April 2014
Is de elektrische installatie in uw school conform?
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2014
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
1
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Tecnolec? Technisch kenniscentrum elektrosector Activiteiten TAD elektrische installaties Verlichting-branddetectie-inbraakdetectie-bliksembeveiliging reglementering (AREI, KB’s, MB’s) en installatienormen Vragen: via VORMELEK: Veerle Van Antenhove (
[email protected]) Reglementering en normalisatie Kennisverspreiding Infoavonden Nieuwsbrieven/infoflashes Technische bibliotheek Innovatieondersteuning/subsidiemogelijkheden 2
www.tecnolec.be
1
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Is de elektrische installatie in uw school conform?
3
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Inhoudstafel Welzijnswet van 4 augustus 1996 KB van 27 maart 1998 KB van 4 december 2012 Risicobeoordeling – risico-evaluatie Bekwaamheid en opleiding van de werknemers (BA-codering)
Maatregelen
Rechtstreekse aanraking Onrechtstreekse aanraking Overstromen Thermische effecten Uitwendige invloeden
Potentiaalspreiding Overspanning Spanningsschommeling Functionele sturing Niet-elektrische maatregelen
4
www.tecnolec.be
2
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Welzijnswet (4/08/1996) Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (B.S. 18.9.1996)
toepasselijk op de werkgevers en de werknemers. Werknemers arbeidsovereenkomst beroepsopleiding leerovereenkomst stagiairs de leerlingen en studenten die een studierichting volgen waarvan
© Tecnolec
het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid die in de onderwijsinstelling wordt verricht
Werkgevers: wie werknemers te werk stelt 5
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Welzijnswet (4/08/1996) Welzijnswet van 4 augustus 1996 volgende algemene preventiebeginselen risico's voorkomen evaluatie van risico's die niet kunnen worden voorkomen bestrijding van de risico's bij de bron vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of minder gevaarlijk is
voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven
www.tecnolec.be
maatregelen inzake individuele bescherming de risico's inperken, rekening houdend met de ontwikkelingen van de techniek risico's op een ernstig letsel inperken door het nemen van materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel werknemer voorlichten over de aard van zijn werkzaamheden, de daaraan verbonden overblijvende risico's en de maatregelen die erop gericht zijn deze gevaren te voorkomen of te beperken 7 verschaffen van passende instructies
3
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de Interne Dienst voor preventie en bescherming op het Werk (B.S. 31.3.1998; Errata: B.S. 11.6.1998)
interne dienst: interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk
dynamisch risicobeheersingssysteem de identificatie van de gevaren maatregelen voorstellen teneinde over een permanente risicoanalyse te beschikken
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
KB van 27/03/1998
KB van 4/12/2012:Minimale voorschriften inzake veiligheid van elektrische installaties op arbeidsplaatsen Toepassingsgebied Alle elektrische installaties, zowel oude als nieuwe installaties, op plaatsen waar een werkgever-werknemer relatie aanwezig is. Oude elektrische installaties zijn: opgericht voor 1/10/81 wanneer de werkgever niet beschikt over een elektrische onderhoudsdienst met BA4/BA5 personeel opgericht voor 1/1/83 wanneer de werkgever wel beschikt over een elektrische onderhoudsdienst met BA4/BA5 personeel
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
8
10
www.tecnolec.be
4
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Elke voormelde installatie dient het voorwerp uit te maken van een risicobeoordeling, uit te voeren door de werkgever die er houder van is.
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
11
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling Minimum volgende risico’s opsporen en evalueren:
elektrische schokken door rechtstreekse aanraking elektrische schokken door onrechtstreekse aanraking overstroom oververhitting, brandwonden, brand en ontploffing, veroorzaakt door de elektrische uitrusting Ontladingen en lichtbogen (vooral bij HS) Veilig elektrisch materieel aangepast aan de aanwezige en redelijkerwijze te verwachten uitwendige invloeden en gebruiksomstandigheden Potentiaalspreiding (vooral bij HS-aarding) vrijkomen van opgehoopte elektrische energie (vb.: condensatoren) 12
www.tecnolec.be
5
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Minimum volgende risico’s opsporen en evalueren:
overspanningen ten gevolge van inzonderheid, fouten die kunnen ontstaan tussen actieve delen van kringen op verschillende spanning, van het schakelen en van atmosferische ontladingen spanningsdaling en het weder opkomen van de spanning Niet-elektrische risico’s die te wijten kunnen zijn aan een fout of een slecht functioneren van een elektrische uitrustingscomponent, zoals stuurorganen of stuurstroombanen. andere gezondheidsrisico’s (bv gebruik asbest)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
13
Minimum volgende risico’s opsporen en evalueren:
het gebruik van elektrische energie en de werkzaamheden aan elektrische installaties Scheiding op een veilige en betrouwbare wijze bij werkzaamheden aan de installatie of individuele stroombanen Vereiste waarschuwings-, verbods- en inlichtingenborden op de gepaste plaats en met de gepaste afmetingen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
14
www.tecnolec.be
6
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Rekening houden met:
de spanningsgebieden de absolute en de relatieve conventionele grensspanning het systeem van de aardverbindingen de uitwendige invloeden de eventuele inplanting van de elektrische installatie in een exclusieve ruimte van de elektrische onderhoudsdienst de eventueel aanwezige andere factoren die de ernst van de risico’s kunnen beïnvloeden, inzonderheid de aanwezigheid van andere elektrische of niet elektrische installaties en vreemde geleidende delen.
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
15
Methoden: Fine & Kinney (bv voor machines)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
16
www.tecnolec.be
7
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Methoden: Fine & Kinney
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
17
Methoden: Fine & Kinney Risicograaf (bv voor veiligheidstoestellen)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
18
www.tecnolec.be
8
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Methoden:
Fine & Kinney Risicograaf Brainstormen Oorzaak - gevolg analyse What-if analyses Scenario-analyse Business impact analyse FMEA (Faillure Mode and Effect Analysis) (bv op componentniveau) Monte Carlo analyse Sil (Safety Integrity Level) (bv in de procesindustrie)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
19
Als vertrekpunt van de risicobeoordeling kan voor oude installaties het verslag van de eerste controle(voor 2 januari 2014 te laten uitvoeren door een EO) gebruikt worden. Dit verslag is niet limiterend. Verder durven kijken is nodig en belangrijk!!!
Er wordt geen methode opgelegd, wel de risico’s die minimaal meegenomen moeten worden. Boodschap: gezond boerenverstand gebruiken!!!
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Risicobeoordeling
20
www.tecnolec.be
9
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Bekwaamheid en opleiding van de werknemers (BA-codering) Bekwaamheid en opleiding van de werknemers gebruik van/ uitbating van/werkzaamheden aan elektrische installaties of delen ervan met risico => alleen werknemers met de nodige bekwaamheid.
AREI: bepaalde activiteiten of de toegang tot bepaalde installaties of delen van installaties met een restrisico => alleen toegestaan aan BA4 of BA5 personen
KB: bij restrisico’s (risico’s die niet kunnen uitgeschakeld of beperkt worden door intrinsieke (ontwerp) of collectieve beschermingsmaatregelen) => toegang tot deze installaties enkel voorbehouden aan BA4 of BA5 personen
26
Bekwaamheid en opleiding van de werknemers BA4 of BA5: artikel 47 van het AREI kennis van de risico’s van de elektrische installatie door interne of externe opleiding of ervaring.
document opgesteld door de werkgever met volgende gegevens: naam van de werknemer werkzaamheden installaties of delen ervan eventueel bijzondere beperkingen geldigheidsduur voorwaarden voor het behoud
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Aandachtspunten
27
www.tecnolec.be
10
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Rechtstreekse aanraking Aanraking door personen van actieve delen van elektrisch materieel vb: aansluitklemmen motor
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
31
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking bij de constructie zelf van het elektrisch materieel of bij zijn installatie
De aanraking van de niet-beschermde actieve delen van het elektrisch materieel wordt onmogelijk gemaakt of bemoeilijkt door:
omhulsels; isolatie; verwijdering; hindernissen
een bijkomende bescherming door een automatische differentieelstroominrichting met grote of zeer grote gevoeligheid 32
www.tecnolec.be
11
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
© Tecnolec
Afscherming actieve delen d.m.v. specifieke afschermkappen(toestelgebonden) 35
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
www.tecnolec.be
Ontoereikend! Transformator nog genaakbaar
Afscherming HS/LS transformator met leuning en (beperkte) verwijdering
OK Transformator niet meer genaakbaar
Afscherming HS/LS transformator met metalen scherm
36
12
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
Kunststoffen handgrepen
Gedeeltelijke afscherming open LS bord Volledige afscherming open LS bord d.m.v. platen uit kunststof d.m.v. platen uit kunststof (plexi) 37
Afscherming schroefsmeltveiligheden
Kunststoffen moeren of doppen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
40
www.tecnolec.be
13
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
© Tecnolec
Afscherming secundaire verdeelrail
41
Afscherming aansluitklemmen transformator
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
42
www.tecnolec.be
14
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
AREI Art. 32.02
De bescherming tegen elektrische schokken bij rechtstreekse aanraking wordt verondersteld verzekerd te zijn door gebruik te maken van Z.L.V.S., zonder dat de maximale nominale spanning tussen twee blanke gelijktijdige genaakbare actieve delen de volgende waarde overschrijdt: Code
Toestand van lichaam
Wisselspanning
Gelijkspanning met rimpel
Gelijkspanning zonder rimpel
BB1
Droog
25 V
36 V
60 V
BB2
Nat
12 V
18 V
30 V
BB3
Ondergedompeld
6V
12 V
20 V
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
48
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking Specifieke eisen m.b.t. een Z.L.V.S. stroombaan Verhoogde doorslagvastheid op het niveau van zowel de
gebruikte stroombron als de rest van de stroombaan (t.t.z. naar L.S. stroombanen) Verbod tot galvanische verbindingen tussen actieve delen van de Z.L.V.S. stroombaan en :
de aarde de beschermingsgeleiders toebehorend aan andere stroombanen
de actieve delen toebehorend aan andere stroombanen.
Verbod tot galvanische verbindingen tussen de massa’s ondergebracht in de Z.L.V.S. stroombaan en :
de aarde de beschermingsgeleiders toebehorend aan andere stroombanen vreemd geleidende delen. 49
www.tecnolec.be
15
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Veiligheidstransformator die in een omhulsel omsloten is
Veiligheidstransformator die niet in een omhulsel omsloten is
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Types veiligheidstransformator
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
50
51
www.tecnolec.be
16
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Z.L.V.S. U ≤ UL/2
230 V
PE
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
52
! Geen Z.LV.S !
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Z.L.V.S. ?
54
www.tecnolec.be
17
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
Geen Z.L.V.S. ! U ≤ UL/2
230 V
PE
!
© Tecnolec
III
III
Aansluiting op PE geleider verboden ! 55
Geen Z.L.V.S. !
230 V
Geen veiligheidstransformator ! U ≤ ZLS
PE
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen rechtstreekse aanraking
56
www.tecnolec.be
18
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
Onrechtstreekse aanraking Aanraking door personen van massa's welke ingevolge een isolatiefout onder spanning zijn komen te staan
© Tecnolec
vb: behuizing wasmachine met isolatiefout
58
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking Vermijden isolatiefout: veilige constructie gepast onderhoud
Bijkomend Passieve bescherming: onderbreekt de voeding niet Isolatie: klasse II of gelijkwaardig Andere Z.L.V.S. Veiligheidsscheiding Gelijktijdige aanraking onmogelijk maken: equipotentiale verbinding, verwijderen, hindernissen, isoleren van vreemde geleidende delen Actieve bescherming: onderbreekt de voeding gebaseerd op de veiligheidscurven 59
www.tecnolec.be
19
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Passieve bescherming Klasse II (of gelijkwaardig) ZLVS Equipotentiale verbindingen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
60
AREI Art. 79.01
Actieve bescherming Netsysteemcodering met twee letters, eventueel uitgebreid naar drie of vier 1e letter : Relatie tussen verdeelnet (actieve delen stroombron) en de aarde 2e letter : Relatie tussen de massa's en de aarde 3e en/of 4e letter : Uitvoering beschermingsgeleider en nulgeleider
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
65
www.tecnolec.be
20
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking Verbinding sterpunt HS/LS transformator met de aarde T (Terre) L1 – L2 – L3 N
Aardgeleider van het nulpunt
HS beschermingsgeleider
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
67
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking bij LS door passieve maatregelen
Gestelsluitingen verhinderen Dubbele of versterkte isolatie
Contact met massa ongevaarlijk maken Behoud van equipotentialiteit Plaatselijke equipot. verbinding
Veiligheidsscheiding
Z.L.V.S.
Contact met massa verhinderen
Omhulling
Isolatie
Hindernissen (Afscherming)
Verwijderen
72
www.tecnolec.be
21
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
AREI Art. 79.01
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking De geaarde netsystemen in de praktijk Uitschakeling voeding gebaseerd op de veiligheidscurven
TT netstructuur
Aarding v/d massa’s
© Tecnolec
Aarding v/d massa’s
Detectie van aardfoutstroom
1e isolatiefout
TN netstructuur
IT netstructuur
Aarding en onderlinge verbinding v/d massa’s / nulgeleider
Aarding en onderlinge verbinding v/d massa’s
Bewaking 1e isolatiefout door isolatiecontroletoestel
2e isolatiefout
Detectie van foutstroom
2e isolatiefout
Uitschakeling door differentieelstroominrichting
1e isolatiefout
Uitschakeling door overstroombeschermingstoestel 74
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking TT-net: Isolatiefout tussen fasegeleider en massa L1 L2 L3 N PE
Ufase = 230 V
In = 300mA 20A Foutstroom = 7 A Uf
Uf = 30 x 7 A = 210 V Differentieel van In = 300 mA If = 7A = 23.3 x In Foutlus wordt door diff. schakelaar onderbroken bij In ≥ 300 mA
© Tecnolec
RN = 1,5
RA= 30
Maximale foutspanning die kan blijven bestaan Uf = 30 x 0,3 A = 9 V
www.tecnolec.be
75
22
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking Veiligheidscurve Volt
565
543 520
500 465
BB1 400
340 300
275
200
263
253
227
207
210 V 170
100
87
109
72
50
50 50 © Tecnolec
25 12 0 0,01
43
S 0,04 sec 0,02
0,03
0,05
BB2
25
0,15 sec 0,1
0,2
0,5
1
5 sec.
76
AREI art 88
Keuze gevoeligheid van de automatische differentieelstroominrichting in ondernemingen met BA4/BA5 personeel
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
77
www.tecnolec.be
23
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Instelmogelijkheden m.b.t. differentieelstroominrichtingen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
78
Omvorming van TT naar TN-S systeem L1 L2 L3 N PE
20A
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
79
www.tecnolec.be
24
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Omvorming van TT naar TN-C-S systeem ? L1 L2 L3 N PE
PEN
!
20A
© Tecnolec
De “nieuwe” PEN-geleider heeft een niet reglementaire kleur (Blauw i.p.v. Geel/Groen)
80
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking Isolatiefout in TN-S net Rfase= 1
L1 L2 L3 N
Ufase = 230 V
RPE = 2
PE
Ufase If = -----------------Rfase + RPE(N)
20A Foutstroom = 77 A
230 If = ----------- = 77 A 1+ 2 Uf
UPE
Uf = RPE(N) * If = 2 * 77 = 153 V
! 81
www.tecnolec.be
25
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking Veiligheidscurve Volt
565
543 520
500 465
BB1 400
340 300
275
200
153
263
253
Gevaarlijke spanning
227
207
BB2
170
100
87
109
72
50
50 50
43
© Tecnolec
25
25
0,31
12 0 0,01
0,02
0,03
0,05
0,1
0,2
0,5
1
5 sec.
82
AREI Art. 80.02 + 80.3
TN-net: Actieve beschermingsmaatregelen tegen onrechtstreekse aanraking
Eén van volgende beschermingsinrichtingen moet gebruikt worden:
Overstroombeschermingstoestellen (TN-C, TN-S) Differentieelstroominrichtingen (TN-S)
Aanspreektijd van de beschermingsinrichting mag niet groter zijn dan de tijd bepaald door de veiligheidscurve voor de te verwachten foutspanning
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
83
www.tecnolec.be
26
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Automatische differentieelstroominrichting met aangepast kortsluitonderbrekingsvermogen (TN-S!!)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
84
AREI Art. 80.05
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking TN-net: aandachtspunt
In TN-netten verlengkabels met automatische differentieelstroombeveiliging gebruiken !! 85
www.tecnolec.be
27
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Oxidatie van aardingsklemmen!!!
Risico op overgangsweerstanden Opletten met Krimp- en persverbindingen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
88
Stopcontacten zonder aarding!!!
Stopcontacten zonder aarding ! Geen beveiliging van de aangesloten toestellen van klasse 1 !
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking
89
www.tecnolec.be
28
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Overstroombeschermingstoestellen Overstromen ongehinderd tot ontwikkeling laten komen voor zover inherent aan de normale bedrijfsomstandigheden Bvb aanlopen van motoren, inschakelen transformatoren
Overbelastingsstromen onderbreken indien hun stroomwaarde en duurtijd het elektrisch materieel zou beschadigen Te hoge thermische belasting
Kortsluitstromen binnen de kortst mogelijk tijd onderbreken Zéér hoge thermische en mechanische belasting !
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen overstromen
90
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen overstromen
91
www.tecnolec.be
29
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Bescherming tegen overbelasting Leiding
I
Beschermingstoestel
1,45 x Iz Overstroom
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen overstromen
If Conventionele aanspreekstroom 1,15 x Iz Inf Conventionele niet aanspreekstroom Toelaatbare stroom in leiding Iz Toegekende stroom In Bedrijfstroom IB
© Tecnolec
IB ≤ I n < Iz Inf ≤ 1,15 . Iz If ≤ 1,45 . Iz
0
92
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten (lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Brandvoorkoming en bestrijding
De beschermingstechnieken zijn gebaseerd op de eliminatie van ten minste één element uit de branddriehoek 100
www.tecnolec.be
30
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Principe van bescherming tegen brandgevaar (AREI art 104) De beschermingsmaatregelen zijn gericht naar :
Het elektrisch materieel / installatie als oorzaak van brand zowel bij normaal als abnormaal gebruik en bij incidenten
De elektrische installatie als oorzaak van branduitbreiding De gevolgen van brand naar het elektrisch materieel / installatie Eisen inzake continuïteit van goede werking van vitale stroombanen
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
101
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Materieel geschikt voor montage op brandbaar materiaal F F M
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
106
www.tecnolec.be
31
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
© Tecnolec
tl
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Nieuw artikel 104: Voorzorgsmaatregelen tegen brand 25 APRIL 2013. - Koninklijk besluit tot wijziging van de artikelen 1, 3, 28, 100, 104, 151, 200 en 207 van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties
Gepubliceerd in BS op 4 juni 2013 van toepassing op elektrische installaties en op belangrijke wijzigingen en uitbreidingen waarvan de uitvoering ter plaatse nog niet is aangevangen drie maanden na de publicatiedatum van dit besluit vanaf 4 september 2013 109
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
© Tecnolec
tl
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Artikel 1. artikel 1 van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties het punt 01 vervangen als volgt : « 01. Algemene voorwaarden De voorschriften van dit reglement gelden : voor alle elektrische installaties bestemd voor productie, omvorming, transport, verdeling of gebruik van elektrische energie voor zover de normale frequentie van de stroom niet groter is dan 10.000 Hz; voor vaste leidingen ten behoeve van communicatie en informatietechnologie, van signalisatie of bediening (met uitzondering van de inwendige stroombanen van de toestellen) in het geval van de voorzorgsmaatregelen tegen brand zoals vermeld in artikel 104. » 110
www.tecnolec.be
32
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten (lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Classificatie van leidingen
Van F3 is geen sprake meer in art. 104 van het AREI. 111
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
www.tecnolec.be
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Vitale stroombanen op basis van een risicobeoordeling door de uitbater of zijn afgevaardigde weergegeven op een of meerdere plannen van het bedrijf of de installatie, goedgekeurd en geparafeerd door de uitbater of zijn afgevaardigde alsook door de vertegenwoordiger van het erkend organisme - de detectie-installaties; - de meldingsinstallaties; - de waarschuwingsinstallaties; - de alarminstallaties; - de deur ontgrendelingsinstallaties; - de installaties voor rookafvoer; - de overdruk- en onderdrukinstallaties ter bescherming tegen rook; - de liften met prioritaire oproep; - de waterdruk verhogende installaties; - de veiligheidsverlichtingsinstallaties; - de noodverlichtingsinstallaties; - ...
114
33
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Vitale stroombanen De vitale stroombanen zijn duidelijk geïdentificeerd. Ze zijn derwijze uitgevoerd, aangelegd of door bouwelementen afgeschermd dat ze bij een uitwendige brand gedurende ten minste 1 uur operationeel blijven Functiebehoud
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
115
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten (lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Bekabeling met SA/SD kenmerk (halogeenvrij) In de lokalen of plaatsen gekenmerkt door de uitwendige invloedsfactoren BD2, BD3 en BD4 niet normaal ontruimbare ruimten. gebouwen hoger dan of gelijk aan 25 m, schouwspelzalen, sportzalen, dancings, scholen, ziekenhuizen, rusthuizen,...
© Tecnolec
tl
118
www.tecnolec.be
34
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie)
Ruimten met bijzonder brandgevaar Kabels van het type F2
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
119
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie)
Ruimten met bijzonder brandgevaar Kabels van het type F1 bekleed met zelfdovend materiaal
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
120
www.tecnolec.be
35
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Brandwerende doorvoeringen door brandmuren en -vloeren Behoud van de graad van brandweerstand Basisnorm brandbescherming
Test- en aanvaardingsrapport Volgens de geldende normen
Uitvoering volgens code van goed vakmanschap Installatievoorschriften Opleiding van uitvoerders
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
124
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Brandwerende doorvoeringen door brandmuren en -vloeren Mogelijkheden
Bouwblokken en -stoppen Brandwerende mastiek
Opvulzakjes ( Sealbags ) Modulaire systemen ( Pasblokjes ) Brandwerende mortel en bouwpanelen. Zandbak ……...
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
125
www.tecnolec.be
36
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
(lichtbogen, oververhitting, brand, verbranding, explosie) Afscherming vlamboog
Afscherming impact vlamboog d.m.v. kunststof schermen (polycarbonaat platen)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Bescherming tegen thermische effecten
126
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
AREI Art. 19
www.tecnolec.be
Keuze elektrisch materieel en leidingen in functie van de uitwendige invloedsfactoren De eigenaar / beheerder (uitbater) van de elektrische installaties de ontwerpers/uitvoerders: aanwezige invloedsfactoren en de zones Of ten minste alle gegevens verstrekken teneinde de factoren te kunnen bepalen
Plannen – op basis van een plattegrond – waarop de uitwendige invloedsfactoren Dit plan behoort bij de technische documentatie van de elektrische installatie
Akkoord (Goedgekeurd en geparafeerd) van de uitbater of zijn vertegenwoordiger en een afgevaardigde van een erkend organisme (E.O.)
Plannen en handtekeningen niet voor huishoudelijke lokalen
128
37
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
AREI Art. 19
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Keuze elektrisch materieel en leidingen in functie van de uitwendige invloedsfactoren
1
C
A
4
2 B 5
© Tecnolec
3
D
Gebouw 102 129
AREI Art. 19
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
Keuze elektrisch materieel en leidingen in functie van de uitwendige invloedsfactoren
• •
Maak een overzicht van de uitwendige invloedsfactoren die “normaal” zijn Bepaal voor elk lokaal en sublokaal de afwijkende uitwendige invloeden 130
www.tecnolec.be
38
April 2014
Keuze elektrisch materieel en leidingen in functie van de uitwendige invloedsfactoren
Normale uitwendige invloeden AA
AREI art. 144 - 225
1
2
3
4
5
6
7
8
AD AE AF
AREI art. 84 - 226
1 1 1
2 2 2
3 3 3
4
5
6
7
8
AG AH AK AL AM
AREI art. 147 - 229
1 1 1 1 1
2 2 2 2 2
3 3
3
4
5
6
AN BA BB
AREI art. 139 - 232
1 1 1
2 2 2
3 3
4 4
5
BC BD
AREI art. 47 - 234
1 1
2 2
3 3
4 4
BE CA CB
AREI art. 101-3 - 234
1 1 1
2 2 2
3
4
3
4
AREI art. 29 - 227 AREI art. 146 - 228
AREI art. 148 - 230 AREI art. 149 AREI art. 149 AREI art. 139 - 232
AREI art. 47 - 233 AREI art. 31 - 234
AREI art. 101-2 - 234
AREI art. 101-4 AREI art. 101-5
4
131
Keuze elektrisch materieel en leidingen in functie van de uitwendige invloedsfactoren
Uitwendige invloeden volgens het AREI
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
132
www.tecnolec.be
39
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Beschermingsmaatregelen tegen potentiaalspreiding Elektrisch gescheiden aardverbindingen Aardverbindingen die voldoende ver van elkaar verwijderd zijn zodat de max. stroom, die doorheen één ervan vloeit, de potentiaal van de andere niet gevoelig verandert A en B in orde ; C en B niet in orde A
C
B
Aarde Aardpotentiaalstijging UE ( = Spanning UAB )
© Tecnolec
Spanning UBC Verloop aardbodemspanning U Spanning UAC
Beschermingsmaatregelen tegen potentiaalspreiding Principe van bescherming Vermijden dat door een isolatiefout in de HS-installatie potentiaal-verspreiding via actieve geleiders, via aardingsinstallaties, of via vreemd geleidende delen aanleiding geeft tot gevaarlijke contactspanningen
De continuïteit v/d vreemd geleidende delen die overgaan tussen de spreidingszone v/d HS-installatie en de neutrale aardbodem moet onderbroken zijn met aangepast isolatiemateriaal
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
134
135
www.tecnolec.be
40
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
2.5 m
2.5 m
Naar LSdiepteaardingselektrode
2.5 m
Transfo cel
Meet cel Transfo beveil.
wapening
LS (PE)N - lat
2.5 m
LS-bord
HS-aardingsstrip
1.25 m
2.5 m
L-profiel uit metaal
Ondergrondse kokers
Isolerende vloerbedekking (Asfalt)
Vrijstaande cabine Equipotentiaal geaard werkmilieu
Verbinding naar strip in metalen wand
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
HS-Aardingsstrip
Verbinding naar vloerplaat
Uiteinden Verbindingen aardingslus HS-Aardingsscheider naar bewapening v/d fundering en toegangszone 137
www.tecnolec.be
41
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Asfalt Gewapende betonnen vloerplaat
Aardingslus
45°
Aardingsstaven onder 45°
Aarde
Aardingsstaven onder 45°
Verloop Aardbodemspanning U
US
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
UE Aardpotentiaalstijging
Beschermingsmaatregelen tegen overspanningen Personen en goederen moeten volgens de desbetreffende regels van goed vakmanschap beschermd worden tegen de schadelijke gevolgen van:
1. een isolatiefout die kan voorkomen tussen de onder spanning staande delen van stroombanen op verschillende spanningen;
2. overspanningen te wijten aan andere oorzaken, bijvoorbeeld atmosferische verschijnselen of eventuele overspanningen bij het schakelen.
De toestellen moeten derwijze uitgevoerd en geplaatst worden dat personen en goederen door hun werking niet in gevaar worden gebracht. 144
www.tecnolec.be
42
April 2014
Beschermingsmaatregelen tegen het dalen of volledig wegvallen en terug opkomen van de spanning Arbeidsmiddelen waarbij het wederopkomen van de spanning na een storing gevaar kan opleveren, moeten uitgerust worden met een minimumspanningsbeveiliging
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
145
Beschermingsmaatregelen m.b.t. de veiligheid en de betrouwbaarheid van de functionele sturing. Bescherming tegen aardfouten Aardfouten mogen niet leiden tot het ongewenst starten van toestellen of tot het uitvoeren van gevaarlijke bewegingen Aardfouten mogen ook niet leiden tot het niet meer kunnen stoppen van de toestellen of van de bewegingen
De stuurstroombaan wordt bij voorkeur langs één zijde verbonden met de aarde
Stuurstroombanen die niet verbonden zijn met de aarde moeten voorzien zijn van een isolatiecontroletoestel (ICT) 147
www.tecnolec.be
43
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
www.tecnolec.be
April 2014
Stuurstroombanen
150
Stuurstroombanen
151
44
April 2014
Beschermingsmaatregelen m.b.t. de veiligheid en de betrouwbaarheid van de functionele sturing.
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
156
Val- of struikelgevaar Losliggende, beschadigde of afwezige vloertegels
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
“Niet elektrische” beschermingsmaatregelen
157
www.tecnolec.be
45
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Asbest Signaalkabels met asbesthoudende mantel
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
“Niet elektrische” beschermingsmaatregelen
159
Gevaar bij ventilatoren Mechanische bescherming van waaier aan binnenen buitenzijde v/h bord
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
“Niet elektrische” beschermingsmaatregelen
160
www.tecnolec.be
46
EC-finale: KB 4/12/2012 : risico-analyse
April 2014
Inrichting exclusieve ruimten van de elektrische dienst Verlichtingsniveau: 120 lux Veiligheidsverlichting Brandblusvoorzieningen Afzuiging (warmte)
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
“Niet elektrische” beschermingsmaatregelen
161
Inrichting exclusieve ruimten van de elektrische dienst Insijpeling grondwater
© Tecnolec
EC-finale 2014: Risicobeoordeling volgens KB van 4/12/2012
“Niet elektrische” beschermingsmaatregelen
163
www.tecnolec.be
47