Inventarisatie klein spul

Inventarisatie ‘klein spul’ telpost Strabrechtse Heide 2012

R.J.Kastelijn R.v.d.Heuvel


Inleiding Na de succesvolle jaren 2010 en 2011 was het de vraag wat 2012 op de telpost aan ‘klein spul’ zou gaan brengen. Eerdere veranderingen in het gebied zouden ook zomaar veranderingen in het bestand van het ‘klein spul’ teweeg kunnen brengen. 2012 bracht in ieder geval meer begrazing: het leek wel alsof de schapen zich het hele jaar door op/rond de telpost bevonden. Tevens was er natuurlijk de nog relatief verse kapvlakte langs de Witte Loop waar zich inmiddels wat nieuwe soorten gevestigd zouden kunnen hebben. Waar in het vorige rapport nog werd vermeld dat we in de toekomst mogelijk wat minder intensief te werk zouden gaan om het ‘klein spul’ in kaart te krijgen, bleek daar in 2012 niets van uit te komen. Er werd weer veel gestruind en diverse fraaie nieuwe en bekende soorten werden gevonden. Het zoeken naar ‘klein spul’ blijft een mooie aanvulling op het vogelen en zeker in de rustige zomermaanden geeft het ons toch weer een reden om wél naar de telpost te komen waar we dat misschien zonder die activiteiten niet zouden doen.

© 2013 R.J.Kastelijn & R.v.d.Heuvel Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag zonder voorafgaande toestemming van de auteurs worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt. Hoewel aan de totstandkoming van dit werk de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteurs geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.

Foto voorzijde: Grote dennensnuitkever (Hylobius abietis): 20-08-2012

2


Het gebied Na de grote veranderingen met bijbehorende werkzaamheden rondom de telpost in 2010, waren 2011 en nu ook 2012 wat rustigere jaren. De kapvlakte langs de Witte Loop kwam wat verder tot rust en verdere werkzaamheden in het gebied bleven vooralsnog uit. Wel kwam in 2012 al de aankondiging dat er voor 2013 in het kader van het beheer van de waterhuishouding van de Strabrechtse Heide weer werkzaamheden gepland zijn.

Kapvlakte met links Witte Loop, nabij telpost Strabrechtse Heide, juni 2012

Zo zou er langs de noordgrens van de telpostvlakte een slenk komen die het water van het Beuven af moet kunnen voeren richting Marijkeven en wordt er mogelijk toch nog flink gekapt in de houtwal die aan de (noord)oostzijde van de telpost langs het Beuven staat. Tevens is er sprake van dat de huidige Witte Loop minder diep zou moeten gaan worden en dat het wilgenstruweel langs de Witte Loop richting Beuven Zuid fors gedund zou gaan worden. Het aanleggen van een slenk zorgt in ieder geval voor een flinke biotoopverandering aan de noordzijde van de telpostvlakte. De kap van (een deel van) de houtwal zal mogelijk gaan zorgen voor een meer open doorkijk richting Beuven. Ook het ondieper maken van de Witte Loop maar zeker ook het dunnen/verwijderen van het wilgenstruweel bij Beuven Zuid zal weer een flinke verandering in het gebied teweeg brengen. We zijn dan ook erg benieuwd hoe al deze wijzigingen uit zullen werken op de insectenfauna van de telpost.

3


De tellingen Voor wat de tellingen betreft niets nieuws onder de zon: tijdens vrijwel alle dagen dat vogeltrek is geteld is ook één of meerdere malen een ronde gemaakt voor ‘klein spul’. In 2012 zijn we voor vogeltrek grofweg eind februari gestart met tellen en half november gestopt, maar ook in december en januari zijn enkele rondes voor ‘klein spul’ gemaakt. In totaal komt dat neer op 131 vogeltrektellingen in 2012 waarbij dus ook het ‘klein spul’ onder loupe is genomen. Daarbij komen nog de avonden vanaf half mei, juni, juli en augustus die niet als vogeltrektelling zijn opgenomen maar waarbij wel voor ‘klein spul’ is gestruind. Al met al kan gesteld worden dat de vele soorten die we ook dit jaar weer ontdekten, mede dankzij het veelvuldig bezoeken van het gebied zijn gevonden. We kunnen gerust stellen dat we voor dagvlinders en libellen na dit jaar wel redelijk door de nieuwe soorten heen zullen zijn. Ook beginnen we te merken dat nieuwe soorten in soortgroepen als vliegen, wespen, wantsen en kevers steeds vaker in de wat kleinere soorten te vinden zijn. Bij de dagvlinders en nachtvlinders beginnen we voor diverse honkvaste soorten (Kommavlinder, Heivlinder, Phegeavlinder, Bruine metaalvlinder en Heideringelrups bijv.) inmiddels een aardig overzicht te krijgen van hoe de aantallen zich jaarlijks op onze telpost ontwikkelen. Voor soortgroepen als spinnen, (sluip)wespen en kevers weten we dat om tot een determinatie op soortniveau te komen, soorten van sommige families verzameld zullen moeten worden voor nader onderzoek om de determinatie rond te krijgen. We hebben ons echter inmiddels voor het derde jaar op rij voorgenomen dat we geen soorten verzamelen. Alles is fotografisch vastgelegd waar mogelijk en indien zich determinatieproblemen voordeden werden de foto’s voorgelegd aan de fora van o.a. www.waarneming.nl, www.hymis.de of www.diptera.info Als een soort niet 100% zeker tot op soortniveau te determineren is dan blijven voor ons 3 mogelijkheden over die ook in dit rapport terugkomen (als voorbeeld 3 gevallen uit de soortgroep kevers): 1.

2. 3.

De soort wordt vermeld als cf. (bijv. Tomicus cf. piniperda). Daarmee geven we aan dat het hoogstwaarschijnlijk de soort Tomicus piniperda betreft, maar dat dit op basis van de foto niet 100% zeker sluitend te maken is. Dit is de meest nauwkeurige van deze 3 opties. De soort wordt vermeld als sp. (bijv. Cyphon sp.). Daarmee geven we aan dat het genus (Cyphon) goed te bepalen is, echter een soortspecieke determinatie niet. De soort wordt vermeld als “mogelijke ….” (bijv. mogelijke Gymnusa brevicollis). De minst zekere optie. Hiermee geven we aan dat Gymnusa brevicollis een goede optie is, maar dat andere soorten niet uit te sluiten zijn.

Daar waar in de soortlijsten van de verschillende soortgroepen een ‘?’ achter de naam staat wordt optie 3 hierboven bedoeld. We hebben ervoor gekozen om toch ook de onzekere soorten zoals de 3 hierboven genoemde gevallen op te nemen in het rapport omdat we menen dat dit de diversiteit van het gebied beter weergeeft dan wanneer we ze weglaten. Ook een sp. of cf. is tenslotte een soort die van het gebied gebruik maakt.

4


Spinnen

Zwarte galgspin (Lasaeola tristis): 27-05-2012

5


THERIDIIDAE 1. Dipoena melanogaster, Gemarmerde galgspin [1x] 2. Episinus angulatus, Gewone kabelspin [1x] 3. Lasaeola tristis, Zwarte galgspin [1x] 4. Paidiscura pallens, Kleine boskogelspin [1x] 5. Simitidion simile, Witvlekheidekogelspin [enk] 6. Steatoda phalerata, Heidesteatoda [4x] LINYPHIIDAE 7. Tenuiphantes sp. [1x] ARANEIDAE 8. Araneus diadematus, Kruisspin [div] 9. Araneus quadratus, Viervlekwielwebspin [div] 10. Argiope bruennichi, Wespenspin [div] 11. Larinioides cornutus, Rietkruisspin [div] 12. Neoscona adianta, Heidewielwebspin [div] PISAURIDAE 13. Dolomedes fimbriatus, Gerande oeverspin [1x] 14. Pisaura mirabilis, Kraamwebspin [div] OXYOPIDAE 15. Oxyopes ramosus, Prachtlynxspin [5x] AGELENIDAE 16. Agelena labyrinthica, Gewone doolhofspin [div] DICTYNIDAE 17. Dictyna arundinacea, Heidekaardertje [div] 18. Dictyna uncinata, Struikkaardertje [1x] PHILODROMIDAE 19. Philodromus histrio, Heiderenspin [div] THOMISIDAE 20. Misumenops tricuspidatus, Struikkameleonspin [1x] SALTICIDAE 21. Aelurillus v-insignitus, V-vlek springspin [2x] 22. Pellenes tripunctatus, Driepuntspringspin [2x] 23. Phlegra fasciata, Gestreepte springspin [1x] 24. Sitticus floricola, Gevlekte moerasspringer [1x] 25. Talavera sp. [1x] LYCOSIDAE 26. Arctosa perita, Gewone zandwolfspin [1x] 27. Pardosa nigriceps, Graswolfspin [1x] PHALANGIIDAE 28. Oligolophus hanseni [1x] 29. Paroligolophus agrestis, Bonte hooiwagen [1x]

6


Spinnen Inmiddels merken we, na 2 jaar spinnen zoeken, dat we aardig door nieuwe soorten heen aan het raken zijn bij deze soortgroep. Veel soorten herkennen we inmiddels relatief eenvoudig. Van diverse andere soorten weten we inmiddels dat nader onderzoek vereist is om tot een soortnaam te kunnen komen en dat dat met onze manier van werken dus niet gaat lukken. Toch was 2012 een leuk jaar op spinnengebied. Diverse (schaarse) soorten konden weer worden teruggevonden en we wisten wederom wat nieuwe soorten vast te leggen. Als leuke (minder algemene) terugvondsten konden o.a. de Driepuntspringspin, Struikkameleonspin, Prachtlynxspin en Heidesteatoda genoteerd worden. Voor die laatste soort leek het een uitzonderlijk goed jaar. Op diverse dagen in mei werden zelfs meerdere exemplaren waargenomen, met een maximum van 3 exemplaren op 19 mei. Tussen de 7 nieuwe soorten spinnen en 2 nieuwe hooiwagens in 2012 bleek de relatief schaarse Zwarte galgspin een leuke vondst. Dit fraaie kleine soortje voedt zich o.a. met mieren en lijkt ergens wel op een Zwarte weduwe, maar dan in miniformaat. Net toen we dachten dat we daarmee op spinnengebied de klapper van dit jaar wel binnen hadden vonden we op een paaltje van de afrastering een nog schaarser familielid van de Zwarte galgspin: de Gemarmerde galgspin. Omdat bij de vondst van deze spin niet direct aan deze zeldzame soort werd gedacht werd helaas niet veel aandacht besteedt aan het maken van foto’s. Het moge duidelijk zijn dat dit bij een eventuele toekomstige terugvondst anders zal verlopen.

Gemarmerde galgspin (Dipoena melanogaster): 04-08-2012

7


Graswolfspin (Pardosa nigriceps): 30-04-2012

Gewone zandwolfspin (Arctosa perita): 27-08-2012

Tenuiphantes sp. : 19-12-2012

Struikkaardertje (Dictyna uncinata): 05-09-2012

Gevlekte moerasspringer (Sitticus floricola): 20-08-2012

Talavera sp.: 30-04-2012

Bonte hooiwagen (Paroligolophus agrestis): 23-08-2012

Oligolophus hanseni: 06-10-2012

8


Driepuntspringspin (Pellenes tripunctatus): 26-05-2012

Heidesteatoda (Steatoda phalerata): 27-05-2012

Prachtlynxspin (Oxyopes ramosus): 01-09-2012

9


Dagvlinders

Kleine parelmoervlinder (Issoria lathonia): 17-08-2012

10


NYMPHALIDAE 1. Aglais Io, Dagpauwoog [div] 2. Aglais urticae, Kleine vos [6x] 3. Coenonympha pamphilus, Hooibeestje [div] 4. Hipparchia semele, Heivlinder [div] 5. Issoria lathonia, Kleine parelmoervlinder [2x] 6. Pararge aegeria, Bont zandoogje [div] 7. Polygonia c-album, Gehakkelde aurelia [div] 8. Pyronia tithonus, Oranje zandoogje [div] 9. Vanessa atalanta, Atalanta [div] 10. Vanessa cardui, Distelvlinder [9x] PIERIDAE 11. Colias crocea, Oranje Luzernevlinder [1x] 12. Gonepteryx rhamni, Citroenvlinder [8x] 13. Pieris brassicae, Groot koolwitje [4x] 14. Pieris napi, Klein geaderd witje [div] 15. Pieris rapae, Klein koolwitje [div] HESPERIIDAE 16. Hesperia comma, Kommavlinder [16x, max 3] 17. Ochlodes sylvanus, Groot dikkopje [div] LYCAENIDAE 18. Callophrys rubi, Groentje [div] 19. Celastrina argiolus, Boomblauwtje [div] 20. Lycaena phlaeas, Kleine vuurvlinder [div, max 36] 21. Plebejus argus, Heideblauwtje [div, max 8] 22. Polyommatus icarus, Icarusblauwtje [1x] PAPILIONIDAE 23. Papilio machaon, Koninginnenpage [1x]

Rups van Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas), prooi van Kleine rupsendoder (Ammophila campestris): 08-05-2012

11


Dagvlinders We konden dit jaar helaas geen nieuwe soorten dagvlinders noteren. Het biotoop in acht genomen zullen er ook in de toekomst weinig soorten meer bijkomen waarschijnlijk. Er wordt natuurlijk altijd gehoopt op een dwaalgast of verdwaald exemplaar van niet-heidegebonden algemenere soort (Koevinkje bijv.) maar veel reeële nieuwe opties zijn er helaas niet meer. Gelukkig zijn er wel enkele voor de telpost niet alledaagse soorten aangetroffen, zoals Kleine parelmoervlinder (2x) en Oranje luzernevlinder (1x). De Kommavlinder deed het dit jaar met totaal 16 waarnemingen slechter dan voorgaande jaren en ook van het Heideblauwtje werden minder exemplaren aangetroffen. De aantallen Heivlinders waren vergelijkbaar met die in 2011. Een soort die het dit jaar wel uitzonderlijk goed deed was de Kleine vuurvlinder. Vooral in september lagen de dagaantallen erg hoog, met een piek van 36 imago’s op 16 september. De Atalanta had als trekvlinder een heel goed jaar; zo werden er alleen op 29 augustus al 220 exemplaren genoteerd. De Distelvlinder deed het daarentegen erg slecht; in heel 2012 werden slechts 9 exemplaren gezien. Hoewel de Koninginnepage nooit in flinke aantallen wordt waargenomen op onze telpost is het enkele exemplaar dat in 2012 werd waargenomen (op 4 september) een magere oogst te noemen.

Kommavlinder (Hesperia comma): 20-08-2012

Hooibeestje (Coenonympha pamphilus): 08-05-2012

12


Nachtvlinders (macro)

Gageluil (Lithophane lamda): 30-09-2012

13


GEOMETRIDAE 1. Colotois pennaria, Gepluimde spanner [1x] 2. Cyclophora albipunctata, Berkenoogspanner [1x] 3. Dyscia fagaria, Gevlekte heispanner [1x] 4. Electrophaes corylata, Kleine wortelhoutspanner [1x] 5. Ematurga atomaria, Gewone heispanner [div, max 103] 6. Eupithecia assimilata, Hopdwergspanner [1x] 7. Eupithecia centaureata, Zwartvlekdwergspanner [1x] 8. Eupithecia nanata, Smalvleugeldwergspanner [3x] 9. Hylaea fasciaria, Rode dennenspanner [2x] 10. Idaea muricata, Geelpurperen spanner [5x] 11. Idaea seriata, Paardenbloemspanner [1x] 12. Lomaspilis marginata, Gerande spanner [1x] 13. Lythria cruentaria, Zuringspanner [div] 14. Macaria liturata, Gerimpelde spanner [1x] 15. Pachycnemia hippocastanaria, Grijze heispanner [enk] 16. Perconia strigillaria, Gestreepte bremspanner [div, max 18] 17. Rhodometra sacraria, Roodstreepspanner [1x] 18. Scopula immutata, Bosspanner [1x] 19. Scopula rubiginata, Purperen stipspanner [1x] 20. Thalera fimbrialis, Geblokte zomervlinder [3x] 21. Timandra comae, Lieveling [1x] NOCTUIDAE 22. Acronicta menyanthidis, Veenheide-uil [1x] 23. Acronicta psi, Psi-uil [1x] 24. Acronicta rumicis, Zuringuil [1x] 25. Amphipyra pyramidea, Piramidevlinder [1x] 26. Anarta myrtilli, Roodbont heide-uiltje [div] 27. Apamea unanimis, Rietgrasuil ? [1x] 28. Autographa gamma, Gamma-uil [div] 29. Calamia tridens, Groene weide-uil [2x] 30. Callistege mi, Mi-vlinder [div] 31. Deltote bankiana, Zilverstreep [div] 32. Lithophane lamda, Gageluil [1x] 33. Macdunnoughia confusa, Getekende gamma-uil [1x] 34. Paradiarsia glareosa, Grijze herfstuil [1x] 35. Protodeltote pygarga, Donkere marmeruil [1x] 36. Rivula sericealis, Stro-uil [1x] ZYGAENIDAE 37. Rhagades pruni, Bruine metaalvlinder [11x] LASIOCAMPIDAE 38. Euthrix potatoria, Rietvink [div] 39. Lasiocampa quercus, Hageheld [div] 40. Lasiocampa trifolii, Kleine hageheld [div] 41. Macrothylacia rubi, Veelvraat [div] 42. Malacosoma castrensis, Heideringelrups [div] SATURNIIDAE 43. Eudia pavonia, Nachtpauwoog [div] EREBIDAE 44. Amata phegea, Phegeavlinder [div, max 158] 45. Atolmis rubricollis, Zwart beertje [enk] 46. Diacrisia sannio, Roodbandbeer [11x] 47. Dicallomera fascelina, Grauwe borstel [14x] 48. Eilema complana, Streepkokerbeertje [div] 49. Eilema griseola, Glad beertje [3x] 50. Lymantria dispar, Plakker [1x] 51. Orgyia antiqua, Witvlakvlinder [1x] 52. Pelosia muscerda, Muisbeertje [div] 53. Phragmatobia fuligginosa, Kleine beer [1x]

14


NOLIDAE 54. Nola aerugula, Licht visstaartje [div] SESIIDAE 55. Synanthedon formicaeformis, Wilgenwespvlinder [3x] SPHINGIDAE 56. Sphinx pinastri, Dennenpijlstaart [4x] NOTODONTIDAE 57. Phalera bucephala, Wapendrager [2x] 58. Ptilodon capucina, Kroonvogeltje [1x] DREPANIDAE 59. Achlya flavicornis, Lente-Orvlinder [2x] 60. Drepana falcataria, Berkeneenstaart [1x] 61. Falcaria lacertinaria, Bleke eenstaart [8x]

Roodstreepspanner (Rhodometra sacraria): 16-09-2012

15


Nachtvlinders (macro) Hoewel we ook bij deze soortgroep merken dat we de soorten van de telpost al redelijk in kaart beginnen te krijgen, was 2012 toch een leuk nachtvlinderjaar. Allereerst waren daar de diverse fraaie rupsen die we dit jaar vonden. Waar rupsen als die van de jonge Bleke eenstaart (‘vogelpoepjes’) en het Zwart beertje bijvoorbeeld uitblonken in camouflage, leken de rupsen van de Psi-uil en de Witvlakvlinder juist bijna onecht vanwege de opvallende kleuren en vorm. Een andere topper op camouflagegebied was natuurlijk het als afgebroken berkentakje vermomde copula Wapendragers dat werd aangetroffen en bijna over het hoofd werd gezien. Als (vogel)trektelpost wordt natuurlijk ook aandacht geschonken aan andere soortgroepen die trekgedrag vertonen. Voor onze telpost zijn er dat naast de bekende Gamma-uil en de vorig jaar aangetroffen Turkse uil bij de macro's niet bijzonder veel. We waren dan ook zeer blij met de vondst van een Roodstreepspanner op onze telpost. Deze zeer schaarse trekvlinder wordt jaarlijks slechts mondjesmaat aangetroffen in Nederland. Als 2e bijzondere nieuwe soort voor 2012 kon, naast bovengenoemde Roodstreepspanner, een Grijze herfstuil (rups) genoteerd worden. De echte klapper op nachtvlindergebied werd op 30 september rustend op een berkenstam ontdekt. Hoewel de tekening niet bijzonder opviel en de soort enigszins deed denken aan een imago van de Psi-uil of Drietand werden toch de overige telpostleden gewaarschuwd en dat bleek geen overbodige luxe... Thuisgekomen bleek het, na vergelijken van foto's op VlinderNet en Waarneming.nl, toch om een andere soort te gaan: de Gageluil. Van deze zeldzame soort zijn slechts een handjevol waarnemingen bekend uit Nederland en we zijn dan ook bijzonder blij dat we deze fraaie soort hebben kunnen bijschrijven op de soortenlijst voor onze telpost. De Phegeavlinder had op de telpost een minder jaar vergeleken met 2011. Niet heel veel imago's (max 158 tegen 614 in 2011), maar daarentegen wel zeer veel rupsen (max. 525, veel meer zelfs dan in 2011 met 154). De aantallen imago's liggen beter in lijn met de jaren vóór 2011, wat al aangeeft dat 2011 waarschijnlijk een uitzondelijk goed jaar is geweest voor deze soort. Vanaf 2010 volgen we ook de Bruine metaalvlinder op de telpost. Er zit een behoorlijk dalende trend in de aantallen op de telpost (of 2010 was voor de soort misschien een uitzonderlijk goed jaar?). Waar we in 2010 de soort voor de telpost nog als zeer talrijk omschreven, kan die nu weer als vrij schaarse soort omschreven worden. De leukste en tevens wat schaarsere terugvondsten dit jaar waren de Gevlekte heispanner, Geblokte zomervlinder, Veenheide-uil, Wilgenwespvlinder en Grauwe borstel. Van die laatste soort zagen we deze keer naast wat rupsen ook eens de imago's. Hoewel de Heideringelrups ook als schaarse soort genoemd wordt in diverse bronnen is die soort dat voor onze telpost zeker niet.

Groene weide-uil (Calamia tridens): 29-07-2012

16


Plakker (Lymantria dispar): 29-05-2012

Psi-uil (Acronicta psi): 12-08-2012

Zwart beertje (Atolmis rubricollis): 15-09-2012

Zwart beertje (Atolmis rubricollis): 26-06-2012

Berkeneenstaart (Drepana falcataria): 28-08-2012

Berkeneenstaart (Drepana falcataria): 29-05-2012

Bleke eenstaart (Falcaria lacertinaria): 05-06-2012

Bleke eenstaart (Falcaria lacertinaria): 28-07-2012

17


Witvlakvlinder (Orgyia antiqua): 21-08-2012

Gepluimde spanner (Colotois pennaria): 18-05-2012

Piramidevlinder (Amphipyra pyramidea): 18-05-2012

Kroonvogeltje (Ptilodon capucina): 07-09-2012

Kleine wortelhoutspanner (Electrophaes corylata): 07-10-2012

Berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata): 23-09-2012

Witte grijsbandspanner (Cabera pusaria): 01-09-2012

Gewone spikkelspanner (Ectropis crepuscularia): 21-07-2012

18


Grauwe borstel(Dicallomera fascelina): 08-08-2012

Wapendrager (Phalera bucephala): 10-06-2012

Lente-orvlinder (Achlya flavicornis): 02-03-2012

Zuringuil (Acronicta rumicis): 14-05-2012

Paardenbloemspanner (Idaea seriata): 06-10-2012

Bosspanner (Scopula immutata): 04-08-2012

Gevlekte heispanner (Dyscia fagaria): 13-05-2012

Egale dwergspanner (Eupithecia absinthiata): 28-07-2012

19


Zuringspanner (Lythria cruentaria): 23-06-2012

Stro-uil (Rivula sericealis): 08-08-2012

Grasbeertje (Coscinia cribraria): 21-07-2012

Wilgenwespvlinder (Synanthedon formicaeformis): 21-07-2012

Dennenpijlstaart (Sphinx pinastri): 12-08-2012

Mogelijke Rietgrasuil (Synanthedon formicaeformis): 21-07-2012

Vierkantvlekuil (Xestia xanthographa): 20-05-2012

Grijze herfstuil (Paradiarsia glareosa): 19-05-2012

20


Nachtvlinders (micro)

Kleine reuzenzakdrager (Canephora hirsute): 12-09-2012

21


CRAMBIDAE 1. Agriphila tristella, Variabele grasmot [div] 2. Catoptria margaritella, Gelijnde vlakjesmot [enk] 3. Catoptria sp., Brede of Smalle vlakjesmot [1x] 4. Chrysoteuchia culmella, Gewone grasmot [div] 5. Crambus ericella, Heidegrasmot [1ex] 6. Crambus lathoniellus, Vroege grasmot [enk] 7. Crambus pascuella, Zilverstreepgrasmot [div] 8. Crambus perlella, Bleke grasmot [enk] 9. Crambus pratella, Streepjesgrasmot [div] 10. Thisanotia chrysonuchella, Duingrasmot [div] PYRALIDAE 11. Endotricha flammealis, Strooiselmot [div] 12. Pempelia palombella, Heidelichtmot [1x] 13. Selagia argyrella, Goudlichtmot [3x] 14. Synaphe puntali, Pinokkiomot [enk] YPONOMEUTIDAE 15. Argyresthia retinella, Gevlekte pedaalmot [1x] TORTRICIDAE 16. Archips oporana, Fraaie dennenbladroller [2x] 17. Clepsis pallidana, Giraffemot [enk] 18. Cydia coniferana, Schorssparspiegelmot [2x] 19. Epinotia demarniana, Berkenoogbladroller [1x] 20. Epinotia tetraquetrana, Vierkantoogbladroller [1x] 21. Eupoecilia angustana, Gewoon smalsnuitje [1x] 22. Orthotaenia undulana, Woudbladroller [1x] 23. Periclepsis cinctana, Prinsesbladroller [div] 24. Ptycholoma lecheana, Koraalbladroller [1x] 25. Rhyacionia pinicolana, Rode dennenlotboorder [1x] 26. Tortricodes alternella, Voorjaarsbladroller [1x] GELECHIIDAE 27. Aristotelia ericinella, Heidepistoolmot [div] 28. Aroga velocella, Zuringpalpmot [div] 29. Bryotropha terrella, Oranje mospalpmot [1x] 30. Carpatolechia proximella, Smalpalpmot [1x] 31. Neofaculta ericetella, Heidepalpmot [1x] COLEOPHORIDAE 33. Coleophora pyrrhulipennella, Gestreepte heidekokermot [1x] PLUTELLIDAE 34. Plutella xylostella, Koolmotje [div] OECOPHORIDAE 35. Pleurota bicostella, Gemsmot [enk] PSYCHIDAE 36. Bacotia claustrella, Knopzakdrager [1x] 37. Canephora hirsuta, Kleine reuzenzakdrager [1x] 38. Pachythelia villosella, Grote reuzenzakdrager [enk] 39. Psyche casta, Gewone zakdrager [div] ADELIDAE 40. Nemophora degeerella, Geelbandlangsprietmot [1x] YPONOMEUTIDAE 41. Yponomeuta evonymella, Vogelkersstippelmot [1x] BATRACHEDRIDAE 42. Batrachedra pinicolella, Gele smalvleugelmot [1x]

22


Nachtvlinders (micro) Op microgebied vonden we in 2012 eigenlijk geen heel grote verrassingen maar wel enkele nieuwe soorten en leuke terugvondsten. Leukste bijzondere soort was wel de Kleine reuzenzakdrager, een soort die in onze regio niet zo gek vaak voorkomt. Onder de schaarse terugvondsten konden we o.a. de Goudlichtmot, Grote reuzenzakdrager en Knopzakdrager rekenen. Mogelijk dat de slechte, vochtige aprilmaand er de oorzaak van was dat de zeldzame Pluimzakdrager niet werd teruggevonden in 2012.

Vlakjesmot sp. (Catoptria permutatellus/osthelderi): 19-06-2012

Gele smalvleugelmot (Batrachedra pinicolella): 13-06-2012

Geelbandlangsprietmot (Nemophora degeerella): 25-05-2012

Vogelkersstippelmot (Yponomeuta evonymella): 30-06-2012

Schorssparspiegelmot (Cydia coniferana): 20-06-2012

Koraalbladroller (Ptycholoma lecheana): 27-05-2012

23


Smalpalpmot (Carpatolechia proximella): 05-06-2012

Voorjaarsbladroller (Tortricodes alternella): 03-03-2012

Fraaie dennenbladroller (Archips oporana): 19-06-2012

Rode dennenlotboorder (Rhyacionia pinicolana): 07-07-2012

Gewoon smalsnuitje (Eupoecilia angustana): 04-08-2012

Woudbladroller (Orthotaenia undulana): 13-06-2012

Vierkantoogbladroller (Epinotia tetraquetrana): 13-05-2012

Struikbladroller (Syndemis musculana): 22-09-2012

24


Libellen

Speerwaterjuffer (Coenagrion hastulatum): 13-05-2012

25


AESHNIDAE 1. Aeshna cyanea, Blauwe glazenmaker [div] 2. Aeshna isosceles, Vroege glazenmaker [div] 3. Aeshna mixta, Paardenbijter [div] 4. Anax imperator, Grote keizerlibel [div] 5. Brachytron pratense, Glassnijder [div] CORDULIIDAE 6. Cordulia aenea, Smaragdlibel [div] LIBELLUDIAE 7. Leucorrhinia dubia, Venwitsnuitlibel [4x] 8. Leucorrhinia rubicunda, Noordse witsnuitlibel [div] 9. Libellula fulva, Bruine korenbout [1x] 10. Libellula quadrimaculata, Viervlek [div] 11. Orthetrum cancellatum, Gewone oeverlibel [div] 12. Sympetrum danae, Zwarte heidelibel [div] 13. Sympetrum sanguineum, Bloedrode heidelibel [div] 14. Sympetrum striolatum, Bruinrode heidelibel [div] 15. Sympetrum vulgatum, Steenrode heidelibel [div] 16. Sympetrum fonscolombii, Zwervende heidelibel [2x] LESTIDAE 17. Lestes barbarus, Zwervende pantserjuffer [1x] 18. Lestes dryas, Tangpantserjuffer [div] 19. Lestes sponsa, Gewone pantserjuffer [div] 20. Lestes virens, Tengere pantserjuffer [div, max 91] 21. Lestes viridis, Houtpantserjuffer [div] 22. Sympecma fusca, Bruine winterjuffer [div] COENAGRIONIDAE 23. Ceriagrion tenellum, Koraaljuffer [div] 24. Coenagrion hastulatum, Speerwaterjuffer [25x, max 7] 25. Coenagrion puella, Azuurwaterjuffer [div] 26. Coenagrion pulchellum, Variabele waterjuffer [div] 27. Enallagma cyathigerum, Watersnuffel [div] 28. Erythromma najas, Grote roodoogjuffer [div] 29. Ischnura elegans, Lantaarntje [2x] 29. Pyrrhosoma nymphula, Vuurjuffer [div] CALOPTERYGIDAE 30. Calopteryx splendens, Weidebeekjuffer [1x]

Lantaarntje (Ischnura elegans): 02-07-2012

Libellen 26


Hoewel we bij de libellen de hoop hadden om nog eens één van onze wenssoorten te treffen in de nabije toekomst, waren we met 2 geheel nieuwe soorten én een nieuwe fotosoort dit jaar aangenaam verrast. M.u.v. de Bruine korenbout waren de soorten (Venwitsnuitlibel en Zwervende pantserjuffer) niet geheel onverwacht, maar we hadden niet gedacht 3 soorten in 1 jaar te kunnen bijschrijven. Zwervende pantserjuffer was weliswaar al wel bekend van de telpost van iets langer geleden maar was toen niet op de gevoelige plaat vastgelegd. Met inmiddels totaal 37 soorten (waarvan 2 helaas niet op de foto) mag de telpost best als topgebied voor libellen voor onze regio aangemerkt worden. Opvallend dit jaar was het lage aantal heidelibellen. Eigenlijk deden alleen de Zwarte heidelibellen het goed. Op Bloedrode heidelibel na werden eigenlijk alle andere op de telpost voorkomende soorten van deze familie slechts mondjesmaat waargenomen. En dat terwijl in de (na)zomer het weer toch niet echt slecht te noemen was. Leuke krenten onder de heidelibellen waren de 2 Zwervende heidelibellen die werden waargenomen. De Speerwaterjuffers waren dit jaar weer aardig vertegenwoordigd met ongeveer dezelfde aantallen als vorig jaar. De eerste Speerwaterjuffer die we dit jaar troffen was wel meteen een exemplaar met een wel erg typische tekening op de schouders (zie foto voorblad). Misschien trok ie wat teveel op met de vele Variabele waterjuffers die in directe omgeving verbleven…

Zwervende pantserjuffer (Lestes barbarus): 21-09-2012

27


Bruine korenbout (Libellula fulva): 27-05-2012

Zwervende heidelibel (Sympetrum fonscolombii): 21-10-2012

Venwitsnuitlibel (Leucorrhinia dubia): 26-05-2012

28


Kevers

Leistus spinibarbis: 29-12-2012

29


CARABIDAE 1. Calathus cinctus [1x] 2. Carabus nitens, Goudrandloopkever [8x, max 2 per dag] 3. Cicindela campestris, Groene zandloopkever [div] 4. Cicindela sylvatica, Boszandloopkever [16x] 5. Harpalus tardus [1x] 6. Leistus spinibarbis [1x] 7. Nebria sp. [1x] 8. Notiophilus cf. biguttatus [1x] 9. Poecilus lepidus [1x] TETRATOMIDAE 10. Tetratoma fungorum [1x] DYTISCIDAE 11. Hydroporus sp. [1x] SCARABAEIDAE 12. Aphodius contaminatus [1x] 13. Aphodius sp. [div] 14. Onthophagus sp. [1x] 15. Phyllopertha horticola, Rozenkever [div] 16. Protaetia cf. cuprea, Gedeukte gouden tor [1x] CURCULIONIDAE 17. Brachonyx pineti [1x] 18. Hylobius abietis, Grote dennensnuitkever [2x] 19. Polydrusus sericeus, Groene struiksnuitkever [div] 20. Magdalis sp. [enk] 21. Strophosoma capitatum, Grauwbruine dennensnuitkever [1x] TENEBRIONIDAE 22. Diaperis boleti, Boletenzwartlijfje [1x] 23. Melanimon tibiale [1x] 24. Nalassus sp. [1x] COCCINELLIDAE 25. Anatis ocellata, Oogvleklieveheersbeestje [1x] 26. Calvia decemguttata, Tienvleklieveheersbeestje [enk] 27. Calvia quatuordecimguttata, Roomvleklieveheersbeestje [2x] 28. Chilocorus bipustulatus, Heidelieveheersbeestje [2x] 29. Coccinella hieroglyphica, Hiërogliefenlieveheersbeestje [2x] 30. Coccinella quinquepunctata, Vijfstippelig lieveheersbeestje [enk] 31. Coccinella septempunctata, 7-stippelig lieveheersbeestje [div] 32. Exochomus quadripustulatus, Viervleklieveheersbeestje [1x] 33. Halyzia sedecimguttata, Meeldauwlieveheersbeestje [1x] 34. Harmonia axyridis, Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje [div] 35. Harmonia quadripuncta,Harlekijnlieveheersbeestje [div] 36. Myzia oblongoguttata, Gestreept lieveheersbeestje [div] 37. Propylea quatuordecimpunctata, Veertienstippelig lieveheersbeestje [enk] 38. Rhizobius sp. [1x] 39. Scymnus suturalis [1x] SCIRTIDAE 40. Cyphon padi [1x] 41. Cyphon sp. [div] SCOLYTIDAE 42. Tomicus cf. piniperda [1x] COLYDIIDAE 43. Bitoma crenata, Gekerfde schorskever [1x] GEOTRUPIDAE 44. Typhaeus typhoeus, Driehoornmestkever[div]

30


EROTYLIDAE 45. Triplax russica [div] LISSOMIDAE 46. Drapetes cinctus [1x] ELATERIDAE 47. Ampedus balteatus [1x] 48. Ampedus sanguinolentus [1x] 49. Ampedus sp. [1x] 50. Athous subfuscus [1x] 51. Cardiophorus ruficollis [1x] CHRYSOMELIDAE 52. Donacia sp. [1x] 53. Gonioctena decemnotata [1x] CERAMBYCIDAE 54. Callidium aeneum, Gerimpelde metaalboktor [1x] 55. Clytus arietis, Kleine wespenbok [2x] 56. Hylotrupes bajulus, Huisboktor [1x] 57. Leptura quadrifasciata, Vierbandsmalbok [1x] 58. Rhagium bifasciatum, Bonte ribbelboktor [1x] 59. Stenurella melanura, Zwartpuntsmalbok [1x] 60. Strangalia attenuata [1x] OEDEMERIDAE 61. Oedemera virescens [1x] CANTHARIDAE 62. Cantharidae sp. [1x] NITIDULIDAE 63. Glischrochilus quadripunctatus, Schorsglanskever [1x] MALACHIIDAE 64. Axinotarsus cf. marginalis [1x] STAPHYLINIDAE 65. Gymnusa brevicollis ? [1x] 66. Mycetoporus sp.? [1x]

Drapetes cinctus: 10-06-2012

31


Kevers Omdat we van andere soortgroepen als libellen, dagvlinders en sprinkhanen eigenlijk vrijwel alle mogelijkheden wel op de telpost hebben aangetroffen, werd de afgelopen 2 jaren de aandacht ook eens wat verlegd naar andere soortgroepen. Waar in 2011 de vliegen, bijen en wespen al wat meer aandacht kregen, werd in 2012 ook eens extra gelet op kevers. Dat leverde meteen diverse leuke soortjes op. Diverse fraaie boktorren passeerden bijvoorbeeld de revue met als hoogtepunt de Gerimpelde metaalboktor, een niet zo’n algemene soort in onze contreien. Ook de fraaie en niet zo algemene Goudrandloopkevers en Boszandloopkevers waren dit jaar weer van de partij. Tussen de 4 nieuwe lieveheersbeestjes dit jaar zat o.a. een Hierogliefenlieveheersbeestje, een wat schaarser lid van deze familie. Met in totaal inmiddels 19 lieveheersbeestjes blijkt die familie overigens best redelijk vertegenwoordigd op de telpost. Maar de klapper onder de kevers kwam natuurlijk op 10 juni 2012 tevoorschijn... Op een dood berkenstammetje liep die dag een klein kevertje diverse opengebarsten schorsfladders te inspecteren. Waar eigenlijk werd gedacht aan een Cardiophorus ruficollis of iets dat daar op leek (omdat die enkele dagen eerder werd waargenomen in de directe omgeving) werden er slechts vluchtig wat plaatjes geschoten. Dat viel overigens nog niet mee, want het beestje was razendsnel. Hadden we toen maar geweten wat we nu weten, dan was zeker geprobeerd om hem wat beter op de gevoelige plaat vast te leggen… ’s Avonds werden de foto’s van het kevertje voorgelegd aan het forum van waarneming.nl omdat de soort niet gevonden kon worden in het soortenoverzicht van die website. Al vrij snel daarna kwam er reactie dat het wel eens Drapetes cinctus zou kunnen zijn. De determinatie werd o.a. bevestigd door keverkenner Dré Teunissen en er werd verteld dat het een nieuwe soort voor Nederland betrof.

Boszandloopkever (Cicindela sylvatica): 22-07-2012

32


Strangalia attenuata: 30-06-2012

Vierbandsmalbok (Leptura quadrifasciata): 17-06-2012

Kleine wespenbok (Clytus arietis): 20-05-2012

Zwartpuntsmalbok (Stenurella melanura): 23-06-2012

Gerimpelde metaalboktor (Callidium aeneum): 19-05-2012

Huisboktor (Hylotrupes bajulus): 10-08-2012

Oedemera virescens: 27-06-2012

Donacia sp.: 27-05-2012

33


Ampedus balteatus: 19-05-2012

Athous subfuscus: 13-05-2012

Ampedus sanguinolentus: 10-06-2012

Ampedus sp.: 20-05-2012

Gekerfde schorskever (Bitoma crenata): 15-07-2012

Triplax russica : 26-06-2012

Cardiophorus ruficollis: 20-05-2012

Tetratoma fungorum: 11-11-2012

34


HierogliefenLHB (Coccinella hieroglyphica): 05-08-2012

Veertienst. LHB (Propylea quatuordecimpunctata): 18-05-2012

Tienvlek LHB (Calvia decemguttata): 23-08-2012

Heide LHB (Chilocorus bipustulatus): 14-05-2012

Vijfstippelig LHB (Coccinella quinquepunctata): 20-05-2012

Scymnus suturalis: 15-09-2012

Rhizobius sp.: 28-07-2012

Gonioctena decemnotata: 26-05-2012

35


Leistus spinibarbis: 29-12-2012

Nebria sp.: 19-12-2012

Harpalus tardus: 07-07-2012

Goudrandloopkever (Carabus nitens): 20-04-2012

Calathus cinctus: 09-09-2012

Notiophilus cf. biguttatus: 24-12-2012

Melanimon tibiale: 07-09-2012

Nalassus sp.: 19-12-2012

36


Cyphon padi: 05-08-2012

Cyphon sp.: 07-10-2012

Tomicus cf. piniperda: 29-07-2012

Grauwbr. dennensnuitkever (Strophosoma capitatum): 02-09-2012

Hydroporus sp.: 14-10-2012

Brachonyx pineti: 10-08-2012

Gedeukte gouden tor (Protaetia cf. cuprea): 19-05-2012

Magdalis sp.: 07-05-2012

37


Boletenzwartlijfje (Diaperis boleti): 02-06-2012

Schorsglanskever (Glischrochilus quadripunctatus): 28-07-2012

Aphodius contaminatus: 29-09-2012

Aphodius sp.: 11-03-2012

Axinotarsus cf. marginalis: 01-07-2012

Onthophagus sp.: 19-05-2012

Mogelijke Mycetoporus sp.: 19-10-2012

Mogelijke Gymnusa brevicollis: 24-12-2012

38


Wantsen en Cicaden

Aguriahana stellulata: 28-08-2012

39


ANTHOCORIDAE 1. Anthocoris cf. nemoralis [1x] 2. Orius sp. [1x] PENTATOMIDAE 3. Aelia acuminata, Mijterwants [div] 4. Arma custos, Snuitkeverwants [3x] 5. Chlorochroa pinicola [1x] 6. Dolycoris baccarum, Bessenwants [1x] 7. Palomena prasina, Groene stinkwants [div] 8. Pentatoma rufipes, Roodpootschildwants [1x] COREIDAE 9. Coreus marginatus, Zuringwants [1x] LYGAEIDAE 10. Gastrodes grossipes [2x] 11. Kleidocerys resedae [div] 12. Kleidocerys sp. [div] 13. Macrodema microptera [1x] 14. Stygnocoris sabulosus [2x] MIRIDAE 15. Lygus pratensis [1x] 16. Megacoelum beckeri [1x] 17. Miris striatus [1x] 18. Pilophorus cinnamopterus [enk] 19. Stenodema calcarata [enk] NABIDAE 20. Himacerus apterus [2x] ACANTHOSOMATIDAE 21. Elasmucha grisea, Berkenwants [enk] SALDIDAE 22. Saldula orthochila [1x] REDUVIIDAE 23. Rhynocoris annulatu, Geringde roofwants [1x] RHOPALIDAE 24. Chorosoma schillingii [enk]

CICADELLIDAE 1. Aguriahana stellulata [1x] 2. Balclutha punctata [1x] 3. Cicadella viridis, Groene rietcicade [2x] 4. Linnavuoriana sexmaculata [1x] 5. Oncopsis sp. [1x] APHROPHORIDAE 6. Aphrophora pectoralis [1x] CIXIIDAE 7. Tachycixius pilosus [1x] CERCOPIDAE 8. Haematoloma dorsata, Roodzwarte dennencicade [enk]

40


Wantsen en Cicaden Hoewel wantsen over het algemeen niet in grote dichtheden op de telpost verblijven, werden er dit jaar toch weer enkele nieuwe soorten gevonden. Tevens vonden we ook eens een wat minder algemene wants, Gastrodes grossipes. Verder blijft de meest voorkomende wants voor de telpost Kleidocerys resdea. Naast enkele bekende cicaden (bijv. Groene rietcicade) vonden we dit jaar met name veel kleine soorten. De fraaiste cicade van dit jaar was ongetwijfeld de Aguriahana stellulata van het voorblad van dit hoofdstuk. Deze kleine soort werd eerst voor een micro aangezien alvorens duidelijk werd dat het een cicade betrof.

Lygus pratensis: 21-07-2012

Lygus pratensis: 10-09-2012

Bessenwants (Dolycoris baccarum): 07-10-2012

Snuitkeverwants (Arma custos ): 27-08-2012

Zuringwants (Coreus marginatus ): 22-09-2012

Berkenwants (Elasmucha grisea): 10-06-2012

41


Saldula orthochila: 19-05-2012

Stenodema calcarata: 02-06-2012

Orius sp.: 07-10-2012

Megacoelum beckeri: 17-06-2012

Chlorochroa pinicola: 26-06-2012

Gastrodes grossipes: 10-10-2012

Himacerus apterus: 23-06-2012

Anthocoris cf. nemoralis: 19-06-2012

42


Macrodema microptera: 11-11-2012

Stygnocoris sabulosus: 19-10-2012

Pilophorus cinnamopterus: 23-06-2012

Linnavuoriana sexmaculata: 19-12-2012

Aphrophora pectoralis: 15-07-2012

Tachycixius pilosus: 19-05-2012

Oncopsis sp.: 07-05-2012

Balclutha punctata: 23-08-2012

43


Vliegen

Neomochtherus pallipes: 30-0-2012

44


SYRPHIDAE 1. Chalcosyrphus piger, Roodpuntbladloper [2x] 2. Cheilosa sp., Gitje sp. [enk] 3. Chrysotoxum festivum, Stipfopwesp [1x] 4. Chrysotoxum vernale, Streepfopwesp [1x] 5. Eristalis intricaria, Hommelbijvlieg [enk] 6. Orthonevra intermedia, Veenglimmer [1x] 7. Parhelophilus sp. [1x] 8. Parasyrphus cf. macularis [1x] 9. Pelecocera tricincta, Bijlsprietje [1x] 10. Xylota segnis, Gewone rode bladloper [1x] ASILIDAE 11. Asilus crabroniformis, Hoornaarroofvlieg [9x] 12. Choerades gilvus, Choerades gilvus [5x] 13. Dioctria atricapilla, Zwarte bladjager [1x] 14. Dioctria oelandica, Zwartvlerkbladjager [div] 15. Lasiopogon cinctus, Vroege zandroofvlieg [1x] 16. Machimus atricapillus [div] 17. Machimus cingulatus, Ringpootroofvlieg [2x] 18. Neoitamus cyanurus, Bosrandroofvlieg [1x] 19. Neomochtherus pallipes [1x] PANORPIDAE 20. Panorpa communis, Gewone schorpioenvlieg [enk] HYBOTIDAE 21. Ocydromia glabricula [1x] 22. Platypalpus sp. [1x] MUSCIDAE 23. Mesembrina meridiana, Schorsvlieg [1x] 24. Phaonia tuguriorum [1x] TACHINIDAE 25. Exorista larvarum [1x] 26. Linnaemya vulpina [1x] 27. Tachina grossa, Stekelsluipvlieg [2x] SCATHOPHAGIDAE 28. Scathophaga stercoraria [1x] CALLIPHORIDAE 29. Calliphora vicina, Roodwangbromvlieg [1x] TABANIDAE 30. Chrysops relictus, Gewone goudoogdaas [div] ANTHOMYIIDAE 31. Calythea pratincola [1x] 32. Lasiomma sp. [1x] EMPIDIDAE 33. Empis tessellata, Grote dansvlieg [1x] 34. Hilara sp. [1x] TEPHRITIDAE 35. Dioxyna bidentis, Tandzaadboorvlieg [1x] ULLDIIDAE 36. Myennis octopunctata [1x] 37. Physiphora alceae [1x] LAUXANIIDAE 38. Calliopum sp. [1x] 39. Lauxaniidae sp. [1x] ACROCERIDAE 40. Ogcodes cf. varius [1x] PLATYPEZIDAE 41. Callomyia speciosa [1x] RHINOPHORIDAE 42. Rhinophoridae sp. [enk] LONCHAEIDAE 43. Lonchaeidae sp. [1x] DOLICHOPODIDAE 44. Medetera sp. [1x]

45


Vliegen Met ca. 25 nieuwe soorten viel 2012 wat vliegen betreft zeker niet tegen. Hiertussen verbleven ook enkele wat minder algemene soorten zoals roofvlieg Neomochtherus pallipes, zweefvlieg Chalcosyrphus piger en spinvlieg Ogcodes varius. Maar het meest bijzondere vliegje dat in 2012 werd gevonden was wel het vrouwtje breedvoetvlieg Callomyia speciosa, een weinig geziene soort in Nederland (zie hieronder). Als leuke terugvondsten konden diverse Hoornaarroofvliegen maar zeker ook de wat schaarsere Choerades gilvus genoteerd worden. Aan de wat bekendere zweefvliegen werd dit jaar wat minder aandacht besteed omdat die in 2011 al uitvoerig aan bod waren gekomen. Op het gebied van vliegen is waarschijnlijk met name bij de wat kleinere soorten nog veel te vinden/ontdekken. Helaas blijkt het fotograferen van deze soortjes geen eenvoudige opgave. Eens kijken of dat in 2013 wat beter wil gaan lukken...

Callomyia speciosa: 05-08-2012

Ocydromia glabricula: 02-06-2012

46

Platypalpus sp.: 17-06-2012


Gitje sp. (Cheilosia sp.): 23-08-2012

Physiphora alceae: 29-09-2012

Bijlsprietje (Pelecocera tricincta): 23-06-2012

Veenglimmer (Orthonevra intermedia): 17-06-2012

Roodpuntbladloper (Chalcosyrphus piger): 14-05-2012

Gewone rode bladloper (Xylota segnis): 23-08-2012

Stipfopwesp (Chrysotoxum festivum): 10-06-2012

Streepfopwesp (Chrysotoxum vernale): 19-05-2012

47


Parhelophilus sp.: 19-06-2012

Parasyrphus cf. macularis: 07-05-2012

Schorsvlieg (Mesembrina meridiana): 22-07-2012

Stekelsluipvlieg (Tachina grossa): 10-07-2012

Lasiomma sp.: 28-01-2012

Exorista larvarum: 05-09-2012

Linnaemya vulpina: 07-07-2012

Roodwangbromvlieg (Calliphora vicina): 11-11-2012

48


Myennis octopunctata: 15-07-2012

Tandzaadboorvlieg (Dioxyna bidentis): 17-11-2012

Calliopum sp.: 28-10-2012

Calythea pratincola: 21-07-2012

Rhinophoridae sp.: 23-06-2012

Lonchaeidae sp.: 02-07-2012

Medetera sp.: 13-09-2012

Lauxaniidae sp.: 21-08-2012

49


Hilara sp.: 07-05-2012

Ogcodes cf. varius: 10-08-2012

Vroege zandroofvlieg (Lasiopogon cinctus): 30-04-2012

Ringpootroofvlieg (Machimus cingulatus): 13-09-2012

Grote dansvlieg (Empis tessellata): 13-05-2012

Bosrandroofvlieg (Neoitamus cyanurus): 25-05-2012

Zwartvlerkbladjager (Dioctria oelandica): 13-05-2012

Zwarte bladjager (Dioctria atricapilla): 23-06-2012

50


Bijen en Wespen

Coelichneumon desultorius ♂: 05-06-2012

51


ANDRENA 1. Andrena clarkella, Zwart-rosse zandbij [enk] 2. Andrena fuscipes, Heidezandbij [div] 3. Andrena mitis, Lichte Wilgenzandbij [enk] 4. Andrena nigroaenea, Zwartbronzen zandbij [1x] 5. Andrena vaga, Grijze zandbij [div] APIS 6.

Apis mellifera, Honingbij [div]

BOMBUS 7. Bombus jonellus, Veenhommel [3x] 8. Bombus terristris, Aardhommel [1x] EPEOLUS 9. Epeolus cruciger, Heideviltbij [enk] MACROPIS 10. Macropis europaea, Gewone slobkousbij [1x] NOMADA 11. Nomada lathburiana, Roodharige wespbij [div] 12. Nomada leucophthalma, Vroege wespbij [enk] 13. Nomada rufipes, Heidewespbij [div] 14. Nomada succincta, Geelzwarte wespbij [1x] LASIOGLOSSUM 15. Lasioglossum sp. [enk] 16. Lasioglossum cf. fulvicorne, Slanke groefbij [1x]

DIPRIONIDAE 1. Diprion pini, Gewone dennebladwesp [enk] 2. Diprion similis [1x] 3. Neodiprion cf. sertifer, Rode dennenbladwesp [enk] ARGIDAE 4. Arge dimidiata [1x] 5. Arge ustulata [1x] CIMBICIDAE 6. Cimbex femoratus, Berkenknotssprietbladwesp [1x] TENTHREDINIDAE 7. Craesus latipes [enk] 8. Dolorus sp. [div] POMPILIDAE 9. Anoplius viaticus, Gewone wegwesp [div] 10. Dipogon sp. [1x] VESPIDAE 11. Ancistrocerus nigricornis [enk] 12. Dolichovespula sylvestris, Boswesp [1x] 13. Eumenes sp., Urntjeswesp sp. [enk] 14. Polistes dominula, Franse veldwesp [div] 15. Vespa crabro, Hoornaar [1x] 16. Vespula germanica, Duitse wesp [1x] 17. Vespula vulgaris, Gewone wesp [div] CRABONIDAE 18. Astata boops, Grote wantsendoder [enk] 19. Cerceris quadrifasciata, Gladde knoopwesp [enk] 20. Cerceris rybyensis, Groefbijendoder [div]

52


21. 22. 23. 24.

Lindenius sp. [enk] Mimesa sp. [1x] Pemphredon sp. [1x] Philanthus triangulum, Bijenwolf [div]

XIPHYDRIIDAE 25. Xiphydria camelus, Wilgenhoutwesp [1x] TIPHIIDAE 26. Tiphia femorata, Gewone keverdoder [1x] SPHECIDAE 27. Ammophila campestris, Kleine rupsendoder [enk] 28. Ammophila sabulosa, Grote rupsendoder [div] AULACIDAE 29. Aulacus striatus [1x] ICHNEUMONIDAE 30. Anomaloninae sp. ? [div] 31. Atrophini sp. [1x] 32. Campopleginae sp. ? [1x] 33. Cratichneumon sp. [1x] 34. Coelichneumon desultorius[1x] 35 Cryptinae sp.? [1x] 36. Cylloceria sp. [1x] 37. Ephialtini sp. [enk] 38. Enicospilus inflexus [1x] 39. Exenterus sp. [1x] 40. Lissonota sp. ? [enk] 41. Netelia sp. [enk] 42. Pimplinae sp. ? [1x] 43. Tricholabus strigatorius [1x] 44. Theroscopus cf. hemipteron [1x] 45. Tryphoninae sp.? [1x] 46. Virgichneumon monostagon [1x] BRACONIDAE 47. Aleiodes sp. [2x] 48. Aphidiinae sp. [1x] 49. Braconidae sp. ? [1x] CHALCIDOIDEA 50. Aphelinidae sp. [1x] 51. Encyrtidae sp. [1x] 52. Entedoninae sp. [1x] 53. Pteromalidae sp. [1x] PLATYGASTROIDEA 54. Platygastridae sp. [1x] CYNIPOIDEA 55. Cynipidae sp. [1x] MUTILIDAE 56. Smicromyrme rufipes, Gewone Mierwesp [1x] CHRYSIDIDAE 57. Hedychrum nobile [1x]

53


Enicospilus inflexus: 19-06-2012

Tricholabus strigatorius ♀: 27-07-2012

Coelichneumon desultorius ♂: 05-06-2012

54


Bijen en wespen Zowel bijen als wespen zijn goed vertegenwoordigd op de telpost. Bijen vliegen soms in flinke aantallen, maar het betreft veelal dezelfde soorten. Grijze zandbij (bij hun nesten veelal vergezeld door de Roodharige wespbij en bloedbijtjes) lijkt daarbij de meest algemene soort te zijn, gevolgd door de Honingbij en Heidezandbij. Bij de hommels is de talrijkste gast de Aardhommel, gevolgd door de Weidehommel en af en toe een Veenhommel. Wespen zijn wat lastiger te duiden. De talrijkste "gewone" wesp is de Gewone wesp, maar ook Franse veldwesp, Duitse wesp en dit jaar ook een Boswesp worden wel gezien. Dit jaar is ook eens wat meer gekeken naar bladwespen (en hun larven) en dat bracht ook weer een verrassende nieuwe (en zeldzame) soort met zich mee. Zo werd op 29-08-2012 een bladwesplarve aangetroffen waar eigenlijk pas wat later in het jaar aandacht aan werd geschonken. In eerste instantie werd aan een larve van de Berkenknotssprietbladwesp gedacht, maar toen de foto's eens wat beter werden bekeken bleek het om de zeldzame Arge dimidiata te gaan. Verder was het op bladwespgebied natuurlijk weer geweldig om de larven van de Rode dennenbladwespen gepredeerd te zien worden door de sluipwesp Exenterus sp. Tevens leverde 2012 zowel mannetjes als vrouwtjes van de fraaie Rode dennenbladwesp op. Nu de term predatie al voorbij is gekomen, kan natuurlijk de predatie van sluipwesp Aulacus striatus op de Wilgenhoutwesp niet onvernoemd blijven. In de laatste decade van mei 2012 werd herhaaldelijk waargenomen dat vrouwtjes Wilgenhoutwesp aan het eiafzetten waren in de smalle paaltjes van de afrastering. Op een klein afstandje verbleven op diezelfde paaltjes vrouwtjes Aulacus striatus, waarschijnlijk om de vers gelegde eitjes van moeder Wilgenhoutwesp op het moment van vertrek te prederen. Buiten de eerder genoemde zeldzame bladwesp waren de klappers op wespengebied dit jaar te vinden onder de sluipwespen. Natuurlijk ligt er nog een behoorlijk onontgonnen terrein vrij op sluipwespengebied. Maar dat we ook daadwerkelijk 2 nieuwe soorten voor Nederland wisten vast te leggen en daarbij ook nog eens wat minder algemene soorten (o.a. Tricholabus strigatorius) vonden was een best een kroontje op ons ‘werk’ te noemen. De term ‘nieuwe soorten voor Nederland’ moet natuurlijk met een klein voorbehoud genoemd worden, want nieuwkomers zullen zonder verzameld referentiemateriaal (en wij verzamelen vooralsnog niets…) niet als nieuwe soort voor Nederland aanvaard worden, hoe zeker de determinatie ook is (zie ook Drapetes cinctus bij de kevers bijvoorbeeld). De voor Nederland nieuwe sluipwespsoorten dit jaar betroffen Enicospilus inflexus en Coelichneumon desultorius. Op de vorige pagina een overzicht van deze 3 soorten.

55


Arge dimidiata: 29-08-2012

Berkenknotssprietbladwesp (Cimbex femoratus): 19-06-2012

Craesus latipes: 01-09-2012

Gewone dennebladwesp (Diprion pini): 05-09-2012

Diprion similis: 05-08-2012

Rode dennenbladwesp & Exenterus sp. ♀: 20-05-2012

Rode dennenbladwesp (Neodiprion sertifer) ♀: 10-10-2012

Rode dennenbladwesp (Neodiprion sertifer) ♂: 10-10-2012

56


Arge ustulata: 21-08-2012

Aphidiinae sp.: 16-09-2012

Encyrtidae sp.: 29-09-2012

Entedoninae sp.: 05-09-2012

Cynipidae sp.: 22-09-2012

Aphelinidae sp.: 23-08-2012

Pteromalidae sp.: 05-08-2012

Platygastridae sp.: 16-09-2012

57


Atrophini sp. ♂: 10-10-2012

Anomaloninae sp. ♂: 10-09-2012

Cratichneumon sp.: 01-12-2012

Cylloceria sp. ♂: 10-10-2012

Virgichneumon monostagon ♂: 11-08-2012

Theroscopus cf. hemipteron ♀: 11-11-2012

Mogelijke Cryptinae sp. ♀: 28-07-2012

Campopleginae sp. ♀: 13-05-2012

58


Ephialtini sp. ♀: 19-05-2012

Mogelijke Tryphoninae sp.: 22-09-2012

Aulacus striatus ♀: 20-05-2012

Wilgenhoutwesp (Xiphydria camelus) ♀: 26-05-2012

Hoornaar (Vespa crabro): 27-05-2012

Boswesp (Dolichovespula sylvestris): 28-07-2012

Hedychrum nobile: 07-07-2012

Geelzwarte wespbij (Nomada succincta): 25-05-2012

59


Netelia sp. ♀: 10-10-2012

Aleiodes sp.: 06-10-2012

Dipogon sp.: 10-09-2012

Lindenius sp.: 10-06-2012

Pemphredon sp.: 20-05-2012

Mimesa sp.: 01-09-2012

Slanke groefbij (Lasioglossum cf. fulvicorne): 30-06-2012

Grijze zandbij (Andrena vaga) met Stylops melittae: 11-03-2012

60


Overige soorten PHRYGANEIDAE 1. Agrypnia varia [div] LIMNEPHILIDAE 1. Enoicyla pusilla, Landkokerjuffer [enk] 2. Limnephilus lunatus [1x] 3. Lymnephilus marmoratus [1x] CHRYSOPIDAE 1. Chrysoperla carnea s.l. [enk] HEMEROBIIDAE 1. Hemerobius sp. [div] 2. Hemerobius pini ? [enk] 3. Hemerobius cf. nitidulus [enk] DICYRTOMIDAE 1. Dicyrtoma fusca [div] BLATTELLIDAE 1.. Ectobius sylvestris, Boskakkerlak [enk] FORFICULIDAE 1. Forficula auricularia, Gewone Oorworm [enk] ERIOPHYDAE 1. Acari sp., Mijt sp. [div] CAENIDAE 1. Caenis sp., Slijkhaft sp. [div] MEGALOPTERA 1. Sialis cf lutaria, Elzenvlieg/Slijkvlieg [div] SCIARIDAE 1. Sciara sp. [enk] 2. Sciara analis, Varenrouwmug [1x] PSOCOPTERA 1. Ectopsocus cf. petersi 2. Psocoptera sp. 3. Stenopsocus immaculatus TRIOZODAE 1. Triozidae sp. ENTOMOBRYIDAE 1. Lepidocyrtus sp. 2. Orchesella cincta THYSANOPTERA 1. Thysanoptera sp. CERATOPOGONIDAE 1. Ceratopogonidae sp.

61


Agrypnia varia: 07-10-2012

Lymnephilus marmoratus: 23-06-2012

Landkokerjuffer (Enoicyla pusilla): 29-09-2012

Limnephilus lunatus: 07-10-2012

Mogelijke Hemerobius pini: 17-06-2012

Hemerobius cf. nitidulus: 04-07-2012

Varenrouwmug (Sciara analis): 02-08-2012

Ceratopogonidae sp.: 02-08-2012

62


Ectopsocus cf. petersi: 23-09-2012

Boskakkerlak (Ectobius sylvestris): 10-09-2012

Stenopsocus immaculatus: 20-09-2012

Bladvlo sp. (Triozidae sp.): 28-10-2012

Orchesella cincta: 20-10-2012

Stofluis sp. (Psocoptera sp.): 07-09-2012

Trips sp. (Thysanoptera sp.): 23-08-2012

Springstaartje sp. (Lepidocyrtus sp.): 01-12-2012

63


Dankwoord Allereerst natuurlijk dank aan Staatsbosbeheer dat we het terrein wederom voor onze tellingen mochten gebruiken (in 2012 nog wat intensiever dan in 2010 en 2011 vanwege het veelvuldig uitpluizen van de telpostvlakte). Verder hebben we gelukkig weer vaak mogen leunen op de kennis van admins en andere liefhebbers binnen de diverse fora van www.waarneming.nl Zonder hen hadden we bijvoorbeeld de spinnen, vliegen, bijen, wespen en overige soorten nooit zo volledig kunnen determineren. Verder is voor de determinatie van (sluip)wespen en vliegen ook herhaaldelijk dankbaar gebruik gemaakt van de kennis op respectievelijk het (sluip)wespenforum van www.hymis.de en het vliegenforum www.diptera.org Tot slot natuurlijk een dankwoord aan de overige tellers van de telpost, te weten Jos Aarts, Niek Bosmans, Jeu van Rijswick, Antonio Mendoza, Jos Meeuws en Henk Munsters. Waar wij het op vogelgebied nogal eens af lieten weten vanwege het gestruin en gezoek naar ‘klein spul’ werd door deze tellers gewoon doorgevogeld.

Robert Kastelijn Roel van den Heuvel

64

Inventarisatie klein spul

Recommend Documents