale waarde van € 415 miljoen. Achmea verwacht dankzij de uitbesteding sneller te kunnen inspelen op veranderende vragen van klanten, en denkt dat de continuïteit, stabiliteit en betrouwbaarheid van Achmea’s bedrijfsprocessen beter gewaarborgd zijn. Achmea besteedde eerder onderdelen van zijn ict-organisatie uit aan de genoemde partijen, hetgeen volgens Achmea al heeft geleid tot forse kostenreducties, een hogere

ORACLE KOOPT MONIFORCE Oracle heeft voor een niet nader genoemd bedrag het Nederlandse Moniforce overgenomen. Moniforce maakt appliances die ‘real-time’ de prestaties en de beschikbaarheid van webapplicaties meten; voor itafdelingen om te zien of afspraken worden nagekomen, of voor marketingafdelingen die inzage krĳgen in het klikgedrag van website-bezoekers. Oracle wil de software van Moniforce toevoegen aan haar eigen Enterprise Manager-tools.

efficiëntie en een versterking van het innovatieve vermogen van Achmea. Atos Origin biedt voor 145 miljoen euro datacenterdienstverlening met een beveiligde uitwijk op afstand aan, Getronics PinkRoccade zorgt voor het beheer van de werkplekinfrastructuur van de ruim 20.000 Achmeamedewerkers op alle locaties in Nederland (120 miljoen euro) en KPN wordt verantwoordelijk voor communicatiedienstverlening op het gebied van vaste en mobiele communicatie en datanetwerken (150 miljoen euro).

•

•

PDF standaard

P

DF heeft bij ISO voldoende stemmen gekregen om als internationale standaard te worden erkend, waarmee PDF 1.7, ISOstandaard 32000 wordt. Voordat de standaard defi nitief kan worden, moeten eerst nog commentaren worden beantwoord. Eind januari zal dat beantwoorden plaatsvinden. Het feit dat PDF een ISO-standaard wordt, betekent dat Adobe dan niet langer meer verantwoordelijk is voor de verdere ontwikkelingen van PDF.

•

OP ZOEK NAAR EEN FIRST LIFE? Het analoge netwerk voor de itsector, First Life, organiseert samen met het NGI op 8 januari de nieuwjaarsreceptie in Café Restaurant Dauphine, van 16.00 tot 19.30 uur. IT-professionals zĳn welkom, mits vooraf aangemeld via www.firstlife-net.nl.

HP ‘groen’

V

oor een ‘groenere’ bedrijfsvoering heeft Hewlett-Packard geïnvesteerd in wind- en zonne-energie. HP heeft vijfduizend zonnepanelen besteld voor het complex in San Diego. Deze panelen moeten 10 procent van de energiebehoefte voor hun rekening nemen en over 15 jaar een besparing opleveren van 750.000 dollar. Daarnaast gaat HP windenergie afnemen van Airtricity, dat windturbines bezit in de VS en Europa. Airtricity gaat in 2008 stroom leveren voor het onroerend goed van HP in Ierland.

•

4


ok de cijfers van het derde dels geleerd. De strategie in de kwartaal van 2007 bevesti- VS is inmiddels drastisch aangen een langer zichtbare gepast; warenhuisketen Waltrend; Dell verliest bij de pc’s Mart gaat de ‘budget’-consumarktaandeel aan concurmenten bedienen, renten. Het marktaandeel kantoorhandel Staples het van (marktleider) HP rijst naar mkb, en inmiddels is elektroni19,2 procent, terwijl Dell blijft caketen Best Buy gecontracsteken op 14,6 procent. In hetteerd voor het grote publiek. zelfde kwartaal vorig jaar stond En ook in Frankrijk ligt Dell in het er nog een stuk anders de schappen van supermarkt voor, met een aandeel van 16,5 Carrefour. Dit alles heeft tot procent voor HP, en 16,3 proresultaat dat de Dell-producten cent voor Dell (cijfers: iSuppli). tegen het einde van dit jaar in Dell mist met name het vermo10.000 winkels verkrijgbaar gen om net zo snel met de zijn; dat getal was begin 2007 markt mee te groeien als haar nog nul. Het ligt voor de hand concurrenten (groei van HP: dat Dell voor de consumenten 32,7 procent, van Dell 1,5 proin Nederland aan soortgelijke cent). In Nederland ziet het overeenkomsten werkt; winplaatje er voor Dell iets gunstikelketens met voldoende langer uit, zo schetste Dolph Wesdelijke dekking. Daarnaast terbos, managing director van bouwt Dell onder de naam Dell Nederland tijdens de Dell PartnerDirect heel serieus aan Technoloy & Solutions Tour in een reseller-kanaal. PartnerDiAmsterdam. Dell groeide hier in rect gaat in februari 2008 in de zakelijke markt over de eerNederland van start. In 2010 ste drie kwartalen van 2007 wil Dell wereldwijd 30.000 remet 20 procent, en bij ‘server & sellers hebben. Grote verandestorage’ boekte Dell in Nederringen voor Dell, maar zeker land een groei van 30 procent. noodzakelijk. Het marktaandeel van de x86-servermarkt groeide van 28 procent in het derde kwartaal van 2006, naar 34 procent nu. Knelpunten van Dell lijken te liggen bij de consumentenverkoop in het algemeen en de verkoopstrategie in het bijzonder. Dell haalt maar 15 procent van haar omzet uit de consumentenmarkt. Gezien de omvang van die markt moet dat beter kunnen. En de ‘alles online’ Dell direct strategie is niet meer van deze tijd. Managing director Dell Nederland Dolph Westerbos Dat heeft Dell inmid-

BEGINT DE OPEN REVOLUTIE IN NEDERLAND? … als het aan Frank Heemskerk ligt wel. Terwĳl open standaarden en open broncode aanvankelĳk vooral werden gepromoot door techneuten, hebben politici – vooral van linkse signatuur – het stokje overgenomen. De staatssecretaris heeft een heus actieplan opgesteld, “Nederland in open verbinding” geheten, om de zegeningen van open standaarden en open source software te verspreiden. Vanaf april 2008 moeten alle overheden zich verantwoorden als ze voor oplossingen kiezen die niet zĳn gebaseerd op open standaarden. En bĳ gelĳke geschiktheid moet de voorkeur worden gegeven aan open source oplossingen. Gaat Nederland hiermee China links passeren? Laten we voorop stellen dat overheden er verstandig aan doen zich minder afhankelĳk te maken van leveranciers. Met de treurige gevolgen van ‘vendor lock-ins’ bestaat voldoende ervaring. Heemskerk streeft zinnige doelen na: toekomstbestendige dataformaten, platformonafhankelĳke koppelingen en inzicht in de werking van de software (toegang tot de broncode). Maar tal van bestandsformaten die we nu allemaal gebruiken (de Microsoft-formaten, pdf, mp3, Quicktime, zip om er enkele te noemen) voldoen niet aan de eisen die Heemskerk daaraan stelt: royaltyvrĳ en goedgekeurd door een non-profit standaardisatieorganisatie. Daar zullen veel gebruikers geen afstand van willen doen, en een argumentatie daarvoor is snel gevonden. In deze discussie lĳkt het vooral om Microsoft te gaan en die reageerde inderdaad als door een adder gebeten op Heemskerks plannen. We zĳn kortom weer thuis. Microsoft zal de plannen te vuur en te zwaard bestrĳden en ondertussen blĳven proberen de eigen documentformaten alsnog tot een officiële standaard te verheffen. Ondertussen ligt er een simpel noodplan klaar: de al bestaande ODF-converter integreren in Office. Bedreigender voor Microsoft is de open source beweging. Heemskerk haalt een oud actiemiddel van stal: positieve discriminatie: bĳ gelĳke geschiktheid kiezen voor open source. Krĳgen we na Excuus Truus, Alibi Ali ook een Paria Pinguïn? WACHTEN OP GLAS? …maar niet meer zo lang. Ik behoor tot de ‘gelukkigen’ die in Amsterdam binnen een jaar kan worden aangesloten op het nieuwe glasvezelnet. Nu ook Neelie Kroes vorige week de hoofdstad groen licht heeft gegeven, lĳkt UPC uitgeprocedeerd en kan niets de verdere uitrol in de weg staan. Ik vrees overigens dat de glasvezelonderneming jaren zeer verliesgevend zal blĳven. De capaciteit van kabel en adsl is de laatste jaren dermate opgevoerd, dat overstappen naar glas voor de meeste particulieren nauwelĳks meerwaarde heeft. De glaslobby heeft daarbĳ ook tal van oneigenlĳke argumenten gevoerd om de plannen erdoor te krĳgen. Er werd bĳvoorbeeld driftig geschermd met allerlei sociale doelen en zorgtoepassingen. Maar die - overigens niet bestaande - toepassingen kunnen ook zonder problemen via de bestaande netwerken worden aangeboden. Amsterdam heeft niettemin groot belang bĳ glas omdat de stad zich daardoor nog beter internationaal kan profileren als creatieve kennisstad. Fiber-to-the-home klinkt gewoon goed. nr 16 • 19 december 2007

5

IN HET NIEUWS

WANNAHAVE

Markt opslag groeit In het derde kwartaal van 2007 is de wereldwĳde markt van external controller-based (ecb) disk opslag met 3,4 procent gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar.

Rolls-Royce was het doelwit van hackers

IT Executive biedt, i.s.m. International Management Forum, ruim 30 cursussen aan. Deze cursussen zijn door prominente vakgenoten samengesteld en zorgen ervoor dat u volledig up-to-date blijft binnen uw vakgebied! Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze site: www.it-executive.nl/opleidingen gen

Grootste gevaar: cyberspionage

Post-HBO Registeropleiding Information Security Professional io ona nal nal

Volgens experts is cyberspionage het grootste gevaar dat de internationale gemeenschap in 2008 bedreigt. Die experts komen aan het woord in het jaarlĳkse onderzoek van McAfee naar de status van cyberbeveiliging en –veiligheid.

NS OP EEN MIO EN MAAK KAPD A-TELEFOON S/ GP 01 A5

Uniek in Nederland! Om het proces van informatiebeveiliging aan te kunnen sturen n en te kunnen blijven overzien wordt een brede en soms ook diepgaande kennis van de Security Officer verwacht. De Security Officer fungeert en functioneert als brug tussen het management en de operatie. Hij draagt o.a. bij aan het opzetten, invoeren en monitoren van het beveiligingsbeleid en het ontstaan van een goede awareness. Dit alles vereist gedegen kennis en kunde op hoog niveau die tevens continue up-to-date moet zijn. Dit alles vindt u in deze mondelinge post-HBO Information Security Professional opleiding. Een greep uit de inhoud. U leert: • zelfstandig een informatiebeveiligingsbeleid te ontwikkelen, neer te zetten en up-to-date te houden • risicoanalyse te begeleiden, uit te voeren en te interpreteren • een security baseline voor uw organisatie samen te stellen • een security awareness programma op te zetten en uit te dragen • de security implementatie op een doeltreffende en projectmatige manier te begeleiden en coördineren • te adviseren over business continuity aspecten • de brugfunctie te vervullen tussen IT en management • digitaal rechercheren • de interne/externe auditor te begeleiden bij het uitvoeren van een security audit Deze opleiding start op 15 februari 2008. Na 15 wekelijkse dagbijeenkomsten wordt de opleiding afgesloten met een afstudeeropdracht en een theoretisch examen.

Financiële kennis voor de niet-financiële manager

Een uniek schriftelijk leerpakket dat u in staat stelt de noodzakelijke financiële kennis, up-to-date en direct toepasbaar, in uw eigen werktempo te verwerven. Vele doordachte cases maken de leerstof boeiend en instructief! Aan de hand van de lessen verdiept u zich stap voor stap in het nut van onder andere kengetallen, liquiditeits-, rentabiliteits- en solvabiliteitsratio’s, de nieuwste inzichten in kostplaatsberekeningen en bestudeert u een aanpak van capaciteitsanalyse en optimaal voorraadbeheer. Elke les wordt afgesloten met drie cases die u aan de hand van het geleerde dient te kunnen oplossen. Deze cursus start op 17 januari en 21 februari 2008. Inschrijven? Ga naar www.it-executive.nl/opleidingen Powered by:


at becijfert marktonderzoeker Gartner. De totale omzet in deze markt bedroeg in het derde kwartaal 3,9 miljard dollar. In het Emea-gebied (Europa, Midden-Oosten en Afrika) groeide de omzet 5,3 procent tot 1,2 miljard euro. Met een

•

A

an het rapport is meegewerkt door instellingen als de Navo, de FBI, de Soca en diverse deskundigen van vooraanstaande organisaties en universiteiten. Behalve cyberspionage neemt ook de onveiligheid bij het gebruik van online services toe, bijvoorbeeld bij internetbankieren, en begint een complexe, technisch geavanceerde markt voor malware te ontstaan. In het rapport wordt gesteld dat er op dit moment 120 landen actief zijn op het gebied van spionage via internet, waarbij het doelwit ligt bij de nationale infrastructurele netwerksystemen, zoals elektriciteitsnetten, systemen voor luchtverkeersleiding, fi nanciële markten en overheidscomputernetwerken. Het doel van de aanvallen is politieke, militaire, economische en technische spionage. Meer informatie over de resultaten van het onderzoek en de mening van deskundigen is te vinden in het blog van McAfee Avert Labs Security: www.avertlabs.com/research/blog. Onafhankelijk van het McAfee-rapport waarschuwde de Britse geheime dienst MI5 voor hackers die vanuit China opereren, nadat hack-pogingen waren ondernomen bij Rolls-Royce en Shell. MI5 heeft hiertoe een brief gestuurd aan 300 bedrijven in de financiële en adminstratieve wereld. Dat meldde de London Times. Eerder waarschuwde de director general van MI5, Jonathan Evans al; “een aantal landen spenderen een substantiële hoeveelheid tijd en energie in pogingen om gevoelige technologie van civiele en militaire projecten te stelen, en ze proberen ten kosten van ons politieke en economische informatie te vergaren”. .

•

Meer servers, niet voor IBM

H

P, Dell en Sun hebben in de markt voor servers marktaandeel gewonnen, ten koste van IBM. Dat blijkt uit cijfers van onderzoekers van Gartner. IBM leed een omzetverlies van 8,1 procent en een verlies van 3,9 procent in aantallen. Wereldwijd groeide de markt voor servers in aantallen 8,7 procent ten opzichte van het derde kwartaal vorig jaar, en in omzet was dat 2,6 procent. De groei begon volgens een eerder rapport van IDC in het tweede kwartaal van dit jaar, na drie jaar van ongeveer gelijkblijvende verkopen.

•

6

D

marktaandeel van 25,8 procent blijft EMC de marktleider. IBM staat op een tweede plaats met 14,6 procent van de markt, gevolgd door Hewlett-Packard met 12,6 procent. Op vier vinden we Hitachi/HDS met 9,7 procent marktaandeel. Dell, NetApp en Sun sluiten de top-7, op respectievelijk plaats vijf, zes en zeven. De cijfers van Gartner zijn uitsluitend gebaseerd op hardware, en niet op eventueel bijkomende cijfers van software of san-infrastructuur.

Web en Office risicogebieden Het zĳn webapplicaties en de lekken in Microsoft Office die op het ogenblik de grootste bedreigingen vormen voor de internetgebruikers.

D

ie conclusie trekt Sans Institute in het jaarlijkse beveiligingsrapport. De ontwikkelaars van webapplicaties doen onvoldoende om deze te beschermen, aldus Sans. En in het laatste jaar waren er bijna drie keer zoveel beveiligingslekken in Office als in het jaar ervoor, met name door die in Excel. Die lekken zijn vrij eenvoudig te misbruiken, door een document met kwaadaardige code erin te construeren en die, voorzien van verleidelijke namen, naar gebruikers te sturen. Maar onwetendheid bij gebruikers is volgens het instituut ook een belangrijke factor, want gebruikers zijn vaak redelijk eenvoudig om de tuin te leiden en zij installeren soms software die ze eigenlijk met rust moeten laten. Sans adviseert ontwikkelaars om Webapplicatie-scanners te gebruiken die lekken kunnen opsporen. Beheerders kunnen een fi rewall speciaal voor webapplicaties inrichten, en moeten het updaten van applicaties serieus nemen.

Knap design drĳft mens tot wanhoop Veel hightech-fabrikanten werken met een scroll wheel, joystick of 5 way navigation. Apple begon ooit op haar iPods met deze manier van navigeren en Samsung heeft dit nu toegepast op de i620 smartphone die in september is gelanceerd. Het systeem is handig maar is op de i620 zo hypergevoelig dat je om de haverklap fouten en ongewenste keuzes maakt. Hetzelfde geldt voor de tiptoetsen. In de jaren ’80 in de markt gezet door topmerk Bang & Olufsen, is Samsung ook voor deze interface gevallen. Maar de zes tiptoetsen op het frontje zĳn ook zo hypergevoelig - soms werken ze overigens helemaal niet - dat ze een mens tot wanhoop drĳven. Dure merken doen chique uitvindingen. Imitatie is moeilĳk, zo blĳkt maar weer. Naast het supergevoelige front vindt de tekstinvoer plaats op de slider die een mini Qwerty-toetsenbord tevoorschĳn tovert. Ook dit is geen revolutie en werkt erg lastig omdat de toetsen klein zĳn en heel dicht op elkaar zitten. Misschien klinkt dit allemaal wat negatief. Aan de buitenkant ziet de smartphone er erg appetĳtelĳk uit vanwege het knappe design. Daarbĳ is de slider uitgerust met Microsoft Windows Mobile 6.0 dat staat als een huis. De menustructuur kan wel wat intuïtiever en heeft een erg groot menu achter ‘instellingen’. Maar dankzĳ Windows Mobile is het gebruik van e-mail op de smartphone erg toegankelĳk. De instellingen voor e-mail worden stapsgewĳs en soepel geïnstalleerd. Daar kan vooral Sony Ericsson nog veel van leren. Handig is de standaard bĳgeleverde extra accu met ‘extended life’. Uitermate slim van Samsung. Als opvolger van de i600 oogt de i620 minder zakelĳk, al is ze er vooral in design op vooruit gegaan. Het gebruikersgemak lĳkt minder door het gedoe met de hypergevoelige toetsen. Goed, er zit hsdpa en het verbeterde Windows Mobile 6.0 op en ook de features zĳn iets opgewaardeerd. Zo heeft de camera nu 2.0 megapixels, terwĳl de voorganger 1,3 megapixels had. Echt schokkend is dit niet. Vorm volgt functie, zeggen ontwerpers. Bĳ de Samsung i620 is dat andersom. Meer informatie > www.samsung.nl Samsung i620: UMTS/HSDPA, WLAN, Bluetooth, Microsoft Windows Mobile 6.0 met Activesync en document viewer, Opera browser, QWERTY-toetsenbord en tiptoetsen, POP3 en IMAP4 e-mail, 192 MB Flash geheugen, 2,2 inch scherm met 65.000 kleuren, 2,0 MP camera, videobellen, MP3- en mediaplayer. Afmetingen: 94,9 x 59,3 x 16,3 mm. In verpakking: stereo headset, Windows-software, oplader, extra accu. Prijs varieert tussen 340-400 euro, zonder abonnement.

• nr 16 • 19 december 2007

7

IN HET HET NIEUWS NIEUWS IN CRM BĲ HOST PLATFORM VOOR Met Dynamics Live CRM heeft VERZEKERAARS

Microsoft een door haarzelf gehosInter Access en InVentiv te versie van het CRM-pakket Outsourcing hebben samen met Dynamics aangekondigd. Dynamics softwareleverancier InnoVinci een CRM kan nu op drie manieren wornieuwe ‘business process outsourden gebruikt; als een eigen installacing’-oplossing op de markt getie op een eigen server, als softbracht voor pensioen- en levensverware die bĳ een Microsoft-partner zekeraars. Het betreft een platform wordt gehost, en nu dus ook als voor polisverwerking en portefeuilsoftware die door Microsoft zelf lebeheer. Met deze nieuwe dienst wordt gehost. richten de initiatiefnemers zich op nieuwe producten van verzekeraars NETWERK VIA STROOM en op het beheren van bestaande Het lĳkt erop dat een standaard portefeuilles. voor een netwerk dat loopt via de aanwezige stroomdraden, dichterMICROSOFT IN SIBERIË bĳ is gekomen. Twee concurrerende Microsoft heeft plannen voor een partĳen hebben de handen ineendatacenter in Siberië. Microsoft begeslagen en maakten bekend dat zit al soortgelĳke datacenters in hun beider technieken en producAmerika en Europa. Microsoft heeft ten in de toekomst onderling kunde grote aantallen servers niet alnen samenwerken. De HomePlug leen nodig voor de Windows Live Powerline Alliance en Matsushita online applicaties, maar ook de Electric Industrial (Panasonic) gaan ‘normale’ applicaties, zoals Office, zelfs een voorstel maken voor het SharePoint en Exchange, krĳgen standaardisatie-comité, de Ieee steeds meer online diensten-comP1901 Work Group for Broadband ponenten. over Powerline.

COLUMN

Opmars Kantoor sociale werkt online netwerken

BI bestaat niet meer

O

m zaken met verschillende overheden en overheidsorganisaties via internet te Google.nl, Startpagina.nl en Marktplaats.nl vorkunnen regelen, ontmen in Nederland net als vorig jaar de top 3 van wikkelt het ministebest bezochte websites. Dat blĳkt uit de ranglĳst rie van Binnenlandse die online onderzoeksbureau Multiscope voor het Zaken voor alle burachtste achtereenvolgende jaar heeft opgesteld. gers een persoonlijke internetpagina, MijnOverheid.nl. Hiermee moet de burinnen de top-3 zijn van Google.nl en Marktger vanaf 2009 zaken kunnen doen met de plaats.nl de bezoekersaantallen gestegen. overheid; vragen moeten snel worden beantGoogle.nl weet dit jaar door te groeien naar ongewoord, gegevens zijn in te zien en te beheren. veer 11 miljoen bezoekers per maand en vergroot Aanvragen voor diensten kunnen in gang worden daarmee het gat met Startpagina.nl (7 miljoen gezet bij verschillende instellingen. Zo moet het bezoekers). De opkomst van ‘social media’-websiin de toekomst mogelijk zijn belastingaangifte te tes noemt Multiscope de belangrijkste trend van doen en een bouw- of kapvergunning of een uit2007. Naast Nl.wikipedia.org, Hyves.nl en Webkering aan te vragen. Het inloggen op de interlog.nl maken inmiddels ook miljoenen Nederlannetpagina vindt plaats met de persoonsgebonden ders maandelijks gebruik van de websites van DigiD-code. Andere mensen kunnen de eigen geYoutube.com, Video.google.com, Digg.com, Flickr. gevens niet bekijken. Volgens Binnenlandse Zacom of LinkedIn.com. Internetgebruikers blijken ken gaat de persoonlijke internetpagina ervoor steeds vaker te kiezen voor de marktleider in een zorgen dat de dienstverlening voor de burger specifiek segment. Die marktleiders weten daarwordt verbeterd. Andere mogelijkheden voor condoor een gat te slaan met de nummers 2 en 3 bintact met de overheid - zoals bijvoorbeeld de lonen het segment. Zo is Google.nl nagenoeg alleenketten, telefoon en post - blijven in de toekomst heerser in het zoeksegment, loopt Marktplaats.nl aanwezig.

Zo lang ik mĳ kan herinneren, bestaat er al zoiets business intelligence. Dat segment is weliswaar een paar keer van naam veranderd, naargelang de mode. Het Decision Support System werd een Executive Information System, vervolgens dook de term BI op. De laatste jaren hebben we het steeds vaker over Corporate Performance Management, wat conceptueel weer heel dicht ligt bĳ dat oorspronkelĳke Decision Support System.

B

•

DOMINIQUE DECKMYN

binnen de handelsplaatsen uit op Speurders.nl en eBay.nl, en vergroot Nu.nl haar voorsprong binnen de nieuwssites ten opzichte van Telegraaf.nl. Een segment waarin de concurrentiestrijd nog wel volop woedt, is e-handel. Hierin dalen Nl.bol.com en Wehkamp.nl, maar weten Neck.nl en Otto.nl juist te groeien.

•

‘Investeer meer in IPv6’ Slechts negen procent van de organisaties in Nederland is actief bezig met IPv6. Dit blĳkt uit onderzoek van Axians onder zestig grote organisaties met meer dan 2500 medewerkers.

R

uim 12 procent heeft wel aangegeven binnen een jaar de stap te overwegen en nog eens 41,8 procent denkt erover dit binnen de komende 3 jaar te doen. Organisaties die te lang wachten met de overstap lopen het risico onnodig hoge kosten te maken. Volgens AXIANS is IPv6 voor organisaties onvermijdelijk omdat het aantal ip-adressen binnen IPv4 beperkt is en deze tussen 2009 en 2011 opraken. Geleidelijk overstappen is mogelijk door nu al bij iedere nieuwe aankoop apparatuur te kopen die IPv6 ondersteunt. Organisaties die dat niet doen lopen de kans in de toekomst in één keer veel apparatuur te moeten vervangen. Axians waarschuwt voor het NAT-protocol dat vaak wordt gebruikt om het ip-adresprobleem te omzeilen. NAT zou in combinatie met moderne applicaties op den duur architectuurproblemen veroorzaken.

•

Maar nu is dat allemaal voorbĳ. Business intelligence houdt op te bestaan. Althans, als afzonderlĳk segment van de softwaremarkt. Hyperion is opgegaan in Oracle, Business Objects zal oplossen in SAP en Cognos wordt een onooglĳk hoekje van IBM. Wat is BI dan nog? Het is een item in de menubalk van een ERP-pakket. Het knopje ‘analytics’. Cĳfertjes en grafiekjes. De dingen die de meeste gebruikers eigenlĳk nog het liefst in Excel zien. De rest van wat ooit BI heette, gaat op in een vage wolk van ‘middleware’: het draait ergens, onzichtbaar en oninteressant, onder de échte toepassingen. Volgens de makers van software suites – en dat zĳn dan vooral Oracle, SAP en Microsoft – is dit wat ù vraagt. U wil toch minder leveranciers en minder integratiezorgen? Dat klopt, maar u hoopt natuurlĳk ook nog op een beetje innovatie. En we mogen ons toch afvragen of innovatie niet het slachtoffer wordt, nu prominente softwareleveranciers opgaan in de softwaregrootmachten. Precies hetzelfde is aan het gebeuren met document management. Ook dat is tegenwoordig middleware geworden. Vroeger had u keuze: u ging voor een suite, of voor ‘best of breed’. Maar bestaat die keuze straks nog, als bĳna alle producten die tot het best of breed pakket hoorden, deel gaan uitmaken van één van de suites?

aldus nieuwe categorieën software. Het lĳkt wel steeds sneller te gebeuren. Een nieuw softwareconcept krĳgt nog amper de kans om uit te groeien tot zo’n aparte softwarecategorie. Kĳk bĳvoorbeeld hoe snel de ontwikkelaars van governance software zĳn opgekocht. Charles Phillips van Oracle formuleerde het heel treffend tĳdens Oracle OpenWorld vorige maand: “We are the IPO market for enterprise software”. Vrĳ vertaald: wie momenteel enterprise software ontwikkelt, hoeft zelfs niet meer te denken aan een beursgang en een zelfstandige groei. Die kan zich beter neerleggen bĳ het onafwendbare: opgekocht worden door Oracle. De keerzĳde is dat grote softwarebedrĳven zelf minder gaan investeren in R&D. Het is handiger kleine startups te laten pionieren en die over te nemen wanneer ze al een levensvatbaar product hebben (maar geen geld om het te vermarkten). De biodiversiteit van de softwaresector vernauwt daardoor tot grote leveranciers van totaaloplossingen en niche startups, met amper iets daartussen. Dit is een weinig levenskrachtig ecosysteem. Misschien moeten we de levensnoodzakelĳke innovatie nu eerder verwachten van buiten wat wĳ traditioneel als de commerciële softwaremarkt beschouwen. Vanuit open source, en vanuit SaaSpioniers.

Het mechanisme van ‘consolidatie’ heeft natuurlĳk altĳd bestaan. Tal van handige tools eindigden als subfunctie in Windows; de meeste CRM- en SCM-producten zĳn opgegaan in ERP-suites; browsers en media players verdwenen in het besturingssysteem. Innovatieve nieuwe ondernemers storten zich vervolgens op nieuwe ‘cutting edge technologieën en creëren nr 16 • 19 december 2007

9

management

Drinkwaterbedrijf Vitens geeft IT spilfunctie bij organisatieverandering

‘IT moet van zijn facilitair imago af’ Door Sytse van der Schaaf beeld Cor Mooij

Informatietechnologie kan en moet een cruciale rol spelen bij de sturing en verandering van organisaties. Applicatie-integratie bijvoorbeeld is één van de belangrijkste instrumenten om een fusie te laten slagen, vindt Wouter Haasloop Werner, cio van Vitens. De it-manager moet alleen wel van zijn eiland afkomen. Wat voor rol moet IT spelen in organisaties? “Ik geloof niet in het verschijnsel business IT alignment waar ik veel mensen om mij heen over hoor praten. Als de it-afdeling alleen maar gericht moet zijn op het invullen van de vraag die bij de business leeft, dan begrijp je de rol van IT totaal verkeerd. Er is niet een eiland van IT en een eiland van de business in organisaties. Dit concept moet van tafel. Als je

vakgebied heeft de afgelopen decennia een snelle opeenvolging van methodische technieken gekend, die voor buitenstaanders moeilijk te volgen was ook al kreeg elke discipline op zijn beurt wel met IT te maken. Aan de jongere garde merk je dat de waterscheiding tussen IT en de andere bedrijfsfuncties aan het verdwijnen is. Een marketeer bijvoorbeeld die nu begint, kijkt heel goed hoe hij marketing met IT het beste kan bedrijven. Het

gen mensen centraal stelt, maak je het jezelf erg moeilijk. Discussies over bedrijfscultuur zijn boterzacht. Je kunt in metaprocessen medewerkers laten uithuilen over hoe leuk het vroeger wel niet was, maar het is zeer de vraag of je daar iets mee opschiet. Hetzelfde geldt voor operations. Menige fusie is gestruikeld over de ware stammenstrijd die ontstond over verschillende methoden van zakendoen. Als je zo op mensen stuurt is een fusie

Ik heb anderen door de inzet van IT succesvol gemaakt. Dat zijn mijn ambassadeurs naar de reiswereld kijkt, dan zie je dat bijna alle touroperators inmiddels hun reserveringssystemen als het ware binnenste buiten hebben gekeerd en de klant voorop stellen. Dit is een mooi voorbeeld van de manier waarop IT vervlochten is geraakt met de business. Zo’n portal-infrastructuur vormt immers de ruggengraat van het hele proces tussen vraag en aanbod van reizen. Het onderscheid tussen IT en business is hier verdwenen.” “Het is historisch overigens best verklaarbaar dat dit onderscheid wel gemaakt wordt. IT heeft op dit moment een tamelijk autonome positie in organisaties. Dit 10


staat niet meer los van zijn werk, maar is er een integraal onderdeel van.” Hoe vind ik deze visie terug bij Vitens? “Vitens is in 2002 ontstaan door de fusie van de drinkwaterbedrijven Nuon Water, Waterbedrijf Gelderland en Waterleiding Maatschappij Overijssel. In 2006 is Vitens verder gefuseerd met Hydron Flevoland en Hydron Midden-Nederland. Bij zo’n fusie zijn er drie deelgebieden - de markt, de eigen medewerkers en de onderliggende technologie waarop je zo’n organisatieverandering kunt sturen. Als je de ei-

heel lastig te managen door de grote weerstand die je tegen kunt komen.” “Kies je daarentegen de technologie als sturingsmiddel van je nieuwe organisatie dan heb je opeens wel allerlei knoppen om aan te draaien. Bij een fusie moet je bijna altijd systemen consolideren, omdat het kostenvoordeel die deze consolidatie met zich meebrengt vaak één van de belangrijkste argumenten is om samen te gaan. Als je jezelf ten doel stelt om binnen een jaar alle financiële processen vanuit één architectuur of erp-systeem te faciliteren, dan heb je een heel concreet doel voor de orga-

nisatie. Deze vorm van kostenbesparing krijgt bij een fusie bij voorbaat en zonder discussie veel legitimiteit. Mensen zijn ook gemakkelijk te motiveren om hieraan mee te werken. En in het kielzog van het nieuwe systeem krijgen ook de bedrijfsprocessen op een vanzelf sprekende manier een andere invulling.” Zo is het ook bij Vitens gegaan? “Ja ik denk het wel. De twee fusiebewegingen die Vitens heeft doorgemaakt zijn ingegeven uit de kostenbesparingen die een grotere organisatie kan realiseren. Vitens heeft bij de eerste fusie in 2002 32 miljoen euro op jaarbasis kunnen besparen. Toen twee Hydron-onderdelen bij Vitens kwamen in 2006 ging het om een reductie van 18 miljoen euro. Je realiseert deze voordelen omdat je in plaats van drie of vier organisaties er maar één nodig hebt. Daarnaast kun je grootschalig inkopen. Het moeilijkste van dit soort operaties is de realisatie: krijg je deze kostenbesparing daadwerkelijk voor elkaar. Eén van de belangrijkste stuurmiddelen die je daarvoor hebt, is het hefboomeffect dat IT in organisaties kan hebben. In het serviceproces van Vitens bijvoorbeeld zijn de afgelopen jaren grote veranderingen aangebracht die een productiviteitswinst van ruim 30 procent mogelijk hebben gemaakt. Deze winst is mogelijk gemaakt door inzet van IT.” “Voorheen werd een consument die bij dit drinkwaterbedrijf aanklopte om een lek in de leiding te melden meerdere keren doorverbonden voordat de juiste persoon in de organisatie bereikt was. Mensen moesten bij elke medewerker waarnaar ze werden doorverbonden voor het afhandelen van hun klacht opnieuw hun probleem uitleggen. Uiteindelijk kwamen ze bij een planner te-

recht die op zijn best kon melden dat de monteur op een bepaalde dag langs kwam voor de reparatie. Door een hoge automatiseringsgraad kan de intake nu

in zijn geheel door één medewerker afgehandeld worden in een callcenter. Consumenten krijgen tijdslots van 1 à 2 uur waarbinnen een monteur langskomt.

Cionet

Er is onder it-managers een aanzienlijke behoefte om beslissingen met collega’s uit andere bedrijven door te spreken of nieuwe trends te duiden, stelt Wouter Haasloop Werner, cio van drinkwaterbedrijf Vitens. “Neem nou het voorbeeld van service oriented architectures, waar leveranciers en consultants drie jaar terug heel veel over begonnen te praten. Zelf merk ik grote weerstand tegen dit fenomeen. Het technisch concept is veel ingewikkelder dan leveranciers ons voorspiegelen en de toepassing in organisaties is moeilijk. Ik wil graag horen hoe andere it-managers hierover denken. Mis ik de boot als ik dit fenomeen nog even negeer?” Het zijn dit soort vraagstukken die de online community CIOnet op de agenda wil zetten. Naast de zestig it-managers die nu deel uitmaken van deze community is ook een aantal academici lid. Daarnaast ontbreken vertegenwoordigers van leveranciers niet. “Leveranciers kunnen feedback geven hoe je zaken concreet kunt realiseren, daar profiteren it-managers van. Andersom hebben cio’s er belang bij om aanbieders te voeden zodat deze oplossingen maken waar zij echt wat aan hebben.” CIOnet is een internationaal netwerk. “Dat betekent dat Nederlandse deelnemers laagdrempelig toegang krijgen tot expertise en kennis van buitenlandse collega’s.” Haasloop Werner is voorzitter van de adviesraad van CIOnet. Meer informatie kunt u vinden op www.cionet.com. IT Executive gaat volgend jaar iedere maand een actueel thema bespreken met leden uit de CIOnet-community. Dit CIO-panel verschijnt ieder even nummer in de rubriek Management. nr 16 • 19 december 2007

11

>>

management

column

Charles Groenhuijsen

BESTE BEDRIJF OM VOOR TE WERKEN Google komt nieuw binnen op 1 in de Amerikaanse lijst van honderd beste bedrijven om voor te werken. Googles hoofdkwartier in Mountain View (Californië) is een waar arbeidersparadijs. Medewerkers worden opgehaald en weggebracht met gratis, van wifi voorziene shuttles. Er zijn vijf artsen op het kantoor beschikbaar. Ook gratis natuurlijk. Gratis mediacentra, tgif-parties, scooters, lezingen door beroemde Amerikanen. Een gratis wasserette, snacks en fruit, culinair verantwoorde maaltijden, een jaarlijkse skitrip (alle uitgaven vergoed), klimmuur, griepprik, autowasinstallatie, zwembad met wellnessgebeuren... Alles gratis. Medewerkers kunnen een massage nemen voor 30 dollar, wie een hybride auto koopt krijgt 5000 dollar subsidie van Google, na de geboorte van een kind krijgt de medewerker voor 500 dollar aan waardebonnen voor afhaalmaaltijden. En nog veel meer van dit soort dingen. Geen wonder dus dat in de VS dagelijks 1300 (!) mensen bij Google solliciteren. De top 5 van Fortune’s 100 Best Companies To Work For: 1. Google(-), 2. Genentech(1), 3. Wegmans Food Markets(2), 4. Container Store(6), 5. Whole Foods Market (15). Bron: Fortune

GROTE VERANDERINGEN Enkele opmerkelijke uitspraken kwamen uit de mond van Avram Miller. Hij is voormalig vice-president business-development bij Intel, en speelde een cruciale rol in de lancering van breedband: “Steeds minder mensen willen werknemer in een grote onderneming zijn, want grote ondernemingen hebben niets te bieden. Ze bieden geen zekerheid en bieden steeds minder voordelen. Mensen vinden nieuwe manieren om hun vaardigheden te verkopen. Ik kan me een eBay-equivalent voorstellen waar je op werk kunt bieden. Kantoren worden omgebouwd tot woningen, of misschien gaan mensen kantoorruimte huren zoals je nu een hotelkamer huurt.” Bron: Fast Company

12

In goeie ouwe tijd was werk veel saaier

De materialen in de bus worden geautomatiseerd weer aangevuld. Urenverantwoording en de daaraan gekoppelde salariëring en productiviteitsberekeningen worden geautomatiseerd verwerkt. De medewerkers die door deze herinrichting van het proces vrijgekomen zijn verrichten nu werk dat voorheen door aannemers werd gedaan. De totale besparing snijdt dwars door meer dan vijf verschillende afdelingen. Op deze manier realiseer je je winst. In de toekomst gaat ook het aandeel van het centrale callcenter op de schop. Klanten moeten straks zelf via internet zonder enige tussenkomst van een Vitens-medewerker een afspraak kunnen maken. IT maakt het mogelijk om alle disciplines die nodig zijn in zo’n proces bij te sturen en opnieuw vorm te geven. Van business IT alignment is in zo’n situatie geen sprake meer. De twee kunnen niet meer zonder elkaar.” Menig it-manager heeft niet de positie om zo’n verandering te initiëren en te realiseren. Hoe heb jij dat opgelost? “Ik maak deel uit van het managementteam, maar dat is niet per se noodzakelijk om IT tot volle wasdom te laten komen. Er is altijd een verschil tussen positie en invloed. Als je als it-manager rapporteert aan de financieel directeur, kun je er wel voor zorgen dat je deze persoon met jouw ideeën voedt. Het is alleen wel belangrijk hoe je het brengt. Ik heb niet gezegd dat ik op een gegeven dag bij Vitens met mijn vuist op tafel geslagen heb met de mededeling: ik ga je werkwijze veranderen. Als je dat doet, verlies je al heel snel de bonuspunten die je met efficiënt infrastructuurbeheer en een goed werkende desktop juist verworven hebt in de organisatie.” “In mijn strategie heb ik er altijd voor gezorgd dat ik in de organisatie ambassadeurs had die daadwerkelijk profijt bij de verandering hadden. Ik heb anderen door de inzet van IT succesvol gemaakt. Zo heeft nr 16 • 19 december 2007

Wie verlangt terug naar de goeie ouwe tijd? Het leven was lekker overzichtelijk. We hadden heel veilig een baan voor het leven. Toen was geluk heel gewoon. Veranderingen in onze beroepen gaan sluipend en toch snel. Je ziet het niet van de ene op de andere dag. Maar als je een aantal jaren meedraait zie je de omwenteling. Wat eerst nieuw, onbekend of zelfs bedreigend was, blijkt ineens gewoon en vanzelfsprekend. Op de door Kluwer georganiseerde Jaarcongres Salarisadminsitratie ging het over die veranderingen. De ouderwetse boekhouder is verdwenen. De computer neemt veel routinehandelingen over. Hoeveel banen kostte dat? Administrateurs zijn adviseur geworden. Zij denken mee met de directie en zijn vraagbaak voor medewerkers. Ze heten straks “Payroll Professional” en bekommeren zich om de

nu monteer je reportages op een laptop in je hotel mijn collega die het callcenter aanstuurt door deze nieuwe werkwijze het aantal fte’s kunnen optimaliseren. Je moet

hoofd. Dat laat alleen weinig ruimte over voor de strategische mogelijkheden van IT die er wel degelijk zijn. Je moet er in de

Menige fusie is gestruikeld over een ware stammenstrijd als it-directeur op deze manier voortdurend samenwerking van ideeën zoeken tussen managers in de lijn en jouw positie als hoofd IT. Iedereen heeft een facilitaire rol van IT in zijn

De kern

kwaliteit van “Service Level Agreements”. En steeds vaker is hun afdeling bruusk opgeheven en zonder pardon uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf dat het sneller en goedkoper kan. Hoeveel banen verdampen? Hoeveel banen gingen ‘down the drain’?

praktijk voor waken om de rol van IT teveel te benadrukken en jezelf op de borst te slaan. Zoek gewoon de samenwerking op in de organisatie.”

•

· Technologie kan een heel concreet en efficiënt sturingsmiddel zijn in een fusie · In het kielzog van een nieuw systeem zijn bedrijfsprocessen vrij gemakkelijk aan te passen · Zoek in de organisatie ambassadeurs die daadwerkelijk profijt hebben bij een verandering · Zoek de samenwerking op in de organisatie. Business IT alignment volgt vanzelf uit de concrete vragen die je hoort · Bewijs het eigen kunnen met een it-infrastructuur en desktop die als een zonnetje functioneren

Mijn vader werkte zijn hele leven bij Douwe Egberts als manager. Hij had een hoge technische opleiding maar in de leiding van het Friese familiebedrijf zaten toen ook veel directeuren die niet meer opleiding hadden dan lagere school. Dat kon toen nog. Management was amper een vak. Je rolde er in. Met of zonder opleiding. Nu zitten er hooggeschoolde MBA-dames en –heren. Hoeveel banen schrappen ze elke keer weer? Toen ik ruim 30 jaar geleden bij De Volkskrant ging werken was daar nog een traditionele zetterij. De artikelen die ik op een ouderwetse typemachine tikte, gingen naar de loodzetterij, waar opmakers van de ‘broodjes lood’ krantenpagina’s maakten. Voorbij die tijd. De zetters zijn weg en de opmaak gaat nu razendsnel op computers. Hoeveel banen gingen verloren?

cameraman en geluidstechnicus. Voorbij die tijd. De geluidsman is geschrapt. En veel verslaggevers gaan nu zelfs zonder cameraman op pad. En het in elkaar zetten van de Journaal-reportages? De videoapparaten waarmee je dat vroeger deed, vulden een halve Hollandse doorzonkamer. Nu monteer je reportages op een eenvoudige laptopcomputer in je hotel of op de achterbank van de auto. Hoeveel banen gingen ‘down the drain’? Boos of bang? ‘t Maakt niet uit Het gebeurt dus overal. En het is nog lang niet voorbij. Ons werk verandert; banen verdwijnen. Is dat slecht? Moeten we er bang voor zijn? Om te beginnen heeft angst geen zin want dat proces van afslanking en ‘outsourcing’ gaat – of je nu boos en bang bent of niet - toch door. Er is ook geen reden voor angst. De arbeidsmarkt voor salarisadministrateurs is er een prachtig voorbeeld van. Je hebt de vacatures voor het opscheppen. Bedrijven zitten te springen om ervaren, goed geschoolde mensen. Hoe kan dat? Door de automatisering werden toch zo veel goede banen onder geschoffeld? Dat klopt maar er komen ook veel nieuwe en vaak leukere banen voor terug. De computer nam het saaie routinewerk over. De vaak bekritiseerde globalisering blaast inderdaad talloze banen weg maar zorgt ook voor ongekende economische groei waardoor er weer veel banen bij komen. Toekomst dendert onstuitbaar op ons af Is er dus alleen goed nieuws? Nee, ook weer niet. Er zijn vast veel, vooral oudere administrateurs die al dat nieuwerwetse gedoe van de Payroll Professional niet bijhouden. Zij kunnen het lastig krijgen. Maar voor de meesten is er - als ze hun vakkennis up-to-date houden - een perspectief van uitdagender en dus ook beter betaald werk. De kolossale veranderingen in ieders werk zijn veroorzaakt door de oprukkende wereldwijde economie. De gevolgen daarvan dringen door tot in de poriën van elke organisatie. De toekomst dendert onstuitbaar op ons af. De goeie ouwe tijd komt nooit meer terug. Maken we daar een probleem van? Of een uitdaging?

Bijna 25 jaar geleden stapte ik over naar de televisie. Als verslaggever ging je op pad met een nr 16 • 19 december 2007

13

management

Leren van India: beperkingen stimuleren creativiteit

De innovatiezandbak Ed Kerkman

Als het gaat om spectaculaire, innovatieve doorbraken valt er veel te leren van sommige bedrijven uit India. Hen lukt het producten van topkwaliteit te leveren die een fractie kosten van vergelijkbare producten in het Westen. Deze innovaties komen bovendien tot wasdom in situaties met ernstige externe beperkingen. In de particuliere gezondsheidszorg blijkt juist dat blijkt tot ongekende inventiviteit te leiden.

I

n Bangalore (India) kost een hotelkamer in westerse stijl 250 à 300 euro per nacht. Maar in het indiOne-hotel – een dochter van de Indian Hotels Company, eigenaar van de beroemde, luxe Taj-hotels – kost zo’n kamer 20 euro. Let wel, indiOne is een modern hotel: elke kamer heeft zijn eigen badkamer, lcd-televisie, draadloze internetverbinding, minikoelkast, koffiezetter en bureau. Er is een cafetaria, een geldautomaat, een businesscentrum en een fitnessruimte. Niet onbelangrijk:

Kwaliteitsproducten minstens tien keer zo goedkoop als in het Westen indiOne is zeer winstgevend, met brutomarges van 65 procent (tegenover marges van gemiddeld 30 tot 40 procent voor luxe hotels), en groeit sterk (dit jaar 25 nieuwe vestigingen). Zulke innovaties zijn veel méér dan technologische innovaties of marktinnovaties, zegt de beroemde managementgoeroe C.K. Prahalad, vader van het core competence-concept. Het zijn innovaties die het leven van mensen veranderen en verbeteren, innovaties die echt verschil maken voor

uitgangspunten zandbakaanpak

De zandbakaanpak voor ‘doorbraakinnovatie’ – gericht op de consumenten op de bodem van de piramide - kan worden toegepast door elk bedrijf, ongeacht bedrijfstak of land. Uitgangspunten zijn: • Het hele businessmodel – technologiekeuzes, distributie, prijsstelling, schaal, workflow, organisatie – moet radicaal worden heroverwogen. Fijnafstemming van het bestaande businessmodel leidt tot niets. • Managers moeten geen marktonderzoek (laten) doen, maar moeten zich ‘onderdompelen’ in het leven van hun doelconsumenten. Op de bodem van de piramide liggen forse uitdagingen op het gebied van toegankelijkheid, bekendheid, betaalbaarheid en beschikbaarheid. • Je zult beperkingen moeten accepteren. Het is onhaalbaar om alles te doen: je moet een paar dingen heel erg goed doen. Limieten stimuleren de creativiteit. • Het bedrijf moet niet geïsoleerd innoveren, maar binnen een ecosysteem van partners en partijen waarmee wordt samengewerkt. • De mensen in het bedrijf moeten zich helder, ondubbelzinnig en onverflauwd committeren aan een strategische intentie. Zoals in het geval van de Indiase zorg: iedereen, rijk én arm, hoogwaardige zorg bieden. 14


mensen die bijna niets hebben en onder vaak erbarmelijke omstandigheden proberen te overleven. In een land als India, waar 700 miljoen consumenten op de bodem van de piramide leven, is het letterlijk van levensbelang dat dergelijke innovaties worden ontwikkeld. India is dan ook een rijke bron van zulke innovaties. Prahalad visualiseert de aanpak als een ‘innovatiezandbak’, waarin een redelijk complexe, vrije exploratie en zelfs ‘speels experimenteren’ plaatsvindt (zand heeft vloeiende, verschuivende grenzen) binnen keiharde, specifieke beperkingen (de rechte, onbuigzame muren van de zandbak die het zand insluiten). In India vinden zulke ‘zandbakinnovaties’ onder meer plaats in een bedrijfstak die wereldwijd wordt geplaagd door hoge kosten, taaie tradities, ingrijpende regulering, eeuwig ontevreden klanten. Een bedrijfstak die een reputatie heeft als een plek waar het heel moeilijk is om te vernieuwen: de gezondheidszorg. duurzaam Winstgevend Op het gebied van zorg is er in India véél werk aan de winkel: sterke verspreiding van aids, hoge kindersterfte, zes miljoen blinde mensen, ruim vijftig miljoen ondervoede kinderen, en in 2015 naar verwachting honderd miljoen type-2-diabetespatiënten. Ondertussen heeft 80 procent van de bevolking te weinig geld om gezondheidszorg te betalen. 490 miljoen mensen leven buiten de grote steden, vaak in afgelegen gebieden, en zijn moeilijk te bereiken. India telt één arts per honderdduizend inwoners (Verenigde Staten: één arts per 160 inwoners). Beperkingen genoeg dus – en daarmee een grote dwang tot creativiteit. Drie bedrijven in de Indiase zorgindustrie die opmerkelijke innovaties leveren volgens het zandbakmodel zijn Jaipur Foot (JF), Aravind Eye Care en Narayana Hrudayalaya Cardiac Care (NH). NH in Bangalore is een van de grootste centra ter wereld voor hartoperaties en andere hartzorg. Het is in 2001 opgericht als private onderneming, voerde in 2004 al 7500 hartoperaties uit en behandelde 60.000 patiënten poliklinisch. JF’s prothesevoet, een rubberen prothese bedoeld voor onder-deknieamputaties, kost 30 dollar. Een vergelijkbare

westerse prothese kost achtduizend tot tienduizend dollar. Aravind is ’s werelds grootste uitvoerder van staaroperaties. Het bedrijf dat in 1976 werd opgericht, voerde in 2004 maar liefst 240.000 operaties uit en behandelde 1,6 miljoen patiënten poliklinisch. Aravind behandelt ruim 60 procent van zijn patiënten gratis. Deze bedrijven zijn alle drie duurzaam winstgevend - het zijn bedrijven die uitstekend draaien. Wij kunnen veel van deze firma’s leren. Onder het soort moeilijke omstandigheden als in India kan het makkelijk gebeuren dat mensen het opgeven en concluderen - zoals veel ontwikkelingswerkdeskundigen hebben gedaan - dat er alleen kwalitatief hoogwaardige zorg aan de bodem van de piramide kan worden verleend op basis van overheidssubsidies en filantropie. De zandbak in actie Het uitgangspunt van firma’s als NH, JF en Aravind is dat de armen recht hebben op dezelfde kwaliteit zorg als de rijken. Vanuit de daaruit voortvloeiende beperkingen is men aan de slag gegaan. Daarbij is men op allerlei gebieden tot onconventionele oplossingen gekomen. Specialisatie. Doordat deze bedrijven zich sterk hebben gespecialiseerd, kunnen ze hun middelen (mensen, training, werkprocesontwerpen, kapitaaluitrusting, enzovoort) maximaal benutten en enorme expertise opbouwen. NH voert bijna 25 hartoperaties per dag uit. Een groot algemeen ziekenhuis komt niet verder dan vier of vijf. Prijsstelling. Betaalbaarheid (minstens 90 procent goedkoper dan in het Westen) is een essentiële factor is het businessmodel en de onderliggende visie. NH brengt iedereen 1500 dollar per operatie in rekening. In een Amerikaans ziekenhuis kost zo’n operatie 45.000 dollar, en in een Indiaas algemeen ziekenhuis altijd nog 4500 dollar. NH heeft een zorgverzekeringsplan ontworpen dat 20 cent per persoon per maand kost. Het plan heeft al ruim twee miljoen verzekeringsnemers. Kapitaalintensiteit. Bij NH wordt apparatuur 24/7 gebruikt, meestal in drie ploegen. Dalurengebruik wordt gestimuleerd: er worden lagere prijzen gerekend als patiënten op ongebruikelijke tijden langskomen voor tests, en dergelijke. Talentbenutting. Medisch personeel is zeer schaars in India – het land leidt slechts tachtig hartchirurgen per jaar op (VS: achtduizend) – dus moet men optimaal gebruikmaken van de beschikbare mensen. Omdat de operatievaardigheid van een chirurg vooral wordt bepaald door het aantal operaties dat hij uitvoert, en aangezien niemand alle ontwikkelingen binnen de diverse subspecialisaties kan bijhouden, heeft NH het medische proces opgesplitst. Daardoor zijn de chirurgen gespecialiseerd in specifieke soorten hartoperaties. Workflow. In de meeste ziekenhuizen is de chirurg verantwoordelijk voor het hele medische proces van intake tot nazorg. Bij NH en Aravind zijn de chirurgen verantwoordelijk voor hun operaties, en is het medische team als geheel verantwoordelijk

voor het eindresultaat. De chirurg is niet de dirigent van een orkest, maar het team functioneert eerder als jazzband, waarbij de spelers constant improviseren – met oog voor het eindresultaat. Klantenwerving. Het succes van dit businessmodel is gebaseerd op volume. Dus moeten Aravind, NH en JF continu patiënten aantrekken die naar hen toe reizen. Aravind organiseert jaarlijks 1400 ‘oogkampen’ in Zuid-India, waar per jaar 1,6 miljoen mensen worden gescreend op oogproblemen. Wie oogzorg nodig heeft, wordt meegenomen naar het ziekenhuis voor behandeling en krijgt eten en een slaapplaats. Desnoods gratis: niemand wordt uitgesloten. Waarden en organisatie. Deze ondernemingen geloven heilig in bepaalde waarden. Bij NH is dat bijvoorbeeld: zorg van topklasse verstrekken aan iedereen, zowel rijk als arm. Omdat alle medewerkers in deze waarden geloven, kunnen de meest uiteenlopende mensen soepel samenwerken - van verpleegsters uit Indiase dorpen tot artsen die uit het Westen komen - zonder dure supervisie, en is er een hoge mate van zelforganisatie. Bron: strategy+business

•


15

management

oppassen met virtuele werelden

E-MAILEN TIJDENS DE MIS Amerikanen zijn fervente emailers. 37 procent bekijkt zijn e-mail tijdens het autorijden. 12 procent mailt tijdens kerkdiensten – in Atlanta, in het hart van de Bible Belt, zelfs 22 procent. Washington DC is de meest e-mailverslaafde stad van het land.

Bedrij ven die actief willen worden in virtuele werelden als second life moeten uitkij ken voor vij f soorten risico’s. De laatste tijd hebben flink wat bedrijven bij de Second Life-hype aangehaakt. De ene na de andere onderneming opent er een filiaal. Maar als je virtuele werelden wilt benutten, moet je wel eerst vaststellen met welke veiligheids- en risicobeheerkwesties je te maken krijgt. Daarvoor waarschuwt onderzoeksbureau Gartner. Vooral ‘merkgevoelige’ bedrijven en bedrijven met een sociaal-ethische positionering moeten erg oppassen in onbeheersbare virtuele werelden als Second Life. Alternatieven als There, Kaneva en Activeworlds worden zwaarder gemodereerd en zijn dus minder riskant. In virtuele werelden loop je vijf soorten risico’s: It-gerelateerde veiligheidsrisico’s, met name downloading van niet-geverifieerde applicaties naar desktop-systemen en het risico op firewalllekken. Identiteitsauthentificatie en toegangsmanagement: mensen begeven zich in deze werelden met (soms meerdere) avatars, dus je weet nooit 100 procent zeker met wie je te maken hebt. Vertrouwelijke informa-

WERVEN VIA HYVES Hyves is verreweg de populairste en meest gebruikte sociale-netwerksite van Nederland. Werkgevers zouden daar bij hun werving beter gebruik van moeten maken. Slechts 3 procent van de Hyvers is wel eens online benaderd door een werkgever. Dit terwijl 43 procent (!) het best op prijs zou stellen om online aanzoeken te krijgen. Dat blijkt uit onderzoek van Intelligence Group.

STARTERS ZIJN BEHOUDEND 35 procent van de studenten blijft hangen op de stageplek of in de laatste baan. Starters zijn niet erg avontuurlijk ingesteld: zij schrikken ervoor terug om aan hun eerste baan te beginnen bij een bedrijf dat ze niet kennen. Bij de zoektocht naar personeel moeten bedrijven daarom hun pijlen richten op derde- en vierdejaars studenten. Bron: onderzoek ASA Campus Recruitment

tie: virtuele werelden zijn, net als open socialenetwerksites, onveilige omgevingen waar nooit en te nimmer vertrouwelijke of commercieel gevoelige informatie openbaar mag worden gemaakt. Merk- en reputatierisico’s: in onbeheersbare virtuele werelden kunnen bedrijven ernstige merken reputatieschade oplopen. Productiviteit: ongelimiteerd gebruik van virtuele werelden door personeel kost veel tijd, is nergens voor nodig en is dus af te raden. Tegelijkertijd moet bij experimenten met virtuele werelden enig initieel productiviteitsverlies worden geaccepteerd.

•

Ruim de helft van de organisaties in Nederland heeft naar eigen zeggen redelijke kennis van Xbrl (Extensible Business Reporting Language). Geen verrassing is dat de kennis van Xbrl zich vooral in financiële functies concentreert. Slechts 35 procent van de controllers (42 procent van de financieel directeuren) geeft aan kennis van Xbrl te ontberen. Bij algemeen directeuren is dit 61 procent. De feitelijke toepassing van deze taal ligt in de private sector op een minimale 1 procent en in de publieke sector op 11 procent. In de private sector verwacht 11 procent van de ondernemingen Xbrl in de toekomst te gaan toepassen. In de publieke sector is dit 14 procent. Als belangrijkste voordelen van Xbrl worden - met afstand - ‘een-

Doel van de norm is een verzameling functionele eisen te bieden waar informatie- en archiefmanagement minimaal aan moet voldoen. Commentaar op de ontwerpnorm is mogelijk tot 1 januari 2008.

16


soms raken grote, succesvolle ondernemingen met een uitstekende staat van dienst plotseling in de problemen. Hoe dat onderzochten Jagdish sheth en rajendra sisodia van het Bentley College.

D

e belangrijkste oorzaak van stagnatie is als bedrijven (lees: managers) zich niet aanpassen aan hun veranderende omgeving. Het speelveld van een bedrijf kan veranderen door tal van redenen: nieuwe overheidsregulering, wijzigende gunst van beleggers, toetreding van niet-traditionele concurrenten uit andere branches (vaak met een nieuwe aanpak, technologie of bedrijfsmodel, introductie van nieuwe technologie en globalisering. Last but not least wijzigen ook de voorkeuren en behoeften van klanten. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, maar het gebeurt wel. Aanpassingsvermogen houdt in dat je als bedrijf je manier van denken, je structuur én (het belangrijkste punt) je beloonsysteem kunt aanpassen. Veel bedrijven bedrijven zijn niet in staat – of niet bereid – adekwaat op veranderingen te anticiperen of reageren.

•

Interne faalfaCtoren

productieve frictie samenwerking met businesspartners kan een bron van ellende zij n. maar ook een bron van vernieuwing.

M duidige rapportage’ en ‘efficiëntere gegevensinvoer’ genoemd. In sommige branches zal het gebruik van de taal gevolgen hebben voor het businessmodel en de strategie. Denk aan banken, informatieveredelende bedrijven en accountantskantoren. Mogelijk betekent Xbrl voor softwarebedrijven het einde van de vendor lock-in. Zij kunnen hun klanten nu nog eenvoudig aan zich binden, omdat een overstap naar een ander pakket kostbaar en moeilijk is. Als Xbrl volledig is geaccepteerd, kunnen bedrijven makkelijk overstappen naar een andere aanbieder. Het gegevensformaat is dan namelijk uniform. Bron: KPMG - Groeiend aantal organisaties ziet de voordelen van Xbrl

•

anagers worden steeds afhankelijker van externe businesspartners. Het is een hele toer om deze ‘samenwerkingstransacties’ te coördineren. Transacties tussen bedrijven hoeven echter niet louter een kostenpost te zijn, betogen John Hagel III (ex-Atari, ex-McKinsey, nu hoofd van het Deloitte-onderzoekscentrum in Silicon Valley) en John Seely Brown (ex-Xerox, nu baas van adviesbureau Confusion). Ze kunnen ook een bron van verbetering en innovatie zijn. Essentieel is daarbij het verschijnsel productieve frictie. In de juiste omstandigheden kunnen bedrijven met verschillende prioriteiten, werkwijzen en competenties samen buitengewone prestaties leveren. Deze pro-

ductieve frictie treedt meestal niet vanzelf op: het proces moet enigszins in goede banen worden geleid. Want als je mensen met verschillende achtergronden en vaardigheden bij elkaar zet, ontstaat er vaak al snel niet-productieve frictie: problemen, misverstanden, bekvechterij en patsituaties. Productieve frictie creëer je onder meer door ervoor te zorgen dat iedereen op hetzelfde eindresultaat gericht is. Er moeten dus heldere, ‘agressieve’ targets zijn. Ook helpt het om te werken met een knowledge broker – een ‘kennismakelaar’ die de juiste mensen bij elkaar brengt, mogelijke kenniskloven overbrugt en de samenwerking faciliteert. Bron: Harvard Business Review

georges ataYa

Itil gaat niet meer weg

• Succes maakt mensen zelfgenoegzaam of arrogant. • Succesvolle bedrijven gaan aan ‘status-quo-management’ doen - alles houden zoals het is – en worden bureaucratisch. • De kostenstructuur wordt steeds slechter. • Er ontstaan interne conflicten tussen mensen, afdelingen en businessunits. • Het bedrijf raakt steeds minder gefocust op zijn ‘stakeholders’: klanten, werknemers, beleggers, de (lokale) gemeenschap, leveranciers, zakenpartners en overheden. • De emotionele band tussen het bedrijf en zijn stakeholders verdwijnt.

uit onderzoek van kpmg blij kt dat de meeste bedrij ven en instellingen in nederland inmiddels bekend zij n met Xbrl en de voordelen van deze standaard onderkennen.

De normcommissie Informatie- en archiefmanagement heeft haar eerste normontwerp gepubliceerd: NEN 2082. De norm bevat eisen voor de functionaliteit van informatie- en archiefmanagement in programmatuur.

Waarom goede bedrij ven mislukken

Bron: European Business Forum

Xbrl in de kij ker

OMGAAN MET DIGITALE DOCUMENTEN

Column

•

Itil is een beheermethodiek om de kwaliteit van it-dienstverlening te verbeteren, om die productiever en efficiënter te maken. Het werd vaak eerst ingevoerd op uitvoerend niveau, maar de methode heeft zich omhoog gewerkt tot beheerinstrument van het it-management. Dit voorjaar werd versie 3 geïntroduceerd. De eerste versie richtte zich op de stabiliteit en de controle van de infrastructuur. Versie 2 richtte zich op kwaliteit en efficiëntie. De derde versie verrijkt dat met een betere integratie van itdiensten. Waardecreatie is nu ook een onderwerp. Ze omvat de processen en een visie op de levenscyclus. Ten eerste organiseert Itil de dagelijkse activiteiten die horen bij het onderhoud. Dit domein richt zich op efficiëntie en vormde een fundament op basis waarvan men waarde kan creëren. Het omvat vijf operationele sectoren en één functie, de service desk. Het tweede domein bestaat uit (vijf) tactische processen die beschrijven wat er nodig is om diensten aan de gebruiker te kunnen aanbieden. Dit domein transformeert it-activiteit in een strategische waarde. In v2 bestond het concept van service uit “één of meerdere it-systemen die een bedrijfsproces ondersteunen”. In de huidige versie bestaat een service uit “de middelen om waarde te leveren aan de gebruikers zodat ze hun objectieven kunnen bereiken, zonder dat men moet beschikken over de kosten en diensten die erbij horen”. De definitie van waarde bestaat uit de noties nut en garantie. Het ‘nut’ wijst erop dat de dienst helpt het beoogde doel te realiseren, dan wel beperkingen wegneemt. De ‘garantie’ legt vast dat de dienst beschikbaar is wanneer nodig, in voldoende hoeveelheid en met voldoende capaciteit; er is kortom gezorgd voor continuïteit en beveiliging. De nieuwe Itil-versie is gestructureerd in vijf domeinen die worden voorgesteld als een levenscyclus: de servicestrategie, het ontwerp van de service, de transitie, de uitbating en de voortdurende verbetering. Die zijn georganiseerd in 26 nieuwe processen. Deze nieuwe versie documenteert en verbetert de processen van de voorgaande, waarmee hij wel compatibel blijft. Ook het certificatiesysteem is herzien, en de opleiding die daarbij hoort. Steeds meer ondernemingen voeren Itil in. Het kan ook voor u de moeite waard zijn. Onderzoek in ieder geval of Itil 3 iets voor uw bedrijfsvoering zou kunnen betekenen.

Georges Ataya is hoogleraar aan de Solvay Business School en vicepresident van het IT Governance Institute nr 16 • 19 december 2007

17

tender

technologie Cultuurkaart

De tweede generatie internetapplicaties volgens Jouk Pleiter van Backbase

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zoekt een partner voor de implementatie van de digitale Cultuurkaart, een pas met een magneetstrip. De kaart is bestemd voor leerlingen en docenten in het voortgezet onderwijs om culturele activiteiten bij de balie en via internet te reserveren en te betalen. De nieuwe Cultuurkaart moet de opvolger worden van het huidige bonnensysteem waarmee scholieren een tegoed kunnen spenderen aan cultuur. Het gaat bij deze opdracht niet alleen om de uitvoering maar ook om de ontwikkeling, de distributie en de marketing van de Cultuurkaart.

‘Web even goed als Windows’ Online-applicaties gaan een nieuwe fase in nu een nieuwe generatie internettechnologieën breder toegepast raakt. Grote voordeel is dat je er rijke gebruikersinterfaces mee kunt bouwen. Volgens Jouk Pleiter van de Nederlandse pionier Backbase kan de interface van webtoepassingen over enkele jaren de vergelijking met Windows aan. Door Fred van der Molen

D

e trend is onmiskenbaar. De bulk van de softwareontwikkeling is zich aan het richten op online-applicaties. De komende jaren zal geleidelijk de omslag plaatsvinden naar een nieuwe generatie internetapplicaties. Inderdaad: Web 2.0. Gartner heeft deze zogeheten Rich Internet Applications (Ria) dit jaar hoog geplaatst in zijn ranglijstje van ‘ontwrichtende technologieën’. Onvermijdelijk valt dan ook de term Ajax, dat staat voor Asynchronous Javascript and XML, een verzameling technologieën waarmee binnen de traditionele browser functies

Dichterbij De Stichting Dichterbij zoekt een leverancier voor het aanleggen en onderhouden van een Wide Area Network (WAN). Het glasvezelnetwerk moet de verschillende locaties van de instelling met elkaar verbinden. Is dat voor bepaalde plaatsen te duur, dan dient naar alternatieve breedbandverbindingen te worden gezocht. Dichterbij helpt mensen met een verstandelijke beperking en hun familieleden. In totaal heeft de organisatie nu zo’n 325 locaties in het stroomgebied van de Maas. De komende jaren zal dit aantal stijgen richting de vijfhonderd.

De gebruikerstevreden heid gaat significant omhoog mogelijk worden die tot enkele jaren terug onhaalbaar leken: formulieren met conditionele routing, sorteren op kolommen, knippen en plakken, met modulen slepen over het beeldscherm. Allemaal zaken kortom die elke pc-gebruiker vanzelfsprekend vindt, maar die op het internet tot voor kort niet mogelijk waren. Deze web 2.0-technologieën worden tot dusver vooral gebruikt om grootschalige consumentgerichte websites te verbeteren. Maar ze worden ook ingezet om online alternatieven van traditionele desktopapplicaties te ontwikkelen. Maar hoe geavanceerd deze programma’s ogen, de praktijk leert dat het gebruiksgemak van onlineapplicaties nog altijd achterblijft bij hun desktopalternatieven. Het is verbluffend wat kan, maar het hindert des te meer wat er niet kan. Maar volgens Jouk Pleiter, oprichter en mede-eigenaar van Backbase is dat een kwestie van tijd: “Ik durf zwart-opwit te verklaren dat we over een paar jaar zover zijn. De dikke pc-applicatie zal niet verdwijnen, maar de rijkheid van de thin client wordt elk jaar beter. Daarnaast hebben online-applicaties intrinsieke voordelen. Je kunt bijvoorbeeld de dimensie samenwerken toevoegen. Bovendien kun je gege-

SAP-raamcontracten Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) zoekt drie partijen om raamcontracten voor SAP mee af te sluiten. De overeenkomst heeft een looptijd van twee jaar, met de mogelijk om twee keer met een jaar te verlengen. Naar verwachting zal het Ministerie in die periode zes miljoen euro aan deze implementaties uitgeven. Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar [email protected]

18


vens en informatie samenbrengen in een bepaalde context. Je hebt een bepaald bedrijfsproces en in een bepaalde fase wil je bijvoorbeeld gegevens en informatie in een bepaalde context samenbrengen. Je wilt bijvoorbeeld bij een online hypotheekaanvraag instant messaging en live co-browsing toevoegen om samen met een klant een formulier in te vullen. Dat gaat nu heel lastig via de telefoon. Dan krijg je van die gesprekken als: als het goed is ziet u rechtsboven een vakje…” Pionier Het Nederlandse Backbase is een succesvolle pionier in deze Ria-sector. Pleiter, inmiddels pendelend tussen Amsterdam en Silicon Valley, stond eerder aan de basis van Tridion, de Nederlandse leverancier van het gelijknamige contentmanagementsysteem. In 2003 startte hij samen met Gerbert Kaandorp Backbase; het bedrijf is sindsdien een succesverhaal. Het ontving binnen korte tijd twee Nederlandse innovatieprijzen en eind 2005 zelfs een onderzoekssubsidie van 1,3 miljoen euro van SenterNovem. Pleiter: “Dat zijn bedragen die meestal naar Philips en dat type bedrijven gaan. Wij kunnen mede daardoor zorgen voor werkgelegenheid van dertig hoogwaardige softwareontwikkelaars in Nederland. Maar je krijgt dergelijke subsidies alleen als je zelf ook flink investeert. Het merendeel van de ontwikkeling financieren we zelf.” Belangrijker dan de subsidies is dat Backbase een indrukwekkende klantenkring heeft opgebouwd, zoals KPN, ABN Amro, General Motors en Vanguard. De kern van de Backbase-methode is dat een klein programmaatje (een runtime) automatisch naar een browser wordt verstuurd. Deze Backbase Presentation Client maakt zonder tussenkomst van de gebruiker van een statische browserpagina een ‘rijk presentatieplatform’. Deze aanpak werkt met alle gangbare browsers. Op dit moment wordt een aparte versie voor de iPhone-browser gemaakt. Backbase levert vervolgens een eigen ontwikkelomgeving waarmee bestaande html-pagina’s kunnen

worden verrijkt. Een derde activiteit van Backbase is de ontwikkeling van Blueprints, sjablonen waarin een aantal veel voorkomende metaforen voor gebruikersinterfaces volledig zijn uitgewerkt. Zo zijn er sjablonen voor ‘dashboards’, waarin data uit meerdere toepassingen in één scherm samengebracht kunnen worden, voor dynamische formulieren en voor een lichtgewicht hulpmiddel voor business intelligence. Net afgerond is een sjabloon voor co-browsing, waarmee twee partijen dezelfde webpagina kunnen zien en bewerken. In callcenters kan men daarmee klanten helpen een formulier in te vullen. De belangstelling voor Ria-applicaties komt van twee kanten. De eerste en belangrijkste zijn de grote consumentgerichte organisaties zoals verzekeraars en banken. Pleiter: “Voor hen is het heel belangrijk dat ze hun internetkanaal zo gebruiksvriendelijk mogelijk inrichten. We zijn nu bijvoorbeeld live gegaan met de modernisering van het internetbankieren bij ABN Amro bank. Zij kunnen de backend houden zoals het is; hetzelfde geldt voor de bestaande html-ontwikkeling. Je hoeft alleen de presentatielaag te verrijken. Miljoenen aan investeringen blijven dus behouden, maar de gebruikerstevredenheid gaat significant omhoog.“ Daarnaast zijn web 2.0 technologieën aantrekkelijk voor het revitaliseren van bestaande applicaties. Pleiter: “We hebben decennia aan systeemontwikkeling draaien op mainframe, AS/400- en client/ serversystemen. En ook de eerste generatie webtechnologie met zijn houterige html-schermen is al weer legacy. Al die oudere generaties technologie kun je nu ontsluiten in een hypermoderne rijke browser interface. Bovendien kun je de data uit deze mainframeapplicaties aanbieden in een compositie. Wat we bijvoorbeeld veel aantreffen in callcenters is dat medewerkers een groot aantal

vensters hebben open staan om alle relevante informatie van een klant bij de hand te hebben. Met de moderne online-applicaties kun je veel eenvoudiger een dashboard creëren die de medewerker alle relevante data en informatie toont in een bepaalde context. Je kunt met andere woorden mash up’s maken waarin bepaalde data, functionaliteit en communicatiemogelijkheden bij elkaar worden gebracht in één venster.”

Voorbeelden Riatechnologie

- www.igoogle.com - www.backbase.com/ products/ajax_demos - www.jamesward.org - silverlight.net/community/ gallerydetail.aspx

Overname? Backbase is actief op een kleine niche van de softwaremarkt: het verrijken van de gebruikersinterface binnen de browser. Typisch een partij die snel wordt ingelijfd door één van de grote jongens? Pleiter: “Dat kan altijd, maar ik denk dat het nog een aantal jaren gaat duren. De markt zit nog in een vroeg stadium en wij zijn echt een pionier. Sommige dingen gaan heel snel, andere juist heel langzaam. Er zit bijvoorbeeld al jaren nauwelijks meer innovatie in de browser, en evenmin op het gebied van Java. Maar van html en Java komen we niet meer af, evenmin als we van Cobol afkomen. De grote platformverkopers innoveren bovendien nauwelijks. Dat komt ook omdat de kernexpertise van de IBM’s en BEA’s van deze wereld op het serverniveau ligt. De client heeft weinig aandacht gehad; daar toonde je een html-pagina in, klaar. Dus voorlopig liggen daar nog grote kansen voor gespecialiseerde partijen als Backbase.”

•

RIA Technologie

Er zijn grofweg drie technologische richtingen om Rich Internet Applicaties te ontwikkelen. In alle gevallen wordt de browser aangevuld met een presentatielaag: 1. Microsoft Silverlight: vooral voor Microsoft-shops, in ieder geval wat betreft de ontwikkelomgeving. De runtime presentatie-engine draait wel op diverse browsers en zelfs platforms; 2. Adobe met Flex: ontwikkelomgeving die voortborduurt op de mogelijkheden van Flash en Air. Ook een combinatie van een runtime en ontwikkelomgeving; 3. Ajax-technologie: voordelen: gebaseerd op standaard technologieën. Mogelijk nadeel: houtje-touwtje-oplossingen. Tenzij een platformoplossing als die van Backbase wordt gebruikt.

Jouk Pleiter, oprichter en mede-eigenaar van Backbase: html is de Cobol van het internettijdperk nr 16 • 19 december 2007

19

technologie

column

Politiek correct

deAL

buSineSS intelliGenCe De Twentse Kabelfabriek (TKF) is het afgelopen jaar druk geweest met de invoering van de BI-tool van QlikView. Het geheim van een succesvolle implementatie is volgens de kabelfabrikant een gedegen voorbereiding. “We hebben per afdeling (maximaal) acht prestatie-indicatoren opgesteld,” vertelt financieel manager Walter Heerts, “Daarbij was het van groot belang dat de verschillende targets in balans waren. Als we de afdeling Inkoop bijvoorbeeld alleen zouden afrekenen op inkoopprijs en niet op productkwaliteit, zouden we onszelf immers in de vingers snijden.” Op dit moment worden de gegevens voor de laatste prestatie-indicatoren ontsloten. Het BI-systeem zal binnenkort operationeel zijn.

HP specialiseert zich in automatiseren van it-processen

Beheer kan effi ciënter hP heeft al zij n beheersoftware samengebracht in een enkele suite. klanten hoeven daaruit alleen te kopen wat ze nodig hebben. Bij een gemiddeld bedrij f zij n de beheerprocessen nog heel wat effi ciënter te maken. Door Lars Mertens

H

oewel het versienummer doet vermoeden dat het bij Automated Operations 1.0 om een softwarepakket gaat, is dat geenszins het geval. Het gaat om een suite, of misschien wel om een suite van suites. “Je koopt niet Automated Operations 1.0,” zegt Ronnen Armon, VP R&D. “Je koopt onderdelen, misschien een visie. Bedrijven beginnen bijvoorbeeld met het Service Manager helpdesksysteem. Dan kopen ze monitoring en daarna misschien change management.”

mYSQl-DatabaSe SURFnet heeft de MySQL database gebruikt als basis onder zijn FIM-implementatie (Federated Identity Management). SURFfederatie biedt onderzoekers, studenten en docenten de mogelijkheid toegang te krijgen tot informatie bij verschillende aanbieders. Daarvoor is alleen één account en autorisatie nodig bij hun eigen instelling. Uiteindelijk moet het systeem 750 duizend gebruikers kunnen ondersteunen.

onderdelen Automated Operations bestaat uit drie onderdelen, die elk weer meerdere pakketten bevatten. In de BSM-groep (Business Service Management) zitten de pakketten verantwoordelijk voor het beheer van assets, resources en services. Hier worden relaties gelegd tussen de verschillende niveaus, zodat beheerders in geval van problemen een drill-down kunnen doen van proces, via service, naar systeem. Het Operations Center, het Network Management Center, het Business Availability Center en de Universal Configuration Management Database zijn allemaal net opgewaardeerd. Belangrijk onderdeel daarvan is het nieuwe ITIL versie 3. Business Service Automation (BSA) bevat de hulpmiddelen om veranderingen in de infrastructuur te beheren. Deze verzame-

melkProDuCtie De veeverbeteringsorganisatie CRV is met Inter Access in zee gegaan voor de implementatie van een hele reeks SOA-gebaseerde applicaties. Met de eerste toepassing zullen veehouders via het internet de melkgift van iedere individuele koe kunnen registreren en bijhouden. Nu gebeurt dat nog met behulp van formulieren en PDA’s. CRV houdt zich bezig met de productie en de verkoop van sperma en embryo’s. Mail tips en weetjes over opdrachten naar [email protected]

20


ling is gebaseerd op de software van het onlangs overgenomen Opsware. De functionaliteit van hun system lifecycle management is nu verbreed naar change management voor de hele infrastructuur. IT Service Management (ITSM) tenslotte legt de verbinding tussen infrastructuur en organisatie. De Service Manager is net opgewaardeerd naar versie 7.

centrale rePositorY Alle componenten binnen Automated Operations zijn met elkaar verbonden via de Cmdb (Configuration Management Database). Deze fungeert als de centrale repository waar alle onderdelen hun informatie aan toevoegen en weer uit ophalen. Operations Orchestration vormt de gemeenschappelijke laag tussen tools en Cmdb. Behalve de koppelelementen voor de applicaties bevat deze ook een paar duizend voorgekookte it-processen. Wat wordt meegeleverd, is volgens Tim Howes, VP en cto van HP Software, niet meer dan een uitgangspunt. Bij Operations Orchestration zit ook een grafisch hulpmiddel om nieuwe workflows samen te stellen uit

veel winst te halen is in de automatisering van it-processen. “Operations gebeurt nu nog vaak handmatig.” Klanten beginnen volgens Armon waar het zeer doet. “Als we bij klanten komen, dan voeren we eerst een assessment uit. Hebben ze bijvoorbeeld te veel repositories, dan beginnen we met de Cmdb. Opvallend is dat HP zijn bemoeienissen tegenwoordig beperkt tot de it-processen van zijn klanten. De strategie die het bedrijf een paar jaar geleden samen met het Franse Insead inzette, waarbij het ook met zijn klanten over

hun bedrijfsprocessen wilde meedenken, is daarmee officieel begraven. “We praten wel over de business IT alignment,” aldus Armon. “De behoeften van de business fungeren daarbij als startpunt.” Gevraagd naar de plannen voor de komende jaren, geeft Armon aan dat de software binnen de BTO-tak inmiddels compleet is. “We hebben de afgelopen jaren voor 6,5 miljard aan acquisities gedaan. We zijn nu bezig om de silo’s te doorbreken. Het moet een geïntegreerde suite worden, die aansluit bij de business.”

•

componenten en business logica. “Als je bijvoorbeeld servers van nieuwe software wilt voorzien, moet je uitzoeken welke systemen die patches nodig hebben en voor welke processen dat gevolgen heeft,” aldus Howes. “Heb je eenmaal toestemming, dan moeten de patches worden uitgerold. Daarvoor zul je de server eerst uit de load balancing

er is nog veel winst te halen in De automatisering van it-Processen pool en de monitoring moeten halen. En na het patchen moet het systeem weer in de lucht worden gebracht.” Hoewel alle leveranciers van beheersoftware tegenwoordig met een Cmdb werken, is HP van mening dat zij het toch anders doen dan anderen. Volgens Howes zorgt de Operations Orchestration dat de centrale database steeds bij de tijd is. Dat maakt de samenwerking tussen de verschillende onderdelen binnen Automated Operations direct. Zakelij ke BehoeFten Ben Horowitz, oprichter van Opsware en na de overname VP en product manager van de BTO-divisie (Business Technology Optimization), geeft aan dat er nog

ron tolido

HP Software Universe vond eind november plaats in Barcelona. Ruim vierduizend mensen bezochten de beurs.

hP als soFtWareleVerancier

HP werd er de afgelopen jaren regelmatig van beschuldigd te zijn verworden tot een producent van consumentenelektronica. Het bedrijf verkoopt natuurlijk ook enorme hoeveelheden pc’s, printers en digitale camera’s, allemaal producten met een lage marge. Grofweg een derde van de omzet komt bij consumenten vandaan. Het laatste kwartaal heeft HP de omzet van zijn softwaredivisie echter verdubbeld tot bijna 700 miljoen dollar. Het leeuwendeel van die stijging is het resultaat van de overname van Mercury. Volgens eigen zeggen is HP met deze en andere acquisities inmiddels het zesde softwarebedrijf ter wereld. Toch blijft software binnen het bedrijf een kleine divisie ten opzichte van printers, personal systems, storage en services die allemaal een veelvoud omzetten. Vreemde eend in de bijt is het Neoview business intelligence platform. Enkele jaren geleden zei een topman van HP nog dat alle software binnen HP als middleware werd gezien: een vehikel om hardware te kunnen verkopen. Volgend jaar zal HP vooral druk zijn met de integratie van zijn software-onderdelen en -productlijnen. Het bedrijf heeft een bescheiden groei aangekondigd en een plan om acht miljard dollar aan eigen aandelen in te kopen. Het afgelopen jaar was er al twaalf miljard dollar aan de aandeelhouders teruggegeven.

Geen mooiere plek dan het gure, besneeuwde Oslo om Al Gore nog eens te laten uitleggen hoe het ook alweer zit met global warming. En wat een voorrecht om de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede van zo dichtbij te kunnen meemaken. Op de keper beschouwd is Al er natuurlijk een van ons: hij heeft dan weliswaar het internet nog net niet zelf uitgevonden maar hij heeft toch maar mooi een Oscar gewonnen met een film die weinig meer is dan een veredelde Powerpoint-presentatie. En dan nu ook nog de Nobelprijs. Het publiek van het door Cisco gesponsorde officiële ereconcert bevat heel wat it-managers, ga daar vooral van uit. En je voelt de eensgezindheid met de minuut stijgen. Verdomd, we gaan het nu eens helemaal anders doen in 2008: want de wereld, dat zijn we zelf. Het betere kerstgevoel krijg je allereerst door plannen te maken voor Groene IT. Wat valt er eigenlijk veel stroom te besparen door slim te virtualiseren, door processoren minder toeren te laten maken en door energiezuinige servers te kiezen. Hebben we het nog niet eens gehad over het bewust verminderen van het aantal printerafdrukken en het kieskeuriger opslaan van gegevens. Het is maar een greep uit de maatregelen om het energiegebruik te beperken en daarmee de uitstoot van CO2 tegen te gaan. Als we met zijn allen een tikje minder zinloos computergeweld ten toon spreiden, hebben we in de zomer van 2013 nog steeds een paar monumentale ijsschotsen rond de Noordpool drijven, dat is zo ongeveer de denktrant. O ja, en we besparen er veel geld mee: uiteraard niets meer dan een smakelijk gouden randje om ons eco-altruïsme heen. Maar er zijn meer signalen die erop wijzen dat het komende jaar in het teken van de Politiek Correcte IT staat. Uitgerekend vandaag jaagt staatssecretaris Heemskerk in één vloeiende beweging zijn actieplan ‘Nederland Open In Verbinding’ door de Tweede Kamer heen. De overheid gaat massaal aan de open standaarden en ook komt er een positieve discriminatie van Open Source-oplossingen. En denk niet dat er alleen in het antiimperialistische pinguïnkamp wordt gejuicht: voorop bij de pleitbezorgers loopt het Ministerie van Defensie, dat gelijk maar een handboek over ODF publiceert. Desgevraagd laat een woordvoerder weten een stukje open connectiviteit best wel belangrĳk te vinden voor harmonie in de samenwerking, weetjewel. Zelden zijn we in de IT het nieuwe jaar met zulke warme gevoelens ingegaan. De cio als hippie. Ik ga er straks nog even lekker wat over mediteren.


21

technologie

column it & recht

Regie grote it-projecten en it-governance ontbreken

IT Rijk stuurloos IT-projecten bij de Rijksoverheid hebben al sinds decennia te kampen met falend management en onrealistische, politieke doelstellingen. Dit blijkt uit recent onderzoek van de Rekenkamer. De financiële consequenties blijven onduidelijk en de minister van Binnenlandse Zaken deinst terug voor meer verantwoordelijkheid. Een meerderheid van de Kamer wil een parlementair onderzoek. Door Maurice Blessing

E buitenlandse toezicht op rijks-it

De door de Nederlandse Rekenkamer geconstateerde problemen spelen niet alleen bij de Nederlandse overheid. Zo is in 1996 door het Amerikaanse Congres een wet aangenomen, de Clinger-Cohen Act, die een beter toezicht op it-uitgaven door de overheid mogelijk moet maken. De wet komt erop neer dat alle budgethouders bij de Amerikaanse overheid verplicht zijn om, bij investeringen in IT, een portfoliobenadering te hanteren zoals dat ook gebeurt door vermogensbeheerders en fondsmanagers op de financiële markten. Volgens de Rekenkamer ligt het voor de hand dat minister Ter Horst van BZK bij haar Amerikaanse collega ‘op korte termijn de ervaringen met die wetgeving (introductie en resultaten tot nu toe) achterhaalt.’ De minister zegt in een officiële reactie toe deze ervaringen te gaan onderzoeken. Zie: govinfo.library.unt.edu/ npr/library/misc/itref.html of www.cs.vu.nl/~x/knipselkrant/ ag-03.html 22

én enkele voetnoot in ‘Lessen uit ICT-projecten bij de overheid’, het recente onderzoeksrapport van de Rekenkamer, vat het hele verhaal van IT bij de rijksoverheid goed samen. Wanneer op pagina 19 wordt gesteld dat de consequenties van een it-project voor de werkvloer vaak niet goed zijn doordacht, staat onderaan de pagina droogjes vermeld: ‘Overigens is er niets nieuws onder de zon. Reeds in 1989 maakte de Algemene Rekenkamer melding van een informatiesysteem dat was opgeleverd, zonder dat aan noodzakelijke technische en personele voorwaarden was voldaan.’ Kamerlid Arda Gerkens (SP) – die de motie indiende waarin om onderzoek van het onafhankelijke college werd gevraagd – is dan ook minder verrast door de negatieve praktijk die in het rapport wordt geschetst, dan door de begeleidende conclusie dat alle relevante lessen in het verleden al zijn geleerd maar de overheid desalniettemin nog steeds dezelfde fouten maakt. “Het projectmanagement bij de overheid schiet te kort omdat de regels die daarvoor zijn opgesteld van geen kant worden gevolgd,” aldus Gerkens. Oftewel: experts kunnen tot in het oneindige inhoudelijke aanbevelingen doen, zolang de uitvoerders geen lering willen of kunnen trekken nr 16 • 19 december 2007

zal er weinig aan de situatie veranderen. Gerkens: “De onderzoeker van de Rekenkamer zei ons tijdens de briefing: ‘We hadden u ook gewoon het handboek projectmanagement kunnen overhandigen.” met de billen bloot De Rekenkamer heeft al een flinke staat van dienst opgebouwd met onderzoeken waarin pijnlijk wordt blootgelegd waar het bij de overheid aan schort. Zo kwam het in mei nog met een ontluisterende rapportage over het megaproject P-Direct. Dit had een rijksbreed it-systeem voor personeelsregistratie en salarisadministratie – en een besparing van 1000 fte – moeten opleveren. Het faalde jammerlijk: een jaar na aanvang werd de stekker uit het project getrokken. Opdrachtnemers IBM en Logica CMG ontvingen een vergoeding voor geleverde inspanningen van bijna 21 miljoen euro. De rekenkamer concludeerde ook toen al dat de overheid bij de aanbesteding de eisen die het zelf had opgesteld in de praktijk negeerde. Hierdoor was de aanbesteding van het project onvoldoende voorbereid, was er nauwelijks ambtelijke aansturing bij de uitvoering en, als klap op de vuurpijl, onvoldoende draagvlak gecreëerd bij de betrokken organisaties. Toch leidden ook deze conclusies niet tot grootschalige

politieke ophef. Die ontstond pas toen in diezelfde maand in het dagblad Trouw een artikel verscheen waarin verschillende experts alarm sloegen. Er zou jaarlijks 4 à 5 miljard euro – ‘een Betuwelijn’ – worden verspild aan zinloze it-investeringen door de overheden. Dit maakte in Den Haag indruk, met verschillende moties en een Rekenkameronderzoek als voorlopig resultaat. Eerst moest minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met de billen

bloot. Kon zij, als coördinerend minister, inzicht geven in de geplande uitgaven en financiële ‘bijstellingen’ bij recente grote itprojecten van de rijksoverheid?

heid). Hoogleraar informatica Chris Verhoef, die als een van de oorspronkelijke alarmblazers in Trouw het begrip ‘ICT-Betuwelijn’ introduceerde, hecht weinig ge-

Overheid slaat relevante lessen uit het verleden in de wind De lijst die Ter Horst uiteindelijk produceerde, vormde een nieuwe vingerwijzing voor het gebrek aan regie bij de centrale overheid. Miljardenprojecten als de OV-chipkaart ontbraken, en bij de 73 projecten die wel werden beschreven waren de meest essentiële cijfers veelal weggelaten – zoals het verschil tussen de vooraf ingeschatte en de werkelijke kosten. Geen wonder dat de minister de Kamer opgelucht kon informeren dat het nogal meevalt met die ‘Betuwelijn’. tijdsdruk Opvallend genoeg lijkt de Rekenkamer deze conclusie te ondersteunen. In het onderzoek van 29 november schrijft het college dat de rijksoverheid jaarlijks slechts een half miljard wegzet voor it-investeringen (€ 2,1 miljard voor de hele sector over-

loof aan deze cijfers. “We moeten bedenken dat dit een deelrapportage is die onder tijdsdruk van de Tweede Kamer tot stand is gekomen,” aldus de informaticus van de Vrije Universiteit. “De onderzoekers gaan uit van de itinvesteringen die het CBS noemt. Maar alleen al bij de Belastingdienst wordt jaarlijks bijna 400 miljoen euro aan IT uitgegeven. Daarvan gaat weliswaar 230 miljoen op aan onderhoud en beheer, maar omdat ook de exploitatie te lijden heeft onder de slechte implementatie van veel systemen, is het binnen deze context weinig zinvol een strikte scheiding aan te houden tussen investerings- en operationele kosten. En laat onafhankelijk onderzoeker Eli de Vries nu in 2003, na een opdracht van het ministerie van VROM, hebben geconcludeerd dat er bij de >>

Patrick van Eecke Patrick Van Eecke

Gevaarlijke encryptiewetgeving Op 1 oktober 2007 is in het Verenigd Koninkrijk een wet in werking getreden die de overheid het recht geeft om burgers te verplichten encryptiesleutels te overhandigen. Wie dat weigert kan een gevangenisstraf tot vijf jaar oplopen. Deze sleutels kunnen worden opgevraagd wanneer dit noodzakelijk is voor misdaadpreventie, misdaadbestrijding, het nationaal economisch belang of de nationale veiligheid. Zo’n beetje altijd dus. De nieuwe wet is tegelijk wél en geen verrassing. Eind november bekende de voorzitter van de Duitse federale politie nog dat zijn politiediensten niet bij machte zijn om versleutelde Skype-gesprekken af te luisteren. Het mag daarom niet verbazen dat een overheid die technisch niet meer in staat is om gesprekken af te luisteren, zijn toevlucht zoekt tot juridische maatregelen. Toch komt de nieuwe wet wel degelijk als een verrassing. Vele landen hebben hun encryptiebeleid namelijk in de loop der jaren aanzienlijk versoepeld, om zo de elektronische handel en het gebruik van elektronische documenten aan te moedigen. Het Verenigd Koninkrijk slachtoffert de encryptievrijheid dus ten voordele van het antiterrorismebeleid, wat voor mij een weinig lovenswaardige evolutie is. Enkele weken na de inwerkingtreding van de nieuwe wet, heeft zich al een fraai geval aangediend van de dilemma’s waartoe dit kan leiden. Een Engelse dierenrechtenactiviste werd verplicht om, op grond van de wet, binnen de twaalf dagen de sleutel te overhandigen van een geëncrypteerd bestand dat op haar computer werd aangetroffen. De activiste beweert nu dat het bestand door iemand anders op haar computer moet zijn geplaatst, al was het maar omdat zij de technische kennis zou ontberen om met versleutelingsprogramma’s om te gaan. Als ze de sleutel inderdaad niet kan overhandigen, wacht haar eventueel een gevangenisstraf. Ik zou niet graag in de schoenen van de rechter staan die moet oordelen over de geloofwaardigheid van deze verdediging. In flink wat Europese landen bestaat de verplichting wachtwoorden te overhandigen. Die verplichting geldt voor alle personen waarvan de onderzoeksrechter vermoedt dat zij over een bijzondere kennis beschikken van de (toegang tot) computers of netwerken die onderzocht worden. Die verplichting is weliswaar breder dan het louter overhandigen van encryptiesleutels (bijvoorbeeld ook het bedienen van een specifiek computersysteem), maar kan niet worden opgelegd aan de verdachte zelf. Dat is kortom want anders. Maar wie geen verdachte is in een strafonderzoek en zijn medewerking weigert, kan daarvoor wel gevangenisstraf en/of een boete krijgen. U bent dus gewaarschuwd. Prof. Dr. Patrick Van Eecke doceert tevens itrecht aan Queen Mary University, London en aan de Universiteit Antwerpen. nr 16 • 19 december 2007

23

technologie

Wil je reageren op een artikel of heb je een mening die er toe doet? Stuur een e-mail naar [email protected]

branche wil daar ook wat aan gaan doen,” zegt hij. “Branchevereniging ICT~Office voert momenteel gesprekken op het departement van Economische Zaken om tot een haalbaarheidstoets voor it-projecten te komen. Een dergelijke toets zou zowel binnen het politieke en bestuurlijke domein als binnen de branche serieus moeten worden genomen”. Maar Nieuwenhuis wijst er ook op dat een strakkere regie bij de overheid de basis moet vormen voor iedere verbetering. “De overheid moet een onderscheid maken tussen bestuurlijke autonomie en de middelen. Bij middelen als IT moet er een minister zijn met doorzettingsmacht, die de regie kan voeren over het hele huis van Thorbecke, van de ministeries tot aan de kleinere, bestuurlijk autonome overheidsinstanties.” Kamerlid Gerkens ziet een dergelijke rol weggelegd voor de minister van Binnenlandse Zaken. Gerkens: “De minister zegt dat ze nooit de verantwoordelijkheid

De overheiD besteeDt it aan oP insPanning en niet oP concrete resultaten het de overheid aan regie ontbreekt. “Het grote probleem is dat er bij de overheid geen it-governance bestaat. Niemand heeft het overzicht van uitgaven, doelstellingen en tussentijdse evaluaties. Hoe kan de minister of zijn ambtelijke staf dan de itfunctie aansturen?” Hier speelt mee dat er nog altijd te weinig

conclusies tussentij ds raPPort rekenkamer

· Projecten bij de overheid zijn vaak te ambitieus en te complex · Ministers, Tweede Kamer en leveranciers hebben elk belang bij grote en ambitieuze projecten · Deze drie houden elkaar gevangen in een spiraal van toenemende complexiteit · Resultaat is een te complex project met de status van politiek feit, zonder elegante weg terug · Informatievoorziening aan het parlement is in de regel onvolledig en te positief van toon · Ministers moeten de regie over it-projecten naar zich toetrekken en met realistische ambities komen

gen zitten. ‘De it-leveranciers hebben voor hun voortbestaan opdrachten nodig, liefst grote,’ schrijven de onderzoekers. ‘Ook zullen zij zich niet snel verzetten tegen meerwerk dat bijvoorbeeld voortkomt uit extra eisen.’ Al met al leidt dit ertoe dat leveranciers, net als Kamer en ministers, de neiging vertonen ‘te denken in grote oplossingen voor grote problemen’. En hoe ‘groter’ de oplossing, zo luidt een it-governance abc-tje, des te omvangrijker de financiële en operationele risico’s van een project. haalBaarheidstoets De branche lijkt zich de kritiek aan te trekken. Zo erkent Hans Nieuwenhuis, cto van Getronics PinkRoccade, dat leveranciers ‘in de precontractuele fase’ meer tegenwicht kunnen bieden. “De

voor alle it-projecten bij de overheid kan nemen. Maar wij vinden dat ze op zijn minst verantwoordelijk is voor de bedrijfsvoering op de ministeries, dus ook voor it-componenten daarvan. Wat mij betreft mag ze die verantwoordelijkheid nog breder trekken. Er wordt enorm veel geld weggegooid, er zijn raadselachtige uitgaven en men herhaalt keer op keer dezelfde fouten. Iemand moet nu gewoon opstaan en met de vuist op tafel slaan.” Daarom gaat ze ‘het gesprek met de minister aan’ en eist ze een parlementair onderzoek. Hiervoor tekent zich momenteel een kamermeerderheid af. “Nee, dat wordt geen politiek drukmiddel op de minister. Ik heb gewoon nog te veel vragen die de Rekenkamer niet kan beantwoorden.”

•

it-projecten op tij d én binnen budget de it-branche heeft een groot probleem omdat het merendeel van de projecten niet succesvol is vindt ronald de Bakker van caesar group. hij is het eens met ron stoorvogel van Valori die in it executive nummer 15 ook al stelde dat het mislukken van veel projecten komt door een slechte start. de allereerste vraag bij ieder project moet zij n: ‘wat is het probleem?’. een goede tweede vraag: ‘wat levert de oplossing uw organisatie op?’ toch worden deze vragen nog steeds te weinig gesteld.

E

en nauwkeurige waardebepaling voor de start van een project betaalt zichzelf terug. Als je de aanleiding en het achterliggend probleem voorafgaand aan een project goed bestudeerd ben je in staat om een lijst van prioriteiten te verzamelen en aan te geven wat de waarde van de oplossingen is. Deze twee elementen samen vormt de projectscope die essentieel is om een project te laten slagen. Toch leert de ervaring dat opdrachtgevers niet gewend zijn aan deze aanpak. Projectbesprekingen leiden niet zelden tot enige irritatie aan de andere kant van de tafel: “De oplossing is al bedacht en nu gaan we het fundament ter discussie stellen!” Het is natuurlijk ook niet prettig als een opdrachtgever aan de hand van

harde cijfers moet erkennen dat de gewenste oplossing wel mooi is, maar het eigenlijke probleem niet oplost. Als in de beginfase is bepaald dat de aanpak van een probleem de opdrachtgever geld gaat opleveren, dan moet gedurende het hele project helder zijn dát dit probleem opgelost moet worden. Dat klinkt logisch, maar ieder projectteam weet dat in de loop van een project inzichten veranderen. Er is niets tegen voortschrijdend inzicht, maar als iedere wens leidt tot aanpassing van specificaties en werkplan, dan ben je verkeerd bezig en verlies je de doelstelling uit het oog. Voordat er wordt ingegrepen in een lopend project moet helder zijn wat de toegevoegde waarde van deze stap is. Als de

wijziging niet bijdraagt aan de oplossing van het probleem of van geringe waarde is, moet je gewoon de oorspronkelijke doelstelling aanhouden. Het wijzigingsvoorstel kan altijd in een eventueel vervolgproject nog aan bod komen. Ik pleit er voor om projecten klein en overzichtelijke te houden. Een nauw omschreven projectscope geeft overzichtelijkheid, geschraagd door harde cijfers over de meerwaarde van een oplossing. Zelfs bij grote complexe vraagstukken is er veel voor te zeggen om waar mogelijk liever een aantal deelprojecten na elkaar uit te voeren, dan alles in één project te stoppen. Met kleinere projecten is het makkelijker om de doelstelling vast te houden, verklein je de kans op tussentijdse wijzigingen en vergroot je dus de kans om projecten binnen budget en op tijd af te ronden. Door te kiezen voor een aanpak die de meeste waarde in zich draagt, kan een opdrachtgever daarnaast eerder de vruchten plukken van een oplossing. Dat rendement is uiteindelijk de beste reclame voor de dienstverlener en de itbranche in zijn geheel!

•

Reageren? Stuur een e-mail naar [email protected] nr 16 • 19 december 2007

Dinsdag 22 januari 2008 rFid solutions today Dit congres wil de bezoeker laten zien en ervaren wat de mogelijkheden van radioidentificatie zijn. Het congres geeft belangrijke informatie en toepassingsmogelijkheden van deze technologie. Congres, Hotel Figi Zeist www.rfidsolutionstoday.com Woensdag 23 en donderdag 24 januari 2008 het 9e nationale elearning congres Op dit evenement passeren de belangrijkste trends rond elektronisch leren de revue. De leermogelijkheden van games en virtuele werelden als Second Life, social software in het bedrijfsleven en het onderwijs komen aan bod. Congrescentrum Orpheus Apeldoorn www.e-learningcongres.nl Dinsdag 29 januari 2008 Business intelligence 2008 Organisaties investeren fors in business intelligence om de informatie op de juiste manier in de organisatie beschikbaar voor gebruikers te maken. Als de organisatie van BI achterblijft, dreigen deze inspanningen echter verloren te gaan. Congres, Hotel Figi Zeist www.heliview.nl 31 januari 2008 -> donderdag 31 januari 2008 nationaal mobility event Geheel in het teken van de impact van mobiele data-oplossingen op onze maatschappij en ons milieu. WTC, Rotterdam www.mobilityevent.nl Donderdag 31 januari 2008 idc directions 2008 Conferentie over de belangrijkste ontwikkelingen en trends in de it-markt. Radisson SAS Hotel Amsterdam Airport www.idc.com/benelux 5 tot en met 7 februari 2008 gartner Bi summit Conferentie over business intelligence die u helpt een effectievere strategie te ontwikkelen voor het opkrikken van bedrijfsprestaties. RAI Amsterdam www.gartner.com Ken je een evenement dat relevant is voor it-managers? Mail deze informatie naar [email protected]

25

aGenDa

overheid jaarlijks voor 5 miljard aan it-uitgaven wordt verspild. Dat cijfer van het CBS kan dus nooit kloppen.” Verhoef kan zich daarentegen wel vinden in de conclusie dat

it-kennis is bij de overheid, waardoor men te snel geneigd is de regie uit handen te geven, meent Verhoef. “Als de minister in december een brug wil laten bouwen en tegen een ingenieur zegt dat deze op 1 januari af moet zijn, dan begint die tegen te sputteren en worden na overleg redelijker eisen gesteld. Bij it-projecten zie je dat niet gebeuren: de branche zegt levering toe en begint meteen met uren schrijven. Dat kan omdat er bij IT wordt aanbesteed op inspanning en niet op concrete resultaten.” De wetenschapper wijst dan ook op de risico’s van een ‘naïeve’ overheid die de ICT-branche het onderhandelingsspel laat domineren. Ook de Rekenkamer noemt de itbranche als een van de ‘actoren’ binnen ‘de spiraal van toenemende complexiteit’ waarin overheidsprojecten veelal gevan-

Forum

MENS & WERK

Lokken met buitenlandse stages

Beste werkgevers 2008

C

aesar, Getronics Pink Roccade, KPN, Samsung, T-Mobile en Trius (detachering technisch personeel) zijn de technische bedrijven die door het hr-bureau CRF zijn benoemd als Topwerkgevers 2008. Zij zijn beoordeeld op primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden, interne promotiekansen, werkomstandigheden en opleidingsmogelijkheden. De toekenning betekent dat deze bedrijven een jaar lang het logo Topwerkgever 2008 mogen gebruiken in al hun communicatieuitingen op de arbeidsmarkt. De meeste technische bedrijven hadden ook vorig jaar het predikaat Topwerkgever van CRF.

•

Indivirtual, webbureau voor grote cms-projecten, biedt informaticastudenten in aanloop naar hun examen een internationale stage. Op deze manier hoopt deze werkgever het jonge talent in te palmen vóór het goed en wel op de arbeidsmarkt komt.

D

bedrijven dat sinds 2001 het werk al heeft uitbesteed. Het verschuiven van werk betreft vooral ondersteunende taken, zoals ook IT. Toch gaat niet alles naar het Verre Oosten. Veel ondersteunend werk gaat naar de buurlanden, vooral Duitsland en België. Het productiewerk gaat veelal wel naar ZuidOost Azië.

•

Loonexplosie blĳft uit

D

Muziek verhoogt tevredenheid

Outsourcing raast door G

e komende twee jaar staan er nog tal van ict-banen op de tocht. Uit cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) blijkt dat de komende twee jaar tweehonderd bedrijven hun activiteiten naar het buitenland zullen verplaatsen. Veel van deze bedrijven opereren in de hightech. Dat is een derde van het totale aantal

root verloop? Misschien helpt muziek op de zaak. 80 procent van de werknemers geeft aan muziek op het werk stimulerend en gezellig te vinden, zo blijkt uit een onderzoek van de Nationale Vacaturebank. Maar in datzelfde onderzoek komt ook naar voren dat een kwart van de werkgevers stilte eist op de werkplek. “De werkgever denkt misschien dat muziek tijdens het werk ten koste gaat van de productiviteit van de werknemers, maar uit het onder-

zoek blijkt juist dat veel werknemers het op prijs stellen als de muziek aan staat,” aldus Martijn van der Neut, marketing manager NationaleVacaturebank.nl. Een slechte sfeer op het werk blijkt uit tal van onderzoeken aanleiding te zijn voor werknemers om ander werk te zoeken. 10 procent van de ondervraagden geeft aan dat collega’s geen muziek op de zaak willen horen. Bij tweederde van de bedrijven staat de muziek echter altijd aan.

•


•

‘Rat’ soms effectief

W

D

26

e technische stage biedt de ruimte om programmeerervaring op te doen in een echte werkomgeving. De studenten krijgen daarnaast training in communicatieve vaardigheden. Het Amsterdamse internetbureau ziet voor 2008 kansen in de Verenigde Staten, waardoor een bezoek aan New York een zinvol onderdeel vormt van de stage. Na vijf maanden kan de afstudeerder als volwaardig ingenieur aan het werk. “We zien dat studenten staan te popelen om in een echte werkomgeving aan de slag te gaan”, aldus directeur Ian Zein van Indivirtual. “Ons werkveld wordt steeds internationaler en daarom vinden wij het belangrijk om de afstudeerders te laten proeven van een buitenlandse ervaring. Het werken in internationale teams vergt een andere manier van communiceren, dus geven wij ook daarin professionele begeleiding. We bieden dit internationale aspect in de afstudeerstage voor het eerst aan en zowel wij als de studenten zijn enthousiast.” Indivirtual werkt met de ‘web content management’-systemen Tridion en Mediasurface, die het uitbouwt met maatwerkoplossingen, zowel in Java als .NET. De veertig medewerkers zijn actief in strategie, marketing, ontwerp en ontwikkeling. Twee keer per jaar biedt het bedrijf plaats aan meerdere afstudeerders. Zij kunnen kiezen voor een vaste aanstelling bij een succesvolle afronding van de stage.

Ook al is de baas nog zo’n rat, soms vinden werknemers dat wel fijn. Zo lang zĳ het onderling roerend eens zĳn over de leiding, blĳven productiviteit, inzet en motivatie van een verrassend hoog niveau.

Ondanks de schaarste op de arbeidsmarkt blĳven de salarisstĳgingen beperkt. In plaats van het loonzakje standaard dikker te maken, verkiezen bedrĳven het om het salaris in de pas te laten lopen met de prestaties. at concludeert het internationale onderzoeks- en adviesbureau Hay Group op basis van zijn jaarlijkse beloningsonderzoek onder grote en middelgrote ondernemingen. Slechts drie van de tien onderzochte bedrijven maken uitzonderingen op het beloningsbeleid om de personeelskrapte het hoofd te kunnen bieden. Maar, zo zegt Hay, dat instrument wordt selectief toegepast. “Ondanks het feit dat personeelswerving moeilijker is geworden, houden ze het hoofd koel,” zegt Bart Godthelp, manager operations reward information services bij Hay Group. “Het valt op dat de trend van het meer toepassen van prestatiebeloning verder doorzet. Daarnaast is prestatiebeloning ook steeds meer op de langere termijn gericht.” Het lijkt er dus op dat bedrijven hebben geleerd van de vorige bloeiperiode, eind jaren negentig. Toen schoten de salarissen met sprongen omhoog, vooral in de it-sector. Nu blijkt dat

Banencaroussel

95 procent van de ondernemingen in het onderzoek één of meer vormen van variabele beloning toepast. In 2007 was de hoogte van het variabel inkomen gemiddeld 8,5 procent van het jaarsalaris, vorig jaar was dit 7,5 procent. Andere relatief veel gebruikte variabele beloningsvormen zijn een ‘discretionaire bonus’ (46 procent) en winstdeling (29 procent). Discretionair wil zeggen dat er geen maatstaven voor zijn, ook wel de ‘blauwe-ogenbeloning’ genoemd. Die zijn het populairst bij de werknemers. Godthelp: “Bonussen die vooraf te berekenen zijn, worden over het algemeen lager gewaardeerd. Er wordt al rekening gehouden met de toekenning van die bonus. Omdat een medewerker een discretionaire bonus niet verwacht, wordt deze bonus ook meestal meer gewaardeerd. Maar het blijft lastig een bonussysteem zó in te richten, dat het ook daadwerkelijk het beoogde effect heeft. Bijna de helft van de ondernemingen in het onderzoek (48 procent) heeft één of meerdere variabele inkomensregelingen voor de lange termijn. In 2006 was dit nog 42 procent. Bij ondernemingen die een vorm van variabel inkomen voor de lange termijn toepassen, is dit in de helft van de gevallen een aandelenoptieregeling. Daarnaast kiezen steeds meer ondernemingen voor een bonusregeling voor de lange termijn, met een contante uitkering van de bonus.

•

erknemers knappen af op hun bazen, dat is al jaren bekend. Maar onlangs verscheen er een onderzoek dat de getergde managers een hart onder de riem steekt. Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt dat personeel nauwelijks reageert op de kwaliteit van de leiding. Zo lang iedereen het maar eens is over de bazen, heeft dat nauwelijks effect op werkbeleving of de kwaliteit van het werk. Er is dan ook geen sprake van stress, hoe slecht de manager ook is. Medewerkers bevestigen en stimuleren elkaar, waardoor productiviteit, inzet en motivatie op niveau blijven. Deze conclusies komen uit een onderzoek dat is gedaan bij de Neeley School of Business en de Louisiana State University. Ondanks de bescheiden invloed van de bazen, vallen er toch wel een paar aanbevelingen af te leiden uit het rapport. Zo moeten managers iedereen gelijk behandelen. Dan is de kans het grootst dat alle werknemers hetzelfde oordelen over de leiding. Dat komt de efficiëntie en de stabiliteit van een team ten goede.

Klagen over de leiding komt dan ook niet zo vaak voor, maar dat heeft weer een andere reden. Uit onderzoek van het hr-bureau Cubiks blijkt dat de helft van de Nederlandse werknemers bang is om de baas af te vallen. Men vreest dat dit negatieve gevolgen kan hebben voor de loopbaan.

•

De voormalig marinier Willem Voogt is door it-adviesbureau Quint Wellington Redwood binnengehaald als principal consultant. Hĳ heeft grote bekendheid gekregen door bĳvoorbeeld de oprichting van de ict-uitvoeringsorganisatie (Dictu) bĳ Defensie en zĳn inzet bĳ het ministerie van Justitie, waar hĳ programmadirecteur informatievoorziening was. Voogt is lid van de Adviesraad voor de opleiding Master of itmanagement van de TU Delft, en lid van de Adviescommissie voor de post-hbo-opleiding Bedrĳfskunde van Hogeschool InHolland. Harold Goddĳn, ceo van TomTom, is gekozen tot ICT Personality 2007. De verkiezing werd bekend gemaakt tĳdens het Nationaal ICT~Gala op 4 december 2007. Goddĳn krĳgt de award, omdat hĳ als leider van een Nederlands bedrĳf een innovatief product van wereldformaat heeft ontwikkeld. Unica, een internationale softwareleverancier voor ‘enterprise marketing management’ (emm), heeft een nieuw Europees managementteam geformeerd. Met dit team wil Unica de snelle groei in Europa ondersteunen. Chris Manton-Jones is benoemd tot vice-president Emea van het team, terwĳl Eva Darrington de functie van controller Emea voor haar rekening neemt. nr 16 • 19 december 2007

27

Mark Hoek (29), business consultant, en Dominique Heinrichs (28), hr-adviseur, zĳn onlangs in dienst getreden bĳ zakelĳk ictdienstverlener Tri-ennium. Hoek gaat projecten leiden, adviseren en zich richten op presales trajecten.

Heinrichs houdt zich bezig met het personeelsbeleid binnen Tri-ennium. Hoek werkte als Oracle-specialist bĳ IT-eye en heeft als stafmedewerker ervaring bĳ de Algemene Inspectie Dienst opgedaan. Heinrichs werkte voorheen bĳ de Stichting het Rĳnlands Lyceum en T-Mobile. Lawson Software heeft Sagrys Aelbregt aangesteld als lead manager Benelux. Hĳ moet het klantenbestand in de

Benelux actief benaderen. Aelbregt (32) was voorheen projectverantwoordelĳk en deadline-hunter bĳ Honda Europe te Gent. Hier werkte hĳ met het door Honda zelf ontworpen erp-systeem en was verantwoordelĳk voor data-opvolging en voor de communicatie tussen het ‘warehouse’ en de itafdeling. Oproep: Heb je ook een nieuwe functie. Mail je naam en contactgegevens en de overstap naar [email protected].

IT-managers gezocht: De redactie van IT Executive zoekt it-managers die in aanmerking willen komen voor een portret. Stuur een e-mail naar [email protected].

MENS & WERK

DE IT-MANAGER VAN HET GRAFISCH LYCEUM ROTTERDAM

Naam: Mark Pleunes Leeftijd: 33 Organisatie: Grafisch Lyceum Rotterdam Omvang it-afdeling: 14 Favoriete it-gadget: Apple iPhone.

wijkend gedrag is, bijvoorbeeld door een virus of een worm, dan slaat het programma onmiddellijk alarm. Dan kunnen wij de desbetreffende pc direct van het netwerk afsluiten. Handmatig kun je hier niet tegenop. Dan krijg je pas in de gaten dat er iets mis is als er problemen op het netwerk zijn.”

Portret van een IT-manager (16) Menig it-manager moet als een ware jongleur meerdere ballen in de lucht houden. De directie wil waar voor zĳn geld, gebruikers betere ondersteuning en it-medewerkers minder stress. Hoe mensen hun balans vinden tussen deze belangen ziet u terug in een aantal portretten van it-managers. door Henk Vlaming beeld Nico Boink Wat doet een it-manager in het onderwijs? “We hebben hier een organisatie met 4500 leerlingen en 350 medewerkers. Een zelfstandige organisatie met een eigen identiteit. Ik stuur de afdeling ‘Netwerk en systeembeheer’ aan. Toen ik drie jaar geleden in dienst kwam, was het mijn opdracht om het de technische infrastructuur draaiend te houden.” Is dat niet wat saai? “Hier liggen uitdagingen, want de organisatie groeit nog steeds. Het is niet ongebruikelijk dat er ’s avonds rond elf uur rond de vijfhonderd gebruikers via een 28

vpn aan het werk zijn. Ik wilde meer dan alleen de infrastructuur beheren. Dus heb ik mijn opdracht wat nauwer uitgelegd. Eén van mijn doelen is om meer met minder te doen. Dat wil zeggen, meer werk zonder meer mensen aan te nemen of extra apparatuur aan te schaffen.” Zeker door betere efficiency? “Dat ook ja. Wij hadden een groot park van honderd servers, dat is nu de helft. Dat hebben we gerealiseerd door de capaciteit beter te benutten. Gewoon een kwestie van kijken wat er op een server staat en hoeveel capaciteit dat gebruikt. Soms nr 16 • 19 december 2007

heb je een iets zwaardere server nodig om er net wat meer op te kunnen zetten. We hebben ook eens kritisch gekeken naar de onderhoudscontracten. Sommige applicaties of hardware hadden we niet eens meer, terwijl de contracten nog doorliepen.” Haalt u hiermee uw doelstellingen? “Nee, die heb ik vooral bereikt door te automatiseren. Ook in de IT zijn er zaken die repeterend zijn; die kun je dus automatiseren. Anders moet je er extra mensen voor aannemen. Wij zijn een van de eerste organisaties ter wereld geweest die Lancope Stealthwatch, een ‘network behaviour analysis tool’, in een live productieomgeving is gaan gebruiken in combinatie met Foundry Networks-apparatuur. Dit is software die statistische informatie registreert over sessies op het netwerk. Als er af-

Vanwaar die innovatie? “Een van grote uitdagingen in een onderwijsinstelling is het creëren van een open, zelfs anarchistische omgeving, die toch veilig is. Wij willen leerlingen stimuleren zich te ontwikkelen en dingen te ontdekken. Bij een leerproces horen nu eenmaal fouten, maar wij willen niet dat hierdoor het netwerk onderuit gaat. We willen alles hier kunnen aanbieden zonder dat er van alles mis kan gaan.” Waarom is dat niet eerder gedaan? “Omdat het een nieuwe techniek is. Leveranciers hebben mij erop gewezen, en ik had er ook al over gelezen. Het heeft ook een nadeel, want als je ‘early adopter’ bent, krijg je ook alle startproblemen. Misschien dat iets werkt in een testomgeving, maar als het in je eigen productieomgeving staat, gedraagt het zich soms anders. Het kost tijd om zoiets te laten functioneren. Hierdoor krijg ik wel meer inzicht in de techniek en het resultaat is zichtbaar. We hebben inderdaad minder ongewenst netwerkgedrag, zoals virus- en wormaanvallen.” Hoe hebt u het bestuur hierin meegekregen? “Door een presentatie te houden bij het college van bestuur.

COLUMN Belangrijk was dat dit systeem uitsluitend statistische informatie genereert. Als er ook persoonlijke informatie over de gebruikers vrij zou komen, zou het waarschijnlijk niet zijn goedgekeurd. Wat ook heeft mee gewogen is dat wij voorop willen blijven lopen in de technologie. Wij bieden hier ook een it-opleiding; dan moet je ook laten zien dat je meerwaarde biedt op dit gebied.” U krijgt kennelijk de ruimte? “Ik klop vaak aan bij mijn manager, die verantwoordelijk is voor alle ondersteunende onderwijsprocessen. Of ik loop binnen bij het college van bestuur. Door deze korte lijnen heb ik het gevoel dat de informatie die we doorgeven, met minder ruis overkomt. Hoe meer lagen, hoe sterker de informatie vervormt. Leg de informatie maar direct neer bij de eindverantwoordelijken, des te beter kan een beslissing worden genomen.”

RENÉ F.W. DIEKSTRA

Onveiliger dan nodig Een week of wat geleden bracht onze oudste zoon mĳn vrouw en mĳ naar Schiphol. Nadat we afscheid hadden genomen riep hĳ ons nog na: ‘Veilige vlucht!’ Toen we al een uur of zo in de lucht waren, speelde ik de film van ons afscheid in mĳn hoofd nog even terug. Daarbĳ zag ik in gedachten hem terugrĳden naar huis. En opeens realiseerde ik me het merkwaardige van ons afscheid. Hĳ wenste ons een veilige vlucht maar wĳ wensten hem op dat punt niks terug. Terwĳl de kans dat hĳ op de snelweg van Schiphol naar Leiden een dodelĳk ongeluk zou krĳgen minstens driemaal zo groot is als de kans dat wĳ op onze vlucht zouden verongelukken. Irrationeel is het niet? Maar juist daarom psychologisch gezien heel goed verklaarbaar. Wat hier parten speelt is een verschĳnsel dat psychologen het ‘vividness phenomenon’, het ‘levendigheidsverschĳnsel’ noemen. Het neerstorten van een vliegtuig is een veel dramatischer gebeurtenis dan het verongelukken van een of enkele auto’s. De beelden van het eerste roepen veel heftiger emoties in ons op dan van het tweede.

Hebt u nu misschien zwakke plekken? “Ik benader zaken soms te veel vanuit de techniek. Dat is toch logisch, denk ik wel eens als ik iets uitleg. Maar op managementniveau moet je anders denken, heb ik geleerd.”

Daarbĳ speelt een rol dat een vliegtuigongeluk zowel een veel massalere als een veel zeldzamere gebeurtenis is. Massaler omdat er per ongeval doorgaans meer mensen bĳ omkomen en zeldzamer omdat vliegen nu eenmaal veiliger is dan autorĳden. Die beide kenmerken maken ook dat de media aan vliegtuigongelukken veel uitgebreider aandacht besteden dan aan auto-ongevallen. En wat de meeste aandacht krĳgt, houdt ons psychologisch ook het meest bezig. Kortom, het ‘levendigheidsfenomeen’ heeft als gevolg dat we ons dikwĳls drukker maken over relatief zeldzame risico’s dan over relatief veelvoorkomende. Vandaar dat onze zoon ons wel en wĳ hem niet ‘een veilige reis’ wensten. Vandaar ook, zoals uit recent onderzoek bleek, dat ouders zich veel meer zorgen maken over het risico dat hun (tiener)kinderen worden gekidnapt of aan de hard drugs raken dan over het vele malen grotere risico dat ze in het verkeer ernstig gewond raken of verongelukken.

En, lukt dat? “Thuis heb ik ook de neiging om me met techniek te bemoeien, maar ik heb ook nog een vrouw en drie kinderen. Thuis doen we veel spelletjes en houden we ons bezig met video’s en foto’s. Inderdaad, ook op de Mac. De kinderen vinden dat nu eenmaal ook erg leuk.”

RELATIE-TERRORISME Die neiging tot overmatige aandacht voor zeldzame dramatische risico’s, waar we ons nu eenmaal niet goed tegen kunnen beschermen, en tot geringe aandacht voor de frequente niet-spectaculaire risico’s, waar we ons juist wel goed tegen kunnen beschermen, maakt de samenleving onveiliger dan nodig is. Enkele andere voorbeelden. Er sterven jaarlĳks heel wat mensen onnodig

Techneut of manager, wat bent u het meest? “Vroeger vooral techneut, nu meer regelaar. Toch blijf ik techneut, dat is nodig om de ontwikkelingen in de IT bij te houden. Vroeger was een externe consultant een expert waar je wat van kon leren, maar vaak lijkt het nu omgekeerd. Misschien dat ik ooit toch primair regelaar zal worden, maar dan wel een die technisch creatief is. Maar dat duurt nog jaren.”

•

omdat de mensen om hen heen, hun partner, huisgenoten, familieleden, buren of collega’s hebben nagelaten om tĳdig aan te leren hoe iemand die een hartaanval krĳgt te reanimeren. Nergens in Europa investeren regeringen en het bedrĳfsleven in de verbetering van relatiekwaliteit en de voorkoming van scheiding. En dat terwĳl (dreigende) scheiding één van de belangrĳkste risicofactoren van geweld tegen en moord op (ex-)partners en kinderen is, en relatieproblemen verreweg de belangrĳkste oorzaak van arbeidsverzuim. Het aantal onschuldige burgerslachtoffers als gevolg van relatieterrorisme is een veelvoud van dat van dat andere (Islam of politiek) terrorisme.

pychische stoornissen worden de voornaamste factor voor verlies arbeidsproductiviteit Het aantal werknemers met depressie en burn-out als gevolg van relatieproblemen is een veelvoud van het aantal dat daarmee kampt als gevolg van andere oorzaken. In de afgelopen halve eeuw is er in de westerse wereld sprake geweest van een dramatische toename van het percentage mensen dat lĳdt aan psychische stoornissen met een ingrĳpende invloed op hun dagelĳks leven en werk. Volgens de vooraanstaande econoom Richard Layard is het zelfs zo dat psychische stoornissen binnen tien jaar de voornaamste factor zĳn van verlies van arbeidsproductiviteit in bedrĳven, van fouten en ongevallen op de werkvloer en kwaliteit van leven in de privé-sfeer. Maar waar gaat op dit moment de meeste belangstelling naar uit voor wat betreft gezondheid? Naar zeer ‘zichtbare’ verschĳnselen als overgewicht en obesitas. De moraal? De invloed van het ‘levendigheidsfenomeen’ op politiek, bedrĳfsleven en media kost zoveel arbeidsvreugde, productiviteit, veiligheid en kwaliteit van leven dat het de hoogste tĳd is voor een diepgaand zelfonderzoek. Diekstra is psycholoog en oa hoogleraar psychologie aan de Roosevelt Academy Middelburg


29

ESCAPE

Waar sms al niet goed voor is...

T

erwijl Vodafone vorige week meldde dat vijftien jaar terug de Britse progammeur Neil Papworth het eerste sms-bericht verstuurde naar zijn manager Richard Jarvis is in dezelfde week op de website van Nu.nl te lezen dat met een sms’je hoge nood in Londen sneller te lenigen is. Het stadsbestuur heeft een nieuwe sms-dienst in gebruik genomen die mensen

COLOFON IT Executive is een uitgave Adformatie Groep, onderdeel van Kluwer

naar een publiek toilet in de buurt verwijst. Wie het woord ‘toilet’ sms’t naar het nummer 80097 krijgt hopelijk op tijd te horen waar de dichtstbijzijnde openbare toilet is. Het idee is afkomstig van de 26-jarige student Gail Knight, die tijdens een avondje stappen graag wilde weten waar openbare toiletten zich bevinden.

•

De BI-muis die brulde

“Q

likTech na overname Cognos door IBM op één na grootste BI-leverancier”, dat is de grootsprakige kop van het persbericht van dit Scandinavische bedrijfje. Consternatie op de redactie: niemand heeft deze naam ooit gehoord. Merkwaardig genoeg levert het persbericht dat op die titel volgt, geen enkele toelichting bij deze bijzonder ambitieuze claim. Bij nader toezien blijkt QlikTech een omzet te hebben van, zegge en schrijve, 43 miljoen dollar. Of een fractie van wat

SAS, IBI, Informatica of Microstrategy draaien. En dat zijn maar de eerste vier namen die ons te binnen schieten. Loze beweringen in een persbericht - wie kun je dan nog wél vertrouwen?

•

Zoek de zoekmachine r was de afgelopen week slecht nieuws voor elk van de top drie zoekmachines. Maar wie kreeg welke onheilstijding ook alweer?

2. In Australië aangeklaagd voor misleidende reclame wegens gesponsorde zoekresultaten. 3. Zag zijn marktaandeel in Amerika in september verder dalen tot 12 procent van alle zoekopdrachten.

1. Door voorzitter van Commissie Buitenlandse Zaken van Amerikaans Congres uitgescholden voor ‘morele pygmeeën’.

Antwoorden: 1) Yahoo, 2) Google, 3) Microsoft

E

abonnementen IT Executive wordt blijvend gratis toegezonden aan personen die vallen binnen de doelgroep. Aanmelden, wijzigen en afmelden kan op www.it-executive.nl redactie Fred van der Molen hoofdredacteur e [email protected] Sytse van der Schaaf adj.hoofdredacteur e [email protected] medewerkers Ben Kuiken, Charles Groenhuijsen, Dominique Deckmyn, Ed Kerkman, George Attaya, Henk Vlaming, Marco van der Hoeven, Maurice Blessing, Mirjam Hulsebos, Onno Breedveld, Patrick van Eecke, Peter van Schelven, René Diekstra, René Frederick, Ron Tolido, Ron Onrust, Ruben Acohen, Stijn Muys en Yvonne Halink fotografie Nico Boink, Cor Mooij redactieadres Postbus 75462 1070 AL Amsterdam tel 020-5733665 e [email protected] advertentie-exploitatie Rob de Kleijnen salesmanager t 06-53403470 e [email protected] Erik van Heest sr. accountmanager t 06-13221012 e [email protected] Postbus 75462 1070 AL Amsterdam e [email protected] f 020-5733603 e [email protected] (advertentiemateriaal) uitgever Rogier Mulder e [email protected] marketing Ceesjan de Vos e [email protected] Mieke Stikkelorum e [email protected] vormgeving colorscan amsterdam-voorhout drukwerk Senefelder Misset Auteursrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaard-publicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. Op al onze aanbiedingen en overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene Voorwaarden van Kluwer BV, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam op 6 januari 2003 onder depotnummer 3/2003. Op alle overeenkomsten tussen Uitgever en Afnemer met betrekking tot advertentie-plaatsingen (daaronder begrepen alle overeenkomsten met adverteerders en bemiddelaars) zijn in aanvulling op deze Algemene Voorwaarden van toepassing de laatstgeldende versie van de Regelen voor het Advertentiewezen, uitgegeven door de raad van Orde en Toezicht voor het Advertentiewezen (ROTA), hierna: ‘de Regelen’. Bij tegenstrijdigheid van de Algemene Voorwaarden met de Regelen prevaleren de Regelen. Een exemplaar van de Algemene Voorwaarden en de Regelen zal op eerste verzoek gratis worden toegezonden. U kunt beide ook vinden op www. adformatie.nl/algemene-oorwaarden.html. Een deel van de inhoud wordt gepubliceerd onder licentie van Minoc Business Press N.V. Copyright 2007, IT Executive, ISSN 1570-6737

30


bi08_ad_h_190x277_exec_it.qxp

29/11/07

11:15

Page 1

Bringing clarity to your Business Intelligence issues

BI as the catalyst for performance management Business Intelligence is about making better use of the masses of information that threatens to drown your organisation. Customer and product information, financial data, sales reports: how can you ensure your managers are getting the right information to help them make informed decisions? And do they have the right tools to help them plan and predict what may happen in the future? Correctly deployed, business intelligence technology can solve these problems and help you and your managers improve the performance of your business. Understand how to make your business act intelligently. Attend the Gartner Business Intelligence Summit and experience the BI technologies and strategies at the cutting edge of best practices.

• 18 Gartner analysts • More than 80 conference sessions • Keynotes, panels, interviews, case studies, workshops, Analyst One-on-Ones • The exhibition with more than 25 leading BI technology and service providers • More than 900 BI executives from across Europe and all industries

europe.gartner.com/bi Register now, quoting GP-BI1 and receive a 25% discount off the standard delegate price.

To register please visit: europe.gartner.com/bi

IT stuurt water bĳ Vitens

Recommend Documents