INVENTARISATIE VAN VLAAMSE ACTOREN INZAKE SUÏCIDEPREVENTIE, MET HET OOG OP DE VORMING VAN DE PARTNERORGANISATIE

Kapucijnenvoer 35 3000 Leuven  +32(0)16 33 69 10 fax: +32(0)16 33 69 22 www.kuleuven.be/lucas

INVENTARISATIE VAN VLAAMSE ACTOREN INZAKE SUÏCIDEPREVENTIE, MET HET OOG OP DE VORMING VAN DE PARTNERORGANISATIE

Dr. Evelien Coppens Dr. Gert Scheerder Prof. dr. Chantal van Audenhove

Leuven mei 2011

Colofon Opdrachtgever en financier Ga voor geluk VZW

Onderzoeksleiding Prof. dr. Chantal van Audenhove

Wetenschappelijk medewerkers Dr. Evelien Coppens Dr. Gert Scheerder

Leuven, mei 2011

Inhoud

1

Doelstelling

5

2

Inhoud

5

             3

Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) 6 Domus Medica 8 Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Universiteit Gent (EZO) 9 VZW en Stichting Ga voor Geluk (GvG) 10 Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo’s) 12 LUCAS, Centrum voor zorgonderzoek en consultancy, Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven) 14 Similes 15 Suïcidepreventiewerking van de Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) 16 Tele-Onthaal 17 Ups & Downs 18 Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) 19 Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG) 20 Werkgroep Verder 22 Synthese

Bijlage

23 25

Inventarisatie van Vlaamse actoren inzake suïcidepreventie, met het oog op de vorming van de Partnerorganisatie

1

Doelstelling

Dit project heeft tot doel een inventarisatie te maken van alle relevante actoren inzake suïcidepreventie in Vlaanderen. Op basis van deze gegevens proberen we vervolgens te komen tot een coherente en slagkrachtige partnerorganisatie die zich gezamenlijk zal inzetten voor de preventie van depressie en suïcide. Tussen de deeluitmakende organisaties onderling zullen duidelijke afspraken gemaakt worden betreffende de taakverdeling, zodat de verschillende instanties goed op elkaar zijn afgestemd en er zo min mogelijk overlap is.

2

Inhoud

De inventarisatie bevat de beschrijving van volgende 13 organisaties: 1. Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) 2. Domus Medica 3. Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Universiteit Gent (EZO) 4. Ga voor Geluk (GvG) 5. Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo’s) 6. LUCAS, Centrum voor zorgonderzoek en consultancy, Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven) 7. Similes 8. Suïcidepreventiewerking van de Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) 9. Tele-Onthaal 10. Ups & Downs 11. Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) 12. Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG) 13. Werkgroep Verder

Voor elke organisatie wordt in de vorm van een fiche een beschrijving gemaakt van: (1) de belangrijkste organisatorische gegevens, (2) de voornaamste projecten die de organisatie realiseert of realiseerde rond depressie en suïcide en (3) de aanwezige kennis en de positie van de organisatie in het Vlaams landschap inzake depressie en suïcide.

5

Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Pluralistische vereniging: hulpverlening, expertise- en vormingscentrum

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

De basisdoelstelling van het Centrum is het voorkomen van zelfdoding.

Missie en visie

Missie: zelfdoding voorkomen Om deze missie te realiseren baseert het CPZ zich op volgende 4 pijlers: - Met de 'Zelfmoordlijn' 24 uur op 24 bereikbaar zijn voor mensen met suïcidale gedachten, mensen uit hun omgeving en nabestaanden. Door in anonimiteit actief en respectvol te luisteren, stimuleren de vrijwilligers de zelfredzaamheid van de oproeper en trachten zij samen met hem of haar het moment van crisis te overwinnen. Het CPZ staat tevens in voor de deskundigheid van de vrijwilligers. - Het ruime publiek informeren en sensibiliseren om suïcidaal gedrag te herkennen, ernstig te nemen en bespreekbaar te maken. - De deskundigheid bevorderen van personen die vanuit hun functie geconfronteerd kunnen worden met suïcidaal gedrag. - Een bijdrage leveren aan het onderzoek naar suïcidaal gedrag en de preventie ervan (via uitbesteding aan en samenwerking met onderzoekscentra).

Convenant

Op dit moment geen vaste convenant met de Vlaamse Overheid.

Raad van Bestuur

Huib Crauwels (voorzitter), Piet De Bruyn (secretaris), Jos Janssen, Els Mannkens, Astrid Alders, Nico De Fauw, Luc Van der Biest

FTE effectieven

7

Financiering

Financiële steun is afkomstig van de Vlaamse Overheid, het Brussels Gewest en verschillende organisaties, bedrijven en particulieren.

Projecten rond depressie en suïcide Diensten

Directe hulpverlening via de Zelfmoordlijn: - De Zelfmoordlijn is bij Koninklijk Besluit erkend als gratis nooddienst - Telefonische en online anonieme hulpverlening voor mensen met suïcidale gedachten - Opleiding, vorming en opvolging van vrijwilligers voor de Zelfmoordlijn Studiedienst: - Informatie- en documentatiecentrum - Signaalfunctie (profiel oproepers Zelfmoordlijn) - Meewerken aan onderzoek door onderzoekscentra Vorming: - Training op maat van hulpverleners en sleutelfiguren uit de welzijns- en gezondheidssector over suïcide en hoe ermee om te gaan. - Vorming op maat in bedrijven (vb. preventieadviseurs, maatschappelijk assistenten, HRM, …)

Projecten

Ontwikkeling en implementatie: - ASPHA-project: helpdesk voor huisartsen die geconfronteerd worden met suïcidale patiënten, hun omgeving en nabestaanden - Project Preventie 2.0: via ontmoetingssites (vb. Netlog) en andere internet- en Web 2.0 toepassingen suïcidaal gedrag op het internet voorkomen (onder andere aan de hand van automatische sentimentdetectie) - Beide projecten worden gefinancierd door de Vlaamse Overheid en uitgevoerd in samenwerking en overleg met diverse actoren in de suïcidepreventie en daarbuiten. Onderzoek: - jongeren en suïcidaal gedrag (onderzoek uitgevoerd door Trendwolves in opdracht van het CPZ), 2009 - attitudes t.a.v. suïcide en hulpzoekend gedrag in Vlaanderen en Nederland (onderzoek op initiatief van het CPZ i.s.m. LUCAS), 2008-2011 - attitudes t.a.v. laagdrempelige telezorg bij 65-plussers (onderzoek uitgevoerd door de VUB i.s.m. het CPZ), 2008 - vaardigheden in het omgaan met suïcidaal gedrag (VROS) (onderzoek uitgevoerd door LUCAS), 20062010

Expertise inzake depressie en suïcide Kernexpertise

6

Crisisinterventie bij suïcidaliteit, telefonische en online hulpverlening bij suïcidaliteit, deskundigheidsbevordering in het omgaan met suïcidaliteit.

Kennis

Het CPZ biedt 3 diensten aan: de Zelfmoordlijn, de Vormingsdienst en het Kenniscentrum. De band en wisselwerking tussen deze 3 diensten maakt dat het CPZ over zowel veel praktische ervaring als inhoudelijke expertise beschikt inzake suïcide en suïcidepreventie.

Positie in het Vlaamse landschap wat betreft depressie en suïcide

Het CPZ is een belangrijke speler in het reduceren van het aantal zelfdodingen in Vlaanderen. Het is al dertig jaar actief als telefonisch opvangcentrum voor personen die zich in een psychologische crisistoestand bevinden. Met zijn bestaande dienstverlening speelt het CPZ een significante rol in Vlaanderen wat betreft de preventie van zelfdoding. Kennis over zelfdoding en de preventie ervan worden toegankelijk en toepasbaar gemaakt voor hulpverleners, de overheid en het ruime publiek. Het CPZ slaat met andere woorden bruggen tussen onderzoek, theorie, beleid en praktijk. Gezien hun expertise is het CPZ, naast hun bestaande dienstverlening, goed geplaatst voor de ontwikkeling en uitvoering van innovatieve projecten. Tot slot heeft het CPZ als belangrijkste partners Werkgroep Verder, het EZO en de Suïcidepreventiewerking van de CGG’s.

7

Domus Medica Organisatorische gegevens Organisatievorm

Domus Medica is een vereniging die de huisartsenkringen en de wetenschappelijke expertise voor de huisartsgeneeskunde groepeert.

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

Het behartigen van de belangen van de huisartsen en de huisartsenkringen in Vlaanderen.

Missie en visie

Missie: Het behartigen van de belangen van de huisartsen en de huisartsenkringen in Vlaanderen op wetenschappelijk, maatschappelijk en syndicaal vlak via democratische besluitvorming en wetenschappelijke onderbouw. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om een goede patiëntgerichte gezondheidszorg en een sterk zorgbeleid te realiseren. Deze missie wordt gerealiseerd door: - Wetenschappelijke onderbouwde en praktijkgerichte ondersteuning te bieden aan de huisarts, de huisartsenkring en de patiënt. Dit gebeurt aan de hand van adviezen, bijstand, richtlijnen, vorming en publicaties. - De Vlaamse huisartsen en huisartsenkringen op wetenschappelijk, maatschappelijk en syndicaal gebied te vertegenwoordigen. Hierbij wordt tevens belang gehecht aan samenwerking met andere personen, structuren en instanties die kunnen bijdragen tot een betere kwaliteitszorg voor de bevolking. - Wetenschappelijk onderzoek uit te voeren naar (1) de huisartsgeneeskunde en (2) de samenwerking tussen de eerste en de tweede lijn. - Een professioneel, proactief en coherent mediabeleid te voeren; te waken over de ethische principes van uitvoering en financiering; een centraal aanspreekpunt te zijn voor het Vlaamse huisartsenlandschap en al haar betrokkenen.

Convenant

Domus Medica heeft (tot en met 31 december 2011) een convenant met de Vlaamse Overheid met als specifieke opdracht: - Praktijkaanbevelingen en werkmodellen te ontwikkelen voor huisartsen en deze door zoveel mogelijk huisartsen te laten gebruiken. - Adviezen te verstrekken aan de minister en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. - Huisartsen te vertegenwoordigen in werkgroepen en vergaderingen.

Raad van Bestuur

Tine Dusauchoit, Kristof Hillemans, Peter Hoffman, Guido Istas, Erika Van Nuffel, Maaike Van Overloop, Dieter Vercammen

FTE effectieven

21 medewerkers

Financiering

Financiering is afkomstig van de Vlaamse en Federale Overheid.

Projecten rond depressie en suïcide Projecten

Implementatie: Domus Medica is betrokken bij de ondersteuning, promotie en implementatie van verschillende suïcidepreventieprojecten waarin huisartsen een rol spelen - Het elektronisch leerpakket, iTOL: Een elektronisch trainingspakket voor huisartsen ter bevordering van deskundigheid inzake depressie en suïcide - Project Integrale Zorg voor Suïcidepogers (PIZS): Een project dat de samenwerking tussen de dienst spoedgevallen van algemene ziekenhuizen en huisartsen tracht te verbeteren om zo een continuïteit in de opvang van suïcidepogers te garanderen - Website Gachet: een interactieve website die huisartsen ondersteunt bij hun zorg voor suïcidale personen - Deskundigheidsbevordering van huisartsenkringen en LOK-groepen inzake depressie en suïcidepreventie Onderzoek: - (H)ASIST (Huisartsen Suïcidale Ideatie STudie): studie naar suïcide risico-inschatting door huisartsen (i.s.m. Interuniversitair Centrum voor HuisartsenOpleiding, ICHO) - Delphi studie naar samenwerking tussen huisartsen en ggz bij depressie en preventie van zelfdoding

Expertise inzake depressie en suïcide Kennis

Domus Medica heeft veel kennis over huisartsen en hun rol in de aanpak van psychosociale problematieken, waaronder depressie en suïcide.


Huisartsen spelen een belangrijke rol in de preventie van depressie en suïcide (vroegtijdige detectie van signalen, gepaste doorverwijzing en nazorg bij suïcidepogers). Voor alle initiatieven die ter preventie van depressie en suïcide georganiseerd worden en waarin de huisarts een centrale rol speelt, is Domus Medica een onmiskenbare partner. Ze zorgen voor de bekendmaking van deze initiatieven onder de huisartsen en bieden ondersteuning bij de implementatie ervan.

8

Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Universiteit Gent (EZO) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Wetenschappelijk multidisciplinair onderzoeksteam binnen de Vakgroep Psychiatrie en Medische Psychologie, Universiteit Gent.

Juridische vorm

Feitelijke vereniging deeluitmakend van de UGent

Opdrachtverklaring

- Onderzoek naar voorkomen, oorzaken en preventie van suïcidaal gedrag

Missie en visie

Missie: Bijdragen tot de preventie van suïcidaal gedrag in België. Deze missie wordt gerealiseerd via: - Epidemiologisch onderzoek naar het voorkomen van suïcidaal gedrag in de algemene bevolking en trends doorheen de tijd - Het beschikbaar stellen van onderzoeksgegevens aan andere onderzoeksinstellingen, beleidsmakers en het brede publiek - Nauwe betrokkenheid bij de ontwikkeling van specifieke interventies - Onderzoek naar biologische, psychologische en sociale determinanten van suïcidaal gedrag

Convenant

Geen convenant met de Vlaamse Overheid.

Raad van Bestuur

Onbekend

FTE effectieven

5

Financiering

Financiële steun is afkomstig van de Universiteit Gent, de Vlaamse Overheid, Europese instellingen en VZW Ga voor Geluk.

Projecten rond depressie en suïcide Onderzoek

Internationale studies: - De monitoring studie: Europese studie naar de epidemiologie van suïcidepogingen in een geografisch afgebakend gebied (Gent). Bijkomend wordt onderzoek verricht naar de herhaling van suïcidaal gedrag - CASE (Child and Adolescent Self-Harm in Europe): Europese studie die het voorkomen van suïcidaal gedrag bij jongeren onderzoekt - Europese studie naar de link tussen werkloosheid en suïcidaal gedrag Epidemiologische studies: - Registratie en follow-up van suïcidepogers in Vlaanderen - Studie naar suïcidaal gedrag in Vlaamse gevangenissen - Studie van suïcidale gedachten, impulsen en gedrag bij homoseksuele adolescenten - Studie naar zelfmoord onder jongeren in Vlaanderen Fundamenteel onderzoek: - Studie over de bijdrage van 'functional brain imaging' aan het begrijpen van het functioneren van de hersenen van zelfmoordpogers - Studie van de psychobiologie van suïcidaal gedrag Toegepast onderzoek: - Studie naar de effectiviteit van Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) bij personen met recidiverende depressie - Studie naar de effectiviteit van interventiestrategieën in de preventie en management van rouw bij nabestaanden na zelfdoding - Studie naar de effectiviteit van psycho-educationele preventieprogramma's - Evaluatiestudie van het Project Integrale Zorg voor Suïcidepogers - Een beschrijvend en evaluatief onderzoek van het zelfmoordpreventieproject in de Vlaamse CGG

Ontwikkeling

Ontwikkeling van een suïcidepreventieprogramma voor studenten aan de hogescholen in Oost-Vlaanderen.


Onderzoek, epidemiologie, biologie en preventie

Kennis

De EZO verzamelt in Vlaanderen alle epidemiologische gegevens inzake suïcidepogingen. Daarmee beheert de EZO de tweede grootste Europese databank inzake suïcidepogingen. Op nationaal en internationaal vlak voert de EZO veel onderzoek uit naar het voorkomen, de oorzaken en preventie van zelfdoding. De EZO verricht ook al jaren fundamenteel onderzoek naar verklarende factoren van suïcidaal gedrag.


De EZO beschikt over veel epidemiologische informatie inzake suïcidaal gedrag in Vlaanderen en heeft een rijke wetenschappelijke kennis over suïcide. Dit maakt de EZO tot een belangrijke partner in fundamenteel, epidemiologische en klinisch onderzoek inzake suïcide. Verder wordt de expertise van de EZO frequent aangewend op beleidsniveau.

9

VZW en Stichting Ga voor Geluk (GvG) Organisatorische gegevens Organisatievorm

VZW en Stichting GvG zijn twee aparte instanties met eenzelfde missie en doelstelling. VZW GvG werd in 2005 als eerste opgericht door twee nabestaande ouderparen met als overkoepelend doel bijdragen tot meer geluk in de samenleving. Om de missie van VZW GvG op recurrente en duurzame wijze te ondersteunen werd in 2007 Stichting GvG opgericht, een stichting van openbaar nut met een substantieel beginvermogen.

Juridische vorm

VZW en Stichting

Opdrachtverklaring

Stichting GvG en VZW GvG delen dezelfde missie en hebben complementaire doelstellingen. Beide werken beleidsvoorbereidend met als uiteindelijke doel opname in het overheidsbeleid. Toch is er een onderscheid tussen beiden: - Stichting GvG organiseert en financiert wetenschappelijke begeleiding van innovatieve preventieprojecten - VZW GvG beoogt de implementatie van wetenschappelijk onderbouwde preventieprojecten.

Missie en visie

Missie: GvG heeft als specifiek doel bijdragen tot de preventie van depressie en suïcide in België, vooral bij jongeren. Hiertoe ondersteunt en financiert GvG katalyserende initiatieven gericht op het ontwikkelen en verspreiden van wetenschappelijk onderbouwde preventieprogramma’s. Bijkomend streeft GvG naar een duurzame opname van deze initiatieven in het beleid. Bij het realiseren van dit doel tracht GvG alle wezenlijke actoren, zoals de wetenschappelijke gemeenschap, de overheden, de instanties en verenigingen die actief zijn in de geestelijke gezondheidszorg en in de jongerenbegeleiding, het onderwijs en de media, te betrekken en op elkaar af te stemmen. GvG realiseert deze missie door volgende activiteiten te verrichten: - projecten initiëren en/of financieren die kaderen in de strategische actieplannen suïcidepreventie van de Federale Overheid en/of haar Gemeenschappen, en deze wetenschappelijk laten opvolgen om de resultaten te meten en te valideren. - wetenschappelijk onderzoek naar goede praktijken in andere landen initiëren en/of financieren, teneinde de efficiëntie van de aanpak van suïcidepreventie te verhogen en/of te waarborgen. - het ondersteunen van organisaties die hetzelfde doel nastreven. - inzamelen van gelden, ontvangen van giften of van gelijk welke andere financiële steun, samenstellen en beheren van een vermogen waarvan de opbrengst zal dienen ter financiering van haar doelnastrevende activiteiten.

Convenant


Raad van Bestuur

Raad van Bestuur VZW GvG: - Voorzitter: Marc vande Gucht - Bestuurders: Jan Toye en Franz Baro Raad van Bestuur Stichting GvG: - Voorzitter: Jan Toye - Ondervoorzitter: Marc vande Gucht - Bestuurders: Carine Van Goethem en Bart Van Muylder

FTE effectieven

Onbekend

Financiering

Financiering van GvG is enerzijds afkomstig van schenkingen van particulieren en bedrijven. Anderzijds kreeg Stichting GvG bij de oprichting een vermogen mee van 2.500.000 euro. Via de inflatie wordt getracht om dit vermogen verder uit te breiden, zodat de opbrengst hiervan als financiering kan worden gebruikt.


Onderzoek naar effectiviteit Financiering van: - Cognitief gedragstherapeutische begeleiding bij nabestaanden: onderzoek naar de effectiviteit van cognitief gedragstherapeutische begeleiding in de preventie en de begeleiding van rouw bij nabestaanden. - Kiddyminds: onderzoek naar de effectiviteit van een ‘Mindfulnesstraining’ bij lagere school kinderen om hun weerbaarheid en veerkracht in moeilijke, stressvolle en emotionele situaties te vergroten. - Mindfulness voor 14-18 jarigen: onderzoek naar de effectiviteit van ‘Mindfulnesstraining’ bij adolescenten om hun weerbaarheid en veerkracht in moeilijke situaties te vergroten en zo de kans op depressie te verminderen. - Begeleidingstraject voor hoogbegaafdheid: onderzoek naar de effectiviteit van een begeleidingstraject voor hoogbegaafde kinderen en jongeren om aan hun leer- en ontwikkelingsbehoeften tegemoet te komen. - Online lotgenotencontact voor nabestaanden: onderzoek naar de effectiviteit van online lotgenotencontact voor nabestaanden. Ontwikkeling: Financiering van: - Inventarisatie Best Practices Worldwide: inventarisatie van voorbeeldinitiatieven betreffende suïcidepreventie bij jongeren in binnen- en buitenland. De uiteindelijke bedoeling is een aanbeveling tot toepassing in België.

10

- Toverbos: de ontwikkeling en verspreiding van een handleiding en trainingsmodule voor begeleiders van kleuters om emotionele stoornissen bij kinderen vroegtijdig op te sporen. - Preventie van depressie en suïcide in hogescholen: ontwikkeling van een preventieprogramma ‘Preventie van Depressie en Suïcide’ voor Hogeschool studenten. Andere: - De wereld is gaan slapen: multidisciplinaire theatervoorstelling gericht op het brede publiek dat wil bijdragen tot een correcte beeldvorming over en destigmatisering van psychische problemen. - Jaarlijkse uitreiking van de prijs ‘Stichting GvG’: deze prijs wordt uitgereikt aan innovatieve implementatieprojecten ter preventie van depressie en suïcide bij jongeren. Het winnende project wordt in de kijker gezet en onder belangstelling van de overheid gebracht. Het prijzengeld kan vervolgens gebruikt worden om een wetenschappelijk effectiviteitonderzoek aan het project te koppelen.


GvG heeft niet de ambitie om zelf projecten betreffende de preventie van depressie en suïcide bij jongeren uit te voeren. Doordat zij al enkele jaren relevante wetenschappelijke en internationale projecten in dit domein ondersteunen en financieren, heeft GvG een goede kijk op welke strategieën waardevol zijn. GvG is dan ook een belangrijke partner voor het verschaffen van informatie en het uitwisselen van nieuwe ideeën.


GvG heeft een samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Overheid, the JED Foundation, het Trimbos Instituut (Nederland) en the WHO Lead Collaborating Center of Mental Health Problems and Suicide across Europe. Daarnaast ondersteunt GvG verschillende actoren in de sector, zoals de EZO, Werkgroep Verder, KULeuven, HUB-EHSAL en de Vlaamse Overheid, bij de uitvoer van onderzoek en projecten betreffende suïcidepreventie gericht op jongeren.

11

Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo’s) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Logo staat voor lokaal gezondheidsoverleg. De 15 Logo’s in Vlaanderen vormen geografisch afgebakende netwerken (volgens de zorgregio’s) waarbinnen verschillende organisaties samenwerken om het Vlaamse preventieve gezondheidsbeleid uit te voeren.

Juridische vorm

De Logo’s in Vlaanderen zijn verenigingen zonder winstoogmerk. Het Logo werkzaam in Brussel-Hoofdstad wordt ingericht door de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Opdrachtverklaring

De gezondheid bevorderen door samen met lokale partners te werken aan de realisatie van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen en het thema milieu en gezondheid. Het Logo doet dit door in overleg met lokale partners acties in het kader van gezondheidspromotie en ziektepreventie te stimuleren en te coördineren. Daarnaast nemen de Logo’s ook de eerste lijnfunctie op binnen het Vlaams medisch milieukundig netwerk en in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad.

Missie en visie

Missie: De Logo’s coördineren en stemmen verschillende lokale en regionale activiteiten binnen de preventieve gezondheidszorg op elkaar af. De exacte missie van de Logo’s is voor ieder Logo afzonderlijk uitgeschreven in nauw overleg met de lokale partners. Het algemene kader van deze missie en de manier waarop deze gerealiseerd dient te worden, wordt aangereikt door het preventiedecreet. Daarin staan voor de Logo’s de volgende opdrachten geformuleerd: - Medewerking verlenen aan de minister en het Agentschap bij de uitvoering van het preventieve gezondheidsbeleid en een locoregionaal aanspreekpunt zijn voor de Vlaamse overheid. - De eigen werking en de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen bekendmaken bij preventieorganisaties om informatie door te geven en een netwerk te vormen. - Een aanspreekpunt zijn voor de preventieorganisaties en hen wegwijs maken in de methodieken en materialen die zijn gevalideerd door partnerorganisaties. - De relevante preventieorganisaties sensibiliseren om acties uit te voeren die prioritair gericht zijn op het nastreven van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen. - Het resultaatgerichte overleg tussen preventieorganisaties stimuleren. - De uitvoering van gezamenlijke acties door de preventieorganisaties coördineren. - Preventieorganisaties ondersteunen bij de uitvoering van hun acties op basis van de methodieken, aangeleverd door de partnerorganisaties of, na toestemming van het agentschap, door andere organisaties. - Samen met de preventieorganisaties in kwestie acties evalueren. - Meewerken aan de ontwikkeling en de evaluatie van methodieken, bij voorkeur in samenwerking met partnerorganisaties, vanuit de eigen deskundigheid en ervaring als Logo. - Het agentschap adviseren over het preventieve gezondheidsbeleid binnen het werkgebied van een Logo in het algemeen en over de behoefte aan methodieken en materialen voor preventieorganisaties in het bijzonder. - De lokale besturen, namelijk de gemeenten en de OCMW’s, adviseren bij de opmaak van het deel over preventieve gezondheidszorg van hun lokaal sociaal beleid.

Convenant

De Vlaamse overheid erkent de Logo’s voor een periode van 6 jaar en subsidieert hun werking.

Raad van Bestuur

Elke Logo heeft zijn eigen Raad van Bestuur, behalve Logo Brussel.

FTE effectieven

Het aantal werknemers voor elke Logo varieert naargelang de grootte van de Logoregio en de toegekende subsidies. De Logo-equipes variëren tussen de 2,5 FTE en ca 10 FTE.

Financiering

Financiering is afkomstig van de Vlaamse Overheid. Naast een vast forfait wordt de subsidie betaald volgens inwonersaantal.


De Logo’s werken samen met lokale Logopartners om de Vlaamse gezondheidsdoelstelling rond suïcidepreventie te realiseren. Deze partners zijn de CGG’s en bijbehorende suïcidepreventiewerker en de provinciale overlegplatformen. In samenwerking met hun lokale partners realiseren de Logo’s locoregionale projecten die kaderen binnen het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Bij de keuze van de projecten wordt rekening gehouden met de noden binnen de regio. Enkele concrete interventies waar Logo’s op inzetten zijn: - Fit in je hoofd, goed in je vel: Campagne gericht naar de algemene bevolking om de eigen veerkracht te verhogen. Via 10 stappen en een zelftest wil men 16-plussers laten werken aan hun geestelijke gezondheid. - Geestelijk gezondheidsbeleid op school: Via materiaal, spelen en educatieve pakketten werken aan de geestelijke gezondheid in het basisonderwijs. Preventiecoaches in secundaire scholen. Deze begeleiden scholen bij de uitbouw van een geestelijk gezondheidsbeleid. - Deskundigheidsbevordering van intermediairs en specifieke doelgroepen via onder meer infosessies,

12

workshops… - De Goed-Gevoel-Stoel: Via praatsessies in groep werken aan de geestelijke gezondheid van mensen in kansarmoede. - NokNok: Een website gericht naar jongeren. De website biedt informatie, tips, opdrachten en de mogelijkheid voor jongeren om hun verhaal kwijt te kunnen.


Netwerking, projectmatig werken en gezondheidsbevorderend werken.

Kennis

De Logo’s zijn minder inhoudelijk experten maar hebben vooral veel ervaring in de lokale implementatie van de verschillende gezondheidsdoelstellingen (preventie van borstkanker, tabaksgebruik, bevordering van gezonde voeding...) en de laatste jaren ook wat betreft geestelijke gezondheid, depressie en suïcide.


Voor het realiseren van hun missie werken de Logo’s nauw samen met verschillende actoren in het domein van de suïcidepreventie, zoals de Suïcidepreventiewerking van de CGG’s, de CLB’s en het VIGeZ. Ze zijn dan ook een belangrijke partner voor de concrete uitvoering van interventies op het terrein.

13

LUCAS, Centrum voor zorgonderzoek en consultancy, Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Interdisciplinair kenniscentrum binnen de Katholieke Universiteit Leuven.

Juridische vorm

Feitelijke vereniging deeluitmakend van de K.U.Leuven.

Opdrachtverklaring

Onderzoek, vorming en consultancy op het gebied van zorg en welzijn.

Missie en visie

Missie: De levenskwaliteit van personen verbeteren door wezenlijke vernieuwingen in de zorgpraktijk en het zorgbeleid te initiëren en te ondersteunen. Deze missie wordt gerealiseerd door: - Voortdurend verbinding te leggen tussen inzichten vanuit onderzoek, beleid en praktijk. - In dialoog te treden met alle belanghebbenden en samenwerking op te starten en te stimuleren. - Gedegen onderzoek te voeren dat nationaal en internationaal standaarden uitzet.

Convenant


Raad van Bestuur

- Prof. dr. Herman Nys, Interfacultair Centrum voor Biomedische Ethiek & Recht, voorzitter - Prof. dr. Minne Casteels, vice-rector K.U.Leuven - Prof. dr. Chantal Van Audenhove, directeur LUCAS

FTE effectieven

44 werknemers

Financiering

Financiering is afkomstig van de K.U.Leuven, de Vlaamse en Federale Overheid, Europese instellingen en privéopdrachtgevers.

Projecten rond depressie en suïcide Onderzoek

Internationale studies: - EAAD (European Alliance Against Depression): Europees project met als doel een viersporeninterventie ter preventie van suïcide en depressie in verschillende regio’s binnen Europa te implementeren. - OSPI (Optimized suicide prevention programs and their implementation in Europe): Vervolgproject op EAAD met als doel de effectiviteit van suïcidepreventie na te gaan door evaluatie van een vijfsporeninterventie. - ASPEN (Anti Stigma Programme European Network): Europese studie naar de ervaringen van stigma en discriminatie bij mensen met depressie. Nationale studies naar: - Kennis en attitudes van de bevolking rond depressie en suïcide - Regionale verschillen in prevalentie van suïcide tussen Vlaanderen, Nederland en andere Europese landen - Bevolkingsonderzoek naar verklarende factoren voor de verschillen in suïcidecijfers tussen Vlaanderen en Nederland - De houding van studenten geneeskunde tegenover psychiatrische aandoeningen - Getrapte zorg (stepped care) voor depressie in de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) - Attitudes en huidige praktijk inzake behandeling en samenwerking van huisartsen bij depressie - Attitudes, huidige praktijk en rol van apothekers bij depressie Ontwikkeling en evaluatie van: - VROS (Vragenlijst Reacties op Suïcidaliteit): Instrument om de vaardigheden van deskundigen te meten in het omgaan met patiënten met suïcidaliteit. De VROS kan onder meer gebruikt worden om de effectiviteit van opleidingen te toetsen. - Vormingsprogramma’s voor huisartsen, apothekers en verpleegkundigen met als doel de detectie en behandeling van patiënten met depressie of suïcidaliteit te verbeteren.


LUCAS heeft veel ervaring in beleidsondersteuning, beleids- en praktijkgericht onderzoek, de ontwikkeling en evaluatie van innovatieve projecten, zoals methodieken en instrumenten inzake preventie van en zorg voor depressie en suïcide.

Positie in het Vlaamse landschap inzake depressie en suïcide

LUCAS is een belangrijke wetenschappelijke partner in beleids- en praktijkgericht onderzoek inzake depressie en suïcide, en de ontwikkeling en evaluatie van innovatieve projecten, methodieken en instrumenten. Zo wordt er nauw samengewerkt met overheden en zorgorganisaties en is LUCAS betrokken bij verscheidene internationale onderzoeksprojecten rond depressie en suïcide.

*

14

Similes Organisatorische gegevens Organisatievorm

Vlaams pluralistische familievereniging met 15 lokale afdelingen over heel Vlaanderen.

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

De belangen verdedigen van familieleden van personen met psychische problemen. De vereniging ijvert voor een betere kwaliteit van zorg.

Missie en visie

Missie: IJveren voor meer kansen en mogelijkheden voor personen met psychische problemen, zodat ze op een volwaardige manier kunnen deelnemen aan de sociale, economische, culturele en spiritueel-ethische aspecten van onze samenleving. Similes tracht met andere woorden alle vormen van isolement en uitsluiting te doorbreken. Deze missie wordt gerealiseerd via volgende principes: - Gelijkheid, verbondenheid, solidariteit en samenwerking. - Lichaam en geest zijn één: het psychisch lijden leidt tot somatische klachten en somatisch ziek zijn heeft een belangrijke impact op de psyche. - Zelfzorg bij mensen zoveel mogelijk (her)activeren en stimuleren. - Streven naar een verdraagzame samenleving waarin anders-zijn wordt aanvaard. - Vrijwilligers waken erover dat de vereniging democratisch werkt. - Mensen ertoe brengen hun eigen krachtbronnen aan te spreken om problemen te overwinnen (empowerment). - Mensen uitdagen om zich levenslang aan te passen aan de snelle veranderingen in de samenleving.

Convenant


Raad van Bestuur

Elke lokale afdeling heeft een eigen raad van bestuur waarin voornamelijk bestuursvrijwilligers zetelen.

FTE effectieven

13 medewerkers, aantal vrijwilligers onbekend

Financiering

Financiering is afkomstig van steun van particulieren en lidgeld.


- Ontmoetingsbijeenkomsten organiseren zodat lotgenoten ervaringen kunnen delen en van elkaar kunnen leren. Mensen vinden zo steun en begrip. Deze zijn enkel en alleen bedoeld voor familiebetrokkenen, zodat in een veilige omgeving ervaringen kunnen worden uitgewisseld. - Verspreiding van informatie over alles wat te maken heeft met psychische aandoeningen en zorg. Dit gebeurt via folders en brochures, infobijeenkomsten, studiedagen, website en vormingsmomenten, een eigen tijdschrift. - Het beschikbaar stellen van een vakantiewoning tegen democratische huurprijs. - De noden van deze families behartigen bij zorgverleners, overheid en de ruime samenleving. - Juridisch en psychosociaal advies verstrekken.


Similes heeft veel ervaringsgerichte en juridische kennis inzake geestelijke gezondheid, waaronder ook depressie en suïcide, en focust zich daarbij hoofdzakelijk op het perspectief van de familieleden.


Similes vertegenwoordigt patiënten met psychosociale problemen en hun familieleden op beleidsniveau. Ze zijn aldus een belangrijke partner bij de implementatie van nieuwe initiatieven gericht op deze patiënten en zorgen ervoor dat deze initiatieven tegemoetkomen aan de noden van alle betrokken.

15

Suïcidepreventiewerking van de Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) Organisatorische gegevens Organisatievorm

De Suïcidepreventiewerking is een samenwerkingsverband tussen Zorgnet Vlaanderen en de Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg (FDGG).

Juridische vorm

De Suïcidepreventiewerking is een project en geen feitelijke organisatie. Bijgevolg heeft het geen juridisch statuut.

Opdrachtverklaring

Acties rond suïcidepreventie in de verschillende CGG’s ondersteunen en coördineren

Missie en visie

Missie: - Het op een professionele manier ontwikkelen en realiseren van suïcidepreventie in de CGG en dit ten behoeve van andere, maatschappelijk relevante actoren. - Het verankeren van de suïcidepreventie binnen het beleid en de praktijk van CGG vanuit een langetermijnvisie. Deze missie wordt gerealiseerd door: - Structurele veranderingen na te streven - Op een integrale manier aan preventie te doen - De inspanningen op lange termijn aan te houden en te coördineren en op voldoende schaalgrootte in te bedden - Samen te werken met intermediaire doelgroepen - Goed af te stemmen met andere actoren en te participeren aan overlegstructuren inzake suïcidepreventie

Convenant

De Suïcidepreventiewerking heeft een convenant afgesloten met de Vlaamse Overheid met als opdracht de activiteiten en doelstellingen van de verschillende CGG’s goed op elkaar af te stemmen.

Raad van Bestuur

De Suïcidepreventiewerking is geen organisatie, maar een project en heeft aldus geen Raad van Bestuur.

FTE effectieven

De Suïcidepreventiewerking bestaat uit de preventiemedewerkers van de CGG en de preventieverantwoordelijke. Er werden 8,5 VTE verdeeld over de 15 CGG’s, 1/3 VTE voor het secretariaat en 1/2 VTE voor de coördinatie en ondersteuning van de werking.

Financiering

Financiële steun is volledig afkomstig van de Vlaamse Overheid.


- De uitbouw van een suïcidepreventiebeleid, waarin de activiteiten en verantwoordelijkheden van de CGG’s duidelijk staan omschreven. Het protocol bestaat uit een set van aanbevelingen toegespitst op de verschillende fasen in een individueel hulpverleningstraject in een CGG (van aanmelding tot afsluiting). - Deskundigheidsbevordering van huisartsen, ziekenhuispersoneel, politie, leerlingenbegeleiders en CLB’s, en ouderenverzorgers. De Suïcidepreventiewerking deed de ontwikkeling en verdere uitbouw van deze vorming. - Nauwe samenwerking met Werkgroep Verder voor de opvang en ondersteuning van nabestaanden. - Het op elkaar afstemmen van andere actoren die betrokken zijn bij het implementeren van het Vlaams Actieplan op lokaal niveau.

Projecten

- Project Integrale Zorg Suïcidepogers: Het optimaliseren van de communicatie tussen verschillende voorzieningen (o.a. tussen spoedafdeling en de huisarts). In het kader daarvan werd een Instrument voor Psychosociale Evaluatie en Opvang (IPEO) ontwikkeld.


De Suïcidepreventiewerking beschikt over heel wat praktische en wetenschappelijke expertise inzake preventie van depressie en suïcide, gekoppeld aan een ruime klinische ervaring met de opvolging van mensen met suïcidale gedachten.


Het project heeft een ruime werking op het gebied van suïcidepreventie verspreid over Vlaanderen. De expertise kan regionaal ingezet worden voor o.m. het geven van vorming en het uitwerken van nieuwe projecten. Het project wordt voor deze taak ook erkend en gefinancierd door de Vlaamse Overheid. De Suïcidepreventiewerking is dan ook een belangrijke speler in het Vlaamse landschap wat betreft depressie en suïcide. Gezien hun expertise zijn ze ook in sterke mate betrokken bij projecten van andere actoren in de preventie van zelfdoding. Er is ook structurele samenwerking en afstemming met de andere kernactoren inzake suïcide, zoals CPZ, EZO en Werkgroep Verder.

16

Tele-Onthaal Organisatorische gegevens Organisatievorm

Een Centrum Algemeen Welzijnswerk waar je anoniem terecht kan voor al je vragen en problemen, onder meer over zelfdoding

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

Telefonische en online hulp aanbieden aan iedereen die nood heeft aan een helpend gesprek.

Missie en visie

Missie: 24 uur per dag, 7 dagen op 7 telefonisch bereikbaar zijn voor Nederlandssprekenden in heel Vlaanderen. Sinds 2002 wordt er ook online hulp geboden. De hulpverlening gebeurt volledig anoniem. Visie: Men gaat daarbij steeds uit van de eigen verantwoordelijkheid van de hulpvrager. In slechts uitzonderlijke gevallen, wordt die verantwoordelijkheid overgenomen. Deze visie is gebaseerd op het vertrouwen in de positieve ontwikkelingsmogelijkheden van de persoon en zijn sociaal netwerk. Dat groeipotentieel en de zelfredzaamheid worden versterkt in een klimaat van tactvolle, ondersteunende communicatie met medemensen.

Convenant

Tele-Onthaal heeft een convenant met de Vlaamse Overheid met als opdracht telefonische ambulante hulpverlening te verstrekken.

Raad van Bestuur

-

FTE effectieven

Meer dan 500 vrijwilligers

Financiering

Financiering is volledig afkomstig van de Vlaamse Overheid.

Voorzitter: Jef Mostinckx Ondervoorzitter: Jan Verschueren Secretaris: Chris De Ketelbutter Leden: Emiel Van Peel, Patrica Hemelaer, Leo Bertels, Mark Van Poucke, Mit Van Paesschen, René Ferson, Leen Devlieghere


Telefonische en online anonieme hulpverlening voor mensen in nood, waaronder mensen met suïcidale gedachten.


Tele-Onthaal focust zich op hulpverlening en heeft aldus veel praktische en ervaringsgerichte kennis over depressie en suïcide.


Tele-Onthaal heeft een belangrijke rol in de 0e lijns hulpverlening, zowel op het gebied van welzijn als geestelijke gezondheid, door de laagdrempeligheid van hun anonieme, telefonische hulpaanbod. Via dit hulpaanbod slaat Tele-Onthaal tevens een brug naar andere professionele hulpverlening door oproepers door te verwijzen naar andere diensten, zoals Similes, Ups & Downs en Werkgroep Verder.

17

Ups & Downs Organisatorische gegevens Organisatievorm

Ups & Downs is een vereniging voor manisch-depressieve personen en hun omgeving.

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

Het ondersteunen, informeren en begeleiden van patiënten met een manisch-depressieve stoornis of een chronische unipolaire depressie, en hun partner en familieleden.

Missie en visie

Missie: Patiënten en hun familieleden begeleiden bij het omgaan met en het (h)erkennen van de manisch depressieve stoornis (bipolaire stoornis) of de chronische unipolaire depressie. Deze missie wordt gerealiseerd door: - Het organiseren van groepsbijeenkomsten in de regionale zelfzorggroepen. - Lotgenotencontact, zodat patiënten en hun naasten verhalen en ervaringen kunnen uitwisselen. - Het verspreiden van informatie.

Convenant


Raad van Bestuur

-

FTE effectieven

Onbekend

Financiering

Financiering is afkomstig van de Federale, Vlaamse en Provinciale Overheid, sponsoring van verschillende bedrijven en lidgeld.

Voorzitter: Rebecca Müller Ondervoorzitter: Patrick Colemont Penningmeester: Lieve De Brabandere Secretaris: Johan Van De Put


- Groepsbijeenkomsten organiseren zodat lotgenoten verhalen en ervaringen kunnen uitwisselen. - Online discussieforum beheren waarop lotgenoten en betrokkenen van gedachten kunnen wisselen en elkaar kunnen steunen. - Studiedagen rond depressie organiseren. - Driemaandelijks tijdschrift Ups & Downs uitgeven. Dit tijdschrift bevat onder meer informatie over de mogelijke oorzaken van depressie en zet bepaalde therapieën in de kijker. - Lezingen in scholen, voor mutualiteiten of in samenwerking met de CGG’s om duidelijke, maar ook doorleefde informatie te verstrekken over depressie en manische depressie. Op die manier wordt getracht om het taboe dat rond depressie hangt te doorbreken. - Mensen aan de telefoon opvangen. Er wordt op een bekwame en doorleefde wijze de nodige informatie verstrekt en de mensen worden uitgenodigd voor de regionale bijeenkomsten.


Ups & Downs organiseert informatiedagen rond de preventie van depressie en suïcide, onder meer in Roeselare, Brugge en Nieuwpoort. Daarnaast nam Ups & Downs deel aan de vorige Vlaamse Werkgroep ter preventie van depressie en zelfdoding.

Kennis

Ups & Downs richt zich hoofdzakelijk op lotgenotencontact en informatiedagen, en heeft bijgevolg veel ervaringsgerichte en dagdagelijkse kennis en ervaring inzake (bipolaire) depressie (en suïcide).


Ups & Downs is in hoofdzaak een zelfhulpgroep waar mensen met een depressie terecht kunnen. Op beleidsniveau, zoals de Werkgroep Suïcidepreventie, treedt Ups & Downs vaak op als patiëntenvertegenwoordiger. Tot slot zetelt Ups & Downs af en toe als ervaringsdeskundige in allerlei panels.

18

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Expertise- en servicecentrum voor gezondheidspromotie en ziektepreventie.

Juridische vorm

VZW

Opdrachtverklaring

Strategieën, methodieken, advies en opleiding leveren aan alle professionals (praktijkmedewerkers en beleidsmakers) die werken rond gezondheidspromotie en ziektepreventie.

Missie en visie

Missie: Gezond leven en een gezonde leefomgeving bevorderen om zo bij te dragen tot een betere levenskwaliteit voor alle inwoners van Vlaanderen. Deze missie wordt gerealiseerd door: - Het ondersteunen van professionals en hun organisaties door het aanbieden van methodieken, strategieën, advies en opleiding. - Het sensibiliseren van doelgroepen voor deelname aan het Vlaams preventief gezondheidsbeleid. - Het ondersteunen van de lokale implementatie van het Vlaams preventief gezondheidsbeleid. - Het ijveren voor een gezond beleid op alle niveaus en in alle sectoren. - Het aanmoedigen van de samenwerking tussen professionals en iedereen die een rol speelt in gezondheidspromotie en ziektepreventie of een invloed heeft op de gezondheid van mensen.

Convenant

Het VIGeZ heeft een convenant afgesloten met de Vlaamse (tot en met 31 december 2015) met als opdracht thematische expertise leveren en allerlei ondersteuning bieden bij de implementatie van de gezondheidsdoelstellingen.

Raad van Bestuur

-

Voorzitter: Wivina Demeester Ondervoorzitters: Lea Maes en Peter Van Hoeymissen Penningmeester: Bart Garmyn Secretaris: Jacky Vanobbergen, Leden: Bérengère Adriaens, Bernard Cnockaert, Nadine De Smedt, Siska Germonpré, Dominic Hermans, Sophie Lambrecht, Griet Rummens, Gaby Thijs, Inge Van Trimpont

FTE effectieven

21,3 FTE vaste medewerkers; 7,5 FTE projectmedewerkers

Financiering

Financiële steun is voor 80% afkomstig van de Vlaamse Overheid. De overige 20% komt uit projectwerking.


Ontwikkeling en implementatie: - “Fit in je hoofd, goed in je vel”: Campagne gericht naar de algemene bevolking ter stimulering van zelfzorg. Via 10 stappen wil men mensen laten werken aan hun geestelijke gezondheid. - Zelfbeoordelingstest bij de Fit in je hoofd website: Aan de hand van enkele vragenlijsten wordt een persoonlijk advies gegeven over hoe de geestelijke gezondheid zelf te bewaken en welke 10 stappen het meest aangewezen zijn. Gerealiseerd door ISW Limits - Goed-Gevoel-Stoel: Fit in je hoofd voor kansarmen. Via praatsessies in groep wordt aan de geestelijke gezondheid gewerkt. Het initiatief is gericht op mensen die problemen hebben op het gebied van werk, wonen, financiën … - NokNok: Fit in je hoofd voor jongeren. Een website met informatie en tips voor jongeren die kampen met een dip. Evaluatie: - Preventiecoaches: Via coaches worden secundaire scholen begeleid bij de uitbouw van een geestelijk gezondheidsbeleid.


Geestelijke gezondheidsbevordering

Kennis

Het VIGeZ beschikt over veel kennis inzake gezondheidspromotie en ziektepreventie. Sinds enige jaren heeft het VIGeZ zijn kennis uitgebreid naar preventie in de geestelijke gezondheidszorg. Terwijl andere organisaties vooral expert zijn in hulpverlening heeft het VIGeZ unieke expertise wat betreft de preventieve invalshoek.


Het VIGeZ ondersteunt en begeleidt de Logo’s bij hun implementatie van de verschillende initiatieven op lokaal en regionaal niveau. Doordat het VIGeZ veel kennis heeft over de ontwikkeling en implementatie van interventies, is het een belangrijke partner van professionelen, de overheid, de media en bedrijven inzake de preventie van depressie en suïcide. Het VIGeZ investeert ook veel in innovatieve projecten rond depressie, zoals e-mental health, en brengt op die manier vernieuwing in het domein.

19

Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG) Organisatorische gegevens Organisatievorm

Onafhankelijke koepelorganisatie die alle geledingen van de geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen (zorggebruikers en -verstrekkers en veldwerkers en wetenschappers) verenigt.

Opdrachtverklaring

Als vereniging van verenigingen willen we de geestelijke gezondheid in Vlaanderen promoten en bevorderen, door de verschillende partners, betrokken met het thema, te verenigen en te ondersteunen.

Juridische vorm

VZW

Missie en visie

Missie: De VVGG is de belangenbehartiger van de Geestelijke Gezondheid in Vlaanderen. Wij geloven in de noodzaak, nuttigheid en wenselijkheid om Geestelijke Gezondheid vanuit een integrale, pluralistische en onafhankelijke invalshoek te benaderen en leveren een bijdrage op volgende drie terreinen: - Voor de samenleving leveren wij een fundamentele bijdrage aan een correcte en genuanceerde beeldvorming rond alle aspecten die met geestelijke gezondheid te maken hebben. Zo maken we onderwerpen in de sfeer van geestelijke gezondheid bespreekbaar bij een groot publiek en signaleren we relevante maatschappelijke trends. De media beschouwen we als belangrijke partners. - Voor de verschillende actoren die betrokken zijn bij geestelijke gezondheid treden we verenigend en ondersteunend op. Verenigend optreden betekent dat we zowel vraaggestuurd, als op eigen initiatief, verschillende actoren samenbrengen. Ondersteunend optreden houdt in dat we onze kennis en expertise ter beschikking stellen van de actoren. We treden daarbij niet op in hun plaats. - Voor het beleid vervullen we een standpuntbepalende, signalerende, beleidsadviserende en evaluerende rol. Ook hier werken we vraaggestuurd en op eigen initiatief. Zowel in onze rol naar het beleid als naar de verschillende actoren, betrokken bij geestelijke gezondheid, gaan we uit van de meerwaarde en de noodzaak van een actoren sectoroverstijgende benadering van het thema geestelijke gezondheid.

In onze werking staan volgende kernwaarden centraal: - Resultaatsgericht: Onze werking en de resultaten die we boeken, worden continue opgevolgd en waar nodig bijgestuurd. We willen dat onze bijdrage zo meetbaar en verifieerbaar mogelijk is. Resultaatsgericht denken is de leidraad bij alles wat wij doen. - Uniciteit door synergie: Wij werken in het belang van de geestelijke gezondheid in het algemeen. We treden niet in de plaats van bestaande koepels, federaties of andere belangenorganisaties die elk vanuit hun invalshoek geestelijke gezondheid benaderen. De VVGG wil een plaats zijn waar de verschillende actoren elkaar kunnen ontmoeten en kunnen dialogeren. De samenwerking met onze partners is gebaseerd op wederzijds respect en op een participatieve aanpak. We geloven dat het geheel meer is dan de optelsom van de afzonderlijke delen. - Innovatie: In onze werking staan creativiteit en innovatie centraal. Binnen het kader van onze missie grijpen we kansen, wanneer deze zich voordoen, en werken we innoverend. Convenant

De VVGG heeft een convenant met de Vlaamse Overheid om zijn doelstellingen te verwezenlijken.

Raad van Bestuur

Rebecca Muller (Ups & Downs), Pierre Belpaire (Ups & Downs), Stephane De Geest (Uilenspiegel), Michael Keuppens (Uilenspiegel), Nadine Weyts (Similes), Mieke Craeymeersch (Similes), Jef Hoet (Similes), Stefaan Baeten (Zorgnet Vlaanderen), Jef Van Holsbeke (Zorgnet Vlaanderen), Raf Optaele (Zorgnet Vlaanderen), Mark Vanhauwenhuyse (Zorgnet Vlaanderen), Ann Moens (Zorgnet Vlaanderen), Jan Snacken (VOV), Alain Vincke (FDGG), Jos Lievens (FDGG), Jan Willems (OPGGZ), Stijn Jannes (prof. Em. UGent), Stefaan Lievens (sociaal wetenschapper op rust)

FTE effectieven

8,92

Financiering

Financiële steun is afkomstig van subsidies van de Vlaamse Overheid.


- Het organiseren van congressen en studiedagen over geestelijke gezondheidszorg. - Documentatiecentrum: Verspreiding van correcte informatie over geestelijke gezondheid. - Publicatie van het tijdschrift Psyche waarin informatie en opvattingen over en rond de wereld van de geestelijke gezondheid staat. - Publieksgerichte brochures over geestelijke gezondheidsthema’s (angststoornissen, depressie …). - Het organiseren van de werelddag voor de geestelijke gezondheid om zo deze problematiek onder de aandacht van het brede publiek te brengen. - Het geven van stages aan politici, zodat beleidsmakers voldoende voeling hebben met het domein van de geestelijke gezondheidszorg.

Projecten

Ontwikkeling en implementatie: - Anders Gewoon: de VVGG speelde een voortrekkersrol in het project Anders Gewoon. Dit beeldvormingsprogramma werkt aan een genuanceerd en gecorrigeerd beeld op geestelijke gezondheid, op

20

geestelijke gezondheidsproblemen en op mensen die met deze problemen te maken hebben. Het doel van dit programma is stigma en sociale exclusie bestrijden, via doelgerichte en brede publieksacties. - Tool voor Uitkomstenmanagement (TUM): een instrument om symptomen, de kwaliteit van leven, tevredenheid en het therapeutisch behandelplan van personen met psychische problemen in kaart te brengen. Het doel van TUM is om de geestelijke gezondheidszorg beter te ondersteunen.


De VVGG heeft veel algemene en praktische kennis over psychische stoornissen, waaronder depressie en suïcide, en probeert deze thematiek dichter bij de mensen te brengen. Daarnaast houdt de VVGG zich vooral bezig met beeldvorming, netwerking en ondersteuning van de ggz in Vlaanderen.


De VVGG speelt een belangrijke rol bij de informatieverspreiding, sensibilisering, belangenbehartiging en destigmatisering van mentale stoornissen en de geestelijke gezondheidszorg. Het richt zich dus zowel naar het brede publiek als naar professionals, patiënten en hun omgeving. Doordat de VVGG alle betrokkenen uit het geestelijke gezondheidsdomein samenbrengt, speelt het een belangrijke rol op dit terrein.

21

Werkgroep Verder Organisatorische gegevens Organisatievorm

Een overlegplatform tussen hulpverleners en nabestaanden, gelokaliseerd binnen CGG PassAnt VZW.

Juridische vorm

Werkgroep Verder is geen organisatie of vereniging, maar een project binnen CGG PassAnt vzw. Bijgevolg heeft het geen juridisch statuut.

Opdrachtverklaring

Sensibiliseren, de opvang van nabestaanden verbeteren en het thema “rouw na zelfdoding” bespreekbaar maken in onze samenleving.

Missie en visie

Missie: Het belang behartigen van nabestaanden na zelfdoding door het coördineren, organiseren en ondersteunen van initiatieven voor en door nabestaanden na zelfdoding in Vlaanderen. Visie: Iemand is “nabestaande na zelfdoding” wanneer men iemand heeft verloren door zelfdoding in zijn onmiddellijke omgeving. Hiermee wordt de intieme kring van familieleden en vrienden bedoeld als ook collega’s, klasgenoten en hulpverleners. Rouwen na zelfdoding is een individueel proces (“rouwen is als een vingerafdruk”). Het is dan ook belangrijk een zo groot en breed mogelijke waaier van informatie, activiteiten en steunpunten aan te bieden, zodat nabestaanden op gelijk welk moment van het rouwproces de zorg kunnen vinden die ze nodig hebben.

Convenant


Raad van Bestuur

Werkgroep Verder is een project van CGG PassAnt en valt als dusdanig onder de raad van bestuur van CGG PassAnt.

FTE effectieven

2 medewerkers

Financiering

Financiële steun is hoofdzakelijk afkomstig van de Vlaamse Overheid (88.888 euro) en verschillende organisaties, bedrijven en particulieren.


- Website met informatie voor nabestaanden. Er bestaat een apart luik voor kinderen, jongeren, volwassenen en hulpverleners. - Lotgenotencontact voor mensen die iemand hebben verloren door zelfdoding en de behoefte hebben om ervaringen en vragen uit te wisselen. Dit gebeurt via gespreksgroepen (ook online), de Dag van de Nabestaanden (één keer per jaar), de 1 mei wandeling en een internetforum voor nabestaanden. - Sensibiliseren en het thema (rouwen na) zelfdoding bespreekbaar maken in onze samenleving, dit door middel van affiches en radio- en televisiespots. - Jaarlijks wordt een mediaonderscheiding uitgereikt voor verantwoorde berichtgeving over zelfdoding en nabestaanden. - Rouwen op de werkvloer: via een brochure praktische handvatten bieden aan bedrijven/organisaties en werkgevers. - Deskundigheidsbevordering van intermediairen inzake rouwen na zelfdoding, de werknemer/hulpverlener als nabestaande. - Mediarichtlijnen voor journalisten betreffende de rapportage over zelfdoding.

Project

Ontwikkeling en implementatie van: - Project “Als journalist kun je levens redden”: De media wordt hierbij aangemoedigd tot correcte, preventief verantwoorde en respectvolle berichtgeving over het thema zelfdoding en nabestaanden.


Postventie, mediarichtlijnen, e-help en suïcide op de werkvloer.

Kennis

Werkgroep Verder heeft veel kennis en ervaring over suïcide, vooral wat betreft Nabestaanden, postventie, mediarichtlijnen, e-help en suïcide op de werkvloer.


Werkgroep Verder is de enige organisatie op het terrein inzake suïcidepreventie die zich specifiek toespitst op nabestaanden na zelfdoding. De Werkgroep is dan ook een belangrijke partner van veel andere actoren binnen het veld (Suïcidepreventiewerking van de CGG’s, CPZ).

22

3

Synthese

Alle actoren, beschreven in voorgaande sectie, spelen ongetwijfeld een belangrijke rol in het Vlaamse landschap rond depressie en suïcide. Zo hebben alle vermelde organisaties een relevante bijdrage vanuit hun eigen invalshoek, zij het met een focus op aangeboden diensten (zoals een hulpaanbod of vorming), de ontwikkeling en implementatie van initiatieven, onderzoekprojecten, of specifieke kennis van belangrijke doelgroepen (zoals patiënten zelf en hun omgeving, huisartsen, hulpverleners …) met betrekking tot depressie en suïcide. Zij dragen zo op een unieke en aanvullende manier bij tot de preventie van depressie en suïcide in Vlaanderen.

Het is dus belangrijk om al deze organisaties te betrekken bij het beleid en bij de nieuwe initiatieven inzake de preventie van depressie en suïcide, zoals dit momenteel in de Vlaamse Werkgroep Suïcidepreventie het geval is. Voor de aansturing van een dergelijk beleid, onder de vorm van een partnerorganisatie of Expertisecentrum, is een dergelijk groot aantal actoren echter niet werkbaar. Het lijkt het meest aangewezen dat deze aansturing gebeurt door een kerngroep met de meeste expertise en specifieke ervaring inzake suïcidepreventie. Enkele criteria die de samenstelling van dergelijk Expertisecentrum kunnen sturen zijn de volgende: 

 

De werking van partnerorganisaties beperkt zich niet tot het verlenen van rechtstreekse hulp of belangenvertegenwoordiging, maar houdt zich ook breder bezig met kennisontwikkeling inzake suïcide en suïcidepreventie. Hiermee wordt onder meer gedoeld op de ontwikkeling en implementatie van innovatieve interventies, de ontwikkeling en het geven van vormingen, het verspreiden van wetenschappelijke informatie, het uitvoeren van beleidsgericht en praktijkgericht onderzoek, alsook het uitvoeren van fundamenteel en epidemiologisch onderzoek. De partnerorganisaties hebben als voornaamste missie bijdragen tot de preventie van suïcide en de bevordering van geestelijke gezondheid. De partnerorganisaties werken nauw samen met andere relevante actoren in het veld en maken aldus deel uit van het reeds bestaande netwerk rond suïcide en suïcidepreventie.

De vier actoren die momenteel reeds tot het Consortium behoren voldoen aan bovenstaande criteria en zijn dus zeker geschikt om deel uit te maken van de partnerorganisatie. Dit zijn de vier organisaties met specifieke expertise en ervaring in suïcidepreventie: (1) het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ), (2) de Suïcidepreventiewerking van de CGG’s, (3) Werkgroep Verder (4) de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek (EZO). Daarnaast zijn er nog twee andere organisaties die aan deze criteria voldoen en een unieke bijkomende expertise bieden: (5) het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ), vanuit hun ruime expertise met de 23

preventieve benadering en met ontwikkeling en implementatie, en (6) LUCAS (Centrum voor zorgonderzoek en consultancy van de K.U.Leuven) vanuit hun ruime expertise met beleids- en praktijkgericht onderzoek inzake suïcidepreventie en de ontwikkeling van innovatieve projecten in dit domein. Tot slot, is (7) Stichting Ga voor Geluk als financierende partner een onmisbare speler in de partnerorganisatie.

Van deze actoren zijn de vier eerstgenoemde organisaties al erg lang actief in het veld van suïcide en suïcidepreventie in Vlaanderen. Het VIGeZ en LUCAS hebben vooral de laatste jaren elk hun eigen expertise weten uit te bouwen in de preventie van suïcide. Stichting Ga voor Geluk zorgde de afgelopen jaren met zijn financiële ondersteuning voor de realisatie van verscheidene belangrijke wetenschappelijke en internationale onderzoeksprojecten. Tussen de zeven actoren onderling bestaat nu reeds een nauwe samenwerking en ze beschikken elk over hun eigen kennis en expertise inzake suïcide en suïcidepreventie, waardoor ze een sterk en complementair geheel vormen. Een samenwerkingsverband met een duidelijke taakverdeling naar kernexpertise en -ervaring lijkt dan ook de aangewezen invulling van deze partnerorganisatie.

24

Bijlage

Voor de volledigheid vermelden we ook onderstaande organisaties die belangrijke actoren zijn op het domein van depressie en suïcide, maar dan voornamelijk als opdrachtgevers:  

Kabinet Welzijn Volksgezondheid en Gezin Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

Indien wenselijk kan hiervan ook een fiche gemaakt worden.

25

INVENTARISATIE VAN VLAAMSE ACTOREN INZAKE SUÏCIDEPREVENTIE, MET HET OOG OP DE VORMING VAN DE PARTNERORGANISATIE

Recommend Documents