jun13
Gratis! De agenda van Amsterdam
Is Douwe Bob de nieuwe Bob? Niet weggooien! Amsterdam verspilt 100 ton voedsel per dag. Dat kan anders.
Import:
Amsterdam ich hald van dich
jaargang 47 #10
in juni o.a.
Karin Slaughter in EYE!
Interview en vertoning van Stand by Me, 2 juni 16.30
Before Midnight van Richard Linklater Première vanaf 6 juni
Oog in oog met Robby Müller
Hommage aan de Nederlandse cameraman van o.a. Paris Texas, 23 mei t/m 16 juni
Keep an EYE
Filmacademie Festival, 26 juni t/m 5 juli
Info & tickets: www.eyefilm.nl
EYE_ADV_UITKRANT_06-05-2013 copy.indd 1
A lot of Amsterdam
Fellini - The Exhibition
Tentoonstelling en filmprogramma, vanaf 30 juni
Gratis toegang tot musea Gratis openbaar vervoer Gratis rondvaart 25% korting op attracties, eten & drinken en meer
Amstel 56-58 | 020 624 05 34 www.dekleinekomedie.nl | www.amsterdamsuitburo.nl 06-05-13 10:40
■
t/m za 1 juni
LEBBIS
Het Grijze Gebied (wachtlijst)
De man die de wereld oppakt, bekijkt, omdraait, binnenstebuiten keert, afbreekt en weer opbouwt. Een avond ongebreidelde lol, energie en inspiratie. ■
zo 2 juni
YORA RIENSTRA
We Maken Er Wat Van
Met haar elastische lijf, ijzersterke mimiek, geestige en ontroerende liedjes kijkt ze met een vergrootglas naar kleinmenselijke tragiek. ■
ma 3 t/m wo 5 juni
ERIC KOLLER Fire in the hole
Prachtige miniatuurtjes, slungelige scènes, humorvolle uitbarstingen en fysieke poëzie. ■
do 6 t/m za 8 juni
RONALD GOEDEMONDT De R van Ronald (wachtlijst)
‘Als je anderhalf uur zó geconcentreerd en energiek kunt optreden, verdien je vijf sterren met een strik erom.’ (Het Parool) ■
wo 3 & do 4 juli
BELVEDÈRE OPERACONCOURS Halve finales
Het meest prestigieuze operaconcours ter wereld komt naar Amsterdam. De beste operatalenten strijden in De Kleine Komedie om een plek in de finale.
iamsterdam.com/citycard
De voorverkoop voor het nieuwe seizoen is begonnen. Bestel uw kaarten op onze website. Van 9 juni t/m 4 augustus is onze kassa gesloten. Fijne zomer!
inhoud
december juni 2011 2013
4
14
26 Zonde Onze ouders wisten nog dat het verspillen van voedsel een van de zeven hoofdzonden is: onmatigheid, gulzigheid, meer opscheppen dan je op kunt. De hedonistische golf van de jaren negentig heeft dat besef weggespoeld, lijkt het wel. Onze verslaggever Cecile Elffers zocht het uit (pag. 8-11): Amsterdam gooit jaarlijks genoeg weg om een middelgrote gemeente als Nieuwegein (60.000 inwoners) van voedsel te voorzien. En dan hebben we het niet over afval, maar over eten dat nog prima eetbaar is. En dan is het crisis hè. Wie de wereld wil redden hoeft echt niet meteen met een schop en emmertje naar de Sahara. In de supermarkt kun je al veel goed werk verrichten. Dit is bijvoorbeeld een tip van onze vormgever Arjen: ‘Je moet nooit in het schap achterin graaien naar de pakken met de langste houdbaarheid, want zo blijven de ‘oude’ pakken over en worden ze eerder weggegooid. Zonde!’ Of deze van onze eindredacteur Evelien: ‘Kijk even in je koelkast voor je boodschappen gaat doen! Simpel hè?’ Mijn eigen tip is dat u meer knakworst moet eten. Knakworst is bijna altijd gemaakt van kippen- of kalkoenseparatorvlees; dat is wat je overhoudt als je een volkomen uitgebeend kippen- of kalkoenkarkas in een centrifuge stopt zodat de laatste schilfers vet en pees en kraakbeen er uitgeslingerd worden. Puur afval. Heel erg duurzaam. Je zou kunnen redeneren dat gulzigheid ook op het festivalseizoen van toepassing is. Er zijn deze zomer dagen bij met meer dan twintig festivals! Zonde natuurlijk. Kijk voor je blindelings kaarten koopt eerst even op je festivalkalender (pagina 49) zou ik zeggen. En probeer eens iets met een echte uitdaging, in plaats van ‘Klompenpop’ of ‘Barbiepop’ of hoe ze ook mogen heten. Wij gaan zelf naar het Holland Festival. Echt iets om je tanden in te zetten. Veel plezier deze zomer.
illustratie Martyn F. Overweel
Bart van Oosterhout Hoofdredacteur
[email protected]
Zelfspot op Holland Festival
'Ik leid een stormachtig leven'
31
36 Blauwe muren
24 Ware Liefde
18
36 Huiskamergevoel
Import Tukker Niet normaal!
31 Cadeau voor nieuwe abonnees Twee kaarten voor Een ideale vrouw in het DeLaMar Theater t.w.v. € 73,Zie ook uitkrant.nl
t: rs
inhoud
juni 2013
5
In dit nummer • op de cover
6 Nieuws 8
Niet weggooien! •
In actie tegen voedselverspilling
14 Festival
Holland Festival en Julidans
21 Column Halina 22 Expo
Is dit afval? 38
22
De modefotografie van Steichen
24 Film Before Sunrise, Before Sunset, Before Midnight 26 Interview Douwe Bob • 'Ik rookte mijn eerste joint met mijn vader' 32 2013 Afschaffing slavernij - 24H - 2013 kalender 34 Import • Limbo's: de bourgondische inslag 36 Uit eten
Hebben!
De Lobby - A Bar - Freud
38 7947 winkels
Gesponnen Suiker - Il Sogno
39 Groeten uit... Amsterdam van Cyntha van Heeswijck-Veeger
32 Slavernij verleden
Steichenize me!
31 Mail en win Kaarten voor de Holland Festival-voorstelling Hans was Heiri of een I amsterdam City Card Zie ook amsterdamsuitburo.nl/acties
40 OBA juni 71 Vooruitblik
+
45 De agenda alle concerten, voorstellingen en exposities van juni + colofon
agenda
juni 2013
45
Bart Wirtz Quintet
Altsaxofonist Bart Wirtz nam zijn nieuwe cd iDreamer op in New York. Nu in Amsterdam te horen. North Sea Jazz Club 1 juni
46 MUZIEK Klassieke muziek Pop Jazz Wereldmuziek 54 THEATER Toneel Muziektheater Cabaret Dans Musical Show Circus Divers 62 LEZING & DEBAT 63 MUSEA & EXPOSITIES 66 FILM 67 JEUGD 70 ADRESSEN
juni 2013
foto Wali Zia
6
Snoepige huisjes Brugwachtershuisjes lijken misschien
Stuntend door de stad Amsterdam is fietshoofdstad van de wereld. Nergens worden fietsers zo
goed bediend als hier. Waar ter wereld loopt er een fietspad dwars door het grootste museum? Waar anders liggen fietsflats in de grachten, of ligt zoveel kilometer aan fietspad? Stunten in het verkeer, zoals in het fietsonvriendelijke New York of Londen hoeft bij ons niet. Jammer? Voor adrenaline verslaafde stuntfietsers is er heel goed nieuws: Op 8 juni verandert het Cultuurpark Westergasfabriek in een bewegend (!) BMX-parcour, met onderdelen die reageren op de acties van de ‘riders’. Met de zestien beste BMX’ers ter wereld belooft het Redbull Framed Reactions een spectaculair event te worden vol bunnyhops, 360’s, wall taps en front flips.
slaapverwekkende details in deze overvolle stad. Totdat je er een keer goed naar gaat kijken (als de brug open staat bijvoorbeeld). Er zijn prachtige varianten bij in de Amsterdamse Schoolstijl, soms van Berlage zelf, klassieke huisjes met groene puntdaken of juist flitsende jaren zeventig varianten. Heel vroeger waren ze bedoeld als schuilhok voor de brugwachter, later werd de brug bediend vanuit het hokje. Maar binnenkort staan de huisjes leeg, want de bruggen van Amsterdam worden geautomatiseerd. Architectenbureau Space&Matter vond dat zonde en bedacht een oplossing voor de overbodige huisjes: maak er exclusieve hotelsuites van. Architectuurcentrum ARCAM wijdt er een tentoonstelling aan: SWEETS | Architectonische juweeltjes. Er is ook een fietsroute waarbij je kunt binnen kijken in de mooiste huisjes.
Arcam.nl 7 juni t/m 21 september
Cultuurpark Westergasfabriek 8 juni redbull.nl
Wij gaan naar................................................................................................ Bezoekers van de (Last Minute) Ticketshop over hun aankoop
Nini (74) is geboren en getogen in Amsterdam. Ze koopt kaartjes voor In ongenade. ‘Fantastisch’, vindt ze Toneelgroep Amsterdam. ‘Ik kijk ALLE stukken!’ Nini doet veel vrijwilligerswerk bij Rialto, Eye en Julidans, en ze begeleidt figuranten. 'Ik heb een heerlijk leven! Echt waar!’
Anna (66) is groot fan van Toneelgroep Amsterdam. 'En ik ben een Cinevillefreak, ik heb een pas en ga heel graag naar film, toneel- en dansvoorstellingen…’ Ze is vaak in de theaters te vinden en heeft de ticketschop onlangs pas ontdekt. ‘Ik ben een echte cultuurliefhebber, het inspireert me.’
Saleha (24) werkt ook wel eens in de Ticketshop. Ze heeft nu kaartjes gekocht voor het Nationaal Ballet Overture, sacre du printemps in het Muziektheater. Ze houdt erg van ballet en koopt de tickets tijdig. ‘Ik ga niet heel vaak uit, maar dit vind ik wel erg leuk!’
tekst en foto’s Anouschka Heil - takeApicture.nl
‘Vanavond ga ik alleen’ zegt Arthur (62), die in de culturele sector werkt. Hij gaat naar De Stadsschouwburg. 'Ik kijk af en toe wat er te koop is. Er zit altijd wat leuks tussen. Als de ene voorstelling is uitverkocht is er altijd nog wel plaats bij een andere.’
'Mijn vriendin is pas nog het schip in gegaan met kaartjes van Beyoncé, dus ik haal ze liever bij een vertrouwd adres!’ zegt Ferry (39) uit Amsterdam. Hij heeft kaartjes voor Dreamteam in Paradiso gehaald. ‘Het is eigenlijk iets van twintig jaar geleden: een housefeestje.'
Samenstelling Inger van der Ree
foto Eric van Nieuwland
juni 2013
Naam: Femke Smit, Mrs Smit and the boys from Brasil Geboortedatum: 23-11-1986 Te zien: 9 juni in Paradiso Mrs Smit vanwege je achternaam, maar waarom The boys from Brasil? Wij zijn gegrepen door Braziliaanse muziek. Dat is altijd een feestje waarop iedereen, ongeacht zijn leeftijd, helemaal losgaat. Maar er zit ook een diepere laag onder, die ik pas echt ontdekte toen ik Portugees leerde. De laag van armoede, verdriet en verloren liefdes. Iedereen in het leven krijgt te maken met tegenslagen, maar Brazilianen verstaan de kunst om daar iets heel moois van te maken.
7
Viervoeters op tweewielers Met een nieuwsgierig neusje snuffelend in de
lucht en een haast menselijke uitdrukking in de bruine oogjes, ‘fietst’ menig Amsterdamse hond dagelijks door de stad. Je zou je zo voor kunnen stellen dat ze er zelf met de fiets op uitgaan. Het is een verschijnsel dat je eigenlijk alleen hier tegenkomt, toeristen verdraaien er bijna hun nek voor. In zijn boek Elke dag een lach: honderd honden op de fiets heeft fotograaf Thomas Schlijper dit unieke fenomeen in beeld gebracht. Aangevuld met teksten van onder andere Arjen Lubach en Theodor Holman. Een boek om van te kwispelen. elkedageenlach.com
Babybios Bioscoopgigant Pathé heeft bedacht dat je met
Jullie hebben ook door Brazilië getoerd. Hoe was dat? Ik vond het verschrikkelijk eng. Wij als Nederlands bandje in Brazilië, ik zong natuurlijk ook nog in hun taal... Het is maar afwachten hoe dat uitpakt. Maar de Braziliaanse locals waren echt super enthousiast! Ik denk dat dat ook komt doordat we niet geprobeerd hebben traditionele Braziliaanse muziek na te maken. We hebben onze Nederlandse pop en jazz invloeden er in gestopt, niet bewust hoor, dat ging gewoon vanzelf.
een bioscoopzaal veel meer kunt dan gewoon films vertonen. Cinemum bijvoorbeeld, is een middag waarop je met je baby naar de bios kunt. Het geluid staat zacht en het licht blijft zachtjes aan, zodat je makkelijk een verloren speen op kunt sporen. Naast de al bestaande live Opera-uitzendingen (vanuit de New York Met) in Pathé Tuschinski kun je er nu ook livestreams van theatervoorstellingen van het beroemde Londense National Theatre bekijken. Op 13 juni is de aftrap met het bejubelde toneelstuk The Audience. En nu is het repertoire ook nog uitgebreid met exposities. Op donderdag 27 juni kun je vanuit je roodfluwelen stoel twee exposities in Noorwegen bezoeken ter ere van de honderdvijftigste verjaardag van Edvard Munch, de kunstenaar die onder andere het beruchte schilderij De Schreeuw maakte.
paradiso.nl
Pathe.nl
Hoe zou je jullie muziek omschrijven? Vrolijke Braziliaanse popmuziek uit Nederland. We willen ervoor zorgen dat Nederlanders losser worden, meer dansen en bijvoorbeeld complimenten durven geven aan vreemden. Zeg gewoon eens wat je denkt… Er zijn zoveel leuke dingen die je tegen mensen kunt zeggen en eigenlijk altijd voor je houdt! Ik hoop dat mensen na het luisteren van de cd de zon zien schijnen.
88
8
december juni 2011 2013 foto Hollandse Hoogte
reportage
juni 2013
9
Niet
weggooien!
Elke dag kiepen we in Amsterdam ruim 100.000 kilo eten dat nog goed is in de prullenbak. Waarom in godsnaam? En wat kunnen we ertegen doen? Op 29 juni maakt een groep Amsterdammers een statement met een gratis 5000-persoonslunch op het Museumplein, helemaal bereid van voedsel dat anders zou worden weggegooid. tekst Cecile Elffers
K
liekje, het woord alleen al klinkt smerig. Wat moet je nog met dat koude klompje pasta of verlepte beetje spinazie van gister? Bah, weg ermee! En de melk is een dag over de houdbaarheidsdatum; die kan dus wel door de gootsteen, wat maakt het uit... Maar het maakt veel uit. Al die kleine restjes samen zorgen voor een gigantische berg onnodig weggegooid eten. Wereldwijd belandt een derde van het voedsel in de vuilnisbak; bizar veel, zeker als je weet dat nog altijd 870 miljoen wereldburgers honger lijden. Daarnaast gaat er immens veel energie verloren in het produceren en weer afbreken van al dat onnodig afgewezen voedsel. Minstens zestig procent van het afgedankte eten wordt door mensen thuis weggegooid. Zo groot als het probleem is, zo abstract blijft het helaas voor de gemiddelde consument. Want ach, die ene weggegooide krentenbol van jou kan toch geen kwaad? Om het onderwerp voedselverspilling wél
dichtbij te brengen en het op een vrolijke manier aan te kaarten, wordt 29 juni op het Museumplein het Damn Food Waste-evenement gehouden: een gratis lunch voor vijfduizend personen, bereid van eten dat anders bij het afval was beland.
‘We zijn doorgeslagen in het weggooien. Mensen vertrouwen niet meer op hun zintuigen.’
Geredde groenten De ingrediënten voor de lunch op het Museumplein komen van telers en supermarkten. Want ook zij gooien veel weg: kromme komkommers en andere ‘imperfecte’ waar haalt de supermarkt niet en wordt afval, net als producten die de houdbaarheidsdatum naderen. Too Good To Waste is een organisatie die ‘lelijke’ groenten redt. Ze worden verwerkt in soepen, sauzen en ander lekkers, als protest tegen verspilling. Too Good To Waste is samen met vergelijkbare organisaties onder de koepelnaam Food Guerrilla betrokken bij het opzetten van de Damn Food Waste-lunch. Chantal Engelen van Too Good To Waste: ‘Ik hoop dat
reportage 10
10
december juni 2011 2013
foto Food Guerilla
In Amsterdam verdwijnt elke dag meer dan 100.000 kilo eten in de prullenbak. Jaarlijks gooien we voor zo’n 124 miljoen euro aan eten dat nog goed is weg. Dit is ruim voldoende om een middelgrote gemeente als Nieuwegein dag in dag uit van voedsel te voorzien. Onderzoeksbureau voor duurzame ontwikkeling CREM berekende deze cijfers over het jaar 2012.
foto Kromkommer
Hoeveel gooit Amsterdam weg?
deze lunch niet alleen consumenten, maar ook bedrijven en politici in actie laat komen tegen voedselverspilling. In een positieve sfeer, zonder belerend vingertje. Zelf weet ik inmiddels allerlei trucs om van restjes iets lekkers te maken. Van bruine bananen maak ik bijvoorbeeld heerlijke smoothies.’ Chantal Engelen foto Jeroen Oerlemans
Tenminste houdbaar tot Waarom gooien we eigenlijk zo krankzinnig veel eten weg? Een grote boosdoener is de houdbaarheidsdatum. ‘Ten minste houdbaar tot’ is iets anders dan ‘te gebruiken tot’; bij de eerste vermelding is het voedingsmiddel na die datum meestal nog prima houdbaar, de producent staat alleen niet meer compleet in voor onder meer de smaak en de kleur. Een kwestie van zelf ruiken en checken dus. Chantal Engelen: ‘Mensen vertrouwen niet meer op hun zintuigen. Dat een ‘ten minste houdbaar tot’-datum niet betekent dat het product daarna weg moet, weet haast niemand meer. We zijn doorgeslagen in het weggooien. Zeker bij droog voedsel als pasta en rijst zouden de houdbaarheidsdata flink verlengd mogen.’ Daar is professor Louise Fresco het mee eens. ‘Over een pak rijst moet je niet gaan zitten zeuren als het voorbij de houdbaarheidsdatum is. Gewoon luchtdicht bewaren, bijvoorbeeld in een weckpot, dan kan er niets mee misgaan. Consumenten zouden wat meer vertrouwen moeten hebben’, zegt de hoogleraar Duurzame Ontwikkeling aan de UvA. Zij schreef onder meer het boek Hamburgers in het paradijs en verschijnt regelmatig in de media om te praten over de toekomst van ons eten. Soms met woedende reacties tot gevolg. Fresco: ‘We zijn verwend geraakt: we willen alleen nog maar het
Louise Fresco
‘Over een pak rijst moet je niet gaan zitten zeuren’
allerverste, knapperigste brood. Ik wil niemand iets opleggen, maar het lijkt me wél goed als supermarkten ook het brood van gisteren zouden verkopen. Toen ik dat idee opperde kreeg ik buitengewoon heftige reacties. Zelfs PowNed dook erop: u wilt ons oude broodkorsten laten eten!’ Mensen verspillen uit onnadenkendheid, stelt Fresco: ‘Als je iemand vraagt of hij voedsel verspilt, is het antwoord nee. Maar vraag je iemand of hij weleens een halve tomaat weggooit, dan is het antwoord ja. We zijn zo rijk geworden en eten is zo goedkoop tegenwoordig dat we de waarde er niet meer van inzien. Tegen dat ongebreideld consumeren voer ik een soort kruistocht. Ik vind het heel goed dat initiatieven als Damn Food Waste de aandacht vestigen op voedselverspilling.’ Vissen en broden Een van de aanjagers van de Damn Food Waste-lunch is Samuel Levie. Deze politicoloog én kok is adviseur bij Food Cabinet, een bureau dat zich specialiseert in voedselvraagstukken. Daarnaast maakt hij zijn eigen duurzame worst bij worstenmakerij Brandt & Levie. ‘Bij Damn Food Waste krijg je niet alleen een heerlijke
juni 2013
foto Food Guerilla
11
In actie tegen voedselverspilling Food Guerrilla is een bundeling vanuit NCDO van verschillende clubs voor duurzamer eten en minder verspilling. Op de site vind je veel informatie, evenementen en links over voedselverspilling. Food Guerrilla regelt met verschillende andere organisaties de Damn Food Waste-lunch. lunch, we laten ook zien hoe je eten op een lekkere manier kan hergebruiken’, vertelt Levie. ‘Met broodsalade bijvoorbeeld, een van mijn lievelingsgerechten.’ Vijf jaar geleden richtte hij de Youth Food Movement op, een jongerenbeweging die een eerlijker en gezonder voedselsysteem bepleit. Dit voorjaar ontstond bij een Food Guerrilla-bijeenkomst het idee voor het Damn Food Waste-evenement. Het wordt de Nederlandse versie van de Feeding the 5K-lunch, een concept dat in 2009 in London in première ging door toedoen van anti-voedselverspillingsactivist en schrijver Tristram Stuart. Hoewel het geen christelijk evenement is, verwijst de naam naar de vijfduizend mensen die Jezus volgens de Bijbel voedde met zijn vissen en broden. Inmiddels zijn er al verschillende internationale edities van de 5K-lunch geweest, onlangs nog in New York. Tristram Stuart zal ook bij de Amsterdamse versie aanwezig zijn. ‘Het wordt een heel gezellige middag, met muziek en alles’, vertelt Levie. ‘Maar het wordt meer dan dat. Deze lunch is onderdeel van een grote campagne: we sturen brieven naar het bedrijfsleven en vragen politici of ze dit onderwerp hoog op de agenda willen zetten. Eten
foodguerrilla.nl
Too Good To Waste behoedt eten voor de vuilnisbelt. Zo maakte deze organisatie een grote lading gazpacho van door de teler ‘te lelijk’ bevonden tomaten. De site bevat ook veel informatie over en tips tegen voedselverspilling. toogoodtowaste.nl
Ook Kromkommer redt ‘lelijke’ groenten, en riep hier zelfs een ware Krommunity voor in het leven. kromkommer.wordpress.com
‘Eten gaat gewoon duurder worden; voedselverspilling is iets waar we wel mee aan de slag moeten.’
Youth Food Movement houdt zich op allerlei manieren bezig met eerlijker eten, o.a. via het Food Film Festival en het Damn Food Waste-evenement. youthfoodmovement.nl
Dumpsterdam is dé site voor de ultieme antiverspillingsactivist: de dumpster diver. Dumpster diven is het jagen op weggegooid eten (en andere producten) in de afvalcontainers van bedrijven. dumpsterdam.nl
reportage 12
12
december juni 2011 2013
Verspillingsvrij eten Bilder & de Clercq is een chique supermarkt met een bijzondere formule: je koopt er een recept plus alle ingrediënten die nodig zijn om het gerecht te maken, in exact de juiste hoeveelheden. Veel gemak dus én geen restjes. De Clercqstraat 44 bilderdeclercq.nl
gaat gewoon duurder worden; voedselverspilling is iets waar we wel mee aan de slag moeten. Het is zeker geen ver-van-je-bed-show. De hoeveelheid eten die anno nu wordt weggegooid is totaal gestoord.’ Stop de perfectie Zelf raakte Levie bevlogen over het onderwerp door wat hij in de horeca waar hij werkte zag gebeuren: ‘Bij mijn studie Politicologie vroeg ik me steeds af: hoe krijgen we de wereld beter en duurzamer? Maar in het restaurant waar ik werkte, op de Zuidas, was ik bezig met zo mooi mogelijk eten bereiden en dat voor zoveel mogelijk geld verkopen. Toen dacht ik: ik moet bewuster met voedsel omgaan. Dat doe ik nu met worstmakerij Brandt en Levie. Niks aan een dier is voor ons afval, behalve de nagels en misschien de botten. Wanneer we stukjes vlees over hebben gooien we die niet weg, maar maken we er knakworst van.’ Als consument gooit Levie ook zo min mogelijk voedsel weg: ‘Natuurlijk is het niet te voorkomen dat er af en toe iets in de prullenbak belandt. Maar je kunt wel een stuk minder kritisch worden. Ik herinner me bijvoorbeeld dat ik als kok vroeger lichtjes verrimpelde paprika’s meteen terugstuurde naar de leverancier, die ze vervolgens weggooide. Terwijl ik nu denk: als je een verrimpelde paprika krijgt, so be it. Misschien kan je wat geld terugvragen, maar weggooien zou gewoon geen optie meer moeten zijn. Een kwestie van accepteren dat niet alles altijd honderd procent perfect is.’ Damn Food Waste-lunch 29 juni, 12.00 tot 16.00 uur Museumplein
Hello Fresh biedt eenzelfde principe maar dan thuisbezorgd, in de vorm van een krat vol recepten en afgepaste ingrediënten. hellofresh.nl
Samuel Levie
brandtenlevie.nl
Helal Et Gida is de favoriet van worstmaker en duurzaam voedsel adviseur Samuel Levie: ‘Dit is een heel leuk Turks supermarktje, waar ze veel kromme komkommers, scheve aubergines en tomaten die al bijna te rijp zijn verkopen. Dat zijn de allerlekkerste tomaten om een pastasaus of een soep van te maken. In de zomer kun je een hele krat voor drie euro kopen, die ga ik dan wecken.’
‘We zijn zo rijk geworden en eten is zo goedkoop dat we de waarde er niet meer van inzien.’
Aquaponics Misschien wel de meest duurzame manier om verspilling tegen te gaan, is zelf je voedsel verbouwen. En dat kan ook gewoon in de stad. Mediamatic onderzoekt ‘aquaponics’ als alternatieve productiemethode. Planten en vissen worden samen in één toren gekweekt; de vissenpoep voedt de planten en die reinigen op hun beurt het water voor de vissen. Er wordt niks verspild. Planten kweken op vissenpoep dus, in feite. Je kunt er alles over leren tijdens een van de workshops of – voor de echte enthousiastelingen – tijdens het aquaponic weekend van 15 en 16 juni. Mediamatic Fabriek Mediamatic.net
Brandt & Levie Worstmakers geven hun dieren een goed leven en gebruiken ze na de slacht ‘van snuit tot staart’. Te koop bij verschillende delicatessenwinkels, restaurants en op festivals.
Pretoriusstraat 34 / Burgemeester de Vlugtlaan 170-174
Stadstuinieren is niet alleen leuk, het gaat op een bescheiden manier ook voedselverspilling tegen. Wie zijn eigen groenten verbouwt, gooit die immers niet snel weg. Zaaien maar! farmingthecity.net
De keuken van het ongewenste dier Kunstenaar Rob Hagenouw vraagt zich af waarom we sommige ‘plaagdieren’ doden, maar vervolgens niet eten. Hij besloot de ganzen die bij Schiphol vanwege de overlast worden afgeknald in kroketjes te verwerken. Ook bereidde Hagenouw muskusratten, kreeften uit de gracht en paarden die dood moesten omdat hun baas ze niet meer kon betalen. Dit alles verkoopt hij op festivals. kvhod.blogspot.nl
Outletsupermarkt In Schagen is begin dit jaar de eerste outletsupermarkt van Nederland geopend. Restpartijen uit gewone supermarkten worden hier voor stuntprijzen verkocht; veelal producten waarvan de ten minste houdbaar tot-datum bijna of helemaal verstreken is. Gedempte Gracht 50, Schagen
Bestel vóór 1 juli en maak k op een avo ans ndje uit t.w.v. 300 euro*
óók te koop GIDS ! in de
Kies uit meer dan 1000 voorstellingen en concerten
Meervaart
Theater Bellevue
Het Concertgebouw
Ashton Brothers
Liza Ferschtman & LeineRoebana
Amsterdam Sinfonietta & De Dijk
Treasures Zet je schrap voor vier muzikale clowns! De Ashton Brothers brengen spektakel van de bovenste plank vol absurd, poëtisch totaaltheater, goocheltrucs, slapstick en rock&roll.
De Kleine Komedie
The Kik
Nederbiet Huisband van De Wereld Draait Door neemt je mee terug naar de tijd dat je nog ongegeneerd kon swingen op de betere beat muziek. Een avond waarbij u ontdekt dat Nederbiet leeft!
Smell of Bliss De vaste dansers van LeineRoebana en stervioliste Liza Ferschtman brengen een ontroerende voorstelling over kwetsbaarheid, alleen zijn en de weerbarstigheid van vioolsnaren met muziek van Bach tot Bartók.
Breder dan klassiek Amsterdam Sinfonietta speelt samen met De Dijk een akoestisch programma, waarin beide groepen versmelten tot een groot ensemble. Er klinken bijzondere covers, nieuwe liederen met teksten van favoriete dichters.
Koninklijk Theater Carré
o.a. Stadsschouwburg Amsterdam
Youp van ’t Hek
Wigwam Wigwam: een typisch Youp-programma, waarin hij praat, schreeuwt, zingt en fluistert met maar één bedoeling: dat u lacht. Hard lacht. Om alles. De wereld, het leven op die wereld en vooral om Youp.
Maria Goos
Familie Familie van Maria Goos is een even geestige als pijnlijke komedie over zes mensen die totaal niet bij elkaar passen, maar wel bij elkaar horen.
Bestel nu de beste kaarten voor het nieuwe theaterseizoen op www.uitgidsamsterdam.nl * vermeld deze advertentie bij uw bestelling
festival
juni 2013
14
Zimmermann & de Perrot op Holland Festival
‘We keren alles ondersteboven’ Het onconventionele theater van het Zwitserse gezelschap Zimmermann & de Perrot is tijdens het Holland Festival voor het eerst te zien in Nederland. ‘Als we iets duidelijk willen maken, dan wel dat we vooral om onszelf moeten lachen.’ tekst Margriet Prinssen foto's Mario Del Curto Strates
theater Zimmermann & de Perrot Hans was Heiri Ihkv Holland Festival Carré 13 t/m 15 juni
Jean-Paul Gaultier, Jane
Birkin, Michel Piccoli en Isabelle Huppert zijn grote fans. In Nederland is het gezelschap niet eerder te zien
geweest, maar Zimmermann & de Perrot toeren al sinds eind jaren negentig de wereld rond met hun voorstellingen. Het Zwitserse gezelschap maakt fysiek en onconventioneel theater: een mix van acrobatiek, dans, humor en muziek. In Hans was Heiri speelt een reuzenrad de hoofdrol, de performers zie je constant tuimelen, vallen, dansen en klimmen.
Lood om oud ijzer Hans was Heiri betekent zoiets als ‘lood om oud ijzer’ legt Dimitri de Perrot (35) uit. Hij is de muzikant, de meester van de draaitafels, een goochelaar met vinyl; hij mengt zijn muziek live op het podium. Martin Zimmermann (41) is acrobaat en danser en samen maken ze voorstellingen, waarin ze hun verwondering over de mens en zijn wereld verbeelden. ‘Hans was Heiri gaat over de behoefte van mensen om anders dan anderen te zijn’, zegt de Perrot: ‘We hebben allemaal dezelfde emoties en toch zijn we vaak zo bang voor elkaar. Als je kijkt naar het verschil tussen hoe mensen zich thuis gedragen en het masker dat ze opzetten zodra ze de deur uitgaan, is dat enorm. We doen allemaal zo ons best om uniek te zijn, om erkenning te krijgen, om gezien
te worden. Dat mechanisme maken we zichtbaar in de voorstelling.’ In de gehaktmolen Met het maken van hun voorstellingen zijn ze soms maanden bezig. ‘We gebruiken alles dat op ons pad komt en gooien het dan meestal eerst in de gehaktmolen. We keren alles ondersteboven en binnenstebuiten. We maken als het ware de grond los, zoals een boer met zijn pikhouweel.’ Ze hebben na lange en intensieve selectie en training vijf performers uitgekozen, afkomstig uit de stal van Alain de Platel en Anne Teresa de Keersmaeker. Autonome persoonlijkheden die hun eigen verhalen vertellen met beweging en dans. Ze moeten op de been zien te blijven terwijl het reuzenrad, een soort huis dat uit vier kamers bestaat, ronddraait. Soms staat het
juni 2013
even stil – bijvoorbeeld wanneer een yogi een stoomcursus bikram yoga geeft en de acteurs zich inspannen om in harmonie met hun diepste wezen te komen – tot het weer gaat draaien en er weinig overblijft van de innerlijke rust. De virtuoze acrobaten botsen tegen wanden en meubels, lopen over muren en plafonds of moeten zich vasthouden om niet naar beneden te storten. Al snel vallen ze – alweer letterlijk en figuurlijk – bij elkaar binnen. ‘De voorstelling vereist een uitgekiend gevoel voor timing. Alles is helemaal uitgeschreven tot op de seconde. Dat moet ook wel anders zou het veel te gevaarlijk zijn.’ Je kunt het rad zien als een enorme wasmachine of als een wiel om rondjes te rennen in een hamsterkooi. Of, wat filosofischer, als de wereld die maar blijft draaien, met
15
daarop de mens die eigenlijk niet veel anders kan dan zich zo goed mogelijk vasthouden of op tijd laten vallen. ‘Als we iets duidelijk willen maken’, zegt Dimitri, ‘dan wel dat we vooral heel erg om onszelf moeten lachen. We zeggen graag: we nemen alles serieus maar we doen niets serieus.’
Tegendraadsheid De Zwitsers in hart en nieren zijn trots op hun eigenheid, al pikken ze zowel uit de Franse als uit de Duitse cultuur veel mee. ‘Het is een kleine stad, Zürich, en Zwitserland is een klein land. We moeten wel zelf dingen uitvinden. Zürich staat bekend als plaats voor
vrijdenkers. Het dadaïsme is hier ontstaan. Er komen veel anarchisten uit Zwitserland; zelfs de boeren in de bergen hebben een soort tegendraadsheid. Dat komt terug in de voorstelling: het spelen met vastgestelde wetten en regels. Zelfs aan de zwaartekracht wordt getornd.’
festival 16
juni 2013
foto Teatro alla Scala
Holland Festival Top 5 1 - Quartett Het is een van de meest verfilmde en bewerkte romans aller tijden, Les liaisons dangereuses. Een briefroman uit de achttiende eeuw vol intriges, gebroken harten en kwellende liefde. In Quartett (naar het stuk van Heiner Müller) waarmee het Holland Festival opent, vechten de voormalige geliefden Valmont en Merteuil hun verbeten strijd uit in een vocaal duel.
foto Mark Allan-Barbican
Gashouder 1 en 2 juni
2 - Desdemona Desdemona speelt maar een kleine rol in Shakespeare’s Othello, dat vooral gaat over de rivaliteit tussen mannen. Nobelprijswinnaar Toni Morrison beschrijft het verhaal vanuit vrouwelijk perspectief; de wereldberoemde Malinese singer-songwriter Rokia Traoré geeft Desdemona en haar bediende Barbara een stem en de Amerikaanse regisseur Peter Sellars maakt er bijzonder muziektheater van.
foto Bernard de Keyzer
Muziekgebouw aan ’t IJ 11 t/m 13 juni
3 - El Gusto – Kashba Blues In hun jonge jaren waren zij beroemd in de Kashba, de volkswijk van Algiers: de musici van het chaabi-orkest El Gusto. Gebroederlijk speelden joden en moslims, Afrikanen en Europeanen liederen over liefde, verdriet, vriendschap en verraad. Tot de Algerijnse revolutie hen uit elkaar dreef. Inmiddels zijn ze rond de zeventig of ouder, maar nog steeds bespelen ze hun instrumenten ‘alsof ze dansen met een prachtige vrouw.’
foto Todd Rosenberg
Koninklijk Theater Carré 2 juni
4 - West Side Story West Side Story won in 1961 maar liefst tien Oscars. De film is inmiddels gerestaureerd en nog steeds geweldig. Het Radio Filharmonisch Orkest speelt de muziek van Leonard Bernstein bij een vertoning van de film in Carré, waardoor een heel bijzondere live-ervaring ontstaat. Koninklijk Theater Carré 23 juni
5 - Sunken Garden Sunken Garden is de eerste multimediale opera met 3D-film, een samenwerking van componist en regisseur Michel van der Aa met schrijver David Mitchell. Helaas zijn alle voorstellingen al uitverkocht. Een alternatief is Die Meistersinger von Nürnberg, een geestige parodie op een populaire muziekwedstrijd. Op 20 juni vanaf 17.30 uur ook gratis live te zien in het Oosterpark. Die Meistersinger von Nürnberg Het Muziektheater 4 t/m 23 juni
Holland Festival diverse locaties 1 t/m 26 juni
PS
ZOMER OP Z’n aMStERdaMS: MEER dan 50 fEStivalS in 3 MaandEn
nu MEER aMStERdaM in
festival
juni 2013
18
Enfants Terribles en Grote Meesters op Julidans
Naakt, afwijkend en abnormaal Op Julidans zijn – ook dit jaar – Grote Meesters en Enfants Terribles van de dans te zien. De enfants terribles vonden weer nieuwe manieren om met de norm te breken. Naakte mannen en vrouwen en verstandelijk beperkte dansers confronteren ons met onze eigen gêne. Minder gewaagd zijn de grote meesters, daar zit je altijd goed. tekst Bregtje Schudel
festival Julidans Diverse locaties 2 t/m 13 juli julidans.nl
Enfant Terribles en Grote
Meesters, dat is voor de derde keer op rij de leidraad van Julidans. Maar, wat als enfants terribles grote meesters worden? Dat overkwam de Zweedse choreografe Gunilla Heilborn, die met de openingsvoorstelling Alaska voor het eerst Julidans aandoet. Dat ze niet uit de Zweedse danswereld kwam hielp haar destijds bij het maken van haar dansvoorstellingen, vertelt ze. Ze deed gewoon ‘haar eigen ding’. Haar droogkomische, absurdistisch danstheater laat zich dan ook moeilijk in een hokje stoppen. Maar, daarin schuilt
ook een gevaar. Inmiddels zijn haar afwijkende voorstellingen juist de norm. Heilborn: ‘Mensen verwachten nu dat ik altijd dit soort stukken maak.’ In Alaska – deels geïnspireerd op het boek Into the wild – wil een groep mensen graag naar Alaska emigreren. Waarom Alaska? ‘Daar kan je precies doen wat je zelf graag wilt.’ Gêne De Franse dansmaker Olivier Dubois hoeft nog lang niet bang te zijn dat zijn voorstellingen ‘gewoon’ gevonden worden. Faune(s), een herinterpretatie van L’après-midi d’un faune van Vaslav Nijinski werd tijdens Julidans 2009 door enkele bezoekers uitgejouwd, bij zijn voorstelling Révolution (Holland Festval 2012) liep de halve zaal – ondanks de belofte van paal-
dansen – weg. Ook Tragédie belooft weer de nodige controverse: negen mannen, negen vrouwen, naakt tegenover elkaar. Je bent gewaarschuwd. Jérôme Bell – eveneens een nieuwkomer op Julidans – is niet geïnteresseerd in ‘normaal’ of ‘gewoon’. In Disabled Theater, werkt hij met acteurs van het Zwitserse HORA Theater, een gezelschap voor mensen met een verstandelijke beperking. Zij zijn gewend op het toneel te staan, het ongemak en de gêne zit enkel bij ons, de ‘normale’ kijker. Meer opties Maar, vrees niet, er zijn ook andere opties. I Like To Watch Too biedt in Paradiso een proeverij van experimentele, hedendaagse dans en perfomancekunst. Twee avonden lang zijn er door heel Paradiso
verschillende acts te zien, waar de bezoeker gewoon vrij in en uit kan wandelen. Emio Greco en Pieter C. Scholten van ICK Amsterdam lieten zich voor VERDI inspireren door drie tragische heldinnen uit de Italiaanse Opera: Violetta uit La Traviata, Jean d’Arc uit Giovanna d’Arco en Desdemona uit Othello. Bij Akram Khan ten slotte, zit je eigenlijk nooit fout. De bijzondere mix van kathak, moderne dans en persoonlijke ideologie maakt iedere voorstelling de moeite waard. iTMOi (In the mind of Igor) is een ode aan de grootse componist Igor Stravinsky. Keurig of controversieel, naakt of ‘normaal’, met Julidans ga je dansend de zomer tegemoet.
juni 2013
Van boek naar doek, of andersom: waar komt deze film/boek/opera ook alweer vandaan? Dit keer West side story. 1591: Het toneelstuk In het schilderachtige Verona van de zestiende eeuw struinen de verliefde Romeo Montague en Julia Capulet door smalle straatjes. Maar helaas... door een eeuwenoude familievete wordt hen de liefde verboden. Het wereldberoemde verhaal Romeo en Julia is ontstaan uit hervertellingen van een verhaal uit 1476 van Masuccio Salernitano, Mariotto en Gianozza. 1961: De film Vier eeuwen later wordt het verhaal van de wereldberoemde Italiaanse tragedie opnieuw verteld. Dit resulteert in een musical vol Amerikaanse rauwheid, armoede en geweld: West Side Story. De rijke families uit Verona zijn verruild voor Pools/ Amerikaanse en Puerto Ricaanse straatbendes in de Upper West Side van New York City en Romeo en Julia zijn veranderd in Tony en Maria. West Side Story was de eerste musical in de theatergeschiedenis waarin zang, dans en spel een uitgebalanceerde eenheid vormden. 2013: Het concert De musical ging ook de geschiedenisboeken in vanwege de onvergetelijke liedteksten en muziek van Stephen Sondheim en Leonard Bernstein. Tijdloze nummers als America en Maria zijn na 1961 opgenomen in vrijwel iedere klassiekerslijst… Om het karakteristieke West Side-gevoel naar het Amsterdam van nu te halen zal het Radio Filharmonisch Orkest de origineel gerestaureerde film van live muziek voorzien. Een bijzondere ervaring die je op muzikale wijze meesleept naar de roerige jaren zestig… iTMOi foto Richard Haughton
West Side Story Carré 23 juni
Heeft u ook Zin van alles te ondernemen en te ontdekken? nummer 101/ mei 2013 adviesprijs € 4,95 / www.zin.nl
Zin! Dat krijg je ervan!
a | Berlijn | lon ce ’s T 21 pagina
k
den | B ar | Lon
d
cht el | A erhoe ex
Fiets! euw-Zeel an
| Ni
Jan en Sanne Terlouw | Ivo Opstelten | Mark Knopfler Hester van Eeghen | Ernst Daniël Smid | Jan Rot (vanaf nu elke maand!)
Nieuwe columnist!
‘Hoe trek je jezelf aan je haren uit het moeras?’ Renate Dorrestein over haar writer’s block Dag baan, dag Nederland
Horen met je kiezen Uitvinding geeft doven hoop Lambert, Louk en Anne werken door. Niet achter het bureau, maar in de zon!
Regenwoud naast fjord Vancouver: waar stad en natuur dikke vrienden zijn
5
nummers voor slechts
Honger en dorst? Prima Waarom we het voorbeeld van de oermens moeten volgen Filosoof Joke Hermsen: ‘Dagdromen, lanterfanten, ik kan het iedereen aanbevelen’
MAAK NU EXTRA VOORDELIG KENNIS MET ZIN MAGAZINE:
€19,
95
Stopt auto matisch!
Liever meer korting? Kies dan voor een jaar (12 nummers) voor slechts € 40,Een cadeautje voor uzelf NU EXTRA VOORDELIG!
Gezondheid info & advies Tips over geld, recht & werk
Lekker veel lezen, ontdekken en ondernemen
088 – 550 01 17 doen! Bel of ga naar www.zin.nl/uitkrant
(ma tm vr 9 tot 21 uur en za van 9 tot 14 uur)
Deze aanbieding is geldig tot 31 augustus 2013. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden. Zin kost in de winkel € 4,95. Het proefabonnement stopt na afloop automatisch, het jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Opzeggen is heel eenvoudig en kan per maand. Op deze abonnementsovereenkomst zijn de Leveringsvoorwaarden en het Privacy- en cookiebeleid van Sanoma Media Netherlands B.V. van toepassing. Voor abonnementen buiten Nederland gelden andere voorwaarden. Kijk voor alle voorwaarden op www.sanomamedia.nl/klantenservice onder het kopje “Service & Contact”.
juni 2013
columnhalina 21
Tijd om op te groeien
I
k heb in mijn woonplaats een gezin ontdekt waar ik graag deel van zou uitmaken. Het liefst vroeg ik ze vandaag nog of het mogelijk is de adoptiepapieren aan te vragen. De vader is hyperintelligent en een autoriteit op het gebied van gezondheid, de moeder is knap en zacht en warm en heeft ook een indrukwekkende carrière als advocate. Verder hebben ze drie beeldschone dochters en een zoon, ze wonen in een sprookjeshuis, zijn creatief en hebben een interessante vriendenkring. Ik weet heus wel dat ik 37 ben en dat het de bedoeling is dat ikzelf een gezin ga stichten – in plaats van te blijven hangen in de fase van het koekoeksjong dat zich ongevraagd nestelt in andermans woonark om daar het voedsel op te eten – maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ik begin stilletjes aan te accepteren dat het vinden van
een man en bijbehorend zaad om nageslacht mee te produceren niet voor mij in de sterren staat geschreven. Een paar dagen geleden zat ik met een film- en televisieproducent in een nieuw hip voetbalvrouwenrestaurant te eten toen hij mij met klem op het hart drukte dat ik alleen een kind moest nemen als ik niet anders kon. ‘Een kind is geen keuze, dat is een puur hormonale behoefte.’ Blijkbaar ontbeer ik die hormonen want ik heb het gevoel dat ik makkelijk ‘anders kan’. Ik ben alleen doodsbang voor spijt, voor eenzaamheid en voor gebrek aan verdieping. De bekende ‘is dit het dan?’-vraag dringt zich steeds vaker op en wat zou logischer zijn dan die vraag te beantwoorden met: ‘Nee, want nu word je moeder.’ Of ‘nee want nu word je alsnog lid van je favoriete Amsterdamse gezin.’ In mijn hart weet ik dat
het allebei geen opties zijn. Niet nu. Misschien moet ik toch eens een rugzak kopen en door een of ander vaag Aziatisch land gaan trekken op zoek naar verlichting, of misschien stoppen met acteren en een bed and breakfast bouwen in oost Spanje, of mijn huis verkopen en in Afrika vrijwilligerswerk gaan doen. Is dit een midlifecrisis? Ben ik er lekker vroeg bij? Zal ik gewoon een enorme tatoeage op mijn rug laten zetten van het hoofd van mijn dode vader en een Porsche Cayenne aanschaffen om mee door de PC Hooftstraat te tuffen? Maar dan realiseer ik me weer dat ik geen rijbewijs heb. Mijn weigering om op te groeien, is van duizend kilometer afstand zichtbaar. De enige die mij moet adopteren ben ikzelf. Het is tijd voor actie. Een rijbewijs is stap een, misschien krijg je die man wel bij die Porsche cadeau. We zullen zien.
expositie 22 december 2011
juni 2013
De modefotografie van Edward Steichen
Ongeëvenaard
Mary Heberden, 1935
Carlotta Monterey, 1924
Zijn naam werd een begrip; wie door Edward Steichen was vastgelegd was ‘Steichenized’. Toen hij als een van de eerste fotografen voor Vogue en Vanity Fair ging werken werd de portretfotograaf een voorloper in de modefotografie. tekst Joke van der Wey foto's Edward Steichen/Courtesy Condé Nast Publications
Edward Steichen was al een beroemd schilder en fotograaf toen hij begin 1923 een bijzonder prestigieuze positie kreeg aangeboden: hoofdfotograaf van Condé Nast, uitgever van de invloedrijke tijdschriften Vogue en Vanity Fair. Vijftien jaar lang benutte Steichen zijn ongeëvenaarde stijlgevoel om een tijdsbepalende cultuur in beeld te brengen. Dat deed hij door het portretteren van prominenten uit de wereld van de journalistiek,
film, dans en sport, van wie sommigen nog steeds niet vergeten zijn (Marlene Dietrich!), maar zijn grootste bekendheid kreeg hij door zijn foto’s van de prachtige haute couture van die tijd. FOAM presenteert deze zomer meer dan tweehonderd unieke vintage foto’s van Steichen uit de periode Condé Nast (1923- 1937), misschien wel de laatste periode waarin een fotograaf zo onbelemmerd esthetisch kon uitpakken.
Revolutionair Claudia Küssel, curator bij FOAM: ‘Steichen was een unieke figuur, hij heeft het fenomeen modefotografie als eerste op de kaart gezet, in het verlengde van zijn werk als portretfotograaf. Al heel jong had hij daarin een geweldige reputatie. Voor hij begon met modefotografie werden modetijdschriften door tekenaars geïllustreerd. Steichen begon met foto's. Hij hield zich ook bezig met de esthetiek van het ene beeld ten opzichte van het andere, want hij had een geweldig gevoel voor de manier waarop iets in de magazines zou overkomen. Toen hij na de Tweede Wereldoorlog actief was als tentoonstellings-
juni 2013
23
stijlgevoel
Gloria Swanson, 1924
maker hing hij foto’s soms zonder lijst aan de muur; revolutionair in een tijd waarin een foto nog niet veel verwijderd was van een schilderij. En foto’s werden door hem persoonlijk gesigneerd, net als zijn schilderijen: allebei kunst. Ook daar was hij een voorloper in.’ Een hele eer Steichen, op jonge leeftijd met zijn ouders uit Luxemburg naar Amerika geëmigreerd, was opgeleid tot schilder. In zijn fotowerk is de invloed van de schilderkunst dan ook duidelijk te zien. Als schilder was Steichen verwant aan de jugendstil, waar nog wel sporen van
Marlene Dietrich, 1934
terug te vinden zijn, maar achter de camera was hij vooral glamourfotograaf. Küssel: ‘Hij fotografeerde mensen op hun allermooist, vooral in vrouwenportretten leefde hij zich helemaal uit. Het was dan ook een hele eer om door Steichen gefotografeerd te worden, dan was je ‘Steichenized.’ Hij was een meester in het vinden van de juiste lichtval en wist ook altijd een achtergrond te vinden die precies bij het model paste.’ Bont en struisveren We bladeren door het dikke Steichenboek, van de ene prachtfoto naar de andere. En inderdaad, de vrouwen zijn
het mooist, met hun combinatie van extravagante vrouwelijkheid en hun stoere, zelfbewuste blik, of het nu gewone actrices of filmdiva’s zijn. Küssel: ‘Het onderscheid tussen portret- en modefoto is ook niet altijd even duidelijk, vaak poseerden beroemde acteurs even makkelijk voor een modeshoot.’ Natuurlijk is iedereen beeld- en beeldschoon ‘Steichenized’, maar de kleding helpt ook. Zo’n soepele bontjas tot op de enkels, dat kan tegenwoordig niet meer en we kunnen ook wel zonder struisveren. Maar waarom maken ze niet meer zulke ontzettend mooie jurken en badpakken? FOAM 28 juni t/m 5 sep.
film
juni 2013
24
Deze maand in première
Sterren gegeven door onze filmrecensent Bregtje Schudel. Geen sterren betekent: niet gezien.
The Iceman
The Iceman
The Last Elvis
Degelijk en waargebeurd misdaaddrama over Richard Kuklinski (de immer intense Michael Shannon), een meedogenloze huurmoordenaar met meer dan honderd doden op zijn naam.
Carlos Gutierrez leidt een dubbelleven: overdag fabrieksarbeider, ’s nachts Elvis-imitator. The Last Elvis
I, Anna
Regie Ariel Vromen Release 6 juni
Trance Veilingmeester Simon (James McAvoy) was de sleutelfiguur bij een imposante kunstroof. Er is alleen een probleem: door een hersenschudding weet hij niet meer waar hij het schilderij verstopt heeft. Niets is natuurlijk wat het lijkt in deze thriller van Danny Boyle (Trainspotting, Slumdog Millionaire).
Trance
Regie Danny Boyle Release 6 juni
Only God Forgives In Drive speelde Ryan Gosling nog een stuntrijder die bijkluste als chauffeur bij bankovervallen, in Only God Forgives dalen Gosling en regisseur Nicolas Winding Refn af in de Thaise onderwereld. Wanneer zijn broertje wordt vermoord, eist zijn moeder (een platinablonde Kristin Scott Thomas) wraak.
I, Anna
Only God Forgives
Regie Wayne Blair Release 27 juni
Pixar: 25 years of animation
The Sapphrires
We hebben er even op moeten wachten (origineel heette de tentoonstelling 20 years of animation), maar nu is het dan toch zo ver: loop binnen in de wondere wereld van Pixar – de makers van Finding Nemo, Wall-E en Brave. Amsterdam EXPO 30 mei t/m 27 okt.
Rondom Middernacht Die Wand
Die Wand Regie Julian Pölsler Release 13 juni After Earth Regie M. Night Shyamalan Release 13 juni Disconnect Regie Henry Alex Rubin Release 20 juni
Frances Ha
Regie Noah Baumbach Release 20 juni
Regie Barnaby Southcombe Release 27 juni
Dreamgirls, maar dan op zijn Australisch (en ook nog eens waar gebeurd!). Vier Aboriginal-meisjes vertrekken naar Vietnam, om daar de soldaten moed in te zingen. Charmant filmpje.
3x Isolement
Regisseur Noah Baumbach (The Squid and the Whale) is de koning van sociale ongemakkelijkheid. Toch moet je in Frances Ha wel houden van het stuntelende titelpersonage (gespeeld door Greta Gerwig): dakloos, werkeloos, maar vol grote, irrationele dromen.
Stel, je bent de zoon van een gevierd actrice en je krijgt de kans je allereerste speelfilm te maken. Wat doe je? Precies! Je zet haar in de hoofdrol. Maar met een moeder als Charlotte Rampling wil je dat de regisseur best vergeven. Rampling speelt in deze thriller een klassieke femme fatale: de hoofdverdachte in een moordzaak. Natuurlijk valt de zwijgzame rechercheur Gabriel Byrne (denk Humphrey Bogart) als een blok voor de charmes van deze mysterieuze dame.
The Sapphires
Regie Nicolas Winding Refn Release 13 juni
Drie films over isolement. In Die Wand wordt een vrouw (Martina Gedeck) plotseling door een onzichtbare muur van de rest van de wereld gescheiden. Ook Kitai (Jaden, de zoon van Will Smith) is in After Earth van M. Night Shyamalan (The Sixth Sense) helemaal Remi, wanneer hij neerstort in de door mensen verlaten aarde. In Disconnect zit het isolement meer in het hoofd van de personages. Allen zoeken ze connectie in een steeds virtueler wordende wereld.
Regie Armando Bo Release 20 juni
Disconnect
Deze maand gaat het langverwachte Before Midnight in première, waar we ontdekken hoe het Jesse en Celine is vergaan na hun hereniging negen jaar eerder in Parijs (zie hiernaast). Mocht je Before Sunrise (1995) en Before Sunset (2004) gemist hebben, geen nood! EYE vertoont ze alledrie! Maar er is meer: Julie Delpy, oftewel Celine, gaf in 2 days in Paris (2007) en 2 days in New York (2012) haar eigen visie op de terugkerende uitdagingen binnen een relatie. Delpy speelt in beide films de hoofdrol, Marion, een (licht) neurotische kunstenares met een al even prettig gestoorde familie. eyefilm.nl
Frances Ha
Samenstelling Bregtje Schudel
juni 2013
25
Ethan Hawke en Julie Delpy achttien jaar later
De rekbaarheid van liefde Na Before Sunrise (1995) en Before Sunset (2004) verschijnt nu, opnieuw negen jaar later, de film Before Midnight. Het is het derde deel in een reeks films over de Ware Liefde tussen Celine en Jesse. Wat waren ze nog jong, Celine (Julie Delpy, 1969) en Jesse (Ethan Hawke, 1970), toen ze elkaar in Before Sunrise in de trein van Boedapest naar Parijs voor het eerst in de ogen keken. De wereld stond voor ze open. Werk, liefde, niets stond vast. Samen brachten ze een avond en een nacht door, slenterend en pratend door de steegjes van Wenen. Ze verleidden elkaar met woorden, niet met daden. Bij zonsopgang namen ze afscheid, zonder telefoonnummers uit te wisselen of zelfs elkaars achternaam te weten, maar wel met de belofte elkaar na een half jaar weer te ontmoeten.
Optimisme Pas negen jaar later liepen ze elkaar in Before Sunset in een boekwinkel in Parijs weer tegen het lijf. De bravoure van toen had plaatsgemaakt voor gematigd optimisme. Niet alles was gegaan zoals ze gehoopt hadden, maar het kon nog! Beiden waren gesetteld – Jesse had zelfs een zoon – zij het niet gelukkig. Allebei waren ze altijd blijven denken aan die ene nacht in Wenen, met de enige persoon die hem/haar echt leek te begrijpen. Barstjes In Before Midnight, opnieuw negen jaar later, zijn ze dan echt samen, wonend in Parijs met twee schattige dochter-
tjes. Geheel vlekkeloos verliep de hereniging niet. In de allereerste scène brengt Jesse zijn zoontje naar het vliegveld: na een korte vakantie in Griekenland
Before Midnight
Regie Richard Linklater Release 6 juni
moet hij terug naar Amerika – naar de ex met de complete voogdij, die het Jesse nooit heeft vergeven dat hij Celine boven vrouwen-kind verkoos. Ook de relatie zelf heeft de nodige barstjes opgelopen. Zij vindt dat ze alle huishoudelijke en opvoedkundige
taken alleen doet, hij vindt dat ze zeurt. De passie van achttien jaar geleden is een vage herinnering. ‘Als jij me nu tegen zou komen in een trein, zou je me nog steeds aanspreken?’ wil Celine weten. ‘Zou jij zijn uitgestapt?’ kaatst Jesse terug. Meer dan fictie Zouden de makers in 1995 hebben geweten dat er nog (minstens) twee films zouden volgen? Je kan het je eigenlijk niet anders voorstellen, zo prachtig vloeien de films samen tot een overkoepelende studie over de rekbaarheid van de liefde. Jesse en Celine worden ouder, en wij groeien met ze mee. Ook de acteurs – die
veel van de dialogen zelf schreven – hebben met de jaren het een en ander meegemaakt (Hawke heeft twee kinderen met ex Uma Thurman; Delpy heeft een zoontje van vier). Wanneer Jesse treurt over het feit dat hij er niet meer voor zijn zoon kan zijn, of Celine vertelt van de verlammende onzekerheid die ze voelde als kersverse moeder, voelt dit als meer dan fictie. Before Midnight is het mooiste maar ook het schrijnendste hoofdstuk uit de serie. Jesse en Celine hebben offers moeten brengen voor hun Ware Liefde, een concept waar ze als twintigers hartstochtelijk in geloofden, waar ze zich als dertigers wanhopig aan vastklampten, en waarvan ze nu twijfelen of het ooit wel heeft bestaan.
interview 26 26
26
december juni 2011 2013
Interview met ‘de beste singer-songwriter’ Douwe Bob
‘Vrijheid heeft me gevormd’ Een jonge artiest met een oude ziel en de looks van een jonge Johnny Cash: sinds Douwe Bob (20) de tv-talentenjacht De Beste Singer-Songwriter van Nederland won, beschrijven pers en publiek hem met superlatieven. Op 6 juni speelt hij in Paradiso, 15 juni staat hij op Pinkpop. tekst Kim van der Meulen foto rechts Tim Knol
D
ouwe Bob houdt niet van stilzitten. Het afgelopen halfjaar toerde hij langs Nederlandse poppodia, speelde hij Noorderslag plat, sleepte hij drie 3FM Awardnominaties in de wacht en schreef hij een album. ‘Ik hou van avontuur’, vertelt de jonge singer-songwriter in het appartement waar hij met zijn moeder woont, op steenworp afstand van de Albert Cuypmarkt. ‘Ik leid een stormachtig leven. Dat is altijd zo geweest: toen ik geboren werd, regende en waaide het heel hard. Daarom heet mijn album Born in a storm.’ Dat debuutalbum had met gemak een dubbelalbum kunnen worden. Al voordat Douwe Bob in januari samen met toetsenist Matthijs van Duijvenbode en gitarist JP Hoekstra naar Marrakech vertrok om daar nachtenlang liedjes te schrijven – gitaren op schoot, whisky binnen handbereik – had hij meer materiaal dan ooit op één plaat zou passen. ‘Het was een ontzettende klus om de beste eruit te pikken, want elk nummer is voor mij speciaal. Schrijven is mijn uitlaatklep. Andere mensen nemen misschien een bad om eens na
te denken over wat ze hebben meegemaakt, ik schrijf erover.’ Bang voor critici die zich afvragen over welke levenservaring een twintigjarige in hemelsnaam kan zingen, is Douwe Bob niet. ‘Die laat ik gewoon mijn album horen!’
‘Mijn eerste jointje rookte ik samen met mijn vader’
Ben je zo zelfverzekerd? ‘Eigenlijk ben ik nogal verlegen. Toen ik voor het eerst optrad, deed ik het bijna in m’n broek van angst. Toch bleek uitbundig doen op een podium juist mijn manier om met die verlegenheid om te gaan. Inmiddels heb ik veel gespeeld en zit ik lekker in m’n vel. Ik hou ervan om in het middelpunt van de belangstelling te staan, maar ben wel bescheiden. Alles wat ik tot nu toe heb bereikt, heb ik te danken aan mensen die mijn muziek mooi vinden. Het blijft gaaf dat mensen speciaal voor mij een concertkaartje kopen. Tegelijkertijd weet ik dat het zomaar afgelopen kan zijn, want je krijgt nou eenmaal geen garanties. Daarom leef ik met de dag. Het glas is niet half vol of half leeg, maar twee keer zo groot als normaal. Die instelling heb ik altijd gehad. Mijn ouders hebben me opgevoed met het idee: pluk
juni 2013
27
interview
28
december juni 2011 2013
foto Ben Houdijk
28
de dag, want het leven is kort. Op mijn album zing ik over de levenslessen die ze me hebben geleerd. If life gives you lemons, you just put them in your hand and squeeze, zing ik in het titelnummer.’ Heb je jouw muzikaliteit van je vader meegekregen (zanger en kunstenaar Simon Posthuma, die in de jaren zestig als de helft van ontwerpduo The Fool met o.a. The Beatles samenwerkte, red.)? ‘Dat zou best kunnen, er stond een piano in de huiskamer en ik speelde daar bijna elke dag op. Later kwam daar gitaar bij. Mijn vader merkte dus al vroeg dat ik interesse in muziek had. Als klein jochie nam hij me mee naar een concert van Jerry Lee Lewis in Paradiso, waar hij me op zijn schouders zette en dwars door de menigte naar voren liep. Mensen wierpen hem boze blikken toe, maar hij wilde per se dat ik het goed kon zien. Ik zag Lewis op één meter afstand Great balls of fire zingen. Dat maakte indruk. En toen ik een jaar of zes was, hielp ik mijn vader al in zijn atelier op de bovenverdieping. Hij zette een wit, linnen doek neer, waarop we samen met onze handen schilderden. Daar slaat de tekst red hands and blue hands op in het nummer Multicolored Angel, dat ik aan hem heb opgedragen. Ik heb een hele goede band met mijn vader. We zien elkaar ongeveer twee keer per week. Laatst zijn we bijvoorbeeld naar de Aprilfeesten op de Nieuwmarkt gegaan. Hij is, net als mijn moeder, supertrots op me. Ik vind het belangrijk om hem zo veel mogelijk te betrekken bij wat ik doe. Hij is 74 jaar en heeft een behoorlijk heftig, ruig leven geleid. Dat gaat uiteindelijk z’n tol eisen. Een leven vol rock-‘n-roll, drank en drugs hou je niet eeuwig vol.’ Wat is het beste advies dat je van je vader hebt gekregen? ‘Mijn ouders hebben me nooit adviezen gegeven, maar lieten mij m’n eigen gang gaan. Op de middelbare school was ik een van de weinigen die zelf mocht bepalen hoe laat-ie thuiskwam. Dat ging natuurlijk weleens mis, maar het had nooit desastreuse gevolgen. Mijn eerste jointje rookte ik samen met mijn vader en ook
mijn eerste biertje deelde ik met hem. De vrijheid die mijn ouders me gaven, heeft me erg gevormd. Omdat mijn vader in het kunstenaarswereldje zat en mijn moeder professioneel rock-‘n-rolldanseres was, kwamen er ook veel heftige, leuke en bijzondere types bij ons over de vloer. Muzikanten, kunstenaars, dansers. Graham Nash heeft weleens in de huiskamer piano gespeeld. Zelf heb ik ook veel creatieve vrienden. We zitten op één lijn.’
‘Ik werd van school geschopt omdat ik te goed wist wat ik wilde’
Hoe ‘sex, drugs en rock-‘n-roll’ is jouw leven? ‘Ik hou van alle drie, haha. Nee, eigenlijk valt het best mee. Ik hou van feestjes en wilde avonturen met vrienden, maar meer dan kattenkwaad zal ik nooit uithalen. En als het om meisjes gaat: ik heb momenteel geen vriendin, maar krijg vrouwelijke aandacht genoeg. Al zou ik dat nooit misbruiken. Als er een leuke meid op mijn pad komt is dat mooi, maar ik zou niet snel ingaan op iemand die me leuk vindt omdat ik op een podium sta.’
juni 2013
29
Douwe Bob Posthuma
Had jij, met jouw achtergrond en aanleg, wel een talentenjacht nodig om door te breken? ‘Ik weet niet hoe het anders gelopen zou zijn, dus dat kan ik moeilijk zeggen. Maar ik ben blij met de kansen die ik dankzij De beste singer-songwriter van Nederland heb gekregen. Het gaf me de mogelijkheid om mijn eigen nummers aan heel Nederland te laten horen. Dat vind ik erg belangrijk; ik zou ook nooit meedoen aan een programma als X Factor waarin je alleen covers zingt. Ik ben zelfs na een jaar van de ROC-opleiding Zang geschopt, omdat ik te goed wist welke kant ik met mijn muziek op wilde. Ze probeerden me te vormen, maar ik wilde geen duwtje in een bepaalde richting. Dat botste. Nadat ik was gestopt met school, heb ik een tijdje in verschillende Amsterdamse bars gewerkt en heb ik liedjes geschreven.’ De titel ‘beste singer-songwriter van Nederland’ schept verwachtingen. Is dat een last op je schouders?
• werd geboren op 12 december 1992 in Amsterdam • begon op zesjarige leeftijd met piano spelen; sinds z’n veertiende speelt hij ook gitaar • won in 2009 het Rozentuinfestival, een competitie voor Amsterdamse scholieren, met een eigen nummer • als jongste deelnemer won hij in augustus 2012 de VARA-talentenjacht De Beste Singer-Songwriter van Nederland • was te zien in diverse televisieprogramma’s als Studio Spaan en Kopspijkers • zijn vader, kunstenaar Simon Posthuma, maakte illustraties bij het tekstboekje van zijn debuutalbum Born in a storm dat op 3 mei verscheen • deze zomer staat Douwe Bob op Pinkpop, waar hij nog nooit als bezoeker is geweest: hij houdt niet van mensenmassa’s om zich heen
pop Douwe Bob Paradiso 6 juni Pinkpop 15 juni
‘Ik zou zelf nooit zeggen dat ik de beste ben, maar ik geef wel alles wat ik heb. Of er nou een kilo of een ton op m’n schouders ligt. Ik doe wat ik altijd wilde doen, zit nergens aan vast, werk met leuke mensen en krijg liefde en energie van het publiek. Ik heb het gevoel dat ik de hele wereld aan kan.’ Je muziek wordt vergeleken met Bob Dylan, James Taylor, Johnny Cash en Willie Nelson. Spreekt dat leeftijdsgenoten wel aan? ‘Ja, die muziek komt helemaal terug. Je hoort steeds meer ouderwetse singer-songwriter-pop, Britpop uit de sixties en country. Al die invloeden hoor je terug op mijn album; het is niet alleen country-georiënteerd. Alle muziek die ik hoor, sla ik op in mijn hoofd. Mijn ouders draaiden vroeger van alles: van new-agemuziek tot jazz, klassiek, country en hiphop. Ik vind het allemaal te gek. Momenteel luister ik zelf veel naar Anne Soldaat, Tangarine en de nieuwe single van The Opposites, Sukkel voor de liefde. En het laatste concert dat ik bezocht, was van Alex Roeka. Ik ben dus ook beïnvloed door muziek van nu.’ Je bent niet vernoemd naar Bob Dylan? ‘Nee, ik ben vernoemd naar mijn opa’s: mijn vaders vader heette Douwe, die van mijn moeder Bob.’ Pers en fans noemen je ‘een jonge artiest met een oude ziel’, die eruitziet als ‘een jonge Johnny Cash’. Kun jij je daarin vinden? “Een jonge artiest met een oude ziel’, echt? Te gek om te horen. Dat vind ik zelf lastig te beoordelen. Wat betreft mijn uiterlijk: ik vind het belangrijk om er goed uit te zien en hou van mooie kleding. Daar schaam ik me niet voor.’ Wat kunnen we verwachten van je optreden in Paradiso? ‘Als geboren en getogen Amsterdammer is Paradiso een thuiswedstrijd voor mij. Het wordt een ontzettend gaaf feest, met zowel zachte liedjes met een kleine bezetting als nummers waarmee we helemaal losgaan. Het wordt een persoonlijk optreden. Ik laat zien wie ik ben.’
EL DJOUDOUR abou lagraa
HANS WAS HEIRI
EXHIBIT B brett bailey, third world bunfight
Na het succes van Nya (HF 2011) onderzoekt de Frans-Algerijnse choreograaf nu de spanning tussen lichaam en de islamitische cultuur. 9-11 juni, Stadsschouwburg Amsterdam SHÉDA dieudonné niangouna
Virtuoos theater met een mix van acrobatiek, dans, humor en muziek voor iedereen vanaf 10 jaar.
Woorden moeten bij deze Congolese theatermaker hard aankomen, harder dan de kogel van een kalasjnikov.
13-15 juni Koninklijk Theater Carré
6-7 juni, Stadsschouwburg Amsterdam, Grote Zaal Taal: Frans met Nederlandse boventiteling
AMSTERDAM 1 – 26 JUNI 2013
PODIUMKUNSTEN
HOLLAND FESTIVAL
zimmermann & de perrot
Schokkende 19e- eeuwse traditie van de ‘menselijke dierentuin’ vertaald naar 21e-eeuwse performance-installatie 16-26 juni, Loods 6 DESDEMONA toni morrison, peter sellars, rokia traoré Muziektheater met Malinese singer-songwriter Rokia Traoré over racisme, oorlog en onderdrukking. 11-13 juni, Muziekgebouw aan ’t IJ. Taal: Engels en Bambara met Nederlandse boventiteling
VOLLEDIG PROGRAMMA & TICKETVERKOOP WWW. HOLLANDFESTIVAL.NL
GAMEN
Nog drie vergunningen te vergeven! De gemeente Amsterdam wil 24-uurs initiatieven in de stad op een aantal plekken buiten het centrum van Amsterdam mogelijk maken. Tien vernieuwende concepten krijgen hiervoor de ruimte, zonder sluitingstijden. De gemeente nodigt iedereen uit om mee te denken en een plan in te dienen. Op dit moment zijn zeven van de tien vergunningen al uitgegeven inclusief de drie vergunningen bestemd voor ‘dance’. De nog openstaande drie vergunningen wil de stad afgeven voor nieuwe concepten. Zonder sluitingstijden. Alles mag. Zolang het maar een verrijking is van het Amsterdamse nachtleven en niet voor extra overlast in de directe omgeving zorgt. Kijk voor inspiratie op www.amsterdam.nl/ondernemen/horeca/24-uurs-horeca Hoe verder? Een creatief expertteam met onder andere de Nachtburgemeester beoordeelt de plannen. Zij kijken of de plannen echt een verrijking zijn voor het Amsterdamse nachtleven en naar de financiële en technische haalbaarheid. Dit advies gaat via een ambtelijk expertteam als advies naar de burgemeester.
Na het besluit van de burgemeester is er twee maanden de tijd om bij het stadsdeel de vergunning aan te vragen. Hierbij geldt de gewone vergunningenprocedure, inclusief Bibob-toets. Iedereen kan tot en met 29 juni 2013 een voorstel indienen via www.amsterdam.nl/ondernemen/horeca/24-uurs-horeca Uitsluitsel over de uitslag volgt uiterlijk oktober 2013.
aanbiedingen
december 2012 31
31
Cadeau!
foto Marcel van der Vlugt
2 kaarten voor een komedie over liefde: Een ideale vrouw
t.w.v. € 73,-
Als opvolger van de zomerhit van 2012 Het geheugen van water, presenteert DeLaMar Producties van 6 juni tot en met 28 juli Een ideale vrouw, een scherpzinnige en sprankelende komedie over liefde, vriendschap en bedrog. Tjitske Reidinga speelt Constance Middleton, een keurig getrouwde huisvrouw, die op verbazingwekkende wijze reageert op het overspel van haar man met haar beste vriendin.
Ga naar uitkrant.nl, neem een abonnement (€ 24,95) en ontvang twee eersterangs kaarten voor Een ideale vrouw Deze actie loopt t/m 21 juni. Op = op.
foto Mario Del Curto - Strates
mail en win! theater Holland Festival
I amsterdam City Card Beleef de stad
10x2 kaarten voor de voorstelling Hans was Heiri
2x een 48 uurs City Card – de beste manier om Amsterdam te beleven
Virtuoos theater met een mix van acrobatiek, dans en muziek voor iedereen vanaf 10 jaar. Met een uitgekiend gevoel voor humor en timing verbeeldt dit Zwitserse gezelschap op luchtige wijze hun wonderbaarlijke universum. Na uitverkochte zalen in het buitenland is Hans was Heiri van Zimmerman & de Perrot nu 3 dagen in Carré te bewonderen.
Ontdek wat Amsterdam te bieden heeft met de I amsterdam City Card. Met deze kaart maakt u gebruik van alle tram- bus- en metrolijnen van het GVB, krijgt u toegang tot de topattracties van de stad en de kaart zit vol kortingen en verrassingen. Bezoek topmusea, maak een rondvaart door de grachten en geniet van de vele kortingen op attracties en in restaurants!
Carré 13 t/m 15 juni
iamsterdam.com/citycard
Ga naar amsterdamsuitburo.nl/acties
2013
december juni 2011 2013 foto Okerland International
32
Exhibit B
150 jaar afschaffing van de slavernij
Zwarte bladzijden Met een nationale herdenkingsdag, een opera, een theatervoorstelling, een expositie in het Scheepvaart Museum en een dansvoorstelling in Carré viert Amsterdam dat de slavernij 150 jaar geleden werd afgeschaft. tekst Kim van der Meulen
Toen Balkenende in 2006
met de ´VOC-mentaliteit’ onbedoeld verwees naar het slavernijverleden, raakte hij een gevoelige snaar: Nederland verkocht en verscheepte in twee eeuwen tijd zo’n 550.000 slaven. En toen de slavernij eindelijk werd afgeschaft was ons land daarmee een van de laatste in Europa. Dat dit moment inmiddels 150 jaar geleden is, wordt dan ook groots gevierd in Amsterdam. Herdenking en festival Dit jaar wordt extra uitgebreid stilgestaan bij het slavernijverleden tijdens de nationale
herdenking in het Oosterpark, in aanwezigheid van onder anderen de minister-president en ministers van Curaçao, St. Maarten en Aruba. Daarna is het tijd om de vrijheid te vieren! Het Metropole Orkest opent samen met Izaline Calister, Edgar Burgos en Karin Bloemen het Keti Koti Festival. Ze brengen odes aan de Surinaamse zanger Lieve Hugo en de Curaçaose componist Doble R. Andere headliners: de zonnige beats van Aptijt (te horen in de film Alleen maar nette mensen) en de relaxte reggae van Morgan Heritage.
Theater Slavernij mag dan 150 jaar geleden zijn afgeschaft; zij is nog altijd niet voorbij, er bestaan vele moderne vormen van slavernij. In de voorstelling Rebelse vrouwen roept de Afrikaanse Onise, die als slachtoffer van vrouwenhandelaren gedwongen in de prostitutie werkt, haar voorouders aan. Drie van hen verschijnen prompt. Onise raakt gefascineerd door hun wraakverhalen: in Suriname en op Curaçao wisten ze de plantages te ontvluchten en hun meesters zelfs te vermoorden.
Tentoonstelling De opvarenden van ‘Leusden’ begonnen het jaar 1738 rampzalig: het slavenschip kapseisde op nieuwjaarsdag en zonk. De bemanning die de ramp overleefde, meldde na afloop net zoveel over de omgekomen slaven als over een kistje goud dat aan boord was. In de tentoonstelling De zwarte bladzijde ontdek je wat er precies gebeurde. Ook interessant: een verkoopbiljet uit 1788, waarop de veiling van Surinaams suiker in de Nes wordt aangekondigd – en waarmee Amsterdam de slavernij in stand hield.
Oosterpark 1 juli
Bijlmer Parktheater 20 en 28 juni
Scheepvaartmuseum 27 juni
juni 2013
Opera Toen operazangeres Tania Kross op zoek ging naar haar roots, deed ze een bijzondere ontdekking: haar voorouders werkten als slaven voor de voorouders van politicus en schrijver Carel de Haseth. Zo ontstond het idee voor de eerste Papiamentstalige (en Nederlands boventitelde) opera: Katibu di shon (Slaaf en meester), over een slaveneigenaar en zijn slaaf die verliefd worden op hetzelfde meisje. ‘Deze opera stelt de gezamenlijke geschiedenis van Nederland en de Antillen in een ander, positiever daglicht’, aldus Kross. Stadsschouwburg Amsterdam 29 juni
33
Naast de afschaffing van de slavernij is er veel meer reden voor feest dit jaar. Juni is de maand van het Museumplein. De grote culturele instellingen aan het culturele hart van de stad hebben allemaal wat te vieren: Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest bestaan 125 jaar, het Van Gogh Museum veertig jaar en het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum zijn weer open. Maar ook buiten het Museumplein is er veel te beleven. Een greep uit de hoogtepunten in de komende periode: Holland Festival Holland Festival, hét internationale festival voor theater, muziek, dans, opera, film en beeldende kunsten. Met o.a. de Holland Festival-Lunchconcerten: studenten van het Conservatorium spelen op 6, 13 en 20 juni rond de lunch gratis in de beroemde onderdoorgang van het Rijksmuseum. (zie pag. 14) 1 t/m 26 juni
Van Gogh 40-jarig jubileum van het Van Gogh Museum, waar de tentoonstelling Van Gogh aan het Werk te zien is. 2 juni
Ook op de agenda: Impact 2013 Eindvoorstelling van 100 dansstudenten van de Amsterdamse ROC-opleiding Art & Entertainment College over de geschiedenis van slavernij.
Loop ook warm! Sporten, de een vindt het heerlijk, voor de ander is het een noodzakelijk kwaad. Degenen die thuishoren in de tweede categorie, opgelet! Rock and Run for Water is een grachtenloop met liveoptredens. De opbrengsten gaan naar Kenia. Diezelfde dag kun je op de ZuidAs rennend geld ophalen voor het VU Cancer Center.
Carré 25 juni
Freestylers Tijdens zonsondergang zoeken de 16 beste BMXfreestylers ter wereld hun grenzen op tijdens Red Bull Framed Reactions in Cultuurpark Westergasfabriek (zie pag. 6)
Exhibit B Installatie van kunstenaar Brett Baily, die het postkoloniale Afrika kritisch bekijkt. Onderdeel van het Holland Festival. Loods 6, KNSM-laan 311 16 t/m 26 juni
Slavernij verbeeld Kaarten, boeken, illustraties en brieven van slaven en plantagehouders brengen de slavernijgeschiedenis in beeld. Jörgen Raymann is gastconservator. Bijzondere Collecties UvA 6 juni t/m 22 september
2 juni
8 juni
Open Tuinen Dagen Vele prachtige grachtentuinen worden opengesteld voor publiek. 14 t/m 16 juni
Uitvinders opgelet Ter ere van het 90 jarig-bestaan, en als ode aan alle uitvinders van Nederland organiseert NEMO De Uitvindfabriek. (zie pag. 68) 20 jun. t/m 1 sep.
Kerkennacht aan de Gracht Maak te voet, met de fiets, of met een rondvaartboot een ontdekkingstocht langs kerken waar u misschien nog nooit binnen bent geweest. 22 juni
24H Amsterdam Zuid/Zuidoost 24 uur lang evenementen die het stadsdeel Zuid/Zuidoost op een andere manier belichten. Een greep uit de vele activiteiten: • Muziek versus poëzie Heesterveld is de nieuwe culturele hotspot van de Bijlmer. Je kunt er de Poetrylounge bijwonen: een jamsessie waarbij muzikanten en dichters het tegen elkaar opnemen; Imagine IC 13.00 – 14.00 uur • Achter de schermen van het Concertgebouw Neem eens een kijkje in de artiestenfoyer en de kleedkamer van de dirigent; 13.00 – 17.15 uur • Saké proeven in het Okura Tijdens de Saké-proeverij in het Okura Hotel leer je verschillende soorten saké kennen onder begeleiding van een sommelier; 15.00 – 16.30 uur • Bootsafari Amsterdamse Bos Een nachtelijke bootsafari over de duistere kanten van het Bos. Ontdek de mooiste verborgen plekken. ‘s Morgens barsten de vogels los en kan er genoten worden van een ontbijtje; Bosbaanweg 5, 03.00 – 05.30 uur za 22 juni vanaf 12.00 uur tot zo 23 juni 12.00 uur iamsterdam.nl/24H
Concerts in the park Het Koninklijk Concertgebouworkest maakt een feestelijke wereldtournee, met op 23 juni het eerste jubileumconcert in Sao Paulo. En jij kunt meegenieten! Het concert is om 16.00 uur live te volgen via grote schermen op het Museumplein. Blijf na afloop lekker zitten, want om 20.15 uur kun je de live streaming van Meesterpianisten bekijken. 23 juni
In het Noorderpark is ook het concert van Caro Emerald live te bezichtigen, wanneer zij de serie Robeco SummerNights opent in het Concertgebouw, samen met het Metropole Orkest.
Amsterdam jubelt Tijdens de midzomernacht zijn de grachten het decor voor een exotische optocht. Amsterdammers uit alle windrichtingen dossen zich fraai uit voor dit zwoele zomeravondfeest.
29 juni
21 juni
29 juni t/m 13 okt.
Artificial Amsterdam De tentoonstelling bevraagt het idee van Amsterdam als kunstmatige stad in De Apple Arts Center.
import
december juni 2011 2013
34
Limburgers in 020: ze blijven hun moerstaal spreken
Bourgondisch in Amsterdam Amsterdam is gebouwd door migranten. Niet alleen door buitenlanders, maar ook door onze eigen Brabo’s, Tukkers, Rotterdammers. Import zoekt de provincialen die hun stempel drukken op de stad. Deze keer: Limburgers. tekst Willemijn Kruijssen
Chantal Janzen
Thomas Schlijper
Bardo Camp (dj Nymfo)
H
et is een van de favorieten van de gasten: het Limburgs zoervleisj, een stoof van paardenvlees, kruidkoek en appelstroop. ‘In Limburg zie je dat overal op de kaart staan’, zegt Erik Havermans (35), oorspronkelijk uit Sittard. Samen met zijn compagnon Bram Smit (33), eveneens uit Sittard, opende hij driekwart jaar geleden Belgisch-Limburgs eetcafé Fier op de De Clerqstraat. Wat er naast het zoervleisj nog meer Limburgs aan het restaurant is? ‘Vriendelijk personeel, gewoon kraanwater als mensen dat willen en friet met mayonaise en groente zijn inbegrepen.’ Als er iets is waar Limburgers zich op laten voorstaan, is het die bourgondische inslag. Eten, drinken en daar de tijd voor nemen. Zoals de Belgen en de Fransen. Niet zo gek, dat ze zich afzetten tegen ‘Holland’, want Limburg is op het drooggelegde Flevoland na, de laatste provincie die bij Nederland kwam.
Chantal Janzen: ‘Elke zondagavond huilde ik als ik weer naar Amsterdam moest’
Eigen taal eerst Die geschiedenis maakt Limburgers anders dan andere provincialen. Denk aan het dialect – grote kans dat Limburgse Amsterdammers in hun eigen taal met elkaar spreken, voor een Hollander haast niet te verstaan. ‘Het Limburgs staat veel verder af van het Nederlands dan bijvoorbeeld het Brabants’, zegt Leonie Cornips, onderzoeker bij het Meertens Instituut in Amsterdam en hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht. ‘Het wordt onderschat hoe belangrijk taal is. Veel Limburgers zijn volledig gesocialiseerd in het Limburgs, het is hun eerste moedertaal.’ Asperges Het andere waar Limburg altijd mee wordt geassocieerd: carnaval, wat vooral staat voor gemeenschapszin. ‘Limburgers – maar zeker niet álle – zijn er het hele jaar mee bezig: thema’s bedenken, de wagens bouwen, er hangt een volledig activiteitenprogramma omheen’,
juni 2013
Foto Dinand van der Wal
35
Hadewych Minis
Remy van Heugten
Bram Smit en Erik Havermans
en series Feuten en Hoe overleef ik?, is al even bezig met een film maken over zijn geboortestreek en kreeg begin dit jaar groen licht. Nu nog een goede cast vinden, met uitstekend Limburgssprekende acteurs.
zegt Cornips, Heerlense van oorsprong, maar al sinds het begin van de jaren tachtig wonend in Amsterdam. Om Limburg nog meer naar Amsterdam te halen, rijdt Havermans van Fier in deze tijd regelmatig naar een boer in de provincie om dé lekkernij uit het zuiden op tafel te kunnen zetten: asperges. Een behoorlijk eind, Limburgers in de stad komen letterlijk van ver. Het Maastrichtse Vrijthof is 214 kilometer rijden, Venlo in Noord-Limburg nog een goeie 184 kilometer.
remyvanheugten.nl
Wij tippen vast acteur Hein van der Heijden. De Heerlenaar won vorig jaar de Louis d’Or voor zijn rollen in Oom Wanja en Vincent en Theo en is dit jaar genomineerd voor zijn rol in Mighty Society 10. Van der Heijden speelt samen met Carine Crutzen (eveneens Heerlense) in De Kersentuin van Tsjechov.
Limburgers in 020 Nieuwsuur-presentator Twan Huys herken je aan zijn zachte g, Gooische vrouw Lies Visschedijk is er een, net als Huub Stapel. Nog een greep Limbo’s in Amsterdam.
De Kersentuin 28 mei t/m 2 juni DeLaMar Theater
Maandenlang Rachel Hazes spelen in de musical Hij gelooft in mij heeft Chantal Janzen een licht Rotterdamse tongval gegeven. Terwijl de actrice, zangeres en presentatrice toch echt een Limburgse is. Janzen groeide op in Tegelen en vertrok naar Amsterdam om te studeren. ‘Ik wilde per se daar mijn opleiding volgen, maar ik wilde eigenlijk niet weg uit Tegelen. Ik vond het verschrikkelijk. Elke zondagavond huilde ik als ik weer naar Amsterdam moest’, zei ze ooit in een interview. De Maastrichtse Hadewych Minis verving Janzen tot voor kort als Rachel en timmert daarnaast aan de weg als zangeres.
Producer en dj Bardo Camp (31) alias dj Nymfo is wereldberoemd in de drum & bass- en jungle-scene. Hij is er zelf nogal bescheiden over, maar London, Sydney, de Heineken Music Hall: hij draait overal. In geboorteplaats Weert kwam hij voor het eerst in aanraking met platendraaien, op een feestje in een jongerencentrum. Het was de tijd van hardcore en platenspelers, van internet had nog niemand gehoord. Al snel verkaste hij naar Eindhoven, waar hij in contact kwam met andere dj’s die draaiden in de Eindhovense Effenaar. Een meisje in Amsterdam en een regelmatig vertrek vanaf Schiphol deden hem vier jaar geleden verhuizen naar Amsterdam-Oost. ‘De term bourgondisch kende ik niet voordat ik in Amsterdam kwam wonen. Daar hadden we geen woord voor, het wás gewoon zo’, zegt filmmaker Remy van Heugten (37). Maar zijn volgende film Gluckauf zal juist niet gaan over die zonnige kanten van zijn geboortestreek. In tegendeel, de film vertelt het verhaal van een vader en zoon die worstelen met hun bestaan. ‘Er zijn in Limburg gigantische economische en sociale problemen, vooral in de oostelijke mijnstreek.’ De maker van onder meer de romantische komedie Valentino
Hij gelooft in mij tot eind dit jaar te zien in het DeLaMar Theater
Thomas Schlijper: ‘Ik vraag me wel eens af of hier in Amsterdam überhaupt nog gewerkt wordt.’
Fotograaf Thomas Schlijper plaatst iedere dag een nieuwe foto op zijn website, vaak gemaakt in Amsterdam. Het levert een prachtige tijdsbeelden op, nu al bijna vijftien jaar achtereen. De maker van het boek Ik ben Amsterdam / I am Amsterdam ziet overeenkomsten tussen Maastricht, waar hij naar school ging, en Amsterdam. ‘In beide steden weet men goed te genieten. Op een doordeweekse wandeltocht in Amsterdam vraag ik me soms af of er überhaupt nog gewerkt wordt: de terrassen zijn gevuld.’ Hij vindt Limburgers warmer dan Amsterdammers. ‘Amsterdam heeft me directer en wat onbeleefder gemaakt.’ schlijper.nl is ook als app te downloaden
36
eten
juni 2013
A Bar
Harde lounge muziek, tuinmeubilair van Eric Kusters, ossenworst en bitterballen: geen ingrediënten die je direct aan het statige Amstel Hotel doen denken. Toch gaat ook deze 146-jarige grande dame ‘soort van’ met haar tijd mee sinds de opening van A Bar. Een hang-out voor alle Amsterdammers, met het mooiste terras aan de Amstel, een cocktailkaart waar je u tegen zegt en met in de weekenden een dj. Overigens kunnen mannen hier naar de Gentlemen’s Afternoon tea, waarbij de taart en thee worden vervangen door gin tonics, bloody mary’s en mini-hamburgers.
The Lobby in Hotel V aan de Nes
Een knap staaltje huiskamergevoel The Lobby is aangekleed met overdreven huiselijkheid, maar het werkt wel. En ook over het eten is goed nagedacht, constateren Famke en Floor.
Professor Tulpplein 1 amstelhotel.nl
De zusjes Famke en Floor van Praag (zinmedia.nl) bespreken maandelijks de nieuwste restaurants. Nieuwe opening? Laat het ons weten op uitkrant@ iamsterdam.com
Hotellobby’s hebben over het algemeen een prettige uitwerking op ons, dus we stonden dolenthousiast op de trappers richting de nieuwste aanwinst in de stad: restaurant The Lobby van Hotel V op de heerlijk rustige Nes. Het woord lobby is een knipoog, zien we al snel: dit is gewoon een restaurant, waar ook hotelgasten zich kunnen rondbewegen. Wel hebben ze hier een knap staaltje huis-
kamergevoel weten te creëren: de ruwe, industriële ruimte, met betonnen pilaren en vloer, is aangekleed met overdreven huiselijkheid. Een donkerbruine houten bar, een hoek met Perzisch tapijt, openhaard, stoffen lampenkappen, boekenkast en chesterfields. Het werkt allemaal als een tierelier. Manvriendelijk Meteen valt ons op dat ook over het eten is
nagedacht: alles wat we voorgeschoteld krijgen en op de kaart zien is van goede kwaliteit en afkomstig van the usual suspects: Kazen van Kef, zuur van De Leeuw, brood van Karel Goudsbloem (Floors persoonlijke favoriet), worst van Brandt & Levie. Sowieso valt het ons op dat de kaart veel vleesgerechten vermeldt, dus erg manvriendelijk is. We vinden een paar uitzonderingen en begin-
juni 2013
37
Eetwinkels Marks& Spencer
Franklin Bar & Kitchen eten sfeer service Menu: drie gangen €32,nen zijn; ze zijn tenslotte nog geen maand open. Floor denkt dat de alliteratie ze daartoe gebracht heeft. Hoe dan ook: dit flinterdunne pizzaatje uit de Elzas met als basis crème fraîche in plaats van tomatensaus, is een
lekker, chewy borrelsnackje of voorgerecht. Enorme porties Als hoofdgerecht is er een vis van de dag, een pompoenrisotto, en wat vlees betreft weer keuze genoeg – allemaal van goede boerderijen. De porties zijn enorm en de smaak van de onglet de boeuf, gebraiseerde witlof en aardappelpuree met mosterd is uitstekend. En dan te bedenken dat zo’n compleet gerecht ‘los’ maar 19 euro kost. En de luchtige Parijse amandelsoes gevuld met citroencrème niet meer dan € 6,-. Allemaal inclusief deze fijne entourage en ‘s zomers ook nog een groot terras. Nes 49 020 758 5275 hotelvnesplein.nl
foto Amke
Freud Al ruim zes jaar is Freud in de Spaarndammerstraat een geliefde plek. Het restaurant, waar alleen maar mensen met een psychiatrische achtergrond werken, werd onlangs van een volledig nieuw interieur voorzien door designer Ronald Hooft (Harkema, ANNA). En er is een nieuwe kaart, samengesteld door Ben van Beurten (Fifteen). Spaarndammerstraat 424 restaurantfreud.nl
Opera Prima
Traiteur Opera Prima is een restaurant geworden. Overdag Franse taarten en sandwiches, ‘s avonds raciones (hartige hapjes) en andere mediterrane gerechten, vergezeld van een goed glas wijn. chicken&leek pie en sausages. Daarnaast kun je hier natuurlijk goed inslaan voor een heuse high tea met scones, clotted cream en cucumber sandwiches. Je kunt hier maar beter niet naartoe gaan met honger. Kalverstraat 226
Kinkerstraat 228 operaprima.nl foto Ines del Papa
nen met een authentieke vissoep, inclusief rouille, die lekker in de knoflook zit, zoals het hoort. Daarbij een ‘V’s Famous Flammkuchen’ met peer, walnoot en fourme d’ambert. Fam vraagt zich af hoe die nu al famous zou kun-
Na tien jaar afwezigheid is Marks & Spencer weer terug in de Kalverstraat. Boven vind je basic kleding, maar de echte hoofdrol is weggelegd voor het eten. De gigantische food hall verkoopt verse groenten, vlees en zuivel, maar wat de winkel vooral bijzonder maakt zijn de kanten-klaar producten. Van wraps met eend en hoisin tot sushi en verschillende Indiase curry’s. Voor Britten met heimwee zijn er klassiekers zoals crumpets (Engelse pannenkoekjes),
7947 winkels
*
38
* in Amsterdam in 2012, volgens Bureau Onderzoek en Statistiek
juni 2013 samenstelling Elisah Jacobs
Retro in een modern jasje
Who’s That Girl & Wow To Go is het vrolijke Belgische kledingmerk met een eigen shop middenin de Negen Straatjes. Het merk staat bekend om de felle kleuren, speelse prints en retroachtige ontwerpen. Ook de shop zelf heeft een vintage sfeertje. Theaterlampen zetten de kledingstukken letterlijk in de spotlights. De winkel wisselt tweewekelijks van collectie, dus je hebt altijd een goed excuus om weer een nieuw zomersetje te scoren…
Zoet en luchtig
Eigenaresse Anouk Buziau droomde van een winkel die iets weg had van een grote inloopkast waar modeliefhebbers in een ongedwongen sfeer de juiste outfits bij elkaar kunnen zoeken. Gesponnen Suiker opende in 2010 de deuren in de levendige Jan Pieter Heijestraat. In de winkel in hartje Oud-West vind je in de rekken zijden tops, luchtige jurkjes en zomerse sandaaltjes, allemaal persoonlijk geselecteerd door Anouk. Ze reist dan ook regelmatig de wereld rond op zoek naar unieke items. Waar de naam ‘Gesponnen Suiker’ vandaan komt? Van haar moeder die de naam uitriep tijdens het maken van een cryptogram, als antwoord op ‘zoet en luchtig van Jan Wolkers’. Niet wetende dat dit het begin was van een succesformule. J.P. Heijestraat 144 Gesponnensuiker.nl
Retourtje Italië
Reestraat 18 whosthatgirl.eu
Jeans voor luxepaarden
Pauw Mannenmode opende onlangs een Luxury Denim Store waar niet de minste spijkerbroeken worden verkocht. Luxe jeansmerken als Aspesi, Golden Goose Deluxe, Filling Pieces, Denham, Adriano Goldschmied, Arc’Teryx Veilance hangen hier, maar ook schoenen, horloges en brillen. Eerder dit jaar heropende Pauw Mannen ook al een winkel met luxe maatpakken, een paar deuren verderop. Van Baerlestraat 66 Pauwmannen.nl
Het beste van Italië vind je vlakbij huis. Conceptstore Il Sogno bevindt zich hartje Amsterdam. Hier beleef je Italië volop. Naast tassen en portemonnees van GABS en Mywalit en prachtige sjaals van Trevisi Creazioni vind je er een breed assortiment Italiaanse wijnen, kookboeken, Amedei chocolade, Boca koffie en olijfolie van de familie olijfgaarden uit Ligurië. Ook kun je er terecht voor wisselende exposities van Italiaanse kunstenaars en kunstenaars die zich door Italië laten inspireren. En ben je hongerig geworden van het winkelen? Na 12.00 uur kun je terecht voor Il Pan’Ino, een lunch met verse Italiaanse streekproducten. En na 17.00 uur bakken de pizzabakkers van Il Sogno de lekkerste Italiaanse pizza’s. Italiaans eten, koffie, ijs, mode, kunst en boeken: een retourtje Italië wordt bijna overbodig. Koningsstraat 19 Ilsogno.eu
Unieke look
Oakley is van origine een sportmerk met veel aanhangers in de surf- en skatescène, maar ook modeland begint ervoor warm te lopen. Met de Oakley Frogskin stel je zelf je eigen zonnebril samen. Je kiest het montuur, de pootjes en de glazen zelf uit. Kies bijvoorbeeld voor een knalgeel montuur met transparante pootjes en combineer hem met glanzende paarse glazen of met spiegelglas. Perfect voor het festivalseizoen! Verkrijgbaar bij o.a Ace.
Leidsestraat 21 nl.oakley.com
Amsterdam Wonen in Amsterdam ‘Ik woon sinds mijn negentiende in Amsterdam. Het is fijn dat alles op de fiets bereikbaar is. Verder betekent deze stad voor mij: vrijheid.’ Theater ‘Het Apollo First Theater op de Apollolaan is een goed buurtinitiatief van Wies Venmans. Met een goede programmering en veel afwisseling.' Dans ‘Ik ga graag naar moderne dans in het Muziektheater. Zoals eerder dit seizoen Best of Balanchine door Het Nationale Ballet. Ik bewonder balletdansers enorm; alleen al vanwege hun discipline en hun opofferingen.’ Bioscoop ‘Idfa, het International Documentary Festival Amsterdam, sla ik nooit over. En mijn favoriete bioscoop is Tuschinski. Dat gebouw is cultureel erfgoed.’ Restaurant ‘Bij As in het Beatrixpark werken ze alleen met biologische producten. Het lijkt of je midden in de natuur zit. Ze zijn gevestigd in de Kunstkapel, waar we in het kader van ArtZuid nu ook beelden exposeren van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei.’ Café ‘Ik heb niks met prietpraat over niks. Dus in cafés vind je me niet vaak. Maar koffiebar Issimo in het Hilton Hotel is fijn.’ Mijn eerste herinnering aan Amsterdam ‘Toen ik hier in 1983 Internationaal Recht kwam studeren, woonde ik in een studen-
Cintha van HeeswijckVeeger Cintha van Heeswijck-Veeger (48) is directeur van ArtZuid, de sculptuurroute in Amsterdam-Zuid die nu de derde editie beleeft. Ze woont zelf vanaf haar 26e in de Apollo- en Beethovenbuurt: ‘ArtZuid is een initiatief van buurtbewoners.’ tekst Anne-Rose Bantzinger foto J.W. Kaldenbach
tenhuis aan het Kattengat, met uitzicht op de Koepelkerk. Dat is nog steeds ‘mijn’ Koepelkerk.’ Amsterdamse humor ‘Die is heel direct. Ik werd er, als verlegen meisje uit de Betuwe, door overdonderd.’ De beste eigenschap van Amsterdammers ‘Openstaan voor nieuwe dingen.’ En de slechtste ‘Amsterdammers mopperen veel. Vooral als ze alles van bestuurders verwachten. Je kunt ook zelf initiatieven ontplooien! Kijk maar naar ArtZuid.’ Favoriete Amsterdamse kunstenaar ‘Buurtbewoner Herman Brood was een fantastische, lieve man. We hadden een spirituele connectie en goede gesprekken
Beur van Berlage foto Maxime Dufour
39
ArtZuid beeld Studio Folkert de Jong
Issimo in het Hilton Hotel Restaurant As
Groeten uit...
over het leven. Ik heb ooit met Manon Lichtveld een documentaire over hem gemaakt. Kort voor zijn dood spraken we af in het Hilton Hotel. Hij nam me mee naar een plek die hij mooi vond: het dak! Dat ís ook mooi. Je hebt een geweldig uitzicht over Plan Zuid. Maar ik zei: kom Herman, het is hier koud. En eng.’ In dit gebouw zou ik de nacht willen doorbrengen ‘De Beurs van Berlage. Dan zou ik de hele nacht rondlopen. De Beurs is echt een kunstwerk.’ Wanneer ik als bezoeker één dag in Amsterdam had ‘Dan zou ik wensen dat iemand me liet kennismaken met Plan Zuid van Berlage. Je kunt er heerlijk wandelen en je leert er je ogen gebruiken. Het is groen, er is mooie Amsterdamse Schoolarchitectuur, er zijn schattige kleine straatjes en het is relatief autoluw.’ Kunst in de open lucht ‘ArtZuid natuurlijk! Deze derde editie is samengesteld door oud-Rijksmuseumdirecteur Henk van Os. Het thema is deze keer ‘engagement’. Met zeventig werken van 58 kunstenaars, ook veel uit niet-Westerse landen, zoals China, Benin, Mali en Ghana. Er doen veel vrijwilligers aan mee en ook veel sponsors. Maar het mooiste van ArtZuid is dat het project voortkomt vanuit een sociaal gevoel. Het is een ontmoetingsplek voor buurtbewoners én mensen van ver uit de buurt. Alsof je in je eigen stad op vakantie bent.’ ArtZuid t/m 22 september artzuid.nl
obamei
december 2012
40
Maand van het spannende boek Huiveren in de OBA! Het is namelijk weer de Maand van het Spannende Boek. Dé maand om een duik te nemen in de collectie literaire thrillers, spannende dvd’s of bloedstollende activiteiten in de OBA. Leden ontvangen gratis het Crimezone Magazine, met ruim 100 pagina’s aan tips, interviews, een spannend verhaal en kortingsbonnen. Lees, kijk en huiver mee.
Workshop spannende foto’s Onder begeleiding van Hannis Schilperoord, een fotograaf uit de Staatsliedenbuurt, trekt u het Westerpark in om spannende foto’s te maken. De fotograaf zal in de bibliotheek eerst vertellen over licht-effecten en hoe u deze kunt inzetten om een spannend effect aan de foto te geven. Daarna gaat u zelf aan de slag. donderdag 27 juni, 19.30 uur, Bibliotheek Staatsliedenbuurt
Boekpresentatie: De onderste steen
AM van de Fliert
Debora M. Sebastiaan presenteert in de bibliotheek haar debuut, de misdaadroman De onderste steen. Debora M. Sebastiaans is het pseudoniem van drie schrijvers die in Amsterdam wonen. Alle drie zijn ze import-Amsterdammers, maar ze willen er nooit meer weg, want ze zijn dol op de mix van subculturen in deze stad. Een van de schrijvers is iedere zaterdag te vinden in café Marktzicht op de Ten Katemarkt in AmsterdamWest, waar het verhaal van het boek begint. De homoseksuele Sebas en de modieuze Debby vormen een dectectiveduo, dat heel wat voor de kiezen krijgt. Om te beginnen het raadselachtige einde van hun vriend Patrick. Hun werk brengt ze al snel naar Amerika en Peru. De schrijvers zullen tijdens hun boekpresentatie aan de hand van beelden meer informatie geven over Peru. zaterdag 15 juni, 14.00 uur, Bibliotheek Kinkerbuurt
Numéro Noir
Beelden aan zee
Beeldentuin in de OBA Er is in Nederland maar één museum dat louter beelden exposeert: Beelden aan Zee, in de Scheveningse duinen. Deze zomer komt het museum naar de OBA! door Ilse Bos Beelden aan Zee in Den Haag is een subsidieloos museum: de ruim duizend beelden tellende collectie, begonnen als privéverzameling van het echtpaar Lida en Theo Scholten, is bijna helemaal met particulier geld bijeengebracht. Sinds 1994 is het museum gevestigd in de Scheveningse duinen, in een fraai gebouw van architect Wim Quist. Bij Amsterdammers is dit bijzondere museum niet zo bekend. Maar dat verandert: Beelden aan Zee komt naar ons toe! De expozaal van de OBA wordt ingericht als tijdelijke dependance, met een selectie van de mooiste beelden uit de vaste collectie. Een selectie die, zo hoopt het museum, voor veel bezoekers naar méér zal smaken. Die kunnen op het Centraal Station meteen de trein naar Den Haag pakken, waar Beelden aan Zee deze zelfde zomer de grote tentoonstelling Russia XXI orga-
niseert, een overzicht van hedendaagse Russische beeldhouwkunst, voor een deel buiten op het Lange Voorhout en voor een deel in het museum zelf. De kennismaking met Beelden aan Zee kan al op deze bladzijde beginnen. Twee van de beelden die vanaf 29 juni in de OBA te zien zijn hebben we bereid gevonden alvast enige interview-vragen te beantwoorden. Alkyoneus-toren Waar en wanneer ben je gemaakt? In Dordrecht, 1987-1988. Wie is je maker? Gerhard Lentink (1956) Van welk materiaal ben je? Hout. Wat zijn je afmetingen? 85 x 135 x 292 cm. Wat wil je ons vertellen? Alkyoneus was één van de Giganten, reuzen uit de Griekse mythologie. Alkyoneus was onsterfelijk zolang hij in zijn woonplaats Pallene bleef. Daarom sleepte
Herakles hem nadat hij hem met een pijl getroffen had over de grenzen van Pallene. Pas toen stierf Alkyoneus. Lentink drijft een beetje de spot met mijn maat. Voeten van zeventig, tachtig centimeter, en dan dat hele kleine hoofdje. Ik ben een ‘lui’ beeld, zegt hij zelf: ‘In plaats van een sculptuur te hakken van een meter of zes hoog, zoals de voetmaat van de gigant suggereert, beperkte ik me tot de illusie en was daardoor veel sneller klaar.’ Die illusie verkreeg hij door een naar boven toe verlopende verkleiningsschaal toe te passen. Wat is je plaats in het oeuvre van de kunstenaar? In een hele reeks beelden met gigantische afmetingen van Lentink. Vaak maken letters, bouwwerken en constructies deel uit van een menselijk lichaam. Het contrast tussen die rechte hoeken en de zachte rondingen van het vlees, dat boeit hem.
Deze maand te zien en te doen in de OBA Zie voor het volledige programma het OBA journaal of ga naar oba.nl Samenstelling Ilse Bos en Iet Wiersma
december 2011 december 2012
41
obatip Fietsexcursie en vaartocht door de Westelijke Tuinsteden
Alkyoneus-toren
Numéro Noir Waar en wanneer ben je gemaakt? In Rotterdam, 2010. Wie is je maker? Silvia B. (1963) Van welk materiaal ben je? Lamsvacht op synthetisch materiaal, pruik, wimpers, kleding, leren handschoenen en schoenen, kabel, kettingen, sloten, plexiglas. Wat zijn je afmetingen? 166 x 72 x 46 cm. Wat wil je ons vertellen? Silvia B. heeft zich altijd aangetrokken gevoeld tot mensen die anders zijn: mensen met protheses, opvallende uiterlijke kenmerken of travestieten. Ze onderzoekt de vraag wat schoonheid is, en wat we normaal vinden. Welke plaats heb je in het oeuvre van de kunstenaar? Ik ben onderdeel van een reeks zwarte beelden, getiteld Le Cirque, in 2012 te zien in het Kabinet van museum Beelden aan Zee. Alle figuren hadden iets unheimisch, door hun kleur, je kreeg de indruk dat ze niet geheel vrijwillig in het circus aanwezig waren. Ik was de boeienkoning van het circus, de meest letterlijke gevangene van het gezelschap.
Het Van Eesterenmuseum en de OBA organiseren twee excursies die u een geheel nieuwe kijk geven op Amsterdam-West. Op 22 juni kunt u meedoen aan de fietsexcursie Polders, dijken en vaarten, onder leiding van landschapsarchitecte Mirjam Koevoet. Vanaf het Van Eesterenmuseum rijdt u langs onbebouwde polderlandschappen, en langs sporen van polders die
De lener Emily Mattaka (33), freelance projectmanager events
Lid van de OBA Sinds een half jaar geleden weer. Ik ben een paar jaar geen lid geweest, maar toen ik voor mezelf begon merkte ik dat ik hier heel veel informatie kan vinden en veel uitzoekwerk kan doen. Vaste filiaal De Centrale Bibliotheek. Bibliotheek Bos en Lommerplein is veel dichter bij me in de buurt, maar de Centrale Bibliotheek vind ik fijner. Bezoekfrequentie Eén keer in de week.
nog door het zand heen schemeren dat opgespoten is voor de bouw van de Westelijke Tuinsteden (reserveren
[email protected]). Op 29 juni neemt gids Wouter van der Wulp u mee op een vaartocht. In de Westelijke Tuinsteden is heel veel zorg en geld in het water gestoken. Samen met het groen en de architectuur zorgt het water voor een zwevend landschap van lucht, licht en ruimte (reserveren
[email protected]). zaterdag 22 juni en zaterdag 29 juni, 13.00 uur, vertrek: Van Eesterenmuseum, Burgemeester De Vlugtlaan 125
Laatstgeleende item Het boekje Eindelijk eigen baas, van Gunnar Michielssen. Het gaat over strategieën om je
eigen baas te worden en over valkuilen: wat je wel en vooral niet moet doen. Zoekmethode Ik zoek altijd gericht naar een titel waarover ik gelezen heb in een tijdschrift of een ander boek. Of naar een boek dat me door vrienden is aangeraden. Dat geldt bijvoorbeeld voor de laatste roman die ik gelezen heb: Haar naam was Sarah, van Tatiana de Rosnay. Een heel mooi boek. Eerste bibliotheekherinnering Als kind werd ik best verwend: mijn moeder kocht heel vaak leuke leesboekjes voor me. Daarom ging ik eigenlijk nooit naar een biblio-
theek. Tijdens mijn studie, journalistiek, las ik vooral kranten en tijdschriften en teksten op internet. Pas toen ik in Amsterdam ging wonen ben ik meer boeken gaan lezen. Verbeterpunt Ik heb een paar keer meegemaakt dat een boek niet op de plank stond, terwijl het er volgens de computer wel moest zijn. Geheimtip Als projectmanager events vind ik het een goed idee dat er ook optredens en activiteiten in de bibliotheek zijn die niet direct met boeken te maken hebben. Zo trek je ook mensen die niet zo thuis zijn in de wereld van de boeken.
Schrijvers in de OBA Annejet van der Zijl
Jaap van Straalen interviewt Annejet van der Zijl. Voordat ze boeken ging schrijven, werkte Annejet van der Zijl acht jaar lang als misdaadverslaggeefster. Geïnspireerd door mensen als Truman Capote en Dominick Dunne zocht ze naar de menselijke verhalen achter de kleine krantenberichten: een café-eigenaar die niet langer tegen het getreiter van een klant kon, de bollenkweker die zijn vrouw langzaam met gif vermoordde. Speciaal voor de Maand van het Spannende Boek selecteerde en bewerkte Van der Zijl de mooiste verhalen uit haar ‘misdaadcarrière’ voor de bundel Moord in de Bloedstraat & andere verhalen. I.s.m. Island Bookstore. dinsdag 25 juni, 20.00 uur, Centrale Bibliotheek, Theater van ’t Woord
Vader en zoon Heerma van Voss
In het Gesprek van het Hart gaat vaste interviewer Jos Palm in gesprek met Arend Jan Heerma van Voss en zijn zoon Thomas. Arend Jan is acteur, journalist en oud-bestuurder van de VPRO. Hij schreef vorig jaar het boek Dokie. Een familiebericht, over zijn zusje dat in september 1945 verongelukte en waarover daarna zelden meer gesproken werd. Thomas is journalist en schrijver. Dit voorjaar verscheen zijn roman Stern, over een basisschoolleraar in Amsterdam-Zuid, ‘een man die nooit iets verkeerd doet’. donderdag 20 juni, 18.00 uur, Bibliotheek Roelof Hartplein, vanaf 17.00 uur: muzikaal voorprogramma
advertorial
onze uitgaanstips Be
ste l
(foto Anne Dokter)
ÓÓK TE KOOP GIDS ! IN DE
wandelroute langs grachtenmusea
tentoonstelling de Appel arts centre nu
!
Bestel nu de beste kaarten voor het nieuwe theaterseizoen op www.uitgidsamsterdam.nl
Mariss Jansons, chef-dirigent Koninklijk Concertgebouworkest
artificial amsterdam
Grachten verhalen
Artificial Amsterdam is een samenwerking tussen gastcurator Gerardo Mosquera, de Appel en de Oude Kerk. De tentoonstelling onderzoekt Amsterdam als kunstmatige stad. Bevindt zich achter de façade van schijnbare structuur en regelmaat van de stad een heel ander Amsterdam, dat lang niet zo gecontroleerd is als het in eerste instantie lijkt? Kunstenaars reageren op dit vraagstuk in de Appel en in de openbare ruimte. Van 29 juni - 13 oktober. www.deappel.nl
Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Cromhouthuizen, Museum Geelvinck Hinlopen Huis en Museum Willet-Holthuysen presenteren een wandelgids met waargebeurde verhalen over markante grachtenbewoners. U krijgt een tour langs en door deze vier bijzondere huizen waarbij in ieder huis een andere eeuw en een ander personage centraal staat. Het boekje Grachten Verhalen is voor slechts € 2,- te koop in de deelnemende musea. amsterdammuseum.nl/grachtenverhalen
Be
rondleiding de Hortus
De geneeskracht van planten
Veel planten hebben eigenschappen of stoffen die ze tot geneeskrachtige planten maken. Ten tijde van de oprichting van de Hortus (1638) waren kruiden van levensbelang. Zij dienden als grondstof voor medicijnen; guldenroede tegen blaasproblemen, koriander als slijmoplosser en bitterzoet tegen jicht. Een beetje van uzelf en een beetje van de natuur. Op 15 juni is er een speciale themarondleiding langs en over de medicinale planten in de Hortus. Aanvang 14.00 uur. Entreetoeslag €3,50. www.dehortus.nl
ste l
ÓÓK TE KOOP GIDS ! IN DE
restaurant CousCousClub
nu
!
CousCousclub
Bestel nu de beste kaarten voor het nieuwe theaterseizoen op www.uitgidsamsterdam.nl Wouter Hamel (foto Mathias Bothor)
festival Haarlem
festival Museum Van Loon e.a.
Houtfestival
Open Tuinen Dagen
Kom genieten van muziek, theater, kunst en cultuur uit de hele wereld op het Houtfestival! Drie podia met bijzondere wereldmuziekacts en podiumkunsten van hoge kwaliteit, interactief kindertheater, creatief en sportief bezig zijn op het kinderplein, verrassende veldacts, leuke markten en lekker exotisch eten. Openluchtfestival voor alle leeftijden en gratis toegang! Stadspark de Haarlemmerhout, zondag 16 juni www.houtfestival.nl
Op 14, 15 en 16 juni wordt het verborgen groene deel van Amsterdam zichtbaar als ruim vijfendertig grachtentuinen van zowel particulieren als instellingen hun tuinen openstellen voor het publiek. In 2013 staan de Open Tuinen Dagen in het kader van: 400 Jaar Grachtentuinen. Kaarten zijn te koop bij de startadressen, waaronder Museum Van Loon. 14, 15 en 16 juni van 10 tot 17.00 uur. www.opentuinendagen.nl
Ceintuurbaan 346-348 (naast Rialto) CousCous Club: snelste slow food van Amsterdam. Iedere zondag 18.00 uur gratis kamermuziekconcert met cous cous à la carte in de pauze. Ook ideaal voor kleine partijen. Vleugel aanwezig. CousCous Chapeau voor de promotie van kamermuziek. Reserveren restaurant 020 6733539
[email protected] www.couscousclub.nl
Be
ste l
ÓÓK TE KOOP GIDS ! IN DE
nu
!
Bestel nu de beste kaarten voor het nieuwe theaterseizoen op www.uitgidsamsterdam.nl Toneelgroep Oostpool (foto Sofie Knijff)
Tegen inlevering van deze voucher bij de startadressen
OPEN TUINEN DAGEN AMSTERDAM 20% KORTING
Tegen inlevering van deze voucher bij de festivalkassa
HOLLAND FESTIVAL 25% KORTING
✂ ZATERDAG 22 JUNI 2013 VANAF 12:00 UUR TOT ZONDAG 23 JUNI 2013 12:00 UUR
24H
24H AMSTERDAM ZUID/ZUIDOOST! ONTDEK JE STAD
Tegen inlevering van deze voucher bij de kassa
ZOOMERAVONDEN IN ARTIS 25% KORTING
Met 25% korting naar de ZOOmeravonden in Artis
Een rampzalige gebeurtenis stort een dorpje in een diepe crisis. De gemeenschap blijkt niet in staat dit verdriet te verwerken. De herdenking een jaar later ontspoort volledig. Tot er uit onverwachte hoek redding komt. Op humorvolle wijze wordt in dit stuk van Jan Lauwers het gebrek aan solidariteit in onze maatschappij aan de kaak gesteld / Vr 21- za 22 juni, 20.30 uur Westergasfabriek, Zuiveringshal West.
25% korting op Marktplaats 76 van Jan Lauwers & Needcompany
✂ De oudste en beroemdste dierentuin van Nederland viert dit jaar feest. Artis bestaat namelijk 175 jaar. Kom onze verjaardag vieren tijdens de ZOOmeravonden in juni t/m augustus. Luister tijdens het picknicken in het gras met prosecco, limonade, kaasjes en olijven naar de optredens van bekende artiesten. Kijk voor meer informatie op www.artis.nl/zoomeravonden
Actievoorwaarden • voor deze voorstelling krijgt u korting tegen inlevering van deze voucher bij de festivalkassa in de Stadsschouwburg Amsterdam • gebruik bij online bestellen via www.hollandfestival.nl de actiecode ‘AUB Marktplaats’ • korting geldig voor de voorstelling van 21 en 22 juni • Amsterdam Marketing en Holland Festival zijn niet aansprakelijk voor druk- en/of zetfouten
Kijk voor het volledige programma van Amsterdam 2013 op www.iamsterdam.nl/2013
Actievoorwaarden • geldig op zaterdagen in juni t/m augustus vanaf 15.00 uur • niet geldig i.c.m. andere acties of kortingen • voucher geldig voor max. twee personen • enkel in te leveren bij de kassa in het park, niet via de webkassa • niet inwisselbaar voor geld • Amsterdam Marketing en Artis zijn niet aansprakelijk voor druk- en/of zetfouten
Kijk voor het volledige programma van Amsterdam 2013 op www.iamsterdam.nl/2013
20% korting op de Open Tuinen Dagen Amsterdam
Kijk voor het volledige programma van Amsterdam 2013 op www.iamsterdam.nl/2013
Actievoorwaarden • € 3,- korting, dus € 12.- i.p.v. € 15.- • uitsluitend in te wisselen op 14, 15 en 16 juni bij één van de startadressen, waaronder Museum Van Loon op Keizersgracht 672 • niet te gebruiken in de voorverkoop • Amsterdam Marketing en Open Tuinen Dagen Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor afhandeling, geleverde diensten, druk- en/of zetfouten
Op 14, 15 en 16 juni wordt het verborgen groene deel van Amsterdam zichtbaar als ruim 35 grachtentuinen van zowel particulieren als instellingen hun tuinen openstellen voor het publiek. In 2013 staan de Open Tuinen Dagen in het kader van: 400 Jaar Grachtentuinen. In het toegangsbewijs vindt u een beschrijving van alle deelnemende tuinen. Kijk voor meer informatie op www.opentuinendagen.nl
24H Amsterdam Zuid/Zuidoost Ontdek je stad! Tijdens 24H Amsterdam organiseren musea, hotels, theaters en andere organisaties in Zuid en Zuidoost bijzonder evenementen: • Geniet van een dansperformance door Emio Greco|PC onder de luifel van de badkuip van het Stedelijk Museum Speciale VIP tours langs de luxury suites van het Conservatorium Hotel Ga voor fashion naar de Pop Up store van MAFB in de Amsterdamse Poort Zweeds ‘Midsommar’ festijn bij IKEA Amsterdam Vaar mee door het Amsterdamse Bos tijdens een Nachtsafari Beleef ‘de Van Baerlestraat’ net even anders tijdens de Summer Bazaar • • • • •
Kijk voor het volledige programma van Amsterdam 24H op www.iamsterdam.nl/24h
blik
voor
71
foto Ronald Knapp
foto Coco Duijvenoorde
juni 2013
De Parade
Reizend theaterfestival strijkt ook weer neer in Amsterdam Martin Luther Kingpark 9 t/m 25 augustus
Grachtenfestival
Klassieke muziek op bijzondere locaties
Death in Venice van Benjamin Britten Het Muziektheater 3, 5 en 7 juli kaartverkoop vanaf 1 juni
16 t/m 25 augustus Verkoop begint in juni
foto Johan Jacobs
English National Opera
En verder… Amsterdam Roots Festival Bimhuis, melkweg, Muziegebouw aan ‘t IJ, Paradiso 4 t/m 6 juli Afsluiting in het Oosterpark 7 juli
The Who
Ziggo Dome 5 juli
Over het IJ festival
Zomerfestival op ongebruikelijke locaties foto Saris & den Engelsman
NDSM-werf 4 t/m 14 juli
Wagner in scheepsruim Rheingold op de Rijn
North Sea Surf Festival
Surfbands o.a. Bambi Molesters, Los Coronas, Bevel Emboss, Pirato Ketchup Melkweg 14 september
Passengers Terminal Amsterdam 18 juli
VU-Orkest olv Daan Admiraal Bartók, Dohnányi, Prokofjev Muziekgebouw aan ’t IJ 11 juli
De Nederlandse Opera Siegfried van Richard Wagner Het Muziektheater 31 aug. t/m 21 sept. kaartverkoop vanaf 31 mei
Simple Minds Heineken Music Hall 20 en 21 november
Golden Earring Heineken Music Hall 13 december
Koninklijk Concertgebouworkest olv Mariss Jansons met Emanuel Ax (piano) Ein Heldenleben van Richard Strauss Het Concertgebouw 18 en 19 september losse kaartverkoop vanaf 1 juni
Voor al deze evenementen is de kaartverkoop begonnen, tenzij anders vermeld