Vlaanderen is energie
versie februari 2015
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 Beknopte samenvatting van de “Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 20151 ”
1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1
zon-elektriciteit 12,1 % bio-elektriciteit 21,1 % windenergie op land 4,9 % zonnewarmte 0,8 % bodem- en buitenluchtwarmte 1,2 %
bio-energie 81,1 % bio-transport 15,5 %
bio-warmte 44,5 %
De bijdrage van de verschillende hernieuwbare energiebronnen aan de hernieuwbare energieproductie in Vlaanderen in 2013. Totale productie hernieuwbare energie : 16.367 miljoen kWh (GWh).
Tabel 1 : de productie van hernieuwbare energie in 2012 en 2013 Elektriciteit Warmte Biobrandstoffen Totaal Evolutie 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 / 2013 in miljoen kWh (GWh) in % Waterkracht 3 4 3 4 + 6,6 Windenergie 713 799 713 799 + 12,1 Bio-energie 3603 3446 6541 7285 2400 2530 12.544 13.261 + 5,7 Zon (PV) 1727 1975 1727 1975 + 14,3 Zonneboiler 81 124 81 124 + 53,1 Warmtepompen 174 204 174 204 + 17,5 Totaal 6046 6223 6796 7614 2400 2530 15.242 16.367 + 7,4
De totale productie van hernieuwbare energie (groene stroom, groene warmte en biobrandstoffen voor transport) is in 2013 met 7,4 % toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aandeel hernieuw1
de versie van september 2014 werd aangepast naar aanleiding van een bijkomende validatie van gegevens. De gewijzigde gegevens voor groene warmte uit vaste biomassa brengen het totale aandeel hernieuwbare energie in 2013 op 5,8 % (i.p.v. 5,9 % in de vorige versie). De tijdsreeksen voor zonneboilers en warmtepompen voor 2009 en 2013 zijn geactualiseerd (op basis van EPB- en de premiedatabank) evenals het opgestelde vermogen van windturbines en PV-installaties.
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
2
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
bare energie in de totale energieproductie in Vlaanderen is hierdoor toegenomen van 5,6 % naar 5,8 %. Biomassa is de belangrijkste hernieuwbare energiebron.
2 Het aandeel groene stroom is in 2013 licht toegenomen tot 10,5 % Figuur 2 productie groene stroom in miljoen kWh (GWh) 7000 6000 5000
3102
3000 2000
0
6223
2012
2013
4366
4000
1000
6046
1089
2005
waterkracht
1573
1739
2006
2007
3584
2190
2008
bio-energie
2009
2010
zon (PV)
2011
windenergie op land
Evolutie van de productie van groene stroom in Vlaanderen tussen 2005 en 2013
De productie van groene stroom is het afgelopen jaar met 0,3 % gestegen : van 10,2 % in 2012 naar 10,5 % in 2013. Dat brengt het totaal op 6223 GWh groene stroom in 2013, dat is 177 GWh (+ 3 %) meer dan in 2012. In 2012 werd een stijging van 1680 GWh (+ 38 %) waargenomen. De productie van windenergie op land is in 2013 met 86 GWh (+ 12 %) gestegen. Er werd voor de toekenning van groenestroomcertificaten een bijkomend vermogen van 36 MWe aan windturbines geïnstalleerd tot een totaal vermogen van 459 MWe. Dit is minder dan de voorgaande jaren. In 2011 werd er 81 MWe bijgeplaatst en in 2012 77 MWe. Ook de productie van zonne-energie is in 2013 verder toegenomen met 248 GWh (+ 14 %). Er werd voor 48 MWe aan zonnepanelen bijgeplaatst. Dit is aanzienlijk minder dan de jaren ervoor. In 2011 was er nog een bijkomend vermogen van 825 MWe en in 2012 van 356 MWe. De hervorming van het groenestroomcertificatensysteem heeft een duidelijk effect gehad. De productie van groene stroom uit bio-energie is in 2013 met 157 GWh (- 4 %) gedaald. Deze daling is te wijten aan de sluiting van de centrale van Ruien waarin biomassa werd bijgestookt.
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
3
Biomassa levert nog steeds het grootste aandeel in de groenestroomproductie in 2013, maar het aandeel windenergie en vooral zonne-energie is de laatste jaren in opmars. De productie van waterkracht blijft verwaarloosbaar. Figuur 3 biogas 9,7 %
windenergie op land 12,8 %
vloeibare biomassa 2,2 %
bio-energie 55,4 % vaste biomassa 35,2 %
zon (PV) 31,7 %
groen deel afval 8,4 % De verdeling van de productie van groene stroom per hernieuwbare energiebron in 2013 Totale productie groene stroom : 6223 miljoen kWh (GWh)
Alhoewel de productie van elektriciteit uit bio-energie is afgenomen, zijn er binnen deze categorie verschillen. De productie uit biogas is met 94 GWh (+ 19 %) toegenomen en heeft een aandeel van bijna 10 %. Ook de productie uit afval kent een stijging van 61 GWh (+ 13 %) en behaalt een aandeel van ruim 8 %. De productie van elektriciteit uit vaste en vloeibare biomassa daalt met respectievelijk - 289 GWh (- 12 %) en - 23 GWh (- 15 %).
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
4
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
3 Het aandeel groene warmte bedraagt 4,9 % in 2013 en komt voornamelijk uit bio-energie Figuur 4 productie groene warmte in miljoen kWh (GWh) 7614
8000
7137
7000 6000 5000
4441
4672
2005
2006
4972
5359
5762
6797 5737
4000 3000 2000 1000 0
bio-energie
2007
2008
2009
2010
bodem- en buitenluchtwarmte
2011
2012
2013
zonnewarmte
Evolutie van de productie van groene warmte in Vlaanderen tussen 2005 en 2013
De productie van groene warmte steeg in 2013 met 818 GWh (+ 12 %) tot een totaal van 7614 GWh. De eerder fluctuerende productie wordt verklaard door de weersomstandigheden. 2011 was een warm jaar met een lagere warmteproductie, terwijl 2010 en 2013 koudere jaren waren met een grotere warmtevraag en dus een hogere productie. Het aandeel van bio-energie blijft dominant, maar de productie van warmte uit de bodem en buitenlucht door warmtepompen en via de zon via zonneboilers groeide sterk aan in 2013. De productie van warmte door zonneboilers steeg met 43 GWh (+ 53 %) tot 124 GWh. De geplaatste oppervlakte van zonnecollectoren breidde met ongeveer de helft uit (+ 115.955 m²). Ook de warmteproductie door warmtepompen steeg in 2013 met 30 GWh (+ 18 %) tot 204 GWh. In 2013 werden 2319 warmtepompen geïnstalleerd. Het totaal groeide met een kwart aan.
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
5
Figuur 5 bodem- en buitenluchtwarmte 2,7 % groen deel afval 5,0 %
zonnewarmte 1,6 %
biogas 11,2 %
vloeibare biomassa 1,0 %
bio-energie 95,8 %
vaste biomassa 78,6 %
De verdeling van de productie van groene warmte per hernieuwbare energiebron in Vlaanderen in 2013 Totale productie groene warmte : 7614 miljoen kWh (GWh)
Het belangrijkste deel van groene warmte wordt uit vaste biomassa opgewekt, meer bepaald uit hout. Tweederden van het hout wordt door gezinnen gebruikt in houtketels, -kachels en open haarden, een kwart in de industrie. Met biogas wordt vaak zowel elektriciteit als warmte geproduceerd in WKK-installaties. Vergistingsinstallaties leveren dus ook een bijdrage aan de productie van groene warmte, ruim 11 %.
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
6
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
4 Het gebruik van hernieuwbare energie voor transport neemt licht toe tot 5,0 % in 2013 Figuur 6 gebruik hernieuwbare energie in miljoen kWh (GWh) 3000 2537
2500
2296
2000
2680
2136
1685
1500 1000
675
727
2007
2008
500 0
111
111
2005
2006
biodiesel
2009
bio-ethanol
2010
2011
2012
2013
elektriciteit (groen)
Evolutie van het gebruik van hernieuwbare energie voor transport in Vlaanderen tussen 2005 en 2013
Biobrandstoffen zijn de belangrijkste hernieuwbare energievormen in het vervoer in 2013 : biodiesel (77 %) en bio-ethanol (17 %). Het verbruik van hernieuwbare energie voor transport steeg in 2013 met 5,6 % tegenover 2012, tot 2680 GWh. De toename van het verbruik van bio-ethanol zorgde voor een lichte groei. Het gebruik van groene stroom in het vervoer blijft beperkt : 5,6 % in 2013. Vooral het spoorverkeer maakt hiervan gebruik. Het aandeel van elektrische voertuigen is in Vlaanderen nog marginaal.
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
7
Bijlage
Bijlage Grafieken en tabellen van de evolutie van hernieuwbare energie in Vlaanderen Tabel 2 : de productie van hernieuwbare energie uit de verschillende energiebronnen in 2013 HE 2013 Aandeel in GWh Groene stroom waterkracht* 4 wind* 799 zon (PV) 1975 groen deel afval 522 vaste biomassa 2188 vloeibare biomassa 135 biogas 602 totaal 6223
in % 0,006 1,3 3,3 0,9 3,7 0,2 1,0 10,5
Groene warmte
vaste biomassa groen deel afval vloeibare biomassa biogas bodem- en buitenlucht zonnewarmte totaal
5985 377 74 850 204 124 7614
3,8 0,24 0,05 0,54 0,13 0,08 4,9
Hernieuwbare energie in transport
groene stroom** biodiesel bio-ethanol totaal
150 2067 463 2680
0,3 3,9 0,9 5,0
16.367
5,8
totaal HE * : genormaliseerd ** : wordt niet meegeteld in de totale productie
Tabel 3 : evolutie van het aandeel hernieuwbare energie in Vlaanderen ten opzichte van het finaal energieverbruik tussen 2005 en 2013 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 in % Groene stroom 1,9 2,6 2,9 3,6 5,5 5,8 7,4 10,2 10,5 Groene warmte 2,7 2,9 3,3 3,5 3,9 4,4 4,0 4,7 4,9 Biobrandstoffen transport 0,2 0,2 1,2 1,4 3,3 4,4 4,1 4,8 5,0 Totaal hernieuwbare energie 1,9 2,2 2,6 2,9 3,9 4,5 4,5 5,6 5,8
Vlaanderen
versie februari 2015
is energie
8
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 Bijlage
Figuur 7 productie hernieuwbare energie in miljoen kWh (GWh) 18.000 16.000
15.243
14.000
12.889
12.000
12.103
10.432
10.000 8000 6000
16.367
6245
5530
8155
7273
4000
2000 0 2005
2006
2007
2008
groene stroom
2009
2010
2011
groene warmte
2012
2013
biobrandstoffen transport
Evolutie van de productie van hernieuwbare energie in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Tabel 4 : evolutie van de bruto productie van groene stroom in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 WaterWindZon (PV) Groen Vaste Vloeibare Biogas Totaal kracht* energie op deel afval biomassa biomassa land* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
2 3 3 3 3 3 4 3 4 * : genormaliseerd
175 221 263 313 399 474 577 713 799
1 3 6 34 143 494 923 1727 1975
in miljoen kWh (GWh) 176 528 208 756 260 858 275 1241 351 1513 438 1499 461 1762 461 2477 522 2188
Aandeel
in % 80 226 193 132 372 268 235 157 135
126 155 156 192 319 407 404 508 602
1089 1573 1739 2190 3102 3584 4366 6046 6223
1,9 2,6 2,9 3,6 5,5 5,8 7,4 10,2 10,5
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
9
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 Bijlage
Tabel 5 : evolutie van het opgestelde vermogen van groene stroominstallaties in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Waterkracht Windenergie Zon (PV) Biomassa Biogas Groen deel Totaal op land afval 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
0,6 0,6 0,9 0,9 0,9 0,9 0,9 1,0 1,0 1,1
84 108 129 148 174 232 265 346 423 459
1 1 4 22 89 549 901 1726 2082 2130
in MWe 113 166 258 274 346 484 550 574 531 478
34 30 35 45 58 70 83 87 100 109
Tabel 6 : evolutie van de productie van groene warmte in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Bio-energie Bodem- en Zonnewarmte Totaal buitenlucht 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
4371 4592 4877 5238 5618 6963 5524 6541 7285
in miljoen kWh (GWh) 54 57 64 75 90 112 144 174 204
257 330 465 527 706 1387 1858 2794 3203 3252
25 24 38 37 38 51 57 60 66 75
Aandeel in %
16 23 31 47 54 62 70 81 124
4441 4672 4972 5359 5762 7137 5737 6797 7614
2,7 2,9 3,3 3,5 3,9 4,4 4,0 4,7 4,9
Tabel 7 : evolutie van de geïnstalleerde warmtepompen en zonneboilers in Vlaanderen tussen 1997 en 2013 Warmtepompen Zonneboiler aantal thermisch vermogen oppervlakte cumulatief jaarlijkse groei cumulatief cumulatief jaarlijkse groei in kW in m² in m² 1997 31 405 4000 1998 49 18 640 5396 1396 1999 175 126 2286 7397 2001 2000 373 198 4873 10.500 3103 2001 783 410 10.229 14.088 3588 2002 1291 508 16.865 17.502 3414 2003 1662 371 21.711 22.670 5168 2004 2013 351 27.984 29.670 7000 2005 2612 599 37.037 42.967 13.297 2006 2773 161 39.095 62.357 19.390 2007 3095 322 43.522 84.295 21.938 2008 3622 527 50.791 125.346 41.051 2009 4361 739 60.976 144.801 19.455 2010 5499 1138 76.611 166.319 21.508 2011 7212 1713 100.961 187.951 21.642 2012 9521 2309 126.513 218.481 30.531 2013 11.840 2319 152.535 334.437 115.955
Vlaanderen is energie
versie februari 2015
Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
10
Bijlage
Tabel 8 : evolutie van het verbruik van hernieuwbare energie in transportsector in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Elektriciteit (groen) Biodiesel Bio-ethanol Totaal Aandeel in miljoen kWh (GWh) in % 2005 111 0 0 111 2006 111 0 0 111 2007 114 561 0 675 2008 122 531 75 728 2009 117 1281 287 1685 2010 128 1826 342 2296 2011 137 1705 294 2136 2012 137 2059 341 2537 2013 150 2067 463 2680
0,2 0,2 1,2 1,4 3,3 4,4 4,1 4,8 5,0